TAZE ve SERTLEŞMİŞ BETON DENEYLERİ - Yrd. Doç. Dr. Hayri ...

YAPI MALZEMESİ 

MALZEMES 

TAZE ve SERTLEŞMİŞ 

SERTLE İŞ 

BETON DENEYLERİ 

DENEYLER 

Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 

Pamukkale Üniversitesi 

2007 - BAHAR 

9

BETONDA KALİTE KAL TE 

KONTROLÜ 

KONTROL 

TAZE BETON SERTLEŞMİŞ BETON 

İşlenebilirlik Deneyleri 

(çökme, Vebe, Sarsma 

tablası, Kelly Topu) 

B.H.A. 

Beton Sıcaklığı 

Hava içeriği 

ÖRNEK ALMA 

Mekanik deneyler 

Basınç, Çekme 

Eğilme 

TAHRİBATLI 

DENEY 

Karot çıkarma 

LABORATUVAR 

DENEYLERİ 

TAHRİBATSIZ 

DENEYLER 

•Beton tabancası 

•Ses geçirme 

•B.H.A., Su emme, 

•Boşluk oranı, Kılcallık, 

• Geçirimlilik, Boy değişimi 

•Mikro yapı incelemeleri 

•Kimyasal analiz 

PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Yapı Malzemesi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 2


MALZEMES 

İŞLENEB İŞLENEBİLİRL 

RLİK K 


DENEYLER 



2007 - BAHAR 

9


KONTROLÜ 

KONTROL 

İŞLENEB İŞLENEBİLİRL 

RLİK K DENEYLERİ 

DENEYLER 

�� Çökme Çökme 

deneyi 

�� VeBe deneyi 

�� Sıkış ıştırılabilme labilme derecesi deneyi (Walz ( Walz deneyi) 

�� Yayılma Yay lma deneyi 

�� Sıkış ıştırma rma faktörü fakt deneyi 

�� Kelly topu deneyi 


3 4 


KONTROLÜ 

KONTROL 

SLUMP DENEYİ DENEY (ÇÖ ÇÖKME, KME, ABRAMS HUNİSİ) HUN ) 

1 2 

PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Yapı Malzemesi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 5 

5


KONTROLÜ 

KONTROL 

KIVAM SINIFI (SLUMP DEĞER DE ERİ) ) 

�� S1 (0 – 5cm) Vibrasyonlu mastarlı mastarl pist, yol 

betonları betonlar 

�� S2 (5-10cm) (5 10cm) Kalıps Kal psız z eğimli e imli çat atı , sömel mel vb. 

betonlar 

�� S3 (10-16cm) (10 16cm) Bilinçli,bilgili, Bilin li,bilgili, etkin vibrasyon 

uygulayabilen profesyonel 

şantiyeler antiyeler 

�� S4(16-22cm) 

S4(16 22cm) Vibratörl Vibrat rlü şantiyede antiyede genel 

betonlar 

�� S5 (≥22cm) ( 22cm) Göstermelik stermelik vibratörl vibrat rlü veya 

vibratörs vibrat rsüz z şantiyeler, antiyeler, kazık kaz k vb. 

elemanlar , vibratör vibrat r sığ sığmayan 

mayan 

donatı donat sıkl klığı ığı,.... ,.... 



KONTROLÜ 

KONTROL 

VEBE DENEYİ DENEY (ÇÖ ÇÖKME, KME, ABRAMS HUNİSİ) HUN ) 

Saydam 

Disk 

�� VeBe deneyi özellikle zellikle çok ok düşük d k çökme çökme 

değerine de erine sahip (20mm’den (20mm den az ya da sıfır s r 

çökme) çökme) 

kuru karışı karışımlar 

mların n kıvam k vamını 

değerlendirmeye de erlendirmeye yönelik y nelik belki de en 

uygun deney yöntemidir. 

y ntemidir. 

�� Maksimum agrega çap apının n 63mm’den 63mm den 

fazla olduğu oldu u karışı karışımlar 

mlar için i in uygun 

değildir de ildir 

�� VeBe deneyi aynı ayn zamanda prekast, prekast, 

öngerilmeli ngerilmeli beton uygulamaları uygulamalar ve çelik elik 

lifli, düşük d k işlenebilirli 

i lenebilirliğe e sahip 

karışı karışımlar 

mlar için i in uygun bir yöntem y ntem olabilir 



KONTROLÜ 

KONTROL 


Saydam 

Disk 

�� Deneyin esası, esas , titreşim titre im ve ağı ağırl 

rlık k etkisi 

altındaki alt ndaki çok ok kuru kıvamdaki k vamdaki taze 

betonun üzerinde zerinde bulunan saydam bir 

diskin tamamen çimento imento hamuru ile 

kaplanması kaplanmas için in geçen ge en sürenin s renin 

ölçü çülmesine lmesine dayanır dayan 

�� VeBe deneyinin 

yapılabilmesi yap labilmesi için i in yanda 

görülen len deney aparatı aparat ile 

birlikte 0,5 sn duyarlılıkta 

duyarl kta 

bir kronometre de 

gereklidir. 



KONTROLÜ 

KONTROL 


Saydam 

Disk 

�� Silindir kap içerisine i erisine standart çökme çökme 

hunisi (Abram ( Abram’s hunisi) kap ortalanacak 

şekilde ekilde yerleştirilir. 

yerle tirilir. 

�� Taze beton standart çökme çökme 

hunisi 

içerisine erisine 3 tabaka halinde ve her bir 

tabakada 25 kez standart şişleme leme 

çubu ubuğu u ile şişlenerek lenerek sıkış s ıştırılıp p 

doldurulur. 

�� Silindir kap içerisindeki i erisindeki standart çökme çökme 

hunisi düşey d ey yönde y nde yavaşça yava a kaldırılır. kald r. 



KONTROLÜ 

KONTROL 


Saydam 

Disk 

�� Çelik elik bağlant ba lantı koluna mafsallı mafsall bir şekilde ekilde 

bağlı ba bulunan ve yatay pozisyonda 

duran saydam disk taze beton örne rneğine ine 

koldaki ayar vidaları vidalar ve aksamı aksam vasıtas vas tası 

ile yerleştirilir. 


�� düşey ey yönde y nde diskin hareketini 

engelleyen vidası vidas gevşetilerek gev etilerek düşey d ey 

yönde nde indirilip taze betonun en yüksek y ksek 

noktasına noktas na hafifçe hafif e temas etmesi sağlan sa lanır. r. 

�� düşey ey hareketi engelleyen disk vidası vidas 

yeniden sıkış s ıştırılarak larak disk sabitlenir. 



KONTROLÜ 

KONTROL 


Saydam 

Disk 

�� Tüm m bunlardan sonra titreşim titre im masası masas ve 

kronometre aynı ayn anda çal alış ıştırılır. r. 

�� Saydam diskin alt yüzeyinin y zeyinin tamamen 

çimento imento hamuru ile kaplanmasına kaplanmas na kadar 

titreşime titre ime devam edilir 

�� titreşim titre im masası masas ve kronometre aynı ayn 

anda durdurularak geçen ge en süre s re 

kaydedilir. 

�� Geçen Ge en süre s re VeBe süresidir residir (sn). 



KONTROLÜ 

KONTROL 


Saydam 

Disk 

VeBe sınıflar fları 

Sınıf 

V0 

V1 

V2 

V3 

V4 

VeBe Süresi (sn) 

30 – 21 

20 – 11 

10 – 6 

5 – 3 


�� VeBe sınıflar fları aşı şırı kurudan (V0), akıcıya ak ya 

(V4) doğru do ru sıralanmaktad 

s ralanmaktadır. r. 

�� 5sn’den 5sn den kısa k sa ve 30 sn’den sn den uzun VeBe 

süreleri releri elde edilen betonlar bu deney 

ile işlenebilirlikleri 

i lenebilirlikleri 

değerlendirilemeyecek de erlendirilemeyecek betonlardır 

betonlard r 

≥31


KONTROLÜ 

KONTROL 

Sıkış ıştırılabilme labilme Derecesi Tayini Deneyi (Walz ( Walz Deneyi) 

�� Sıkış ıştırılabilme labilme derecesi tayini deneyi taze 

betonun kıvam k vamının, n, taze betonun tam 

sıkış ıştırılabilmesinin labilmesinin derecesinin ölçü çülmesi lmesi yoluyla 

belirlenmesine dayanır. dayan r. 

�� Deney, belirlenen sıkış s ıştırılabilme labilme derecesi 1.04 ile 

1.46 arasında aras nda olan betonlar için i in uygundur. 

�� Bu değerler de erler dışı dışında 

nda sıkış s ıştırılabilme labilme derecesi elde 

edilen karışı karışımlar 

mların n kıvam k vamı sıkış ıştırılabilme labilme 

derecesi tayini deneyi için i in uygun değildir. de ildir. 

�� Taban boyutları boyutlar 200±1 200 1 mm x 200±1 200 1 mm, yüksekli y ksekliği i 400±2 400 2 mm olan 

çelikten elikten imal edilmiş edilmi prizma şekilli ekilli kalıp kal p kullanılır. kullan r. 


13


KONTROLÜ 

KONTROL 


�� Taze beton mala yardımı yard ile hiçbir hi bir sıkış s ıştırma rma enerjisi 

uygulanmadan, taze beton kalıptan kal ptan taşana ta ana kadar 

doldurulur. 

�� Betonun kalıptan kal ptan taşan ta an kısm k smı mastar ile sıyr s yrılarak larak 

betonun üzeri zeri düzeltilir. d zeltilir. 


�� Kaptaki taze beton en düşük d k frekansı frekans 120 Hz olan ve vibratör vibrat r daldırma dald rma 

ucunun çap apı en küçü küçük 

k kap boyutunun ¼’ünü ¼’ü geçmeyen ge meyen dalıcı dal tipte 

vibratör vibrat r ile veya en düşük d k frekansı frekans yaklaşı yaklaşık 

k olarak 40 Hz (2400 

devir/dakika) olan titreşim titre im masası masas kullanılarak, kullan larak, hacminde daha fazla 

azalma meydana gelmeyinceye kadar sıkış s ıştırılır. r.


KONTROLÜ 

KONTROL 


�� Sıkış ıştırma rma işleminden i leminden sonra 

sıkış ışmış ış beton yüzeyi y zeyi ile kabın kab n üst st 

yüzey zey kenarı kenar arasındaki aras ndaki mesafe (s) 

1mm hassasiyetle ölçü çülür r 

�� Bu değer de er (s) kabın kab n her kenarının kenar n 

orta noktasından 

noktas ndan ölçü çülür r ve 

ortalama değer de er kullanılır. kullan r. 

�� Sıkış ıştırılabilme labilme derecesi (c) aşağı a ğıdaki daki bağı bağınt 

ntı ile belirlenir. 

c 

= 

h1 

h − s 


1

h1 

c = 

h − s 

1 


KONTROLÜ 

KONTROL 


TS EN 206-1’e 206 e göre g re sıkış s ışma ma sınıflar s fları 

Sınıf 

C0 

C1 

C2 

C3 

Sıkışabilme derecesi 

≥1.46 

1.45 – 1.26 

1.25 – 1.11 

1.10 – 1.04 


AKMA DENEYİ DENEY 


KONTROLÜ 

KONTROL 

�� Bu deney yöntemi y ntemi 

özellikle zellikle çökme çökme 

deneyinde tamamen 

çökmenin çökmenin 

elde edildiği edildi i 

yüksek ksek ve çok ok yüksek y ksek 

işlenebilirli lenebilirliğe e sahip 


mların n 

değerlendirilmesinde 

de erlendirilmesinde 

kullanılır. kullan r. 




KONTROLÜ 

KONTROL 

�� Deney aparatı aparat bir kenarı kenar 700±2 700 2 mm 

boyutunda olan kare şeklinde eklinde düz d z 

yüzeyli zeyli bir plaka ve bu plaka üzerine zerine 

yerleşen yerle en en az 2 mm kalınl kal nlığı ığında nda ve 

16±0,5 16 0,5 kg ağı ağırl 

rlığı ığında nda düz d z metal plaka ve 

taban çap apı 200±2mm 200 2mm üst st çap apı 130±2mm, 130 2mm, 

yüksekli ksekliği i 200±2 200 2 mm ve kalınl kal nlığı ığı en az 

1,5mm olan metalden yapılm yap lmış ış bir kesik 

koniden (koninin üst st kısm k smına na yakın yak n 

tutma kulakçıklar 

kulak kları ve tabanına taban na yakın yak n 

yere sabitleme – basma – plakaları plakalar 

olmalıdır) olmal r) oluşmaktad 

olu maktadır r 




KONTROLÜ 

KONTROL 

�� Ayrıca Ayr ca yanda görülen g len bir kenarının kenar n uzunluğu uzunlu u 

40±1 40 1 mm olan kare kesitli yaklaşı yaklaşık 

k 200 mm 

uzunluğunda uzunlu unda metal bir sıkış s ıştırma rma çubu ubuğu u 

kullanılır kullan r (sıkış (s ıştırma rma çubu ubuğunun unun 120 – 150 

mm’lik mm lik bir kısm k smı kolay tutulmasını tutulmas sağlamak sa lamak 

amacı amac ile tercihen dairesel kesitli olmalıdır). olmal r). 

�� Deneyde gerekli olan taze beton miktarı miktar yaklaşı yaklaşık 

k 5 litre veya 12 kg normal 

betondur. 

�� Kullanılan Kullan lan beton kalıbın kal n net hacmi 4,34 litredir. 

�� Plaka düz d z ve sabit bir zemine yerleştirilir. 

yerle tirilir. Üzerine zerine metal üst st plaka konulur. 




KONTROLÜ 

KONTROL 

�� Tablanın Tablan n orta noktası noktas merkez olacak 

şekilde ekilde metal kesik koni metal tabla 

üzerine zerine yerleştirlir yerle tirlir. . 

�� Taze beton iki tabaka halinde kesik 

koni kalıba kal ba doldurulur. 

�� Her tabaka 10 kez şişleme leme çubu ubuğu u 

kullanılarak 

kullan larak şişlenerek lenerek sıkış s ıştırılır. r. 

�� Kesik koni kalıp kal p düşey d ey yönde y nde tıpk t pkı çökme çökme 

deneyinde olduğu oldu u gibi 

tutacaklarından tutacaklar ndan kavranarak kaldırılır. kald r. 




KONTROLÜ 

KONTROL 

�� Tablanın Tablan n ön n tarafında taraf nda bulunan uç u 

levhasına levhas na basılarak bas larak alt plakanın plakan n 

sabit kalması kalmas sağlan sa lanır 

�� Daha sonra üst st plaka alttaki plaka üzerine zerine serbestçe serbest e düşürülür. d r. 

�� Bu serbest düşürme d rme işlemi i lemi 15 kez tekrarlanır. 

tekrarlan r. 

�� Üst st metal plaka üzerinde zerinde koniden 

serbest kalmış kalmış 

bulunan taze beton 

olduğu oldu u halde yavaşça yava a durdurma 

parças par asına na kadar kaldırılır. kald r. 

�� Her kaldırıp kald p düşürme d rme işlemi i lemi 2 sn’den sn den az 5 sn’den sn den fazla olmayan süre s re 

içerisinde erisinde tamamlanmalıdır. 

tamamlanmal r. 



TS EN 206-1 206 1 

standardında 

standard nda 

verilen yayılma yay lma 

sınıflar fları 


KONTROLÜ 

KONTROL 

�� Düşürme rme işlemleri i lemleri tamamlandıktan tamamland ktan sonra metal 

plaka üzerine zerine oluşan olu an darbe etkisi ile de yayılm yay lmış ış 

bulunan taze betonun en büyük b k boyutları boyutlar plaka 

kenarına kenar na paralel iki doğrultuda do rultuda cetvel ile ölçü çülür r 

ve ortalaması ortalamas alınarak al narak 10 mm’ye mm ye yuvarlanır. 

yuvarlan r. 

Sınıf 

F1 

F2 

F3 

F4 

F5 

F6 

Yayılma Çapı (mm) 

≤340 

350 – 410 

420 – 480 

490 – 550 

560 – 620 

≥630 


22


KONTROLÜ 

KONTROL 

SIKIŞTIRMA SIKI TIRMA FAKTÖRÜ FAKT DENEYİ DENEY 

�� Deneyin amacı amac taze beton örne rneğine ine uygulanan standart 

enerji nedeniyle elde edilen sıkış s ıştırma rma derecesinin 

ölçü çülmesidir. lmesidir. 

�� Genel olarak taze betonda işlenebilirlik i lenebilirlik olarak tanımlanan 

tan mlanan 

tam sıkış s ışma ma için i in gerekli olan enerji miktarının miktar n doğrudan do rudan 

ölçü çülmesine lmesine yönelik y nelik bir deney yöntemi y ntemi yoktur. 

�� Standart enerji uygulanarak elde edilen sıkış s ıştırma rma derecesi 

bu deney ile doğrudan do rudan bulunabilmektedir. 

�� Sıkış ıştırma rma faktörü fakt olarak adlandırılan adland lan sıkış s ıştırma rma derecesi, 

standart enerji uygulanarak sıkış s ıştırılan lan taze beton 

yoğunlu yo unluğunun unun tam olarak sıkış s ıştırılm lmış ış taze betonun 

yoğunlu yo unluğuna una oranı oran olarak tanımlan tan mlanır. r. 


23


KONTROLÜ 

KONTROL 


�� Deney için i in yaklaşı yaklaşık 

k 7 litre taze beton örne rneği i yeterlidir. 

�� Deney aparatı aparat aralarında aralar nda 20 cm’lik cm lik düşey ey mesafe bulunan 

hacimleri birbirlerinden farklı farkl iki adet ters duran kesik koni 

şekilli, ekilli, altı alt kapaklı kapakl kesik koni ile 150mm çapl aplı, , 285mm 

boyunda altı alt kapalı kapal silindirden oluşur. olu ur. 

�� En üstte stte yer alan ters duran kesik koninin hacmi altındaki alt ndaki 

kesik koniden daha fazladır. fazlad r. 

�� Deney, özellikle zellikle orta işlenebilirlikte i lenebilirlikte taze beton karışı karışımlar 

mları 

için in oldukça olduk a uygundur. 

�� Burada ölçü çüleri leri verilen deney aparatı aparat maksimum agrega 

çap apının n 20mm’ye 20mm ye kadar olduğu oldu u karışı karışımlar 

mlar için i in uygundur. 



KONTROLÜ 

KONTROL 


�� Ters duran kesik konilerin kapakları kapaklar kapatılır kapat r ve en alttaki 

silindir kabın kab n boş bo ağı ğırl rlığı ığı tespit edilir ve ters duran kesik 

koni kaplar ve silindir kap düşey d ey eksenleri çak akışı ışık k olacak 

şekilde ekilde yerleştirilir. 


�� En üst st hazneye taze beton hiçbir hi bir sıkış s ıştırma rma enerjisi 

uygulanmadan bir şaşula ula veya mala yardımı yard ile tam olarak 

doldurulur. 

�� En üst st haznenin kapağı kapağı 

açılarak larak taze betonun ortadaki 

kesik koni kaba serbest düşme d me ile dolması dolmas sağlan sa lanır. r. 

�� Daha sonra ortadaki kesik koni kabın kab n kapağı kapağı 

da açılarak a larak 

taze betonun en alttaki silindir kaba serbest düşme d me ile 

dolması dolmas sağlan sa lanır. r. 



KONTROLÜ 

KONTROL 


�� Silindir kabın kab n etrafına etraf na taşan ta an betonlar temizlendikten sonra 

içi i taze beton dolu silindir kabın kab n ağı ağırl 

rlığı ığı bulunur. 

�� Daha sonra silindir kap içerisindeki i erisindeki taze beton bir başka ba ka 

kaba boşalt bo altılarak larak içi i i temizlenir ve boş bo silindir kabın kab n ağı ağırl 

rlığı ığı 

belirlenir. 

�� Serbest düşme d me ile silindire dolmuş dolmu bulunan taze betonun 

ağı ğırl rlığı ığı belirlenir (m ( p). ). 

�� Daha sonra silindir kap aynı ayn beton numunesi ile 

doldurularak tam sıkış s ışmas ması sağlan sa lanır. r. 



KONTROLÜ 

KONTROL 


�� Sıkış ıştırma rma işlemi i lemi vibrasyon uygulanarak yapılabilece 

yap labileceği i 

gibi, şişleme leme yolu ile de yapılabilir. yap labilir. 

�� Şişleme leme uygulanarak yapılan yap lan sıkış s ıştırmada rmada taze beton 

silindire ince tabakalar halinde (tercihan 5’er 5 er cm) 

doldurulur ve her tabakaya 30 kez şişleme leme uygulanır. uygulan r. 

�� Vibrasyon ile sıkış s ıştırmada rmada ise vibrasyon işlemine i lemine beton 

yüzeyinden zeyinden hava kabarcığı kabarcığı 

çıkmayana kmayana dek ve yüzey y zey 

tamamen düz d z bir form alana dek devam edilir 

�� Tamamen sıkış s ışmış ış betonun ağı ağırl 

rlığı ığı belirlenir (m ( f). ). 



KONTROLÜ 

KONTROL 


Sıkış ıştırma rma faktörü fakt değeri de eri CF; 

CF = 

m 

m 


p 

f 

�� Sıkış ıştırma rma faktörü fakt değeri de eri CF, 0,75 ile 0,95 arasında aras nda olması olmas 

işlenebilir lenebilir bir beton için i in uygundur.


KONTROLÜ 

KONTROL 


�� Sıkış ıştırma rma faktörü fakt sonuçlar sonu larının n görünür g r 

işlenebilirlik lenebilirlik açısından a ndan değerlendirilmesi 

de erlendirilmesi 

CF sonucu 

< 0,75 * 

0,75 – 0,85 

0,85 – 0,92 

0,92 – 0,95 

> 0,95 * 

Görünür İşlenebilirlik 

Çok Düşük 

Düşük 

Orta 

Yüksek 

Çok Yüksek 

* CF testinin bu karışı karışımlar 

mlar için i in uygunluğu 

uygunlu u şüphelidir. phelidir. 



KONTROLÜ 

KONTROL 

KELLY TOPU DENEYİ DENEY 

�� Deney temel olarak büyük b k ve ağı ağır, 

r, metalden yapılm yap lmış ış 

yarım yar m küre k re şeklindeki eklindeki bir topun taze betona 

penetrasyonunun ölçü çülmesi lmesi esasına esas na dayanır. dayan r. 

�� Deney, orta işlenebilirlikteki i lenebilirlikteki karışı karışımlar 

mların n 

değerlendirilmesi de erlendirilmesi için i in uygundur. 

�� Çökme Çökme 

(slump ( slump) ) deneyi gibi taze beton kıvam k vamının n rutin 

kontrolü kontrol için in oldukça olduk a basit ve etkili bir deney yöntemidir 

y ntemidir 

�� Bu deney hafif beton ve ağı ağır 

r beton karışı karışımlar 

mların n da içinde i inde bulunduğu bulundu u bir çok ok 

özel zel karışı karışıma 

ma da uygulanabilir 



KONTROLÜ 

KONTROL 

Kendiliğinden Kendili inden Yerleşen Yerle en Beton 



KONTROLÜ 

KONTROL 




KONTROLÜ 

KONTROL 




KONTROLÜ 

KONTROL 




KONTROLÜ 

KONTROL 

Kendiliğinden Kendili inden Yerleşen Yerle en Betonlar İçin in 

İşlenebilirlik 

İşlenebilirlik 

Ölçü çüm m Yöntemleri 

Y ntemleri 

�� Kendiliğinden Kendili inden yerleşen yerle en beton (KYB) gibi çok ok akıcı ak kıvama vama sahip olan 


mların n işlenebilirlikleri i lenebilirlikleri ve akıcılık ak k özelliklerinin zelliklerinin tayini buraya kadar 

sözü edilen işlenebilirlik i lenebilirlik deneyleri ile belirlenemez. 

�� KYB’nin KYB nin işlenebilirli lenebilirliği i yüksektir. y ksektir. KYB’nin KYB nin doldurma kapasitesi, dar 

engeller arasından aras ndan geçiş ge yeteneği yetene i ve segregasyona karşı karşı 

direnci yüksek y ksek 

olmalıdır. olmal r. 

�� Çok ok akıcı ak kıvamda vamda olup, bu üç karakteri birden sağlayabilen sa layabilen betonlar 

kendiliğinden kendili inden yerleşen yerle en beton olarak sınıfland s flandırılabilir. labilir. 

�� Çok ok akıcı ak kıvamdaki vamdaki her beton kendiliğinden kendili inden yerleşen yerle en beton değildir. de ildir. 



KONTROLÜ 

KONTROL 

KYB’de KYB de uygulanan bazı baz deneyler 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

J - halkası 

Deney Yöntemi 

Çökme - yayılma 

50cm çapa yayılma süresi (t 50 ) 

V kutusu akış süresi 

V kutusu deneyinde t 5 dakika 

L – kutusu deneyi 

U – kutusu deneyi 

Kajima kutusu deneyi 

GTM görüntü stabilite testi 

Değerlendirilen Özellik 

Doldurma yeteneği / akıcılık 

Viskozite / akıcılık 

Geçiş yeteneği 

Viskozite / akıcılık 

Segregasyon direnci 



Görünür geçiş yeteneği 

Segregasyon direnci 


10 Orimet deneyi 

Doldurma yeteneği


KONTROLÜ 

KONTROL 

Çökme Çökme 

– Yayılma Yay lma Deneyi 


J - Halkası Halkas Deneyi 


KONTROLÜ 

KONTROL 


V-Kutusu Kutusu Deneyi 


KONTROLÜ 

KONTROL 


U-Kutusu Kutusu Deneyi 


KONTROLÜ 

KONTROL 


L-Kutusu Kutusu Deneyi 


KONTROLÜ 

KONTROL 



KONTROLÜ 

KONTROL 

SÜRÜKLENM KLENMİŞ İŞ HAVA İÇER ERİĞİ İĞİ 

HAVA ÖLÇER 

(AEROMETRE) 

BETON 

DİZAYNIN 

KONTROLU 

HAPSOLMUŞ 

HAVA MİKTARI 

HAVA 

SÜRÜKLEYİCİ 

KATKI 

KULLANILDIYSA 

ETKİNLİĞİNİN 

KONTROLÜ 

BETONUN 

HOMOJENLİĞİNİN 

KONTROLÜ 


42


KONTROLÜ 

KONTROL 

BİRİM M HACİM HAC M AĞIRLIK A IRLIK TESTİ TEST 

B.H.A. DENEYİ 

HACMİ BELLİ bir KALIBA 

DOLDURULAN BETONUN 

TARTILMASI 

BETON TASARIMININ KONTROLU 

BETONUN 

HOMOJENLİĞİNİN 

KONTROLÜ 



KONTROLÜ 

KONTROL 

TAZE BETON SICAKLIĞI 

SICAKLI 


SICAKLIĞI 

İDEAL SICAKLIK 

15°C CİVARI 

< +5°C veya 

> +32 °C 

ÖNLEM 

ALMAK ŞART 



MALZEMES 

TAZE BETONDAN 

ÖRNEK RNEK ALMA 



2007 - BAHAR 

9


KONTROLÜ 

KONTROL 

TAZE BETONDAN ÖRNEK RNEK ALMA 



KONTROLÜ 

KONTROL 




KONTROLÜ 

KONTROL 




KONTROLÜ 

KONTROL 



ÖRNEK RNEK ŞEKL EKLİ ve BOYUTLARI 

•ÖRNEK ŞEKLİ VE BOYUTLARI 

STANDART 

SİLİNDİR 

15X30 cm 

h/d ORANI=2.0 

15 cm AYRITLI 

KÜP 

�� Daha küçü küçük 

k boyutlu 

malzemenin basınç bas 

dayanımı dayan daha büyük b k 

olacaktır. olacakt r. 

�� Ayrıca Ayr ca örnek rnek küp k p 

olursa dayanımı dayan 

daha yüksek y ksek 

olacaktır. olacakt r. (narinlik 

etkisinden dolayı) dolay 

� σ silindir(15/30) ~ 0.80 σ KÜP (15*15*15) 


50



15 veya 20 cm 

AYRITLI KÜP 

BOYUT ETKİSİ ETK : 

ÖRNEK RNEK : 

BAĞIL BA IL DAYANIM (%) : 

10 cm 

120 

15 cm 

100 

20 cm 

90 




15 veya 20 cm 

AYRITLI KÜP 

ŞEK EKİL L ETKİSİ ETK : 

ŞEK EKİL L : 

NARİNL NAR NLİK K (h/a) : 

PLAK 

0.5 

BAĞIL BA IL DAYANIM (%) : 

140-200 140 200 

KÜP 

1.0 

100 

PRİZMA PR ZMA 

2.0 

75-95 75 95 




28 günlük 

Basınç dayanımı 

30 Mpa olan 

Standart silindir 

C30/37 

İkisi de aynı 

beton ile üretilmiş 

28 günlük 


37 Mpa olan 

15 cm ayrıtlı küp 



MALZEMES 

TAZE BETONDAN 

ALINACAK ÖRNEK RNEK 

SAYISI 



2007 - BAHAR 

9

ÖRNEK RNEK SAYISI TS EN 206-1 206 

�� Kullanıcı Kullan açısından ndan belirli bir hacimdeki betonun 

tanımlanmas 

tan mlanmasında nda kullanılacak 

kullan lacak BETON HACMİ, HACM , aşağı a ğıdaki daki 

gibi belirlenmelidir: 

�� Binanın Binan n her katı kat için in veya binanın binan n bir katının kat n 

kirişler/d kiri ler/döşemeler emeler grubu veya kolonlar/perdeler grubu veya 

diğer di er yapılar yap ların n benzer kısımlar k mları için in teslim edilen beton 

miktarı. miktar 

�� Şantiyeye antiyeye bir haftada teslim edilen 400 m3’den m3 den fazla 

olmayan beton miktarı. 

miktar 

�� Kaliteyle ilgili şüphe phe varsa tek harman veya tek yük y k 

miktarları, miktarlar 



İMALAT MALAT KONTROL BELGELİ BELGEL İMAL MAL EDİLEN ED LEN BETON 

�� Her tek dayanım dayan m deney sonucu ve “n” adet ört rtüşmeyen meyen ayrı ayr deney 

sonuçlar sonu larının n ortalaması ortalamas aşağı ğıda da tarif edilen şartlar artları sağlamas sa laması halinde 

ilgili gruba ait kabul edilir. 

Belirli hacimdeki 

betondan elde edilen 

deney adedi “n” 

1. Kriter 2. Kriter 

“n” adet deney sonucu 

ortalaması 

(fcm) 

N/mm 2 

Herhangi tek deney 

sonucu 

(fci) 

N/mm 2 

1 Uygulanamaz > fck -4 

2 – 4 > fck+1 > fck –4 

5 - 6 > fck+2 > fck –4 

�� Deney sonuçlar sonu larının, n, en büyüğü b ile en küçü küçüğü 

arasındaki aras ndaki fark, aritmetik ortalamanın 

ortalaman n 

%15 ‘inden inden daha fazla ise, deney sonucunun herhangi birisinin atılmas at lması için in kabul 

edilebilir sebep görülmesi g lmesi hariç, hari , deney sonuçlar sonu ları geçersiz ge ersiz sayılır. say r. 



İMALAT MALAT KONTROL BELGESİZ BELGES Z İMAL MAL EDİLEN ED LEN BETON 

�� Belirlenen hacimdeki betondan, deneyler için i in en az 3 adet deney sonucu 

oluşturacak olu turacak numune alınmal al nmalıdır. r. Aşağı A ğıdaki daki iki kriterin sağlanmas 

sa lanması halinde 

beton gruba ait kabul edilir : 

f cm 

f ci 

: 

: 

1. Kriter 

2. Kriter 

Herhangi bir tek deney sonucu 

: 

: 

f cm > f ck +4 (N/mm 2 ) 

f ci > f ck -4 (N/mm 2 ) 

Deney sonuçlarının aritmetik ortalaması 



TAZE BETONDAN ALINACAK NUMUNE SAYISI-TS SAYISI TS EN 206 

İmalât 

Başlangıç (35 deney sonucu 

elde edilinceye kadar) 

Sürekli b (35 deney sonucu 

elde edildikten sonraki) 

İmalâtın ilk 

50 m 3 ' ü 

3 numune 

En az numune alma sıklığı 

İlk 50 m 3 ' den sonraki imalât a 

İmalât kontrol belgesi 

olan beton 

1 numune/200 m 3 veya 

2 numune/1 haftalık 

imalât 


1 numune/1 haftalık 

imalât 

İmalât kontrol belgesi 

olmayan beton 


1 numune/1 günlük 

imalât 

1 numune/1 günlük 

imalât 

a Numune bütün imalâta yayılarak alınmalı ve her 25 m 3 beton hacmi için 1'den fazla olmamalıdır. 

b 15 adet deney sonucunun standard sapmasının 1.37 σ 'yı geçmesi durumunda numune alma sıklığı, 

daha sonraki 35 deney sonucu elde edilinceye kadar, başlangıç imalâtı için gerekli olan sıklığa 

çıkarılmalıdır. 


7 Günlük 

Deneyler 


HER ÜRETİM BİRİMİ 

EN AZ 9 Küp veya Silindir Örnek 

Bir gün kalıpta bekleme (olumsuz 

koşullardan, güneş, rüzgar vb.) korunmalı 

Deney gününe kadar kür 

23 ±2 C sıcaklıkta , kirece doygun su içinde veya en az 

%95 bağıl nemdeki ortamda saklanmalıdır 

28 Günlük 

Deneyler 

Yedek 

NİTELİK DENETİMİ : KARIŞIMIN POTANSİYEL 

DAYANIMI 


59


BETONUN YAPIDAKİ KOŞULLARDA 

DAYANIM GELİŞİMİNİN TAKİBİ 

HER ÜRETİM BİRİMİ 

YETERLİ SAYIDA Küp veya Silindir Örnek 

Bir gün kalıpta bekleme (yapıdaki betonla aynı şartlarda) 

Deney gününe kadar yapıda kür 

(Yapıdaki betonla aynı şartlarda) 

Deney sonuçları kalıp alma sürelerinin tayininde, yapıya 

uygulanan kür (bakım) yönteminin etkinliğini 

belirlemede vb. amaçla kullanılabilir 


BASINÇ BASIN DENEYİ DENEY ve 

BASINÇ BASIN DAYANIMI


BASINÇ BASIN DAYANIMI 

Oynar başlık 

Örnek 

Yağ 

pompası 

�� Yükleme kleme çer erçevesine evesine -yüksekli ksekliği i ayarlanabilir bir üst st tabla ile 

oynar ve hareketli alt tabla arasına aras na- deney örne rneği i yerleştirilir. 


�� Alt tablanın tablan n altındaki alt ndaki pistonun silindirine bir pompa yardımıyla yard yla 

yağ ya basılır. bas r. 

PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 62



�� Yağı Yağın 

n basınc bas ncı alt tablayı tablay yukarı yukar 

yönde nde iterek örne rneğin in kırılmas k lmasına na 

yol açar. a ar. 

�� Bu arada haznedeki basınç bas kuvveti 

bir dinanometre ile ölçü çülür. r. 

�� Örne rneğe e uygulanan gerilmenin üniform niform 

dağı dağılmas 

lmasının n sağlanmas 

sa lanması için, in, örnek rnek 

yüzeylerinin zeylerinin pürüzl p zlü olmaması olmamas gerekir. 

�� Bu amaçla ama la deney örneklerinin rneklerinin alt ve üst st 

tablaya temas eden yüzeylerine y zeylerine eş e dağı dağılıml 

mlı 

gerilmeyi sağlamak sa lamak amacıyla amac yla özel zel bir 

karışı karışımdan 

mdan başlık ba k dökülür. d r. 




σ = 

A 

PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 64 

P

BASINÇ BASIN DAYANIMINI ETKİLEYEN 

ETK LEYEN 

FAKTÖRLER 

FAKT RLER 

YAŞ FAKTÖRÜ 

Basınç 

dayanımı 

28. gün 

zaman 


BASINÇ BASIN DAYANIMINI ETKİLEYEN 

ETK LEYEN 

FAKTÖRLER 

FAKT RLER 

• PRESTE YÜKLEME HIZI: 1.5 - 3.5 kgf/cm 2 /s 

• DENEY NUMUNESİNİN NEM DURUMU 

KURU ÖRNEKLERİN BASINÇ DAYANIMI NEMLİ 

ÖRNEKLERE KIYASLA %15 DAHA FAZLA !!! 


66

Beton 

Sınıfı 

C16 

C18 

C20 

C25 

C30 

C35 

C40 

C45 

C50 

BETON SINIFLARI (TS 500) 

f ck 

Karakteristik 

Silindir Basınç 

Dayanımı 

(N/mm 2 ) 

16 

18 

20 

25 

30 

35 

40 

45 

50 

Eşdeğer küp 

(150 mm) 

Basınç 

Dayanımı 

(N/mm 2 ) 

20 

22 

25 

30 

37 

45 

50 

55 

60 

f ctk Karakteristik 

Eksenel Çekme 

Dayanımı 

(N/mm 2 ) 

32000 

33000 

34000 

36000 

37000 


1.4 

1.5 

1.6 

1.8 

1.9 

2.1 

2.2 

2.3 

2.5 

E c 

(28 günlük) 

Elastisite 

Modülü 

(N/mm 2 ) 

27000 

27500 

28000 

30000

BETON SINIFLARI (TS EN 206-1) 206 1) 


sınıfı 

C 8/10 

C12/15 

C16/20 

C20/25 

C25/30 

C30/37 

C35/45 

C40/50 

C45/55 

C50/60 

C55/67 

C60/75 

C70/85 

C80/95 

C90/105 

C100/115 

Silindir dayanımı 

fck, silindir N/mm2 8 

12 

16 

20 

25 

30 

35 

40 

45 

50 

55 

60 

70 

80 

90 

100 

Küp dayanımı 

fck, küp N/mm2 PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Malzeme Bilgisi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 68 

10 

15 

20 

25 

30 

37 

45 

50 

55 

60 

67 

75 

85 

95 

105 

115 

68

TS EN 206/1 BASINÇ BASIN DAYANIM SINIFLARI 

AÇISINDAN ISINDAN TS 11222’YE 11222 YE GÖRE G RE YENİLİKLER 

YEN KLER 

1. Dayanım sınıfı gösteriminde eski standartta sadece 

karakteristik silindir dayanımı değeri belirtilirken, yeni 

standartta silindir dayanımı değeri ile birlikte karakteristik küp 

dayanımı değerinin de belirtilmesidir. 

2. C8/10 ve C12/15 Basınç Dayanımı Sınıfları ilave edilmiştir. 

3. Yıllardır sıkça kullandığımız C14 ve C18 betonları yeni 

standartla kaldırılmıştır. 

4. Özel durumlarda, ilgili tasarım standardının izin vermesi 

şartıyla verilen dayanım seviyelerinin ara değerleri de 

kullanılabilir. 


EĞİ ĞİLME LME DENEYİ DENEY ve 

EĞİ ĞİLME LME DAYANIMI

EĞİ ĞİLME LME DENEYİ DENEY ve EĞİ EĞİLME 

LME 

DAYANIMI 

�� Laboratuvarda yapılan yap lan eğilme e ilme dayanımı dayan belirleme deneyleri 

standartlara göre g re iki grupta toplanabilir: 

�� 4 Nokta eğilme e ilme deneyi �� 3 Nokta eğilme e ilme deneyi 



LME 

DAYANIMI 

P/2 

P′/2 

T 

+ 

- 

P/2 

T 

+ 0 

- 

P′/2 

M 

PL/4 

P 

L/2 L/2 

L 

+ + 

+ + + 

P′L/6 P′L/6 


M 

L/3 L/3 

P′/2 P′/2 

L 

L/3

P/2 

T 

M 

+ 


LME 

DAYANIMI 

+ + 

PL/4 

P 

L/2 L/2 

L 

- 

P/2 

�� Tekil yüklemeli y klemeli deneylerde açıkl a klık k 

boyunca tek noktada (açıkl (a klık k ortası, ortas , 

yükleme kleme noktası) noktas ) maksimum moment 

oluşur olu ur ve o noktada kesme kuvveti de 

değer de er değiştirmektedir. 

de tirmektedir. 

�� Dolayısı Dolay ile saf eğilme e ilme durumundan söz s z 

edilemez. 


T 

M 

P′/2 

+ 

L/3 L/3 


LME 

DAYANIMI 

P′/2 P′/2 

L 

0 

+ + + 

L/3 

P′L/6 P′L/6 

- 

P′/2 

�� İki ki noktadan yüklemeli y klemeli deneylerde 

maksimum moment belirli bir aralıkta aral kta 

değer de er almaktadır. 

almaktad r. 

�� Bu aralıkta aral kta kesme kuvveti sıfırd s rdır. r. Bir 

başka ba ka deyişle, deyi le, salt eğilme e ilme hali söz s z 

konusudur. 

�� Eğilme ilme deneylerinde sadece eğilme e ilme etkisi 

inceleneceğinden incelenece inden iki noktadan yüklemeli y klemeli 

ikinci deney yöntemi y ntemi daha sağlıkl sa klı 

sonuçlar sonu lar vermektedir. 




P× 

L 

M 

σ = 

= 6 

2 

W b× 

h 

6 

P × L 

M 

σ = = 4 

2 

W b × h 

6 


75



�� Hangi deney yönteminde y nteminde eğilme e ilme dayanımı dayan daha düşük d k çıkar? kar? 

�� Hangi deney yöntemi y ntemi daha güvenilirdir? 

g venilirdir? 

�� 3 nokta eğilme e ilme deneyi ile alınan al nan sonuçlar sonu lar 4 nokta eğilme e ilme 

deneyindekine göre g re daha yüksektir y ksektir 


ÇEKME EKME DAYANIMI


KONTROLÜ 

KONTROL 

DOĞRUDAN 

DO RUDAN ÇEKME EKME DAYANIMI 

İlk çekme deneyi örnekleri 

Son çekme deneyi örnekleri 

σ = 

A 


P 

78


KONTROLÜ 

KONTROL 

DOĞRUDAN 

DO RUDAN ÇEKME EKME DAYANIMI 



KONTROLÜ 

KONTROL 

YARMADA ÇEKME EKME DAYANIMI 


�� Çekme ekme yüklerinin y klerinin dolaylı dolayl olarak uygulanması uygulanmas ile çekme ekme dayanımının 

dayan n 

tespit edildiği edildi i bu yöntem y ntem “Brezilya Brezilya Yarma Deneyi” Deneyi olarak da 

adlandırılmaktad 

adland lmaktadır. r. 

�� İlk lk olarak 1953 yılında y nda Brezilyalı Brezilyal Carnerio ve Barcellas tarafından taraf ndan 

önerilen nerilen bu deney yönteminde, y nteminde, genellikle silindir beton örnekleri rnekleri 

kullanılmaktad 

kullan lmaktadır, r, ayrıca ayr ca küp k p örnekler rnekler de kullanılabilmektedir. 

kullan labilmektedir.


KONTROLÜ 

KONTROL 


�� Bu deneyde, yatay olarak presin tablaları tablalar 

arasına aras na yerleştirilen, yerle tirilen, basınç bas deneylerinde 

de kullanılan, kullan lan, silindir beton örneklerinin 

rneklerinin 

altına alt na ve üst stüne ne yerleştirilen yerle tirilen plakalara dik 

yönde nde basınç bas yüklemesi klemesi uygulanarak 

gerçekle ger ekleştirilmektedir. 

tirilmektedir. 



KONTROLÜ 

KONTROL 


�� Yükün n arttırılmas artt lmasıyla, yla, 

dolaylı dolayl olarak çekme ekme 

gerilmeleri oluşur olu ur ve 

örnek rnek ekseni boyunca 

yarılarak yar larak göç göçer. 

er. 



KONTROLÜ 

KONTROL 


�� Elastisite teorisine göre, g re, şekilde ekilde 

gösterildi sterildiği i biçimde bi imde yüklenen y klenen bir 

silindirin yük y k ekseni doğrultusundaki 

do rultusundaki 

düzleminde, zleminde, birbirine dik asal çekme ekme 

ve basınç bas gerilmeleri oluşur. olu ur. 

�� Yükün n uygulandığı 

uygulandığı 

yerlerde oluşan olu an yerel basınç bas gerilmeleri, 

bu noktalardan uzaklaştıkça 

uzakla a çekme ekme gerilmelerine 

dönüşmekte mekte ve bu çekme ekme gerilmeleri çap ap boyunca sabit 

kalmaktadır, kalmaktad r, kesitin orta bölgesinde b lgesinde oldukça olduk a üniform niform 

dağı dağılıml 

mlı çekme ekme gerilmeleri oluşmaktad 

olu maktadır. r. 



KONTROLÜ 

KONTROL 


�� Burada uygulanan gerilme iki yönl y nlü 

olduğundan oldu undan asıl as l çekme ekme 

dayanımından dayan ndan daha büyük b k değerler de erler 

elde edilir 

�� Yarma deneyi süresince, s resince, deney aletinin (presin) yükleme y kleme 

tablalarının tablalar n silindir örne rneğe e göre g re dikey bir düzlemde d zlemde 

tutulması tutulmas sağlanmal sa lanmalıdır. r. 



KONTROLÜ 

KONTROL 


Çekme ekme gerilmesi = 

�� Mukavemet dersi bilgilerinden 

yararlanarak, şu u şekilde ekilde ifade edilir : 

2P ⎡ D ⎤ 

gerilmesi : ⎢ −1⎥ 

πLD ⎣r(D 

− r) ⎦ 

Basınç Bas gerilmesi : 

2P 

πLD 

P:silindire uygulanan basınç bas yükü, 

L:silindir örne rneğin in uzunluğu, uzunlu u, 

D:silindir örne rneğin in çap apı, 

r ve (D-r): (D r): seçilen se ilen elemanın eleman n yükleme y kleme 

noktalarına noktalar na uzaklıklar uzakl klarıdır. r. 


2 

85


KONTROLÜ 

KONTROL 

ÇEKME EKME DAYANIMLARI ARASINDAKİ ARASINDAK İLİŞ İŞKİ 

EKSENEL 

ÇEKME EKME 

( fct ct ) 

SİLİND NDİR R YARMA( YARMA( 

fct f = ct ( fct’ ) ct 

1.5 PAÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü Yapı Malzemesi Dersi Yrd. Doç. Dr. Hayri ÜN 86 

ct’ ) 

EĞİ ĞİLME LME 

( fct’’ ct’’ 

) 

( fct’’ ’’) ct 

= 

2.0 

86


KONTROLÜ 

KONTROL 

ÇEKME EKME İLE LE BASINÇ BASIN DAYANIMI ARASINDAKİ ARASINDAK İLİŞ İŞKİ 

ÇEKME EKME DAYANIMI BASINÇ BASIN DAYANIMI İLE LE 

TABLOLAR 

f = 1.1 f (TS500) 

ctk 


ck 

�� Betonun çekme ekme dayanımı dayan (doğrudan) (do rudan) basınç bas 

dayanımının dayan n yaklaşı yaklaşık 

k 10’da 10 da biri kadardır. kadard r. 

�� Eğilmede ilmede çekme ekme dayanımı dayan ise basınç bas dayanımının 

dayan n 

yaklaşı yaklaşık 

k 5’de 5 de biri kadardır. kadard r.


KONTROLÜ 

KONTROL 


Basınç Dayanımı/Çekme 

Dayanımı Oranı 

20 

15 

10 

5 

0 

C16C18C20C25C30C35C40C45C50 

Beton Sınıfı 



KONTROLÜ 

KONTROL 


Beton dayanımı (MPa) 

Basınç 

6,9 

13,8 

20,7 

27,6 

34,5 

41,3 

48,2 

55,1 

Eğilme 

1,6 

2,6 

3,3 

4,0 

4,7 

5,3 

5,9 

6,4 

Çekme 

0,8 

1,4 

1,9 

2,3 

2,8 

3,2 

3,6 

4,0 

Eğilme dayanımı 

/ Basınç 

dayanımı 

23,0 

18,8 

16,2 

14,5 

13,5 

12,8 

12,2 

11,6 

Oran (%) 

Çekme dayanımı 

/ Basınç 

dayanımı 


62,0 7,0 4,3 

11,2 

7,0 

63 

11,0 

10,0 

9,2 

8,5 

8,0 

7,7 

7,4 

7,2 

Çekme dayanımı 

/ Eğilme 

dayanımı 

48 

53 

57 

59 

59 

60 

61 

62

BETONUN DİĞ DİĞER 

ER ÖZELL ZELLİKLER KLERİ 

• KESME DAYANIMI 

• AŞINMA INMA DAYANIMI 

• DARBEYE DAYANIKLILIK 

• BETONUN f-ε f DAVRANIŞI 

DAVRANI 

ve ELASTİSİTE ELAST TE MODÜLÜ 

MOD 





DAVRANI 

f 


ε




DAVRANI 

f c 

3 

f 

f c 


ε 0 

εbm bm 

ε



• ELASTİSİTE ELAST TE MODÜLÜ MOD 

0.4 f c 

f 

f c 

Teğet Modülü 


ε




f 

f c 

Başlangıç Modülü 


ε




f 

f c 

Sekant Modülü 


ε



• BETONUN ZAMANA BAĞLI BA LI DAVRANIŞI 

DAVRANI 

• SÜNME NME f 

ε 


t 

t



• BETONUN ZAMANA BAĞLI BA LI DAVRANIŞI 

DAVRANI 

• SÜNME NME 

• RÖTRE TRE 

• YORULMA 


BETON ÜRET RETİMİNİN N 

İSTAT STATİST STİKSEL KSEL KALİTE KAL TE 

KONTROLÜ 

KONTROL

BETON ÜRET RETİMİNİN N İSTAT STATİST STİKSEL KSEL 

KALİTE KAL TE KONTROLÜ 

KONTROL 

Betonun basınç dayanımı birçok faktöre bağlı 

Bu nedenle beton kalitesi olasılığa dayalı 

istatistiksel yöntemlerle belirlenmeli 

ARİTMET AR TMETİK K ORTALAMA YETERLİ YETERL DEĞİ DEĞİL! 

L! 

BETON KALİTESİ KARAKTERİSTİK 

DAYANIMA GÖRE KONTROL EDİLMELİDİR! 


BETON ÜRET RETİMİNİN N İSTAT STATİST STİKSEL KSEL 

KALİTE KAL TE KONTROLÜ 

KONTROL 

TS 500(2000) 

f cm ≥ f ck + 1 MPa 

f cmin ≥ f ck -3 MPa 

TS EN(206-1) 



PARTİ BAZINDA DENETİM 

TS 500(2000) TS EN(206-1) 

Hiç Yok fcm ≥ fck + 1.48σ 

fcmin ≥ fck -4 MPa 

TÜM ÜRETİMİN DENETİM 

KAREKTERİSTİK BASINÇ DAYANIMI: 

Beton basınç bas dayanımının dayan n bu 

değerden de erden daha düşük d k olma olasılığı olas ığının n 

%5 olduğu oldu u değerdir de erdir (TS EN 206). 


1.48 

%5 

1.48

BETON ÜRETİMİNİN İSTATİSTİKSEL 

KALİTE KONTROLÜ 

TS 500(2000) 



TS EN(206-1) 



PARTİ BAZINDA DENETİM 

TS 500(2000) TS EN(206-1) 

Hiç Yok fcm ≥ fck + 1.48σ 

fcmin ≥ fck -4 MPa 

TÜM ÜRETİMİN DENETİM 

KAREKTERİSTİK BASINÇ DAYANIMI: 

Beton basınç bas dayanımının dayan n bu 

değerden de erden daha düşük d k olma olasılığı olas ığının n 

%5 olduğu oldu u değerdir de erdir (TS EN 206). 

%5 

1.48 

1.48

YERİNDE YER NDE BETON 

DAYANIMININ BELİRLENMES 

BEL RLENMESİ

GÖRSEL 

MUAYENE 

•Aşınma, erozyon 

kabuk şeklinde 

dökülme 

•Pul pul dökülme 

•Kapak atma 

•Paspayı 

tabakasının 

kalkması 

•Pas lekesi 

•Jel sızması 

•Kristalizasyon 

•Yumuşama 

•Ufalanma 

•Çatlaklar (makro, 

mikro) 

TAHRİBATSIZ 

DENEYLER 

•Beton tabancası 

•Ses geçirme 

•Soyulma 

•Pull-out 


TAHRİBATLI 

DENEY 

Karot çıkarma 

Basınç deneyi 

LABORATUVAR 


Kimyasal analiz 

Mekanik deneyler 

Basınç, Çekme 

Eğilme 

•B.H.A., 

•Su emme, 

•Boşluk oranı, 

•Kılcallık, 

• Geçirimlilik, 

•Boy değişimi 

Mikro yapı 

incelemesi

BETONUN YAPIDAKİ YAPIDAK DAYANIMI 

TAHRİBATLI YÖNTEM (KAROT) 

ZAHMETLİ, PAHALI, GERÇEĞE EN YAKIN SONUÇ 

TAHRİBATSIZ YÖNTEM (TABANCA, ULTRASES) 

TEK BAŞINA YETERSİZ, KAROTLARLA KORELASYON 

ŞART, YANILGI PAYI YÜKSEK (özellikle eski yapılarda) 

ANLAMLI SAYIDA DENEY VERİSİ OLMALI, DEĞERLENDİRMEDE 

İSTATİSTİKİ YÖNTEMLER KULLANILMALI !!

KAROT 

SONUÇLARA ETKİ EDEN FAKTÖRLER 

•NUMUNE ÇAPI ve YÜKSEKLİĞİ 

•İÇERİDE KALAN DEMİR DONATI 

•PRESTEKİ YÜKLEME HIZI 

•NUMUNENİN ALINMA YÖNÜ 

•NUMUNENİN ALINDIĞI YER 

•BETONUN YAŞI 

•KAROTUN NEM İÇERİĞİ 

•PRESİN HASSASİYETİ VE KALİBRASYONU 

•Vb.

KAROT BOYUTLARI 

5X10 cm 

7.5x15 cm 

10x20 cm 

KAROTLARDA FARKLI 

h/d ORANLARI VARSA 

TS 10465’de h/d =1.0 

Kesim payı 

dikkate 

alınmalı 

h/d ORANI=2.0 

DÜZELTME YAPILMALIDIR. 

SAĞLIKSIZ ! 

ASTM ve BS’DE h/d < 0.95 İSE DENEY YAPILAMAZ !

BETON TEST ÇEKİCİ 


İÇİN 

(Narin 

elemanlar) 

DÜŞÜK 

DAYANIMLI 

MALZEMLER 

İÇİN (SIVA vb.) 

KÜTLE 

BETONU İÇİN

BETON TEST ÇEKİCİ 

SONUÇLARA ETKİ EDEN FAKTÖRLER 

•BETONUN YÜZEY DURUMU 

•YEREL FARKLILIKLAR 

•YÜZEYDEKİ KARBONATLAŞMA 

•YÜZEYDEKİ NEM ORANI 

•ÇEKİÇ VURUŞAÇISI •ÇEKİÇ KALİBRASYONU 

•BETONUN YAŞI 

•YÜZEY SERTLEŞTİRİCİLER 

•ÇELİK DONATININ BULUNMASI 

•Vb.

KARBONATLAŞMA 

KARBONATLA MA 

ASİT AS T + ALKALİ ALKAL TUZ + SU 

C = 

Ca(OH) 2 

CO 2 

K 

t 

DÜŞÜK DAYANIMLI 

BETON S/C>0.6 

Ca(OH) 2 +CO2 CaCO3 +H2O pH≈12.6 pH 12.6 pH≈8.3 pH 8.3 

pH3-4 mm/yıl 0.5 OLMAKTA 

15 YILDA 15 mm KARBONATLAŞMA KARBONATLA MA DERİNL DER NLİĞİ İĞİ MÜMK MKÜN N !!

KARBONATLAŞMIŞ 


KARBONATLAŞMIŞ BETONDA 

BETON TABANCASI DENEYİ 

BETON YÜZEYİNDE SERTLEŞME 

BETON TABANCASI (ÇEKİCİ) DENEYİNDE ÇOK 

BÜYÜK YANILGILAR !!! 

ÖRNEK ÇALIŞMA: BETON YAŞI 25 YILLIK ve 50 GÜNLÜK OLAN İKİ YAPIDA 

BETON TABANCASI + KAROT DENEYİ UYGULANDI 

BETON YAŞI 25 YIL 

BETON YAŞI 50 GÜN 

BETON TABANCASI İLE fck = 16.9 MPa !! 

KAROT İLE fck = 4.8 MPa 

BETON TABANCASI İLE fck = 25.1 MPa 

KAROT İLE fck = 18.0 MPa

KAROT ALMA

KAROT SON HALİ 

HAL

KAROT KAROT VER 

KAROT KAROT VERİLER 

LERİ 

126 

1,000 

2,14 

4060 

64 

137 

Kolon 

M2K1 

16 

207 

0,983 

1,80 

6760 

64 

115 

Kolon 

M1K4 

15 

173 

1,000 

2,05 

5550 

64 

131 

Kolon 

M1K3 

14 

175 

1,000 

2,14 

5620 

64 

137 

Kolon 

M1K2 

13 

184 

1,000 

2,02 

5930 

64 

129 

Kolon 

M1K1 

12 

130 

0,990 

1,88 

4210 

64 

120 

Kolon 

MZK5 

11 

122 

0,971 

1,64 

4040 

64 

105 

Kolon 

MZK4 

10 

148 

0,986 

1,83 

4840 

64 

117 

Kolon 

MZK3 

9 

135 

0,998 

1,98 

4350 

64 

127 

Kolon 

MZK2 

8 

173 

0,996 

1,95 

5580 

64 

125 

Kolon 

MZK1 

7 

186 

1,000 

2,09 

5970 

64 

134 

Kolon 

MBK6 

6 

188 

1,000 

2,14 

6060 

64 

137 

Kolon 

MBK5 

5 

252 

1,000 

2,11 

8100 

64 

135 

Kolon 

MBK4 

4 

125 

0,954 

1,45 

4200 

64 

93 

Kolon 

MBK3 

3 

153 

1,000 

2,05 

4930 

64 

131 

Kolon 

MBK2 

2 

193 

0,994 

1,94 

6240 

64 

124 

Kolon 

MBK1 

1 

h/d oranına göre 

düzeltilmiş 

basınç dayanımı 

(kgf/cm 2 ) 

Düzeltme 

Katsayısı 

h/d 

Kırılma 

Yükü 

(kgf) 

Çap 

(mm) 

boy 

(mm) 

Örnek Yeri 

veya Adı 

Örnek 

No 

n=33

TEST 

TEST ÇEK 

EKİCİ VER 

VERİLER 

LERİ 

234 

30,4 

29 

33 

28 

27 

30 

30 

33 

30 

32 

32 

Kolon 

MZK4 

16 

234 

30,2 

30 

30 

31 

30 

30 

30 

31 

30 

31 

29 

Kolon 

MZK3 

15 

234 

30,9 

30 

28 

29 

32 

32 

36 

28 

29 

33 

32 

Kolon 

MZK2 

14 

262 

32,2 

35 

37 

34 

30 

34 

32 

28 

32 

31 

29 

Kolon 

MZK1 

13 

279 

33,1 

32 

34 

31 

32 

35 

34 

32 

34 

35 

32 

Kolon 

MBT9 

12 

327 

36,3 

35 

37 

35 

38 

36 

35 

37 

36 

38 

36 

Kolon 

MBT8 

11 

293 

34,7 

35 

33 

33 

32 

36 

38 

35 

36 

32 

37 

Kolon 

MBT7 

10 

310 

35,2 

35 

36 

40 

34 

38 

36 

33 

33 

32 

35 

Kolon 

MBT12 

9 

393 

40,8 

40 

40 

41 

41 

40 

40 

42 

44 

40 

40 

Kolon 

MBT11 

8 

293 

34,6 

34 

36 

37 

33 

33 

29 

35 

37 

35 

37 

Kolon 

MBT10 

7 

327 

36,5 

38 

34 

37 

37 

37 

30 

35 

40 

37 

40 

Kolon 

MBK6 

6 

293 

34,6 

35 

34 

35 

35 

35 

35 

34 

33 

35 

35 

Kolon 

MBK5 

5 

341 

37,0 

38 

35 

38 

38 

36 

36 

38 

36 

38 

37 

Kolon 

MBK4 

4 

234 

30,8 

28 

32 

33 

30 

34 

31 

29 

30 

30 

31 

Kolon 

MBK3 

3 

245 

31,3 

32 

29 

32 

32 

30 

29 

27 

32 

36 

34 

Kolon 

MBK2 

2 

327 

36,3 

34 

36 

36 

35 

37 

38 

33 

39 

37 

38 

Kolon 

MBK1 

1 

ortala 

ma 

10 

9 

8 

7 

6 

5 

4 

3 

2 

1 

silindir dayanımı 

kgf(cm 2 ) 

okuma değerleri 

Örnek Yeri 


Örnek 

No 

n=98

Karot Dayanım ı (kgf/cm 2 ) 

300 

250 

200 

150 

100 

50 

0 

KAROT DEĞERLEND 

DE ERLENDİRME RME 

Örnek 

No 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

Örnek Yeri 

MBK1 

MBK2 

MBK3 

MBK4 

MBK5 

MBK6 

MZK1 

MZK2 

MZK3 

MZK4 


Beton Tabancası ve Karot arasındaki ilişki 

y = 0,8176x - 64,526 

R = 0,91 

Kolon 

Kolon 

Kolon 

Kolon 

Kolon 

Kolon 

Kolon 

Kolon 

Kolon 

Kolon 

100 150 200 250 300 350 400 

Test Çekici Dayanımı (kgf/cm 2 ) 

Test Çekici 

Silindir 

basınç 

dayanımı 

(kgf/cm2) 

327 

245 

234 

341 

293 

327 

262 

234 

234 

234 

h/d oranına göre 

düzeltilmiş 

basınç dayanımı 

(kgf/cm2) 

193 

153 

125 

252 

188 

186 

173 

135 

148 

122

Örnek 

No 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 

13 

14 

15 



Örnek Yeri 


MBK1 

MBK2 

MBK3 

MBK4 

MBK5 

MBK6 

MBT10 

MBT11 

MBT12 

MBT7 

MBT8 

MBT9 

MZK1 

MZK2 

MZK3 

Kolon 

Kolon 

Kolon 

Kolon 

Kolon 

Kolon 

Kolon 

Kolon 

Kolon 

Kolon 

Kolon 

Kolon 

Kolon 

Kolon 

Kolon 

B.Tabancası Görünür Basınç 

Dayanımı (kgf/cm 2 ) 

327 

245 

234 

341 

293 

327 

n=98 

293 

393 

310 

293 

327 

279 

262 

234 

234 

Düzeltilmiş B. Tabancası Basınç 

dayanımı kgf(cm 2 ) 

203 

134 

125 

215 

174 

203 

174 

258 

189 

174 

203 

163 

148 

125 

125

Ortalama 

Dayanım, f cm 

(kgf/cm 2 ) 

159 



Standart 

Sapma, σ 

(kgf/cm 2 ) 

26,36 

f y = f ort -t (σ) 

f y : yerinde beton basınç dayanımı f ort : ortalama basınç dayanımı 

σ : standart sapma t : katsayı 

t katsayısı katsay belirlenirken veri sayısı say 30’dan 30 dan fazla ise 

%10 riske karşı karşılık 

k gelen 1.28 kullanılm kullan lmış ıştır. r. 

30 veriden az ise örnek rnek sayısına say na bağlı ba olarak Student-t Student t 

diyagramından diyagram ndan belirlenen katsayı katsay kullanılm kullan lmış ıştır. r. 

Değişkenlik 

Katsayısı 

(%) 

17 

Yerinde Beton 

Dayanımı, 

f y (kgf/cm 2 ) 

125



KAROT SAYISI VE ÇAPI API BELİRLEN 

BEL RLENİRKEN RKEN 

BETONARME ELEMANLARIN 

BOYUTLARI 

DONATI SIKLIĞI SIKLI 

AYRICA BETONARME ELEMANLARIN 

BİNADAK NADAKİ YERLEŞİ YERLEŞİMLER 

MLERİ 

BELİRLEY BEL RLEYİCİ OLMAKTADIR.



KAROT ALMA ve TEST ÇEK EKİCİ DENEYİ DENEY 

YAPILMASI SIRASINDA BİNADA B NADA GENEL BİR B R 

İNCELEME NCELEME YAPILMALIDIR 

VE YAKIN ZAMANDA BENZER AGREGA ve 

BENZER İŞÇİLİKLE İŞ KLE BETON DÖKÜLD D LDÜĞÜ 

KANAATİNE KANAAT NE VARILDIĞINDA 

VARILDI INDA 

BİNAYA NAYA FAZLA ZARAR VERMEMEK AMACI İLE LE 

KAROT SAYISI AZALTILABİLİR. 

AZALTILAB R. 

GEREKTİĞİ 

GEREKTİĞİNDE 

NDE FARKLI BETON OLDUĞU OLDU U 

KANAATİNE KANAAT NE VARILDIĞI VARILDI I DURUMLARDA 

HER KAT İÇİN N AYRI AYRI BETON 

DAYANIMLARI DA BELİRLENMEL 

BEL RLENMELİDİR. R.

YAPISAL İNCELEME 

YAPININ RÖLEVESİNİN ÇIKARILMASI 

�Mimari röleve 

�Taşıyıcı sistem rölevesi (Kolon-Perde-Kiriş boyutlarının ve 

konumlarının tespiti) 

�Donatıların sayısının, yerinin ve çapının tespiti 

�Çatlak genişliklerinin ve yönlerinin tespiti 

�Varsa diğer hasar türlerinin belirlenmesi (yan yatma, burkulma, 

duvarda X çatlağı vb.) 

�Uygulama hatalarının not edilmesi 

�Ağır hasar almış, yapı güvenliğini tehdit eden, acil önlem alınması 

(askıya alma, destekleme vb.) gereken elemanların belirlenmesi 

�vb. 

PROJELERİN ve ŞARTNAMELERİN İNCELENMESİ 

ELDE EDİLEN VERİLER DOĞRULTUSUNDA YAPININ MEVCUT 

TAŞIMA GÜCÜNÜN HESAPLANMASI 

SONUÇLARIN PROJELERLE ve MEVCUT YÖNETMELİKLERLE KIYASLANMASI

KARAR SÜRECİNDE ETKİLİ FAKTÖRLER 

•EKONOMİK (Fizibilite etüdü) – 

Onarım maliyeti ≥ 0.5 yapının yeniden yapım maliyeti ? 

•Teknolojik olanaklar 

•Servis ömrü 

•Yıkılıp, yeniden yapım olanakları 

•Tarihi ve sanatsal değeri 

•Ticari boyut 

•Siyasi boyut 

•Güçlendirmenin bina fonksiyonlarına etkisi 

•Onarım – güçlendirme sisteminin uygulanabilirliği ve 

güvenilirliği

ELDE EDİLEN VERİLERİN 

DEĞERLENDİRİLMESİ 

OLASILIK ve RİSK 

KAVRAMLARINI İÇEREN 

İSTATİSTİKSEL 

YÖNTEMLER KULLANILIR 

YETERSİZ SAYIDAKİ DENEY VERİSİNİN 

ORTALAMASI ile YETİNİLMESİ 

YAPIDAKİ GERÇEK DURUM TEMSİL EDİLEMEZ 

BÜYÜK YANILGILAR

SAĞLAM 

•Hiçbir işleme 

gerek yok 

TAŞIMA GÜCÜ 

YETERLİ 

YÜZEYSEL 

ONARIM GEREKLİ 

•Basit onarımlar 

•Hasarın tekrarını 

önleyecek 

tedbirler vb. 

KARAR 

KARARI ETKİLEYEN ETK LEYEN DİĞ DİĞER 

ER FAKTÖRLER 

FAKT RLER 

GÜÇLENDİRME 

GEREKLİ 


YETERSİZ 


PROJESİ 

ONARIM 

YIKIM 


GEREKLİ

YÖNETMELİK DEĞİŞİKLİĞİ, 

TASARIMDA DİKKATE ALINMAMIŞ EK YÜKLER, 

(Ek kat çıkma vb.) 

YAPI KULLANIM AMACININ DEĞİŞMESİ vb. 


YETERSİZLİĞİ 



PROJESİ

2007 AFET YÖNETMEL 

Y NETMELİĞİ İĞİ 

BİNALARDAN NALARDAN BİLG B LGİ TOPLANMASI 

Bilgi Düzeyleri D zeyleri 

1. Sınırl S rlı Bilgi Düzeyi D zeyi 

�� Binanın Binan n taşı taşıyıcı 

sistem projeleri mevcut değildir. de ildir. 

�� Taşı Taşıyıcı 

sistem özellikleri zellikleri binada yapılacak yap lacak ölçü çümlerle mlerle belirlenir.






2. Orta Bilgi Düzeyi D zeyi 


sistem projeleri mevcut değilse,s de ilse,sınırl rlı bilgi düzeyine d zeyine 

göre re daha fazla ölçü çüm m yapılır. yap r. 

�� Eğer er mevcut ise sınırl s rlı bilgi düzeyinde d zeyinde belirtilen ölçü çümler mler yapılarak yap larak 

proje bilgileri doğrulan do rulanır. r.






2. Orta Bilgi Düzeyi D zeyi 

3. Kapsamlı Kapsaml Bilgi Düzeyi D zeyi 


sistem projeleri mevcuttur. 

�� Proje bilgilerinin doğrulanmas 

do rulanması amacıyla amac yla orta bilgi düzeyine d zeyine göre g re 

daha kapsamlı kapsaml ölçü çümler mler yapılır. yap r.




Mevcut Malzeme dayanımı 

dayan 

�� Taşı Taşıyıcı 

elemanların elemanlar n kapasitelerinin 

hesaplanmasında hesaplanmas nda kullanılacak kullan lacak malzeme 

dayanımlar 

dayan mları



BİNALAR NALAR İÇİN N BİLG B LGİ DÜZEY ZEYİ KATSAYILARI 

Bilgi Düzeyi 

Sınırlı 

Orta 

Kapsamlı 

Bilgi Düzeyi 

Katsayısı 

0.75 

0.90 

1.00 

�� Malzeme dayanımlar 

dayan mları, , özellikle zellikle belirtilmedikçe belirtilmedik e ilgili 

tasarım tasar m yönetmeliklerinde y netmeliklerinde verilen malzeme katsayılar katsay ları 

ile bölünmeyecektir. 

b nmeyecektir. 

�� Eleman kapasitelerinin hesabında hesab nda mevcut malzeme 

dayanımlar 

dayan mları kullanılacakt 

kullan lacaktır. r.



Betonarme Binalarda Sınırl rlı Bilgi Düzeyi D zeyi 

Bina Geometrisi: 

�� Saha çal alış ışmas ması ile binanın binan n taşı taşıyıcı 

sistem plan rölevesi levesi çıkar karılır. r. 

�� Mimari projeler mevcut ise, röleve leve çal alış ışmalar malarına na yardımc yard mcı olarak 

kullanılır. kullan r. 

�� Temel sistemi bina içinde i inde veya dışı dışında 

nda açılacak a lacak yeterli sayıda say da 

kontrol çukuru ukuru ile belirlenir.




Eleman Detayları: Detaylar 

�� Betonarme projeler veya imalat çizimleri izimleri mevcut değildir. de ildir. 

�� Betonarme elemanlardaki donatı donat miktarı miktar ve detaylarının detaylar n en fazla binanın binan n 

yapıld yap ldığı ığı tarihteki minimum donatı donat koşullar ko ullarını sağlad sa ladığı ığı varsayılır. varsay r. 

�� Her katta en az 1’er 1 er adet olmak üzere zere kolonların kolonlar n herbirinden %10 ve kirişlerin kiri lerin 

herbirinden %5 oranında oran nda elemanın eleman n pas payları paylar sıyr yrılarak larak donatı donat tespiti yapılır. yap r. 

�� Sıyırma rma işlemi i lemi kolon ve kirişlerin kiri lerin uzunluğunun uzunlu unun açıkl a klık k ortasındaki 

ortas ndaki üçte üçte 

birlik bölümde b mde yapılmal yap lmalıdır. r. 

�� Sıyr yrılan lan yüzeyler y zeyler daha sonra yüksek y ksek dayanıml dayan mlı tamir harcı harc ile kapatılır. kapat r. 

�� paspayı paspay sıyr yrılmayan lmayan elemanların elemanlar n yüzde y zde 20’sinde 20 sinde enine ve boyuna donatı donat 

sayısı say ve yerleşimi yerle imi ile boyuna donatı donat bindirme boyları boylar donatı donat tespit 

cihazları cihazlar ölçü çülür

�� Karot Sayısı: Say 




Malzeme Özellikleri: zellikleri: BETON 

�� Her katta kolonlardan veya perdelerden en az 2 adet 

�� Değerlendirme: 

De erlendirme: 

�� örneklerden rneklerden elde edilen en düşük d k basınç bas dayanımı dayan 

betonun mevcut beton dayanımı dayan dayanımı dayan olarak alınır. al r.




Malzeme Özellikleri: zellikleri: ÇEL ELİK 

�� Donatı Donat sınıfı, , sıyr s yrılan lan yüzeylerde y zeylerde yapılan yap lan görsel g rsel 

inceleme ile tespit edilir. 



�� Bu sınıftaki s ftaki çeli eliğin in karakteristik akma dayanımı dayan 

mevcut çelik elik dayanımı dayan olarak alınacakt al nacaktır. r. 

�� Donatısında Donat nda korozyon gözlenen g zlenen elemanlar planda 

işaretlenir aretlenir ve bu durum eleman kapasite 

hesaplarında hesaplar nda dikkate alınır. al r.



Betonarme Binalarda Orta Bilgi Düzeyi D zeyi 


�� Binanın Binan n betonarme projeleri mevcut ise, binada yapılacak yap lacak 

ölçü çümlerle mlerle mevcut geometrinin projesine uygunluğu uygunlu u kontrol edilir. 

�� Proje yoksa, saha çal alış ışmas ması ile binanın binan n taşı taşıyıcı 

sistem rölevesi levesi 

çıkar karılır. r. 

�� Bina geometrisi bilgileri, bina kütlesinin k tlesinin hassas biçimde bi imde 

tanımlanmas 

tan mlanması için in gerekli ayrınt ayr ntılar ları içermelidir. ermelidir. 








�� Betonarme projeler veya imalat çizimleri izimleri mevcut değil de il ise sınırl rlı bilgi 

düzeyindeki zeyindeki koşullar ko ullar geçerlidir ge erlidir, , 

�� ancak donatı donat kontrolü kontrol yapılacak yap lacak kolon ve kirişlerin kiri lerin sayısı say her katta en az 

2’şer er adet olmak üzere zere o kattaki toplam eleman sayılar say larının n yüzde zde 20’sinden 20 sinden 

az olmayacaktır. 

olmayacakt r. 

�� Proje ile uygulama arasında aras nda uyumsuzluk bulunması bulunmas halinde, betonarme 

elemanlardaki mevcut donatının donat n projede öng ngörülen len donatıya donat ya oranını oran ifade 

eden donatı donat gerçekle ger ekleşme me katsayısı katsay kolonlar ve kirişler kiri ler için i in ayrı ayr ayrı ayr 

belirlenecektir. 

�� Eleman kapasitelerinin belirlenmesinde kullanılan kullan lan bu katsayı katsay 1’den den büyük b k 

olamaz. Bu katsayı katsay donatı donat tespiti yapılmayan yap lmayan diğer di er tüm t m elemanlara 

uygulanarak donatı donat miktarları miktarlar belirlenecektir.






�� Her kattaki kolonlardan veya perdelerden toplam 3 adetten az 

olmamak üzere zere ve binada toplam 9 adetten az olmamak üzere, zere, 

her 400 m 2 ’den den bir adet 



�� örneklerden rneklerden elde edilen (ortalama-standart (ortalama standart sapma) değerleri de erleri 

mevcut beton dayanımı dayan olarak alınır. al r. 

�� Beton dayanımının dayan n binadaki dağı dağılımı, 

, karot deney sonuçlar sonu ları ile 

uyarlanmış 

uyarlanmış 

beton çekici ekici okumaları okumalar veya benzeri hasarsız hasars z inceleme 

araçlar ara ları ile kontrol edilebilir.





�� Donatı Donat sınıfı, , sıyr s yrılan lan yüzeylerde y zeylerde yapılan yap lan görsel g rsel 

inceleme ile tespit edilir, 



�� Bu sınıftaki s ftaki çeli eliğin in karakteristik akma dayanımı dayan 

mevcut çelik elik dayanımı dayan olarak alınır. al r. 

�� Donatısında Donat nda korozyon gözlenen g zlenen elemanlar planda 

işaretlenir aretlenir ve bu durum eleman kapasite 

hesaplarında hesaplar nda dikkate alınır. al r.



Betonarme Binalarda Kapsamlı Kapsaml Bilgi Düzeyi D zeyi 


�� Binanın Binan n betonarme projeleri mevcuttur. 

�� Binada yapılacak yap lacak ölçü çümlerle mlerle mevcut geometrinin projelere 

uygunluğu uygunlu u kontrol edilir. 

�� Projeler ölçü çümler mler ile önemli nemli farklılıklar farkl klar gösteriyor g steriyor ise proje yok 

varsayılır varsay r ve ve bina orta bilgi düzeyine d zeyine uygun olarak incelenir. 

�� Bina geometrisi bilgileri, bina kütlesinin k tlesinin hassas biçimde bi imde 

tanımlanmas 

tan mlanması için in gerekli ayrınt ayr ntılar ları içermelidir. ermelidir. 








�� Binanın Binan n betonarme detay projeleri mevcuttur. 

�� Donatının Donat n projeye uygunluğunun 

uygunlu unun kontrolu için in orta bilgi düzeyinde d zeyinde 

belirtilen işlemler, i lemler, aynı ayn miktardaki betonarme elemanda uygulanır. uygulan r. 

�� Proje ile uygulama arasında aras nda uyumsuzluk bulunması bulunmas halinde, betonarme 

elemanlardaki mevcut donatının donat n projede öng ngörülen len donatıya donat ya oranını oran ifade 

eden donatı donat gerçekle ger ekleşme me katsayısı katsay kolonlar ve kirişler kiri ler için i in ayrı ayr ayrı ayr 

belirlenecektir. 

�� Eleman kapasitelerinin belirlenmesinde kullanılan kullan lan bu katsayı katsay 1’den den büyük b k 

olamaz. Bu katsayı katsay donatı donat tespiti yapılmayan yap lmayan diğer di er tüm t m elemanlara 

uygulanarak donatı donat miktarları miktarlar belirlenecektir.






�� Her kattaki kolonlardan veya perdelerden toplam 3 adetten az 

olmamak üzere zere ve binada toplam 9 adetten az olmamak üzere, zere, 

her 200 m 2 ’den den bir adet 



�� örneklerden rneklerden elde edilen (ortalama-standart (ortalama standart sapma) değerleri de erleri 

mevcut beton dayanımı dayan alınır. al r. 

�� Beton dayanımının dayan n binadaki dağı dağılımı, 

, karot deney sonuçlar sonu ları ile 

kalibre edilmiş edilmi beton çekici ekici okumaları okumalar veya benzeri hasarsız hasars z 

inceleme araçlar ara ları ile kontrol edilir.





�� Donatı Donat sınıfı, , sıyr s yrılan lan yüzeylerde y zeylerde yapılan yap lan inceleme ile tespit 

edilir. 

�� Her sınıftaki s ftaki çelik elik için i in (S220, S420, vb.) birer adet kupon 

(tercihen kirişlerin kiri lerin uygun bölgelerindeki b lgelerindeki donatılar donat larından) ndan) 

alınarak al narak deney yapılır, yap r, çeli eliğin in akma ve kopma dayanımlar 

dayan mları 

ve şekilde ekildeğiştirme tirme özellikleri zellikleri belirlenerek projeye saptanır. saptan r.







�� Projesine uygun ise, eleman kapasite hesaplarında hesaplar nda projede 

kullanılan kullan lan çeli eliğin in karakteristik akma dayanımı dayan mevcut çelik elik 

dayanımı dayan olarak alınır al 

�� Uygun değil de il ise, en az üç adet kupon daha alınarak al narak deney 

yapılır, yap r, elde edilen en elverişsiz elveri siz değerler de erler eleman kapasite 

hesaplarında 

hesaplar nda mevcut çelik elik dayanımı dayan olarak alınır al 

�� Donatısında Donat nda korozyon gözlenen g zlenen elemanlar planda işaretlenir i aretlenir ve 

bu durum eleman kapasite hesaplarında hesaplar nda dikkate alınır. al r.

No 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 

13 



MEVCUT BETON DAYANIMI İLE LE İLG LGİLİ ÖRNEK RNEK 

3 katlı pansiyon binası 

isim 

P1K1 

P1K2 

P1K3 

P1K4 

P1K5 

P2K1 

P2K3 

P2K4 

PZK1 

PZK2 

PZK3 

PZK4 

PZK5 

Dayanım 

167 

170 

145 

171 

189 

144 

163 

142 

179 

141 

179 

171 

146 

Test çekici ve karot 

beraber 

değerlendirildiğinde 

Örnek sayısı 

31 

Ortalama 

162 kgf/cm 2 

S. sapma 

13,2 kgf/cm 2 

Mevcut dayanım 

145 kgf/cm 2 


No 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

isim 

SA1K1 

SA1K2 

SA1K3 

SA2K1 

SA2K2 

SA2K3 

SAZK1 

SAZK2 

SAZK3 

3 katlı okul binası 

Dayanım 

166 

99 

123 

58 

68 

54 

123 

127 

71 

Test çekici ve karot 

beraber 

değerlendirildiğinde 


26 

Ortalama 

111 kgf/cm 2 

S. sapma 

26,01 kgf/cm 2 


77 kgf/cm 2 

143

No 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 

13 



SINIRLI BİLG B LGİ DÜZEY ZEYİ 


isim 

P1K1 

P1K2 

P1K3 

P1K4 

P1K5 

P2K1 

P2K2 

P2K3 

PZK1 

PZK2 

PZK3 

PZK4 

PZK5 

Dayanım 

167 

170 

145 

171 

189 

144 

163 

142 

179 

141 

179 

171 

146 

Her kattan 

en az 2 karot 


6 

En küçük 

141 kgf/cm 2 


141 kgf/cm 2 

Kapasite dayanımı için 

141×0.75=105 kgf/cm 2 

No 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

isim 

SA1K1 

SA1K2 

SA1K3 

SA2K1 

SA2K2 

SA2K3 

SAZK1 

SAZK2 

SAZK3 


Dayanım 

166 

99 

123 

58 

68 

54 

123 

127 

71 

Her kattan 

en az 2 karot 


6 

En küçük 

58 kgf/cm 2 


58 kgf/cm 2 


58×0.75=43.5 kgf/cm 2

No 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 

13 



ORTA BİLG B LGİ DÜZEY ZEYİ 


isim 

P1K1 

P1K2 

P1K3 

P1K4 

P1K5 

P2K1 

P2K2 

P2K3 

PZK1 

PZK2 

PZK3 

PZK4 

PZK5 

Dayanım 

167 

170 

145 

171 

189 

144 

163 

142 

179 

141 

179 

171 

146 

Her kattan 

en az 3 karot, 

min 9 karot 


13 

Ortalama 

162 kgf/cm 2 

S. sapma 

13,2 kgf/cm 2 


162-13.2=148.8 kgf/cm2 Kapasite dayanımı için 

141×0.90=127 kgf/cm 2 

No 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

isim 

SA1K1 

SA1K2 

SA1K3 

SA2K1 

SA2K2 

SA2K3 

SAZK1 

SAZK2 

SAZK3 


Dayanım 

166 

99 

123 

58 

68 

54 

123 

127 

71 

Her kattan 


min 9 karot 


9 

Ortalama 

111 kgf/cm 2 

S. sapma 

26,01 kgf/cm 2 


111-26,01=84,99 kgf/cm 2 


84,99×0.90=75 kgf/cm 2

No 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

10 

11 

12 

13 



KAPSAMLI BİLG B LGİ DÜZEY ZEYİ 


isim 

P1K1 

P1K2 

P1K3 

P1K4 

P1K5 

P2K1 

P2K2 

P2K3 

PZK1 

PZK2 

PZK3 

PZK4 

PZK5 

Dayanım 

167 

170 

145 

171 

189 

144 

163 

142 

179 

141 

179 

171 

146 

Her kattan 


min 9 karot 


13 

Ortalama 

162 kgf/cm 2 

S. sapma 

13,2 kgf/cm 2 


162-13.2=148.8 kgf/cm2 Kapasite dayanımı için 

141×1=141 kgf/cm 2 

No 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

isim 

SA1K1 

SA1K2 

SA1K3 

SA2K1 

SA2K2 

SA2K3 

SAZK1 

SAZK2 

SAZK3 


Dayanım 

166 

99 

123 

58 

68 

54 

123 

127 

71 

Her kattan 


min 9 karot 


9 

Ortalama 

111 kgf/cm 2 

S. sapma 

26,01 kgf/cm 2 


111-26,01=84,99 kgf/cm 2 


84,99×1=85 kgf/cm 2

SONUÇ SONU 

STANDARTLARA ve YÖNETMELİKLERE 

UYGUN KALİTELİ MALZEME KULLANIMI 

KALİTELİ ve DOĞRU İŞÇİLİK 

DOĞRU ve EKSİKSİZ UYGULAMA 

ÜRETİMİN HER AŞAMASINDA 

YETERLİ KALİTE KONTROLU 

GÜVENİLİR, SAĞLAM, İSTENEN DAYANIM ve 

DAYANIKLILIKTA BETONARME YAPI 

SİSTEMLERİ

TAZE ve SERTLEŞMİŞ BETON DENEYLERİ - Yrd. Doç. Dr. Hayri ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?