İstanbul Sözleşmesi ve Toplumsal Eşitlik Etkileri , Sorun ve Çözüm Öneriler

2
1. ÖZET
Behye Selen Çeçen
Key words: Cnsyet eştlğ, 6284 sayılı kanun, İstanbul Sözleşmes, toplumsal eştlk
İstanbul Sözleşmes günümüzde, Meden Hukuk kapsamında en çok tartışılan husustur.
İstanbul Sözleşmes sadece Meden Hukuk kapsamında tartışmalı br konu olmamakla brlkte
hukukçular arasında, toplumda yarattığı etk bakımından tartışma konusu olmaktan
kurtulamamıştır. Sözleşme karşıtları; sözleşmenn cnsyet ayrımı yapmaması ve sözleşme
hükümlernde ‘’toplumsal cnsyet’’ kavramının kullanılması, Türk toplum ve ale yapısına
uygun olmadığını, dn açıdan İslamyet’e karşıt br görüş serglendğn savunmaktadırlar.
Sözleşme taraftarları se sözleşmenn, toplumsal açıdan eştlk sağlayacağını ve 6284 Sayılı
Kanun’un uygulanmasında fayda sağlayacağını savunmaktadırlar. Br öncek yazımızda İstanbul
sözleşmes le lgl doğru/yanlış düşünceler açıklanmıştır. Bu görüşler le brlkte
araştırmalarımız doğrultusunda İstanbul Sözleşmes’nn uygulanması kanaatne vardık. İstanbul
sözleşmes Kanun’a öneml br destek kaynağı olup, her türlü cnsyettek kşler şddet
konusunda korumaktadır.
ABSTRACT
Key words: Gender equalty, code 6284, Istanbul Contract, socal equalty
The Istanbul Conventon s the most controversal ssue wthn the scope of Cvl Law today.
Although the Istanbul Conventon s not only a controversal ssue wthn the scope of Cvl Law,
t has not escaped from beng a subject of dscusson among lawyers n terms of ts mpact on
socety. Opponents to the contract; They argue that the contract does not dscrmnate on gender
and the use of the concept of "gender" n the provsons of the contract s not sutable for the
Turksh socety and famly structure, and that a relgous vew s aganst Islam. The supporters of
the contract argue that the contract wll provde socal equalty and beneft n the mplementaton
of Law No. 6284. In our prevous artcle, true / false thoughts about the Istanbul contract were
explaned. Together wth these opnons, we came to the concluson that the Istanbul Conventon
would be mplemented n lne wth our research. The Istanbul conventon s an mportant source
of support for the Law and protects people of all genders from volence.

3
2. GİRİŞ
Key words: Barrers to Effectve Thnkng, kadın erkek eştszlğ,
cnsyetç eylem
şddet kovuşturmak,
Hazırlamış olduğumuz br öncek yazıda İstanbul Sözleşmes’nn uygulanması ve
uygulanmaması gerektğn savunan görüşlerden hareketler bz, İstanbul Sözleşmes’nn
uygulanması gerektğ kanaatndeyz. İstanbul Sözleşmes le güdülen amaç kadına yönelk
gerçekleştrlen her türlü şddet kovuşturmak ve önlemek, şddet mağdurlarının bu konuda
mağduryetlern gdereblmek amacıyla tedbrler gelştrmek, kadın ve erkek arasında
yüzyıllardır süregelen eştszlğ ortadan kaldırablmek amacıyla kadın ve erkek eştlğn
sağlamak ve yaygınlaştırmaktır. Sanılanın aksne İstanbul Sözleşmes’nn amacı kadını erkek
karşısında erkeğe nazaran yüceltmek, erkeğ de toplumdan yok sayacak ölçüde soyutlamak
değldr. Bu nedenledr k çnde bzm de bulunduğumuz İstanbul Sözleşmes’nn uygulanması
gerektğ görüşünü benmseyen her vatandaş, tıpkı Sözleşmenn amaçları arasında yer almadığı
gb erkeğ toplumdan soyutlayarak tamamen kadın egemen br toplum yaratma çabası çnde
değldr. Asıl hedef, eştszlğe dayanan şddetn ortadan kalktığı ve toplumdak her breyn saygı
çerçeves dahlnde lşklern sürdürdüğü br düzen oluşturablmektr. Tüm bunlardan hareketle
bz Gamze Demr ve Selen Çeçen olarak bu yazımızda erkek cnsyetne sahp breylern şddet
eğlmnde olduğundan hareketle bu eğlmn hang yollarla tedav edleceğnden veya erkeklern
sırf şddete meyll breyler olduğu düşüncesyle toplumdan ötelenmes ve kadının yüceltlmesne
yönelk fkrlermz beyan edp de kendmzle çatışarak cnsyetç br tutum serglemek yerne
tüm bu cnsyetç eylemlern ortadan kaldırılması amacını taşıyan ve uluslararası alanda cdd
öneme sahp İstanbul Sözleşmes le ortadan kaldırılması amaçlanan kadın ve erkek arasındak
cnsyet eştszlğne dayanan şddete lşkn fkrlermz ve araştırmalarımız sonucunda elde
ettğmz verler yorumlayacak ve tartışacağız.
3. BAKIŞ AÇISI VE ARGÜMANLAR / PERSPECTIVE AND ARGUMENTS

4
Key words: Argumentaton Theory, fzksel şddet, cnsel şddet, pskolojk şddet, ekonomk
şddet, nsan hakkı hlal
İstanbul Sözleşmes le amaçlanan kadın ve erkek arasındak cnsyete dayalı eştszlğn
ortadan kaldırılması ne demektr? Cnsyete dayalı ayrımcılık, breylern sahp oldukları
cnsyetler dolayısıyla toplumda kendlerne ayrıcalık tanınması veya toplumdan soyutlanılması
şeklnde tanımlanablr. Dünya üzerndek gelşmekte olan ve gelşmemş ülkelern hemen hemen
hepsnn kanayan yarası olan kadın erkek arasındak cnsyete dayalı eştszlk, erkeğn anatomk
yapısından kaynaklı olarak kadından bedenen daha güçlü oluşunu kadın beden ve pskolojs
üzernde br slah olarak kullanması olarak ntelendrleblr. Bu güçlü gözüken fakat güçlü
gözüktüğü oranda acz olduğunun gösterges olan slah; fzksel, cnsel, pskolojk ve ekonomk
şddet türler le kadına her alanda zarar vermektedr. 1 Kadına yönelk şddetn br nsan hakkı
hlal olmasından hareketle İstanbul Sözleşmes, hayatın her alanında şddete maruz kalan
kadınların bu mağduryetlernn ortadan kaldırılması amacıyla poltkalar gelştrlmes ve
tedbrler alınmasını amaçlar. Böylece kadın erkek arasındak cnsyete dayalı eştlğn ortadan
kalkması durumunda kadın ve erkek gerek ş hayatı ve sosyal hayatta gerekse ale hayatında sırf
sahp oldukları cnsyetlerden kaynaklı ayrıcalıklara sahp olmayacak ve cnsyetler nedenyle
ayrımcılığa maruz kalmayacaklardır. 2
İstanbul Sözleşmes’nn uygulanması ve akabnde toplumsal cnsyet eştszlğnn kaldırılması
durumunda toplumun cnsyetszleştrleceğ yada eşcnsel olmaya özendrleceğ yönünde
görüşlern bulunmasına karşılık sanılanın aksne toplumsal cnsyet, byolojk cnsyetler nkar
edp 3. br tür cnsyet yaratma anlamına gelmemekle beraber toplumsal cnsyet, kadın ve erkeğe
gerek toplumlar gerekse kültürlern yükledğ roller fade etmek çn kullanılan br termdr.
Toplumsal cnsyet eştlğ se bu tanımdan yola çıkarak kadın ve erkeğn hayatın her alanında
eşt statüde bulunması anlamına gelr. Dolayısıyla İstanbul Sözleşmes’nn hedeflemş olduğu
toplumsal cnsyet eştlğ sağlandığında 3. br tür cnsyet yaratılmayacak, eşcnsellk
özendrlmeyecek - k özenme le eşcnsel olan hçkmse yoktur -, hayatın her alanında cnsyete
ve özellkle kadına karşı gerçekleştrlen şddet eylemlerne son verlerek kadının, erkeğn
1 Kadına Yönelk Şddet ve Ale ç Şddetn Önlenmes ve Bunlarla Mücadeleye Dar Avrupa Konsey Sözleşmes stanbul, 11.5.2011
https://rm.coe.nt/1680462545.
2 Aşkın Aslan, Kadına Yönelk Şddetle Mücadele ve İstanbul Sözleşmes, İstanbul Tcaret Ünverstes Kadın ve ale Uygulama ve Araştırma
Merkez, 2019, https://dergpark.org.tr/tr/download/artcle-fle/207491.

5
gölgesnden çıkarılması amaçlanacaktır. 3 İstanbul Sözleşmes le hedeflenen bu amaçların
gerçekleştrlmes akabnde genellkle ayrımcılığa maruz kalan taraf olan kadınlar ş hayatında ş
fırsatlarına ve eşt maaşlara sahp olablme konusunda erkeklerden adımlarca gerde kalmaktan
kurtulacak, sırf kadın olmalarından kaynaklı olarak ale hayatında temzlk, çocukların bakımını,
yemek hazırlama gb eylemlern kendlerne görev olarak damgalanmasından ayrışarak bu şler
ale breyler arasında görev paylaşımı le sürdürerek kendlerne kaltel ve breysel zaman
dlmler ayırablecek, syasal hayatta şmd olduğundan daha kuvvetl oranlarda hemcnsler le
temsl edleblecek, ayrımcılığa ve şddete maruz kaldıklarında ‘’ya sesm duyuramazsam, ya
bana nanmazlarsa’’ korkusuna kapılmadan seslern çıkarablecek ve hatta belk de hayatta
kalableceklerdr. 4 İstanbul Sözleşmes uygulanmadığında ve bunun sonucu olarak toplumsal
cnsyet eştszlğnn hız kesmeden devam ettğ htmalnde se kadınlar adeta br meta gb
sözgelm erkeklern yaşamını kolaylaştırmaya özgülenmş brer varlık olarak sözde hayatlarını
sürdürmeye devam edeceklerdr. Kadının erkek le eştlğnn sağlanamadığı ve erkeğn açıkça
kadından üstün br varlık olduğunun kabul edldğ br düzende kadının hukuken hak sahb
olamayacağı da gözden kaçırılmamalıdır. Zra erkek le eşt olmasına tahammül dah edlemeyen,
sırf var olması sebebyle aşağılanan br varlığın hak sahb olablmes ne denl mantıklıdır?
Haktan ne anlamamız gerektğne bakarsak yaşam hakkını lk sıralarda görecek ve kadının
yaşama hakkına sahp olup olmadığını tartışmaya açtığımızda yüzlerce yıl gerye gtmş olacağız,
hem de uzaya yerleşme planlarının döndüğü br devrde…
4.SONUÇ
Key words: Law, Legal Values And Thnkng, Toplumsal cnsyet kavramı, Eştlk lkes
İstanbul Sözleşmes, devlete kadına yönelk şddet ve ev ç şddet ortadan kaldırmak amaçlı
önlemler almasını, destek ve koruma mekanzmalarını oluşturmalarını ve devletn lgl kanun
hükümlern bu sözleşmeye uygun şeklde düzenlenmes çn yükümlülükler getrmektedr. 5
İstanbul Sözleşmes le lk defa ‘’toplumsal cnsyet kavramının tanımına yer verlmştr.
3 Chat Aslan,, Tahammülsüzlük Had safhada, Umut Vakfı, (Erşm tarh: 05.11.2019), http://blog.umut.org.tr/tahammulsuzluk-had-safhada.html.
4 Meltem Demrgöz, Toplumsal Cnsyet Eştszlğne Genel Bakış, KASHED, 2014, https://dergpark.org.tr/tr/download/artcle-fle/207491
5
https://www.amnesty.org.tr/cerk/vazgecmyoruz-stanbul-sozlesmesnn-eksksz-uygulanmasn-talep-et.

6
6
Sözleşme her türlü şddet detaylı şeklde tanımlamış olup, hüküm boşluğuna yer vermeden
detaylıca düzenlenmştr. İstanbul Sözleşmes’nn uygulanması, yargı yetkllernn verdkler
kararlar le ve Türk Meden Kanunu ve Türk Ceza Kanunu le ülke çersnde her ne kadar
‘’toplumsal ahlakı bozuyor, bu sözleşmenn Türk toplum ve ahlak yapısına uygun olmadığını’’
savunanlar olsa da, toplum çersnde geleceğe temel olacak şeklde düzenlemeler getrmektedr.
Elbette k sadece br sözleşmenn mzanlanması yeterl olmayacaktır. Devletn, sözleşmesel
açıdan üzerne düşen yükümlülükler yapması gerekmektedr. Devletn lgl makamları bu
yükümlülükler yerne getrdğ sürece, toplum arasında ‘’kadına şddet’’ azalması
hedeflenmştr. İstanbul sözleşmes’nn uygulanması le toplumsal açıdan cnsyet farkı
gözetmekszn herkes eşt olacaktır. Sözleşmenn yükledğ yükümlülükler le LGBT+ breyler,
kadınlar koruma altına alınacak olup, ale ç şddet, pskolojk şddet, sıklıkla karşılaştığımız
fzksel şddet oranı düşürülecek ve kadın erkek eştlğnn sağlanması çn temel atılacaktır.
İstanbul sözleşmes’nn uygulanması le Türkye yargısı ve kanunlar üzerndek cezaların
uygulanması daha kolaylaşacaktır. Öncelkle bahsedlmes gereken kurallar kademesndek en
üste yer alan Anayasa’dır. TC Anayasası 10. maddesnde ‘’Kanun Önünde Eştlk’’
düzenlemştr. 7 Bu maddede ve eştlk kavramının kullanıldığı dğer maddelerde Anayasa,
herhang br ayrım yapmadan herkesn eşt olduğunu kabul etmştr. Bu sebeple İstanbul
Sözleşmes TC Anayasası’na aykırılık teşkl etmemekle brlkte 10. Maddesn destekleyecek
ntelkte eştlğ savunmaktadır. Ayrıca TC Anayasası madde 41 de ‘’’ Ale Türk Toplumunun
temeldr ve eşler arasında eştlğe dayanır.’’ hükmü bulunmaktadır. 8 Bu hüküm le bağdaşan
İstanbul Sözleşmes Anayasamızın eştlk lkes le doğru orantılı olarak kncl mevzuat
düzenlemelernn bu lke ve sözleşmenn dayandığı lkeler uyarınca toplumsal eştlğn
sağlanması amaçlanmaktadır. Ayrıca Sözleşme, TCK bakımından da br çok fln suç olarak
tanımlanmasını ve gerekl ceza oranlarının arttırılması üzerne devlete yükümlülük yüklemştr.
Bu bakımdan örnek olarak Sözleşme’nn 37’ nc maddes nceleneblr. İlgl Sözleşme
hükmünde ‘’zorla evlendrme’’ düzenlenmştr ve bu husus ceza hukuku bakımından ayrıca da
ele alınmıştır. TCK da zorla evlendrme sadece 16-17 yaşlarındak çocukların zorla
evlendrlmes ntelkl cnsel stsmar olarak ele alınmıştır ve ayrı br suç olarak
6
Ezg ERGÜNEŞ DURAN ‘’ İSTANBUL SÖZLEŞMESİ’NİN İÇ HUKUK BAKIMINDAN İNCELENMESİ VE SÖZLEŞME’NİN
UYGULANMASINDA KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNÜN ROLÜ’’, 2014, s.33
7 https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetn/1.5.2709.pdf
8 https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetn/1.5.2709.pdf

7
düzenlenmemştr. Oysak zorla evlendrme eylemler sözleşme kapsamında ayrı br suçtur.
Bunun gb br çok somut örneklerde sözleşme kapsamlı br şeklde eştlğ sağlayablecek tüm
eylemler düzenlenmektedr ve gerekl eylemler suç olarak tanımlamaktan kaçınmamıştır. Bu
düzenlemelern TCK’ da da düzenlenmes hem Sözleşme’nn hedefledğ amaç gerçekleşr hem
de TCK kadınlar açısından daha koruyucu kanun halne gelecektr. Sadece suç kavramları
tanımlanmamıştır ayrıca yaptırımlar, tedbr ve ağırlaştırıcı sebepler de düzenlenmştr.
Sözleşme’nn en çok lgl olduğu kanun elbette TMK’dır. TMK kapsamından se en öneml
sorunlardan brs olan ‘’Kadın evlenmekle kocasının soyadını alır.’’ hükmüdür. Bu hüküm lafz
le kadın erkek eştlğnn sağlanmadığının en öneml somut örneğdr. Sözleşme, TMK da
bulunan bu hükmün değştrlmesn, gerekl düzenlemelern yapılması gerektğn kend
hükümlernden de anlaşılacağı üzere devletten beklemektedr. Ancak Yargıtay bu konu üzerne
açılan br çok davayı reddetmştr ve kanun yapıcılar ve yargı mercler bu hükmü uygulamaya
devam etmekte olup değştrme gereğ duymamışlardır. Ancak sözleşme hükümlerne uyularak
bu hüküm değştrlse kadınların, kötü br benzetme olmakla brlkte ‘’br eşya/mal’’ gb her eş
değştrmesnde br eşnn soyadı br babasının soyadı arasında gdp gelmes hem kadınları
pskolojk olarak hem de somut, sosyal hayata adapte olması bakımından sorun çıkarmaktadır.
Bu sebeple sözleşme savunucuları ve bz bu hususun değştrlmes gerektğn düşünmekteyz.
Brçok kanunumuza etk gösterecek olan düzenlemeler kısıtlı br şeklde anlatılmış olup,
yapılacak sözleşmeye bağlı değşklkler hem kanun önünde hem de sosyal bakımdan eştlğ
sağlayacaktır. Bu uygulamaların yapılması Anayasamıza uygun düşecektr.
5. ÇÖZÜM
Key words: Revew, Conclusons And Dscussons, devlet, sosyal medya
Br ülkede eştlğ sağlayacak en öneml güç devlettr. Halkın, kendlğnden eştlğ
benmsemes tarhten de anlaşılacağı üzere mkansızdır. Tarh süreç ncelendğ üzere femnzm
hareket yıllardır bu eştlk çn savaşmaktadır ancak devlet desteğ olmadan bu amaca
ulaşamamışlardır. Bu sebeple öncelkle kadınların hukukta; kanunlarda, yönetmelklerde, lgl
hukuk metnlernde korunması gerekmektedr. Elbette sadece hukuk metnlernde korunması
yeterl olmayacaktır ve uygulama da korunması gerekmektedr. Bu sebeplerden dolayı İstanbul

8
Sözleşmes eştlğn sağlanması bakımından ve uygulamada gerekl flern gerçekleşmes çn
oldukça yeterl br metndr. İstanbul Sözleşmes Türk toplumu bakımından oldukça yanlış
blnmektedr. Ülkemzde eştlğn sağlanması ve İstanbul Sözleşmes’nn uygulanması çn
brçok faalyet gerçekleştrlmeldr. Öncelkle; eştlğn sağlanması temelden sağlanmalıdır.
İlkokuldan tbaren, her sene öğrenclere ‘’toplumsal cnsyet ve eştlk’’ ders verlmeldr. Bu
derslerde kaynak olarak, devlet le brlkte br ders ktabı hazırlanmakla brlkte yan kaynak
olarak İstanbul Sözleşmes kullanılmalıdır. Elbette yakın dönemde eştlğn sağlanması çn
günümüzde, ülke yönetcler veya her alanda ş veren ş arayan yan halkın her kesmne bu
konuda blglendrme yapılmalıdır. Bu blglendrmeler, günümüz teknolojsnn yardımı le kısa
sürede gerçekleşeblr. Sosyal medyalar, resm kanallardak haberlerde hatta ve hatta ulusal
kanallarda eştlk le lgl faydalı flmler ve/veya programlar le nsanlara eştlk duygusu
aşılanmalıdır. Eştlk lkes aşılanmadan ne TMK ne de İstanbul Sözleşmes varlığının amacına
ulaşamayacaktır. Halk harcnde özellkle TBMM üyelernn de ayrı br toplumsal cnsyet ve
eştlk semnerlerne katılmalı ve bu semnerlere katılım belges alınması zorunlu tutulmalıdır.
Çünkü kanun yapan mlletvekller halktan seçlmektedr ve halkın toplumsal yaşantısını
düzenleyecek kanunşarı onların kararları belrlemektedr. Yönetm lgl semnerler, toplumsal
kuruluşlar le şbrlğ sağlayarak gerçekleştrmeldr k sosyal kurumlar da bu lerlemelerden
haberdar olmalıdır. Sonuç olarak öncelkle ülkeye eştlk üzerne çalışmalar yapılmalı ve bu
çalışmalarda da Sözleşmenn faydaları anlatılmalıdır. Ne br sözleşme ne de kanun maddeler
toplumu değştrmeden hçbr şe yaramayacaktır. Önce devlet yönetcler, sonra halk değşmel
k eştlk ve İstanbul Sözleşmes’nn amacı sağlansın.

9
6. KAYNAKÇA / REFERENCES
● Aşkın Aslan, Kadına Yönelk Şddetle Mücadele ve İstanbul Sözleşmes, İstanbul
Tcaret Ünverstes Kadın ve ale Uygulama ve Araştırma Merkez, 2019,
https://dergpark.org.tr/tr/download/artcle-fle/207491.
● Chat Aslan, ‘’Tahammülsüzlük Had Safhada’’, Umut Vakfı, (Erşm tarh:
05.11.2019), http://blog.umut.org.tr/tahammulsuzluk-had-safhada.html.
● Ezg ERGÜNEŞ DURAN ‘’ İSTANBUL SÖZLEŞMESİ’NİN İÇ HUKUK
BAKIMINDAN İNCELENMESİ VE SÖZLEŞME’NİN UYGULANMASINDA
KADININ STATÜSÜ GENEL MÜDÜRLÜĞÜNÜN ROLÜ’’, 2014.
●
https://kaosgl.org/haber/stanbul-sozlesmes-feshedld
https://www.amnesty.org.tr/cerk/vazgecmyoruz-stanbul-sozlesmesnn-eksksz-uygula
nmasn-talep-et.
●
●
https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetn/1.5.2709.pdf
‘’Kadına Yönelk Şddet ve Ale ç Şddetn Önlenmes ve Bunlarla Mücadeleye
Dar Avrupa Konsey Sözleşmes,’’ İstanbul, 11.5.2011 https://rm.coe.nt/1680462545.
● Meltem Demrgöz, ‘’Toplumsal Cnsyet Eştszlğne Genel Bakış’’, KASHED, 2014,
https://dergpark.org.tr/tr/download/artcle-fle/207491