kurt isyanları

Erzurum valisi Semih Paşa, 1870'lerde Dersim'in "tedip ve
tenkili" ile görevlendirildi. Ama Dersim dağlık bölgeydi, insanla¬
rıyla birlikte yok edilmesi gereken köylere ulaşım zordu. Çaresiz
kalan Semih Paşa, güler yüzle yaklaşmaya başladı. Zaten vergi
ödemeyen Dersimlilere, "devletin bir iyiliği" olarak vergiden mu¬
af olduklannı açıkladı. Ama bu "iyiliğe" karşılık, "sarp köylere
medeniyet götürecek yol yapımında çalışmalarını" istiyordu.
Ne var ki, Semih Paşa'nm planı tutmuyor, DersimHIer oyunu
seziyor ve yol yapımında çalışmayı reddediyorlardı. Halk, işbirli¬
ği yapan bazı ağaları tecrit ediyordu, bunlardan Gulabi Ağa,
1875'te öldürülüyordu.
Osmanlılar, "iyiliklerine iyilikle karşılık vermeyen" Dersim'e,
1877 yılında, 4 bin kişilik bir orduyla saldırıyor, Tujik ve Hut
dağlarında çetin savaşlar oluyordu. Ermeniler de Dersimlilere
yardım edince, Osmanlı ordusu sonuç alamadan geri çekiÜyordu.
* *
Iran yanlısı Rusya'nın Sultana dayatmasıyla, Osmanlı-Iran sı¬
nın 1869 yılında yeniden belirleniyor, bu arada Kürt topraklan
bir kez daha bölünüp, stratejik önemi olan Kontur şehri İran'a
veriliyordu. Osmanlı devleti, son anda yeni sınıra karşı çıkıyor,
Kontur'u ele geçirmek amacıyla, bir ingiliz binbaşısının komuta¬
sındaki ordusuyla saldırıya geçiyor, şehri zapt ediyordu.
Rusya, Kürderin kaybını dikkate almıyor, ama şehrin İran'a ia¬
desi için Osmanlı'ya baskı yapıyordu. Rus yazar M. I. Menyu-
kov'un deyimiyle "sınır çizilirken, en az başvurulan, kaybı düşünü¬
len taraf Kürtler oluyor"du.
Rus yazar N. A. Halfin, Kürtlerin devre dışı bırakılmasını,
"ingilizlerin amacı, Kürt topraklarını bölmekti" diye açıklıyor¬
du.
Sınır düzenlemesi adıyla Kürt topraklarının bölünmesi, Kür¬
distan'da yeni huzursuzluklara neden olmuş, kaynaşmalar başla¬
mıştı.
43