Genel Yayın Sorumlusu - İzmir Yeminli Mali Müşavirler Odası

AYLIK BÜLTEN DİZİNİ 

İÇİNDEKİLER 

Odamızdan Haberler ……………..………………………………………. 2 

Odamıza Gelen Yazılar ................................................. 3-32 

Maliye Bakanlığı Özelgeleri……………………………………………….. ….. 33-46 

Yargı Kararları …………………………………………………………………. 47-58 

Sayı: 108 MAYIS-HAZİRAN 

Adres: 

Cumhuriyet Bulvarı NO:193 K:3 D:3 Tan Apartmanı 

Alsancak/İZMİR 

Yazı Danışma ve Okuma Kurulu 

Turan ÖZTÜRK (YMM) 

(Genel Yayın Sorumlusu) 

Hasan Zeki SÜZEN (YMM) 

(Genel Yayın Sorumlusu) 

ODAMIZ BANKA HESAP NUMARALARI 

1 

Hazırlayan 

T.İş Bankası Gündoğdu Şubesi 

HESAP NUMARASI : 3424-0296179 

IBAN NUMARASI : TR 080006400000134240296179 

Yapı Kredi Bankası Mustafabey Şubesi 

HESAP NUMARASI : 283-65248362 

IBAN NUMARASI: TR 080006701000000065248362 

Ziraat Bankası Alsancak Şubesi 

HESAP NUMARASI: 712-6969135 

IBAN NUMARASI: TR 670001000712069691355004 

Ayşe GÖZGÖZOĞLU 

(Yazı İşleri Sorumlusu)

ODAMIZDAN HABERLER 

+ İSTANBUL’DA ODA BAŞKANLARI TOPLANTISI 

2 

Hasan Zeki SÜZEN 

Oda Başkanımız Ünal AYDIN’ın katıldığı oda başkanları toplantısında 

mesleğimizle ilgili çeşitli sorunlar görüşüldü. Toplantıda Maliye Bakanlığı 

Müsteşarı Naci Ağbal da bir konuşma yaparak özellikle yeni Ticaret Kanunu ile 

getirilen düzenlemenin mesleğimize etkilerini dile getirdi. 

+ DENETİM STANDARTLARI EĞİTİMİ 

Daha önce duyurulduğu üzere, üyelerimizle ilgili denetim standartları 

eğitimi tasdik raporlarının yoğunluğu ve sıcaklar dolayısıyla Ekim ayına ertelendi. 

İsteyen üyelerimiz TÜRMOB’un internet sitesine girerek sanal eğitiminden de 

yararlanabilirler. 

+ VEFAT VE BAŞSAĞLIĞI 

Üyelerimizden Mehmet Aktaş annesini, Ferhat Fahran babasını 

kaybetmiştir. Vefat edenlere Allahtan rahmet meslekdaşlarımıza ve sevenlerine 

sabır ve başsağlığı diliyoruz. 

İyi bir yaz geçirmeniz dileğiyle…

NE OLACAK BU AB’NİN HALİ? 

Prof. Dr. Adnan GÜLERMAN 

Yeminli Mali Müşavir 

Hatırlanacaktır, bir süre önce Odamızın Dergisi’nde “Ne Olacak Bu Yunanistan’ın 

Hali?” başlıklı yazım yer almıştı.(Temmuz-Ağustos 2010 Sayı:97) 

Aslında, yasal ve ekonomik düzenlemeleri dahil, pek çok ortak noktası olan 

AB’de bir ülkenin şu veya bu biçimde, tek başına, özellikle ekonomik bir bunalıma 

girebilmesi oldukça uzak bir ihtimal olarak düşünülür. 

Çünkü, AB’ye girme şartlarının başında gelen kurallardan birisi, 35 müzakere 

başlığından oluşan konularda bir uyum çalışması yapıldıktan sonra, AB Normları 

dediğimiz bu başlıklarda tam uyum sağlandıktan sonra Birliğin tam üyesi 

olunmaktadır. 

Öncelikle şu hususu belirtmeliyim: Birliğin üyelerinden herhangi birinde görülen 

ekonomik veya öteki hususlardaki kayda değer bir aksaklık öteki ülkelerin destek 

ve yardımlarıyla giderilmemesi hali Birliğin tam oturmadığının, kusursuz bir Birlik 

haline henüz gelemediğinin belirtisidir. 

Öteki aksaklıklar bir yana, özellikle ekonomik bir aksaklık önem taşır. 

Yine hatırlanacaktır. Odamızın dergisinde yayınlanan “Ekonomik Kriz ve Kürsel 

Mali Düzenlemeler (Sistemik Kriz)” başlıklı bir yazımda (Mayıs-Haziran 2011 

Sayı:102) ekonomik krizlerin salgın hastalıklardan daha kolayca ve karantina gibi 

engelleri de tanımayarak ülkeler arasında yayıldığına yer vermiştim. 

İşte aralarında Birlik halinde sıkı bir ilişki olması gereken AB üyelerinden birisinde 

görülen ekonomik krizin öncelikle Birlik üyeleri arasında yayılmaya başlamış 

olması henüz tam bir Birlik olunamadığına işaret ettiği için şaşırtıcı değildir. 

Mahalledeki bir yangında, yangının kendi evimizi de yakmaması için komşunun 

evindeki yangını söndürmeye yardımcı olmamız gibi, Birlikte de yangın söndürme 

işi sadece Almanya’nın sırtına yüklenmiştir. 

Gerçi, Birlikteki ülkelerden birisinde baş gösteren ekonomik kriz öteki üye 

ülkelerin yardım ve desteği ile önlenebilir, diye düşünülür. 

Ama, olay sadece Yunanistan ile ilgili olsa çözüm zor olmayacak. Bakınız The New 

York Times gazetesinin ekonomist yazarlarından Floyd Norris bir makalesinde, 

ekonomik krizin dünya çapında yaygınlığına değinerek,“Dört yıl kadar önce dünya 

finans sistemi çöküş tehlikesiyle karşı karşıyayken, en büyük ülkeler küre-sel 

durgunluğu önleyecek ortak bir eylem planı konusunda anlaştı. Ancak, bu 

günlerde yaratılan umu-dun büyük ölçüde kaybolduğu görülüyor. 

3

Avrupa’da kriz daha da kötüleşti ve kıtanın büyük bir bölümünün (Yunanistan, 

İtalya, İspanya, Portekiz, İngiltere ve hatta Fransa A.G.) yeni bir durgunluğa 

sürüklenmesiyle, Avrupalı liderler arasındaki tartışmalar şiddetlendi (…) Büyük 

ülkelerin yeniden harekete geçmesi için pek az isteklilik (belki de imkân) olduğu 

anlaşılıyor.(…) Ancak, en önemli etken hükümetlerin zayıflığı…” 

Dilimizde ”Kabahat samur kürk olsaydı, o kürkü kimse giymezdi” biçiminde olan 

söze uygun olarak, Yunanistan bir “günah keçisi” gibi görülmektedir. Eğer, öyle 

olsaydı, ekonomisi Yunanistan’dan daha güçlü olarak bilinen yukarıda saydığımız 

AB ülkeleri de ekonomik krizde boğulmamak için birer can simidinin arayışına 

girmezlerdi. 

Yani, Birlik’de sağ gözden sol göze fayda yok. 

Geriye Almanya kalmakta. Başka bir yazımda Almanya’yı Birliğin sağmal ineğine 

benzeterek “Krizdeki Birlik ülkeleri sağa sağa Almanya’nın memelerindeki sütü de 

kurutmak üzere” demiştim. 

Aslında, sadece Almanya’nın değil, güçlü bir uluslar arası finans kurumu olarak 

bildiğimiz Uluslar arası Para Fonu’nun da nefesi kesilmek üzere. 

Nitekim, bu yazımı kaleme aldığım şu günlerde Meksika’da toplanan G20 

zirvesinde İMF’ye güç katmak için bazı ülkeler ( Çin, Hindistan, Brezilya, Rusya, 

Meksika, Türkiye, Güney Afrika, Kolombiya) keselerinin ağzını açarak toplam 

91,5 milyar doları aktarmak kararını almışlardır. 

Bu karar sadece ekonomik krizle boğuşan ülkeleri ekonomik krizden kurtarmaya 

yardımcı olmak için değil, aynı zamanda sistemik kriz etkisi ile sonunda kendi 

sınırlarından da girerek ekonomilerinin zorda kalmaması içindir de. 

İMF’ye katkıda bulunan ülkelerin isimlerine bir daha göz atarsanız, aralarında 

Almanya dahil, hiçbir Birlik ülkesinin bulunmadığını görürsünüz. 

Çin’in 43 milyar Dolarla katıldığı bu havuza Türkiye’nin katkısı 5 milyar Dolardır. 

Avrupa Birliği’nin patronu sayılan Almayanın havuza katkısının olamaması, artık 

Almanya’nın da ne-fesinin kesilmekte olduğunu göstermektedir. 

Zaten kısa bir süre önce Fransa’da Nicolas Sarkozy’nin seçimlerde yenilgiye 

uğrayarak iktidarı kaybet-mesinin ardından 2008’den bu yana yeniden seçilen tek 

önemli lider olan Almanya Şansölyesi Angela Merkel’in eyalet seçimlerinde 

yenilgiye uğraması, ekonomik zayıflığın politikayı yönetenleri olumsuz 

etkilemesinin en belirgin göstergesidir. 

Türkiye’ye gelince, İMF havuzuna Merkez Bankası fonlarından 5 milyar Dolar 

aktarma kararı alınması şaşırtmamalıdır. Denilebilir ki, İMF’ye küçük bir miktar 

kalmış olsa da halen borçlu durumdayız. Havuza ödenecek bu 5 milyar Dolarla 

İMF’ye olan borcumuz kapatılabilir. Olay dış görünüşü ile böyle olsa da, İMF’ye 

4

olan borcumuzun faizinin çok düşük olması, geri ödemede acele edilmemesinin 

başlıca gerekçesidir. Böylece İMF havuzuna yapılacak katkıdan elde edilecek 

fayda, İMF faizinden kaçınmanın sağlayacağı faydadan daha yüksektir. Ayrıca, 

İMF faizinden kurtulma sadece Türkiye’nin meselesi olduğu halde, İMF havuzuna 

katkıda bulunma uluslar arası bir fayda sağlayacaktır. 

Yukarıda sözünü ettiğimiz “sistemik kriz”den etkilenmemiz de, Pazar payını 

ihracatımızın en yüksek olduğu AB pazarından, Güney Afrika’dan Uzak Doğuya 

kadar yayılabilmiş olmasıdır. 

Ekonomik krizin merkezi haline gelmiş olan ve dört yıldır bu krizden kurtulma bir 

yana, aksine kriz batağına gittikçe saplanan Birlik bu krizden kurtulabilir mi? 

Kurtulur. Ama, kurtulması kolay olamayacaktır. 

Avrupa Komisyonu 6 Haziran tarihinde aldığı “Bankacılık sistemlerini sıkı bir 

biçimde birleştirme” kararını uygulayabilirse krizden adım adım çıkabilecektir. 

Nitekim, Avrupa Merkez Bankası Başkanı Mario Draghi de bir tür ortak mevduat 

sigortası ve bankacılık düzenlemesi önermektedir. Bu öneri Birlik ülkelerini çok 

başlılıktan uzaklaştıracak bir sistemi hayata geçirmek anlamını taşımaktadır. 

Olur, ama biraz zor olur. Çünkü, panik dönemlerinde her ülke öncelikle kendisini 

kurtarmanın gayreti içindedir. Tehlikede olan öteki ülkeleri düşünme ikinci 

plandadır. 

Bu arada, Türkiye’nin İMF havuzuna 5 milyar Dolar katkıda bulunmasını dikkate 

alarak, Türkiye’nin cari açığının bir tehlike olduğuna işaret edilecekse de, bu 

günkü durumda cari açığın zannedildiği kadar bir tehlike yaratmadığına da 

burada kısaca değinmiş olalım. 

Ayrı bir yazı hacminde olacağı için cari açığımız ve geleceği ile ilgili düşünce ve 

değerlendirmelerime de sonraki bir yazımda yer vereceğim. 

Son söz olarak şu değerlendirmeyi yapmayı gerekli görmekteyim: Bu 

değerlendirmem aynı zamanda yazımın başlığı olan “Ne Olacak Bu Avrupa 

Birliği’nin Hali?” sorusunun da cevabı olacaktır. Avrupa Birliğine dağılır, ne de 

bazı kopmalar olur. Yukarıda sözünü ettiğim gibi, AB.nin bu dar boğazdan çıkabilmesi 

için Birlik dışındaki devletler gerekirse İMF havuzuna daha fazla katkıda 

bulunacaklardır. Çünkü, Birliğin dağılmasının veya Birlikten bazı kopmalarının 

olmasının dünyanın ekonomik ve sosyal yapısına getireceği yükün maliyeti, 

Birliğin bu krizden kurtulmasının getireceği mali yükten çok daha ağır olacaktır. 

Üstelik, İMF havuzuna aktarılan bu paralar her zaman ödeyen ülkeler tarafından 

geri alınabileceği için, katkıda bulunabilecekler için önemli bir yük de 

getirmeyecektir. 

5

UFRS’NIN TÜRKİYE’DE İLK UYGULAMASI İÇİN AÇILIŞ BİLANÇOSU 

HAZIRLANMASI 

THE OPENING BALANCE SHEET PREPARATION TO FIRST-TIME ADAPT IFRS IN TURKEY 

ÖZ 

6 

Serkan TERZİ* 

İlker KIYMETLİ ŞEN** 

Filiz BÜLBÜL*** 

Globalleşme nedeniyle ülkeler arasındaki ticari faaliyetlerin ve uluslararası 

firma sayılarının hızla artması muhasebe ve finansal raporlama uygulamalarında 

da uluslararası standartların belirlenmesini gerekli kılmaktadır. Bu amaçla 

Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu tarafından Uluslararası Muhasebe 

Standartları ve Uluslararası Finansal Raporlama Standartları yayınlanmıştır. 

Türkiye’de bu standartlara uyumu sağlamak amacıyla Türkiye Muhasebe 

Standartları Kurulu tarafından yapılan Türkçe tercüme ile Türkiye Muhasebe 

Standartları ve Türkiye Finansal Raporlama Standartları hazırlanmıştır. Yakın bir 

tarihte yürürlüğe girmesi beklenen yeni Türk Ticaret Kanunu taslağında tüm 

sermaye şirketlerine bu standartlara uyma zorunluluğu getirilmektedir. 

Standartların uygulamaya girmesi halinde, mali tablolarını bu standartlara göre 

düzeltmek zorunda olacak olan işletmelerin öncelikle standartlara uygun bir açılış 

bilançosu düzenlemeleri gerekmektedir. 

Bu çalışmada, Türkiye’de Uluslararası Finansal Raporlama Standartları uygulamasına 

başlanması için açılış bilançosunun nasıl hazırlanacağı örnekler 

yardımıyla açıklanmıştır. 

* Marmara Üniversitesi İşletme Fakültesi Muhasebe Finansman Doktora 

Programı 

**Marmara Üniversitesi İşletme Fakültesi Muhasebe Finansman Doktora 

Programı 

***S.M.M.M., Marmara Üniversitesi İşletme Fakültesi Muhasebe Finansman 

Doktora Programı 

Anahtar Kelimeler: Açılış Bilançosu, TFRS, UFRS 

ABSTRACT 

The sudden increase in international trade facilities and the number of 

multinational companies with the effect of globalization requires adoption of 

international standards in accounting and financial reporting. For this reason, 

International Accounting Standards Board issued International Accounting 

Standards and International Financial Reporting Standards. In order to adapt 

these standards, Turkish Accounting Standards Board translated and issued them

as Turkish Accounting Standards and Turkish Financial Reporting Standards. In 

the new Turkish Trade Law which is expected to be enforced in a near future, to 

adapt these standards become compulsory for all equity companies. With the 

enforcement of these standards, all equity companies should prepare transition 

balance sheet 

The aim of this article is to present how the opening balance sheet is prepared 

with the help of examples in order to first adaptation of International Financial 

Reporting Standards in Turkey. 

Key Words: Opening Balance Sheet, TFRS, IFRS 

1. GİRİŞ 

Mali (finansal) tablolarda yer alan bilgilerin yatırımcılar açısından kullanışlı 

olabilmesi için karşılaştırılabilir, güvenilir, ihtiyaca uygun olması gerekmektedir. 

Bu ihtiyaç özellikle küreselleşme sürecinde uluslararası yatırımların gelişmesi 

sonucunda artmıştır. Küreselleşme ile birlikte yatırımcılar açısından ortaya çıkan 

en önemli sorun, mali tabloların karşılaştırılabilir nitelikte standart bilgileri 

içermemesi ve ortak değerleme ölçekleri ile değerlenmemiş olmasıdır. Çünkü her 

ülkenin uyguladığı muhasebeleştirme ölçütleri kendi yasa ve özel kuruluşların 

vasıtasıyla yönlendirilmektedir. Uluslararası muhasebedeki bu farklılıkların 

ortadan kaldırılması ve mali tabloların belli bir standartta ortak bir dille sunulması 

amacıyla Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (IASB- International 

Accounting Standards Board) tarafından çalışmalar başlatılmış ve bu amaçla da 

Uluslararası Muhasebe Standartları (IAS- International Accounting Standards) ve 

Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (IFRS- International Financial 

Reporting Standards) yayınlanmıştır. 

Türkiye’de bu standartlara uyumu sağlamak amacıyla Türkiye Muhasebe 

Standartları Kurulu (TMSK) oluşturulmuştur. TMSK tarafından IASB ile yapılan 

telif anlaşması gereğince IAS ve IFRS’nin aynen Türkçe tercümesi yapılarak 

Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) ve Türkiye Finansal Raporlama Standartları 

(TFRS) hazırlanmış ve 2005 yılından itibaren Resmi Gazete’de yayınlanmıştır. 

Yakın bir tarihte yürürlüğe girmesi beklenen yeni Türk Ticaret Kanunu taslağında 

tüm sermaye şirketlerine bu standartlara uyma zorunluluğu getirilmektedir. 

Standartların uygulamaya girmesi halinde, mali tabloların standartlara göre 

düzeltmek zorunda olacak olan işletmeler, raporlama tarihi itibari ile 

karşılaştırmalı mali tablo düzenleyebilmeleri için, öncelikle standartlara göre açılış 

(geçiş) bilançosu düzenlemeleri gerekmektedir. Bundan dolayı bu çalışmada, 

IFRS uygun olarak açılış bilançosunun hazırlanması örnek veriler yardımıyla 

açıklanmıştır. 

2. GENEL AÇIKLAMALAR 

2.1. TFRS 1 

TMSK tarafından yayınlanan “TFRS1-Türkiye Finansal Raporlama Standartlarının 

İlk Uygulamasına ilişkin Türkiye Finansal Raporlama Standartlarının amacı, 

7

işletmelerin TFRS’na göre ilk kez düzenlenen finansal tablolarının ve ara dönem 

finansal raporlarının yüksek kalitede bilgiler içermesini sağlamaktır. Bu standarda 

göre finansal tablolar aşağıdaki bilgileri içermek amacıyla düzenlenmektedir: 

(TFRS1, par.1) 

(a) Kullanıcılar açısından finansal tabloların şeffaf olması ve sunulan tüm 

dönemler açısından karşılaştırılabilirliğinin sağlanması. 

(b) TFRS’na göre gerçekleştirilecek muhasebe uygulamaları açısından uygun 

bir alt yapı sağlayan bilgileri içermesi. 

(c) Fayda maliyet analizine göre, maliyeti faydasını geçmeyecek bilgiler 

sağlaması. 

Standart, aşağıdakilere uygulanmaktadır: (TFRS 1, par.2) 

(a) TFRS’na göre ilk kez düzenlenen finansal tablolara ve 

(b) TFRS’na göre ilk kez düzenlenen finansal tabloların kapsadığı dönemlere 

ilişkin olarak “TMS 34 Ara Dönem Finansal Raporlama Standardı” çerçevesinde 

ara dönem finansal raporların sunulması durumunda, söz konusu raporların her 

birine. 

Bu Standart, bir işletmenin TFRS’ları ilk kez uygulaması durumunda uygulanmaktadır. 

Örneğin aşağıdaki durumlarda; 

(a) TFRS’larla açık ve koşulsuz uyum içinde olduğuna dair üzerlerinde bir 

açıklamaya yer verilmiş bir finansal tablolar setini daha önceden sunmuş ve di¤er 

düzenlemelere göre finansal tabloları sunmayı sona erdirmiş ise; 

(b) Geçmiş dönem finansal tabloların diğer düzenlemelere göre hazırlanmış 

ancak bu tablolarda açık ve koşulsuz olarak TFRS’lara uyulduğuna dair bir 

açıklama yer almış ise veya 

(c) Denetçilerin bir önceki döneme ilişkin denetim raporunda şartlı görüş bildirmiş 

olmalarına rağmen, ilgili döneme ilişkin finansal tabloların açık ve koşulsuz 

bir şekilde TFRS’na uyulduğuna dair bir açıklama içeren bir biçimde sunulduklarında 

bu standart hükümleri uygulanmamaktadır. (TFRS 1, par. 4) 

2.2. Muhasebeleştirme ve Ölçüm 

TFRS 1’nda genel ilke; raporlama tarihinde geriye dönük olarak TFRS’lerin ilk 

uygulanmasını gerektirmekte ve böylece işletmeler geriye dönük olarak açılış 

bilançosu ile raporlama tarihinden önceki dönemin finansal tablolarını TFRS’lere 

uygun olarak hazırlaması gerekmektedir. 

TFRS’ye geçiş tarihi, TFRS’lerin ilk uygulanmasında TFRS’lere göre tam karşılaştırmalı 

bilgilerin sunulduğu dönemden önceki dönemin açılış bilançosu tarihidir. 

Açılış bilançosu, TFRS 1’e uygun olarak hazırlanmalı ve geriye gönük 

8

uygulamalar, ihtiyari (optional) ve zorunlu (mandatory) istisnalara ilişkin genel 

ilkeleri de içermelidir. Açılış bilançosunun, ilk uygulanan TFRS’ye uygun finansal 

tabloların bir parçası olarak yayınlanmasına gerek yoktur, ancak ilk sunulan 

finansal tabloların hazırlanması için baz olarak kullanılmaktadır. (Deloitte&Touche, 

2004, s.8.) 

Karşılaştırmalı bilgi sunulan yılın 2006 takvim yılı olması (31.12.2006 tarihi raporlama 

tarihidir) durumunda, TFRS’ye uygun finansal tabloların ilk kez hazırlanmasına 

ilişkin zaman cetveli aşağıdaki gibi olacaktır: (Deloitte&Touche, 

2004, s.8.) 

2005 2006 2007 

01.01.2005 31.12.2005 31.12.2006 

TFRS Açılış Önceki Muhasebe Raporlama Tarihi 

Bilançosu İlkelerine göre 2005 ile 

Raporlama karşılaştırmalı 

Bilgi sunumu 

Genellikle, TFRS’ye uygun açılış bilançosunun hazırlanmasında aşağıdaki düzeltmelerin 

yapılması gerekmektedir: (Mirza, Holt ve Orrell, 2006, s.317.) 

1- TFRS 1 kapsamında varlık ve borçlar tanımlanır. 

2- TFRS’nin tanınmasına izin vermediği varlık ve borçlar tespit edilir. 

3- Varlık ve borçlara ilişkin yeniden sınıflandırmalar yapılır. 

4- Varlık ve borçlara ilişkin ölçüm ve muhasebeleştirme için TFRS hükümleri 

uygulanır. 

TFRS kapsamında tanınan ve tanınmasına izin verilmeyen varlık ve borçlara 

aşağıdaki örnekler verilebilmektedir: (Deloitte&Touche, 2004, s.9.) 

Tanınanlar 

� Çalışanlara sağlanan faydalar 

� Ertelenen vergi varlık ve 

Yükümlülükleri 

� Finansal kiralama varlık ve 

Borçları 

� Yasal karşılıklar 

� Türev ürünleri 

� İktisap edilen maddi olmayan 

duran varlıklar 

� İçsel geliştirme harcamaları 

Tanınmasına İzin Verilmeyenler 

� Mevcut bir yükümlülük getirmeyen karşılıklar 

9

� İşletmenin kar elde etmesi mümkün olmaması durumunda, indirilebilir 

vergi varlıkları 

� Ölçüm kriterlerini taşımayan maddi olmayan varlıklar 

Bir işletme, TFRS açılış bilançosunda ve TFRS’ye göre ilk kez düzenlenen finansal 

tablolarında sunduğu tüm dönemlerde aynı muhasebe politikalarınıı kullanmalıdır. 

(TFRS 1, par.7) 

Bir işletmenin açılış TFRS bilançosunda kullandığı muhasebe politikaları, TFRS’ye 

geçmeden önceki muhasebe ilkelerine göre sunulmuş aynı tarihli bilançosundaki 

muhasebe politikalarından farklı olabilmektedir. TFRS’ye geçiş tarihinden önceki 

olay ve işlemler, düzeltme kayıtlarının yapılmasını gerektirmektedir. Bu durumda, 

TFRS’ye geçiş tarihi itibariyle, bu düzeltmeler geçmiş yıl kar/zarar hesabı içinde 

veya uygun olması durumunda farklı bir özkaynak kalemi içerisinde 

muhasebeleştirilmelidir. (TFRS 1, par.11) 

3. TÜRKİYE FİNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARININ İLK KEZ 

UYGULANMASINA İLİŞKİN ÖRNEK UYGULAMA 

Türkiye muhasebe standartlarının ilk uygulanma tarihi olarak 31.12.2006 tarihi 

planlanmaktadır. Bu durumda, geçiş tarihi 01.01.2005 tarihi olacaktır. Geçiş 

tarihindeki bilanço, 31.12.2006 tarihinde yürürlükte bulunan standartlara göre 

düzenlenecektir. 01.01.2005 veya 31.12.2004 tarihli bilançonun TFRS’lere uygun 

olarak düzenlenmesine binaen 31.12.2005 ve 31.12.2006 tarihli bilanço ve gelir 

tabloları düzenlenerek karşılaştırmalı bilgi sunulacaktır. Özetle, 31.12.2006 

tarihinde TFRS’lere uygun raporlama yapabilmek için; ilk önce 31.12.2004 tarihli 

bilanço düzenlenerek geçmiş yıl kar veya zararı bulunacak, sonra 31.12.2005 

tarihli bilanço düzeltilecek, daha sonra da 31.12.2004 tarihli bilanço ile 

31.12.2005 tarihli bilanço karşılaştırılarak 31.12.2005 tarihli gelir tablosu 

düzenlenecektir. Buna müteakip olarak da, 31.12.2006 tarihli bilanço ve gelir 

tablosu 31.12.2005 tarihli bilanço ile karşılaştırılarak düzeltilecektir. Böylece en 

az iki yıla ait karşılaştırmalı bilgi, 31.12.2006 tarihli finansal tablolar ile 

sağlanabilecektir. 

Ancak bu konuda Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ve Bankacılık Düzenleme ve 

Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından TFRS’na göre ilk kez düzenlenen finansal 

tablolarda, ilk dönem gelir tablosunun karşılaştırmalı olarak sunulması 

zorunluluğu getirilmemiştir. 

ÖRNEK 

SER işletmesinin 31.12.2004 tarihli bilançosu, takip eden sayfalarda sunulmuş 

olup, TFRS’ye uygun finansal tablo düzenlemesi amacıyla yapılan incelemeler 

sonucunda aşağıdaki bilgiler edinilmiştir: 

(1) İşletmenin kasasında YTL dışında, 1.000 USD ve 800 EURO bulunmaktadır. 

Bilanço tarihi itibariyle efektif döviz alış kuru USD için 1,5000, EURO için 

1,8500’dir. İşletme tarafından dönem sonu değerleme işlemi yapılmıştır. 

10

(2) İşletme tarafından finansal varlıkların yeniden sınıflandırılması amacıyla 

yapılan incelemeler sonucunda; 

- halka açık (AB) işletmesinin %15 oranında hisse payına sahip oldu¤u 

(alım-satım amaçlı), 

- halka açık (CD) işletmesine ait %8 oranındaki hisselerin satılmasına ilişkin 

karar, yönetim kurulu tarafından alınmıştır. 

Bilanço tarihi itibariyle (AB) işletmesine ait hisse senedi Hisse Senetleri hesabına 

1.500 YTL olarak kaydedilmiş olup, borsa değeri 1.000 YTL olarak tespit 

edilmiştir. (CD) işletmesine ait hisse senedi Bağlı Menkul Kıymetler Hesabına 500 

YTL olarak kaydedilmiş olup, borsa de¤eri 800 YTL olarak tespit edilmiştir. 

(3) İşletmenin ticari alacaklarına ilişkin reeskont işleminin sadece alacak senetleri 

için yapıldığı tespit edilmiş olup, alıcılar için yapılmamıştır. Alacak senetlerinin 

itibari değeri 8.000 YTL olup, 1.800 YTL reeskont ayrılmıştır. Alıcılara 

ait detay aşağıdaki gibidir: 

Alıcılar Kayıt Peşin Vadeli Ortalama 

Tarihi Fiyat Fiyat Vade 

Serap Şahin 15.12.2004 1.000 1.500 30 gün 

İlker Yılmaz 25.12.2004 1.500 1.700 25 gün 

Murat Demir 20.12.2004 2.000 2.200 15 gün 

Evrim Çakmak 29.12.2004 800 900 15 gün 

Neşat Yıldız 01.11.2004 900 950 10 gün 

Hasan Yalçın 30.11.2004 500 700 15 gün 

Toplam 6.700 7.950 

(4) İşletmenin stoklarına ilişkin incelemelere ait tespitler aşağıdaki gibidir: 

- 55.000 YTL tutarındaki ticari mallar içinde 150 YTL vade farkı olduğu anlaşılmıştır. 

- Ticari malların piyasa fiyatlarının araştırılması amacıyla yapılan pazar 

araştırmasında, ticari malların piyasadaki alım-satım bedeli 60.000 YTL olduğu 

tespit edilmiştir. İşletme tarafından malların satılmasına ilişkin katlanılacağı 

tahmin edilen pazarlama ve satış giderleri 15.000 YTL’dir. 

(5) İşletme TFRS’ye ilk geçiş nedeniyle varlıkların gerçeğe uygun değerinin 

tespit edilmesi amacıyla ekspertiz yaptırmış olup, ekspertiz raporunun sonuçları 

aşağıdaki gibidir.(1) 

Ekspertiz raporu, 31.12.2004 tarihi itibariyle maddi duran varlıkların amorti 

edilmiş yenileme maliyetleri dikkate alınarak hazırlanmış olup, faydalı ömürler 

dikkate alınarak geriye dönük hesaplama yapılmıştır. Örneğin tesis, makine ve 

cihaz› 31.12.2006 tarihli yenileme maliyeti 1.050 YTL olarak saptanmış olsun. 

31.12.2006 tarihinden itibaren kalan faydalı ömür süresi [(5 yıl x 12 ay/yıl)-25 

ay)] = 35 ay’dır. Kıst amortisman yöntemine göre her ay ayrılması gereken 

amortisman 1.050 / 35 = 30 YTL/ay olacaktır. 31.12.2006 ile 01.12.2004 

tarihleri arasında 25 ay olduğundan, geriye doğru gidecek olursak, (25 ay x 30 

YTL =) 750 YTL varlığın değerine eklenerek (1.050 + 750 =) 1.800 YTL olarak 

varlığın 31.12.2004 tarihi itibariyle değeri tespit edilecektir. 

11

Duran Varlıklar 

Aktife Girifl 

Tarihi 

Faydalı 

Ömür 

Defter Birik. 

Değeri Amor t. 

Piyasa 

Değeri 

Tesis, Makine ve Cihazlar 01.12.2004 5 2.000 (400) 1.800 

(D) Binas› 25.06.2004 50 10.000 (200) 3.500 

(E) Binas› 25.06.2004 50 5.000 (100) 2.500 

Ar sa 10.05.2003 - 20.000 - 30.000 

Toplam 

- Yapılan ekspertiz incelemeleri sonucunda binalar›n arsadan aldığı pay, %60 

olarak belirlenmiştir. Diğer bir ifade ile binaların maliyet bedelinin %60’› arsa 

maliyetinden kaynaklanmaktadır. 

- Yapılan inceleme sonucunda, işletmenin (E) binasının aşka bir işletmeye 

kiraladığı tespit edilmiştir. 

(6) İşletmenin maddi olmayan duran varlıklar› incelendiğinde, araştırma-geliştirme 

giderlerinin 500 YTL’sinin araştırma faaliyeti ile ilgili olduğu ve 1.000 

YTL’sinin ise geliştirme faaliyeti ile ilgili olduğu tespit edilmiştir. Maddi olmayan 

duran varlıklara ait ayrıntılı bilgi aşağıdaki tabloda sunulmuştur: 

Varlık Kalemleri Aktife 

Giriş 

Faydalı 

Ömürler 

37.000 (700) 35.300 

Haklar 

Kuruluş ve Örgütlenme 

05.10.200 

Tarihleri 

4 10.02.2003 

15 

5 

4.180 

3.000 

-280 

-600 

Gid. Araştırma-Geliştirme Gid. 15.08.2004 5 1.500 -300 

Toplam 8.680 -1.180 

(7) işletmenin ticari borçlarına ilişkin detay bilgi aşağıdaki gibidir: 

12 

Defter 

Değerleri 

Birikmiş İtfa 

Payları 

Satıcılar Kayıt Peşin Vadeli Ortalama 

Tarihi Fiyat Fiyat Vade 

Metin Akar 10.12.2004 2.000 2.500 30 gün 

Serkan Çakır 20.12.2004 2.500 2.700 30 gün 

Toplam 4.500 5.200 

(8) TMS 19 kapsamında işletme çalışanlarına 5.000 YTL kıdem tazminatı 

karşılığı ayrılmıştır. 

(9) işletmenin 31.12.2004 tarihli kurumlar vergisi beyannamesinde yer alan 

gelecek yıllarda yararlanılacak geçmiş yıl zararları 1.000 YTL'dir. 

(10) 31.12.2004 tarihi itibariyle işletmenin aleyhine açılan dava ve/veya icra 

takipleri aşağıdaki gibidir:

Takip Takip 

Türü Konusu Adeti Tutarı 

İcra takipleri Alacak 6 5.000 

Diğer takipler İptal | 1 500 

7 5.500 

İşletmenin avukat ile yapılan görüşme sonrası işletme aleyhine açılan alacak 

davaların kaybedilmesine ve iptal davasının ise kazanılmasına ilişkin kanaatin 

yüksek olduğu öğrenilmiştir. 

SER İşletmesinin 31.12.2004 Tarihli Bilançosu 

(YTL Cinsinden ifade Edilmiştir) 

AKTİFLER PASİFLER 

Hazır Değerler Finansal Borçlar 

- Kasa 8.000 - Banka Kredileri 15.000 

- Banka 2.000 

Menkul Kıymetler Ticari Borçlar 

- Hisse Senetleri 1.500 - Satıcılar 5.200 

Ticari Alacaklar Diğer Çeşitli Borçlar 

- Alıcılar 7.950 - Ortaklara Borçlar 1.250 

- Alacak Senetleri 8.000 Alınan Sipariş Avans 2.000 

- Alacak Senetleri Reeskontu (-) -1.800 

Diğer Çeşitli Alacaklar Diğer Kısa Vadeli Borç 6.000 

- Ortaklardan Alacaklar 2.500 

Stoklar 

- Ticari Mallar 55.000 

Diğer Dönen Varlıklar 10.000 

Dönen Varlık Toplamı 93.150 Kısa Vadeli Borç Top. 29.450 

Mali Duran Varlıklar Uzun Vadeli Borç Top. 35.000 

- Bağlı Menkul Kıymetler 500 

Maddi Duran Varlıklar 

- Arsa ve Araziler 20.000 Ödenmiş Sermaye 55.000 

- Binalar 15.000 

- Tesis, Makine ve Cihazlar 2.000 Sermaye Yedekleri 3.000 

-Birikmiş Amortismanlar -700 Kar Yedekleri 5.000 

Maddi Olmayan Duran Varlıklar 

- Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri 3.000 Dönem Net Karı 15.000 

- Haklar 4.823 

- Araştırma ve Geliştirme Giderleri 1.500 Geçmiş Yıl Zararları -5.000 

- Birikmiş İtfa Payları -1.823 

Duran Varlık Toplamı 44.300 Oz Kaynak Toplamı 73.000 

TOPLAM AKTİF 137.450 TOPLAM PASİF 137.450 

TMS ve TFRS’YE GÖRE YAPILACAK DÜZELTMELER: 

Öncelikli olarak işletme dönem net karını 580 Geçmiş Yıl Zararına (2) 

devretmelidir. Çünkü ilk uygulama döneminde yap›lan düzeltmelere ilişkin gelir 

ve giderler, 580 nolu hesapla ilişkilendirilecektir. 

13

590 DÖNEM NET KARI 15.000 

580 GEÇMİŞ YIL ZARARLARI 15.000 

Dönem net karının devri nedeniyle 

1) Hazır Değerler 

Kasa: 

Kasa ile ilgili TFRS’ye uygun düzeltme işlemi, yabancı para kasası açısından söz 

konusu olmaktadır. 21 no'lu standarda göre işletmeler, yabancı para cinsinden 

işlemlerini fonksiyonel para birimine çevirirken, işlem tarihindeki geçerli kur 

dikkate alınmaktadır. (TMS 21, par.21) Türkiye’de gerek VUK açısından, gerekse 

de TFRS’ye uygunluk açısından geçerli kur olarak bilanço tarihindeki Merkez 

Bankası’nın Efektif Döviz Al›ş Kuru kullanılmaktadır. Bu bakımdan VUK’a göre 

yapılan değerleme işlemi ile TFRS’ye göre yap›lan değerleme işlemi arasında 

herhangi bir farklılık olmayacaktır. 

2) Menkul Kıymetler 

39 no’lu standarda göre menkul kıymetler üç grupta toplanmaktadır: (Akdoğan, 

2001, s.61.) 

1- Alım-satım amaçlı olanlar, 

2- Vadesine kadar elde tutulacak olanlar, 

3- Satılmaya hazır menkul kıymetler. 

TFRS’ye uyum için, işletme tarafından menkul kıymetleri yukarıdaki ayrıma 

paralel olarak yeniden sınıflandırılmalı ve 39 nolu standardın belirttiği değerleme 

ölçeklerine göre değerlenip finansal tablolara alınmalıdır. 

VUK açısından menkul kıymetler alış bedeli üzerinden değerlenir ve finansal 

İşletmenin finansal tablosunda 580 nolu hesap olduğundan, düzeltmelerden 

kaynaklanan kar veya zararlar bu hesapla ilişkilendirilmiştir. 

(2) İşletmenin finansal tablosundan 580 nolu hesap olduğundan, düzeltmelerden 

kaynaklanan kar veya zararlar bu hesapla ilişkilendirilmiştir. Tablolarda bu bedel 

üzerinden gösterilir. Ancak 39 no’lu standarda göre menkul kıymetler (alım-satım 

amaçlı olanlar) gerçeğe uygun değer üzerinden değerlenmektedir. Menkul 

kıymetlerde gerçeğe uygun değer borsa değeridir. (Akdoğan, 2001, s.67.) Borsa 

değeri olarak da, değerleme günündeki en iyi alış değeri, eğer en iyi alış değeri 

yoksa, en iyi satış değeri dikkate alınmaktadır (kapanış değeri olarak). 

Borsada işlem görmeyen menkul kıymetlerin gerçeğe uygun de¤eri ise, etkin faiz 

yöntemi (iç verim oranı) kullanılarak tespit edilmektedir. (TMS 39, 49/c) 

14

Uygulamada iç verim oranı olarak T.C. Merkez Bankası’nın Kasa Vadeli Avanslar 

için yayınlamış olduğu iskonto haddi (emsal faiz oranı olarak) kullanılmaktadır. 

Eğer hisse senetlerinin gerçeğe uygun değeri güvenilir bir biçimde ölçülemiyorsa, 

elde etme maliyeti üzerinden değerlenmektedir.(Akdoğan, 2001, ss.69- 

70.) 

Hisse senetleri alım-satım amaçlı olduğundan, bunların gerçeğe uygun değeri ile 

kayıtlı değeri arasında ortaya çıkacak olan fark, Geçmiş Yıl Kar/Zararı ile 

ilişkilendirilecektir. (TMS 39, par.45/a) 

Örneğimizde, SER işletmesi, (AB) işletmesine ait hisse senedini alım-satım amaçlı 

olarak kullanmaktadır. 

Maliyet Bedeli = 1.500 

Borsa Değeri = 1.000 

Zarar = 500 

580 GEÇMİŞ YIL ZARARLARI 500 

110 HİSSE SENETLER 500 

Gerçeğe uygun değerinden değişim nedeniyle 

Satılmaya hazır menkul kıymetler de gerçeğe uygun değer üzerinden kaydedilmelidir. 

Menkul kıymet aktif bir piyasada işlem görüyorsa, bu piyasadaki işlem 

değeri gerçeğe uygun değeridir. Bunun en güzel örneği, borsada işlem görmesi 

durumunda borsa değerinin, gerçeğe uygun değer olmasıdır. Eğer menkul kıymet 

aktif bir piyasada işlem görmüyorsa, bu durumda amorti edilmiş maliyet bedeli 

üzerinden (etkin faiz yöntemine göre) muhasebeleştirilmelidir. 

Satılmaya hazır menkul kıymetlerin, borsa değeri ile tespit edilmiş gerçeğe uygun 

değeri ile VUK’a göre kaydedilen alış bedeli arasındaki değer artış ve azalışları ile 

kur farkları, özkaynak içerisinde muhasebeleştirilmelidir. Bu varlığın elden 

çıkarılması durumunda ise, gelir tablosu ile ilişkilendirilir. (TMS 39, par.55/b) 

Örneğimizde, SER işletmesi, (CD) işletmesine ait hisse senedini satmaya karar 

vermiştir. Bundan dolayı duran varlıklar grubundan çıkartılıp, dönen varlık grubu 

içerisinde ayrı bir başlık altında sınıflandırılmalıdır. 

Maliyet Bedeli = 500 

Borsa Değeri = 800 

Değer Artışı = 300 

113 SATILMAYA HAZIR FİNANSAL VARLIKLAR 500 

240 BAĞLI MENKUL KIYMETLER 500 

Yeniden sınıflandırma nedeniyle 

15

113 SATILMAYA HAZIR FİNANSAL VARLIKLAR 300 

523 FİNANSAL VARLIK DEĞER ARTIŞLARI 300 

Değer artışı nedeniyle 

3) Ticari Alacaklar 

Ticari alacaklar içerisinde yer alan Alacak Senetlerine reeskont ayrılmış olmasına 

rağmen, Alıcılar hesabı reeskonta tabi tutulmamıştır. TMS 18 standardına göre 

vadeli satışlara ilişkin vade farklarının satışlar içerisinde değil, ertelenen faiz geliri 

hesabında raporlanması gerekmektedir. Bu nedenle satış işlemi sonucunda 

ortaya çıkan ve henüz tahsil edilmemiş olunan faiz gelirlerinin alacaklardan 

indirilmiş olması ve karşı ayağının da pasif karakterli bir hesapla(3) 

ilişkilendirilmiş olması gerekmektedir. Böylece satışlar içersinde yer alan vade 

farkları, çıkarılmış olunmaktadır. 

Vergi Usul Kanunu açısından senetsiz alacaklara reeskont ayrılması kanunen 

kabul edilmeyen gider olarak kabul edilmiştir. Ancak TFRS ve SPK açısından 

vadeli satışlar, reeskonta tabi tutularak gerçeğe uygun değeri üzerinden gösterilmektedir. 

(3) Uygulamada genellikle kazanılmamış (ertelenen) faiz alacakları, 120 Alıcılar 

içerisinden düşürülmek suretiyle 120 no’lu hesap net olarak gösterilmekte ve 

buna ilişkin açıklama dipnotlarda yapılmaktadır. 

SPK tarafından yayınlanan UFRS’ye uygun finansal tablo formatı ve buna ilişkin 

dipnotlar formatında bu şekilde yapılmaktadır. 

Alacaklar ayrıca, tahsil edilme imkanı bakımından incelenmek suretiyle şüpheli 

durumda olup olmadığına tespit edilmelidir. Buna göre, bir alacağın şüpheli 

alacak olarak değerlendirilebilmesi için işletmeler değişik göstergelerden yararlanabilmektedir. 

Bunlar; (Marşap, 2006, s.25.) 

- İşletmenin önceki yıllarda tahsil edilemeyen alacaklarına ilişkin veriler, 

- Borçlunun ödeme yeteneği, 

- İşletmenin içinde bulunduğu sektörde ve cari ekonomik ortamda ortaya çıkan 

olağanüstü koşullardır. 

İşletmeler bu verilerden yararlanmak suretiyle ve makul bir gerekçeye dayandırarak 

şüpheli alacak tahmini yapabilirler ve bununla birlikte bu alacaklara 

karşılık ayırabilirler. (Marşap, 2006, s.25.) Ayrılan bu karşılıklar ilk uygulama 

döneminde Geçmiş Yıl Zararı/Karı ile ilişkilendirilecektir. Dolayısıyla vadesi 

geçmiş olup tahsil edilemeyen alacaklar da şüpheli konumda yer alacaktır. 

16

Yukarıda belirtildiği gibi, alacaklar etkin faiz yöntemine göre iskonto edilmiş 

değer üzerinden finansal tablolarda gösterilmelidir. Burada kullanılan etkin faiz 

oranı, alacağının peşin değerini tahsil tarihindeki vadeli fiyatına eşitleyen orandır. 

Ancak reeskont ayrılmadan önce alacaklar içinde tahsil kabiliyeti zayıflamış 

olanlar tespit edilerek düşülmelidir. Bu alacaklara karşılık ayrılmalıdır. (Marşap, 

2006, s.28.) 

Buna göre örneğimizdeki alacaklara bakıldığında tahsil vadeleri aşağıdaki gibi 

olacaktır: 

Alıcılar Kayıt 

Tarihi 

Ortalama 

Vade (Gün) 

Tahsil 

Tarihi 

Serap Şahin 15.12.2004 30 14.01.2005 

İlker Yılmaz 25.12.2004 25 19.01.2005 

Murat Demir 20.12.2004 15 04.01.2005 

Evrim Çakmak 29.12.2004 15 13.01.2005 

Neşat Yıldız 01.11.2004 10 11.11.2004 

Hasan Yalçın 30.11.2004 15 15.12.2004 

Yukarıdaki tabloya bakıldığında Neşat Yıldız ve Hasan Yalçın’a ait alacaklar, 

2004/11’de tahsil edilmesi gerektiği halde, tahsil edilmemiş olduğu görülmektedir. 

(2005 yılındaki hesap harekeleri ile teyit edilmelidir). Bundan dolayı 

bu alacaklara 31.12.2004 tarihi itibariyle karşılık ayrılmalıdır (950 + 700 = 1.650 

YTL). 

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 1.650 

120 ALICILAR 1.650 

Şüpheli alacak nedeniyle 


129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAK 1.650 

KARŞILIKLARI 

Karşılık ayrılması nedeniyle 

Şüpheli çalışması yapıldıktan sonra reeskont çalışması yapılmalıdır. Reeskont 

çalışması aşağıdaki gibi yapılacaktır: (Marşap, 2006, s.29.) 

Bugünkü Değer (BD) = Vadeli Değer / (1+i) vadeye kalan gün/360 

i = [(Vadeli De¤er / Peşin De¤er) 1/(ortalama gün/360) - 1] 

17

Alıcılar Peşin 

Fiyat 

Serap 

Şahin 

İlker 

Yılmaz 

Murat 

Demirci 

Evrim 

Çakmak 

Vadeli 

Fiyat 

Ort. 

Vade Tahsil 

Tarihi 

31.12.2004 

Reeskont Gün 

Sayısı 

18 

Faiz 

Oranı 

(i) 

1.000 1.500 30 14.01.2005 14 128,75 1.242 

1.500 1.700 25 19.01.2005 19 5,06 1.546 

2.000 2.200 15 04.01.2005 4 8,84 2.145 

800 900 15 13.01.2005 13 15,89 813 

Toplam 6.300 5.746 

Reeskont işlemine ilişki yapılacak kayıt aşağıdaki gibidir (Kazanılmamış Faiz 

Gelirleri): 

Defter Değeri : 6.300 

Bugünkü Değer : 5.746 

Reeskont Tutarı : 554 


120 ALICILAR 554 

Alacaklara reeskont ayrılması nedeniyle 

4) Diğer Alacaklar/Borçlar 

Diğer alacaklar ve borçlar incelendiğinde, işletmenin ilişkili taraflarından alınmış 

olduğu görülmektedir. Bundan dolayı bu tutarların TMS 24 ilişkili Taraf 

Açıklamaları standardı gereğince “ilişkili taraflardan alacaklar/borçlar” olarak 

bilançoda ayrı bir hesapta tek kalemde gösterilmesi gerekmektedir.(4) 

130 İLİŞKİLİ TARAFLARDAN 2.500 

ALACAKLAR 

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 2.500 


331 ORTAKLARA BORÇLAR 1.250 

330 İLİŞKİLİ TARAFLARA 1.250 

BORÇLAR 


5) Stoklar 

Stoklar incelendiğinde, 55.000 YTL olarak raporlanan stok maliyeti içinde 150 YTL 

vade farkı (vadeli satıştan doğan fark) olduğu anlaşılmıştır. Halbuki stokların 

BD

maliyet bedeli içinde yer alan faiz giderleri, TMS 2 Stoklar standardı gereğince 

ertelenmiş faiz giderleri olarak kaydedilmesi gerekmektedir. Bundan dolayı 

stokların maliyet bedelinden 150 YTL düşürülerek, karşı ayağında da 320 Satıcılar 

hesabı çalıştırılmış (Akdoğan, 2006, s.23.) ve bu hesaptan da 150 YTL 

düşürülmüştür. Bunun nedeni ise, stokların henüz satılmamış olmasıdır. 

Sonraki maddelerde ticari borçlara ilişkin reeskont çalışması yapılacak ve 

buradan çıkan tutar ile envanterde yer alan stoklar arasındaki vade farkı karşılaştırılacaktır. 

Yani, borç reeskontu ile stok vade farkı arasındaki fark, satılan 

mallarla ilgili olacağından aradaki fark için 580 Geçmiş Yıl Zararı hesabı çalıştırılacaktır. 

(4) İlişkili taraflardan alacaklar ve borçlar, bilançoda gösterilirken mevcut TDHP 

kapsamında 130 ve 330 nolu boş hesaplar kullanılmıştır. SPK tarafından 

hazırlanan formatta, gerek ilişkili taraflar, gerekse de yatırım amaçlı 

gayrimenkuller ayrı bir ana başlıkta sunulmaktadır. 

320 SATICILAR 150 

153 TİCARİ MALLAR 150 

Stoklar üzerindeki vade farkı nedeniyle 

Yapılan incelemeler sonucunda envanterde yer alan stokların net gerçekleşebilir 

değerinin hesaplanması amacıyla piyasa fiyatları ve tahmini satış giderleri tespit 

edilmiştir. 

Piyasa Fiyat : 60.000 

Tahmini Satış Giderleri : 15.000 

Net Gerçekleşebilir Değer (NGD) : 45.000 

Defter Değeri (DD) : 54.850 

Değer Azalışı : 9.850 


153 TİCARİ MALLAR 9.850 

NGD < DD olması nedeniyle 

6) Maddi Duran Varlıklar ve Maddi Olmayan Duran Varlıklar 

Maddi olmayan duran varlıklar içerisinde yer alan 262 Kuruluş ve Örgütlenme 

Giderleri TFRS’ye göre aktifleştirilmeyip, doğrudan dönemin gideri olarak dikkate 

alınır (Mısırlıoğlu, 2005, s.64.). Bundan dolayı 262 nolu hesap 580 nolu hesapla 

çalıştırılarak kapatılmalıdır. 


268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 1.200 

262 KURULUŞ VE ÖRG. GİDER. 3.000 

Kuruluş ve örg. giderlerinin giderleştirilmesi 

19

Yine 38 nolu standart gereğince araştırma giderleri, dönemin gideri olarak 

dikkate alınırken, geliştirme giderleri ise bazı şartları sağlaması durumunda 

aktifleştirilmektedir. Örneğimizde ise, VUK açısından araştırma giderleri aktifleştirilmiş 

olduğunda TFRS’ye uygun raporlama yapılabilmesi için bunun 

aktiflerden çıkartılması gerekmektedir. Bunun için aşağıdaki muhasebe kaydı 

yapılmalıdır: 

Amortisman Payı (5) 

Araştırma Gideri : 500 0,33 x 300= 100 

Geliştirme Gider : 1.000 0,67 x 300= 200 

Toplam : 1.500 300 


268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 100 

263 ARAŞTIRMA VE 

GELİŞTİRME MALİYETLERİ 500 

Araştırma giderlerinin giderleştirilmesi 

Maddi olmayan duran varlıklar grubu için yapılacak diğer bir düzeltme işlemi ise, 

amortisman düzeltimidir. İşletme normal amortisman yöntemine göre yıllık 

olarak amortisman ayırdığından, kıst amortisman yöntemine göre düzeltilmelidir. 

Varlık Kalemleri Aktife Giriş 

Tarihleri 

Faydalı 

Ömürler Defter 

Değerleri Bir.İtfa 

Payları Ay 

Sayısı Kıst 

Amort. 

Haklar 05.10.2004 15 4.823 323 2,90 78 

Geliştirme Giderleri 15.08.2004 5 1.000 200 4,60 77 

Toplam 5.823 523 155 

İşletmenin mizanında yer alan Bir.Amortisman tutarı : 523 YTL 

Kıst amortisman yöntemine göre düzeltilmiş Bir. Amortisman tutarı : 155 YTL 

Geçmiş Yıl Zararı ile ilişkilendirilecek amortisman tutarı : 368 YTL 



Kısıt amortisman ayrılması nedeniyle işletmenin mizan rakamının düzeltilmesi 

(5) Araştırma giderlerine ait amortisman payı hesaplanırken, araştırma giderinin 

toplam Ar-Ge gideri içindeki payı dikkate alınmıştır. 500 / 1.500 = %33,333 

olarak hesaplanmaktadır. Amortisman payı : 0,3333 x 300 = 100 YTL (99,99 YTL 

yuvarlanmıştır.) 

Geliştirme giderlerine ait amortisman payı hesaplanırken, geliştirme giderinin 

toplam Ar-Ge gideri içindeki pay› dikkate alınmıştır. 1.000 / 1.500 = %66,666 

olarak hesaplanmaktadır. Amortisman pay› : 0,6666 x 1.000 = 200 YTL (199,99 

YTL yuvarlanmıştır.) 

20

Maddi duran varlıklar incelendiğinde ise, binaların maliyet bedeli içinde arsa payı 

yer almaktadır. VUK’a göre binanın maliyet bedeline, arsadan aldığı payda 

eklenmekte ve bu değer üzerinden amorti edilmektedir. Halbuki, TMS 16 Maddi 

Duran Varlıklar standardı açısından arsanın faydalı ömrü belirsiz olduğundan 

amortismana tabi tutulamamaktadır. Bunun için ekspertiz tarafından yapılan 

incelemelere binaen, binaların arsadan aldıkları paylar tespit edilerek bina 

maliyeti içerisinden çıkarılmalıdır. 

(D) binası için; 

Maliyet Tutarı :10.000 

Arsa Payı (%60) : 6.000 

Arsa Hariç Tutar : 4.000 

(E) binası için; 

Maliyet Tutarı : 5.000 

Arsa Payı (%60) : 3.000 

Arsa Hariç Tutar : 2.000 

250 ARSA VE ARAZİLER 9.000 

252 BİNALAR 9.000 

Arsa bedelinin binalar içerisinden çıkartılması 

Yapılan ekspertiz işlemi sonucunda varlıklardaki değer artışı ve azalışları 

aşağıdaki gibi tespit edilmiştir. (Net Değer Yöntemine göre): 

Duran Varlıklar Defter 

Değeri 

(1) 

Tesis, Makine ve 

Cihazlar 

(D) Binası 

(10.000-6.000) 

(E) Binası 

(5.000-3.000) 

Birik. 

Amort. 

(2) 

Kısıt 

Amort. 

(3) 

Düzeltilmiş 

Net Değer 

(4)=(2-3) 

21 

Piyasa 

Değeri 

(5) 

Değer 

Artış/Azalış 

(6)=(4-5) 

2.000 400 33 1.967 1.800 (167) Değer 

Azalış› 

4.000 200 47 3.953 3.500 (453) Değer 

Azalışı 

2.000 100 23 1.977 2.500 523 Yatırım 

Amaçlı 

Arsa 

(20.000+9.000) 29.000 - - - 30.000 1.000 Değer Artışı 

Toplam 32.000 700 103 35.300 

Yukarıdaki tabloda belirtilen işlemlerin muhasebe kaydı aşağıdaki gibi 

yapılacaktır. 

250 ARSA VE ARAZİLER 1.000 

522 MDV DEĞER ARTIŞ FONU 1.000 

MDV’de değer artış fonu nedeniyle


253 TESİS, MAKİNE VE CİHAZ 167 

252 BİNALAR 453 

MDV’de değer azalışı nedeniyle 

İşletmenin mizanında yer alan Bir. Amortisman tutarı : 700 YTL 

Kıst amortisman yöntemine göre düzeltilmiş Bir. Amortisman tutarı : 103 YTL 

Geçmiş Yıl Zararı ile ilişkilendirilecek amortisman tutarı : 597 YTL 



Kısıt amortisman ayrılması nedeniyle işletmenin mizan 

rakamının düzeltilmesi 

(E) binasının kira geliri elde edilmek amacıyla kiralanmış olduğundan TMS 40 

standardı hükümlerine göre muhasebeleştirilmelidir. Buna göre, yatırım amaçlı 

gayrimenkuller, gerçeğe uygun değeri ile ölçülebilmesi durumunda varlığın net 

defter değeri ile gerçeğe uygun değeri arasındaki fark, dönemin gelir/gideri ile 

ilişkilendirilmelidir. Açılış bilançosunda ise, Geçmiş Yıl Kar/Zararı ile 

ilişkilendirilmelidir. Varlıkların gerçeğe uygun değeri, ekspertizler tarafından 

tespit edilmektedir. 


Birikmiş Amortisman : 23 

Net Defter Değeri : 1.977 

Ekspertiz Değeri : 2.500 

Kar/Zarar : 523 

252 BİNALAR (6) 523 


Yatırım amaçlı gayrimenkulün 

değerindeki artış nedeniyle 

7) Ticari Borçlar 

Ticari alacaklarda olduğu gibi, ticari borçlar da iskonto edilmiş değer üzerinden 

gösterilmelidir. İskonto edilmiş değerin hesaplanması, ticari alacaklarda olduğu 

gibidir. 

Satıcılar Peşin Vadeli Ort. Ödeme 31.12.2004 Faiz BD 

Fiyat Fiyat Vade Tarihi Reeskont Oranı 

Gün Sayısı (i) 

Metin 

Serçe 

2.000 2.500 30 09.01.2005 9 13,55 2.338 

Serkan 

Asla n 

2.500 2.700 30 19.01.2005 19 1,52 2.572 

Toplam 4.500 5.200 4.910 

22

Reeskont işlemine ilişkin yapılacak kayıt aşağıdaki gibidir (Ertelenen faiz 

giderleri): 


Bugünkü Değer : 4.910 

Reeskont Tutar : 290 

Stok Vade Farkı : 150 

Satılan Mala Ait Tutar : 140 

(6) TMS 40 Yatırım Amaçlı Gayri Menkuller standardına göre, yatırım amaçlı 

maddi duran varlıkların bilançoda ayrı bir başlık altında sınıflandırılması 

gerekmektedir. Ancak 25 no’lu grupta boş bir hesabın olmaması nedeniyle TDHP 

açısından raporlama yapılması durumunda, 252 Binalar hesabının altında 

raporlama yapılarak, dipnotlarda açıklama yapılması mümkün olabilmektedir. 

(Akgül, Gökçen ve Çakıcı, 2006, s.367.) 

320 SATICILAR 140 


Borç reeskontunun satılan mala ait kısmı 

8) Kıdem Tazminatı Karşılıkları 

TMS 19 kapsamında kıdem tazminatı karşılığı ayrılmalıdır. Kıdem tazminatı 

karşılık tutarı şu şekilde hesaplanmaktadır: (Demir, 2006, s.46.) 

1 + Enflasyon Oranı 

K.T.Karşılıkları=Tam Yükümlülük Tutarıx(--------------------)Emekliliğe Kalan Gün 

1 + Faiz Oranı 

Yapılan hesaplama sonucunda kıdem tazminatı karşılığı 5.000 YTL olarak 

bulunmuştur. 


472 KIDEM TAZMINATI 

KARŞILIKLARI 5.000 

Kıdem tazminatı karşılığı nedeniyle 

9) Dava Karşılıkları 

İşletmenin avukatı ile yapılan görüşme sonrası işletme aleyhine açılan icra 

davalarının kaybedilmesine ilişkin kanaatin yüksek olması nedeniyle, dava 

tutarlarının tamamı için karşılık ayrılmıştır. Buna karşın iptal davasının 

kazanılması ihtimali yüksek olduğundan 500 YTL’lik kısım sadece dipnotlarda 

gösterilecektir. 

23


379 DEĞER BORÇ VE GİDER 

KARŞILIKLARI 5.000 

Dava karşılıkları nedeniyle 

10) Ertelenen Vergi Karşılıkları 

Gelir tablosunda cari dönem vergi karşılığı ile ertelenmiş vergiler ayrı ayrı 

gösterilmelidir. Böylece, işletmelerin ilgili dönemde elde ettiği karlar üzerinden 

hesaplanan vergi karşılıkları, vergilendirilebilir kar üzerinden hesaplanan vergi 

tutarı ile işletmenin gelecek dönemlere devredeceği vergi tutarı ayrı ayrı 

aşağıdaki şekilde raporlanmış olur: (Mısırlıoğlu, 2006, s.60.) 

Dönem Karı veya Zararı xxx 

Ödenecek Vergi ve Diğer Yasal Yük. (xxx) 

Ertelenmiş Vergiler__________________ (xxx) 

Net Dönem Karı veya Zararı xxx 

Ertelenmiş vergi varlıkları (indirilebilir farklar) ile ertelenmiş vergi yükümlülükleri 

(vergilendirilebilir farklar) TFRS’ye göre düzeltilmiş tutarlar ile VUK’a göre 

kaydedilmiş tutarlar arasındaki farkların yanında işletmeye sağlanan yatırım 

indirimi gibi teşvikler, geçmiş yıl mali zararları gibi gelecekte indirim konusu 

yapılabilecek farklar da hesaplamaya dahil edilmelidir. 

Bilanço tarihi itibariyle yasalaşmış vergi oranı üzerinden ertelenen vergi 

hesaplanmaktadır. Ertelenen verginin hesaplanmasından maksat, işletmenin 

bilançonun hazırlandığı tarih itibariyle gelecek dönemlerde karşılaşabileceği vergi 

yükümlülükleri ve indirimlerinin tespit edilmesi ve bunların finansal tablolara 

yansıtılmasıdır. Bundan dolayı 31.12.2006 tarihli finansal tabloların karşılaştırmalı 

olarak sunulması için hazırlanan 31.12.2004 tarihli açılış bilançosunda ertelenen 

vergi hesaplaması için 31.12.2006 tarihli vergi oranı kullanılmalıdır. Uygulamada 

geriye dönük hesaplama bu şekilde yapılmaktadır. Ülkemizde 31.12.2006 tarihi 

itibariyle geçerli olan kurumlar vergisi oranı %20’dir. Bundan dolayı 31.12.2004 

tarihi itibariyle hesaplanacak ertelenen vergi için de kullanılması gereken oran, 

%20’dir. 

Bilanço tarihi itibariyle (31.12.2004) hesaplanan ertelenen vergiye ilişki detay 

aşağıdaki gibidir: 

Ertelenen Vergi Varlıkları: 

Toplam Geçici 

Farklar 

Hisse Senedi Değer Azalışı 500 100 

Şüpheli Alacak Karşılıkları 1.650 330 

Alacak Reeskontu 554 111 

Stok Vade Farkı 150 30 

24 

Ertelenen 

Vergi 

Stok Değer Düşüklüğü 9.850 1.970 

Kuruluş Giderlerinin Bilançodan Çıkarılması 3.000 600

Araştırma Giderlerinin Bilançodan Çıkartılması 500 100 

Kıdem Tazminat Karşılıkları 5.000 1.000 

İndirilmemiş Mali Zararlar 1.000 200 

Dava Karşılıkları 5.000 1.000 

MDV Değer Azalışı 620 124 

Brüt Ertelenmiş Vergi Varlıkları 27.824 5.565 

Ertelenen Vergi Yükümlülükleri: 

Hisse Değer Artışı (Satılmaya Hazır Finansal Varlık) 300 60 

MDV(Bina) Değer Artışı 1.000 200 

MDV Amortisman Düzeltimi 597 119 

MDV Olmayanların Amortisman Düzeltimi 1.668 334 

Yatırım Amaçlı MDV'de Değer Artışı 523 105 

Satıcılar Reeskontu 290 58 

Brüt Ertelenmiş Vergi Yükümlülükleri 4.378 876 

Net Ertelenmiş Vergi Varlıkları 23.446 4.689 

Ertelenen vergi karşılıklarına ilişkin muhasebe kaydı aşağıdaki gibi yapılacaktır: 

296 ERTELENEN VERGİ VARLIKLARI 5.565 

496 ERTELENEN VERGİ 876 

YÜKÜMLÜLÜKLERİ 


Ertelenen vergi karşılıkları nedeniyle 

Bu işlemler sonucunda TFRS’ye göre düzeltilmiş açılış bilançosu aşağıdaki gibi 

oluşacaktır: 

SER İşletmesinin 31.12.2004 Tarihli Bilançosu (YTL) 

AKTİFLER 

Hazır Değerler 

Eski Mevzuata Göre TMSye Geçiş Farkları TMS Bilançosu 

- Kasa 8.000 0 8.000 

- Banka 2.000 0 2.000 

Menkul Kıymetler 

- Hisse Senedi – AB İşletmesi 1.500 -500 1.000 

- Satılmaya Haz›r Menkul Kıymetler 

- CD İşletmesi 0 800 800 

Ticari Alacaklar 

- Alıcılar 7.950 -2.204 5.746 

- Alacak Senetleri 8.000 0 8.000 

- Alacak Senetleri Reeskontu (-) -1.800 0 -1.800 

- Şüpheli Ticari Alacaklar 0 1.650 1.650 

- Şüpheli Ticari Alacak Karşılık (-) 0 -1.650 -1.650 

Diğer Çeşitli Alacaklar 

- Ortaklardan Alacaklar 2.500 -2.500 0 

- İlişkili Taraflardan Alacaklar 0 2.500 2.500 

Stoklar 

25

- Ticari Mallar 55.000 -10.000 45.000 

Diğer Dönen Varlıklar 10.000 0 10.000 

Dönen Varlık Toplamı 93.150 -11.904 81.246 

Mali Duran Varlıklar 

- Bağlı Menkul Kıymetler 

CD İşletmesi Hisse Senedi 500 -500 0 

Maddi Duran Varlıklar 

- Arsa ve Araziler 20.000 10.000 30.000 

- Binalar 15.000 -8.930 6.070 

- Tesis, Makine ve Cihazlar 2.000 -167 1.833 

-Birikmiş Amortismanlar -700 597 -103 

Maddi Olmayan Duran Varlıklar 

- Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri 3.000 -3.000 0 

- Haklar 4.823 0 4.823 

- Araştırma ve Geliştirme Giderleri 1.500 -500 1.000 

- Birikmiş İtfa Payları -1.823 1.668 -155 

Ertelenen Vergi Varlıkları 0 5.565 5.565 

Duran Varlık Toplamı 44.300 4.733 49.033 

TOPLAM AKTİF 137.450 -7.171 130.279 

PASİFLER 

Finansal Borçlar 

- Banka Kredileri 15.000 0 15.000 

Ticari Borçlar 

- Satıcılar 5.200 -290 4.910 

Diğer Çeşitli Borçlar 

- Ortaklara Borçlar 1.250 -1.250 0 

- İlişkili Taraflara Borçlar 0 1.250 1.250 

Alı›nan Sipariş Avans 2.000 0 2.000 

Maliyet ve Gider Karşılıkları 0 5.000 5.000 

Diğer Kasa Vadeli Borç 6.000 0 6.000 

Kısa Vadeli Borç Top. 29.450 4.710 34.160 

Kıdem Tazminatı Karşılıkları 0 5.000 5.000 

Ertelenen Vergi Yükümlülükleri 0 876 876 

Diğer 35.000 0 35.000 

Uzun Vadeli Borç Top . 35.000 5.876 40.876 

Ödenmiş Sermaye 55.000 0 55.000 

Sermaye Yedekleri 

- Finansal Varlık Değer Artışı 0 300 300 

- MDV Değer Artışı 0 1.000 1.000 

- Diğer 3.000 0 3.000 

Kar Yedekleri 5.000 0 5.000 

Dönem Net Karı 15.000 -15.000 0 

Geçmiş Yıl Zararları -5.000 -4.057 -9.057 

Öz Kaynak Toplamı 73.000 -17.757 55.243 

TOPLAM PASİF 137.450 -7.171 130.279 

26

4. SONUÇ 

Türk Ticaret Kanunu taslağının yasalaşıp yürürlüğe girmesi durumunda, 

Türkiye’de bir çok işletmenin TMSK tarafından yayınlanan TMS ve TFRS’lara 

uygun raporlama yapması gerekecektir. Raporlama tarihi olarak 31.12.2006 

tarihinin öngörülmesi halinde, işletmeler öncelikli olarak açılış bilançosu olan 

31.12.2004 (veya 01.01.2005) tarihli açılış bilançosunu düzenlemeleri 

gerekmektedir. TMS ve TFRS’lara uygun raporlama yapılırken, işletmeler çeşitli 

zorluklarla karşılaşılabileceklerdir. Bu zorluklardan birisi, standartlarda yer alan 

bazı düzenlemelerin Türkiye’de uygulamasının çok az olması ve standartta 

yapılan açıklamaların anlaşılmasının zor olmasıdır. Diğer ve belki en büyük 

zorluklardan birisi de, standartlara göre yapılacak olan kayıtlarda kullanılacak 

hesaplardır. Türkiye’de uygulanan Tek Düzen Hesap Planı (THP)’nında yer alan he 

saplar, standartlarda öngörülen raporlama biçimiyle bazı durumlarda 

örtüşmemektedir. Örneğin satış amaçlı cari olmayan varlıklar, yatırım amaçlı 

gayrimenkuller bilançoda ayrı bir biçimde sunulmalıdır. Ancak THP’da 25 no’lu 

grupta bu fonksiyonu yerine getirecek boş bir hesap mevcut değildir. Bundan 

dolayı standartların etkin bir biçimde uygulamasının sağlanabilmesi için THP’nin 

revize edilmesi gerekmektedir. Standartların ilke bazlı olması nedeniyle 

değerleme ölçeklerinin seçimi ve kullanımı belirli toleranslarla uygulayıcıların 

insiyatifine bırakılmıştır. Bunun en büyük nedeni, ülkelerin yasal ve muhasebe 

mesleği ile ilgili özel kuruluşlar tarafından yapılan düzenlemelerin farklı farklı 

olmasıdır. Bunun sonucunda da mali tablolar aslında tam ortak bir dille ifade 

edilememekte, kısmen de olsa ülkedeki uygulamaların etkisinde kalmaktadır. 

(İstanbul SMMM Odasının Mali Çözüm Dergisinin Mayıs/Haziran 2007 

sayısından alınmıştır.) 

27

1./ Çağırsa o karanlık bizi 

Gün İçinden anıştırmalar 

28 

Feridun ANDAÇ 

Tınısı solgun bir yüz... Bakışsız bırakmış ya bizi. Şimdi alalanıyor kendince... 

Sıkıntı dağlarından geçip gelmiş söz. Ona gidiyoruz toparlanarak... İvecen, yalnız 

buruk her birimiz. Sanrının farkındayız, sürüklenişin. Sokağa taşan öfkenin dili 

yok aramızda... Her bir söz şimdi kahraman. 

"Bütün başlangıçlar zordur,"diyor; Max Horkheiner... Ekliyor da şöyle: "Çoğu 

insan, daha iyi bir yaşam fırsatını hayata yeni bir sayfa açabilme şansını sadece 

bir kez yakalayabildiğinden -o da kesin değil ya- her şeyi yüzüne gözüne 

bulaştırır ve sefaletinden bir türlü sıyrılamaz." 

Zorlukları açmak için o dargeçitlerden geçmek gerek. Giderek daha da zorlaşan 

yolların ne denli karanlıklar içerdiğini, ruhumuzu karartan her yeni günün bin bir 

olayı önümüzdeki bir dolu engeli dizimlediğini görmek gerek... 

2./Avuntusuz 

Günün akışına bakıp duruyordu. Kıyısındaydı yaşamın. Yaşanmışlıkların ötesinde 

kendi sanrısıyla baş başaydı adam. Unuttuğu kadınları hatırlaması nafileydi, 

biliyordu aynı suda iki kez yıkanılamayacağını... 

Bakışsızdı. Yaşanan karanlığın örtüsü kıpırdadıkça ezim ezim eziliyordu. Sokağı 

da adımlamak istemiyordu. "Sivil itaatsizlik" denen kavramın teorisini geliştirmişti 

bir zamanlar. Belki öğrencileriydi bazıları, belki de okurları... 

Gazetelerdeki fotoğraflara ilişiyor gözü... Kendi yaşında biri, kuşakdaşı en ön 

safta... Yaralı çıkmıştı yaşadıkları günlerden... Hapishane o travmayı yenmesini 

sağlamıştı belki de! O da bir itaatsiz olarak yola düşmüştü, tıpkı Babil 

sürgünündekiler gibi yitirdiği dilini arıyordu; avuntusuzca! 

3./Konuşalım şimdi 

Açıklık zamanı diyorlar ya... Şimdi orada bakışlarım... 

Prestroyka... 

"Yaşasın devrim..."

"Castro, direncini yitirdi sonunda..." 

"Yaşasın özel mülkiyet!" 

Hadi, avut beni... Ertelenen ne varsa çıkar ortaya. Nasılsa herkesin bir zamanı 

var kendince. Öğretisiz aşk aşk değil, tutunamıyor ruhumuzda... Bedenin 

örselenmesi bundan, ruhun daralması... 

Şimdi dilimde bir cümle: "Evlerin pencerelerini tamamıyla açabilen tek bir rüzgâr 

biliyorum: Ortak keder." 

Konuşalım şimdi, şu alacakaranlık günlerin sağanağında; sahi, senin kaderin 

nedendi? 

4./Bırakılan 

Çeşnisiz bir sözün sağanağında duran gözlere bakmaktan usandığını anlatmıştı 

bana... Sonra oturup da yazmıştı... Ertelenenlerle yol almanın usancını. Şöyle 

demişti bir yerde: 

"Oysa, belki de, bir şeyin zamanı sadece onu istediğimiz andır. Öncesiz ve 

sonrasız o an... Dilinin ucuna geleni söylemenin zamanı o andır." 

Sonra bakışsızlık almıştı ikisini de. 

5./Sonsuz değişkenlik 

"Tarihselleştirelim, dedi, bu zamanı..." 

Öncesiz sonrasız bir bakışın diliyle üstelik. Yazdı durdu... Geçitsiz kıldı kendini... 

Adsızlaştırmak için en hızlı koşusuna çıktı... Sarp yollara girdi, yalanlarına 

tutunarak yol aldı. Şimdi yıkıcı bir yerde... Şiddetin dili ona yakışıyor çünkü. Yas 

kederin dilinde desem de anladığı yok bundan... 

6./Geçişsizlik 

Alıntıladığı şu sözleri bir kez daha fısıldayarak okudu: 

"Dünya, geçmişten yorgun düşmüş, ölebilse artık, dinlenebilse." 

Doğrulayıcı sözlerdense, deneyimlenmiş düşüncelere rağbet ederdi. Biriktirilen ne 

varsa, unutmalı şimdi. Kendi zamanına dönmeli... Tarih ikinci kez yazılmıyor. Dili 

bağlayıcı kılan sözün çadırını başka bir yerde de aramamalı. Hezeyan geldikçe, 

çürüme ve yozlaşmayı da anlarsınız... Bir geçiş ötekine kapı aralar çünkü. 

29

7./Kırkıncı kapı 

Aklın doğasını Kant’tan okurken benlik sanrısının kapılarından geçirmiştin kendini. 

Nesne-doğa ilişkisiyle, insan-insan ilişkisinin saflıktaki yanlarına bakmıştın. 

Yaşantının değişkenliği seni"nesneler yığını"ndan uzaklaştırıp aklın ruhunu 

anlamaya yöneltmişti. Kırk kapının bir gizi, kırkıncı kapının bin bir gözü olduğunu 

anlamıştım sonunda. 

Kalp ağrıları gerekti demek buna da! 

(02.05.2011 Tarihli Dünya Gazetesinden alınmıştır.) 

30

Bir Gül Zamanıdır Ömrüm 

31 

Feridun ANDAÇ 

Bir türkü… Günlerdir dilime dolanmış duruyor… Harput türküsü… Günlerce, 

saatlerce dinledim.. dinledim… Söze döktüm, sesimin gamına kattım… 

Yetinemedim… Uzunca süredir birbirimize küstüğümüz klarnetimi kutusundan 

çıkardım. Bir sevgilinin sırma saçlarını okşarcasına, nazenin tenine dokunurcasına 

okşayıp dokundum; o beş parçayı tümledim… Tutup öptüm, ve üflemeye 

başladım… 

Bu ezgi ulaşılamayan dağdı, dinmeyen sızı, kapanmayan yara, 

kavuşulamayana ağıttı…Koparılan dildi, yitirilen zaman, vuslatı olmayan bahar, 

dönülemeyen yurt, gidilemeyen yârdı: 

Vardım baktım demir kapı sürgülü, / Siyah saçlar sırma ile örgülü, / Benim 

yârim annesinden görgülü. / Nedir Allah nedir bunun çaresi, / Sende hançer 

bende yürek yarası. / Derya kenarında bir sürü kazlar, / Boynun uzatmış deryayı 

gözler, / Elâ gözlüm nerde verdiğin sözler. / Evlerinde ipekten bir halı var, / 

Şekerlenmiş dudağında balı var, / Herkesin de bir sevdiği yârı var. 

Yürek yaraları… Gamlı zamanların ezgisi, beni, çocukluğumun bahçelerine 

döndürür nedense. Halamın masallarıyla büyüdüğüm leylâklı bahçe ile babamın 

bin bir renklerle donattığı bahçesi… Halamla onun ortak yanlarının birer 

simgesiydi adeta. 

Birinin bahçesinde leylâklar, kavak, huş ve servi ağaçları, küçük bir çeşme; 

diğerininkinde ise güller, frenküzümleri, arı kovanları ve havuz… 

Çocukluğumuzun cenneti bu mekânlar olmalıydı diye düşünürüm zaman zaman. 

Bir insan ömrünün kıyılarında öylesi yaşantıların izlerini görmek her zaman 

yurtsama duygusunu yaşatır bende. 

Yaşam tanıklığımda bana, veya birine ait böylesi bir hayatın renkleri 

belleğimin saklısındadır her daim. O tanıklığın çağıran sesine dönerim de yüzümü 

arada bir. Bir bahçe kurmak, orada yaşamak düşüncesi alır beni de içine. 

Çağımız sanırlı bir çağ, bunu becerebilmeye zaman vermez çoğumuz için. 

Bilmeyiz de bir insana yönelmeyi, onun da benzersiz bir bahçe olduğunu; onunla 

da öylesine anlamlı bir bahçe kurulabileceğini… 

Oysa; halam da, babam da bizlere bunu ne güzel öğretmişlerdi. Geçen yıl, 

kardeşim, kentin karmaşasından kopup Gönen'e gidip yerleşerek kendi bahçesini 

kurmaya başlamıştı bile. Aşıya inanırım, ilahi adalete inandığım gibi; bir yere, 

sevdiğim birine bağlanmaya olan inancım gibi… Kardeşim o aşıyı almıştı 

çoktandır. 

Sık sık yazarak dönerdim o bahçelere; ve hayatın leylâklarla güllerle örülü 

bir bahçeye dönüşmesi için insana olan inancımı yitirmemeye özen gösteririm… 

Şunca kirlenme, yaralanmaların içinde insanın geleceğine olan inancımı gene de 

bahçelerde açan her bir filize bakarak canlı tutmaya çalışırım. 

Öyle ki; geçen yıl bizi bırakıp giden babamdan kalan bahçenin "hazan 

mevsimi" ne dönüşmemesi için kardeşlerim, annem az mı çaba harcadılar...Onun

kiraz ağacına bakarak günün yasını tutmayı bırakan annem değil miydi sahi? Ve 

biz o eve/bahçeye her adım attığımızda, öteden babamın sesini çağıran, halamı 

taşıyan ağaçların hışırtısı yaşamın sürdürülebilirliğini hatırlatmıyor muydu 

bizlere… 

Çağıran bir sesin yolculuğuna çıkmadan önce gözlerimizi alan bir seyir 

kadar, bir ezgi de yaşatmaz mı, taşımaz mı o zamanları bizlere… Gözlerimi alıyor 

sevdiğim bir kitabın satırları; ki, başucumdan eksik etmediklerimdendir, Luis 

Bunuel'in Son Nefesim'e (*) uzanıyorum gene: 

"…kendini tanıyamadan, kim olduğunu bilemeden yaşamak…" 

Öyle değil midir; kendimizi tanımak için o sırlı zamanlara dönme arzumuzu 

besleyen bellek yolculuklarımızın sık sık gelip bizleri bulması…Ve yaşanması 

gereken bir hayatın donatılarak, zenginleştirilerek yol alması için bin bir 

hünerimizi oraya taşıma derdimiz… 

Bu da, bizi, ya bilerek yaşamaya veya körelmeye, farkında olmadan 

sürüklenerek yaşamaya itmez mi? 

Babam da, halam da yaşama hüneri olan insanlardı. Dönüp bakalım, kim 

bilir bunlar gibi nice hünerli akrabalarımız, hısımlarımız, dostlarımız, 

sevdiklerimiz, arkadaşlarımız vardır… Ve onlara doğru yürümeyi aşılayalım derim 

birbirimize…Anılarına dönelim, aramızdaki tınıya bakalım. Belki de, farkında 

olmadığımız bahçelerimizin sırlarını da keşfedeceğizdir oralarda. 

Tıpkı, benim, yılın şu ilk günlerine vardığımız anda yaptığım gibi; dönüp 

bakıyorum o geçen zamana; ömrümün nasıl bir gül bahçesine dönüştüğünü 

anlatan zamana yani…Özlediğim halamı, babamı, daha çok sevdiğimi bir kez 

daha gönlümün bahçesine yerleştiriyorum; insana olan inancımı bir kez daha 

bana hatırlatan sevginin gücüne bağlanıyorum sevgili okurum… 

(*) Son Nefesim, Luis Bunuel; Çev.: İlkay Durak, 2005, İmge Kitabevi, 363 s 

(02/01/2012 Tarihli Dünya Gazetesinden alınmıştır.) 

32

MALİYE BAKANLIĞI ÖZELGELERİ 

T.C. 

GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI 

MANİSA VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI 

Vergi ve Anlaşmalar Uygulama Müdürlüğü 

Mart/2012 

Konu: Yatırım Teşvik belgesi kapsamında teslim edilecek makine için 

teslimden önce fatura düzenlenmesi İlgide kayıtlı özelge talep formunuz ile 

yatırım teşvik belgesi sahibi bir firmanın siparişi üzerine üretimi daha sonra 

gerçekleştirilerek teslim edilecek teşvik belgesi kapsamındaki makine için 

08/12/2010 tarihinde fatura düzenlenerek, Aralık 2010 dönemine ilişkin 

beyannamede söz konusu satışın gösterildiği, ancak makine üretimi henüz 

gerçekleşmemiş olduğundan yüklenilen KDV hesaplanmadığı, makine üretiminin 

2011 Mayıs ayında tamamlandığı ve 17/05/2011 tarihli sevk irsaliyesi ile yatırım 

teşvik belgesi sahibi firmaya teslim edildiği belirtilerek, 201 l/Ocak, Şubat, Mart, 

Nisan ve Mayıs ayında söz konusu makine üretimi nedeniyle yüklenmiş olduğunuz 

KDV nin iadesinin Mayıs 2011 dönemine ait KDV beyannamesinde gösterilmek 

suretiyle talep edilip edilemeyeceği hakkında Başkanlığımız görüşü 

istenilmektedir. 

KDV Kanununun 13/d maddesinde, yatırım teşvik belgesi sahibi 

mükelleflere belge kapsamında yapılacak makine ve teçhizat teslimlerinin KDV 

den istisna olduğu hüküm altına alınmış olup, konu hakkında 69 ve 87 Seri No.lu 

KDV Genel Tebliğlerinde gerekli açıklamalar yapılmıştır. 

Anılan Kanunun 10 uncu maddesinin (a) bendine göre vergiyi doğuran 

olay, malın teslimi veya hizmetin yapılması ile meydana gelmektedir. Aynı 

maddenin (b) bendinde ise, malın tesliminden veya hizmetin yapılmasından önce 

fatura veya benzeri belgeler verilmesi halinde, bu belgelerde gösterilen miktarla 

sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesiyle vergiyi 

doğuran olayın meydana geleceği hüküm altına alınmıştır. 

Buna göre, işlemden önce fatura düzenlenmesi ile vergiyi doğuran olay 

meydana gelmekte ancak iade hakkını doğuran işlem vuku bulmamaktadır. Bu 

nedenle, KDV Kanununun 13/d maddesi uyarınca, yatırım teşvik belgesi sahibi 

mükellefe belge kapsamında teslim etmiş olduğunuz makine nedeniyle yüklenmiş 

olduğunuz KDV nin iadesi için en erken makinenin fiilen teslim edildiği 

Mayıs/2011 döneminde iade talebinde bulunulabilecek olup, iade talebinin 

faturanın düzenlendiği ve istisnanın beyan edildiği Aralık/2010 vergilendirme 

dönemi için düzeltme beyannamesi verilmek suretiyle yapılması gerekmektedir. 

Bilgi edinilmesini rica ederim. 

33

Tarih : 19.03.2012 

Sayı : B.07.1.GİB.4.34.16.01-KVK-5-1056 

KVK Md. 5/1-e 

ŞİRKET AKTİFİNDE KAYITLI TAŞINMAZIN ELDEN ÇIKARILMASINDAN 

SAĞLANAN KAZANCIN İŞTİRAK HİSSESİ ALIMINDA KULLANILMASI 

HALİNDE İSTİSNA UYGULAMASI 

Şirket aktifine kayıtlı taşınmazın KVK’nın 5. maddesinin birinci fıkrasının (e) 

bendinde yer alan şartlar çerçevesinde elden çıkarılmasından sağlanan satış 

kazancının, kısmen dahi olsa iştirak hissesi alımında kullanılması halinde, kanun 

koyucunun öngördüğü amaç gerçekleşmemiş olacağından, anılan istisnadan 

yararlanılamayacağı hk. 

Özelge talep formunuzda, aktifinize kayıtlı taşınmazın Kurumlar Vergisi 

Kanunu’nun 5. maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinde yer alan şartlar 

çerçevesinde elden çıkarılmasından sağlanan satış kazancının, ihtiyaç duyulan 

işletme sermayesi ve diğer ihtiyaçlar karşılandıktan sonra, bir kısmının iştirak 

hissesi alımında kullanılması halinde, söz konusu istisnadan yararlanıp 

yararlanamayacağınız hususunda Başkanlığımız görüşü talep edilmektedir. 

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun “İstisnalar” başlıklı 5. maddesinde; 

“(1) Aşağıda belirtilen kazançlar, kurumlar vergisinden müstesnadır: 

… 

e) Kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazlar ve 

iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri ve 

rüçhan haklarının satışından doğan kazançların % 75’lik kısmı. 

Bu istisna, satışın yapıldığı dönemde uygulanır ve satış kazancının istisnadan 

yararlanan kısmı satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar pasifte 

özel bir fon hesabında tutulur. Ancak satış bedelinin, satışın yapıldığı yılı izleyen 

ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi şarttır. Bu süre içinde tahsil 

edilmeyen satış bedeline isabet eden istisna nedeniyle zamanında tahakkuk 

ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır. 

İstisna edilen kazançtan beş yıl içinde sermayeye ilave dışında herhangi bir 

şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen ya da dar mükellef 

kurumlarca ana merkeze aktarılan kısım için uygulanan istisna dolayısıyla 

zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır. Aynı süre içinde 

işletmenin tasfiyesi (bu Kanun’a göre yapılan devir ve bölünmeler hariç) halinde 

de bu hüküm uygulanır. 

… 

34

Menkul kıymet veya taşınmaz ticareti ve kiralanmasıyla uğraşan kurumların bu 

amaçla ellerinde bulundurdukları değerlerin satışından elde ettikleri kazançlar 

istisna kapsamı dışındadır.” 

hükmüne yer verilmiştir. 

Konuyla ilgili açıklamalar 1 seri no.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği’nin “5.6. 

Taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan 

hakları satış kazancı istisnası” başlıklı bölümünde yer almaktadır. 

Konuya ilişkin 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun madde gerekçesinde; 

“Aynı şekilde, elden çıkarılan taşınmaz veya iştirak hissesinden sağlanan 

likiditenin yine atıl hale dönüşmesine neden olacak şekilde fonksiyonel olarak 

benzer sabit kıymetlere kanalize edilmesi durumu, istisna uygulaması ile 

sağlanması öngörülen amaca uygun düşmeyecektir. Örneğin, şehrin bir 

bölgesindeki kullanılmayan bir arazinin satılıp başka bir bölgesinden bir süre 

sonra rant sağlamak amacıyla yeni bir arazi alınması durumunda, firmanın 

faaliyetleri açısından sağlanmış ekonomik katkı söz konusu olmayacağından, 

istisnanın amacına ters düşmektedir. Diğer taraftan, şehrin kenar mahallesinde 

bulunan bir binanın satılarak, şehir merkezinde faaliyet göstermek amacıyla 

merkezde bir bina alınması durumunda ise, firma faaliyetleri açısından açık bir 

ekonomik katkı söz konusu olduğundan istisna uygulamasının amacına uygun 

bulunmaktadır.” ifadelerine yer verilmiştir. 

Bu istisnayla tam mükellef kurumların bağlı değerlerinin nakde çevrilerek, 

işletmelerin sağlam mali kaynaklara kavuşturulması ve maddenin gerekçesinde 

de açıkça belirtildiği üzere işletmelerin bağlı değerlerinin nakde dönüştürülmesi 

yoluyla aktif bir şekilde ekonomiye katılması, finansman sıkıntılarının giderilmesi, 

faaliyetlerinin öz kaynaklarla devam ettirilebilmesi ve mali yapılarının 

güçlendirilmesi amaçlanmıştır. Bir işletmenin bağlı değerlerinin satılarak sağlanan 

gelirin aynı veya başka bağlı değerler alınması için kullanılması halinde kanun 

koyucunun bu istisnayla gerçekleştirmeye çalıştığı amaç sağlanamayacaktır. 

Bu hüküm ve açıklamalara göre, aktifinizde kayıtlı taşınmazın satılmasından elde 

edilen kazancın %75’lik kısmı, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin birinci 

fıkrasının (e) bendinde yer alan şartların sağlanması halinde kurumlar 

vergisinden istisna tutulabilecektir. Ancak, söz konusu satıştan elde edilen 

hasılatın kısmen dahi olsa iştirak hissesi alımında kullanılması halinde, kanun 

koyucunun öngördüğü amaç gerçekleşmemiş olacağından, anılan istisnadan 

yararlanılamayacağı tabiidir. 

35

Tarih : 21/11/2011 

Sayı : B.07.1 GİB 4.01 16.01-2010-1060 KV-94 

Konu : Kurumlar Vergisi Mükellefinin Yurt Dışından Serbest Meslek Faaliyetleri 

Kapsamında Temin Ettiği Hizmet Alımları İçin Kurumlar Vergisi Stopajı 

Yapılıp Yapılmayacağı hk. 

İlgili Kanun ve Madde : KVK 13,30 

T.C. 


Adana Vergi Dairesi Başkanlığı 

İlgi Özelge Talep Formu ile Başkanlığımız Vergi Dairesi Müdürlüğü’nün ……. 

Vergi numarasında kayıtlı mükellef olduğunuzu; şirketinizin faaliyetleri 

kapsamında yurt dışı ilişkili firması olan ….. şirketinden yönetim, finans, 

pazarlama, satın alma, insan kaynakları, bilgi teknolojileri, stratejik planlama ve 

iş birimleri yönetimi ile grubun teknoloji ve innovasyon merkezlerinden ayrıca bir 

lisans sözleşmesi kapsamında royalty hizmetleri satın aldığınızı; bahsi geçen 

faaliyetiniz kapsamında yurt dışından satın aldığınız hizmetlerin temininin 

tamamen yurt dışından sağlandığını belirterek, serbest meslek faaliyeti 

niteliğindeki bu hizmetler karşılığında dar mükellef kuruma ödediğiniz faturalar 

üzerinden kurumlar vergisi stopajı yapıp, yapmayacağınız, hususunda görüş talep 

etmektesiniz. 

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 3′üncü maddesinin ikinci 

fıkrasında; birinci madde de yazılı kurumlardan kanuni ve iş merkezlerinden her 

ikisi de Türkiye içinde bulunmayanların, yalnız Türkiye’de elde ettikleri kazançları 

üzerinden vergilendirileceği hükme bağlanmış, üçüncü fıkrasında ise dar 

mükellefiyet mevzuuna giren kurum kazancının hangi kazanç ve iratlardan 

oluştuğu belirtilmiştir. Anılan maddenin üçüncü fıkrasının (c) bendinde, 

Türkiye’de elde edilen serbest meslek kazançlarının, (e) bendinde de Türkiye’de 

elde edilen diğer kazanç ve iratların dar mükellefiyet konusuna giren kurum 

kazancı olarak vergilendirileceği, hükmüne yer verilmiştir. 

Aynı kanunun 30′uncu maddesinde, dar mükellefiyete tabi kurumların 

maddede bentler halinde sayılan kazanç ve iratları üzerinden, bu kazanç ve 

iratları avanslar da dahil olmak üzere nakden veya hesaben ödeyen veya 

tahakkuk ettirenler tarafından kurumlar vergisi kesintisi yapılacağı belirtilmiş 

olup, maddenin birinci fıkrasının (b) bendinde, serbest meslek kazançlarından, 

ikinci fıkrasında ise ticari veya zırai kazanca dahil olup olmadığına bakılmaksızın 

telif, imtiyaz, ihtira, işletme, ticari unvanı, marka ve benzeri gayrimaddi hakların 

satışı, devir ve temliki karşılığında nakden veya hesaben ödenen veya tahakkuk 

ettirilen bedeller üzerinden kurumlar vergisi kesintisi yapılacağı, hükme 

bağlanmıştır. Vergi kesintisi oranları, 2009/14593 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı 

uyarınca 03.02.2009 tarihinden itibaren, petrol arama faaliyetleri dolayısıyla 

sağlanacak kazançlardan %5, diğer serbest meslek kazançlarından %20, 

36

gayrimaddi hak bedeli ödemelerinden de %20 olarak belirlenmiştir. Birinci 

fıkrasında; dar mükellefiyete tabi kurumların maddede belirtilen kazanç ve iratları 

üzerinden, bu kazanç ve iratları avanslarda dahil olmak üzere nakden veya 

hesaben ödeyen veya tahakkuk ettirenler tarafından kurumlar vergisi kesintisi 

yapılacağı, maddenin alt bentlerinde ise hangi gelir unsurlarının tevkifata tabi 

oldukları sayılmıştır. 

Diğer taraftan, 01/01/1989 tarihinden itibaren uygulanmakta olan “Türkiye 

Cumhuriyeti ile Hollanda Krallığı Arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte 

Vergilendirmeyi Önleme ve Vergi Kaçakçılığına Engel Olma Anlaşması’nın 12′nci 

maddesinde gayrimaddi hak bedellerinin, 14′üncü maddesinde de serbest meslek 

kazançlarının vergilendirilmesine ilişkin düzenlemeler yer almakta olup, 

(Yapılan değerlendirme) 

Bu düzenlemeler çerçevesinde, 

- Şirketiniz tarafından Hollanda mukimi…….. şirketine yapılan lisans 

ödemeleri Anlaşmanın 12′nci maddesi kapsamında değerlendirilecek ve söz 

konusu gayri maddi hak bedeli ödemelerinin gayrisafı tutarı üzerinden 

Anlaşmanın 12′nci maddesinin ikinci fıkrasına göre %10 oranında vergi kesintisi 

yapılacaktır. 

- Hollanda mukimi ………. şirketinin, şirketinize sunduğu yönetim, finans, 

pazarlama, insan kaynakları, satın alma (mal temin edilmesi durumu hariç olmak 

üzere) stratejik planlama ve iş birimleri yönetimi gibi hizmetler karşılığında elde 

ettiği kazanç, serbest meslek kazancı niteliği taşıyacağından, Anlaşmanın 

“Serbest Meslek Faaliyetleri” ni düzenleyen 14′üncü maddesinin ikinci fıkrası 

çerçevesinde değerlendirilecektir, 

- Hollanda mukimi ………… şirketinden aldığınız bilgi teknolojileri hizmetleri 

ise sağlanan hizmetin niteliğine göre gayrimaddi hak veya serbest meslek olarak 

değerlendirilecektir. …….. şirketinin sunduğu hizmet Anlaşmanın 12′nci 

maddesinin dördüncü fıkrasında tanımlanan “gayrimaddi hak bedelleri” terimi 

kapsamına girecek nitelikte bir hizmet ise bu hizmet karşılığı yapılacak 

ödemelerin gayrisafı tutarı üzerinden Anlaşmanın 12′nci maddesinin ikinci 

fıkrasına göre %10 oranında vergi kesintisi yapılacaktır, Söz konusu hizmetler 

“gayrimaddi hak bedelleri” terimi kapsamında değerlendirilebilecek nitelikte 

değilse anlaşmanın “Serbest Meslek Faaliyetleri”ni düzenleyen 14′üncü 

maddesinin ikinci fıkrası kapsamında ele alınacaktır. 

Anlaşmanın 14′üncü maddesinin ikinci fıkrasına göre, Hollanda mükimi 

………. şirketinin Türkiye’ye gelmeksizin ……’da icra edeceği serbest meslek 

faaliyetleri dolayısıyla elde edeceği gelirleri vergileme hakkı yalnız …….’ya aittir. 

Eğer bu faaliyetler Türkiye’de bir işyeri vasıtasıyla icra edilirse veya Türkiye’de 12 

aylık herhangi bir kesintisiz dönemde toplam 183 günden fazla sürede icra 

edilirse Türkiye’nin de bu gelirleri vergileme hakkı bulunmaktadır. 

Hollanda mukimi şirketin Türkiye’de icra edeceği serbest meslek faaliyeti, 

bu şirketin personelleri vasıtasıyla Türkiye’de yapacakları serbest meslek 

faaliyetlerini ifade etmektedir. Faaliyetin Türkiye’de icra edilmesi durumunda, 

yaptıkları serbest meslek ödemeleri üzerinden vergi tevkifatı yapmak zorunda 

37

olan vergi sorumluları, tevkifat yükümlülüğünün doğduğu sırada, istihkak sahibi 

teşebbüsün faaliyet icrası amacıyla Türkiye’de 12 aylık herhangi bir kesintisiz 

dönemde toplam 183 günü aşan bir süre kalıp kalmama durumunu 

bilemeyeceğinden söz konusu ödemeler üzerinden vergi tevkifatını yapmak 

durumundadırlar. 

Kendilerine yapılan ödemelerden vergi tevkifatı yapılan teşebbüsler 

Anlaşma hükümleri çerçevesinde bu ödemelerin Türkiye’de 

vergilendirilmemesinin gerektiği durumlarda, bizzat veya vekilleri vasıtasıyla, 

tevkif edilen vergilerin iadesi için ilgili vergi dairesine başvurabileceklerdir. 

Hollanda mukimi şirketin Türkiye’de serbest meslek icrası için kaldığı 

sürenin 12 aylık herhangi bir’ kesintisiz dönemde toplam 183 günü aşıp 

aşmadığının tespitinde; Türkiye’de birden fazla teşebbüse serbest meslek 

fâaliyeti sunuluyorsa bu faaliyetlerin tamamı ve hizmetin Türkiye’ye gönderilen 

birden fazla personel vasıtasıyla icra edildiği durumda, bunların Türkiye’de 

toplam kalma süreleri dikkate alınacaktır. 

Hollanda mukimlerinin Türkiye’de elde ettikleri kazanç veya iratların ilgili 

anlaşma çerçevesinde vergiye tabi tutulabilmesi için ………. yetkili makamlarından 

mukimlik belgesi almaları ve bu belgenin aslı ile noter veya bu ülkedeki Türk 

konsolosluklarınca tasdikli Türkçe tercümesinin bir örneğini ilgili vergi dairesine 

veya kendilerine yapılan ödeme üzerinden vergi sorumlularınca vergi tevkifatı 

yapılması durumunda ise vergi sorumlularına ibraz etmeleri gerekmektedir. Vergi 

sorumluları teslim aldıkları söz konusu mukimlik belgelerini gerektiğinde yetkili 

makamlara ibraz etmek üzere muhafaza edeceklerdir. Mukimlik belgesinin ibraz 

edilememesi durumunda ise ilgili Anlaşma hükümleri yerine iç mevzuat 

hükümlerimiz uygulanacaktır. 

Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 01/01/2007 tarihinde yürürlüğe giren 

13′üncü maddesinin; 

- Birinci fıkrasında; kurumların, ilişkili kişilerle emsallere uygunluk ilkesine 

aykırı olarak tespit ettikleri bedel veya fiyat üzerinden mal veya hizmet alım ya 

da satımında bulunmaları durumunda, kazancın tamamen veya kısmen transfer 

fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılmış sayılacağı, alım, satım, imalat ve 

inşaat işlemleri, kiralama veya kiraya verme işlemleri, ödünç para alınması ve 

verilmesi, ikramiye, ücret ve benzeri ödemeleri gerektiren işlemlerin her hal ve 

şartta mal veya hizmet alım ya da satımı olarak değerlendirileceği, 

- İkinci fıkrasında, ilişkili kişi tanımının, kurumların kendi ortakları, 

kurumların veya ortaklarının ilgili bulunduğu gerçek kişi veya kurum ile idaresi, 

denetimi veya sermayesi bakımından doğrudan veya dolaylı olarak bağlı 

bulunduğu ya da nüfuzu altında bulundurduğu gerçek kişi veya kurumların ifade 

ettiği, 

- Üçüncü fıkrasında, emsallere uygunluk ilkesinin, ilişkili kişilerle yapılan 

mal veya hizmet alım ya da satımında uygulanan fiyat veya bedelin, aralarında 

böyle bir ilişkinin bulunmaması durumunda oluşacak fiyat veya bedele uygun 

olmasını ifade ettiği, 

38

- Dördüncü fıkrasında da, kurumların ilişkili kişilerle yaptığı işlemlerde 

uygulayacağı fiyat veya bedelleri, bu fıkrada belirtilen yöntemlerden işlemin 

mahiyetine en uygun olanını kullanarak tespit edeceği, hükme bağlanmıştır. 

Anılan madde hükümlerinin uygulanmasına ilişkin usullerin düzenlendiği 

27/11/2007 tarih ve 2007/12888 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’nda, bu 

düzenlemenin amacının ilişkili kişilerle mal veya hizmet alım ya da satımında 

bulunan gerçek kişi ve kurumların gelirlerinin tam ve doğru olarak beyan 

edilmesini sağlamak ve transfer fiyatlandırması yoluyla vergi matrahının 

aşındırılmasının engellenmesi olduğu belirtilmiştir. 

Öte yandan konuya ilişkin ayrıntılı açıklamaların yer aldığı 1 seri no’lu 

Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel Tebliğ’in 

“11- Grup İçi Hizmetler” bölümünde grup içi hizmetlerin ilişkili şirketler arasında 

gerçekleşen, genellikle ana şirketin bağlı şirketlerine veya aynı gruba bağlı 

şirketlerden birinin diğerlerine verdiği hizmetleri ifade ettiği belirtilmiştir. 

Anılan tebliğe göre, ilişkili bir şirketin ana şirketten veya aynı grubun üyesi olan 

diğer bir şirketten aldığı hizmetin “grup içi hizmet” olarak kabul edilmesi için, 

- Hizmetin fiilen sağlanıp sağlanmadığı 

- Hizmet alan şirket/şirketlerin söz konusu hizmete ihtiyacının olup 

olmadığı, 

- Hizmetin alınmış olması halinde hizmet bedelinin emsallere uygunluk 

ilkesine uygun olup olmadığının, belirlenmesi gerekmektedir. 

Grup içi hizmet bedellerinin hem hizmet alan hem de hizmeti sağlayan 

bakımından ayrı ayrı ele alınarak emsallere uygunluğunun değerlendirilmesi ve 

söz konusu hizmet bedelinin uygun bir dağıtım anahtarı kullanmak suretiyle 

tespit edilmesi gerekmektedir. 

Emsallere uygunluk ilkesi gereği , grup içi hizmetin verilip verilmediğinin 

belirlenmesinde , söz konusu hizmetin, hizmeti alan grup üyesinin ticari 

pozisyonunu güçlendirecek ticari veya ekonomik bir değer sağlayıp sağlamadığı 

dikkate alınmalıdır. İlişkili bir şirketin ana şirketten veya aynı grubun üyesi olan 

diğer bir şirketten ihtiyacı olmayan bir hizmeti alması ya da bir hizmetin grup 

üyesine , sadece grup üyesi olması nedeniyle verilmesi durumunda , söz konusu 

şirketin grup içi hizmet elde ettiğinin kabulü mümkün bulunmamaktadır. 

Bu açıklamalar çerçevesinde, adı geçen şirketin yurt dışındaki ilişkili kişiden 

aldığı yönetim, finans, pazarlama, satın alma, insan kaynakları, bilgi teknolojileri, 

stratejik planlama ve iş birimleri yönetimi ve benzeri hizmetlere ihtiyacının olması 

ve hizmetlerin filen sağlanmış olması şartıyla, söz konusu hizmetlere ilişkin 

olarak fatura edilen bedeller ile kullanılan dağıtım anahtarlarının emsallere uygun 

olması gerekmektedir. Aksi takdirde yurtdışı ilişkili firmaya yapılan ödemelerle 

ilgili olarak transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımından söz 

edilecektir. 

Diğer taraftan, gayri maddi haklara ilişkin olarak lisans sözleşmesi 

kapsamında hesaplanan royalty bedellerinin de emsallere uygun olması gerektiği 

tabiidir. 


39

Tarih : 16/11/2011 

Sayı : B.07.1.GİB.0.03.44-010.01-23 

Konu : Grup içi hizmetlere ilişkin giderlerin kurum kazancından indirilip 

indirilemeyeceği. 

İlgili Kanun ve Madde: KVK 13 

T.C. 

MALİYE BAKANLIĞI 


İlgi (a)'da kayıtlı yazınız ve eklerinin incelenmesinden, ...'nin merkezi 

...'da bulunan ...'nun bir üyesi olduğu, ... Grubu şirketleri arasında ortak fayda 

sağlayacak hizmetlerin tanımlandığı ve tanımlanan hizmetlerin masraf ve 

risklerinin paylaşılması esaslarının düzenlendiği bir çerçeve anlaşma yapıldığı, söz 

konusu anlaşma uyarınca tespit edilecek dağıtım anahtarına göre paylaştırılacak 

ve ... tarafından anılan şirkete fatura edilecek masraf paylarının kurum 

kazancından indirilip indirilemeyeceği hususunda görüş istenildiği anlaşılmaktadır. 

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 6 ncı maddesinde, kurumlar 

vergisinin bir hesap dönemi içinde elde edilen safi kurum kazancı üzerinden 

hesaplanacağı ve safi kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanununun ticari 

kazanç hakkındaki hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır. 

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 40 ıncı maddesinin birinci fıkrasının 

(1) numaralı bendinde de, ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için 

yapılan genel giderlerin safi kazancın tespit edilmesinde gider olarak 

indirilebileceği belirtilmiştir. 

Öte yandan, Kurumlar Vergisi Kanununun 30 uncu maddesinin birinci 

fıkrasında dar mükellefiyete tabi kurumların fıkrada belirtilen kazanç ve iratları 

üzerinden, bu kazanç ve iratları avanslar da dahil olmak üzere nakden veya 

hesaben ödeyen veya tahakkuk ettirenler tarafından vergi kesintisi yapılacağı 

hükme bağlanmış olup, madde ile Bakanlar Kuruluna verilen yetkiye istinaden 

yayımlanan 2009/14593 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kesinti oranları 

belirlenmiş bulunmaktadır. 

1 seri numaralı Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin "8.7. Holding 

şirketlerin genel idare giderlerinin bağlı şirketlere dağıtımı" bölümünde, holding 

şirketler tarafından bağlı şirketlere araştırma ve geliştirme, finansman temini, 

pazarlama ve dağıtım, yatırım projelerinin hazırlanması, hedeflerin tayini, 

planlama, örgütlendirme kararlarının uygulanması, bilgisayar hizmetleri, sevk ve 

idare, mali revizyon ve vergi müşavirliği, piyasa araştırmaları, halkla ilişkilerin 

tanzimi, personel temini ve eğitimi, muhasebe organizasyon ve kontrolü, hukuk 

müşavirliği konularında hizmet verilebildiği belirtilmiştir. Bu tür hizmetlerin 

mutlaka verilmiş olması, kesilen faturada hizmet türünün ayrıntılı olarak 

belirtilmesi ve tek faturada birden fazla hizmet bedelinin bir arada yer alması 

40

halinde, her hizmet bedelinin ayrı ayrı gösterilmesi şartıyla, holding tarafından 

verilen hizmetlerin bağlı şirketlerce gider yazılabileceği ifade edilmiştir. 

Diğer taraftan, Kurumlar Vergisi Kanununun 13 üncü maddesi ile 

düzenlenen ve 1/1/2007 tarihinde yürürlüğe giren transfer fiyatlandırması 

yoluyla örtülü kazanç dağıtımı müessesesine ilişkin açıklamaların yapıldığı 1 seri 

numaralı Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Hakkında Genel 

Tebliğin "11- Grup İçi Hizmetler" bölümünde, grup içi hizmetlerle ilgili olarak; 

- Hizmetin fiilen sağlanıp sağlanmadığı, 

- Hizmeti alan şirket/şirketlerin söz konusu hizmete ihtiyacı olup 

olmadığı, 

- Hizmetin alınmış olması halinde hizmet bedelinin emsallere uygunluk 

ilkesine uygun olup olmadığının belirlenmesi gerektiği açıklanmıştır. 

Bu çerçevede, ilişkili bir şirketin ana şirketten veya aynı grubun üyesi 

olan diğer bir şirketten aldığı hizmetin "grup içi hizmet" olarak kabul edilebilmesi 

için; hizmeti alan şirketin söz konusu hizmete ihtiyacı olması, şirketin bu 

hizmetlerden fiilen yararlanması ve hizmet bedelinin uygun bir dağıtım anahtarı 

kullanmak suretiyle tespit edilen emsallere uygun hizmet bedeli olması 

gerekmektedir. 

Emsallere uygunluk ilkesi gereği grup içi hizmetin verilip verilmediğinin 

belirlenmesinde, hizmeti alan grup üyesinin ticari pozisyonunu güçlendirecek 

ticari veya ekonomik bir değer sağlayıp sağlamadığı dikkate alınmalıdır. İlişkili bir 

şirketin ana şirketten veya aynı grubun üyesi olan diğer bir şirketten ihtiyacı 

olmayan bir hizmeti alması ya da bir hizmetin grup üyesine, sadece grup üyesi 

olması nedeniyle verilmesi durumunda, söz konusu şirketin grup içi hizmet elde 

ettiğinin kabulü mümkün bulunmamaktadır. 

Ayrıca, grup içi şirket tarafından sağlandığı belirtilen hizmetler karşılığı 

ilişkili kişilere ödeme yapılmış olması ve/veya yapılan ödemenin "yönetim gideri" 

olarak tanımlanmış olması söz konusu hizmetlerin fiilen sağlandığını 

göstermeyecektir. 

...'ün ilgi (c)'de kayıtlı yazı ekinde alınan dilekçesinde, şirketin söz 

konusu çerçeve anlaşmaya 1/1/2007 tarihinden geçerli olmak üzere taraf olduğu 

belirtilmiş olup, dilekçe ekinde yer alan orijinal İngilizce anlaşma metninin 

incelenmesinden, anlaşmanın aşağıdaki hizmetleri kapsadığı anlaşılmıştır: 

a) Global ve bölgesel pazarlama/dağıtım alanındaki hizmetler, 

b) Bölüm yönetimi ve ... Grubunun operasyonel, bölgesel, fonksiyonel ve 

kurumsal bölümlerinin kontrolü alanındaki hizmetler, 

c) Teknoloji kontrolü ve üretim planlaması alanındaki hizmetler, 

ç) Hammaddelerin satın alınması alanındaki hizmetler, 

d) Lojistik ve bilgi teknolojisi, enerji yönetimi ve atık teknolojisi, atık su 

yönetimi, halkla ilişkiler/kurum tanıtımı ve ürün reklamı alanındaki hizmetler. 

Bununla birlikte, bahse konu dilekçede, ... ve diğer grup şirketlerince 

anlaşma kapsamında geliştirilen yöntem ve süreçlerin uygulanması sonucu ...'ün 

elde ettiği faydalar genel olarak ifade edilmiştir. 

41

Dolayısıyla, şirketin anlaşma kapsamında aldığı hizmetlere ihtiyacı olup olmadığı 

ve bu hizmetlerin şirketin ticari pozisyonunu güçlendirecek ticari veya ekonomik 

bir değer sağlayıp sağlamadığı anlaşılamamıştır. Ayrıca, ...'ün anlaşma 

çerçevesinde diğer grup şirketlerine hangi hizmetleri sunduğu ve maliyet ile 

risklerin paylaşılması açısından ne tür bir katkı sağladığı konusunda da herhangi 

bir açıklama bulunmamaktadır. Bu nedenle, şirketin anlaşmada tanımlanan 

hizmetlerden sadece grup üyesi olması nedeniyle yararlanıp yararlanmadığının 

belirlenmesi gerekmektedir. 

Öte yandan, ... tarafından ibraz edilen 2007 ve 2008 hesap dönemlerine 

ait Yıllık Transfer Fiyatlandırması Raporlarının incelenmesi sonucunda, 

Başkanlığımızca adı geçen şirketten ilave bilgi ve belge talebinde bulunulmuş 

olup gönderilen bilgi ve belgelerin tetkikinden; özellikle ...'ün ... ile imzaladığı 

hizmet sözleşmelerinin imza tarihleri ve kapsamları dikkate alındığında, ...'ün ... 

ile diğer grup şirketlerinin taraf olduğu çerçeve anlaşmaya katılım tarihi olan 

1/1/2007 tarihi itibarıyla anlaşma kapsamına giren alanlarda hizmet sunma 

konusunda uzmanlığa sahip olduğu, bu nedenle hizmet alıcısından ziyade hizmet 

tedarikçisi konumunda bulunduğu ve şirketin ticari pozisyonunu güçlendirecek 

ticari veya ekonomik bir değer sağlamak üzere anlaşma kapsamındaki hizmetlere 

ihtiyacı olmadığı mütalaa edilmektedir. Örneğin, çerçeve anlaşmanın 2 ve 3 

numaralı eklerindeki listelerde yer alan hizmetler ile ... tarafından "Bölgesel 

Yönetim Hizmet Sözleşmesi", "Lojistik Hizmet Sözleşmesi" ve "Bölgesel Pazar 

Geliştirme Hizmet Sözleşmesi" kapsamında ...'ye sunulan hizmetlerin tamamına 

yakın kısmı birbirleri ile aynı veya benzer niteliktedir. 

Bu açıklamalar çerçevesinde; 

a) Anlaşma kapsamında alınan hizmetlere ihtiyaç duyulması, bu 

hizmetlerin fiilen sağlanmış olması ve fatura bedelinin emsallere uygun olarak 

belirlenmiş olması şartıyla, ... tarafından fatura edilecek masraf paylarına ilişkin 

ödemeler kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınabilecektir. 

b) ... tarafından fatura edilecek ancak yukarıda belirtilen şartlara 

uymayan hizmet alımlarına ilişkin masraf payları ile çerçeve anlaşma ve anılan 

Hizmet Sözleşmeleri kapsamına giren aynı nitelikteki hizmetler için ... tarafından 

fatura edilecek masraf paylarına ilişkin ödemelerin kurum kazancının tespitinde 

gider olarak indirim konusu yapılması mümkün bulunmamaktadır. 

Öte yandan, söz konusu ödemelerin Kurumlar Vergisi Kanununun 30 

uncu maddesi kapsamında olması halinde, bu tutarlar üzerinden hizmetin 

niteliğine göre vergi kesintisi yapılacağı tabiidir. 

Bilgi edinilmesini ve gereğini rica ederim. 

(*) Bu Özelge 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 413.maddesine dayanılarak 

verilmiştir. 

(**) İnceleme, yargı ya da uzlaşmada olduğu halde bu konuya ilişkin olarak 

yanlış bilgi verilmiş ise bu özelge geçersizdir. 

(***) Talebiniz üzerine tayin edilmiş olan bu özelgeye uygun işlem yapmanız 

hâlinde, bu fiilleriniz dolayısıyla vergi tarh edilmesi icap ederse, tarafınıza vergi 

cezası kesilmeyecek ve tarh edilen vergi için gecikme faizi hesaplanmayacaktır. 

42

T.C. 


İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI 

MÜKELLEF HİZMETLERİ KATMA DEĞER VERGİSİ GRUP MÜDÜRLÜĞÜ 

Sayı : B.07.1.GİB.4.34.17.01-KDV.13-296 

Konu : Yatırım Teşvik Belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makina ve 

teçhizat teslimlerine ilişkin KDV istisnasında, istisnanın başlangıç tarihi YTB nin 

alındığı tarih olup,vergi dairesinden alınan istisna yazısı tarihi YTB nin alındığı 

tarihten sonra olsa bile,belge kapsamında yapılan makina ve teçhizat alımlarının 

KDV den istisna olduğu hk. 

İlgide kayıtlı dilekçenizde, Hazine Müsteşarlığı tarafından şirketiniz adına 

düzenlenen 26/11/2009 tarihli ve 94770 sayılı Yatırım Teşvik Belgesine ekli liste 

kapsamındaki bir makineyi 31/12/2009 tarihinde satın aldığınız, ancak bu işleme 

ilişkin istisna yazısının 6/1/2010 tarihli olduğu belirtilerek, bu durumun 

makinanın alımında KDV Kanununun 13/d maddesine göre uygulanan istisnadan 

faydalanmayı etkileyip etkilemeyeceği sorulmaktadır. 

Katma Değer Vergisi Kanununun 13/d maddesinde, yatırım teşvik belgesi 

sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makine ve teçhizat teslimleri KDV den 

istisna edilmiş, istisna uygulamasının usul ve esasları da 69, 87 ve 97 Seri Nolu 

KDV Genel Tebliğleri ile 26/9/2003 tarih ve KDVK-2/2003-2 sayılı KDV 

Sirkülerinde açıklanmıştır. 

87 Seri Nolu KDV Genel Tebliğinin (A) bölümünde, istisna kapsamında mal 

satın almak isteyen alıcıların, bağlı oldukları vergi dairesine başvurarak, KDV 

mükellefiyetlerinin bulunduğuna ve makine-teçhizatı indirim hakkı tanınan 

işlemlerde kullanacaklarına dair bir yazı alarak, noter veya YMM onaylı örneklerini 

gümrük idarelerine veya yurt içindeki satıcılara ibraz edecekleri belirtilmiştir. 

Tebliğdeki bu açıklama, özellikle indirim hakkına sahip bulunmayan katma değer 

vergisi mükelleflerinin Katma Değer Vergisi Kanununun 13/d maddesindeki 

istisna hükmünün uygulanmasında herhangi bir cezai yaptırımla karşılaşmalarını 

önlemeye yöneliktir. 

Bu itibarla, KDV Kanununun 13/d maddesi uyarınca "yatırım teşvik belgesi 

sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makina ve teçhizat teslimleri"ne ilişkin 

KDV istisnasında, istisnanın başlangıç tarihi yatırım teşvik belgesinin alındığı tarih 

olup, bu tarihten sonra belge kapsamında yaptığınız makina ve teçhizat alımları 

KDV den istisna olacaktır. Dolayısıyla, vergi dairesinden aldığınız istisna yazısı 

tarihinin, teşvik belgesi kapsamında aldığınız makineye ait fatura tarihinden 

sonra olması istisna uygulanmasına engel değildir. 


43

Tarih : 10/01/2012 

Sayı : B.07.1.GİB.4.34.16.01-KVK 5-104 

Konu : Hisse senetlerinin itibari değeri ile satış değeri arasında oluşacak olumlu 

farkın kurum kazancından istisnası. 

T.C. 


İSTANBUL VERGİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI 

(Mükellef Hizmetleri Gelir Vergileri Grup Müdürlüğü) 

İlgi (c)'de kayıtlı özelge talep formunda, ... Vergi Dairesi Müdürlüğü'nün 

... vergi kimlik numaralı mükellefi olduğunuzu, şirketinizin sermayesinin 

500.000,00 TL (Beşyüzbin Türk Lirası) olduğunu ve tamamının ödendiğini, 

Almanya'dan bir fon kuruluşunun şirketinize ortak olmayı teklif ettiğini ve şirket 

sermayenizin 980.000,00 TL (Dokuzyüzseksenbin Türk Lirası)'ye yükseltilerek 

toplam 480.000,00 TL (Dörtyüzseksenbin Türk Lirası)'lik ortaklık verileceğini, 

bunun karşılığında fon kuruluşunun 85.000.000 EURO (Seksenbeş milyon) bedel 

ödeyeceğini belirterek, hisse senetlerinin itibari değeri ile satış değeri arasındaki 

olumlu farkın kurumlar vergisinden istisna olup olmadığı ile yabancı fon 

kuruluşunun ortaklıktan çıkmak istediğinde ve mevcut hissesini ortaklara veya 

üçüncü şahıslara satması durumunda elde edeceği kazancın vergilendirilmesi 

hususlarında Başkanlığımız görüşlerini sormaktasınız. 

Bilindiği üzere, 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun "Tam ve dar 

mükellefiyet" başlıklı 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasında, dar mükellefiyetin 

tanımı yapılmış olup, aynı maddenin üçüncü fıkrasının (e) bendinde, Türkiye'de 

elde edilen diğer kazanç ve iratlar, dar mükellefiyette kurum kazancının oluşturan 

kazanç ve iratlar arasında sayılmıştır. 

Aynı Kanunun "İstisnalar" başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) 

alt bendinde, anonim şirketlerin kuruluşlarında veya sermayelerini artırdıkları 

sırada çıkardıkları payların bedelinin itibarî değeri aşan kısmının kurumlar 

vergisinden istisna olduğu belirtilmiştir. 

Diğer taraftan, aynı Kanunun "Safi kurum kazancı" başlıklı 22 nci 

maddesinin birinci fıkrasında da, dar mükellef kurumların işyeri veya daimi 

temsilci vasıtasıyla elde edilen kazançlarının tespitinde, aksi belirtilmediği 

takdirde tam mükellef kurumlar için geçerli olan hükümlerin uygulanacağı, ikinci 

fıkrasında ise dar mükellefiyete tâbi kurumların ticarî veya ziraî kazançlar dışında 

kalan kazanç ve iratları hakkında, Gelir Vergisi Kanununun bu kazanç ve iratların 

tespitine ilişkin hükümlerinin uygulanacağı, ancak, bu kazanç ve iratların 

Türkiye'de yapılmakta olan ticarî veya ziraî faaliyet kapsamında elde 

edilmesi halinde, kurum kazancının bu maddenin birinci fıkrasına göre tespit 

edileceği belirtilmiş; Kanunun 26 ncı maddesinde ise özel beyan zamanı tayin 

olunan gelirler hakkında ayrıntılı hükümlere yer verilmiştir. 

44

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun "Değer artış kazançları" başlıklı 

mükerrer 80 inci maddesinin birinci fıkrasının birinci bendinde ise, ivazsız olarak 

iktisap edilenler ile tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan fazla süreyle 

elde tutulan hisse senetleri hariç, menkul kıymetlerin veya diğer sermaye 

piyasası araçlarının elden çıkarılmasından sağlanan kazançların değer artış 

kazancı olduğu hükme bağlanmış, aynı Kanunun "Safi kurum kazancı" başlıklı 

mükerer 81 inci maddesinde de konu ile ilgili olarak ayrıntılı hükümler yer 

almaktadır. 

5281 sayılı Kanunun 30 uncu maddesiyle 01/01/2006 tarihinden itibaren 

elde edilen gelirlere uygulanmak üzere Gelir Vergisi Kanununa eklenen geçici 67 

nci maddede; 

"1) Bankalar ve aracı kurumlar takvim yılının üçer aylık dönemleri 

itibarıyla; 

a) Alım satımına aracılık ettikleri menkul kıymetler ile diğer sermaye 

piyasası araçlarının alış ve satış bedelleri arasındaki fark, 

b) Alımına aracılık ettiklerimenkul kıymet veya diğer sermaye piyasası 

araçlarının itfası halinde alış bedeli ile itfa bedeli arasındaki fark, 

c) Menkul kıymetlerin veya diğer sermaye piyasası araçlarının tahsiline 

aracılık ettikleri dönemsel getirileri (herhangi bir menkul kıymet veya diğer 

sermaye piyasası aracına bağlı olmayan), 

d) Aracılık ettikleri menkul kıymet veya diğer sermaye piyasası 

araçlarının ödünç işlemlerinden sağlanan gelirler Üzerinden % 15 oranında vergi 

tevkifatı yaparlar. 

..." 

denilmektedir. 

16/04/1985 tarihinde imzalanan, 09/07/1986 tarih ve 19159 sayılı 

Resmi Gazete'de yayımlanan "Türkiye Cumhuriyeti İle Federal Almanya 

Cumhuriyeti Arasında Gelir Ve Servet Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte 

Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması"nın "Sermaye Değer Artışı Kazançları" başlıklı 

13 üncü maddesinde, 

"1. 6 nci Maddenin 2 nci fıkrasında tanımlanan bir gayrimenkul varlığın 

elden çıkarılmasından elde edilen kazanç bu varlığın yer aldığı Akit devlette 

vergilendirilebilir. 

2. Bir Akit Devlet teşebbüsünün diğer Akit Devlette sahip olduğu bir 

işyerinin ticari varlığına dâhil menkul varlıkların veya bir Akit Devlet mukiminin 

diğer Akit Devlette serbest meslek faaliyeti icra etmek üzere kullandığı bir sabit 

yere ait menkul varlıkların elden çıkarılmasından doğan kazanç, bu işyerinin veya 

sabit yerin (yalnız veya tüm teşebbüsle birlikte) elden çıkarılmasından doğan 

kazanç da dâhil olmak üzere, bu diğer Devlette vergilendirilebilir. 

3. Bu Maddenin 1 inci ve 2 nci fıkralarında değinilenler dışında kalan 

varlıkların elden çıkarılmasından doğan kazanç yalnızca, elden çıkaranın mukim 

olduğu Akit Devlette vergilendirilebilecektir. 

45

Bununla beraber, diğer Akit Devlette doğan ve bundan bir önceki 

cümlede bahsedilen sermaye değer artış kazançları, alış ve satış arasındaki süre 

bir yılı aşmadığı takdirde bu diğer Akit devlette de vergilendirilebilecektir." 

hükmü yer almıştır. 

Bu hüküm ve açıklamalara göre, şirketinizin 980.000,00 TL'ye 

(Dokuzyüzseksenbin Türk Lirası) arttırılacak sermayesinin 480.000,00 TL 

(Dörtyüzseksenbin Türk Lirası) olan bölümüne karşılık Almanya mukimi yabancı 

bir fon kuruluşundan almış olduğu 85.000.000 EURO (Seksenbeş milyon)'luk 

teklif sonucunda oluşan olumlu farkın 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 5 

inci maddesinin birinci fıkrasının (ç) bendi uyarınca kurumlar vergisinden istisna 

edilmesi mümkün bulunmaktadır. 

Öte yandan, Almanya mukimi fon kuruluşunun şirketinizin hisselerini 

elden çıkarması dolayısıyla sağlayacağı kazancın, alış ve satış arasındaki sürenin 

bir yılı aşması ve gelirin, Türkiye-Almanya ÇVÖ Anlaşmasının fesh edildiği 

01.01.2011 tarihinden önce elde edilmiş olması koşuluyla, söz konusu 

Anlaşmanın 13 üncü maddesinin 3 üncü fıkrası uyarınca yalnızca Almanya'da 

vergilendirilmesi gerekmektedir. Alış ve satış arasındaki sürenin bir yılı aşmaması 

ya da gelirin 01.01.2011 tarihinden sonra elde edilmesi halinde ise söz konusu 

kazanç, iç mevzuat hükümlerimiz çerçevesinde Türkiye'de de 

vergilendirilebilecektir. 

Bu durumda, hisselerin satış işleminin Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 

nci maddesi hükümleri çerçevesinde banka veya aracı kurumlar vasıtasıyla 

yapılması halinde, anılan maddenin birinci fıkrasına göre alış ve satış bedelleri 

üzerinden tevkifat yapılmak suretiyle, satışın banka veya aracı kurumlar 

vasıtasıyla yapılmaması halinde ise Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 81 inci 

maddesi hükmüne göre belirlenecek kazanç, Kurumlar Vergisi Kanununun özel 

beyana ilişkin hükümlerine göre vergilendirilecektir. 


46

YARGI KARARLARI 

Esas No : 2004/51 

Karar No : 2004/80 

T.C. 

DANIŞTAY 

Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu 

Özeti: Bir kişinin kat edinme karşılığında arsasını müteahhide vermesi ve inşa 

edilen binada kat sahibi olması servetin değerlendirilmesi, servetin biçim 

değiştirmesi olduğundan, dairelerin satışından elde edilen kazancın değer artış 

kazancı olmadığı hakkında. 

Temyiz Eden : Beşocak Vergi Dairesi Müdürlüğü 

Karşı Taraf : … 

İstemin Özeti : Kat irtifakı tesis ettiği bağımsız bölümlerin satışından elde ettiği 

değer artış kazancını beyan etmediği görüşüyle, davacı adına 1998 yılı için ağır 

kusur cezalı gelir vergisi salınmış, fon payı hesaplanmıştır. 

Adana 2.Vergi Mahkemesi 12.12.2000 günlü ve E:2000/907, K:2000/1227 sayılı 

kararıyla tarhiyatı kaldırmıştır. 

Temyiz istemini inceleyen Danıştay Üçüncü Dairesi 24.9.2003 günlü ve 

E:2001/1443, K:2003/4432 sayılı kararıyla; 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 

olay tarihinde yürürlükte bulunan Mükerrer 80’inci maddesinin 3239 sayılı 

Kanun’un 58’inci maddesi ile eklenen 7’inci bendinde, iktisap şekli ne olursa olsun 

(ivazsız iktisap edilenler hariç) 70’inci maddenin 1’inci fıkrasının 1,2,4 ve 7’nci 

bertlerinde yazılı mal ve hakların, iktisap tarihinden başlayarak dört yıl içinde 

elden çıkarılmasından doğan kazançların, değer artış kazancı sayılacağının 

belirtildiği, 1988 yılında satın alma yoluyla iktisap edilen arsa üzerine 22.3.1993 

tarihli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi uyarınca inşa olunan binadan hissesine 

düşen bağımsız bölümler için davacı lehine 15.12.1994 tarihinde kat irtifakı 

kurulduğu ve bu bağımsız bölümlerin 24.9.1998 tarihinde satıldığının, dosyadaki 

bilgi ve belgelerden anlaşıldığı, Kanun’da, ivazsız edinilenler hariç, edinme şekli 

ne olursa olsun gayrimenkul ve benzeri nitelikteki mal ve hakların elden 

çıkarılmasından doğan kazançların değer artış kazancı kapsamına alındığı, 

davacının 1988 yılında satın aldığı arsanın belli bir payının mülkiyetini 

müteahhide devretmesi karşılığında aldığı dairelerin, 1988 yılında satın alınan 

arsadan başka ve yeni bir edinim olduğu, böyle bir ivaz karşılığında edinilen 

bağımsız bölümlerin, kat irtifakı kurularak dört yıl içinde ticari amaç olmaksızın 

elden çıkarılmış olması nedeniyle sağlanan gelirin, değer artış kazancı olarak 

vergilendirilmesine ilişkin tüm koşullar gerçekleştiğinden, matrahın hukuka uygun 

olup olmadığı araştırılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, tarhiyatın 

kaldırılmasında yasaya uygunluk görülmediği gerekçesiyle kararı bozmuştur. 

47

Bozma kararına uymayan Adana 2.Vergi Mahkemesi 17.12.2003 günlü ve 

E:2003/1294, K:2003/1389 sayılı kararıyla; 193 sayılı Kanun’un Mükerrer 80’inci 

maddesinde geçen “elden çıkarma” deyiminin mal ve hakların satılması, bir ivaz 

karşılığında devir ve temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, 

devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine sermaye olarak konulması ve mal ve haklar 

üzerindeki tasarruf edebilme hakkının herhangi bir şekilde devredilmesini ifade 

ettiği, Borçlar Kanunu’nun 182’nci maddesi uyarınca, taşınır ve taşınmaz malların 

satışında, satıcının malını alıcıya bir semen karşılığında teslim ettiği, arsa 

karşılığında kat alımında ise, taşınmazın (arsa veya kat) para karşılığında 

satışının söz konusu olmadığı, aynı Kanun’un 232’nci maddesinde, satım 

hükümlerinin trampada da tatbik olunacağının hükme bağlandığı, trampa 

sırasında mübadeleye konu malların niteliklerinde bir değişiklik olmadığı, oysa bir 

kişinin arsası karşılığında kat sahibi olması durumunda, müteahhitle yapılan 

sözleşme uyarınca ve Kat Mülkiyeti Kanunu hükümlerine göre, inşaata 

başlanırken arsa payları bölünerek, müşterek mülkiyete esas bu paylara inşaat 

yapma ve kat mülkiyeti tesis etme borcu (kat irtifakı) bağlandığı, inşaat 

tamamlandıktan ve her kat bağımsız bölüm haline gelip, kişisel mülkiyete 

geçtikten sonra da, o bağımsız bölümlere ait arsa paylarının, bağımsız bölümlere 

bağlı olarak devam ettiği, ana gayrimenkulün ortak sayılan yerlerinde, kat 

maliklerinin müştereken tasarrufta bulunabildiği, böylece, arsa sahibinin arsası 

üzerindeki mülkiyetinin kişisel olmaktan çıktığı ve kendisine intikal eden katlara 

bağlı olarak, müşterek mülkiyet hükümlerine göre, arsa payı oranında diğer kat 

malikleri ile paydaş durumuna girdiği, başka bir ifadeyle, bir kişinin kat edinme 

karşılığında arsasını müteahhide vermesi ve inşa edilen binadan kat sahibi 

olmasının, servetin değerlendirilmesi, servetin biçim değiştirmesi olduğu, öte 

yandan, dava dilekçesi ekinde bulunan 1. Bölge Tapu Sicil Müdürlüğü yazısına 

göre, arsa karşılığı daire alımına konu arsa davacı tarafından 1988 yılında iktisap 

edildiğinden, servetin değerlendirilmesi olan dairelerin, 1998 yılında, yani yasal 

sınır olan dört yıldan sonra satıldığının açık olduğu, bu durumda, davacının 

gayrimenkul satışından elde ettiği değer artışı kazancını ilgili yıl gelir vergisi 

beyannamesinde göstermediğinden bahisle adına yapılan cezalı tarhiyatta yasal 

isabet görülmediği, gerekçesiyle tarhiyatın kaldırılması yolundaki kararında 

direnmiştir. 

Direnme kararı Vergi Dairesi Müdürlüğü’nce temyiz edilmiş ve davacının satışını 

yaptığı gayrimenkullerden elde ettiği kazancın, değer artış kazancı olduğu ve 

buna göre vergilendirilmesinde hukuka aykırılık bulunmadığı ileri sürülerek 

kararın bozulması istenmiştir. 

Savunmanın Özeti : Savunma verilmemiştir. 

Danıştay Tetkik Hakimi Ali ALPAN’ın Düşüncesi : Temyiz isteminin kabulü ile 

ısrar kararının Danıştay Üçüncü Dairesi’nin bozma kararı uyarınca bozulması 

gerektiği düşünülmektedir. 

Danıştay Savcısı Ahmet ALAYBEYOĞLU’nun Düşüncesi: İdare ve vergi 

mahkemelerince verilen kararların temyizen incelenerek bozulabilmesi için, 2577 

48

sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun 49’uncu maddesinin birinci fıkrasında 

belirtilen nedenlerin bulunması gerekmektedir. 

Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar, söz konusu maddede yazılı 

nedenlerden hiçbirisine uymadığından, istemin reddi ile temyiz edilen mahkeme 

ısrar kararının onanmasının uygun olacağı düşünülmektedir. 

TÜRK MİLLETİ ADINA 

Hüküm veren Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu’nca, dosyadaki belgeler 

incelendikten sonra gereği görüşüldü: 

Dayandığı hukuksal nedenler ve gerekçesi kararın özet bölümünde yazılı Adana 

2.Vergi Mahkemesi’nin 17.12.2003 günlü ve E:2003/1294, K:2003/1389 sayılı 

ısrar kararı, aynı hukuksal nedenler ve gerekçe ile Kurulumuz’ca da uygun 

bulunmuş ve temyiz dilekçesinde ileri sürülen iddialar, kararın bozulmasını 

gerektirecek durumda görülmemiştir. 

Bu nedenlerle temyiz isteminin reddine, 25.6.2004 gününde oyçokluğu ile karar 

verildi. 

KARŞI OY 

Temyiz isteminin kabulü ile ısrar kararının Danıştay Üçüncü Dairesi’nin bozma 

kararındaki esaslar doğrultusunda bozulması gerektiği görüşüyle karara 

katılmıyoruz. 

49

Esas No : 2008/9064 

Karar No : 2009/3348 

T.C. 

DANIŞTAY 

Dördüncü Daire 

Özeti: Rayiç değerinin altında bir bedelle satın alınan emisyon primli hisse 

senetleri için ödenen sermaye avansına faiz işletilmemesinin ve emisyon primi 

bedelleri karşılığında çıkarılan hisse senetlerinin, özkaynaklardan karşılanan 

sermaye artırımı sonrasında tüm ortaklara hisseleri oranında bedelsiz verilmesi 

örtülü kazanç dağıtımı niteliğinde olmadığı hakkında. 

Temyiz Eden:….Anonim Şirketi 

Vekili: Av…. 

Karşı Taraf : Dış Ticaret Vergi Dairesi Müdürlüğü 

İstemin Özeti : Davacı adına 2002 yılına ilişkin olarak re'sen salınan 

kurumlar vergisi hesaplanan fon payı ve kesilen vergi ziyaı cezasının kaldırılması 

istemiyle dava açılmıştır. İstanbul 9.Vergi Mahkemesi 7.7.2008 günlü ve 

E:2007/781, K:2008/2100 sayılı kararıyla; davacı hakkında düzenlenen inceleme 

raporuyla, iştiraki olan ... Anonim Şirketi unvanlı şirkete noter tasdiki olmaksızın 

4.1.2002 de alınan yönetim kurulu kararı uyarınca, bu şirketten olan ticari 

alacaklarına mahsuben ilki 31.7.2002 tarihinde, ikincisi 31.8.2002 tarihinde 

olmak üzere iki defa sermaye avansı verdiği, sermaye taahhüt avansı adı altında 

iştirake kullandırılan tutar için faiz hesaplanmadığı, ... Anonim Şirketinin 

15.10.2002 tarihli yönetim kurulu kararıyla sermaye artırımına gittiği, artırılan 

sermayenin tamamının rüçhan hakkını kullanmak isteyen mevcut ortaklara beheri 

1.000.000 TL nominal bedelli hisse senedinin emisyon primli olarak 21.000.000 

TL bedelle satılması ve bu suretle oluşacak emisyon priminin yedek akçe olarak 

kaydedilmesi yönünde karar verildiği, 850.000 adet hisse senedinin 654.000 

adedinin davacı şirkete satıldığı, bu satış tutarının verilen sermaye avansında 

mahsubu sonrasında, ... Anonim Şirketinin davacı şirkete olan borcunun 

azaltıldığı, iştirakler borçlar hesabında izlenen bu tutarın 1.11.2002 tarihli 

yevmiye kaydıyla ödenmemiş sermaye hesabı alacaklandırılması suretiyle 

kapandığı, ... Anonim Şirketinin 10.12.2002 tarihli genel kurul kararıyla ikinci kez 

sermaye artırımına gidildiği, davacı şirketin sermaye artırımında taahhüt ettiği 

tutarın, sermaye artırımı sonrası ve öncesi hisse tutarları arasındaki farkın 

tamamının ödendiği, ikinci sermaye artırımında davacı şirketin hisse tutarının 

8.179.723.000.000 TL artmasına rağmen iştiraklerden alacaklar hesabından 

13.080.000.000.000 TL çıkış yapıldığı hususlarının tespit edildiği, aktarılan 

meblağ sermaye avansı olarak aktarılmış ise de, aktarılan paraların ... Anonim 

şirketinin bankalardan kredi alamaması nedeniyle ... Otelinin inşaatında 

kullanıldığı ve muhasebe kaydıyla sermaye artırımı yoluyla kapatıldığı, toplam 

17.000.000.000.000 TL emisyon priminin 13.080.000.000.000 TL davacı şirkete 

50

satılan 654.000 adet hisseden karşılandığı, %33 payla ortak olan davacının 

emisyon priminin yaklaşık % 77 sini karşıladığı, ... Anonim Şirketinin kayıtlarında 

davacı tarafından taahhüt edilen tutarın üzerinde sermaye taahhüt avansının 

izlendiği 132 iştiraklerden alacaklar hesabının kullanılması sonucunda aktarılan 

tutarın ticari anlamda gerçek bir alacak olduğu sonucuna ulaşıldığı, aktarılan 

tutarın ve faiz hesaplanmaması yoluyla uğratılan hazine zararının yüksek meblağ 

olması dikkate alındığında, aktarılan ticari alacağın örtülü kazanç dağıtım 

niteliğinde olduğu sonucuna varıldığından yapılan tarhiyatta hukuka aykırılık 

bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar vermiştir. Davacı, ... Anonim 

Şirketi tarafından farklı tarihlerde iki ayrı sermaye artırımına gidildiğini, bunların 

birincisinin emisyon primli hisse senedi satışı yoluyla ikincisinin ise mevcut 

kaynaklardan yapıldığını, anılan şirkete verilen sermaye avansının makul süre 

içerisinde sermayeye dönüştürüldüğünü, emisyon primli olarak satın alınan hisse 

senetleri için ödenen tutarın bu hisselerin rayiç değerinin altında olduğunu, ikinci 

sermaye artırımı sonucu ortaklara hisseleriyle münasip miktarda pay verilmesinin 

yasal olarak zorunlu olduğunu, bu hususlar gözetilmeksizin düzenlenen inceleme 

raporuna istinaden yapılan tarhiyatın hukuka aykırı olduğunu ileri sürerek kararın 

bozulmasını istemektedir. 

Savunmanın Özeti : Yasal dayanaktan yoksun bulunan temyiz isteminin 

reddi gerektiği savunulmuştur. 

Danıştay Tetkik Hakimi M.Volkan Uluçay’ın Düşüncesi: Davacı adına 

düzenlenen vergi inceleme raporu ile, ortağı olduğu ... Anonim şirketinde 

sermaye avansı olarak bıraktığı ticari alacakları için faiz hesaplamadığı ve 

emisyon primli hisse senetlerinin alımında kullanılan söz konusu avansın emisyon 

pirimi bedeline isabet eden kısmının, ikinci bir sermaye artırımıyla sermayeye 

ilave olunarak tüm paydaşlara bu tutar karşılığında hisse seneti dağıtılmak 

suretiyle ilk sermaye artırımına katılmayan ve ... Anonim şirketinde yedek akçe 

olarak kayıtlı bulunan emisyon prim bedellerine hiçbir katkısı bulunmayan gerçek 

kişi ortaklar karşılıksız olarak kullandırıldığı, bu suretle örtülü kazanç dağıtımında 

bulunulduğu ileri sürülerek davaya konu tarhiyat yapılmıştır. 

Emisyon primi hisse senedinin çıkarıldığı değer ile itibari değeri arasındaki 

farkı ifade etmekte olup, emisyon primli hisse senedi ihracı yoluyla sermaye 

artırımında hisse senetleri, şirketten yeni pay almak isteyenlere nominal 

değerinin üstünde bir fiyatla satılmak suretiyle sermaye artırımına katılmayan 

ortakların hisse oranının bu nedeniyle aşırı derecede azalmasının önüne geçmek 

amaçlanmaktadır. Bu durumda, gerçek değeri nominal değerinden daha yüksek 

olan şirketten yani pay edinmek isteyenlerin bu paylar için nominal bedellerinden 

daha fazla bir bedel ödemesi esastır. Bir başka ifadeyle emisyon priminin 

karşılığını, şirketin nominal değerinin üzerinde olan rayiç değeri oluşturmaktadır. 

Emisyon primli hisse seneti ihracı yoluyla sermaye artırımına gidilmesi 

halinde, nominal değerinden daha yüksek bir fiyatla satılan hisse senetlerinin 

fahiş fiyatla satıldığının kabulü, bu şekilde yapılan tüm sermaye artırımlarının 

muvazaalı olduğu sonucuna götürür ki, böyle bir değerlendirmenin ekonomik ve 

ticari icaplara uygun düşmediği açıktır. 

51

İnceleme raporunda, ... Anonim Şirketinin hisse senetlerinin nominal 

bedeli, bu hisselerin olması gereken gerçek bedeli gibi değerlendirilerek davacı 

tarafından söz konusu hisseler için bu tutardan göze çarpacak derecede yüksek 

bir bedel ödenmiş olduğu ileri sürülmekte ise de, dosyaya ibraz olunan bilirkişi 

raporunda belirtilen şirket rayiç değerine göre, davacının bu hisse senetlerini 

rayiç bedelinin altında bir fiyatla satın aldığı,bu bedelin de ... Anonim Şirketinde 

sermaye avansı olarak bıraktığı alacaklarından karşılandığı anlaşılmaktadır. Bu 

nedenle, davacının emisyon primi bedeli ödeyerek satın aldığı hisse senetlerini 

fahiş fiyatla satın aldığı ve bu alımda kullanılan avans tutarı için faiz 

hesaplanması gerektiği yönündeki tespitler yerinde görülmemiştir. 

Öte yandan, emisyon primli hisse senedi satışından elde edilen emisyon 

primi karşılıklarının kanuni yedek akçe olarak ayrılması Türk Ticaret Kanununun 

466 ncı maddesi uyarınca zorunludur. Şirketin tüm malvarlığı üzerinde tüm 

paydaşların payları oranında hak sahibi olduğu tabiidir. Bu durumda, şirketin 

özkaynakları arasında yer alan kanuni yedek akçelerin sermayeye eklenmesi 

suretiyle, bu tutarı temsilen çıkarılan hisse senetlerinin tüm paydaşlar arasında 

hisseleri oranında dağıtılmasında yasaya aykırı bir durum bulunmamaktadır. 

Bu nedenle, davacı adına yapılan tarhiyatın kaldırılması istemiyle açılan 

davayı reddeden Mahkeme kararının bozulmasını uygun olacağı düşünülmektedir. 

Danıştay Savcısı Abdurrahman Gençbay'ın Düşüncesi : Davacının, 

ortağı olduğu Anonim Şirkete, bu şirketten olan ticari alacaklarına mahsuben 

sermaye taahhüt avansı adı altında aktardığı tutarlara faiz tahakkuk ettirmeyerek 

bedelsiz kullandırmak suretiyle örtülü kazanç dağıtımında bulunduğu yolunda 

düzenlenen inceleme raporuna dayanılarak re'sen yapılan tarhiyata karşı açılan 

davayı reddeden Mahkeme kararının temyizen incelenerek bozulması 

istenmektedir. 

5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 17'nci maddesinin 3 numaralı 

bendinde, şirketlerin kendi ortakları, ortaklarının ilgili bulunduğu gerçek ve tüzel 

kişiler, idaresi, murakabesi veya sermayesi bakımlarından vasıtalı vasıtasız olarak 

bağlı bulunduğu veya nüfuzu altında bulundurduğu gerçek ve tüzel kişiler ile olan 

münasebetlerinde emsaline göre göze çarpacak derecede yüksek veya düşük faiz 

ve komisyonlarla ödünç para alır veya verirse kazancın tamamen veya kısmen 

örtülü olarak dağıtılmış sayılacağı belirtilmiş, aynı Kanunun 15. maddesinde de, 

sermaye şirketlerince dağıtılan örtülü kazançların, kurum kazancının tespitinde 

dikkate alınması öngörülmüştür. 

Triko ve muhtelif kumaş ile konfeksiyon ürünleri imalatı ve ihracatı işi ile 

iştigal eden davacı şirketin 2002 yılı işlemlerinin incelenmesi sonucu düzenlenen 

ve tarhiyata dayanak alınan raporda, yükümlünün, ortağı olduğu .. , Anonim 

Şirketine olan mevcut sermaye taahhüt borcunun ödenmesinden sonra yönetim 

kurulu kararı uyarınca 31.7.2002 tarihinde 12 Trilyon, 31.8.2002 tarihinde de 

1,734 Trilyon sermaye taahhüt avansı verdiği, verilen avansı adı geçen şirketten 

olan ticari alacaklarına mahsup ettiği, sermaye avansı adı altında verilen bu 

tutarların, ortağı olduğu şirket tarafından, gerçekleştirilen sermaye artırımlarının 

mahsubuna yönelik olarak 1.11.2002 ve 11.12.2002 tarihlerinde yevmiye 

52

kayıtlarının yapıldığı, ortak şirketçe sermaye artırımlarının yapılıp yevmiye 

kayıtlarının kapatıldığı bu tarihlere kadar geçen süreler için davacı tarafından 

kullandırılan paralar nedeniyle herhangi bir faiz hesaplanmadığı ve bu suretle 

örtülü kazanç dağıtımında bulunulduğu tespitlerine yer verilerek dava konusu 

tarhiyat yapılmıştır. 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunda düzenlenen örtülü 

kazanç dağıtımından söz edilebilmesi için, yasal yolun dışında bir kar dağıtımının 

söz konusu olması ve örtülü olarak yapılan bu kar dağıtımı sonucunda da bir 

vergi kaybının ortaya çıkması gerekmektedir. Örtülü kazanç dağıtımında esas 

olarak gerçek işlemi gizleyen ve görünürde olan muvazaalı bir işlem vardır. 

İncelenen olayda davacı şirket, ortağı olduğu ... Anonim Şirketinin sermaye 

artırımı talebine rüçhan hakkını kullanmak suretiyle katılmıştır. Bu kapsamda, ... 

Anonim Şirketi 3.1.2002 tarihli yönetim kurulu kararı ile; ortaklarından sermaye 

taahhüt borcu olanların altı ay içinde taahhütlerini yerine getirmelerinin 

sağlanması, yapılmakta olan yatırımların Haziran sonu ihtiyacı için yıl sonuna 

kadar yaklaşık 18 Trilyon kaynak girişini sağlayacak şekilde sermaye artırımı 

yapılması, bu amaçla şirket ortaklarından sermaye artırım avansı talep edilmesi, 

şirketten alacaklı olan ortaklara olan borçların ödenmeyerek sermaye artırım 

avansı olarak değerlendirilmesi için girişimde bulunulmasına karar vermiştir. Yıl 

içerisinde bu kararı uygulamaya koyarak emisyon primli hisse ihracı yapmak 

suretiyle sermaye artırımında bulunma yoluna gitmiş, bu amaçla mahkeme 

marifetiyle şirketin piyasa değerini tespit ettirerek 1.000.000.-TL itibari değerli, 

20.000.000.-TL emisyon primli 850.000 adet hisse ihraç etmek suretiyle 

sermayesini 31.10.2002 tarihli olağanüstü genel kurul kararıyla 5 Trilyondan 

5,850 Trilyona çıkarmıştır. Davacı şirket, emisyon primli olarak 21.000.000.-TL 

den satışa çıkan hisse senetlerinden 654.000 adetini rüçhan hakkını kullanarak 

satın almış, buna karşılık olarak ödemesi gereken 13,734 Trilyon hisse bedelini 

ortağı olduğu şirketten olan ticari alacaklarına mahsup ederek karşılamıştır. 

Ödenen bu tutarın 654 Milyarı ilgili şirketin sermaye artırımına doğrudan dahil 

edilmiş, davacının satın aldığı hisse senetlerinin emisyon primine karşılık gelen 

13,080 Trilyon lirası ise yine adı geçen şirketin sermaye yedeği olarak kanuni 

yedekler hesabına kaydedilmiştir. Sermaye artırımında bulunan şirketin artırılan 

sermayeye takabül eden diğer 196.000 adet hissesi ise bir başka tüzel kişi ortak 

tarafından satın alınmıştır .... Anonim Şirketi, sermaye artırımı ile ilgili gerek 

kanuni prosedürleri tamamlamak için yapılması gereken çalışmaların, gerek her 

bir hisseye tekabül eden emisyon primini saptamak için şirketin değer tespitinin 

yapılması çalışmalarının uzayabileceği ihtimali nedeniyle yasal olarak sermaye 

artırımında bulunmadan yaklaşık 3 ay önce bu tutarları ortaklarından avans 

olarak talep etmiş, davacı da bu talep doğrultusunda ve sermaye artırımına 

katıldığı şirketin emisyon primli hisse bedelinde iskonto yapması nedeniyle 

31.7.2002 ve 31.8.2002 tarihlerinde adı geçen şirketten olan ticari alacaklarına 

mahsuben bu şirkete sermaye avansı vermiştir ... , Anonim Şirketinin ikinci 

sermaye artırımı ise doğrudan iç kaynaklar ile karşılanmış, 9.12.2002 tarihli 

olağanüstü genel kurul kararıyla ve diğer yasal prosedürleri de tamamlayarak 

5,850 Trilyon olan sermayesini 25,650 Trilyona çıkarmıştır. İkinci sermaye 

53

artırımı ile artırılan 19,8 Trilyon sermayenin 2,092 Trilyonu geçmiş yıllara ait 

dağıtılmamış karlardan, 670 Milyarı 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 

298'inci maddesi uyarınca oluşturulan maddi duran varlık değer artış fonundan, 

17 Trilyonu sermaye yedeği olarak kanuni yedeklerde bulunan emisyon priminin 

sermayeye eklenmesinden, 36 Milyarı ise nakden karşılanmış, iç kaynaklarla 

karşılanan artırılan sermaye tutarına isabet eden hisseler için bedelsiz hisse 

senedi çıkarılmış ve her bir ortağa hisseleri oranında verilmiştir. 

Anonim şirketler Türk Ticaret Kanunu'nun 269'uncu maddesinde; bir 

ünvana sahip, esas sermayesi muayyen ve paylara bölünmüş olan ve 

borçlarından dolayı yalnız mameleki ile mesul bulunan şirket olarak 

tanımlanmıştır. Anonim şirketlerde esas sermayenin bir parçası olan pay, esas 

sermayenin, belirli sayıda birim değere bölünmüş olan bir parçasını ifade eder. 

Diğer bir ifade ile payların toplamı veya payların bölüm sayısı ile çarpılması esas 

sermayeyi verir. Türk Ticaret Kanunu sistemine göre itibari değersiz pay 

verilemez. Kanun her payın itibari değerinin bulunmasını şart koşar. Ancak paylar 

itibari değerlerinin üstünde bir bedelle taahhüt edilecek şekilde de çıkarılabilirler. 

İtibari değerin üzerindeki farka prim, böyle paylara da primli paylar denir. Türk 

Ticaret Kanunu'nun 286'na maddesinde düzenlenen primli paylara ilişkin prim 

yine aynı Kanunun 466'ncı maddesine göre kanuni yedek akçelere eklenir. 

Anonim şirketler primli pay çıkararak, dağıtılmayan karlar ile diğer yedek akçeleri 

belirli bir oranda paraya dönüştürür ve eski pay sahipleri ile yenileri arasında 

dengeyi sağlarlar. Bu nedenle prim, şirket açısından bir kazanç niteliğinde 

değildir. Sermaye artırımının anonim şirketin serbestçe kullanabileceği yedek 

akçelerden veya yeniden değerleme fonundan yapılması halinde, yeni payların 

karşılıklarını, yani bedellerini özvarlık oluşturur. Bu paylar sahiplerine bedelsiz 

verilirler. Pay sahibi, yedek akçelerin ve yeniden değerleme fonunun esas 

sermayeye dönüştürülmesi ile oluşan yeni payları, oransallık ilkesine göre 

edinmek hakkına sahiptir. Pay sahipleri bunlar için bir bedel ödemezler. Bu haklar 

rüçhan hakkı gibi nitelendirilemeyeceğinden rüçhan hakkının sınırlandırılmasına 

imkan veren Türk Ticaret Kanununun 394'üncü maddesinin bunlara uygulanma 

olanağı da yoktur. Bu nedenle pay sahibinin bu hakkından yoksun bırakılması 

veya hakkının sınırlandırılması geçersiz olur. Anonim şirketlerde yeni pay almada 

öncelik ( rüçhan )hakkı Türk Ticaret Kanunu'nun 394'üncü maddesinde 

düzenlenmiştir. Maddede, pay sahiplerinden herbirinin yeni hisse senetlerinden 

şirket sermayesindeki payı ile mütenasip miktarını alabileceği düzenlemesine yer 

verilmiştir. 

Buna göre, pay sahipleri, esas sermayenin artırılması sırasında yeni 

payları, katılma paylarının esas sermayeye oranı miktarında öncelikle alma 

hakkına sahiptirler.İncelenen olayda davacı şirketin ortağı olduğu anonim şirket 

ihtilaflı dönemde iki kez sermaye artırımında bulunmuş, bunların birincisini primli 

hisse senedi ihraç etmek suretiyle diğerini de iç kaynaklara yönelerek bedelsiz 

hisse çıkarmak suretiyle karşılamıştır. Davacı birinci sermaye artırımına rüçhan 

hakkını da kullanmak suretiyle doğrudan katılmış, ikincisinde ise payına düşen 

bedelsiz hisse senedini alarak iştirak etmiştir. Yapılan bu işlemler yukarıda izah 

54

edilen şekilde ticaret hukuku mevzuatımıza uygun olarak ve kanuni vecibeler 

yerine getirilerek gerçekleştirilmiştir. Dolayısıyla önceki kısımda değinmiş 

olduğumuz örtülü kazancın varlığının tespiti için aranan muvazaalı işlem ihtilafa 

konu edilen iş ve işlemlerde karşımıza çıkmamaktadır. Gerek sermaye artırımında 

bulunan şirketin bu kapsamda yaptığı işlemler gerek davacının bu işlemlere 

müdahil olarak sermaye artırımına katılması gerçek mahiyette ve hukuka uygun 

olarak yapılmış işlemlerdir. ... Anonim Şirketinin sermaye artırımına yüksek 

oranda katılan davacı şirketin ortağı olduğu şirketteki payının aynı oranda 

artmaması birinciye göre çok daha fazla tutarlı olan ikinci sermaye artırımının iç 

kaynaklardan bedelsiz hisse senedi verilmesi yoluyla gerçekleştirilmesinden 

kaynaklanmaktadır. Bilindiği üzere, kurumlar tarafından iç kaynaklar kullanılmak 

suretiyle sermaye artırımına gidildiği durumlarda, artırılan sermayeyi temsil 

etmek üzere yukarıda da belirtildiği gibi ortaklara bedelsiz iştirak hisseleri veya 

hisse senetleri verilmektedir. Bu tür sermaye artırımları kurumların iç 

kaynaklarını oluşturan sermaye yedekleri veya kar yedeklerinden 

karşılanmaktadır. Bunlardan sermaye yedekleri, hisse senedi ihraç primleri, iptal 

edilen ortaklık payları, iktisadi kıymetlerin yeniden değerlenmesi veya maliyet 

artışına konu edilmesi sonucu oluşan fonlardan meydana gelir. Bunların 

sermayeye ilavesiyle sermayede reel anlamda bir artış meydana gelmez. 

Dava konusu tarhiyatın dayanağı inceleme raporunda ileri sürülen bir diğer 

eleştiri de hukuk sistemimizde sermaye avansı gibi bir uygulamanın bulunmadığı 

hususudur. Gerçektende Yabancı Sermaye çerçeve Kararı H.nda 3 sayılı Tebliğle 

değişik 2 sayılı Tebliğin 6'nci maddesinde belirtilen, mevcut yabancı sermayeli 

kuruluşların ileri bir tarihte yapacakları sermaye artışı için yabancı ortaklardan 

sermaye avansı kullanmalarının serbest olduğu yolundaki düzenlemeden başka 

hukuk sistemimizde bu hususa ilişkin doğrudan bir düzenleme bulunmamaktadır. 

Ancak, iç hukukumuzda bu yönde bir düzenlemenin getirilmemiş olması ticari 

hayatın olağan akışına uygun ve ticari icaplarla bağdaşır nitelikte görülen bu 

uygulamanın hukuk dışı olduğu sonucunu doğurmaz. Nitekim Danıştay Dördüncü 

Dairesi 4.11.1998 günlü ve E:1998/2191, K:1998/3909 sayılı kararında, verilen 

sermaye avanslarının geri çekilmeden makul bir sürede sermayeye dönüşmesi 

halinde sermaye avansı verilebileceği sonucuna varmıştır. 

Buradaki makul süre doktrinde tartışılmakla birlikte olayda olduğu gibi 

davacı tarafından verilen sermaye avansının yaklaşık üç ay gibi bir sürede 

sermaye artırımı yapılarak sermayeye ilave edildiği dikkate alındığında bu üç 

aylık sürenin kabul edilebilir makul süre olduğu sonucuna ulaşılmaktadır. 

Sonuç olarak davacının sermaye avansı olarak ortağı bulunduğu ... Anonim 

Şirketinden olan ticari alacaklarına mahsuben bu şirkete aktardığı tutarlar bu 

şirketin sermaye artırımına katılmaya yönelik olarak verildiğinden, bu amaçla 

yapılan işlemler kanuni prosedür tamamlanarak ve kanuna uygun olarak 

yapıldığından ortada davacı tarafından ortağı olduğu şirketin kullanımına bedelsiz 

olarak bırakılmış bir paradan, dolayısıyla örtülü olarak dağıtılmış bir kazançtan 

söz etmeye olanak bulunmamaktadır. Bu nedenle örtülü kazanç dağıtımında 

bulunulduğu yolunda düzenlenen inceleme raporuna dayalı olarak yapılan 

55

tarhiyatta ve tarhiyata karşı açılan davayı reddeden Mahkeme kararında da 

hukuka uyarlık görülmemiştir. 

Açıklanan nedenlerle davacının temyiz isteminin kabulü ile temyize konu Vergi 

Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir. 

TÜRK MİLLETİ ADINA 

Hüküm veren Danıştay Dördüncü Dairesince, duruşma için belirlenen 

17.6.2009 gününde gelen davacı şirket vekili Av. ... ile davalı idareyi temsilen 

Hukuk Müşaviri ... 'ın açıklamaları dinlendikten, Danıştay Savcısının düşüncesi 

alındıktan ve taraflara son söz verildikten sonra işin gereği görüşüldü: 

Davacı adına 2002 yılına ilişkin olarak re'sen salınan kurumlar vergisi, 

hesaplanan fon payı ve kesilen vergi ziyaı cezasının kaldırılması istemiyle açılan 

davayı reddeden Vergi Mahkemesi kararının temyizen incelenerek bozulması 

istenilmektedir. 

Uyuşmazlık, davacı şirketin hissedarı olduğu ... Anonim Şirketine, bu 

şirketten olan ticari alacaklarına mahsuben verdiği sermaye avansı için faiz 

hesaplamayarak ve satın aldığı emisyon primli hisse senetlerinin nominal bedeli 

üzerindeki tutarının daha sonra yapılan sermaye artırımında sermayeye ilave 

edilip tüm ortaklara hissesi oranında hisse senedi verilmesi suretiyle örtülü 

kazanç dağıtımında bulunup bulunmadığına ilişkindir. 

İhtilaflı dönemde yürürlükte olan 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 

17 nci maddesinin 1 nci fıkrasında, şirket, kendi ortakları, ortaklarının ilgili 

bulunduğu gerçek ve tüzel kişiler idaresi, murakabesi veya sermayesi 

bakımlarından vasıtalı vasıtasız olarak bağlı bulunduğu veya nüfuzu altında 

bulundurduğu gerçek ve tüzel kişiler ile olan münasebetlerinde emsaline göre 

göze çarpacak derecede yüksek veya düşük fiyat veya bedeller üzerinden yahut 

bedelsiz olarak alım, satım, imalat, inşaat muameleleri ve hizmet ilişkilerinde 

bulunursa; aynı maddenin 3 üncü fıkrasında ise şirket, 1 numaralı fıkrada yazılı 

kimselerle olan münasebetlerinde emsaline göre göze çarpacak derecede yüksek 

veya düşük faiz ve komisyonlarla ödünç para alır veya verirse, kazancın 

tamamen veya kısmen örtülü olarak dağıtılmış sayılacağı hükme bağlanmıştır. 

İhtilafın çözümü, davacının ... Anonim şirketinde sermaye artırım avansı 

olarak bıraktığı ticari alacakları için faiz işletmesi gerekip gerekmediği ve 

bırakılan sermaye taahhüt avansının bir kısmının gerçek kişi ortaklara aktarılıp 

aktarılmadığı hususlarının ayrı ayrı değerlendirilmesini gerektirmektedir. 

Emisyon pirimi, hisse senetlerinin itibarı değerinden fazla bir değerle 

çıkarılması halinde söz konusu olup, itibari değer ile payın çıkarıldığı değer 

arasındaki farkı ifade eder. Hisse senedi çıkarılması yolu ile şirket malvarlığı 

dışından bir kaynak yaratılmak suretiyle sermaye artırılmaktadır. Emisyon primli 

hisse senedi ihracı yoluyla sermaye artırımında amaçlanan, sermaye artırımına 

katılan ortaklar tarafından nominal bedelle alınabilecek hisse senedi adedi, 

emisyon primli bedelle alacakları hisse senedi adedinden daha fazla alacağından, 

malvarlığı sermayesinden daha fazla olan şirketteki sermaye artırımına 

katılmayan pay sahiplerinin zarara uğramamasıdır. Emisyon primli hisse senedi 

alan ortağın şirkette sahip olduğu hisse senedi sayısı artacağından ve bu hisse 

56

senetlerini yine rayiç değeri üzerinden devredebileceğinden, bu işlem nedeniyle 

zarara uğradığının kabulü mümkün değildir. Kaldı ki Türk Ticaret Kanunu'nun 466 

ncı maddesinde, hisse senetlerinin çıkarılmasında, çıkarma masrafları indirildikten 

sonra itibari kıymetten fazla olarak elde edilen hasılatların itfalara ve yardım ve 

hayır işlerine sarf edilmeyen kısmının kanuni yedek akçe olarak ayrılacağı 

belirtilerek emisyon primli hisse senedi satışına izin verilmiştir. 

Dosyada mevcut 4.6.2002 tarihli bilirkişi raporunda ... Anonim Şirketinin 

rayiç değeri 31.12.2001 tarihli itibarıyla 117.754.704.696.705 TL olarak tespit 

edilmiştir. Buna göre davacı şirketin her bir hissesinin rayiç değeri 31.12.2001 

itibarıyla yaklaşık 23.551.000 TL'dir. 

Davacı tarafından 31.7.2002 ve 31.8.2002 tarihlerinde sermaye avansına 

dönüştürülen ticari alacaklara karşılık her biri 21.000.000 TL bedelli 654.000 adet 

hisse senedi satın alınmış, hisse senetleri toplam bedelinin nominal bedel karşılığı 

olan kısmı sermayeye eklenmiş, kalanı kanuni yedek akçe olarak ayrılmıştır. 

Dolayısıyla sermaye artırımının gerçekleştiği 1.11.2002 tarihinden 11 ay 

öncesi için belirlenmiş olan rayiç değerin altında bir fiyatla hisse senedi satın 

almış olan davacının, sermaye avansının sermayeye dönüştüğü süre de dikkate 

alındığında, verdiği sermaye avansının bir kısmı için üç aylık, kalanı için iki aylık 

faiz işletmemek suretiyle örtülü kazanç dağıtımında bulunduğunun kabulü 

mümkün değildir. Davacının, sermaye avansı olarak verdiği paranın bir kısmının 

diğer ortaklara kullandırılması suretiyle örtülü kazanç dağıtımında bulunup 

bulunmadığı hususuna gelince; 

Raporda yer alan eleştirinin temelinde, davacı tarafından 1.11.2002 

tarihinde yapılan sermaye artırımında ödediği toplam hisse senedi bedelinin 

emisyon primine isabet eden ve kanuni yedek akçe olarak ayrılan kısmının daha 

sonra gerçekleştirilen sermaye artırımında sermayeye eklenerek bu tutara isabet 

eden hisse senetlerinin nominal bedeli üzerinden tüm paydaşlara hisseleri 

oranında bedelsiz olarak verilmesi yatmaktadır. Bir diğer ifadeyle, nominal değer 

üzerinden çıkarılan hisse senetlerinin bedelinin davacının ödemiş olduğu emisyon 

primi bedellerinden karşılandığı ileri sürülerek bu husus eleştiri konusu 

yapılmıştır. Türk Ticaret Kanunu'nun 466 ncı maddesinde hisse senetlerinin 

çıkarılmasında çıkarma masrafları indirildikten sonra itibari kıymetler fazla olarak 

elde edilen hasılatların itfalara veya yardım ve hayır işlerine sarf edilmeyen 

kısmının kanuni yedek akçe olarak ayrılması öngörüldüğünden davacı tarafından 

ödenen emisyon primi bedelinin kanuni yedek akçe olarak ayrılması yasal bir 

zorunluluktur. Yedek akçelerden yapılan sermaye artırımında ise şirkete nakdi 

veya ayni bir katılım sözkonusu olmadığından şirketin malvarlığında bir büyüme 

meydana gelmemektedir. Ö.kaynaklardan yapılan sermaye artırımında yeni 

çıkarılan payların karşılığını yedek akçeler oluşturmaktadır. Bu şekilde yapılan 

sermaye artırımında pay sahipleri, oluşan yeni payları oransallık ilkesine göre 

edinme hakkına sahiptir. 

Dolayısıyla, inceleme raporunda yer alan, kanuni yedek akçe olarak 

ayrılması zorunlu olan emisyon primi bedeli karşılığında çıkarılan hisse 

57

senetlerinin tüm ortaklara hisseleri oranında bedelsiz olarak verilmesine yönelik 

eleştiride ve buna istinaden matrah farkı bulunmasında isabet görülmemiştir. 

Sonuç olarak emisyon primli olarak rayiç değerinin altında bir bedelle hisse 

senedi alan davacının vermiş olduğu sermaye avansları için iki ve üç aylık 

dönemlerde faiz hesaplamadığı ve ödenen emisyon prim bedellerinin bir kısmının 

diğer ortaklara hisse senedi alımında karşılıksız olarak kullandırıldığı ileri 

sürülerek yapılan tarhiyatta ve bu tarhiyatın kaldırılması istemiyle açılan davayı 

reddeden Mahkeme kararında hukuka uyarlık görülmemiştir.Açıklanan 

nedenlerle, temyiz isteminin kabulüyle İstanbul 9.Vergi Mahkemesinin 7.7.2008 

günlü ve E:2007/781, K:2008/32100 sayılı kararının bozulmasına esasta ve 

gerekçede oyçokluğuyla, 17.06.2009 gününde karar verildi. 

KARŞI OY : 

X- Temyiz dilekçesinde öne sürülen hususlar, temyize konu mahkeme 

kararının bozulmasını sağlayacak nitelikte bulunmadığından temyiz isteminin 

reddi gerektiği görüşüyle karara karşıyım. 

KARŞI OY 

XX- Davacı adına 2002 yılı için re'sen salınan kurumlar vergisi, hesaplanan 

fon payı ve kesilen vergi ziyaı cezasının kaldırılması istemiyle açılan davayı 

reddeden vergi mahkemesi kararı temyiz ilişkindir. 

Dosyanın incelenmesinden, davacının .. , Anonim Şirketinden mevcut ticari 

alacaklarını bu şirketin sermayesinin artırılmasında kullanılmak üzere sermaye 

avansı olarak bırakılması ve emisyon primli hisse senedi satışı yoluyla yapılan 

sermaye artırımı sonrası oluşan ve kanuni yedek akçelere ayrılan emisyon prim 

bedellerinin öz kaynaklardan yapılan ikinci bir sermaye artırımıyla birinci sermaye 

artırımına katılmayan ortaklara şirketteki pay oranına göre hisse senedi 

dağıtılması yolu ile bu tutara faiz hesaplamamak suretiyle örtülü kazanç 

dağıtımında bulunduğu ileri sürülerek dava konusu tarhiyatın yapıldığı 

anlaşılmıştır.... Anonim Şirketinin 10.12.2002 tarihinde tescil ve 13.12.2002 

tarihinde ilan olunan 9.12.2002 tarihli olağanüstü genel kurul kararı uyarınca 

özkaynaklarından yapmış olduğu sermaye artırımının bir kısmının karşılığını 

davacının ilk sermaye artırımında emisyon pirimi bedeli olarak ödediği ve kanuni 

yedek akçelere ayrılmış olan tutar oluşturmakta olup ikinci sermaye artırımıyla ilk 

artırıma katılmayan ortaklara dağıtılan hisse senetlerinin belirtilen tutara isabet 

eden kısmı, bu ortaklara karşılıksız olarak kullandırılmış ise de, davacı tarafından 

... Anonim Şirketinde bırakılan ticari alacaklardan sermaye artırımında 

kullanılmak üzere vazgeçilmiş olması ve 31.7.2002 ve 31.8.2002 tarihlerinde 

avans olarak bırakılan meblağların tamamının 10.12.2002 tarihinde sermayeye 

dönüştürülmüş olması karşısında, davacı tarafından ... Anonim şirketinde 

sermaye artırım avansı olarak bırakılan ve makul süre içerisinde sermayeye 

dönüştürülen tutar için faiz hesaplanmamasının örtülü kazanç dağıtımı olarak 

kabulü mümkün olmadığından, dava konusu tarhiyatta hukuka uyarlık 

bulunmamaktadır. Bu nedenle, temyiz isteminin kabulüyle Mahkeme kararının 

yukarıda belirtilen gerekçeyle bozulması gerektiği oyu ile karara gerekçe 

yönünden karşıyım. 

58

KDV TEVKİFATINDAN KAYNAKLANAN KDV İADE ve MAHSUPLARINA İLİŞKİN ÖZET BİLGİLER İÇEREN TABLO 

Kısmi Tevkifata (KDV İade hakkına) 

Konu İşlemin Türü 

Yapım işleri ile bu işlerle birlikte ifa 

edilen mühendislik-mimarlık ve etütproje 

hizmetleri 

Spor kulüplerinin yayın, isim hakkı ve 

reklâm gelirlerine konu işlemleri 

Tebliğin (3.2.13) bölümü kapsamındaki 

hizmetler 

Teminatsız ve 

raporsuz 

mahsuba ilişkin 

sınır 

Teminatsız ve raporsuz 

nakit iadeye ilişkin sınır 

2.000 TL. 2.000 TL. Geçerli 

2.000 TL. 2.000 TL Geçerli 

2.000 TL. 2.000 TL. Geçerli 

Külçe metal teslimleri 2.000 TL. 2.000 TL. Geçerli 

Bakır, çinko, ve alüminyum ürünlerinin 

teslimi 

Metal, plastik, kâğıt, cam hurda ve 

atıklarının teslimi 

Metal, plastik, lastik, kauçuk, kâğıt ve 

cam hurda ve atıklarından elde edilen 

hammadde teslimi 

Pamuk, tiftik, yün ve yapağı ile ham post 

ve deri teslimi 

2.000 TL. 2.000 TL. Geçerli 

2.000 TL. 2.000 TL. Geçerli 

2.000 TL. 2.000 TL. Geçerli 

2.000 TL. 2.000 TL. Geçerli 

Ağaç ve orman ürünleri teslimi 2.000 TL. 2.000 TL. Geçerli 

59 

Mahsup, Nakit İade veya Teminat 

Mektubu Çözümü İçin YMM Raporunun 

Geçerli Olup Olmadığı

YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN 2012 YILINDA DİKKATE ALACAĞI HADLER 

KONU DAYANAĞI HADLER 

—SM ve SMM'lerin 4 ve 37 Nolu YMM Tebliği Net Satış: 10.349.000 TL 

imzalayacağı Aktif Top: 5.176.000 TL 

beyannameler için sınır 

— Tam tasdik sözleşmesi 37 Nolu YMM Tebliği 364.000 TL 

yapılmadan ihracatta KDV 

iadesi rapor yazma sınırı 

(Eski Dönemler Dahil) 

— indirimli orana tabi 37 Nolu YMM Tebliği 728.000 TL 

mallarda tam tasdik 

sözleşmesi yapılmadan 

rapor yazma sınırı 

—Yolcu beraberinde 37 Nolu YMM Tebliği 95.000 TL 

satışta (ihraç) YMM 

raporu ile alınabilecek 

iade sınırı 

— KDV iadesine karşıt 37 Nolu YMM Tebliği Fatura Başına: 

inceleme sınır 19.000 TL 

—Stopaj iadesi 37 Nolu YMM Tebliği 

(252 Nolu GV.Tebliği) 

60 

100.000 TL 

Yatırım indirim Raporu 37 Nolu YMM Tebliği Yatırım Harcaması Tutarı 

Yazmada Harcama Tutarı 250.000. TL'nin Üzerinde 

ise rapor düzenlenecek 

—Kurumlar Vergisi 37 Nolu YMM Tebliği 186.000 TL 

istisnalar 

—Tek Düzene göre ek 10 Nolu Muhasebe Aktif Toplamı: 

mali tablo düzenleme alt 

sınırı 

Sistemi Uygulama 10.804.661 TL 

Tebliği 

Net Satış Tutarı: 

24.023.691 TL 

—indirimli oranda 16.000 TL 

alınamayacak KDV tutarı

Genel Yayın Sorumlusu - İzmir Yeminli Mali Müşavirler Odası

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?