Muhasebe Sisteminde Yeni Trendler - III Türkiye Finansal ...

Adem Utku ÇAKIL ‐ SMMM 

I. Genel Kurallar ve Yapılacak işlemler 

Muhasebe Sisteminde Yeni Trendler ‐ III 

Türkiye Finansal Raporlama Standartlarının 

İlk Uygulamasına İlişkin Örnek Çalışma 

2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu'na 18.12.1999 tarih ve 4487 sayılı Kanunla eklenen Ek-1'inci 

maddesi kapsamında hukuki dayanağa kavuşturulan Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu 

nun yayınlamış olduğu standartların yürürlük maddesinin “…31.12.2005 tarihinden sonra başlayan hesap 

dönemleri için geçerli olmak üzere, yayımlandığı tarihte yürürlüğe girer.” Hükmü gereğince; 

Örneğimizde; İlk uygulamanın 01.01.2006 – 31.12.2006 dönemine ilişkin Mali Tablolar üzerinde 

yapılacağını kabul edilmiştir. 

EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. 31.12.2006 dönemine ilişkin Mali Tablolarını 

TMS/TFRS ye uyumlu hale getirmeye karar vermiştir. 

EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. Mali Tabloların 1 Karşılaştırılması gerekliliği 

nedeniyle düzenlemeyi bir önceki yıla ilişkin rakamlar ile karşılaştırarak yayımlamak 

zorundadır. Bu nedenle öncelikle 31.12.2005 Tarihli Mali Tablolar ve dipnotlarının 

TMS/TFRS uyumlu hale getirilmesi gereklidir. 

2005 Yılı Mali dönemine ait düzenlemenin yapılabilmesi için; 2005 Yılı Açılış 

Bilançosunun TMS/TFRS uygun hale getirilmesi gerekmektedir. Burada ifade edilen 

Açılış Bilançosu; 31.12.2004 tarihli önceki esaslara göre düzenlenmiş bilançodan 

TMS/TFRS ‘lere uyum ve dönüşüm çalışması yapılmış 01.01.2005 Tarihli Açılış 

Bilançosudur. 

Yapılacak İşlemler ve Sırası; 

1. 01.01.2005 Tarihli Açılış Bilançosu için; önceki dönem (31.12.2004) bilanço 

rakamları TMS/TFRS ile uyumlu hale getirilecektir. Bu amaçla İşletme; İlk 

Uygulama döneminde yapılacak düzenlemelerden doğan gelir ve gider kayıtları 

için; Bilançoda yer alan; 590 – Dönem Net Karı veya 591 – Dönem Net Zararı 

Hesaplarında olan bakiyeyi 570 – Geçmiş Yıl Karları veya 580 – Geçmiş Yıl 

Karları hesabına devredecektir. (Bu hususta akademik çevre görüşü bu yönlüdür. 

Ancak TDHS nin endirekt kayıt ilkesi gereğince görüşüm; TMS/TFRS düzeltmeleri 

gereğince yapılacak gelir ve giderlere ilişkin kayıtların 599 Nolu Boş bir hesapta 

öncelikle izlenmesi daha sonra dönem karı veya geçmiş yıl karları veya zararları 

hesapları ile ilişkilendirilmesi doğrultusundadır. Böylelikle; ilk olarak Muhasebenin 

temel kavramlarından tam açıklama kavramı yerine getirilmiş olacaktır. Daha sonra 

ise; açılış bilançosu hazırlamada yapılan düzenlemelere ilişkin salt temiz hesap kebir 

1 Mali Tablolar; Bilanço, Gelir Tablosu, Satışların Maliyeti Tablosu, Fon Akım Tabloları, Nakit Akım Tablosu, 

Kâr Dağıtım Tablosu ve Öz Kaynaklar Değişim Tablosu ndan oluşur. Bu tablolardan, bilanço ve gelir tablosu 

dipnotları ve ekleri ile birlikte temel mali tabloları, diğerleri ise ek mali tabloları oluşturur. 

1

muavini elde edilmiş olacaktır Bu ise klasik anlamda Tutarlılık kavramının da 

korunduğunu belgeleyecektir.) 2 

2. Açılış bilançosunun elde edilmesi için yapılacak tüm değişiklikler 2005 Yılı 

Açılışına dahil edilecektir. Bu yapısal olarak 2004 yılı kayıtlarına alınmayıp 

yapılan düzenleme işlemleri için gerekli kayıtların 01.01.2005 tarihinde 

yapılması anlamına gelmektedir. Daha sonra bilançoda dönemsellik ilkesi 

gereğince yer alan ancak izleyen yılda gelir ve gider olarak kayıtlanan kalemler 

ters kayıtla kapatılacaktır. 

3. 2005 Yılına ait Gelir Tablosu nu oluşturan hesaplar ile ilgili inceleme ve 

düzeltmeler yapılacak olup, böylelikle bilanço kalemlerine bağlı 

düzenlemelerinde kendiliğinden yapılması sağlanacaktır. Böylelikle 2005 Yılına 

ait Gelir Tablosu ve Bilanço hesapları düzenlenmiş olacaktır. 

Özetle; 31.12.2006 tarihinde TMS/TFRS ’lere uygun raporlama yapabilmek için; ilk önce 

31.12.2004 tarihli bilanço düzenlenerek geçmiş yıl karı veya zararı bulunmalıdır. Daha 

sonra 31.12.2005 tarihli bilanço düzeltilecektir. Böylelikle iki bilanço karşılaştırılabilecek 

hale gelecektir. Bu işlemlere müteakip olarak da, 31.12.2006 tarihli bilanço ve gelir 

tablosu 31.12.2005 tarihli bilanço ile karşılaştırılarak düzeltilecektir. Böylece en az iki 

yıla ait karşılaştırmalı bilgi, 3 dönem düzeltilerek sağlanmış olacaktır. 

II. Örnek Soru 

EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. ‘nin 31.12.2004 tarihli bilançosu, Tablo ‐1 de 

sunulmuştur. TMS/ TFRS ’ye uygun Mali Tablo düzenlemesi amacıyla yapılan 

incelemeler sonucunda aşağıdaki bilgiler edinilmiştir; 

1. EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. ‘nin kasasında; YTL dışında, 5.200,00 

USD$ ve 1.800 € Euro bulunmaktadır. Bilanço tarihi itibariyle; TCMB Efektif 

Alış Kuru USD$ için; 1,3354 YTL ; € Euro için 1,8220 YTL’dir. EBUT Yatırım 

Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından dönem sonu değerleme işlemi yapılmıştır. 

2. EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından finansal varlıkların yeniden 

sınıflandırılması amacıyla yapılan incelemeler sonucunda; 

• Halka açık olan ABCA Enerji A.Ş. nin %15 oranında hisse payına 

sahip olduğu (alım‐satım amaçlı elde tutulduğu), 

• Halka açık olan CDIG Dijital A.Ş. ne ait %8 oranındaki hisselerin var 

olduğu ancak satılmasına ilişkin karar, yönetim kurulu tarafından 

alınmış olduğu 

Bilanço tarihi itibariyle ABCA Enerji A.Ş. ne ait hisse senedi Hisse Senetleri 

hesabına nominal beher değeri üzerinden 1.500,00 YTL olarak kaydedilmiş 

olduğu, dönem sonu kapanış borsa değerinin 1,939443 YTL olduğu, CDIG 

Dijital A.Ş. ne ait hisse senedi Bağlı Menkul Kıymetler Hesabına nominal 

değeri üzerinden 500,00 YTL olarak kaydedildiği, dönem sonu kapanış 

borsa değerinden değerinin 881.41 YTL olduğu tespit edilmiştir. 

3. EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. nin Ticari Alacaklarına ilişkin reeskont 

işlemi yapılmamıştır. Kredili Müşteri Hesaplarının izlendiği 120 – Alıcılar 

Hesabı ile Müşteri Senetlerinin izlendiği 121 – Alacak Senetleri Hesabının 

detayları aşağıdaki gibidir: 

2 Yazarın görüşüdür. 

2

Peşin Vadeli Ortalama 

120 – Alıcılar Hesabı Kayıt Tarihi Fiyat Fiyat Vade 

Can Gür Metal Sanayi A.Ş. 15.11.2004 1.250,00 1.525,00 60 

Ali Ak Ticari İşletmesi 02.12.2004 1.550,00 1.891,00 27 

Feyza Yatırım Sanayi Ltd.Şti. 20.10.2004 2.250,00 2.745,00 82 

Kuzey Marmara Otomotiv A.Ş. 29.11.2004 875,00 1.067,50 78 

Şener Sümer Çakı İşletmesi 01.10.2004 975,00 1.189,50 55 

Ezel Işınsu Çakıl Ticari İşletmesi 30.10.2004 580,00 707,60 67 

Toplam 7.480,00 9.125,60 

121 ‐ Alacak Senetleri Senedin Vade Tarihi Senedin Değeri 

Can Gür Metal Sanayi A.Ş. 15.02.2005 500,00 

Feyza Yatırım Sanayi Ltd.Şti. 20.01.2005 670,00 

Kuzey Marmara Otomotiv A.Ş. 29.01.2005 840,00 

Hatice Özlem Aksu 30.01.2005 950,00 

Raşit Kaan Erdem 05.01.2005 1.800,00 

Ergin Şahin 15.02.2005 5.500,00 

Ayşegül Büyük 14.01.2005 900,00 

Toplam 11.160,00 

4. EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. ait 31.12.2004 Tarihli Bilançosunda; 

Şirket Ortaklarımız olan Ekrem Küçükhasan ‘ın şirketimize 3.250,00 YTL 

Borcu olduğu ve şirketimizin bu alacağını 131 – Ortaklardan Alacaklar 

Hesabında muhasebeleştirdiği; yine Şirket Ortaklarından Fikret Emel’e 

şirketimizin 5.400,00 YTL borçlu olduğu ve şirketimizin bu borcunu 331 – 

Ortaklara Borçlar Hesabında muhasebeleştirdiği tespit edilmiştir. 

5. EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. nin stoklarına ilişkin incelemelere ait 

tespitler şu şekildedir; 

• 68.000,00 YTL tutarındaki Ticari Mallar Hesabı içinde 1.760,00 YTL 

vade farkı olduğu anlaşılmıştır. 

• Ticari Malların piyasa fiyatlarının araştırılmasında; piyasadaki alım‐ 

satım bedeli 74.188,80 YTL olduğu tespit edilmiştir. 

EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından malların satılmasına ilişkin 

katlanılacağı tahmin edilen Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderlerinin 

3.974,40 YTL olacağı belirlenmiştir. 

6. EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. TMS/TFRS ’ye ilk geçiş nedeniyle 

varlıkların gerçeğe uygun değerinin tespit edilmesi amacıyla ekspertiz 

yaptırmış olup, ekspertiz raporunun sonuçları aşağıdaki gibidir. 

Maddi Duran Varlıklar 

Aktife Giriş 

Tarih 

Faydalı 

Ömür 

Defter 

Değeri 

Amortisman 

Oranı 

Birikmiş 

Amortisman 

Piyasa 

Değeri 

250 ‐ Arsa ve Araziler 08.11.1999 0 28.000,00 0,00 0,00 96.500,00 

252 ‐ Binalar 50 117.000,00 10.200,00 222.300,00 

Güneşli ‐ Merkez Binası 25.02.2000 50 42.000,00 0,02 4.200,00 79.800,00 

Hadımköy ‐ Fabrika Binası 12.06.2001 50 75.000,00 0,02 6.000,00 142.500,00 

253 ‐ Tesis, Makine ve Cihazlar 12.02.2004 5 5.400,00 0,20 1.080,00 1.800,00 

Toplam 150.400,00 11.280,00 266.600,00 

3

Yapılan ekspertiz incelemeleri sonucunda binaların arsadan aldığı pay, %45 

olarak tespit edilmiştir. Böylece binaların maliyet bedelinin %45’inin arsa 

maliyetinden kaynaklandığı anlaşılmıştır. 

Yine yapılan inceleme sonucunda; EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş.nin 

Hadımköy ‐ Fabrika Binasını FGER Granit A.Ş. ye 5 Yıllığına kiraladığı 

anlaşılmıştır. 

7. EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. nin Maddi Olmayan Duran Varlıkları 

incelendiğinde, 263 – Araştırma ve Geliştirme Giderleri analizinde; 

3.650,00 YTL’sinin Araştırma Faaliyeti ile ilgili olduğu; geriye kalan 3.950,00 

YTL’sinin ise Geliştirme Faaliyetinden kaynaklandığı tespit edilmiştir. Maddi 

olmayan duran varlıklara ait ayrıntılı bilgi aşağıdaki tabloda sunulmuştur; 

Maddi Olmayan Duran Varlıklar 

Aktife Giriş 

Tarihleri 

Faydalı 

Ömürler 

Amortisman 

Oranı 

Defter 

Değerleri 

Birikmiş İtfa 

Payları 

260 ‐ Haklar 05.11.2002 15 0,07 14.380,00 2.876,00 

262 ‐ Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri 01.02.2002 5 0,20 8.600,00 5.160,00 

263 ‐ Araştırma ve Geliştirme Giderleri 15.08.2002 5 0,20 7.600,00 4.560,00 

Toplam 30.580,00 12.596,00 

8. EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. nin 320 – Satıcılar Hesabına ilişkin 

Ticari Borçlanma bilgileri aşağıdaki gibidir; 

Satıcılar Kayıt Taihi Peşin Fiyat Vadeli Fiyat 

Ortalama 

Vade (Gün) 

V.Selçuk Yalçın Finansal Yatırım A.Ş. 10.12.2004 2.500,00 2.875,00 30 

Akın Doğan Ticari İşletmesi 20.12.2004 2.890,00 3.323,50 30 

Mine Ticari İşletmesi 05.12.2004 1.950,00 2.242,50 38 

Emre Makine A.Ş. 29.11.2004 760,00 874,00 42 

Hikmet Kıvanç Makine Sanayi Ltd.Şti. 07.12.2004 1.570,00 1.805,50 35 

Toplam 9.670,00 11.120,50 

9. EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. çalışanlarına 29.532,31 YTL kıdem 

tazminatı karşılığı ayrılmıştır. 

10. EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. nin 31.12.2004 tarihli kurumlar vergisi 

beyannamesinde yer alan gelecek yıllarda yararlanılacak geçmiş yıl zararları 

1.000 YTL’dir. 

11. 31.12.2004 tarihi itibariyle EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. nin 

aleyhine açılan dava ve/veya icra takipleri aşağıdaki gibidir: 

Türü Konusu Takip Âdeti Takip Tutarı 

İcra Takipleri Alacak 5 7.680,00 

Diğer Takipler İptal 3 1.500,00 

Toplam 8 9.180,00 

EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. nin Avukatı Mustafa Babayiğit ile 

yapılan görüşme sonrası işletme aleyhine açılan alacak davaların 

kaybedilmesine ve iptal davasının ise kazanılmasına ilişkin kanaatin yüksek 

olduğu öğrenilmiştir. 

4

Tablo – 1 

EBUT YATIRIM SANAYİ VE TİCARET A.Ş. 

31.12.2004 TARİHLİ ARA DÖNEM AYRINTILI BİLANÇOSU 

I DÖNEN DEĞERLER 

A Hazır Değerler 27.842,47 

1 Kasa 18.980,28 

2 Bankalar 8.862,19 

B Menkul Kıymetler 2.000,00 

1 Hisse Senetleri 2.000,00 

C Ticari Alacaklar 20.285,60 

1 Alıcılar 9.125,60 

2 Alacak Senetleri 11.160,00 

D Diğer Alacaklar 3.250,00 

1 Ortaklardan Alacaklar 3.250,00 

E Stoklar 68.000,00 

1 Ticari Mallar 68.000,00 

DÖNEN VARLIKLAR TOPLAMI 121.378,07 

II DURAN VARLIKLAR 

D Maddi Duran Varlıklar 139.120,00 

1 Arazi ve Arsalar 28.000,00 

2 Binalar 117.000,00 

3 Tesis, Makina ve Cihazlar 5.400,00 

‐ 4 Birikmiş Amortismanlar 11.280,00 

E Maddi Olmayan Duran Varlıklar 17.984,00 

1 Haklar 14.380,00 

3 Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri 8.600,00 

4 Araştırma ve Geliştirme Giderleri 7.600,00 

‐ 7 Birikmiş Amortismanlar 12.596,00 

DURAN VARLIKLAR TOPLAMI 157.104,00 

AKTİF (VARLIKLAR) TOPLAMI 278.482,07 

NAZIM HESAPLAR 0,00 

AKTİF (VARLIKLAR) GENEL TOPLAMI 278.482,07 

I KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 

B Ticari Borçlar 11.120,50 

1 Satıcılar 11.120,50 

C Diğer Borçlar 5.400,00 

1 Ortaklara Borçlar 5.400,00 

KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR TOPLAMI 16.520,50 

II UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 

E Borç ve Gider Karşılıkları 29.532,31 

1 Kıdem Tazminatı Karşılığı 29.532,31 

UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR TOPLAMI 29.532,31 

III ÖZKAYNAKLAR 

A Ödenmiş Sermaye 200.000,00 

1 Sermaye 200.000,00 

F Dönem Net Kârı (Zararı) 32.429,26 

ÖZKAYNAKLAR KAYNAKLAR TOPLAMI 232.429,26 

PASİF (KAYNAKLAR) TOPLAMI 278.482,07 

NAZIM HESAPLAR 0,00 

PASİF (KAYNAKLAR) GENEL TOPLAMI 278.482,07 

5

III. Örneğimize İlişkin Çözümler ve Çalışma Yapısı 

Bilanço Üzerinden Alınan Kayıtlar ve Yapılacak Düzeltmeler; 

a. Hazır Değerler 

1. Kasa 

TMS/TFRS açısından kasa işlemlerinin değerlemesi ve düzenlemesi TMS – 21 Kur 

Değişiminin Etkilerine İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı nda açıklanmıştır. TMS – 

21, Par.21 göre; “Bir yabancı para işlemi ilk muhasebeleştirme sırasında; yabancı para 

birimindeki tutara, geçerli para birimi ile işlem tarihindeki yabancı para birimi arasındaki geçerli 

kur uygulanarak, geçerli para biriminden kaydedilir.” Buradaki Kur bilanço tarihindeki 

T.C.M.B. nın yayınlamış olduğu Efektif Alış Kuru dur. 213 Sayılı VUK nun 280 inci 

maddesi Yabancı Paraların değerlemesini öngörmüştür. Buna göre de bilanço 

tarihindeki kapanış Efektif Alış Kuru esas alınacaktır. Özetle; TMS/TFRS ile VUK 

açısından farklı bir uygulama söz konusu değildir. 

Burada Meslek Mensubu; bir denetleme işlemi yapabilir bu sayısal bir denetlemedir. 

Hesapların tekrar kontrolü esastır. Meslek Mensubu tarafından yapılan yeniden 

hesaplama kontrolüne ait hesaplama aşağıdaki gibidir; 

Yabancı Para Cinsi Tutarı YTL Kuru Tutarı 

Euro € 1.800,00 1,8220 3.279,60 

USD $ 5.200,00 1,3354 6.944,08 

YTL 8.756,60 1,0000 8.756,60 

Toplam 18.980,28 

b. Menkul Kıymetler 

2. Hisse Senetleri 

TMS/TFRS de Menkul Kıymetlere ilişkin Standart TMS – 39 Finansal Araçlar: 

Muhasebeleştirme ve Ölçmeye İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı içinde 

düzenlenmiştir. TMS – 39, Par.9 da; bir finansal varlık dört farklı grupta tanımlanmıştır. 

Buna göre; 

(a) Gerçeğe uygun değer farkı kâr veya zarara yansıtılan finansal varlıklar; Alım 

satım amaçlı elde tutulan olarak sınıflandırılmıştır. 

(b) Vadeye kadar elde tutulacak yatırımlar; İşletmenin vadeye kadar elde tutma 

niyet ve imkanının bulunduğu (Bkz.TMS‐ 39 Ek A Paragraflar UR 16 ‐ UR 25), sabit veya 

belirlenebilir nitelikte ödemeler içeren ve sabit bir vadesi bulunan, türev olmayan 

finansal varlıklardır. 

(c) Kredi ve alacaklar; Sabit veya belirlenebilir nitelikte ödemelere sahip olan ve 

aktif bir piyasada işlem görmeyen, türev olmayan finansal varlıklardır. 

(d) Satılmaya hazır finansal varlıklar ; Satılmaya hazır olarak tanımlanan veya (a) 

kredi ve alacak, (b) vadeye kadar elde tutulacak yatırım veya (c) gerçeğe uygun değer 

farkı kâr veya zarara yansıtılan finansal varlık olarak sınıflanmayan türev olmayan 

finansal varlıklardır. 

TMS/TFRS ye uyumlaştırmak amacıyla EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. Finansal 

Varlıklarını yukarıdaki ayrıma paralel olarak yeniden düzenlemelidir. 

6

213 sayılı VUK Madde 279 a göre Menkul Kıymetler; “…her türlü menkul kıymet borsa rayici ile 

değerlenir. Borsa rayici yoksa veya borsa rayicinin muvazaalı bir şekilde oluştuğu anlaşılırsa değerlemeye 

esas bedel, menkul kıymetin alış bedeline vadesinde elde edilecek gelirin (kur farkları dahil) iktisap 

tarihinden değerleme gününe kadar geçen süreye isabet eden kısmının eklenmesi suretiyle hesaplanır. 

Ancak, borsa rayici bulunmayan, getirisi ihraç edenin kar ve zararına bağlı olarak doğan ve değerleme 

günü itibariyle hesaplanması mümkün olmayan menkul kıymetler, alış bedeli ile değerlenir.” 

TMS – 39, Par.45.a (Alım satım amaçlı elde tutulan) a göre Finansal Varlıklar gerçeğe 

uygun değerle değerlenecektir. Burada gerçeğe uygun değer; değerleme günündeki 

borsa kapanış değeri olarak oluşmuş en iyi alış değeri, eğer en iyi alış değeri yok ise en 

iyi satış değeridir. 

TMS ‐ 39, Par.49 Borsada işlem görmeyen Finansal Varlıkların gerçeğe uygun değeri ise, 

etkin faiz yöntemi (iç verim oranı) kullanılarak tespit edilecektir. Uygulamada iç verim 

oranı olarak TCMB ’nın Kısa Vadeli Avanslar için yayınlamış olduğu ıskonto haddi (emsal 

faiz oranı olarak) kullanılması öngörülmektedir. Eğer hisse senetlerinin gerçeğe uygun 

değeri güvenilir bir biçimde ölçülemiyorsa, elde etme maliyeti üzerinden değerlenmesi 

esas alınabilir. 

Örneğimizde; EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. Halka açık ve borsada kota olan 

ABCA Enerji A.Ş. nin %15 oranında hisse payına sahip olduğu ve bu payı alım‐satım 

amaçlı elde tutulduğun dan, gerçeğe uygun değeri ile kayıtlı değeri arasında ortaya 

çıkacak olan fark, TMS 39, Par.45.a maddesi gereğince; Geçmiş Yıl Kar/Zararı ile 

ilişkilendirilecektir. 

ABCA Enerji A.Ş. Hisse Adeti Hisse Değeri Toplam Değeri 

Hisse Maliyet Değeri 1500 1,000000 1.500,00 YTL 

Borsa En İyi Satış Fiyatı 1500 1,939443 2.909,16 YTL 

Kar ‐1.409,16 YTL 

Muhasebeleştirilmesi; 

110 Hisse Senetleri 1.409,16 

599 TMS/TFRS Düzeltme Hesabı 1.409,16 

Satılmaya hazır menkul kıymetler de gerçeğe uygun değer üzerinden kaydedilmelidir. 

Finansal Varlıklar; aktif bir piyasada işlem görüyorsa, bu piyasadaki işlem değeri 

gerçeğe uygun değeridir. Eğer menkul kıymet aktif bir piyasada işlem görmüyorsa, bu 

durumda amorti edilmiş maliyet bedeli üzerinden (etkin faiz yöntemine göre) 

muhasebeleştirilmelidir. Satılmaya hazır Finansal Varlıkların, borsa değeri ile tespit 

edilmiş gerçeğe uygun değeri ile VUK ’a göre kaydedilen alış bedeli arasındaki değer 

artış ve azalışları ile kur farkları, öz kaynaklar içerisinde muhasebeleştirilecektir. Bu 

varlığın elden çıkarılması durumunda ise, gelir tablosu ile ilişkilendirilmesi gerekir. TMS 

– 39, Par. 55/b de “Satılmaya hazır finansal varlığa ilişkin olarak ortaya çıkan kazanç veya kayıp, değer 

düşüklüğü zararları (Bkz. TMS – 39, 67‐70 inci Paragraflar) ve kur farkı kazanç ve kayıpları (Bkz. TMS – 39, 

Ek A Paragraf UR 83) hariç olmak üzere, söz konusu finansal varlık bilanço dışı bırakılıncaya kadar 

özkaynaklar değişim tablosu (Bkz. TMS – 39, TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu) aracılığıyla doğrudan 

özkaynaklarda muhasebeleştirilir.” şeklinde ifade edilmiştir. 

Örneğimizde; EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. nin Halka açık ve borsaya kota olan 

CDIG Dijital A.Ş. nin %8 hissesine sahip olduğu; Bu hisselerin satışına ilişkin EBUT 

7

Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. Yönetim Kurulu tarafından karar alındığı tespit 

edilmiştir.110 – Hisse Senetleri Hesabında kayıt edilen değerin öncelikle 113 ‐ 

Satılmaya Hazır Finansal Varlıklar hesabına aktarılması daha sonra ise gerçeğe uygun 

değeri ile kayıtlı değeri arasında ortaya çıkacak olan farkın, TMS 39, par.45.a maddesi 

gereğince; Geçmiş Yıl Kar/Zararı ile ilişkilendirilmesi gerekecektir. 

CDIG Dijital A.Ş. Hisse Adeti Hisse Değeri Toplam Değeri 

Hisse Maliyet Değeri 500 1,000000 500,00 YTL 

Borsa En İyi Satış Fiyatı 500 1,762820 881,41 YTL 

Kar ‐381,41 YTL 

Muhasebeleştirilmesi; 

113 Satılmaya Hazır Finansal Varlıklar 500,00 

110 Hisse Senetleri 500,00 

113 Satılmaya Hazır Finansal Varlıklar 381,41 

599 TMS/TFRS Düzeltme Hesabı 381,41 

c. Ticari Alacaklar 

3. Alıcılar 

Ticari alacaklar içerisinde yer alan 120 – Alıcılar Hesabı ile 121 ‐ Alacak Senetleri 

hesaplarına reeskont yapılmadığı belirlenmiştir. 

TMS ‐ 18 Hasılata İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı na göre; TMS – 18, Par.11; “Çoğu 

durumda bedel, nakit veya nakit benzerleri biçimindedir ve hasılat tutarı da alınan veya alınacak olan nakit 

ya da nakit benzerleri tutarıdır. Ancak, nakit ve nakit benzerleri girişinin ertelendiği durumlarda; satış 

bedelinin gerçeğe uygun değeri, alınacak olan nakdin nominal tutarından daha düşük olabilir. Örneğin, 

işletme alıcıya vade farksız bir satış yapabilir veya satış bedeli olarak alıcıdan piyasa faiz oranı altında olan 

bir alacak senedi alabilir. Anlaşma bir finansman işlemi niteliği taşıyorsa, satış bedelinin gerçeğe uygun 

değeri gelecekteki tüm tahsilatların emsal faiz oranı ile ıskonto edilmesi yoluyla belirlenir. Emsal faiz oranı 

aşağıdakilerden biri olarak tespit edilebilir: 

faiz oranı; veya 

(a) Benzer kredi derecelendirmesine sahip bir işletmenin benzer finansal araçları için geçerli olan 

(b) Finansal aracın nominal değerini ilgili mal veya hizmetin nakit satış fiyatına indirgeyen faiz 

oranı. 

Satış bedelinin nominal tutarı ile gerçeğe uygun değeri arasındaki fark, bu Standardın 29 ve 30 

uncu Paragrafları ile "TMS 39 Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme" Standardına göre faiz geliri 

olarak muhasebeleştirilir.” İfade edilmiştir. Özetle; vadeli satışlara ilişkin vade farklarının 

satışlar içerisinde değil, ertelenen faiz geliri hesabında raporlanması anlamına gelen bu 

açıklama; satış işlemi sonucunda ortaya çıkan ve henüz tahsil edilmemiş olunan faiz 

gelirlerinin alacaklardan indirilmiş olması ve karşı ayağının da pasif karakterli bir 

hesapla ilişkilendirilmiş olması gerektiğini ifade etmektedir. Böylece satışlara ilişkin 

gerçeğe uygun değer vade farkları çıkarılarak bulunmuş olmaktadır. 

213 Sayılı VUK – 281 inci maddesi Alacakların değerlemesini hükmetmiştir. Anılan 

maddeye göre; “Alacaklar mukayyet değerleriyle değerlenir. Mevduat veya kredi sözleşmelerine 

müstenit alacaklar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır. Vadesi 

gelmemiş olan senede bağlı alacaklar değerleme gününün kıymetine irca olunabilir. Bu takdirde, senette 

faiz nispeti açıklanmış ise bu nispet, açıklanmamışsa Cumhuriyet Merkez Bankasının resmi ıskonto haddi 

8

uygulanır. Bankalar ve bankerler ile sigorta şirketleri alacaklarını ya Cumhuriyet Merkez Bankasının resmi 

ıskonto haddi veya muamelelerinde uyguladıkları faiz haddi ile, değerleme günü kıymetine irca ederler.” 

Vergi Kanunu gereğince senetsiz alacaklara reeskont ayrılması kanunen kabul 

edilmeyen gider olarak kabul edilmektedir. Ancak TFRS ve SPK açısından vadeli satışlar, 

reeskonta tabi tutularak gerçeğe uygun değeri üzerinden gösterilmek zorundadır. 

Alacakların ayrıca, tahsil edilme imkânı bakımından incelenmek suretiyle şüpheli 

durumda olup olmadığı tespit edilmelidir. TMS/TFRS açısından bir alacağın şüpheli 

alacak olarak değerlendirilebilmesi için işletmeler değişik göstergelerden 

yararlanabilmektedir. Bu göstergeler; (1) İşletmenin önceki yıllarda tahsil edilemeyen 

alacaklarına ilişkin verileri, (2) Borçlunun ödeme yeteneği, (3) İşletmenin içinde bulunduğu 

sektörde ve cari ekonomik ortamda ortaya çıkan olağanüstü koşullarıdır. İşletmeler bu 

verilerden yararlanmak suretiyle ve makul bir gerekçeye dayandırarak şüpheli alacak 

tahmini yapabilirler ve bununla birlikte bu alacaklara karşılık ayırabilirler. Ayrılan bu 

karşılıklar ilk uygulama döneminde Geçmiş Yıl Zararı/Karı ile ilişkilendirilecektir. 

Dolayısıyla vadesi geçmiş olup tahsil edilemeyen alacaklar da şüpheli konumda yer 

alacaktır. 

Örneğimizde; 

120 – Alıcılar Hesabı detayları incelendiğinde tahsil vadeleri geçmiş senetsiz (kredili) 

alacak dökümü aşağıdaki gibi olduğu; TMS/TFRS açısından bu alacaklara 31.12.2004 

tarihi itibariyle karşılık ayrılması gerektiği (VUK açısından karşılık ayrılması için şartlar 

oluşmamıştır.) şüpheli alacaklara ilişkin ayrıntılar muhasebeleştirildikten sonra reeskont 

çalışması yapılacaktır. Buna göre; 

Tahsil 

Alıcılar Kayıt Tarihi Peşin Fiyat Vadeli Fiyat Vade Vadeleri 

Ali Ak Ticari İşletmesi 02.12.2004 1.550,00 1.891,00 27 29.12.2004 

Şener Sümer Çakı İşletmesi 01.10.2004 975,00 1.189,50 55 25.11.2004 

Toplam 2.525,00 3.080,50 

Şüpheli Alacakların Muhasebeleştirilmesi; 

128 Şüpheli Ticari Alacaklar 3.080,50 

120 Alacaklar 3.080,50 


129 Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı 3.080,50 

Senetsiz (Kredili) Alacaklara Reeskont Çalışması; 

TMS/TFRS açısından Senetsiz (Kredili) Alacaklara Reeskont uygulaması TMS‐18,Par.11 e 

göre Brüt Yöntemle Bugünkü Değer formülüyle hesaplanır. Bugünkü değer hesaplaması 

ile Alacaklara ait “Kazanılmamış (Gerçekleşmemiş) Faiz Gelirleri” hesap edilmiş olur. 

Kural olarak Kazanılmamış (Gerçekleşmemiş) Faiz Gelirleri” 120 – Alacaklar Hesabının 

altında gösterilerek raporlanır. 

Bugünkü Değer (BD) Formülü işletilirken öncelikle faizin ( i ) hesaplanması gerekir 

9

Öncelikle Senetsiz (Kredili) Alacaklara ait tablo hazırlanmalıdır. Burada kazanılmamış 

faiz gelirleri için vade 31.12.2004 tarihi ile tahsil vadesi arasındaki gün sayısıdır. 

Ortalama 

120 ‐ Alıcılar Kayıt Tarihi Peşin Fiyat Vadeli Fiyat Vade Tahsil Vadeleri 

Can Gür Metal Sanayi A.Ş. 15.11.2004 1.250,00 1.525,00 60 14.01.2005 

Ali Ak Ticari İşletmesi 02.12.2004 1.550,00 1.891,00 27 29.12.2004 

Feyza Yatırım Sanayi Ltd.Şti. 20.10.2004 2.250,00 2.745,00 82 10.01.2005 

Kuzey Marmara Otomotiv A.Ş. 29.11.2004 875,00 1.067,50 78 15.02.2005 

Şener Sümer Çakı İşletmesi 01.10.2004 975,00 1.189,50 55 25.11.2004 

Ezel Işınsu Çakıl Ticari İşletmesi 30.10.2004 580,00 707,60 67 05.01.2005 

Toplam 7.480,00 9.125,60 

Hesaplama sonrası; Senetsiz (Kredili) Alacaklara ait tablo aşağıdaki gibi olacaktır; 

Alıcılar Kayıt Tarihi Peşin Fiyat Vadeli Fiyat 

Vade 

31.12.2004 

Reeskont 

Gün Sayısı Tahsil Vadeleri Faiz Oranı 

Bugünkü 

Değer (BD) 

Can Gür Metal Sanayi A.Ş. 15.11.2004 1.250,00 1.525,00 60 14 14.01.2005 0,303278076 1.509,37 

Feyza Yatırım Sanayi Ltd.Şti. 20.10.2004 2.250,00 2.745,00 82 10 10.01.2005 0,417695003 2.718,51 

Kuzey Marmara Otomotiv A.Ş. 29.11.2004 875,00 1.067,50 78 46 15.02.2005 0,399407454 1.022,63 

Ezel Işınsu Çakıl Ticari İşletmesi 30.10.2004 580,00 707,60 67 5 05.01.2005 0,343539777 704,70 

Toplam 4.955,00 6.045,10 5.955,22 

Alıcılar Hesabı Kaydi Değeri 6.045,10 

Kazanılmamış (Gerçekleşmemiş) Faiz Gelirleri 89,88 

Alıcılar Hesabı (Net Değeri) 5.955,22 

Senetsiz (Kredili) Alacaklar Reeskontunun Muhasebeleştirilmesi; 


120 Alıcılar 


Alacak Senetleri Reeskont Çalışması; 

213 Sayılı VUK nu Madde 285 e göre Alacak senetlerini reeskonta tabi tutan 

işletmelerin borç senetlerini de reeskonta tabi tutması mecburidir. TMS/TFRS açısından 

Alacak Senetleri Reeskonta tabi tutulacaktır. Değerleme gününde geçerli T.C. Merkez 

Bankası’nın Kısa vadeli avanslara uygulanan Iskonto haddidir. 

Reeskont İç Iskonto Formülü ile hesap edilir. İç Iskonto Formülü; 

A : Senedin nominal değeri, t : Senedin vadesine kalan gün sayısı, m : Faiz (ıskonto) oranı 

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Reeskont İşlemlerinde Uygulanan Faiz Oranları 

aşağıdaki tabloda verilmiştir. 

10

Yürürlük Tarihi 

Reeskont İşlemlerinde Uygulanan 

İskonto Oranı (%) 

Avans İşlemlerinde Uygulanan 

Faiz Oranı (%) 

17.05.2002 55 64 

14.06.2003 50 57 

08.10.2003 43 48 

15.06.2004 38 42 

13.01.2005 32 35 

25.05.2005 28 30 

20.12.2005 23 25 

20.12.2006 27 29 

121 ‐ Alacak Senetleri 

Senedin Vade 

Tarihi 

Senedin 

Değeri 

31.12.2004 

Senedin Vadesine 

Kalan Gün Sayısı 

Avans 

İşlemlerinde 

Uygulanan Faiz 

Oranı 

İç Iskonto 

Tutarı 

Can Gür Metal Sanayi A.Ş. 15.02.2005 500,00 46 35,00% 21,40 

Feyza Yatırım Sanayi Ltd.Şti. 20.01.2005 670,00 20 35,00% 12,78 

Kuzey Marmara Otomotiv A.Ş. 29.01.2005 840,00 29 35,00% 23,03 

Hatice Özlem Aksu 30.01.2005 950,00 30 35,00% 26,92 

Raşit Kaan Erdem 05.01.2005 1.800,00 5 35,00% 8,71 

Ergin Şahin 15.02.2005 5.500,00 46 35,00% 235,44 

Ayşegül Büyük 14.01.2005 900,00 14 35,00% 12,09 

Toplam 11.160,00 340,38 

Alacak Senetleri Hesabı Kaydi Değeri 11.160,00 


Alacak Senetleri Hesabı (Net Değeri) 10.819,62 

Alacak Senetleri Reeskontunun Muhasebeleştirilmesi; 


121 Alacak Senetleri 


11

4. Diğer Alacaklar / Borçlar 

EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. ait 31.12.2004 Tarihli Bilançonun 131 – 

Ortaklardan Alacaklar Hesabı ile 331 – Ortaklara Borçlar Hesabının tahlilinde; 

Şirket Ortaklarımız olan Ekrem Küçükhasan ‘ın şirketimize 3.250,00 YTL Borcu olduğu 

ve şirketimizin bu alacağını 131 – Ortaklarda Alacaklar Hesabında muhasebeleştirdiği; 

yine Şirket Ortaklarından Fikret Emel’e şirketimizin 5.400,00 YTL borçlu olduğu ve 

şirketimizin bu borcunu 331 – Ortaklara Borçlar Hesabında muhasebeleştirdiği tespit 

edilmiştir. 

TMS – 24 İlişkili Taraf Açıklamalarına İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı TMS – 24, 

Par.19 ; “18 inci Paragrafta açıklanması öngörülen ilişkili taraflara borçların ve ilişkili taraflardan 

alacakların farklı kategorilerde sınıflandırılması, “TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu” Standardında yer 

alan bilançoda ya da dipnotlarda sunulacak bilgilere ilişkin hükümlerin bir uzantısı niteliğindedir. 

Kategoriler, ilişkili taraf bakiyeleri ile ilgili daha kapsamlı analiz yapılmasını sağlamak üzere genişletilir ve 

ilişkili taraflarla olan işlemlere uygulanır.” şeklinde özetlenmiştir. Bu hususta İlişkili taraf 

açıklamaları gereğince “İlişkili taraftan sağlanan borçların ve alacakların” bilançoda 

ayrı hesaplarda gösterilmesi gereklidir. 

Örneğimizde yeniden sınıflama gereği aşağıdaki kayıtlar yapılmıştır. 

130 İlişkili Taraflardan Alacaklar 3.250,00 

131 Ortaklardan Alacaklar 3.250,00 

331 Ortaklara Borçlar 5.400,00 

330 İlişkili Taraflara Borçlar 5.400,00 

d. Stoklar 

5. Ticari Mallar 

EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. ait 31.12.2004 Tarihli Bilanço verileri üzerinde 

yapılan incelemede 153 – Ticari Mallar Hesabı incelendiğinde; 68.000,00 YTL olarak 

bilançoya yansıtılan Dönem Sonu Ticari Mal Stokunun içinde; Vadeli satışlardan doğan 

ve vade farkı olan 1.760,00 YTL nin olduğu tespit edilmiştir. 

TMS – 2 Stoklara İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı TMS – 2, Par.18 “Bir işletme stokları 

vadeli ödeme koşuluyla almış olabilir. Anlaşma, peşin alım fiyatı ile ödenen fiyat arasında bir fark olan 

finansman unsuru içerdiği takdirde, bu unsurlar finanse edildiği dönemde faiz gideri olarak 

muhasebeleştirilir.” 

Özetle; stokların maliyet bedeli içinde yer alan faiz giderleri, TMS – 2, Par.18 gereğince 

ertelenmiş faiz giderleri olarak kaydedilecektir. Bundan dolayı stokların maliyet 

bedelinden 1.760,00 YTL düşürülerek, 599 TMS/TFRS Düzeltme Hesabı na 

kaydedilecektir. 



153 – Ticari Mallar Hesabının muavin envanter detayları üzerinde Meslek Mensubunca 

yapılması gerekli olan “stokların net gerçekleşebilir değerinin hesaplanması” amacıyla 

piyasa fiyatları ve tahmini satış giderleri tespit edilecektir. Böylece Stoklar üzerindeki 

değer Artışı veya Azalışı bulunarak stoklama maliyetinin üzerine eklenecek ve/veya 

düşülecektir. 

12

NGDDD olması halinde ise Değer Artışı vardır. 

Ticari Mallar Bilanço Değeri 68.000,00 

Vade Farkı (‐) 1.760,00 

Ticari Mallar Kaydi Değeri (DD) 66.240,00 

Piyasa Fiyatı 74.188,80 

Tahmini Satış Giderleri (‐) 3.974,40 

Net Gerçekleşebilir Değer (NGD) 70.214,40 

Değer Azalışı / Artışı ‐3.974,40 



e. Duran Varlıklar 

6. Maddi Duran Varlıklar 

EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. ne ait Maddi Duran Varlık listeleri incelendiğinde; 

Şirketin aktifine kayıtlı makine tesis ve cihazlarla iki adet binanın var olduğu 

görülmüştür. Bina maliyetlerinin incelenmesin de maliyet bedelinin arsa payını da 

kapsadığı tespit edilmiştir. 213 Sayılı VUK ’nun 269. ve 270 inci Maddelerine göre Arsa 

Payına ilişkin giderler binanın maliyeti içerisinde değerlendirilirken TMS 16 ‐ Maddi 

Duran Varlıklara İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı TMS – 16, Par.10 da; “Bir işletme bu 

ilke çerçevesinde, maddi duran varlıklarla ilgili bütün maliyetleri oluştuğu tarihteki değerleriyle 

muhasebeleştirir. Bu maliyetler, bir maddi duran varlık kaleminin ilk elde etme veya inşa edilmesi 

aşamasında oluşan ve sonradan; ekleme, kısmi yenileme ve bakım için katlanılan maliyetleri içerir.” 

şeklinde hükmedilmiştir. Özetle; TMS/TFRS açısından arsa payları; binaların maliyetleri 

içerisinden çıkarılmalıdır. Nihayetinde arsaların faydalı ömrü belirsiz olduğundan 

amortismana tabi tutulmamaktadır. 

Maddi Duran Varlıklar Defter Değeri Arsa Payı Oranı Arsa Payı Tutarı 

Arsa Payı Hariç 

Bina Maliyeti 

Güneşli ‐ Merkez Binası 42.000,00 0,45 18.900,00 23.100,00 

Hadımköy ‐ Fabrika Binası 75.000,00 0,45 33.750,00 41.250,00 

252 ‐ Binalar 117.000,00 52.650,00 64.350,00 

Arsa Paylarının Bina Maliyetlerinden Çıkarılmasının Muhasebeleştirilmesi; 

250 Arsa ve Araziler 52.650,00 

252 Binalar 52.650,00 

EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından yaptırılan Ekspertiz değerlemesi 

sonucunda varlıklardaki değer artışı ve azalışınında kayıtlara alınarak TMS/TFRS 

açısından raporlanması gerekmektedir. Bu amaçla EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. 

e ait Maddi Duran Varlık Listesi yeniden değerlenerek aşağıdaki tablo elde edilmiştir. 

Burada işlem TMS – 16 ya göre “Net Değer Yöntemi” esas alınmıştır. 

13

Maddi Duran Varlıklar Defter Değeri 

Birikmiş 

Amortisman 

Kısıt 

Amortisman 

Düzeltilmiş 

Net Değer Piyasa Değeri Değer Azalışı/Artışı 

(1) (2) (3) (4)=(1)‐(3) (5) (6)=(4)‐(5) 

250 ‐ Arsa ve Araziler 80.650,00 0,00 80.650,00 96.500,00 ‐15.850,00 Değer Artışı 

252 ‐ Binalar 64.350,00 5.610,00 5.120,50 59.229,50 122.265,00 ‐63.035,50 Değer Artışı 

Güneşli ‐ Merkez Binası 23.100,00 2.310,00 2.233,00 20.867,00 43.890,00 ‐23.023,00 Değer Artışı 

Hadımköy ‐ Fabrika Binası 41.250,00 3.300,00 2.887,50 38.362,50 78.375,00 ‐40.012,50 Değer Artışı 

253 ‐ Tesis, Makine ve Cihazlar 5.400,00 1.080,00 900,00 4.500,00 1.800,00 2.700,00 Değer Azalışı 

Toplam 150.400,00 6.690,00 6.020,50 144.379,50 220.565,00 ‐76.185,50 

Piyasa Değerine göre Maddi Duran Varlıkların Revize Edilmesine İlişkin Muhasebe Kaydı; 

250 Arsa ve Araziler 15.850,00 

522 MDV Yeniden Değerleme Artışları 15.850,00 

252 Binalar 23.023,00 



253 Tesis, Makine ve Cihazlar 2.700,00 


253 Tesis, Makine ve Cihazlar 900,00 


252 Binalar 5.120,50 

257 Birikmiş Amortismanlar 4.590,00 


Birikmiş Amortismanların Düzenlenmesi; 

Birikmiş Amortismanlar Birikmiş Amortisman (DD) Kısıt Amortisman Değer Azalışı/Artışı 

(1) (2) (3)=(1)‐(2) 

250 ‐ Arsa ve Araziler 0,00 0,00 0,00 

252 ‐ Binalar 5.610,00 5.120,50 489,50 Değer Azalışı 

Güneşli ‐ Merkez Binası 2.310,00 2.233,00 77,00 Değer Azalışı 

Hadımköy ‐ Fabrika Binası 3.300,00 2.887,50 412,50 Değer Azalışı 

253 ‐ Tesis, Makine ve Cihazlar 1.080,00 900,00 180,00 Değer Azalışı 

Toplam 6.690,00 6.020,50 669,50 Değer Azalışı 

Birikmiş Amortisman Değer Azalışlarının Muhasebeleştirilmesi; 

257 Birikmiş Amortismanlar 257,00 


14

Hadımköy ‐ Fabrika Binası; EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından kira geliri 

elde edilmek amacıyla kiralanmış ve Yatırım Amaçlı Gayrimenkul olarak elde 

tutulmakta olduğu anlaşılmıştır. 

Bu nedenle Hadımköy ‐ Fabrika Binası; TMS – 40 Yatırım Amaçlı Gayrimenkullere 

İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı kapsamında değerlendirilecek ve 

muhasebeleştirilecektir. TMS – 40, Par.6 göre “Faaliyet kiralaması çerçevesinde kiracı tarafından 

elde tutulan gayrimenkule ilişkin bir hakkın yatırım amaçlı gayrimenkul olarak sınıflandırılması ve 

muhasebeleştirilmesi ancak ve ancak, söz konusu gayrimenkulün; yatırım amaçlı gayrimenkul tanımına 

girmesi ve kiracının Paragraf 33‐55’te belirtilen gerçeğe uygun değer yöntemini kullanması durumunda 

mümkündür. Bu sınıflandırma alternatifinin her bir gayrimenkul için ayrı ayrı uygulanması mümkündür. 

Ancak faaliyet kiralaması yoluyla elde edilen bir gayrimenkul hakkı için bu alternatifin seçilmiş olması 

durumunda, yatırım amaçlı olarak sınıflandırılan tüm gayrimenkullerin gerçeğe uygun değer yöntemine 

göre muhasebeleştirilmesi gerekir. Söz konusu alternatifin seçilmesi durumunda, daha önce sınıflandırılmış 

bulunan haklar Paragraf 74‐78 uyarınca yapılacak açıklamalara dahil edilir.” Şeklinde 

hükmolunmuştur. Ancak TMS – 40, Par.3.b ye göre “Yatırım amaçlı gayrimenkullerden elde 

edilen kiralama gelirlerinin muhasebeleştirilmesi (ayrıca "TMS 18 Hasılat Standardına bakınız)” için 

bakmak gerekecektir. 

Yatırım Amaçlı Gayrimenkullerin Defter Değerinin ve Değer Artışlarının Binalar Hesabından 

Ayrıştırılmasına ilişkin Muhasebe Kaydı; 

202 Yatırım Amaçlı Binalar 78.375,00 

252 Binalar 38.362,50 


Yatırım Amaçlı Gayrimenkullerin Birikmiş Amortisman Defter Değerinin ve Değer Azalışlarının Birikmiş 

Amortismanlar Hesabından Ayrıştırılmasına İlişkin Muhasebe Kaydı; 


207 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller Birikmiş Amortismanı 2.887,50 


7. Maddi Olmayan Duran Varlıklar 

EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. ne ait Maddi Olmayan Duran Varlıklar listesi 

incelenmiştir. TMS/TFRS açısından Maddi Olmayan Duran Varlıklar TMS – 38 Maddi 

Olmayan Duran Varlıklara İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı kapsamında 

değerlendirilmektedir. TMS – 38, Par.21 de; “Bir maddi olmayan duran varlık sadece ve sadece: 

(a) Varlıkla ilişkilendirilen beklenilen gelecekteki ekonomik yararların işletme için gerçekleşmesinin 

muhtemel olması ve 

(b) Varlığın maliyetinin güvenilir bir şekilde ölçülebilmesi durumunda, 

Muhasebeleştirilir.” şeklinde belirtilmiştir. 

EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. nin “262 – Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri” olarak 

muhasebeleştirdiği tutar bu kapsamda aktifleştirilmeyip, doğrudan dönemin gideri 

olarak dikkate alınacaktır. 



262 Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri 8.600,00 

15

TMS/TFRS de genel olarak; araştırma giderleri dönem gideri olarak dikkate alınırken, 

geliştirme giderleri; TMS – 38, Par.57 ye göre; “Sadece ve sadece, aşağıdaki koşulların 

tamamının varlığı halinde, geliştirmeden (veya işletme bünyesinde yürütülen bir projenin geliştirme 

safhasından) kaynaklanan maddi olmayan duran varlıklar muhasebeleştirilir: 

(a) Maddi olmayan duran varlığın kullanıma veya satışa hazır hale gelebilmesi için 

tamamlanmasının teknik olarak mümkün olması. 

(b) İşletmenin maddi olmayan duran varlığı tamamlama ve bu varlığı kullanma veya satma 

niyetinin bulunması. 

(c) Maddi olmayan duran varlığı kullanma veya satma imkânının bulunması. 

(d) Maddi olmayan duran varlığın muhtemel gelecek ekonomik faydayı nasıl sağlayacağının belirli 

olması. Ayrıca, maddi olmayan duran varlığın ürününün veya kendisinin bir piyasasının olması ya 

da işletme bünyesinde kullanılacak olması durumunda buna elverişli olması. 

(e) Geliştirme safhasını tamamlamak ve maddi olmayan duran varlığı kullanmak veya satmak için 

yeterli teknik, mali ve diğer kaynakların mevcut olması. 

(f) Geliştirme sürecinde maddi olmayan duran varlıkla ilgili yapılan harcamaların güvenilir bir 

biçimde ölçülebilir olması.” 

gibi şartları sağlaması durumunda aktifleştirilmektedir. Örneğimizde EBUT Yatırım 

Sanayi ve Ticaret A.Ş. 213 Sayılı VUK çerçevesinde; 263 – Araştırma ve Geliştirme 

Giderlerini aktifleştirmiştir. TMS/TFRS açısından uygun raporlamanın sağlanması için 

ayrıştırma ve düzenleme yapılması gerekecektir. Buna göre Meslek Mensubu Maddi 

Olmayan Duran Varlıklar için aşağıdaki tabloyu hazırlayacak ve gereği muhasebe 

kaydını yapacaktır; 

Defter Birikmiş Kısıt Birikmiş 

Maddi Olmayan Duran Varlıklar Değerleri İtfa Payları İtfa Payları Değer Azalışı/Artışı 

(1) (2) (3)=(1)‐(2) 

260 ‐ Haklar 14.380,00 2.876,00 2.077,11 798,89 Değer Azalışı 

263 ‐ Geliştirme Giderleri 3.950,00 2.370,00 1.711,67 658,33 Değer Azalışı 

Giderleşecek Araştırma Giderleri 3.650,00 2.190,00 

Toplam 21.980,00 7.436,00 3.788,78 1.457,22 

Araştırma Giderlerinin ayrıştırılmasına İlişkin muhasebe kaydı; 



263 Araştırma ve Geliştirme Giderleri 3.650,00 

Birikmiş İtfa Giderlerinin revize edilmesine ilişkin muhasebe kaydı; 



f. Ticari Borçlar 

8. Satıcılar 

320 – Satıcılar Hesabı da 120 – Alıcılar Hesabında olduğu gibi TMS/TFRS açısından 

ıskonto edilmiş değer üzerinden gösterilmelidir. 320 – Satıcılar Hesabının muavin 

kaydının ıskonto edilmiş değerinin hesaplanması 120 – Alıcılar Hesabında verilmiş olan 

Bugünkü Değer Formülü ile ıskonto edilecek ve aşağıda verilmiş olan tablo elde 

edilecektir. 

16

320 ‐ Satıcılar 

Peşin 

Fiyat 

Vadeli 

Fiyat 

Ortalama 

Vade 

(Gün) 

31.12.2004 

Reeskont 

Gün Sayısı 

Ödeme 

Vadesi Faiz Oranı (i) 

Bugünkü 

Değer (BD) 

Reeskont 

Tutarı 

V. Selçuk Yalçın Finansal Yatırım A.Ş. 2.500,00 2.875,00 30 9 09.01.2005 4,652391396 2.753,16 121,84 

Akın Doğan Ticari İşletmesi 2.890,00 3.323,50 30 19 19.01.2005 4,652391396 3.033,15 290,35 

Mine Ticari İşletmesi 1.950,00 2.242,50 38 12 12.01.2005 3,26839345 2.136,60 105,90 

Emre Makine A.Ş. 760,00 874,00 42 10 10.01.2005 2,881173175 841,69 32,31 

Hikmet Kıvanç Makine Sanayi Ltd.Şti. 1.570,00 1.805,50 35 11 11.01.2005 3,661194517 1.722,55 82,95 

Toplam 9.670,00 11.120,50 10.487,16 633,34 

Burada Reeskont işlemine ilişkin yapılacak kayıt hesaplanıp muhasebeleştirilirken 

“Ertelenen Faiz Giderleri” ni de dikkate almak zorundayız. 153 – Ticari Mallar Hesabı 

analiz edilirken hatırlanacağı üzere 1.760,00 YTL tutarındaki Vade Farkı stoklar 

üzerinden indirgenmişti. Borçlanma gerekleri bakımından da ödenen vade farkının fiili 

kısmının zararla mahsup edilmesi gerekliliğinden önceden bahsetmiştik, şimdi aşağıda 

verilen tablo ile 320 – Satıcılar Hesabından mahsup edilmesi gereken vade faklarına 

ilişkin hesaplama verilmiştir. Buna göre muhasebeleştirme şu şekilde olacaktır. 

320 ‐ Satıcılar Hesabının 

Defter Değeri (DD) 11.120,50 

Bugünkü Değeri (BD) (‐) 10.487,16 

Reeskont Tutarı 633,34 

Stoklara İlişkin Vade Farkı (‐) 1.760,00 

Satılan Mala Ait Vade Farkı Tutarı ‐1.126,66 


320 Satıcılar 1.126,66 

g. Borç ve Gider Karşılıkları 

9. Kıdem Tazminatı Karşılıkları 

TMS/TFRS açısından Çalışanlara sağlanan hak ve menfaatler TMS – 19 Çalışanlara 

Sağlanan Faydalara İlişkin Türkiye Muhasebe Standardın da açıklanmıştır. Çalışanlar 

açısından bir çok detayı öngörmüş olan standart; Detay anlamda Tazminatlara ilişkin 

olarak TMS – 19, Par.104 de açıklamış bulunmaktadır. Bu detaya girmeksizin TMS – 19, 

Par.120 de özetle; “Bir işletme, finansal tablo kullanıcılarının tanımlanmış fayda planlarının özelliklerini 

ve dönem boyunca anılan planlarda olacak değişikliklerin finansal etkilerini değerlendirmelerini sağlayacak 

bilgiyi kamuoyuna açıklar.” maddesine dayanarak sadece kıdem tazminatının 

hesaplamasına örnek vermiş bulunmaktayız buradaki yasal dayanak TMS – 19, Par.121 

de getirilmiş olan; “Paragraf 120A(b) planın türünün genel bir tanımlamasını gerektirir. Böyle bir 

tanımlama, örneğin, sabit maaşa dayalı tazminat planlarını, son maaşa dayalı tazminat planları ile işten 

ayrılma sonrası sağlanan tıbbi fayda planlarından ayırır. Planın tanımlaması, 52 nci Paragraf doğrultusunda 

tanımlanmış fayda yükümlülüğünün ölçülmesinde kullanılan zımni kabulden doğan yükümlülük doğuran 

gayri resmi uygulamaları da içerir. Daha fazla detaya gerek yoktur.” madde hükmüdür. 

Literatürde; öngörülen yükümlülüğe ilişkin Kıdem tazminatı hesaplaması; öncelikle 

ıskonto oranın tespit edilmesi ile mümkündür. Kıdem Tazminatı için Iskonto Formülü; 

17

Çalışanın 

Adı Soyadı 

İlk İşe Giriş 

Tarihi 

Kıdem Tazminatı Karşılığı içinse formül; 

İşe Giriş 

Tarihi Brüt Ücret 

AKTÜERYAL YÖNTEMLE KIDEM TAZMİNATI HESABI 

Kıdeme 

Esas 

Ücret 

Şirket 

kayıtlarında 

Toplam 

Yükümlülük 

Prim 

Ödenen 

Gün 

Sayısı Cins 

Emek. 

Kalan 

Gün 

Emekli 

Olunacak 

Yıl 

İndirgenmiş 

Kıdem 

Tazminatı 

Yükümlülüğü 

Iskonto 

Oranı % 

1 ‐ 

Iskonto 

Oranı% 

Ali Koç 15.05.1982 01.02.2002 2.580,00 1.574,74 5.921,39 1.040 E 7.960 2007 1.595,43 0,73 0,26943 

Ümit Püsküllü 21.08.1992 15.08.2001 2.450,00 1.574,74 6.856,29 1.216 E 7.784 2017 1.901,67 0,72 0,27736 

Saim Kurt 15.09.1987 01.01.2000 2.560,00 1.574,74 10.150,95 1.800 E 7.200 2012 3.099,84 0,69 0,30537 

Onur Neptun 25.03.1996 30.09.2001 2.900,00 1.574,74 6.603,68 1.171 E 7.829 2021 1.818,08 0,72 0,27531 

Toplam 10.490,00 6.298,96 29.532,31 8.415,02 

TMS / TFRS kapsamında TMS – 19 standardı çerçevesinde hazırlanan Kıdem Tazminatı 

Hesabı yapılırken aşağıdaki verilerden faydalanılmıştır; 

Kıdem Tavanı 1.574,74 

Bilanço Tarihi 31.12.2004 

Faiz Oranı 16,00% 

Enflasyon Oranı 9,32% 

Kıdem Tazminatı Farkının muhasebeleştirilmesi; 

Şirket kayıtlarında Toplam Yükümlülük 29.532,31 

İndirgenmiş Kıdem Tazminatı Yükümlülüğü (‐) 8.415,02 

Kayıtlardan İndirilecek Kıdem Tazminatı Tutarı 21.117,29 

471 Kıdem Tazminatı Karşılıkları 21.117,29 


10. Dava Karşılıkları 

Türü Konusu Takip Âdeti Takip Tutarı 

İcra Takipleri Alacak 5 7.680,00 

Diğer Takipler İptal 3 1.500,00 

Toplam 8 9.180,00 

EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. nin Avukatı Mustafa Babayiğit ile yapılan görüşme 

sonrası şirket aleyhine açılan icra davalarının kaybedilmesine ilişkin kanaatin yüksek 

olması nedeniyle, dava tutarlarının tamamı için karşılık ayrılmasına karar verilmiştir. 


379 Diğer Borç ve Gider Karşılıkları 7.680,00 

Diğer Takipler üzerinde yapılan görüşmeler neticesinden iptal davasının şirket lehine 

olma ihtimalinin yüksek olması nedeni ile TMS – 8 Muhasebe Politikaları, Muhasebe 

Tahminlerinde Değişiklikler ve Hatalara İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı ile TMS – 

1 Finansal Tabloların Sunuşuna İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı kapsamında 

dipnotlarda gösterilmesine karar verilmiştir. 

18

11. Ertelenen Vergi Karşılıkları 

TMS/TFRS de vergiler hususundaki açıklamalar TMS – 12 Gelir Vergilerine İlişkin 

Türkiye Muhasebe Standardında ele alınmıştır. Geniş ve detaylandırılmış bilgiler ve 

örnekler içeren TMS – 12 standardın temel niteliğini TMS – 12, Par.10 da açıklamıştır; 

“Bir varlığın veya borcun vergiye esas değerinin olup olmadığının açık olmadığı durumlarda bu Standardın 

dayandığı temel ilkenin dikkate alınması yardımcı olacaktır; bu ilke şudur: Bazı belirli sınırlamaların dışında, 

bir varlığın defter değeri geri kazanıldığı veya bir borcun defter değeri ödendiğinde, bu varlığın defter 

değerinin kazanılması veya borcun defter değerinin ödenmesinin hiç bir vergi etkisi doğurmayacağı 

duruma nazaran, işletmenin gelecekte ödeyeceği vergiler daha fazla olacaksa ertelenmiş vergi borcu, daha 

az olacaksa ertelenmiş vergi varlığı muhasebeleştirilir. Aşağıdaki 52 nci Paragrafı izleyen Örnek C bu temel 

ilkenin kullanımının dikkate alınabileceği durumları açıklamaktadır, örneğin, bir varlığın veya borcun 

vergiye esas değerinin geri kazanımın veya borç ödemenin şekline bağlı olduğu durumlarda olduğu gibi.” 

Özetle; TMS/TFRS kapsamında düzeltilmiş tutarlar ile Vergi Kanunlarına göre 

kaydedilmiş tutarlar arasındaki farkların yanında işletmeye sağlanan teşvikler, geçmiş 

yıl mali zararları gibi gelecekte indirim konusu yapılabilecek farklar da hesaplamaya 

dahil edilecektir. Daha açıkçası; Vergi kanunları ile belirlenen kar ve vergi karşılıklarına 

karşın; TMS/TFRS kapsamında yapılan düzeltmeler gereği doğacak vergilerin 

karşılaştırılarak raporlanmasından ibarettir. 

İlke olarak Gelir tablosunda cari dönem vergi karşılığı ile ertelenmiş vergiler ayrı ayrı 

gösterilmelidir. Böylece, işletmelerin ilgili dönemde elde ettiği karlar üzerinden 

hesaplanan vergi karşılıkları, vergilendirilebilir kar üzerinden hesaplanan vergi tutarı ile 

işletmenin gelecek dönemlere devredeceği vergi tutarı ayrı ayrı raporlanması 

sağlanacaktır. Bu yönlü “Ertelenmiş Vergi Farkları” TMS – 12, Par.60.Fık.2 kapsamında 

özkaynaklara borç veya alacak olarak kaydedilmiş olan kalemlerle ilgili değişiklikler 

hariç olmak üzere, gelir tablosuna yansıtılır. 

TMS – 12, Par.37 “İşletme her bilanço gününde önceki dönemlerde, muhasebeleştirmediği ertelenmiş 

vergi varlıklarını tekrar gözden geçirmelidir. Bir işletme ileriki dönemde vergiye tabi kâr elde etmesinin olası 

olması halinde bu tutarlarla sınırlı olmak üzere önceden muhasebeleştirmediği ertelenmiş vergi varlığını 

muhasebeleştirebilir. Örneğin, piyasa koşullarındaki olumlu gelişmeler nedeniyle, gelecekte işletmenin 

önceden muhasebeleştirmediği ertelenmiş vergi varlığını kullanmasına yetecek tutarlarda vergiye tabi kâr 

elde edebileceği öngörülüyorsa Paragraf 24 veya 34’te belirlenen muhasebeleştirme koşulları sağlanmış 

olur. Diğer bir örnek, işletmenin ertelenmiş vergi varlığını bir işletme birleşmesinin olduğu tarihte veya 

daha sonra gözden geçirmesidir (bakınız: Paragraf 67 ve 68).” 

Bulunan farklar eğer aynı vergi erkine karşı doğuyor ise TMS – 12, Par.74 ve 75 

kapsamında değerlendirilerek mahsup edilerek bilançoda tek rakam olarak 

gösterilebilir. 

Örneğimizde; EBUT Yatırım Sanayi ve Ticaret A.Ş. 31.12.2004 Bilanço tarihi itibariyle 

TMS / TFRS kapsamında yapılan düzenleme çerçevesinde oluşan ve hesaplancak 

ertelenen vergiye ilişkin detaylar şöyledir; 

Aşağıda verilen tabloya göre “Ertelenmiş Vergi Karşılıkları” için muhasebe kayıt şu 

şekilde olmalıdır; 


283 Ertelenmiş Vergi Varlıkları 8.249,31 

438 Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar 11.087,66 

19

Ertelenen Vergi Karşılıkları Tablosu 

Borç Alacak 

Ertelenen 

Vergi 

Varlıkları 

Ertelenen 

Vergi 

Yükümlülükleri 

Hisse Senedi Değer Artışı 1.409,16 0,00 465,02 

Satılmaya Hazır Finansal Varlıklar Değer Artışları 381,41 0,00 125,87 

Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı 3.080,50 1.016,57 0,00 

Alıcılar Reeskont Giderleri 89,88 29,66 0,00 

Alacak Senetleri Reeskont Gideri 340,38 112,33 0,00 

Ticari Mallar Vade Farkları 1.760,00 580,80 0,00 

Ticari Mallar Değer Artışları 3.974,40 0,00 1.311,55 

Yatırım Amaçlı Binalar Birikmiş Amortismanı Değer Azalışı 412,50 0,00 136,13 

Birikmiş Amortismanlar Değer Azalışı 257,00 0,00 84,81 

Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri Gidere Devri 3.440,00 1.135,20 0,00 

Araştırma Giderlerinin Giderleştirilmesi 1.460,00 481,80 0,00 

Maddi Olmayan Duran Varlıkların Birikmiş 

Amortismanlarında Değer Azalışı 1.457,22 0,00 480,88 

Satıcılar Hesabının Vade ve Reeskont Farkı 1.126,66 371,80 0,00 

Diğer Borç ve Gider Karşılıkları 7.680,00 2.534,40 0,00 

Kıdem Tazminatı Karşılığı 21.117,29 0,00 6.968,71 

Bina Değer Azalış Farkları 5.120,50 1.689,77 0,00 

Tesis Makine ve Cihazlar Değer Azalışları 900,00 297,00 0,00 

Birikmiş Amortismanlar Değer Artışları 4.590,00 0,00 1.514,70 

0,00 0,00 

Toplam 24.997,92 33.598,98 8.249,31 11.087,66 

Sonuç Hesabı olarak; 31.12.2004 Tarihli Bilanço; TMS/TFRS açısından 01.01.2005 

Tarihli Açılış Bilançosu olarak düzenlenirken; geçici hesap olarak tanımladığımız 599 – 

TMS/TFRS Düzeltme Hesabı, 590 – Dönem Net Karı ve/veya 591 – Dönem Net Zararı 

Hesabı ile mahsup edilerek 580 – Geçmiş Yıllar Zararları ve/veya 570 – Geçmiş Yıllar 

Karları Hesabına devredilerek bilanço denkliği sağlanmalıdır. 

TMS/TFRS Uyumlu 01.01.2005 Tarihli Açılış Bilançosu Dönem Karının Düzenleme 

Farkları ile Geçmiş Yıl Karları Hesabına Devri ne ilişkin Muhasebe Kaydı; 

590 Dönem Net Karı 32.429,26 


570 Geçmiş Yıllar Karı 38.191,97 

Bilindiği üzere örnek işletmemiz de TMS/TFRS Raporlama tarihi olarak 31.12.2006 

tarihli Mali Tabloların düzenlenmesi kararlaştırılmıştır. Öncelikle, 2005 Yılı Mali 

Tablolarını düzenlenmesi gerekliliğini daha sonra ise 01.01.2005 Tarihli Açılış 

Bilançosunun düzenlemesi öngörülmüş ve örneğimizde 01.01.2005 Tarihli Mali Tablolar 

TMS/TFRS açısından düzenlenmiştir. Bundan sonra aynı mantıkla önce 31.12.2005 

tarihli bilanço daha sonra ise 31.12.2006 Tarihli Mali Tablolar düzenlenecektir. 

20

Aktifler 

I DÖNEN DEĞERLER 

EBUT YATIRIM SANAYİ VE TİCARET A.Ş. 

31.12.2004 TARİHLİ ARA DÖNEM AYRINTILI BİLANÇOSU 

31.12.2004Tarihli 

Eski Mevzuata Göre 

Düzenlenmiş Bilanço Dipnott 

01.01.2005 Tarihli 

TMS/TFRS ye Göre Düzenlenmiş 

Açılış Bilançosu 

A Hazır Değerler 27.842,47 27.842,47 

1 Kasa 18.980,28 1 18.980,28 

2 Bankalar 8.862,19 2 8.862,19 

B Menkul Kıymetler 2.000,00 3.790,57 

1 Hisse Senetleri 2.000,00 3 2.909,16 

2 Satılmaya Hazır Finansal Varlıklar 0,00 4 881,41 

C Ticari Alacaklar 20.285,60 16.774,84 

1 Alıcılar 9.125,60 5 5.955,22 

2 Alacak Senetleri 11.160,00 6 10.819,62 

3 Şüpheli Ticari Alacaklar 0,00 7 3.080,50 

‐ 4 Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı 0,00 3.080,50 

D Diğer Alacaklar 3.250,00 3.250,00 

1 İlişkili Taraflardan Alacaklar 0,00 8 3.250,00 

2 Ortaklardan Alacaklar 3.250,00 0,00 

E Stoklar 68.000,00 70.214,40 

1 Ticari Mallar 68.000,00 9 70.214,40 

DÖNEN VARLIKLAR TOPLAMI 121.378,07 121.872,28 

II DURAN VARLIKLAR 

‐ 

Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller 0,00 75.487,50 

1 Yatırım Amaçlı Binalar 0,00 78.375,00 

2 Yatırım Amaçlı Gayrimenkul 

Birikmiş Amortismanı 0,00 2.887,50 

D Maddi Duran Varlıklar 139.120,00 139.057,00 

1 Arazi ve Arsalar 28.000,00 96.500,00 

2 Binalar 117.000,00 43.890,00 

3 Tesis, Makine ve Cihazlar 5.400,00 1.800,00 

‐ 4 Birikmiş Amortismanlar 11.280,00 3.133,00 

E Maddi Olmayan Duran Varlıklar 17.984,00 14.541,22 

1 Haklar 14.380,00 14.380,00 

2 Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri 8.600,00 0,00 

3 Araştırma ve Geliştirme Giderleri 7.600,00 3.950,00 

‐ 4 Birikmiş Amortismanlar 12.596,00 3.788,78 

G Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir 

Tahakkukları 0,00 8.249,31 

1 Ertelenmiş Vergi Varlıkları 0,00 8.249,31 

DURAN VARLIKLAR TOPLAMI 157.104,00 237.335,03 

AKTİF (VARLIKLAR) GENEL 

TOPLAMI 278.482,07 359.207,31 

21

PASİFLER 

I KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 

B Ticari Borçlar 11.120,50 12.247,16 

1 Satıcılar 11.120,50 12.247,16 

C Diğer Borçlar 5.400,00 5.400,00 

1 İlişkili Taraflara Borçlar 0,00 10 5.400,00 

2 Ortaklara Borçlar 5.400,00 0,00 

G Borç ve Gider Karşılıkları 0,00 7.680,00 

5 Diğer Borç ve Gider Karşılıkları 0,00 11 7.680,00 

KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 

TOPLAMI 16.520,50 25.327,16 

II UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 

C Diğer Borçlar 0,00 11.087,66 

1 Kamuya Olan Ertelenmiş veya 

Taksitlenmiş Borçlar 0,00 11.087,66 

E Borç ve Gider Karşılıkları 29.532,31 8.415,02 

1 Kıdem Tazminatı Karşılığı 29.532,31 8.415,02 

UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 

TOPLAMI 29.532,31 19.502,68 

III ÖZKAYNAKLAR 

A Ödenmiş Sermaye 200.000,00 200.000,00 

1 Sermaye 200.000,00 200.000,00 

B Sermaye Yedekleri 0,00 76.185,50 

1 MDV Yeniden Değerleme Artışları 0,00 12 76.185,50 

D Geçmiş Yıllar Kârları 0,00 38.191,97 

E Geçmiş Yıllar Zararları (‐) 0,00 0,00 

F Dönem Net Kârı (Zararı) 32.429,26 0,00 

ÖZKAYNAKLAR KAYNAKLAR TOPLAMI 232.429,26 314.377,47 

PASİF (KAYNAKLAR) GENEL TOPLAMI 278.482,07 359.207,31 

22

Dipnot – 1 Kasa Hesabı 

01.01.2005 Tarihli Açılış Bilançosu Dipnotları 

Şirketin kasasında aşağıda verilen tablo ayrıntısında görüldüğü üzere üç cins para 

bulunmaktadır. Yabancı paraların değerlenmesinde TCMB 31.12.2004 Tarihli Efektif Alış Kuru 

esas alınmıştır. Değerlemeye ait düzenlemeler Mali Tablolara yansıtılmıştır. 

YTL Kasası 8.756,60 

Yabancı Para Kasası 10.223,68 

EURO Kasası 1.800,00 3.279,60 YTL 

USD $ Kasası 5.200,00 6.944,08 YTL 

Dipnot – 2 Bankalar Hesabı 

Şirketin Yurtiçinde çeşitli bankalarda tutmuş olduğu mevduatlara ilişkin hazırlanan tablo aşağıda 

sunulmuştur. Üç cins para üzerinde tutulan mevduatlardan yabancı paraların değerlenmesinde 

TCMB 31.12.2004 Tarihli Efektif Alış Kuru esas alınmıştır. Değerlemeye ait düzenlemeler Mali 

Tablolara yansıtılmıştır. 

YTL Mevduatlar 2.875,00 

Yabancı Para Mevduatları 5.987,19 

EURO Mevduatlar 1.560,00 2.842,32 YTL 

USD $ Mevduatlar 2.355,00 3.144,87 YTL 

Dipnot – 3 Hisse Senetleri Hesabı 

Şirketin sahip olduğu Borsada işlem gören ABCA Enerji A.Ş. e ait 1.500 Adet hisse şirket 

Muhasebe Politikası gereği “Borsa En İyi Satış Fiyatı” değerlenmiştir. Değerlemeye ilişkin 

düzenleme Mali Tablolara yansıtılmıştır. 

Dipnot – 4 Satılmaya Hazır Finansal Varlıklar Hesabı 

Şirket sahip olduğu CDIG Dijital A.Ş. e ait hisse senetlerini satmak amacıyla elinde tuttuğundan 

110 – Hisse Senetleri hesabından ayrıştırılarak Satılmaya Hazır Finansal Varlıklar Hesabına 

alınmıştır. Değerleme “Borsa En İyi Satış Fiyatı” yapılmıştır. 

Dipnot – 5 İlişkili Taraflardan Alacaklar / Borçlar 

Ortaklara Borçlar ve Ortaklarda alacaklar hesabında tutulan değerler İlişkili Taraflardan Borçlar 

ve Alacaklar hesaplarına aktarılarak ilişki nüvesi bilanço yapısına aktarılmıştır. 

Dipnot – 6 Diğer Borç ve Gider Karşılıkları 

Şirket aleyhine açılan icra davalarının kaybedilmesine ilişkin kanaatin yüksek olması nedeniyle, 

dava tutarlarının tamamı için karşılık ayrılmasına karar verilmiştir. Şirketin 1.500,00 YTL 

değerinde iptal davasının şirket lehine olma ihtimalinin yüksek olduğundan karşılık 

ayrılmamıştır. 

(Örnek Çalışmada; Tüm Dipnotlar Yazılmamıştır. Gerçek Çalışmalarda Hesaplara ilişkin Tüm Detaylar 

Dipnotlara alınmalıdır) 

23

IV. Sonuç 

TMS/TFRS nin uygulanması hususun da birçok muhasebe bilimcisi Türk Ticaret Kanun 

Taslağının yasalaşıp yürürlüğe girmesini beklemektedir. Ancak Türkiye Muhasebe 

Standartları Kurulu’nun yayınlamış olduğu Türkiye Muhasebe Standartlarının; 

31.12.2005 tarihinden sonra başlayan hesap dönemleri için geçerli olmak üzere, 

yayımlandığı tarihte yürürlüğe gireceği hükmolunmuştur. Yine 26.12.1992 Tarih ve 

21447 Sayılı Mükerrer Resmi Gazetede yayımlanmış olan 1 SIRA NO' LU MUHASEBE 

SİSTEMİ UYGULAMA GENEL TEBLİĞİ nin “III ‐ MALİ TABLOLAR İLKELERİ” başlıklı 

kısmında; “Mali tablolar ilkeleri, temel mali tabloların düzenlenmesinde işletmeler tarafından 

uygulanacak kuralları ifade eder. 

Bu düzenlemede yer almayan konularda, daha sonra yayımlanacak muhasebe standartlarına, yoksa 

muhasebe kavramlarına uygun olarak öncelikle, işletmenin içinde bulunduğu sektörde söz konusu işletme 

büyüklüğü için yaygın olarak kullanılan, bunun da uygulanmadığı hallerde uluslararası standartlarda 

benimsenen esaslara uyulur. 

Mali tabloların hazırlanmasında esas alınan kavram ve ilkeler ile Türk Ticaret Kanunu ve ilgili diğer 

mevzuat hükümlerinin farklı uygulamalara yer verdiği durumlarda, işletmeler söz konusu mevzuat 

hükümleri uyarınca istenilen bilgileri sağlayacak şekilde gerekli düzenlemeleri yaparlar. Ancak, bu 

düzenlemeler bu bölümde yer alan ilkeler çerçevesinde düzenlenecek mali tabloların tekliği ilkesini 

değiştiremez. 

Mali Tablolar aşağıdaki tabloları içerir: 

1. Bilanço 

2. Gelir Tablosu 

3. Satışların Maliyeti Tablosu 

4. Fon Akım Tabloları 

5. Nakit Akım Tablosu 

6. Kâr Dağıtım Tablosu 

7. Öz Kaynaklar Değişim Tablosu 

Bu tablolardan, bilanço ve gelir tablosu dipnotları ve ekleri ile birlikte temel mali tabloları, diğerleri ise ek 

mali tabloları oluşturur.” Şeklinde ifade edilerek Uluslararası Muhasebe Standartlarının 

uygulanabilirliğini öngörmüştür. Yine aynı tebliğin “V ‐ YAPILAN DÜZENLEMENİN VERGİ 

MEVZUATI İLE İLİŞKİSİ VE YAPTIRIMI” başlıklı kısmında ise; “Bu düzenleme kapsamında 

bulunan işletmeler, muhasebe sistemlerini bu Tebliğ ve Eki'nde öngörülen kurallara uygun olarak 

yürüteceklerdir. Ancak vergiye tabi kârın tespiti aşamasında vergi kanunlarında yer alan özel hükümleri göz 

önünde bulundurmak zorundadırlar. Diğer bir anlatımla, bu düzenlemede yer alan kavram ve ilkeler ile 

mali tabloların düzenlenmesi ve sunulmasına ilişkin esaslar çerçevesinde düzenlenecek mali tabloların 

tekliği değiştirilemez olup; işletmeler söz konusu mali tablolardan hareketle vergiye tabi safi kazancın 

tespitinde vergi mevzuatı uyarınca istenilen bilgileri sağlayacak şekilde gerekli düzenleme ve 

hesaplamaları yapacaklardır.” İfadesine yer verilerek Mali Tabloların tekliği ilkesi hazırlanan 

raporlamanın farklı kanunlar açısından düzenlenmesi imkânını da uygulama için 

öngörmüştür. 

Bir başka açıdan değerlendirildiğinde; Ülkemizdeki KOBİ büyüklükleri gereğince; 

yayınlanmış olan Türkiye Muhasebe Standartlarının uygulama zorunluluğu kapsamında 

olmayacağı kanısıdır. KOBİ ler için hazırlanma aşamasında olan Türkiye Muhasebe 

Standartları “KOBIMUS”; aslında KOBİ ler için yürürlükte olan muhasebe standartlarının 

bir kısmının uygulanmasında muafiyet ve istisna bir kısmında ise daha yumuşak 

uygulama süreci tanıyacaktır. Daha farklı bir anlatımla mevcut şuan ki uygulamada 

KOBİ ler için uygulama zorunluluğu olmayan veya standartlar kapsamında olup 

işletmeleri ilgilendirmeyen standartların ve/veya standart içeriklerinin 

24

ayrıştırılmasından ibarettir. Dolayısı ile uygulama için KOBİ ler için Türkiye Muhasebe 

Standartları formunu beklemekte bir gerekçe olarak sunulmayabilir. 

Yine Türkiye Muhasebe Standartlarının uygulanmasında, işletmeler çeşitli zorluklarla 

karşılaşılabileceklerdir. Bu zorlukların başında hali hazırda meri olan Tek Düzen Hesap 

Planı (THP) nın standartlar açısından yeterli olmayıp revizyona tabi tutulması zarureti 

ve gereksini midir. Hali hazırda Akademik çevrelerce yayımlanmış TMS/TFRS ye ilişkin 

makale ve kitaplarda hesap kodlarında bir uzlaşı olmamakla beraber hesap isimlerinde 

ortak bir uzlaşıya varılmıştır. Akademik çevrelerin bu yönlü yayınlarından 

faydalanılabilir. 

Türkiye Muhasebe Standartlarının ülkemize uygulanabirliği hususnda karşılaşılabilecek 

en önemli sorun belkide standartların uygulanması safhasında dayanacağı değerleme 

ölçütleri olabilir. Bu konuda özellikle standartların ülkemize uyarlanması sırasında UFRS 

ve IAS dan çevri yapılarak yasallaştırılması esnasında standartta yapılan açıklamaların 

anlaşılması güçlüğü özellikle dil anlamında eklendiğinde en önemli sorun olarak ortaya 

çıkmaktadır. Ancak bu hususunda herhangi bir kanun ve direktifle ilgisi olmayıp eğitim 

ilgisi olduğunu düşünmekteyim. Yine yayınlanmış olan standartların ilke bazlı olması da 

değerleme ölçeklerinin açıklanır olması halinde TMSK tarafından tolere edilebileceği 

anlamına gelmektedir. 

V. Kaynaklar 

Akdoğan, Nalan, (2006) “Türkiye Muhasebe Standartlarının Uygulamasında Uyulacak Esaslar ve 

TFRS’ye Geçiş Bilançosunun Düzenlenmesi”, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, MÖDAV, Sayı:1, 

Mısırlıoğlu, İsmail Ufuk, (2005) “Kurum Kazancı Üzerinden Hesaplanan Vergilerin 

Raporlanması”, Mali Çözüm Dergisi, Sayı:72, Ağustos 

Sermaye Piyasası Kurulu, Seri: XI, 25 Nolu Tebliğ 

Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu (TMSK), (2007) Türkiye Muhasebe Standartları, 2007 

http://www.tmsk.org.tr (30 Eylül 2007) 

Üstündağ, Saim, (2007) “Global Finansal Raporlama Hayal mi?”, 

www.tsrsb.org.tr/NR/rdonlyres/03EE6DB6‐4920‐461A‐88EC‐4F5A9BAD73C/2156/182_186.pdf 

http://www.fsab.org 

http://www.iasb.org 

213 Sayılı Vergi Usul Kanunu http://www.gib.gov.tr/index.php?id=1028 

25

Muhasebe Sisteminde Yeni Trendler - III Türkiye Finansal ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?