Untitled

GNU
is notunix
1.Tarihçe
Debian dagitimi 1993 yilinda Ian Murdock
tarafindan bulunmustur. Ian Murdock ozamanlarda
Debian ManifestoadialtindatamamenLinuxveGNU
ruhuna bagli kalarak bu felsefeyi olusturmustur.
Kendisi o zamanlar Purdue Üniversitesinde
ögrenciydii."Debian"ismininortayaçikmasigeneIan
Murdock'in ozamanki hayatindan bir yansimadir. O
dönemde kiz arkadasi olan (simdiki esi) DEBra'nin
DEBkismivekendiadiIAN kisimlarininbirlesmesiyle
dogmustur.
Debian Projesi ilk baslarda yavas adimlarla
ilerlemistir. 1994 ve 1995 yillarinda 0.9x sürümü
çikmis, diger mimarilere olan destek portlari 1995
yilinda olusturulmaya baslanmistir. 1.x sürümü 1996
yilinda duyurulmustur. 1998 yilinda glibc tabanli ilk
Debian çikmistir. Bundan sonra çikan 2.x sürümleri
1.1. DebianSürümleri
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
DebianGNU/Linux
dahafazlaportvepaketiçermeyebaslamistir.Busüreç
içerisinde APT gelistirilmis ve desteklenen mimari
sayisi artmistir. 1999 yilinda ilk debian tabanli
dagitimlar olusmaya baslamis ve bu anlamda
genislemeyebaslamistir.
2000 yilindadebianprojesifarklibiryönde paket
yönetimine geçmistir. Testing adi altinda olusturulan
depolarda önemli degisiklikler yapilmaya baslanmis,
böylelikle kararli sürüm olusana kadar gelistiricilerin
paketler üzerinde yapacaklari testler için platform
olusturulmustur. Debian 2002 yilinda duyurdugu
Woodykodisimlikararlisürümüyle5farklimimariye
verdigi destekle depolarindaki paket sayisini ikiye
katlamistir.16Agustos2003yilinda10.yilinikutlayan
Debian Projesi, 06 Haziran 2005 tarihinde son kararli
sürümü(3.1)kodismiyleSargeolarakduyurmustur.
Geçtigimiz12yilabakarsakDebianProjesininürettigisürümlerveakisisusekildedir.
? 3.1 Sarge,06Haziran2005
? 3.0 Woody,19Temmuz2002
? 2.2 Potato,15Agustos2000
? 2.1 Slink,09Mart1999
? 2.0 Hamm,24Temmuz1998
? 1.3 Bo,02Haziran1997
? 1.2 Rex,12Aralik1996
? 1.1 Buzz,17Temmuz1996
1.2. DebianSürümlerininKodIsimleri
ToyStory1995yilindaPixarStüdyotarafindanüretilmisilk bilgisayardestekli
animasyonfilmidir.Debianileilgisinisoracakolursaniz;DebianProjesiçikardigitüm
sürümlerdebuanimasyonfilmindekikarakterlerinisminikullanir.
MeselaBuzzolarakgeçenveTimAllen'inseslendirdigikarakteryenibirplastik
oyuncaktir. Debian'in ilkdagitimininadidir. AynisekildeHammakillidomuzcuktan
bir kumbaranin ismidir. Slinkyisegene filmdeki bir köpeginismidir.Potato patates
kafalibiroyuncagiifadeederken,WoodyiseTomHanks'inseslendirdigieskibatidan
birseriftir. Debian'insonkararlisürümüSargeiseplastikoyuncakaskerlerdenolusan
birordununbasindaolankomutandir.Genellikledigeroyuncakarkadaslarinayardim
eder.
debianözelsayisi
1

GNU
is notunix
Burada Debian iyi ve koruyucu karakterleri isim
olarak kullanmaktadir. Yukaridaki kullanilmis kararli
sürümlerin kod isimlerinin film içerisindeki islevleri
hep iyidir. Buna bir diger örnek, Debian Kararsiz
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
1.3. KaraliSürümünOlusmasiveDepolarinIslevleri
DebianProjesininçokniteliklivegüzelisleyenbir
depo yapisi vardir. Burada ulasilan son nokta Kararli
(Stable) sürümdür. Bir paket ilk olusturuldugunda
denenmeküzereKararsiz(Unstable)depoyagönderilir.
Buradabirüstdepoexperimentalolarakadlandirilanve
kararsizsürümebilegeçmedenburayagelenpaketlerin
test edildigi yerdir. Bazi .deb paketleri kararsiz sürüm
yerine önce experimental olarak adlandirilan depoya
girer. Kararsiz ve Experimental depolara girmis bir
paketin denenmesindeki en önemli amaç Debian
Projesinindestekledigitümmimarileredestekverirhale
getirilmesidir. Bu süreç içerisinde ilgili paket hem
kendini olusturan kisi tarafindan hem de debian
gelistiricileri tarafindan yogun sekilde test edilir.
Paketin her açidan yeterlilige sahip oldugu kanaatine
varildiktansonraTestingisimlidepoyaaktarimiyapilir.
sürümündevamli adiolanSid,filmiçerisindeherseyi
bozan,karistiranbir islevesahipbir karakterinadidir.
Bu da kararsiz sürümden yüklenecek bir paketi
anlatmakiçingüzelbirseçim.
Testing deposunda da ayni sekilde Kararsiz ve
Experimental sürümde oldugu gibi paketin yeterliligi
sinanir ve tüm testleri yapilir. Defalarca gözden
geçirilir.Birpaketintestingdepodakalmasidahauzun
birsürealacaktir.Çünküburada paketinhernekadar
yeterliligi onaylansa da mimariyi olusturan diger
paketlerle bagimliligi uzunca birsüretestedilir.Tabi
esas önemli nedeni ise bu deponun bir sonraki
aktarilacagi yerin Kararli (Stable) depo olmasidir.
Daha dogrusu Testing deposundaki tüm paketlerin
bagimlilik ve diger mimarilere verdigi destek tam
oldugunda, Testing deposu Kararli (Stable) sürüm
olarakduyurulur.KararsizdepoTestingekaydirilirve
bu süreç bu sekilde devam eder. Debian paket
sisteminin vedepolarinolusma sürecinin grafiksel
biranlatimi;
debianözelsayisi
2

GNU
is notunix
1.3.1KararliSürüm
Yönetimsel isleve sahip sunucularda veya
kurulacak belirli hizmetlerin (ftp,http,mail vs.)
islemleriniyürütecekolanmakinelerdeönemletavsiye
edilen, yukarida bahsedildigi gibi uzun testlersonucu
kararlisürümeulasmispaketlerdenolusur.
1.3.2TestingSürüm
Kararli sürümegöredahagüncelpaketleriiçeren,
genelde yeterliligi belli bir noktaya kadar test edilmis
sürümdür. Sunuculardanziyadedahaçok masaüstü ev
kullanicilarininragbetedebilecegikararlisürümdenbir
önceki sürümdür. Yukarida bahsettigimiz kararli
sürümün olusmasi süreci içerisinde özellikle kararli
olacak sürüm donduruldugunda ya da çikmasi
? Adamantix
? APLINUX
? BenHur
? CorelLinux
? DebianJP
? DemoLinux
? Demudi
? EmbeddedDebian
? ESwareLinux
? Euronode
? Floppix
? Gibraltar
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
? GNUstepLIVECD
? ImpiLinux
? Kanotix
? KNOPPIX
? Libranet
? Linspire
? Linex
? Linuxin
? Linux-YeS
? LinuxRouterProject
? MEPIS
? M.N.I.S.Linux
duyuruldugunda, çok daha kararli hale gelmis
paketleribarindiriyorolacakvegeçilmesindeçokdaha
azsorunlakarsilasilacaktir.
1.3.3KararsizSürüm
Bu sürüm için bir garanti yoktur. Yukarida
belirttigimizsüreçiçerisindebirpaketinhemenhemen
baslangiç noktasidir. O yüzden bagimliliklari ve
yeterliligi henüz tam anlamiyla test edilmemistir.
Daha çok en son sürüm programlari kullanmaya
hevesli masaüstükullanicilari tarafindantercih edilir.
Gene tecrübeli kullanicilar Apt-Pinning ile belli
ihtiyaçlarinibudepoyukullanarakgiderirler.
1.4BilinenDebiantabanlidagitimlar(Alfabetikolarak siralanmis)
2.Kurulum
DebianGnu/Linuxtarihçesineveyönetimsekline
kisaca degindikten sonra en son kararli sürüm olan
Debian Sarge 3.1'i sistemimize kuracagiz. Burada
anlatilacak kurulum "linux26" komutuyla 2.6.8
çekirdegiyükleyecektemelbirkurulumolacaktir.AptgetveDebian-Installerbizimenbüyükyardimcimizve
yönlendiricimiz olacaktir. Buradaki amaç standart
Debian cdsiedinmisbirkullanicinin"linux26"ileboot
ettikten sonra karsilasacagi standart ekranlari ve bu
ekranlar karsisinda nasil bir yön çizmesi gerektigi
konusundayardimciolmaktir.
? Morphix
? PingOO
? ProgenyLinux
? Prosa
? RAYSLX
? Stonegate
debianözelsayisi
? StormixTechnologies'StormLinux.
? TelemetryBox
? Ubuntu
? Xandros
Kurulum için Debian Sarge cdlerine ihtiyacimiz
var. Burada karsimiza iki seçenek çikiyor. Normal
sartlarda Debian paketlerinin tümü 14 cdlik bir paket
seklindedir. Ancak temel bir Gnome masaüstü
kurulumuveyaKdemasaüstükurulumuiçinsadeceilk
2cd internete bagimli olmaksizin yeterlidir. Bunun
disinda Sarge net-install cdsi (105 mb) araciligi ile
gerekli paketleri internetten edinerek kurulum
yapabilirsiniz.
Stable sürüm Sarge için cd isolarina
ulasabileceginiz yer http://www.debian.org/CD/
3

GNU
is notunix
adresidir. Bu adres üzerinden hem günlük olarak
çikarilannet-installcdsinihemdedebianyansilarindan
tam cd isolarina ulasabilirsiniz. Yansilar için
http://www.debian.org/CD/http-ftp/ adresindeki
linklerikullanabilirsiniz.Networktrafiginiazaltmakve
torrent ile indirmek içinse bu adrese
http://www.nl.debian.org/CD/torrent-cd/
bakabilirsiniz.Herhangibiryansiyagirdigimizdeörnek
olarak;
http://debian.planetmirror.com/pub/debiancd/3.1_r0a/
Debian projesinin destekledigimimarileri
görürsünüz.Buradan32-bitIntelplatformuiçinisolari
indirmek isteyen bir kullanici i386/ linkini tiklar ve
açilan sayfada yukarida bahsettigimiz 14 cdnin iso
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
dosyalarini bulabilir. Gene verdigimiz örnek yansidan
bubölümegirersekindirmemiz gereken cd imajlarisu
sekildeolacaktir.
1.Cd http://debian.planetmirror.com/pub/debiancd/3.1_r0a/i386/iso-cd/debian-31r0a-i386-binary-
1.iso
2.Cd http://debian.planetmirror.com/pub/debiancd/3.1_r0a/i386/iso-cd/debian-31r0a-i386-binary-
2.iso
Cdleri bu sekilde edindikten sonra kuruluma
geçebiliriz. Bu kurulumun sonunda Debian Sarge 3.1
Gdm açilis yöneticisi ve Gnome masaüstü ile
yüklenmisolacaktir.
Indirdigimiz1.DebianCdsi ilebilgisayarimiziaçtigimizdayukaridakiboot ekrani karsimizaçikacaktir.Bu
ekrani direkt olarak enterlayip geçersek sistemimize 2.4 çekirdegi yüklenecektir. Bu yüzden burada
"linux26"komutuyaziyoruzveosekildebootediyoruz.Debian'insistemdekimevcutdonanimitanimasiiçinkisa
yazilaraktiktansonrakarsimizabuekrançikacak.
debianözelsayisi
4

GNU
is notunix
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
Buradadilseçimimizisoracak."Turkish"olarakseçimimiziyapiyoruzvebirsonrakiekranageçiyoruz.
BuekrandaisebizeseçtigimizdileistinadenvarsayilanolarakTürkçeQDüzenigeliyor.Seçilibirakip
devamediyoruz.
debianözelsayisi
5

GNU
is notunix
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
Karsinizayukaridakiekrangelecekvesistemyüklenimiöncesicdromunuzuniçeriginitarayacak.Ve
asagidakiekrandaoldugugibi önbilesenleriyükleyecek.Bunlarhizligeçenarasüreçleroldugundan
sizlerinseçimyapacaginizbiruyariekranizatençikmayacak.
debianözelsayisi
6

GNU
is notunix
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
ArdindanAgyapilandirmasinageçeceksistemveöncesindemevcutaginiziDHCPileyapilandirmaya
çalisacak. Genelde ethernet üzerinden internete çikanAdslmodemlerde dhcp donanimi mevcuttur.
Çogu ev kullanicisi herhangi bir ayar yapmadan mevcut ethernet çikislarinin DHCP ile otomatik
yapilandirilmasiniseçerler.
DHCPyapilandirmasisirasindaethernetkartiaraciligiileAdslmodemilesistem baglantiyageçmek
ister. Bunun için deneme turlari atar. Kurulum sirasinda bu denemelerde baglanti saglayamazsa
yukaridaki ekran ile karsilasabilirsiniz. Bu aginizi Dhcp ile atayamayacaksiniz anlamina
gelmemektedir. Ikinci denemede %100 basariyla yapilandirma saglanir. Eger ethernet çikisiniz ve
Adslbaglantinizdasorunyoksatabiiki.
debianözelsayisi
7

GNU
is notunix
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
BirüstekrandakarsilastigimizDhcpyapilandirmasibasarisizliklasonuçlandiekraniüzerineyukarida
gördügünüz ekran gelir. Tekrar tanimasini istiyorsaniz ve otomatik yapilandirma istiyorsaniz bu
asamada "Otomatik Ag Yapilandirmasini Tekrar Dene" seçip tanimasini saglayabilirsiniz. Benim
Debian sistemlerinde dikkatimi çeken agi elle yapilandirmanin ve ip girilerek yapilandirmanin
dhcpdenotomatiktaninmasinakarsilikdahaverimlisonuçverdigiseklindedir.Oyüzdenagayarlarini
bilenkullanicilarabuasamada"AgiElleYapilandir"kisminiseçmelerinitavsiyeediyorum.
"Agi Elle Yapilandir" diye seçtikten sonra yukaridaki ekranda görüldügü üzere bana ilk önceAdsl
modemüzerindekiipadresimisoracaktir. Bunu kendimiçin10.0.0.5giriyorum. Sizkendiaginizda
modeminsizevermisolduguipnumarasiniburadakullanmalisiniz.
debianözelsayisi
8

GNU
is notunix
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
Bir üst ekrani geçtikten sonra yukaridaki ekranla karsilasiyorum. Ag maskesi olarak gözüken
255.255.255.0buradavarsayilanolarakgeliyor.Hiçbiroynamayapmadandevamediyorum.
Ardindan gelen kisimsa Ag geçidi. Burada bizden istenenAdsl modemin konsol ip numarasi. Bu
numara aslinda Adsl modemin konsoluna ulasmak için tarayicinizda yazdiginiz numarayla ayni.
Benimmodemimiçinbu10.0.0.2veosekildegiriyorum.
debianözelsayisi
9

GNU
is notunix
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
Alan adi sunucularinin yani Dnslerin Adsl modem üzerinden alinmasi için burayida Adsl modem
konsolnumarasiylaayniolarakgeçiyorum.
Bundansonragelenekrandabizdenbirmakineadiistiyorvevarsayilanolarak"debian"yaziligeliyor.
Buradaherhangibirdegisiklikyapmadangeçiyorum.
debianözelsayisi
10

GNU
is notunix
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
Bu ekranda da herhangi bir degisiklik yapmadan kurulum sürecini devam ettiriyorum. Agi el ile
yapilandirseçimimizdesonekranolarakbuekrançikiyor.
Ag yapilandirmasindan sonra kisa bir disk taramasi sonrasi karsimiza disk bölümlendirme ekrani
çikacak. Özellikle bu ekranda yaptigimiz degisiklikleri bilinçli ve kendi isteklerimize göre
düzenleyebiliriz.EgerDebiansisteminitümdiskinizinbiçimlenmesineistinadenkurmakistiyorsaniz
direktolarak"TümDiskiSil"(yanindahangidiskoldugubilgisideekrandakigibimevcutolacaktir.)
seçenegiylebuislemigerçeklestirebilirsiniz.
debianözelsayisi
11

GNU
is notunix
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
Egerbirüstekranda"BölümlemeTablosunuElileDüzenle"seçersenizsizibuekrankarsilayacaktir.
Buradadegisiklikyapmakistedigimizdiskinüstünegelipseçiyoruz.
Bu kisimda eger diskinizle ilgili bölümlendirmeyi isteginize göre yapmak istiyorsaniz "Yeni Bir
Bölüm Olustur" seçenegini seçerek adim adim sizi yönlendirecek ekranlarla, diskin boyutlarini
belirleyerek yapabilirsiniz. Ben burada "BosAlani Otomatik Olarak Bölümle"seçenegini seçip bu
göreviDebian'abirakiyorum.
debianözelsayisi
12

GNU
is notunix
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
BundansonraDebianbana3farkliseçeneksunuyor.Birincisindehersey"/"Rootkullanicisaltindave
ayribir/homediziniolmadan,Ikincisi(MasaüstüMakinesi)ise/rootayri/homeayrivetakasbölümü
olanstandart birmasaüstümakinesibölümlemesiveÜçüncüsü/usr/varvs..gibidizinlerinayribirer
bölüm olarak olusmasini saglayan çok kullanicili is istasyonu seçenegi seklinde. Burada bir ev
kullanicisiolarak"MasaüstüMakinesini"seçiyoruz.
Yukarida bahsettigimiz gibi bize bir /bölümü bir /home dizini ve takas alani hazirlamis oluyor.
Bölümlendirmeyi bitir ve degisiklikleri diske kaydet yaptigimizda yaptigimiz seçimlere istinaden
ilgilibölümlerbiçimlenecekvekurulumageçilecek.
debianözelsayisi
13

GNU
is notunix
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
Biçimlemeöncesibizeonayladigimizdiskbölümlemegörüntüsünüverereksononayiniisteyenekran
busekildedir.Tekrarbirgözdengeçiriyoruz.Evet'iseçerekdevamediyoruz.
Debiantemelsistemikurulmayabaslaniyor.Ilgilipaketlerinaçilmasivekisabirtemelkurulumsüreci.
debianözelsayisi
14

GNU
is notunix
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
Ayniyüklemeekranininsonunadogrucddençekirdeginalindiginiveyüklendiginigöreceksiniz.
Kisa bilesenkurulumusonrasiGrubön yükleyici kurulum ekrani karsimizaçikacaktir. Buradaeger
kurulumesnasindadisktebaskabirisletimsistemibulunduysayukaridabulunanisletimsistemininadi
yazacaktir. Buradaki seçimimiz eger diskin ön yüzü olan (MBR) akurmak seklinde olacaksa Evet
diyoruz. Böylelikle açilista bizi grub karsilayacak ve yüklenmesini istedigimiz isletim sistemini
soracaktir.
debianözelsayisi
15

GNU
is notunix
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
BöylelikleDebian'inTemelSistemininkurulumunubitirmisoluyoruz.Bundansonrayüklemecdsini
çikaracakveDevamdedigimizdesistemilkaçilisiçintekrarbaslatilacak.
3. KurulumSonrasiYapilandirma
Sistem tekrar baslatildiginda bizi grub açilis ekrani karsilayacak. Burada sistemimizi açmak için
üstteki kernel ismine göreolaniseçiyoruz.Onunaltindaki(recovery)yazanise sistemin açilmamasi
gibidurumlardaterminaldenmüdahaleetmekiçinkullanilankurtarmamodülü.
debianözelsayisi
16

GNU
is notunix
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
Sistemaçildiktansonraherseydüzgüngittiysebiziyukaridakihosgeldinizekranikarsiliyor.
Buradandevamediyoruz.
Saat dilimini yapilandirmak için bu ekran karsimiza geliyor. Bu asamada an itibariyle gün ve saat
bilgileriniveriyor.BunundogruoldugunudüsünüyorsaksaatimizUTCgösteriyordemektirveGMT'a
ayarlamamizagerekyoktur.UTCkalmasiiçinhayirdeyipgeçiyoruz.
debianözelsayisi
17

GNU
is notunix
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
Saat dilimimizegöreülke olarakhangi bölgedeoldugumuzu tespitedenbir ekran geliyorveburada
verilenbilgilerbizimiçindogruysaevetdeyipdevamediyoruz.
Debian sistemimizdeki root kullanici için bir yönetici parolasi belirlememiz gereken ekranla
karsilasiyoruz.Buekrandaunutmayacagimizyöneticiparolasinibelirliyoruz.
debianözelsayisi
18

GNU
is notunix
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
Azöncegirdigimizrootsifresinidogrulamakiçinbizdentekrarrootsifresinigirmemiziistiyor.Tekrar
rootsifresinigiripdevamediyoruz.
Yönetici sifresini tanimladik. Debian bizden bir kullanici hesabi olusturmamizi istiyor. Bunun ilk
adimi olarak bizden bu kullanici içinTamisimistiyor. Buraya sik kullandiginiz bir takma ad veya
gerçekisminizigirebilirsiniz.
debianözelsayisi
19

GNU
is notunix
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
Verdigimizismeaitolacakkullaniciadiniyanisistemekullaniciolarakgirecekismibelirliyoruz.
Azöncegirdigimizkullaniciadiiçinbirsifrebelirliyoruz.
debianözelsayisi
20

GNU
is notunix
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
Girdigimizkullanicisifresinidogrulamamizgerekiyor.Bununiçindogrubirsekildetekrargiriyoruz.
Root sifresi,kullanici adi ve sifresi belirlemelerindensonraApt yapilandirmasi ekranina geliyoruz.
Net install cdsinden kurmadigimiz için sistem bizdenbirinci cdyiisteyecek. Netinstall ile kurulum
yaparsak burada hayir seçenegini seçmemiz gerekecekti. Ozaman http ve ftp yansilarindan seçim
yaparak internetten depolara ulasmamizi saglayan bir yapilandirma olusacakti. Biz su an için
elimizdekiikicdyievetseçenegiyletaratiyoruzveAptyetanitiyoruz.
debianözelsayisi
21

GNU
is notunix
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
Yukaridakiekrandaoldugugibiverdigimizcdyitanimasürecinigöreceksiniz.
Apt yapilandirmasindan sonra karsimiza
Debianyazilimseçimiekraniçikacaktir.Burada
eger birseçim yapmakisterseniz"space"tusunu
debianözelsayisi
kullanip istediginizortami seçebilirsiniz.Ancak
bukurulum sürecinisadeceDebian Sargeilkiki
cdsiileyaptigimizigözönündebulundurursakve
22

GNU
is notunix
e-Lapis
istedigimiz ortamlari daha sonra apt-get ile
kolaylikla yükleyecegimizi bildigimizden
burada "HIÇBIR" degisiklik yapmadan sadece
enterabasarakdevamediyoruz.
Eger bilgi vermek gerekirse bu asamada
masaüstü ortami kde ve gnome masaüstlerini
herseyiyle yüklüyor. Bu kurulumu adim adim
yaptigimiz için biz herseyin yüklenmesini
istemiyoruz. Ancak eger bu iki masaüstünü
herseyiyle yani tüm paketleriyle tercih
ediyorsaniz seçim burada size kaliyor. Arzu
ederseniz yanina bir çentik koyup
enterladiginizda size bu iki masaüstünü de
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
debianözelsayisi
kuracaktir. Daha çok yeni baslayan kullanicilar
için denenebilir bir seçenek diyebiliriz. Burada
elle paket seçimi kismini kullanirsak aptitude
araci devreye girecektir. Programin text bazli
arayüzüyle apt deposunda olusmus paketleri
görebilecek ve seçimlerinizi
belirleyebileceksiniz. Bizim tercihimizde bu
olmayacaktir.
Yukaridaki ekrani enterladigimizda sistem
herhangibirseçimyapmamis olmamizaragmen
posta transfer araci (MTA) olarak adlandirilan
Exim4 ükuracaktir. Daha sonra servis olarak
Exim4'üdevredisibirakabilirsiniz.
Debianyazilim seçimiekraninadirektolarakenterladigimizdaEximyapilandirmasi devreyegirecek
vebununiçinbizeyapilandirmasorususoracaktir.IlkbastabelirttigimizgibiEximkonusundabilginiz
varsa veya bir mail sunucu kurmak istiyorsaniz bu ekranda ilgili degisikleri gerektigi gibi
yapabilirsiniz. Ben burada Exim ile ilgili bir degisiklik yapmayip "Su an bir yapilandirma yapma"
seçeneginiseçiyorum.
23

GNU
is notunix
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
Eximi yapilandirmamayi seçtigimiz için bize ikinci kez yapilandirilmamis olarak mi birakilsin
sorusunusoracaktir.Buradaevetyanitiniveripdevamediyoruz.
Sonolaraksistemmesajlarininalinabilmesiiçinbirpostaalicibelirlenmesigerektiginibizesöyleyen
bu ekranlakarsilasacaksiniz.Buradaben kendiismimiverdim.Sizde kendi isminiz veyabirtakma
isimkullanabilirsiniz.Bupostaalicihesabini/var/mail/alperolaraktutacaktir.
debianözelsayisi
24

GNU
is notunix
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
Exim yapilandirmasini geçtiktensonraapt devreyegirecektir ve konfigürasyon sonrasiekpaketleri
yükleyecektir. Bu yüklemeekraninda bizden onay isteyen bir durumla karsilasmayacagiz. Kendisi
direktolarakgereklikurulumuyapacaktir.
Tüm islemleri düzgün olarak yaptigimizda son olarak yukaridaki gibi kurulumun tamamlandigini
anlatan ekrani göreceksiniz. Bu ekranda dabahsettigi gibi su ana kadar uygulanan süreç içerisinde
atladiginizbirnoktaoldugunudüsünüyorsaniz"base-config"iletekrarçalistirabilirsiniz.
debianözelsayisi
25

GNU
is notunix
e-Lapis
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
Buasamadaöncekullaniciadimizivekullanicisifremizigiriyoruz.
Ardindan "su" ile root kullanicisna
geçiyoruz ve kurulumda belirlemis oldugumuz
root sifresini giriyoruz. Temel kurulumu zaten
debianözelsayisi
bitirmistik.SimdiilkolaraksistemimizeXfree86
kuracagiz. Temel bir xserver için yukarida
görüldügüsekilde
26

GNU
is notunix
e-Lapis
$apt-getinstallx-window-system-core
yazipenterliyoruz. Bizeönerdigi vetavsiye
ettigi paketleri listeliyor. Sonrasinda kuracagi
paketleri listeliyor. Ne kadarlik bir boyut
gerektigi ve diskte ne kadar yer kaplayacagi
hakkinda bilgileri veriyor. En son kisimda
görüldügü üzere "Do you want to continue?
[Y/n]" seklinde devam etmek isteyip
istemedigimizi soran bir mesajla karsilasiyoruz.
Apt kullanirken bu uyariyla sikça
karsilasacaksinizdir. Özellikle yeni kullanicilar
soruyu "Y" olarak veya "y" olarak
cevaplamaktadirlar.Ozaman"Abort"iptaledildi
seklinde bir sonuçla karsi karsiya kalinmaktadir.
Buasamadaistedigimizpaketve/veyapaketlerin
yüklenmesi için bu kismi direkt olarak enter
tusunabasarakgeçiyoruz.
Böylelikle temel xwindow sistemi
kuruluyor.Kurulumasamasindaxserver-xfree86
yapilandirmasidevreyegirecekveTürkçeolarak
size ekran kartiniz,klavye degerleriniz,fare
bilgileriniz ve monitörünüzle ilgili çözünürlük
sorularini adim adim soracaktir. Bu ekranlari
geçerkendikkatli birsekilde okuyarakvesistem
tarafindantaninmisdegerleredokunmadantakip
edebilirsiniz. Daha sonra tekrar bu
konfigürasyonu çagirmak isterseniz "dpkgreconfigure
xserver-xfree86" komutunu
verebilirsiniz.
Xwindow yüklememizi tamamladiktan
sonraaçilisyöneticisinikuracagiz.Buradabenim
seçimim GDM olacak. Eger Xdm,Wdm veya
Kdm gibi açilis yöneticilerini kurmak isterseniz
ilgilikomutlarigdmyerineverebilirsiniz.
$apt-getinstallgdm
yazip enterliyoruz. Gdm kurulumu
tamamlaniyor. Gdm yüklendikten sonra bir kez
daha "dpkg-reconfigure xserver-xfree86"
çalistirmanizsaglikliolacaktir.
Xwindowsisteminivebunuyönetecekaçilis
yöneticisini Gdm olarak kurduk. Bu asamada
debianözelsayisi
e-Lapis
Linux'agönül verenlerin dergisi
debianözelsayisi
eksigimizislemlerimiziyapacagimizveelimizin
altinda olacakbirlinux masaüstüdür.Seçimimiz
Gnomemasaüstündenyana.
Gnomemasaüstüiçin;
$apt-getinstallgnome
Çekirdek ve minimum bilesenlerle
kurulmasiistenenbirGnomeiçin;
$apt-getinstallgnome-core
Elbette linuxun özgür dünyasinda
seçimlerinizikendinizbelirleyebilirsinizveilgili
komutu o sekilde verdiginizde
kde,xfce,windowmaker,fluxbox,enlightenment
vbgibidigermasaüstleriyledevamedebilirsiniz.
apt-get install gnome komutu ile Gnome
masaüstükurulumundabizdensirasiylabirincive
ikincicdleri isteyecektir.Cddegisimlerindecdyi
takip ekran üzerinde enter tusuna basmaniz
yeterlidir. Gnome kurulumu sirasinda font
yöneticisi olarak karsiniza çikacak "Font
Yönetimini Defomaya teslim etmek istiyor
musunuz" seklindeki soruyu evet olarak
cevapliyoruz. Gnome kurulduktan sonra sistem
terminal ekraninda root olarak login olmus
sekildebekleyecektir.Masaüstünegeçmekiçin;
$gdm
yazmanizyeterlidir.Açilisyöneticisiekrana
gelecekvebuekranaraciligiylakullaniciadinizi
ve sifrenizi girip Gnome masaüstüne
geçebileceksiniz.
Debian kurulumu ve Gnome masaüstüne
kadar olan süreç bu sekilde olmaktadir. Bundan
sonraki yazimiz Gnome masaüstünde fontlarin
ayarlanmasi, multimedya uygulamalarinin
kurulmasi ve konfigürasyonlari, java,flash ve
pluginlerin belirlenmesi ve kurulumu, tema ve
ikonlarin yönetimi seklinde olacaktir. Ayrica
temel Apt ve Dpkg komutlarinin bir listesini ve
açiklamalarinidaedinebileceksiniz.
Hazirlayan
AlperORUS
alper@alperorus.com
Bu döküman içerisinde verilen bilgilerin uygulanmasi tamamen kullanicinin kendi sorumlulugundadir.Burada yer alan
bilgilerinuygulanmasisonucuortayaçikabilecekolumsuzdurumlardanhazirlayanveE-Lapisekibisorumlututulamaz.
Bue-dergiLAPISEkibitarafindanhazirlanmisolup,CClisansi[www.creativecommons.org]altindakopyalayabilir,türevlerini
olusturabilirvehattaticariolarakbilekullanabilirsiniz.FakatasilkaynaginigöstermekveolusturdugunuzsürümüdeCClisansi
yapmakzorundasiniz.Lisansinorjinalmetninehttp://creativecommons.org/licenses/by-sa/2.0/legalcodeadresindenulasabilirsiniz.
27