FRANSA TEKNİK GEZİSİ - Orman Genel Müdürlüğü

GİRİŞ
FRANSA TEKNİK GEZİSİ
Fransa doğa koruma sistemi ve ormancılığı üzerine, 14–19 Aralık 2009 tarihleri
arasında Kaçkar Dağları Projesi kapsamında, Orman Genel Müdürlüğü merkez ve Artvin
teşkilatı, TEMA, Doğa Koruma Merkezi ve ODTÜ’den toplam 11 katılımcının yer aldığı bir
teknik gezi gerçekleştirilmiştir. Bu
gezide iki farklı korunan alan ve Milli
Parklar teşkilatı ziyaret edilmiştir.
Ziyaretler sırasında alan yöneticileri,
çalışanları ve Milli Parklar Dairesi
yetkilileri tarafından katılımcılara
teorik bilgiler ve ilgili broşürler
verilmiş, alanlarda arazi incelemeleri
yapılmıştır. Aşağıda yer alan raporda,
Fransız korunan alan sistemi hakkında
genel bilgilerin ardından, teknik gezi
süresince elde edilen bilgiler ve
izlenimler özetlenmeye çalışılacaktır.
FRANSA’DA KORUMA ALANLARI SİSTEMİ
Fransız doğa koruma sisteminde var olan koruma alanı statüleri üç temel sınıf altında
toplanabilir. Bu sınıflar ve içerdikleri koruma alanı tipleri şöyle özetlenebilir:
1. Özel yönetmeliklerle korunan alanlar: Milli
parklar, sit alanları, doğa rezervleri, biyotop
koruma alanları, orman biyolojik rezervleri ve
yaban hayatı rezervleri.
2. Devletin özel şahıslardan arazi satın almak
yoluyla koruma altına aldığı alanlar: Genelde
göl ve deniz kıyı alanlarının korunduğu kıyı
koruma alanları.
3. Özel sözleşmelere dayalı olarak korunan
alanlar: Bölgesel doğa parkları, Natura 2000
alanları, Ramsar alanları ve biyosfer rezervleri.
P a r c s N a t i o n a u x d e F r a n c e
Kaçkar Projesi, Fransa Teknik Gezisi (14–19.12.2009) 1
Morvan

1. Bölgesel Doğa Parkları
Şekil 1. Fransa’da ve Fransa’ya bağlı ülkelerde
bulunan Bölgesel Doğa Parkları (yeşil) ve Milli
Parklar (mor) haritası.
Bölgesel doğa parkları, tarihi ve
doğal değerleri ile ulusal düzeyde öneme
sahip kırsal yerleşim alanları olmakla
birlikte, hassas bölgeler olmalarından
dolayı sürdürülebilir kalkınma projeleri
ile desteklenen alanlardır. Bölgesel doğa
parklarında çevrenin korunması,
bayındırlık, ekonomik ve sosyal kalkınma
ve halkın eğitimi ve bilgilendirilmesi
alanlarında faaliyet göstermektedir.
Fransa'da ülke yüzölçümünün %13'ünü
kapsayan 46 bölgesel doğal park
Fransa’nın tüm bölgelerini temsil eden
homojen bir şekilde dağılmıştır (Şekil 1).
Bölgesel doğa parkları ağı 1971 yılında kurulmuş olan Fransa Bölgesel Doğa Parkları
Federasyonu tarafından temsil edilmekte ve yönlendirilmektedir. Federasyon parklarda
yürütülecek olan etkinlikler için park ortakları (yerel yönetimler, ticaret odaları, meslek
odaları, sendikalar, dernekler, vb.) arasında ilişkiler kurulmasını sağlayan bir kuruluştur.
Bölgesel doğa parkları, ilk olarak yerel kişi ve kurumların başvuruları, ardından yerel ve
merkezi kişi ve kurumların ortak çalışmasıyla bir park projesinin ortaya konulması, son olarak
da tüm yerel ortakların katılımı ve halk anketi ile desteklenen bir şartnamenin hazırlanmasının
ardından Ekoloji, Enerji, Sürdürülebilir Kalkınma ve Deniz Bakanlığı’nın da onayını
kapsayan yaklaşık üç yıllık bir süreç sonrasında kurulurlar. Kabul edilen park stratejik
planları 12 yıl boyunca geçerlidir ve bu süre sonunda yeniden bir değerlendirme süreci ile
parkın devamı ya da sona erdirilmesi kararı verilir.
Morvan Bölgesel Doğa Parkı (1. Durak)
Teknik gezinin ilk çalışması Morvan Bölgesel Doğa
Parkı’nda gerçekleştirildi. Bir gün (15.12.2009) süren bu çalışma
sırasında, park yönetim binalarının bulunduğu St. Brisson’da önce
park yönetiminde yer alan kişilerin sunumları dinlendi, ardından
park alanında yapılan geziyle uygulamalar incelendi. Sunumlarda,
alanın genel tanıtımı, alandaki ormanların işletme sistemi, alandaki
eko-turizm etkinlikleri ve alanda yaşayan insanların geleneksel
üretimlerinin markalaştırma çalışmaları ile nasıl teşvik edildiği
üzerinde duruldu.
Morvan
Kaçkar Projesi, Fransa Teknik Gezisi (14–19.12.2009) 2

Morvan bölgesel parkı, diğer bölgesel doğa parkları gibi 12 yıllık bir stratejik plana
sahip. Parkın amaçları arasında:
1. Biyolojik çeşitliliğin ve doğal yapının aktif olarak korunması,
2. Peyzajın ve su kaynaklarının korunması ve iyileştirilmesi,
3. Kültürel varlıkların korunması ve değerlendirilmesi,
4. Sürdürülebilir bir ekonomik kalkınmayı gerçekleştirmek,
5. Bölgede aktif olan her kesimi bir araya getirmek ve bölge doğarının ve kültürünün
sonraki nesillere tanıtılması ve aktarılması,
6. İşbirliği ve uzlaşmanın sağlandığı bir yönetim düzenine ev sahipliği yapmak.
Şekil 2. Morvan Bölgesel Doğa Parkı’nın topografik haritası.
Morvan BDP Tanıtım Kartı
Kuruluş: 1975
Alan: 299.000 hektar
Rakım: 150 – 900m
Korunan fauna ve flora: 247 hayvan,
67 bitki türü
Yerleşim/Nüfus: Park sınırları
içerisinde 117 köy (50.000 kişi),
çevresinde 5 il (23.000 kişi)
Park Çalışanı Sayısı: 50 kişi
Park Bütçesi: 3,5 milyon € / yıl
Morvan bölgesel parkındaki ormanlık alanlar toplam alanın yarısını kaplamakta. Bu
orman alanlarının %85’i özel şahıslara (toplam 19000 kişi), geri kalanı devlete ait. Bölge
ormanlarının başlıca doğal ağaç türleri kayın ve meşe türleri. Ancak bunların yanında alana
özgü olmayan Douglas göknarı gibi egzotik türler de bulunmaktadır.
Bölge ormanları Paris’e olan yakınlık nedeniyle, 18. ve 19. yüzyıllarda Paris’in yoğun
yakacak ihtiyacını karşılamak için tamamen baltalık olarak işletildi ve üretilen odunlar nehir
yoluyla Paris’e taşındılar. Bu yoğun baskı, maden kömürünün kullanılmaya başlamasıyla 19.
yüzyıl sonlarında azaldı. II. Dünya Savaşı döneminde, her türlü yapım sanayince kullanılacak
kereste üretimi için, bölgede hızlı gelişebilen ibreli türlerin – özellikle ladin ve Douglas
göknarı – ekimi ve dikimi yapıldı; hatta tarlalar bile bu süreçte ağaçlandırıldı. Bu süreçte çok
sayıda monokültür orman alanı ortaya çıktı.
Teknik gezi sırasındaki sunumlar ve konuşmalarda, Morvan bölge parkının
günümüzdeki durumu hakkında aşağıdaki bilgiler verildi:
Kaçkar Projesi, Fransa Teknik Gezisi (14–19.12.2009) 3
Morvan

Cevennes
Ormancılık
- Alanın doğal türlerinin geri gelmesi ve çok yaşlı bir orman yapısına geçilmesi için
uğraş veriliyor.
- Ladinin baskın olduğu ya da monokültür olarak bulunduğu alanlarda böcek (Ips
typographus) salgınları gerçekleşiyor. Özellikle büyük alanlara sahip (100ha ve üzeri)
- Özel alanlarda işletilen monokültür ladin ormanları bu böceğin salgın halinde
yayılması konusunda esas sorunlardan birini oluşturuyor.
- 2001 yılında yürürlüğe giren yeni ormancılık yasası ile peyzaj değerleri ve biyolojik
çeşitliliğin korunması orman amenajmanında yerini aldı. Bölge parkındaki ormanların
%30’u bu yeni yaklaşımla yönetiliyor.
- Morvan bölge parkında bu yeni ormancılık anlayışının uygulamaya geçirilmesi için
park yönetiminden ormancılıkla ilgili uzmanlar ile Fransız orman genel müdürlüğü
taşra teşkilatı uzmanları birlikte çalışıyorlar. Bu çalışmalar, üç yıl süren bir Stratejik
Orman Amenajmanı Planlamasının sonunda gerçekleştiriliyor. Bu planlamanın ana
bileşenlerini: orman çalışma grubu (park yönetimi ve Fransız OGM’sinden yetkililer),
tematik temelli (fonksiyonel) çalışma planları ve yıllık orman amenajman toplantısı
oluşturuyor.
(Listenin geri kalanı raporun sonunda yer alıyor A )
Turizm ve Kalkınma
- Fransa’da, doğa turizmi kapsamında konaklama hizmeti veren ve yerel halk tarafından
yerel kültürü yansıtan tarzda yapılan ve işletilen ev tipi konaklama yerleri ‘Gîte de
France’ adıyla anılıyorlar. Gîte de France ile WWF (Dünya Yaban Hayatı Fonu) bir
araya gelerek bu ‘gîte’ler içerisinden belirli kriterlere sahip olanlara artı bir ‘panda’
statüsü vermişler. Bu statüye hak kazanan işletmeler bölgesel kültürü en iyi yansıtan,
doğal üretimlerden faydalanan, bulundukları bölgede çevre projelerine katkı koyan,
enerji verimliliği sağlamada, katı atıkları konusunda çevre dostu olan, ziyaretçilerine
doğa kitapları, dürbün gibi çevrelerini tanımada ve gözlemede yardımcı olacak
donanımlar sunmaktalar. Morvan bölge parkında da bu statüye sahip olan 16
konaklama evi bulunuyor.
- Morvan bölge parkı ormanlarında yürüyüş, atlı geziler ve bisiklet turları için toplam
5000km uzunluğa varan işaretlenmiş parkurlar bulunuyor. Bu etkinliklere, turistik
katılımın ötesinde, yörede yaşayan halkın da katılımını sağlamak için çaba
gösteriliyor. Bölgede yer alan göl ve akarsularda ise kanoculuk ve salcılık (rafting)
yapılıyor. Bugün bölge akarsularında bu tip su sporlarına yılda 40000 kişi katılıyor.
Bu aktiviteler ile alanda yer alan barajların işletme planları (barajdan su salımı gibi) ve
profesyonel balıkçılık zaman zaman çatışıyor. Ayrıca alanda yapılan motorkros ve
dört tekerli araçların (ATV) kullanımı da çevresel bazı sorunlar yaratıyor 1 .
- Parkın bir marka haline gelmesi için park bölgesinde yapılan her türlü üretim belirli
kıstaslara uyduğu takdirde (örn. bölgeye özgü geleneksel üretim yöntemleri)
sertifikalandırılıyor. Bu ürünler arasında: orman ürünleri, bal, et (koyun, sığır, tavuk,
salyangoz vb.), at sütü, elma suyu, şarap, marangozluk ürünleri yer alıyor. Yerel
kültürün ve sürdürülebilir geleneksel yaşamın günümüz piyasasında hayatta
kalmasının bir aracı olarak markalaşmayı kullanıyorlar.
(Listenin geri kalanı raporun sonunda yer alıyor B )
1 Doğa turizminin geliştirilmeye başlandığı ilk yıllarda paydaşlar arasında sürtüşmeler sık sık yaşanıyordu. Örneğin balıkçılar
kanocuları engellemek için nehirlere tel bile çekmişlerdi. Bu yüzden, bir dönem toplantılara jandarma da katılıyordu.
Kaçkar Projesi, Fransa Teknik Gezisi (14–19.12.2009) 4

2. Milli Parklar
Fransız milli parklarında, biyolojik çeşitlilik, peyzaj ve kültürel mirasın korunması
önceliğinin yanı sıra çevreye duyarlı ekonomik faaliyetler de desteklenmektedir. Fransa’da
1963 yılında kurulmaya başlanan milli parklar günümüzde 9 adettir. Bunlardan dört tanesi
dağ ekosistemlerini (Alpler ve Pirene Dağları), bir tanesi Akdeniz orman ekosistemini
(Cevennes) bir tanesi Akdeniz kıyı ekosistemini (Port-Cros adası) ve geri kalan 3 tanesi de
tropik ekosistemleri (Fransa’ya bağlı deniz aşırı ülkelerde) temsil eden alanlardır.
Milli parkların ilanı yaklaşık on yıllık bir sürecin sonunda gerçekleşir. Her milli park
için bir kurulum kararnamesi hazırlanır ve onaylanır. Bu kararnamede milli parkın ana
koruma bölgesi ve çevresindeki tampon bölgenin sınırları, genel koruma ilkeleri ve kuralları
ile milli parka katılacak belediyeleri belirleyen şartname yer alır. Fransız milli parklar sistemi
2006 yılında kurulan Fransa Milli Parklar Kurumu tarafından yönetilir. Bu kurumun asli
görevi milli parkların her türlü idari, finansal, iletişimsel ve teknik yönetimini koordine
etmektir. Her bir milli parkın yönetiminden ise ayrı bir birim sorumludur. Bu birimler ilgili
milli parkın içerisinde konumlanırlar ve tam zamanlı çalışan 80–100 kişilik bir kadroya
sahiptirler.
Cevennes Milli Parkı (2. Durak)
Fransa teknik gezisi kapsamında ziyaret edilen Cevennes Milli Parkı Fransa’daki milli
parklar içerisinde orman alanları ve barındırdığı türler bakımından öne çıkan tek milli parkıdır
(Fransa’ya bağlı denizaşırı ülkelerdeki milli parklar hariç tutulduğunda).
Şekil 3. Cevennes Milli Parkı koruma alanı kalbi (yeşil) ve
çevresindeki tampon bölge (sarı).
Cevennes MP Tanıtım Kartı
Kuruluş: 1970
Alan: 321.000ha (kalbi 91.000ha,
tampon bölge 230.000ha)
Rakım: 100 – 1700m
Korunan fauna ve flora: Fransa’da
bilinen hayvan türlerinin %45’i.
Endemik 48 bitki türü.
Yerleşim/Nüfus: 117 belediye (52’si
kalbinde)
Park Çalışanı: 85 kişi
Ziyaretçi: 1 milyon kişi / yıl
Park Bütçesi: 8 milyon € / yıl
Cevennes
Cevennes milli parkı orta yükseklikte bir dağlık bölgede yer alır. Alanın kuzeyinde
Mont Lozere ve güneyindeki Aigoual dağları granit bir yapıdadır. Bu iki dağ silsilesi arasında
kalkerli yapıda ve derin vadilerle kesilen bir plato uzanır. Bu plato yer yer fundalık ve
çalılıkların yer aldığı bir bozkırdır. Parka adını da veren ve güneybatı kesimini oluşturan
Cevennes bölgesi ise daha alçak ve oldukça engebelidir ve parkın asıl ormanlık kısmını
oluşturur.
Kaçkar Projesi, Fransa Teknik Gezisi (14–19.12.2009) 5

Cevennes milli parkının ormanları zamanın sanayisine enerji sağlamak için ve yoğun
hayvancılıktan (yüzbinlerce küçükbaş hayvan) dolayı büyük bir tahribata uğradı ve 1850’lere
gelindiğinde orman alanları neredeyse tamamen yok olmuş ve toprak erozyonu en yüksek
seviyelere çıkmıştı. Ulaşımı zor olan birkaç noktada relikt orman parçaları kalmış, geri kalan
alanlarda en iyi ihtimalle çalılık ve fundalıklar bulunduğu alanlar yer alıyordu (Şekil 4).
Şekil 4. 19. yy. sonlarında Cevennes milli park alanındaki orman degredasyonunu gösteren fotoğraflar
Şekil 5. Cevennes milli parkında günümüz ormanları
Cevennes
Fransa genelinde ormanlarda
benzer bir durum yaşandığı için
bu tarihlerde çıkarılan bir yasa
ile özel şahıslara ait büyük
miktarlarda arazi devlet
tarafından satın alındı ve
ağaçlandırılmaya başlandı.
Cevennes milli parkının
bulunduğu alandaki ormanların
tümü özel şahıslara aitken,
devlet bunların yarısını satın
alarak yoğun bir çalışma ile
ağaçlandırdı. Bugün milli parkın
kalbinin %70’i orman (Şekil 5)
ve bu ormanların yarısı devlete
ait.
Cevennes milli park yönetimin amaç ve görevleri arasında şunlar var:
1. Milli parkın saha işleri (izleme/envanter, polisiye, bilinçlendirme vb: 34 kişi) ve
teknik işler (koruma planlaması, orman amenajmanı, mimari, sekreterlik, turizm,
kültür, iletişim vb: 52 kişi) olmak üzere iki ana görevi var,
2. Alanda milli park kurallarına uyup uyulmadığının denetimi ve kontrolleri,
3. İzleme ve envanter çalışmalarını yapmak. Ormancılık ve yaban hayatı üzerine yapılan
bilimsel çalışmaları desteklemek
4. Park kalbindeki 52 ve tüm alandaki toplam 117 yerleşim alanında sürdürülebilir
kalkınma için destek ve öneriler sunmak,
5. Tarım ve hayvancılığın sürdürülebilirliği, yapıların ve doğal varlıkların restorasyonu
için sübvansiyonlar yapmak (1 milyon € / yıl),
6. Sürdürülebilir turizm konusunda küçük altyapı çalışmaları yapmak (eko-müzeler,
yürüyüş parkurları vb.),
7. Bilinçlendirme ve bilgilendirme için doğa festivalleri, okullarda eğitim çalışmaları vb.
faaliyetler düzenlemek (500 aktivite / yıl),
8. İletişimi canlı tutmak ve geliştirmek için düzenli yayınlar yapmak (aylık dergi, broşür,
poster ve kitaplar gibi).
Kaçkar Projesi, Fransa Teknik Gezisi (14–19.12.2009) 6

Tarım, hayvancılık, ormancılık, avlanma gibi faaliyetler milli parkın kalbinde ve
tampon bölgesinde yapılabiliyor. Hatta milli parkın içerisinde sanayi faaliyetleri bile var.
Milli parkın kalbinde bu insan faaliyetlerinin kontrolü biraz daha sıkı yapılıyor ve geleneksel
üretim tarzları teşvik ediliyor: tarım ve hayvancılık alanları pek genişletilemiyor, avcılık kimi
alanlarda sınırlandırılıyor, ormancılık ise biyolojik çeşitliliği daha fazla gözeten bir şekilde
yapılıyor, vb. Milli parkın kalbi olarak 1000m ve üzerinde kalan alanların seçilmesinin (bkz.
Şekil 3) en önemli nedeni de insan faaliyetleri ile doğa koruma faaliyetleri arasında
yaşanabilecek sürtüşmeyi en aza indirmek.
Teknik gezi sırasındaki sunumlar ve konuşmalarda, Morvan bölge parkının
günümüzdeki durumu hakkında aşağıdaki bilgiler verildi:
Ormancılık
- Cevennes milli parkı ormanlarının hemen hemen tümü 1850’li yıllarda başlayan
ağaçlandırma çalışmaları ile oluşmuş. Bu çalışmalarda ana hedef toprak erozyonu
kontrolü olduğundan, bölgenin doğal ormanları kayın ormanı olmasına rağmen, alanda
doğal olarak bulunmayan ibrelilerden ladin, karaçam ve göknar türleri ağaçlandırmada
kullanılmış. Şimdiki ormanlar
10–100 yaşlarındaki ağaçlardan
oluşan yapay ormanlar.
- 1960’lı yıllardan bu yana
kayının arttığını, ladin ve
göknarın ise gerilediğini
belirlemişler. Doğal
gençleşmeye bırakmanın böyle
bir süreci getirdiğini
gözlemlemişler.
- Milli park ormanlarında milli
parkın amaçları doğrultusunda
işletme yapılıyor. İşletmenin
düzenlenmesi için yapılan
amenajman planları ormancılar
tarafından yapılıyor, ardından
Şekil 6. Cevennes’de korunan ‘doğal’ bir kayın ormanı
Cevennes
milli parkların değerlendirmesine ve onayına sunuluyor. Plan dışında kalan işler için
(olağanüstü kesimler vb.) milli parklardan izin isteniyor. Uygulanan ormancılık
yaklaşımı ‘doğala yakın ormancılık’: egzotik türlerin azaltılması ve yeniden
getirilmemesi, yaşlı ve doğal orman parçalarının korunması, devrik ve kuru ağaçların
sahada bırakılması, biyolojik çeşitlilik açısından özel habitatların belirlenmesi ve sıkı
korumaya alınması (örn. kuş üreme alanları).
- Milli parkın kalbinde bulunan 30000ha’lık devlet ormanlarında yıllık 30000–35000m 3
odun üretimi yapıyorlar: bölgedeki ortalama yıllık artım 3–10m 3 .
- Ormancılık çalışmalarının milli parktaki genel amaçları:
o Odun endüstrisine sürdürülebilir şekilde odun sağlamak,
o Bölgede yaşayan insanların ormana yönelik ihtiyaçlarını ve isteklerini
karşılamak,
o İklim değişikline uyum sağlama çalışmaları yapmak,
o Orman biyolojik çeşitliliğini koruyucu ve artırıcı çalışmalar yapmak,
o Ormanın biyolojik ömrünü tamamlamasını sağlayarak doğal süreci izlemek.
Kaçkar Projesi, Fransa Teknik Gezisi (14–19.12.2009) 7

- Milli parktaki ormanlar devlet ormanları ve özel ormanlar (koyu yeşil) olarak ikiye
ayrılıyor Devlet ormanları da korunan (mor, kırmızı ve turuncu) ve işletilen ormanlar
(açık yeşil) olarak ikiye ayrılıyor. Beş adet 100–200ha
büyüklüğündeki ve 1–7ha büyüklüğündeki 350 mutlak
koruma ormanında hiçbir faaliyet yapılmıyor (mor ve
kırmızı). Turuncu renkli alanlarda ise (toplam 2500ha)
kesim dışındaki faaliyetler yapılabiliyor. Milli park
içerisinde kalan özel ormanların yönetimi için sadece
tavsiye getirilebiliyor. Bazı durumlar haricinde, özel
ormanlara herhangi bir yaptırım söz konusu olmuyor. Bu
durumlara örnek olarak, mesela koruma altındaki bir
hayvan türünün özel bir ormanı kullandığı tespit
edildiğinde o orman parçasının yönetiminde milli park
belirleyici oluyor.
Şekil 6. Milli parktaki farklı orman
statülerini gösteren harita.
Turizm ve Kalkınma
- Milli parkın kalbinde 680 hane var ancak bunların 1/3’ü yıl boyunca burada yaşıyor.
Fransa’nın genelinde olduğu gibi burada da, bu insanlar bildiğimiz anlamıyla ‘köylü’
değiller; hatta bir kısmı, farklı şehirlerden gelerek ev ve arazi satın alıp kırsal yaşam
ve ekolojik turizmle uğraşmaya başlayan şehirli aileler. Milli parkın tampon
bölgesinde ise toplam 41000 kişi yaşıyor. Parkın genelinde nüfus yoğunluğu oldukça
düşük (4–7 kişi/km 2 ).
- Ziyaret edilen ve toplantının da
yapıldığı evin (Şekil 7)
bulunduğu köyün nüfusu son 20
yılda iki kat artmış (180 kişi) ve
köydekilerin büyük kısmı tarım,
hayvancılık ve turizmden
geçiniyorlar. Bu köy milli parkın
kalbinde ve 1800ha ekilen alana
sahip. Kendileri gibi 8 komşu
köyle de bir birlik kurmuşlar ve
yeni insanların bölgeye gelmesini
teşvik edici çalışmalar yapıyorlar.
- Bu alandaki ekoturizm
faaliyetleri, geçim sıkıntısı çeken
yöre insanına ek gelir sağlamak
Cevennes
Şekil 7. Cevennes’de toplantı yapılan aynı zamanda Gîte
de France ve WWF (panda) statüsüne sahip ev-otel.
gibi bir amaca hizmet etmiyor, çünkü o tipte bir köylü sınıfı Fransa’da mevcut değil.
Buradaki ekoturizm, yatırım yapılabilecek farklı bir iş alanı olarak öne çıkıyor. Ancak
ekoturizmin tarifini verirken, o yöreye özgü üretim ve yaşam tarzlarını sürdürmeyi,
kültürünü yaşatmayı ve tanıtmayı ilke edinen yönlerine vurgu yapılıyor ve ilgili
bölgenin ruhunu anlamadan işe girişmenin doğru sonuçlara götürmeyeceğini
belirtiyorlar.
Kaçkar Projesi, Fransa Teknik Gezisi (14–19.12.2009) 8

Fransız Milli Parkları Yönetimi (3. Durak)
Teknik gezinin son kısmında Montpellier’de bulunan Fransz Milli Parklar yönetim
merkezi ziyaret edildi. Yapılan kısa toplantıya, Fransa milletvekili ve milli parklar başkanı
Jean-Pierre Giran ve Fransa milli parklar genel müdürü Jean-Marie Petit’nin yanı sıra milli
parklar teşkilatının uluslar arası ilişkileri, orman-ziraat işleri, iletişim, bilimsel çalışmaların
koordinasyonu ve Akdeniz bölgelerinden sorumlu kişiler de katıldılar. Toplantıda:
- 1960’ta kurulan milli parklar sisteminin 2006 yılında genel bir reformdan geçirilerek
mevcut milli park alanlarının çevresine tampon görevi görecek bir ‘katılım’ alanı
eklendiği ve milli park yönetiminin milli parklar teşkilatında görevli kimselerin yanı
sıra yerelden de kişiler ve kurum temsilcilerini ağırlıklı olarak içermeye başladığına
değinildi. Dolayısıyla, artık milli parklarda ‘yönetim’ döneminden ‘yönetişim’
dönemine geçildiğinin altı çizildi.
- Bu yeni sistem ile milli park oluşturma sisteminin daha fazla işlerlik kazandığı,
yönetim planlarının da daha katılımcı, kapsamlı ve uygulanabilir şekilde yapılabildiği
anlatıldı.
- 2006 yılındaki reformla birlikte Fransız milli parklarını dünyaya tanıtmak, yönetim
planlarının yapılması ve uygulanmasında düzenleyicilik görevini yerine getirmek için
bürokratik, finansal, insan kaynakları ve yurtiçi iletişim ağlarını kuran ve denetleyen
ayrı bir merkezi yapının kurulduğu söylendi.
- Yeni milli parklar sistemi yönetim kurulunun 25 kişiden oluştuğu ve bu kişilerin:
18’inin milli park başkanları ve müdürleri (toplam 9 milli park var), bir tane bilim
adamı, bir tane sivil toplum örgütleri temsilcisi, bir tane iller temsilcisi, bir tane
bölgeler temsilcisi, bir tane milli park çalışanları temsilcisi, bir tane milletvekili, bir
tane de senatörden oluştuğu bilgisi verildi.
- Yönetişim anlayışı ve bilgi alışverişi konusunda, özellikle Akdeniz bölgesinde uluslar
arası ilişkiler kurmaya önem verildiği belirtildi. Bu sayede Akdeniz ülkelerinde ortak
bir anlayışa varılmasını hedefledikleri söylendi.
SONUÇ
Cevennes
Gerçekleştirilen teknik gezide, Fransız doğa koruma sistemine ait iki yaklaşım
(bölgesel doğa parkı ve milli park) yerinde incelenmiştir. Türkiye ve Fransa’nın tarihsel
farkları 2 , iki ülkeyi bugün çok farklı konumlara getirdiğinden, doğa koruma uygulamalarına
yönelik çalışmalarda iki ülkenin birbirine paralel uygulamalarda bulunabileceği alanlar çok
kısıtlı görünmektedir. Daha çok teknik konularda karşılıklı bilgi ve tecrübe alışverişi
gerçekleştirilebilir. Bu gezide, bu konu net bir şekilde anlaşılmıştır. Biyolojik çeşitliliğinin ve
bunu destekleyen doğal ekosistemlerinin önemli bir kısmını kaybetmiş olan Fransa
ormanlarında koruma altına alınan temel şeyler, insanların oluşturduğu ve içinde yaşadığı kır
yaşamının doğal ve kültürel unsurları ile bunlar arasındaki ilişkilerdir. Bundan dolayı
sürdürülebilir kullanım ilkesi “tüm doğa koruma alanlarının, her bölgesinde” koruma
uygulamalarının temelini oluşturmaktadır. Doğal mirasının çoğuna sahip olan Türkiye
coğrafyasında daha farklı koruma yaklaşımlarının da uygulama alanları vardır.
2 Fransa’da 20. yy.’ın ortalarına kadar, sanayileşmeden kaynaklı olarak çok büyük doğal tahribatlar yaratılmış ve
buradaki doğal ekosistemlerin unsurlarından (türler vb.) – yüksek dağ ekosistemleri haricinde – eser kalmamıştır.
Gelişmenin getirdiği bu olumsuz gelişmelerin bir sonucu olarak Fransa’da temel üretici kesim olan köylü sınıfı
da yok olmuştur.
Kaçkar Projesi, Fransa Teknik Gezisi (14–19.12.2009) 9

A Morvan Bölge Parkı Ormanlarında ormancılık uygulamaları (devamı)
- Ormanlarda su kaynaklarının korunmasına yönelik olarak, tomrukların taşınması
sırasında dereleri kesen sürütme yollarının dereye zararını önlemek için belirli
noktalara köprüler yapmışlar. Planlanan kesimler ile derelerin dağılımlarını birlikte
değerlendirerek, köprü yapılacak yeni yerleri belirliyorlar.
- Şahıslara ait ormanlarda, bu alanların sahipleri ile orman kontratı yapıyorlar. Devlet
ormanlarında uygulanan sürdürülebilir ormancılık planları ve yöntemlerini
uygulamayı kabul eden şahıslara maddi ve uzman desteği de sağlanıyor. Ancak Fransa
genelinde olduğu gibi bölge parkındaki orman sahiplerinin de başka asli geçim
kaynakları var ve ormanlarından elde ettikleri kazanım onlar için ek bir kaynak
oluşturuyor – Türkiye’deki orman köylülerinden farklı olarak.
- Orman kaynaklı ürünlerin (odun, mobilya yapımı, arıcılık vb.) daha doğrudan pazar
bulması ve bölgeye özgü üretim biçimlerinin korunması için markalaştırılma üzerine
çalışmalar yapılıyor.
B Morvan Bölge Parkı’nda turizm ve kalkınma uygulamaları (devamı)
- Parktaki ürünlerin üreticiye sürdürülebilir ve önemli bir kaynak sağlamasının
önündeki en büyük sorunlardan bir tanesi üretim–satış zincirindeki kırılmalar.
Üreticiden tüketiciye direk olarak kurulan zincir en verimlisi ve üreticiye dönüşü en
fazla olanı oluyor. Ancak bu şekilde üretici emeğinin ve sertifikalandırma için verdiği
ek çabanın karşılığını hak ettiği şekilde alabiliyor ve bu sayede geleneksel üretim
sürdürülebilir olabiliyor.
- Tıbbi ve diğer amaçlarla kullanılan bitkilerin (örn. huş, binbirdelik otu) üretimi ve
pazarlamasında da park yönetimi çaba gösteriyor. Üretim için bir makine kooperatifi
(kesim, paketleme vb. işler için) ve satış için de bir pazarlama kooperatifi kurmuşlar.
Doğadan bitki toplanması faaliyetlerinin tanımlanması ve düzenlenmesi için de belirli
şartnameler oluşturulmuş. Bu şekilde yabani bitkilerin aşırı toplanmasını önlemek,
sürdürülebilir kullanımını sağlamaya çalışıyorlar.
Hazırlayan: Deniz Özüt
Doğa Koruma Merkezi
(www.dkm.org.tr)
Cevennes
Kaçkar Projesi, Fransa Teknik Gezisi (14–19.12.2009) 10