Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
wl aupdyS ¡
2 bwl aupdyS
wl aupdyS 3
4 bwl aupdyS
wl aupdyS 5
6 bwl aupdyS
wl aupdyS §
¨ bwl aupdyS
wl aupdyS 9
10 bwl aupdyS
wl aupdyS ¡¡
¡2 bwl aupdyS
wl aupdyS ¡3
¡4 bwl aupdyS
wl aupdyS 15
16 bwl aupdyS
wl aupdyS ¡§<br />
‘|’ A`Kr bulwaux dw dUjw qrIkw :- pihlW AM|w bulwau jdoN AM|w<br />
cµgI qrHW p`k jwvy iPr AM| bulwau jdoN AM| cµgI qrHW p`k jwvy iPr AM|µ<br />
bulwau, jdoN AM|µ vI cµgI qrHW p`k jwvy aus qoN bwAd AM|µ|w bulwau [ jdoN<br />
ieh A`Kr cµgI qrHW p`k jwx,aus qoN bwAd |W-|M pMj-s`q vwr lgwqwr<br />
bulwau[ ies qrHW ividAwrQI ‘|’ sOKw hI bol lvygw [<br />
ijs qrHW c}cw A`Kr bolx l}igAW jbwn qwLU nwl l}gdI hY, iesy<br />
qrHW C}Cw A`Kr bolx l}igAW jbwn cµgI qrHW qwLU nwl lw ky C}Cw A`Kr<br />
bolxw hY, mUMh dI hvw bwhr ƒ k}FxI hY [<br />
not:-A`gy id}qy iehnW pMjW SbdW ivc it}pI A`Dy nMny dI Avwj id{dI<br />
hY [ mMdr,AMdr,sMswr,(\M\w,XµinAW) [<br />
‘\’ A`Kr bulwaux dw qrIkw :- keI pVHy ilKy (XµinAW) ies qrHW,<br />
sOKw smJ lYNdy hn [ ijnHW ƒ ies qrHW vI smJ nw l}gy qW aunHW ƒ pihlW<br />
inAn-inAW bulwau jdoN inAn-inAW cµgI qrHW p`k jwvy audoN ividAwrQI<br />
inAMinAW ‘\’ (XMinAW) sOKw hI bol lvygw [<br />
q, Q, d, D, n, iehnW A`KrW ƒ bolx l}igAW jbwn QoVHI ijhI dµdW<br />
nwl l}gdI hY [ t, T, f, F, x, iehnW A`KrW ƒ bolx l}igAW ij}QoN<br />
qwLU dw fUµG SurU huµdw hY, zbwn au~Qy kµFy ’qy l}gdI hY [ jy ie}QoN Avwz<br />
sw& nw Awvy qW aus qoN QoVHw ip`ˆCoN zbwn lw ky bolx dI koiSS kr ky<br />
pkwau [ ‘n’ A`Kr dohW pMgqIAW nwl boilAw jWdw hY [<br />
‘r’ bulwax dw qrIkw :- pihlW cw bulwa, cw bulwax l}igAW ij}Qyy<br />
jbwn qwLU nwl lgdI hY, au~Qy hI rw bulwEux l}igAw jbwn dw isrw<br />
QoVHw ijhw qwLU nwl l}gdw hY, au~QoN hI jbwn QOVHI ipCWh krky ‘r’ QoVHI<br />
l{mI sur ivc ies qrHw bulwau [ cw rw cI rI cU rU cy ry cY rY coo ro cO<br />
rO cµ rµ cW rW [ ieh A`Kr svyry Swm pMj pMj vwrI hPqw bulwau [<br />
nwnk dI jgHw koeI nwxk boldw hovy qW aus ƒ nwnk ies qrHW<br />
lgwqwr ‘nk nw’ pMj-s`q vwrI bulwau, Awpy hI nwxk dI QW nwnk bx<br />
jwvygw [<br />
‘V’ qy ‘x’ bulwaux dw qrIkw :- pihlW ividAwrQI ƒ ‘f’ bulwau,<br />
‘f’ bolx l}igAW jbwn dw isrw ij}QoN qwLU dw fUµG SurU huµdw hY, aus dy<br />
kµFy ’qy jbwn dw isrw lgdw hY, aus kµfy qy jbwn dw isrw AMdr qy bwhr<br />
ƒ ihlwauu [ n}k rwhIN Avwz k}F ky xwxy dI Avwj bxdI hY [ mUMh rwhIN<br />
Avwj k}F ky VwVy dI Avwj bxdI hY [<br />
not : ‘zbwn’ qy ‘Avwz’ ieh &wrsI qy aurdU BwSw dy Sbd hn [<br />
iehnW ƒ &wrsI qy aurdU BwSw Anuswr bolx l}igAW zbwn qwLU nwloN<br />
ipCWh r}K ky boldy hn [ ies qrHW ‘z’ pYr ibµdI l}gdI hY [ ihµdusqwn<br />
dI bolI ivc ienHW SbdW ƒ jbwn qwLU nwl lw ky boldy hn, ies qrHW<br />
‘j’ pYr ibµdI nhIN l}gdI [ ihµdusqwn dI purwxI BwSw jIB hY, zbwn nhIN [
¡¨ bwl aupdyS<br />
pwT dUjw (¢)<br />
BulwvyN A`Kr<br />
s S C j z<br />
K ^ g Z P<br />
& V L J A<br />
Q G q T d<br />
h X n c x<br />
b l F r \<br />
a m p v k<br />
t B | e f<br />
D
wl aupdyS ¡©<br />
pwT qIjw (£)<br />
lgW mwq„wvW<br />
u U<br />
y Y o<br />
O M<br />
`<br />
I<br />
w i<br />
W<br />
A`Dk<br />
pwT cOQw (¤)<br />
mukqw kµnw ishwrI<br />
ibhwrI AONkV dulYNkV<br />
lW dulwvW hoVw<br />
knOVw it}pI kµnw-ibµdI<br />
muhwrnI<br />
A Aw ie eI au aU ey AY E AO AM AW<br />
s sw is sI su sU sy sY so sO sµ sW<br />
h hw ih hI hu hU hy hY ho hO hµ hW<br />
k kw ik kI ku kU ky kY ko kO kµ kW<br />
K Kw iK KI Ku KU Ky KY Ko KO KM KW<br />
g gw ig gI gu gU gy gY go gO gµ gW<br />
G Gw iG GI Gu GU Gy GY Go GO GM GW<br />
| |w i| |I |u |U |y |Y |o |O |µ |W<br />
not not not not not : : : : : ijs A`Kr ƒ koeI lg-mwqrw nw hovy auh A`Kr mukqw huµdw hY [<br />
|,\,x iehnW iq{nW AKrW dI Avwj ib{dI dI hY [
¢» bwl aupdyS<br />
c cw ic cI cu cU cy cY co cO cµ cW<br />
C Cw iC CI Cu CU Cy CY Co CO Cµ CW<br />
j jw ij jI ju jU jy jY jo jO jµ jW<br />
J Jw iJ JI Ju JU Jy JY Jo JO Jµ JW<br />
\ \w i\ \I \u \U \y \Y \o \O \µ \W<br />
t tw it tI tu tU ty tY to tO tµ tW<br />
T Tw iT TI Tu TU Ty TY To TO Tµ TW<br />
f fw if fI fu fU fy fY fo fO fµ fW<br />
F Fw iF FI Fu FU Fy FY Fo FO Fµ FW<br />
x xw ix xI xu xU xy xY xo xO xµ xW<br />
q qw iq qI qu qU qy qY qo qO qµ qW<br />
Q Qw iQ QI Qu QU Qy QY Qo QO Qµ QW<br />
d dw id dI du dU dy dY do dO dµ dW<br />
D Dw iD DI Du DU Dy DY Do DO Dµ DW<br />
n nw in nI nu nU ny nY no nO nµ nW<br />
p pw ip pI pu pU py pY po pO pM pW<br />
P Pw iP PI Pu PU Py PY Po PO Pµ PW<br />
b bw ib bI bu bU by bY bo bO bµ bW<br />
B Bw iB BI Bu BU By BY Bo BO Bµ BW
wl aupdyS ¢¡<br />
m mw im mI mu mU my mY mo mO mM mW<br />
X Xw iX XI Xu XU Xy XY Xo XO Xµ XW<br />
r rw ir rI ru rU ry rY ro rO rµ rW<br />
l lw il lI lu lU ly lY lo lO l{ lW<br />
v vw iv vI vu vU vy vY vo vO vµ vW<br />
V Vw iV VI Vu VU Vy VY Vo VO Vµ VW<br />
. l . lw il .<br />
. lI . lu . lU . ly . lY . lo . lO . l{ . lW<br />
S Sw iS SI Su SU Sy SY So SO Sµ SW<br />
z zw iz zI zu zU zy zY zo zO zµ zW<br />
^ ^w i^ ^I ^u ^U ^y ^Y ^o ^O ^M ^W<br />
Z Zw iZ ZI Zu ZU Zy ZY Zo ZO Zµ ZW<br />
& &w i& &I &u &U &y &Y &o &O &µ &W<br />
ibµµdI qy it}pI vwlI muhwrnI<br />
A– AW ie– eIN auN aUN eyN AYN EN AON AM ieµ auˆM<br />
s– sW is– sIN su– sUµ syN sYN soN sON sµ isµ suµ<br />
h– hW ih– hIN hu– hUµ hyN hYN hoN hON hµ ihµ huµ<br />
k– kW ik– kIN ku– kUµ kyN kYN koN kON kµ ikµ kuµ<br />
K– KW iK– KIN Ku– KUM KyN KYN KoN KON KM iKM KuM<br />
not : mukqw, ishwrI, AONkV, ienHW ƒ it}pI qy ibµdI dovyN AvwjW boldIAW hn [<br />
bwkI mwqrwvW ƒ dulYNkV dI it}pI smyq ibµdI dI Avwj boldI hY [
¢¢ bwl aupdyS<br />
g– gW ig– gIN gu– gUµ gyN gYN goN gON gµ igµ gM u<br />
G– GW iG– GIN Gu– GUM GyN GYN GoN GON GM iGM GuM<br />
|– |W i|– |IN |u– |Uµ |yN |YN |oN |ON |µ i|µ |uµ<br />
c– cW ic– cIN cu– cUµ cyN cYN coN cON cµ icµ cuµ<br />
C– CW iC– CIN Cu– CUµ CyN CYN CoN CON Cµ iCµ Cuµ<br />
j– jW ij– jIN ju– jUµ jyN jYN joN jON jµ ijµ juµ<br />
J– JW iJ– JIN Ju– JUµ JyN JYN JoN JON Jµ iJµ Juµ<br />
\– \W i\– \IN \u– \Uµ \yN \YN \oN \ON \µ i\µ \uµ<br />
t– tW it– tIN tu– tUµ tyN tYN toN tON tµ itµ tuµ<br />
T– TW iT– TIN Tu– TUµ TyN TYN ToN TON T{ iTµ T{u<br />
f– fW if– fIN fu– fUµ fyN fYN foN fON fµ ifµ fuµ<br />
F– FW iF– FIN Fu– FUµ FyN FYN FoN FON Fµ iFµ Fuµ<br />
x– xW ix– xIN xu– xUµ xyN xYN xoN xON xµ ixµ xuµ<br />
q– qW iq– qIN qu– qUµ qyN qYN qoN qON qµ iqµ quµ<br />
Q– QW iQ– QIN Qu– QUµ QyN QYN QoN QON Qµ iQµ Quµ<br />
d– dW id– dIN du– dUµ dyN dYN doN dON dµ idµ duµ<br />
D– DW iD– DIN Du– DUµ DyN DYN DoN DON Dµ iDµ Duµ<br />
n– nW in– nIN nu– nUµ nyN nYN noN nON n{ inµ nu{<br />
p– pW ip– pIN pu– pUM pyN pYN poN pON pM ipM puM
wl aupdyS ¢£<br />
P– PW iP– PIN Pu– PUµ PyN PYN PoN PON Pµ iPµ Puµ<br />
b– bW ib– bIN bu– bUµ byN bYN boN bON bµ ibµ buµ<br />
B– BW iB– BIN Bu– BUµ ByN BYN BoN BON Bµ iBµ Buµ<br />
m– mW im– mIN mu– mUM myN mYN moN mON mM imM muM<br />
X– XW iX– XIN Xu– XUµ XyN XYN XoN XON Xµ iXµ Xuµ<br />
r– rW ir– rIN ru– rUµ ryN rYN roN rON rµ irµ ruµ<br />
l– lW il– lIN lu– lUµ lyN lYN loN lON l{ il{ lu{<br />
v– vW iv– vIN vu– vUµ vyN vYN voN vON vµ ivµ vuµ<br />
V– VW iV– VIN Vu– VUµ VyN VYN VoN VON Vµ iVµ Vuµ<br />
pwT pMjvW (¥)<br />
mukqy vwly do A`Kry Sbd<br />
gl rs kl Br Ab mr<br />
ds ks ns Gr cl kr<br />
PV qp bl qr jr nr<br />
pl Dr Cj kx hT Gs<br />
Cl jl lV fr mn ^q [<br />
jl Br [ qr PVH [ Gr cl [ hT n kr [<br />
Gr Pl hn [ sB Gr hn [ ds ng hn [<br />
vl Cl n kr [ ns Gr cl [ gl kr [
¢¤ bwl aupdyS<br />
mukqy vwly iqn A`Kry Sbd<br />
bdl mtr btn grm nrm<br />
mlm Ksm Drm klm sVk<br />
rqn blb kml crn srl<br />
^br hrn thl mhl Amr<br />
Bgq jgq kxk bqK Srq [<br />
Bjn isµG ^br kr [ Bgq bx [<br />
Amr isµG klm PVH [ mtr nrm hn [<br />
jl grm kr [ mhl qk cl [ kpt n kr [<br />
mukqy vwly cwr A`Kry Sbd<br />
prbq mlml Adrk gVbV<br />
ksrq srks glgl mqlb<br />
brqn hrkq jlQl Jtpt<br />
hlcl Axbx hrmn Srvx<br />
m^ml drSn n&rq Srbq [<br />
Arjn isµG ksrq kr [ Jtpt cl [<br />
drSn kr [ hrmn bx [ hrkq n kr [<br />
Srvx isµG gVbV n kr [ brqn PVH [<br />
jrml isµG n&rq n kr [
wl bwl aupdyS aupdyS ¢¥ ¢¥<br />
pwT CyvW (¦)<br />
kµny ( w ) vwly A`Kr<br />
Aw sw hw kw Kw gw Gw |w cw Cw<br />
jw Jw \w tw Tw fw Fw xw qw Qw<br />
dw Dw nw pw Pw bw Bw mw Xw rw<br />
lw vw Vw . lw Sw zw ^w Zw &w [<br />
kµny ( w ) vwly do A`Kry Sbd<br />
bwl bwg swg rwh Gwh pwT<br />
cwk qwr kwr qwp rwm nwm<br />
Xwd swD twt Aws Awp swk<br />
Kwrw dwdw kwkw gwrw mwmw nwnw<br />
cwcw gwxw mwqw rwjw sw& Swh [<br />
qwrw isµG qwlw lw [ vwjw vjw [<br />
kVw pw [ Blw kr [ nwm jp [<br />
kwlw . Dwgw PVH [ cwk nw Kwh [<br />
rwm isµG Cwl .<br />
nw mwr [<br />
grm dwl nw Kwh [ QwL sw& kr [<br />
kwkw Aw cwvl Kwh [ rwjw AwieAw [
¢¦ bwl aupdyS<br />
kµny ( w ) vwly iqn A`Kry Sbd<br />
Anwr mkwn prwq brwq clwk<br />
kpwh Grwt glws JgVw dmVw<br />
gqkw gwqrw Xwqrw bsqw pqlw<br />
hlkw nlkw gmlw kpVw Cwnxw<br />
twkrw bwjrw bwlk mwlk ^wlsw [<br />
kwbl isµG cklw PVH [ Xwqrw kr [<br />
mkwn bxw [ gwqrw pw [ glws sw& kr [<br />
sdw hlkw Kwxw Kwh [ Anwr Kwh [<br />
prwq sw& kr [ brwq nwl jwh [<br />
knwq nw PVH [ JgVw nw kr [<br />
kµny ( w ) vwly cwr A`Kry Sbd<br />
krqwr Avqwr drbwr Xwdgwr<br />
smwcwr hvwlwq tkswl hrpwl<br />
jgqwr prSwd krwmwq blvwn<br />
pkvwn Qkwvt tmwtr blkwr<br />
dsqwr pwTSwlw Bgvwn v&wdwr [<br />
prqwp isµG blvwn bx [ prSwd bxw [<br />
krwmwq nw ivKw [ drbwr vl jwh [
wl aupdyS ¢§<br />
hrpwl isµG nwm jp [ sB dw v&wdwr bx [<br />
krqwr isµG dsqwr sjw [<br />
Amr isµG tmwtr PVH [<br />
Avqwr isµG A^bwr nw pwV [<br />
pwT sqvW (§)<br />
ishwrI ( i ) vwly A`Kr<br />
ie is ih ik iK ig iG i| ic iC<br />
ij iJ i\ it iT if iF ix iq iQ<br />
id iD in ip iP ib iB im iX ir<br />
il iv iV il .<br />
iS iz i^ iZ i& [<br />
ishwrI ( i ) vwly doo A`Kry Sbd<br />
idl ihl ilK isK ijd iml<br />
ijq iFl ihk imx idn igx<br />
iPr icr iks inm iek iet<br />
ieh isr iKJ ibK igf igl<br />
ivc ilAw ivKw igAw ikhw iKmW [
¢¨ bwl aupdyS<br />
dwrw isµG iKmW kr [ ^q ilK [ icr nw lw [<br />
iFl nw kr [ iml kr cl [ isr nw ihlw [<br />
iek iet ilAw [ idn Br nw cl [<br />
ishwrI ( i ) vwly iqn A`Kry Sbd<br />
ihrn ikrn nihr iDAwn imAwn<br />
igAwn ihswb ikqwb imlwp iKAwl<br />
ivcwr inhwl iPkr rihm ikrq<br />
ikrlw ihmwlw isAwxw kivqw iClkw<br />
tihl mihl Sihr zihr il&w&w [<br />
idAwl isµG ikqwb ivKw [ isAwxw bx [<br />
nihr vl nw jwh [ ikrn, ihrn nw PVH [<br />
inhwl isµG iDAwn nwl ihswb kr [ Sihr<br />
jwh, ikqwb ilAw [ bihxw isK [ il&w&w<br />
ilAw [ iglws sw& kr [ Sihd Kwh [<br />
not:-A`gy ilKy iehnW SbdW ivc ishwrI qy AONkV dI pUrI Avwj<br />
AwaudI hY [ ihrn ikrn imAwn ihswb ikqwb ivcwr iPkr, kuVqw Puhwrw<br />
cubwrw KurlI juJwr gurmuK gurmuKI gurpurI inrgux bulbul vymuK [<br />
A`gy ilKy iehnW SbdW ivc ishwrI qy AONkV dI A`DI Avwj AwauNdI<br />
hY [ kivqw tihl mihl iliKAw ividAw,shu eyhu vyswhu suxhu [<br />
ishwrI ( i ) vwly cwr A`Kry Sbd<br />
mihmwn AiBmwn iekbwl idlbwg
wl aupdyS ¢©<br />
kCihrw ihmwcl ibkrm ilAwieAw<br />
inrml iqlkx ismrn AiBAws<br />
nwrwiex ikrpwl iDrkwr ivckwr<br />
iSkwieq is&wrS ieSnwn b^iSS [<br />
kilAwx isµG ikrpwn PVH [ ieSnwn kr [<br />
AiBmwn nw kr [ mihmwn AwieAw [<br />
idlbwg isµG sdw ismrn kr [<br />
ikrpwl isµG nwrwiex nwl iml [ kCihrw<br />
pw [ AiBAws kr [ iqlkx vl nw jwh [<br />
pwT ATvW (¨)<br />
ibhwrI ( I ) vwly A`Kr<br />
eI sI hI kI KI gI GI |I cI CI<br />
jI JI \I tI TI fI FI xI qI QI<br />
dI DI nI pI PI bI BI mI XI rI<br />
lI vI VI LI SI zI ^I ZI &I [<br />
ibhwrI ( I ) vwly do A`Kry Sbd<br />
lIk cIk qIr KIr vIr rIs<br />
mIq jIq pIV jIB TIk BIV
£» bwl aupdyS<br />
nIl mwmI cwcI qweI nwnI kIVI<br />
pIVHI bIqI swKI hwkI mwlI bwlI<br />
QwlI . geI bVI hrI SISI &Is [<br />
jIq isµG qIr clw [ KIr Kwh [ cIk nw mwr [<br />
nIlI kwpI ilAw [ vIr Aw GVI ilAw [<br />
vIh qk igx [ rIs nw kr [ kIVI nw mwr [<br />
cwcI nwl Gr cl [ hrI isµG hwkI ilAw [<br />
ibhwrI ( I ) vwly iqn A`Kry Sbd<br />
srIr JrIt mlweI CbIl iemlI<br />
kVCI klgI dvweI CwnxI ctxI<br />
DrqI kVwhI isAwhI bwltI AslI<br />
nklI ibjlI rjweI mhInw BqIjw<br />
ppIqw &kIr kmIz imSrI inSwnI [<br />
AjIq isµG kVwhI ilAw [ grIbI Dwr [<br />
imSrI Kwh [ BweI ppIqw ilAw [<br />
isAwhI vwlI .<br />
dvwq ilAw [<br />
AslI nklI dI prK kr [
wl aupdyS £¡<br />
ibhwrI ( I ) vwly cwr A`Kry Sbd<br />
AmrIk jsbIr qsvIr jgdIS<br />
blbIr rxjIq mskIn mnjIq<br />
bwzIgr kwrIgr prqIq bwlmIk<br />
PtkVI bhwdrI bljIq bIrbl<br />
kIrqn kSmIr mSkrI &rvrI [<br />
hrjIq isµG kIrqn kr [ qsvIr bxw [<br />
bwzIgr bwzI pw [ bhwdrI ivKw [<br />
mSkrI nw kr [ PtkVI nw Kwh [<br />
dlbIr isµG rxjIq isµG nwl jwh [<br />
&rvrI dw mhInw ATweI idnW dw sI [<br />
pwT nOvW (©)<br />
u<br />
AONkV ( ) vwly A`Kr<br />
au su hu ku Ku gu Gu |u cu Cu<br />
ju Ju \u tu Tu fu Fu xu qu Qu<br />
du Du nu pu Pu bu Bu mu Xu ru<br />
lu vu Vu . lu Su zu ^u Zu &u [
£¢ bwl aupdyS<br />
AONkV ( ) vwly do A`Kry Sbd<br />
suK duK BuK gur sur Kur<br />
qur sux gux pux guV suc<br />
muV muK rus mul Pul kul<br />
cup ruq kuJ jug muF khu<br />
bhu iGau gu&w suKI kuVI SuB [<br />
muKI Bul nw kr [ kuJ gux isK [<br />
SuB kwr kr [ guV Gt Kwh [<br />
idn Br nw ku}d [ kuJ dwn vI kr [<br />
duK suK sm kr jwx [ auh iGau bVw sw& sI [<br />
u<br />
u<br />
AONkV ( ) vwly iqµn A`Kry Sbd<br />
kuVqw Puhwrw purwxw dumwlw Cuhwrw<br />
rumwlw cubwrw Purnw luhwr dukwn<br />
juJwr audws bu^wr gulwb cuZlI<br />
KurlI susrI kukVI burkI kuhwVI<br />
aufIk Kurwk zulm zurwb kul&I [<br />
idAwl isµG zurwb pw [ zulm nw kr [<br />
dumwlw sjw [ nIlw rumwlw ilAw [<br />
gulwb dI klm lw [ cuglI nw kr [
wl aupdyS ££<br />
vDIAw ^urwk Kwh [ auh kuVqw bVw purwxw sI [<br />
u<br />
AONkV ( ) vwly cwr A`Kry Sbd<br />
PulvwVI PulkwrI gurbwxI gurmuKI<br />
kurbwnI mulqwn sqluj gurmqw<br />
surjIq Cutkwrw mukwblw rwmpur<br />
gurdws gujrwq Putbwl gurmuK<br />
bulbul bzurg kudrq aujwgr [<br />
gurdIp isµG gurbwxI sux [ gurmuKI isK [<br />
gurmuK bx [ gurbwxI isK [ kurbwnI kr [<br />
gurisK dw siqkwr kr [ mnmuK nw bx [<br />
Putbwl ilAw [ ieh btn sunihrI hn [<br />
pwT dsvW (¡»)<br />
dulYNkV ( ) vwly A`Kr<br />
aU sU hU kU KU gU GU |U cU CU<br />
jU JU \U tU TU fU FU xU qU QU<br />
dU DU nU pU PU bU BU mU XU rU<br />
lU vU VU LU SU zU ^U ZU &U [<br />
U
£¤ bwl aupdyS<br />
dulYNkV ( ) vwly do A`Kry Sbd<br />
aUT jUT qUq rUp PUk DUp<br />
gaU swDU bwpU cwkU lwtU sUhw<br />
BUAw bUhw cUhw cUcw bUtw JUTw<br />
qUVI sUeI pUVI cUhI pUrw AwlU<br />
fwkU kwbU AwVU JwVU qwrU mwVU [<br />
bUtw isµG JwVU mwr [ AwVU Kwh [ mUlI .<br />
ilAw [<br />
bUt sw& kr [ fwkU nw bx [ sUhw puSwkw nw pw [<br />
jUT nw Kwh [ qwrU isµG cUrI Kwh [<br />
kwkw cwkU nw PVH [ qUVI nw iKlwr [<br />
U<br />
U<br />
dulYNkV ( ) vwly iqn A`Kry Sbd<br />
srUp jmUr krUp jlUs skUl<br />
jsUs zrUr KfUr ksUr pUrb<br />
kbUl mwsUm cUrn mUrq sUrq<br />
sUrj gBrU fmrU KwVkU kcwLU<br />
mwrUqI gUjrI hzUr &zUl KzUr [<br />
pUrn isµG mwrUqI clw [ cUrn Kwh [ skUl jwh [<br />
gBrU bx [ krUp nw bx [ &zUl nw iPr [<br />
sUrj inkl AwieAw [ sohxI mUrqI bxw [
wl aupdyS £¥<br />
jlUs nwl jwh [ kcwlU . dI sbzI bxw [<br />
U<br />
dulYNkV ( ) vwly cwr A`Kry Sbd<br />
vwihgurU surKrU rwjdUq rwjpUq<br />
sUrbIr kwrqUs krqUq AmrUd<br />
kbUqr skUtr mwrUQl jwdUgr<br />
dUrbIn mjbUr mzlUm mzdUr<br />
mnzUr ^rbUzw srdUl BrpUr [<br />
srdUl isµG vwihgurU jp [ sUrbIr bx [<br />
AmrUd G`t Kwh [ purwxw skUtr nw ilAw [<br />
^rbUzw ilAw [ dUrbIn PVw [<br />
vwihgurU jI hwzr nwzr hn [<br />
kbUqr nw PVH [<br />
pwT igAwrHvW (¡¡)<br />
lwvW ( ) vwly A`Kr<br />
ey sy hy ky Ky gy Gy |y cy Cy<br />
jy Jy \y ty Ty fy Fy xy qy Qy<br />
dy Dy ny py Py by By my Xy ry<br />
ly vy Vy Ly Sy zy ^y Zy &y [<br />
y
£¦ bwl aupdyS<br />
lwvW ( ) vwly do A`Kry Sbd<br />
syb byr vyl Kyf myl Byf<br />
ryq dyr qyl jyT lyt ryTw<br />
pyTw mylw lylw syvw myvw DylI<br />
bylI qyrI myrI dyrI FyrI byVI<br />
swry KIry kyly qwry vwjy myz [<br />
syvw isµG myly jwh [ kyly ilAw [<br />
syvw kr [ ryl AweI [ dyrI nw kr [<br />
lylw nw PVH [ cwcw jI pyTy ilAwey hn [<br />
ryq qy nw lyt [ izAwdw byr nw Kwh [<br />
rupeIey dy myvy ilAw [ swry KIry nw Kwh [<br />
lwvW ( ) vwly iqn A`Kry Sbd<br />
y<br />
y<br />
svyr slyt nryl cpyV TTyrw<br />
spyrw btyrw krylw gulylw gdylw<br />
qryV klyjw jlybI cmylI brylI<br />
bynqI hvylI kysr syvk kpVy<br />
vylxw myrT vCyrw rySm SyrnI [<br />
kyvl isµG jlybI Kwh [ slyt qy ilK [<br />
kryly G`t Kwh [ rySm isµG hvylI jwh [
wl aupdyS £§<br />
cmylI dw bUtw ilAw [ svyry auT ky ieSnwn kr [<br />
kysr isµG syvk bx [ spyry bIn vjw [<br />
suryS bzwr jwh slyt ilAw [<br />
lwvW ( ) vwly cwr A`Kry Sbd<br />
y<br />
inqnym nwmdyv bwsrky bldyv<br />
jnmyjw bIkwnyr qrsym sUbydwr<br />
syvwdwr Qwxydwr PqygVH SyKUpurw<br />
byeImwn pycks gurdyv byksUr<br />
dsmyS drvyS SmSyr aupdyS [<br />
gurmyl isµG inqnym kr [ prdyS jwh [<br />
qrsym isµG iksy nwl byeImwnI nw kr [<br />
bldyv isµG dy Gr drvyS AwieAw [<br />
suKdyv isµG iblkul byksUr sI [<br />
dsmyS ipqw jI ƒ nmskwr kr [<br />
pwT bwrHvW (¡¢)<br />
dulwvW ( ) vwly A`Kr<br />
Y<br />
AY sY hY kY KY gY GY |Y cY CY<br />
jY JY \Y tY TY fY FY xY qY QY
£¨ bwl aupdyS<br />
dY DY nY pY PY bY BY mY XY rY<br />
lY vY VY . lY SY zY ^Y ZY &Y [<br />
dulwvW ( ) vwly do A`Kry Sbd<br />
QYlI vYrI bYTI fYrI kYdI sYnw<br />
bYTw pYdw mYdw pYr KYr vYr<br />
nYx fYx BYx fYm sYr bYT<br />
bYg gYr gYs lYk qYr mYc<br />
pYsy BYVy bYTy CYxy lYxy hYzw [<br />
qyjw isµG KYr pw [ BYx AweI [ pYr sw& kr [<br />
KwlI QYlw ilAw [ bYg cu}k ky ilAw [<br />
QYlI nw CyV [ CYxy nw vjw [<br />
iksy nwl vYr nw kr [<br />
vYrI dw ivswh nw kr [<br />
BwKVw fYm solW .<br />
(¡¦) swlW ivc bixAw hY,<br />
jo dunIAW dy fYmW iv}coN dUjy nµbr ’qy hY [<br />
dulwvW ( ) vwly iqn A`Kry Sbd<br />
Y<br />
Y<br />
AYnk pYdl bYTk bYrwV hYrwn<br />
mYdwn AYlwn vYrwg kYmrw &Yslw<br />
suKYn jvYx ttYxw vYswKI hYrwnI
wl aupdyS £©<br />
bYtrI tYksI gusYlw jYkwrw pYirs<br />
mYsUr jYpur &YSn kYlwS SYqwnI [<br />
subyg isµG jvYx Kwh [ kYmrw ilAw [<br />
pYdl nw jwh [ bYTk ivc AYnk hY [<br />
tYksI dI svwrI kr [ ttYxy ƒ nw PVH [<br />
gusYlw suBwA nw bxw [ SYqwnI nw kr [<br />
pYirs &rWs dI rwjDwnI hY [<br />
^wlsy dw jnm vYswKI vwly idn dw hY [<br />
dulwvW ( ) vwly cwr A`Kry Sbd<br />
Y<br />
AYqvwr AYtls nYnIqwl hYrwngI<br />
krnYl sYnwpqI jYldwr jYNqIpur<br />
bYjnwQ vYslIn svYtr jrnYl<br />
bdPYlI lwltYn AprYl suKcYn<br />
pYdwvwr pYnSn pYrwSUt inrvYr [<br />
gurmyl isµG klH AYqvwr sI [<br />
suKcYn isµG lwltYn rK [<br />
bdPYlI nw kr [ krnYl isµG svYtr ilAw [<br />
gurmiq ivc ApRYl PUl mnwauxw mnHw hY [<br />
AYtls sweIkl bhuq mShUr hY [
¤» bwl aupdyS<br />
jrnYl isµG inrvYr isµG nwl myl kr [<br />
nwnk mqw gurduAwrw nYnIqwl, hux aUDm isµG<br />
ngr ijlHy dI isqwrgµj qihsIl ivc hY [<br />
pwT qyrHvW (¡£)<br />
hoVy ( ) vwly A`Kr<br />
E so ho ko Ko go Go |o co Co<br />
jo Jo \o to To fo Fo xo qo Qo<br />
do Do no po Po bo Bo mo Xo ro<br />
lo vo Vo Lo So zo ^o Zo &o [<br />
hoVy ( ) vwly do A`Kry Sbd<br />
o<br />
o<br />
Fol gol qol bol vot kot<br />
qoV moV rog mor cor roz<br />
jok motw Cotw Koqw toAw GoVw<br />
sotI CotI kotI jogI koTI rotI<br />
DobI rogI moqI qorI loBI goBI [<br />
jogw isµG rotI Kwh [ kot pw [ Fol vjw [<br />
qoV PoV nw kr [ ieh kotI bhuq grm hY [
wl aupdyS ¤¡<br />
pUrw qol [ JUT nw bol [ sotI motI hY [<br />
qoqw twhxI ’qy bYTw hY [ cor nw bx [<br />
bwg ivc mor bol rhy hn [<br />
hoVy ( ) vwly iqn A`Kry Sbd<br />
o<br />
smosw Brosw morcw sohxw socxw<br />
Xogqw rogn gopwl motr koiel<br />
ropV boql golk roSn jokr<br />
ckor slok kroD stop koTVI<br />
rsoeI mornI FolkI koiSS joiqSI [<br />
gopwl isµG motr clw [ smosw Kwh [<br />
golk ivc pYsy pw [ vwihguruU ’qy Brosw kr [<br />
roSn isµG ropV jw ky rogn ilAw [<br />
boql nw PVH [ tokrI ivc goBI hY [<br />
koiel dI Avwj rsIlI hY [<br />
hoVy ( ) vwly cwr A`Kry Sbd<br />
o<br />
somvwr hoxhwr joqIjoq rwiekot<br />
godwvrI rxjoD srovr Amolk<br />
nkodr hweIkot Anmol kmzor
¤¢ bwl aupdyS<br />
joDpur mnjoq iqrlok gulmor<br />
tYlI&on zorwvr A&sos zordwr [<br />
kuldIp isµG kmzor ƒ nw CyV [<br />
mnjoq kOr smyN isr skUl jwh [<br />
prmod dw ArQ KuSI hY [<br />
iqrlok isµG Anmol bcn sux [<br />
jorwvr isµG godwvrI ivc ieSnwn kr [<br />
klH bVw zordwr Dmwkw hoieAw sI [<br />
bwbw jI dw tYlI&on AwieAw hY [<br />
pwT cOdHvW (¡¤)<br />
knOVy ( ) vwly A`Kr<br />
O<br />
O<br />
AO sO hO kO KO gO GO |O cO CO<br />
jO JO \O tO TO fO FO xO qO QO<br />
dO DO nO pO PO bO BO mO XO rO<br />
lO vO VO .<br />
lO SO zO ^O ZO &O [<br />
knOVy ( ) vwly do A`Kry Sbd<br />
cOr pOx DOx kOx cOx cOl .<br />
&Oj mOj kOm sOxw gOxw pOdw
wl aupdyS ¤£<br />
BOrw cOVw kOVw AOKw sOKw rOlw .<br />
pOxw sOdw dOVI kOVI pOVI kOlI<br />
kOfI cONkI cOVy jOVy AOly . KOrU [<br />
POjw isµG rOlw . nw pw [ cOl . ilAw [<br />
hOlI . g`l kr [ dvweI bhuq kOVI hY [<br />
ieh cOr sohxw hY [ kmry ivc kOx hY ?<br />
DOx nIvIN nw kr [ ieh srovr bhuq cOVw<br />
hY [ pOdy ƒ smyN isr pwxI idE [<br />
knOVy ( ) vwly iqn A`Kry Sbd<br />
O<br />
mOsm AOsq nOkr mKOl iPlOr<br />
ibBOr hOslw cObwrw BgOVw BONkxw<br />
cOrwhw qOlIAw hQOVw iKfOxw frOxw<br />
kcOrI hQOVI ivCOxw jOhrI cOrwsI<br />
nOkrI mOlvI pkOVy AOqwr lwhOr [<br />
AnoK isµG pkOVy Kwh [ hQOVw ilAw [<br />
vwihgurU ny cOrwsI l}K jUnW bxweIAW hn [<br />
purwxw qOlIAw nw ilAw [<br />
klH mOsm bhuq ^rwb sI [<br />
pkOVy Kw ky pwxI nw pI [<br />
grm grm kcOrI ilAw [
¤¤ bwl aupdyS<br />
knOVy ( ) vwly cwr A`Kry Sbd<br />
O<br />
sOdwgr cOrwsIh cONkIdwr &Ojdwr<br />
nOjvwn nOinhwl nO-br-nO DOlpur<br />
kOlsr kOVybol cOklyt klwnOr<br />
cmkOr lKnOr ibjnOr blwcOr<br />
mOnsUn ^O&nwk kOSilAw flhOzI [<br />
sOdwgr sOdw ^rId [ cONkIdwr pihrw dy irhw<br />
hY [ ieh myz cOrwsI rupey dw hY [ nOjvwn<br />
dOV rhy hn [ goieµdvwl swihb dy bwaulI<br />
swihb dIAW, cOrwsIh pOVIAW hn [ b^qOr<br />
isµG iksy ƒ kOVy bol nw bol [ dUsirAW dy<br />
kOVy bol shwrn nwl pwp nws huµdy hn qy<br />
Awpxy AMdr cµgy gux pYdw huµdy hn [<br />
pwT pMdrHvW (¡¥)<br />
it}pI ( ) vwly A`Kr<br />
M<br />
AM sµ hµ kµ KM gµ GM |µ cµ Cµ<br />
jµ Jµ \µ tµ T{ fµ Fµ xµ qµ Qµ<br />
dµ Dµ nµ pM Pµ bµ Bµ mM Xµ rµ<br />
lµ vµ Vµ . l{ Sµ zµ ^M Zµ &µ [
wl aupdyS ¤¥<br />
it}pI ( ) vwly do A`Kry Sbd<br />
Duµd sµq jµg dµd KMf pMf<br />
Cµd bµd ipMf itµf isµG pMj<br />
AMb sµg kµn ihµg ivµg isµg<br />
gµnw lµmw rµbw KMBw cµgw gµgw<br />
kµGw Cµnw KMfw mMdw bµdw gµdw [<br />
Dµnw isµG AMb Kwh [ pMf cu}k [<br />
bhuqI KMf nw Kwh [ dµd hr roz sw& kr [<br />
ihµg nw Kwh [ iksy ƒ mMdw nw bol [<br />
mMdw bolx vwlw sB ƒ burw l}gdw hY [<br />
pMj iklo Awtw ilAw [<br />
AMb bhuq mihµgy hn [ ieh gµnw bhuq lµmw hY [<br />
it}pI ( ) vwly iqn A`Kry Sbd<br />
M<br />
M<br />
AMgUr lµgUr sµdUk bµdUk suµdr<br />
mMdr AMdr l{gr jµgl mMgl<br />
sµgl n{gl bµglw jµglw bµgwl<br />
jµgwl cµfwl pMfwl bsµq kµbl<br />
surµg BuJµgI biTµfw moirµfw zµjIr [
¤¦ bwl aupdyS<br />
sµqoK isµG AMgUr Kwh [ sµdUk KolH [<br />
sµgIq sux [ jµgwl . sw& kr [<br />
sµgl nw PVH [ ml{g nw bx [<br />
ieh bµglw bhuq purwxw hY [<br />
ieh surµg bhuq lµmI hY [<br />
gurU ky lµgr dI syvw kr [<br />
suµdr isµG bµdUk ƒ sµdUk ivc rK [<br />
it}pI ( ) vwly cwr A`Kry Sbd<br />
M<br />
inrµkwr sµskwr Ahµkwr sqvµq<br />
kulvµq hrbµs gulkµd srhµd<br />
siqsµg Bgvµq hymkuµt jlµDr<br />
gµgsr jµifAwlw . qlvµfI dsµbr<br />
smuMdr mUMgPlI .<br />
rµGrytw b^iSMd [<br />
suirµdr isµG kµm-cor nw bx [<br />
kulvµq isµG gulkµd bhuqI nw Kwh [<br />
Awpxy gux vyK ky Ahµkwr nw kr [<br />
mUMgPlI Kw ky pwxI nw pI [<br />
hrbµs isµG srhµd ƒ jwh [<br />
smuMdr dw pwxI Kwrw hY [
wl aupdyS ¤§<br />
prmySr sB dw b^iSµd hY [<br />
sqvµq isµG inrµkwr ƒ sdw Xwd kr [<br />
AMgryzW ny gµgsr jYqo bhuq isµG ShId<br />
kIqy sn [ sRI gurU nwnk dyv jI dw Avqwr<br />
AsQwn rwie Boie dI qlvµfI (sRI nnkwxw<br />
swihb piksqwn) ivc hY [<br />
pwT solHvW (¡¦)<br />
ibµdI ( ) vwly A`Kr<br />
AW sW hW kW KW gW GW |W cW CW<br />
jW JW \W tW TW fW FW xW qW QW<br />
dW DW nW pW PW bW BW mW XW rW<br />
lW vW VW .<br />
lW SW zW ^W ZW &W [<br />
N<br />
N<br />
ibµdI ( ) vwly do A`Kry Sbd<br />
bWs fWg sWg mWvW sWvW tWvW<br />
BWfw tWfw bWh mWh mINh nINd<br />
pING sWeIN kWsI aUNG gyNd dhIN<br />
syNjI hWfI pyNjw gyNdw kYNcI bYNq<br />
pYNd dYNq lONg sON& cOdW sOxW [
¤¨ bwl aupdyS<br />
nµd isµG cµgI fWg ilAw [ BWfy Do [<br />
sON& Kwh [ pING JUt lY [ bWh nw ihlw [<br />
bYNq nw mwr [ kW iek clwk pMCI hY [<br />
kYNcI nwl cIzW k}t ky ^rwb nw kr [<br />
gyNd bhuqw smW nw Kyf [<br />
lONg bhuq mihµgy hn [<br />
iksy dI sWg nw lw [<br />
N<br />
ibµdI ( ) vwly iqn A`Kry Sbd<br />
nINdr bWdr auNgl jbWn ClWg<br />
AgWh iekWq guAWF sVWd kWgVw<br />
brWfw sWvlw bWdrI lWgrI ikqwbW<br />
grIbW ATwrW iFlvW sqvW gusWeIN<br />
nWdyV prsoN srsoN bqwaUN fWgrI [<br />
ieµdr isµG bWdr ƒ nw CyV [<br />
mYNƒ nINdr AweI hY [<br />
prsoN pihlI qrIk hY [<br />
ausdI auNgl ^rwb hY [<br />
iekWq ivc bYT ky nwm jp [
wl aupdyS ¤©<br />
N<br />
ibµdI ( ) vwly cwr A`Kry Sbd<br />
isrhwxW brCIAW jmWdrU vtWdrw<br />
jmWdwr rmWiex nwgwlYNf rwjwsWsI<br />
mhWndI mhWblI bwrWdrI fwvWfol<br />
jhWgIr sµgrWd PrlWg jgrwauN<br />
prCwvW pcwnvyN ATwnvyN APryvW [<br />
BImsYn duAwpr dw mhWblI sI [<br />
Syry pMjwb dI bwrWdrI lwhOr ivc hY [<br />
A`T PrlWg dw iek mIl huµdw hY [<br />
iek swl ivc bwrW sµgrWdW AwauNdIAW hn [<br />
bhuqI grIbI vyK ky fwvWfol nw ho<br />
vwihgurU jI dw nwm jp [<br />
luiDAwxy ijlHy dIAW iqµn qihsIlW iv}coN<br />
iek qihsIl jgrwauN hY [<br />
jhWgIr ny cµdU pwpI ƒ sRI gurU hirgoibµd<br />
swihb jI dy hvwly kIqw sI [<br />
iehnW iehnW SbdW SbdW ivc ivc it}pI it}pI it}pI qy qy ibµdI, ibµdI, ibµdI ibµdI dI<br />
dI<br />
Avwj Avwj nwl nwl A`Dy A`Dy n{ny n{ny dI dI Avwj Avwj Avwj idµdI idµdI hY<br />
hY<br />
DuµD sµq dµd KMf<br />
pMf ipMf itµf pMj
¥» bwl aupdyS<br />
gµnw KMfw mMdw bµdw<br />
gµdw bµdUk sµdUk suµdr<br />
mMdr AMdr bµsrI sµswr<br />
biTµfw moirµfw zµzIr Awn{d<br />
jµifAwlw .<br />
jlµDr smuMdr nirµdr<br />
XµinAW sqvµq kulvµq gulkµd<br />
srhµd Bgvµq hymkuµt qlvMfI<br />
BWfw SWqI bYNf tWfw<br />
BWfy tINfy nINdr bWdr<br />
jmWdrU kmWfr lYNtr ieµglYNf<br />
iehnW iehnW SbdW SbdW ivc ivc it}pI it}pI qy qy ibµdI, ibµdI, ibµdI ibµdI dI<br />
dI<br />
Avwj Avwj nwl nwl nwl A`Dy A`Dy A`Dy mMmy mMmy dI dI Avwj Avwj idµdI idµdI hY<br />
hY<br />
AMb KMB lµbw rµbw<br />
KuMbW kµbl AwrµB AMbr<br />
dsµbr suAMbr sµpUrn idgµbr<br />
mrµmq AMimRqsr lYNp CINbw<br />
kYNp qWbw sYNpl pIqWbr<br />
iehnW iehnW SbdW SbdW ivc ivc ivc it}pI it}pI it}pI qy qy ibµdI, ibµdI, ibµdI ibµdI dI<br />
dI<br />
Avwj Avwj nwl nwl nwl A`Dy A`Dy |µ|y |µ|y dI dI Avwj Avwj idµdI idµdI hY<br />
hY<br />
ihµg ivµg isµg cµgw kµGw
wl aupdyS ¥¡<br />
l{gr jµgl mMgl bµglw<br />
jµglw jµgwl mlµg BuJµgI<br />
fµgorI rYNk bYNk AONkV<br />
auNgl lWgrI kWgVw jWglw<br />
iehnW iehnW SbdW SbdW ivc ivc s}sw s}sw A`Dy A`Dy s}sy s}sy dI<br />
dI<br />
Avwj Avwj idµdw idµdw hY<br />
hY<br />
msq kst Ast gsq<br />
bsqw rsqw ssqw cskw<br />
iest ibst ibs† ibstw<br />
iksq iksqI kusqI bsqI<br />
kust vsqU kYst gost<br />
dosq ibsqrw ibsQwr dsqwr<br />
pwT sqwrHvW (¡§)<br />
A`Dk A`Dk Agly Agly A`Kr A`Kr dI dI Avwj Avwj vDwauNdw<br />
vDwauNdw<br />
hY hY A`Dk A`Dk ( ( ) ) vwly vwly do do A`Kry A`Kry Sbd<br />
Sbd<br />
`` ```<br />
A`K h}Q n}k l}q s}c r}b<br />
C}f K`tw m`Qw ir}C ib}lw im`Tw<br />
ic}tw is}KI iq}KI r}sI m`CI k}cI
¥¢ bwl aupdyS<br />
c}kI m`kI h}tI q}qI K`tI v}CI<br />
h}QI tu}tI Bu}K du}K l}fU f}fU<br />
j}gw isMG s}c bol [ l}fU Kwh [<br />
m`TI ilAw [ h}Q sw& kr [<br />
h}tI Ku`lHI hY [ r}b sB dw mwlk hY [<br />
k}dU dI sbzI bxw [ rwq ƒ ru}K Q}ly nw sON [<br />
v}CI ƒ nw PVH [ r}sI nw iK`c, cu}k ky ilAw [<br />
tu}tI B}jI cIz nw PVH [ ir}C dy lwgy nw jwh [<br />
is}KI KMfy qoN vI iq}KI hY [ Bu}K dw du}K bhuq fwFw<br />
huµdw hY [<br />
A`Dk ( ) vwly iqn A`Kry Sbd<br />
`` ```<br />
iq}qr im`qr ic}qr ik}kr ig}dV<br />
ie}zq C}pV A`Kr k}qk K`dr<br />
c}kr p`Qr k}lr m`Cr J}KV<br />
t}br l}Cx m`Kx d}Kx mun}kw<br />
p`qrI ml}TI pu`qr ku}lr ku}kV<br />
s}jx isµG ic}qr bxw [ m`Kx Kwh [<br />
im`qr nwl pRym kr [ p`qrI iq}KI hY nw PVH [<br />
mun}kw ilAw [ ml}TI im`TI hY [<br />
sRI hzUr swihb d}Kx v}l hY [
wl aupdyS ¥£<br />
bhuq swry iq}qr bol rhy hn [<br />
ik}kr Q}ly nw jwh, kµfy hn [<br />
b}icAW ƒ cµgIAW AwdqW pwau [<br />
A`Dk ( ) vwly cwr A`Kry Sbd<br />
`` ```<br />
bic}qr piv}qr suim`qr cir}qr<br />
aun}qr bh}qr sq}qr AT}qr<br />
qris}kw nC}qr spu`qr sul}KxI<br />
gVg}j gurid}qw srb}q pVC}qI<br />
klk}qw im`qrqw prp`k Aih}ilAw [<br />
vwihgurU jI pwsoN srb}q dw Blw mMgo [<br />
nwm jpx nwl mn qy bu}DI piv}qr ho jWdy hn [<br />
bwbw gurid}qw jI CyvyN siqgurU jI dy spu`qr sn [<br />
bic}qr isµG ny hwQI dy isr ivc nwgnI mwrI sI [<br />
mwqw sul}KxI jI siqgurU nwnk dyv jI dy<br />
mihl sn [<br />
sµq igAwnI gurbcn isMG jI ^wlsw sµn<br />
au~nI sO aun}qr (¡©¦©) ivc, mihqy qoN<br />
s}cKMf ƒ gey sn [<br />
AMimRqsr ivc sµn au~nI sO AT}qr (¡©§¨) ivc<br />
nklI inrµkwrI kWf smyN qyrW isµG ShId hoey sn [
¥¤ bwl aupdyS<br />
pwT ATwrHvW (¡¨)<br />
pYrW ivc ibµdI vwly Sbd<br />
l}ly pYr ibµdI vwly do A`Kry Sbd<br />
hl . kwl . Qwl . Cwl . gwl . vwl .<br />
nwl . glw . mlw . swlw . Awlw . jwlw .<br />
kwlw . lwlW . iql . glI . ^wlI . kwlI .<br />
qolw . holW . solW . JolI . hOlI . cOl . [<br />
bwpU jI hl . vwho [ kwlw . isMG jwlw . sw& kro [<br />
Awly . ivc cIzW r}K [ Qwl . sw& kr [<br />
iksy ƒ gwl . nw k}F [ KwlI . sw& kr [<br />
ieh pul . bhuq purwxw hY [<br />
hrI isµG bhuqw icr CwlW . nw mwr [<br />
iksy ƒ cµgIAW cIzW KWdw vyK ky<br />
Awpxy mUMhoN lwlW . nw fygo [<br />
mlw . swihb gurduAwrw AMimRqsr<br />
dy nyVy ipMf mIrWkot ivc hY [<br />
l}ly pYr ibµdI vwly iqn A`Kry Sbd<br />
Jbwl . kwlK . btwlw . bfwlw . jwflw .<br />
jwKl . iKAwlw .<br />
isrwlw . krwlI . muhwlI .
wl aupdyS ¥¥<br />
idvwlI . mlweI . vfwlI . AXwlI . buqwlw .<br />
Kjwlw . auKlI . kwlyky . pYNqwlI . kotlw .<br />
hµblw . AMbwlw . kµfIlw . BµgwlI . n{glI . [<br />
pRkwS isµG kwlK . qy h}Q nw lw [<br />
AXwlI . ByfW b}krIAW sWB [<br />
sRI AMimRqsr swihb dI idvwlI . bhuq mShUr hY [<br />
btwly . Sihr ivc iq{n ieiqhwsk gurduAwry<br />
hn [<br />
CyvyN gurU jI dw Avqwr AsQwn,<br />
gurU kI vfwlI . AMimRqsr dy nyVy hY [<br />
gurduAwrw bIV bwbw bu}Fw swihb jI,<br />
Jbwl . nyVy ijlHw AMimRqsr ivc hY [<br />
l}ly pYr ibµdI vwly cwr A`Kry Sbd<br />
pitAwlw . brnwlw . Ajnwlw . mwnwvwlw .<br />
jµifAwlw . vrpwl . dwnUvwl . m`ˆqyvwl .<br />
bygovwl . j}sovwl . Boeyvwl . jyTUvwl .<br />
sYdyvwl . Brovwl . lONgovwl . kwlIdws .<br />
kwlInwg . kwlUnwQ . kwlypwxI . mUMgPlI .<br />
[<br />
kwlIdws . bhuq v}fw kvI hoieAw hY [
¥¦ bwl aupdyS<br />
AMgryzW ny bhuq swry BwrqIAW ƒ kwlypwxI .<br />
dI szw id}qI sI [<br />
pitAwly . Sihr ivc do gurduAwry sRI gurU<br />
qyg bhwdr swihb jI dy hn [<br />
sRI gurU Amrdws jI dw s}cn s}c jI ƒ<br />
b^iSAw joVw auhnW dI aulwd pws ijlHw<br />
mwnsw buFlwfy qoN 8 (A`T) iklomItr dUr<br />
ipMf sYdyvwl . ivc hY [<br />
ShId BweI mnI isµG jI dw ipMf lONgovwl .<br />
dy<br />
nyVy ipMf kYNˆbovwl ijlHw sµgrUr ivc hY [ hux<br />
dovyN ipMfW dI AbwdI juV geI hY [<br />
pYrW ivc ibµdI vwly do A`Kry Sbd<br />
Sk SWq nwS Swm Swh AwSw<br />
SISw szw izd SwdI cIz KuSI<br />
zIrw Su}D SuB SurU pSU Syk<br />
Syr pyS dyS qyz hYzw zor<br />
joS hoS SoBw doSI POzI kWSI [<br />
Su}D bwxI pVHn nwl gurU jI dI KuSI imldI hY [<br />
rySm isµG ieh SISw bhuq sohxw hY [<br />
mnu}K ƒ Awpxy jIvn ivc SuB gux<br />
zrUr isKxy cwhIdy hn [
wl aupdyS ¥§<br />
Syr jµgl dw rwjw hY [<br />
qqbyqy mhWpurSW dI, swrI dunIAW<br />
ivc SoBw huµdI hY [<br />
pSU mnu}K dI swrI g}l smJdy hn,<br />
pr auh mnu}K vWg bol nhIN skdy [<br />
pYrW ivc ibµdI vwly iqn A`Kry Sbd<br />
PrS ^qm Sbd Srn Srm<br />
nzr SrDw SlwGw qlwS irSqw<br />
inScw inrwS ieSwrw Swiml SrI&<br />
ShId SrIk inSwnI SrnI SkqI<br />
hmySW Subyg ivSyS pRhyz roSnI [<br />
Subyg isµG PrS ƒ cµgI qrHW sw& kro [<br />
gurbwxI ƒ hmySW SrDw nwl pVHo [<br />
smJdwr ƒ ieSwrw hI bhuq huµdw hY [<br />
gurU jI dy Sbd dI kmweI krn nwl<br />
hI, sµswr qoN qirAw jw skdw hY [<br />
dvweI pRhyz r}K ky KwxI cwhIdI hY [<br />
jo vI pRwxI SrDw nwl gurU jI dI SrnI<br />
AwauNdw hY, gurU jI aus dy du}K dUr kr idµdy<br />
hn [
¥¨ bwl aupdyS<br />
hr guris}K ƒ sRI gurU gRµQ swihb jI qy,<br />
dsW gurU swihbW dI joq hox dw pUrw inScw<br />
hoxw cwhIdw hY [<br />
pYrW ivc ibµdI vwly cwr A`Kry Sbd<br />
Ssqr bzurg XwdwSq inSkwm<br />
ivSrwm ivSvws huiSAwr mulwzm<br />
auqSwh bKSIS duSmx mzdUr<br />
mzbUq mShUr SwhUkwr prySwn<br />
KrgoS inrdoS kvISr SrimMdw [<br />
bKSIS isµG jI cµgI qsvIr bxwE [<br />
inrdoS ƒ prySwn nw kro [<br />
cµgy kµm ivc sdw auqSwh kro [<br />
iksy nwl ivSvwsGwq nw kro [<br />
gurU Gr dI inSkwm syvw kro [<br />
bzurgW dI qnoN mnoN syvw kro [<br />
duSmx dw kdy vI ivswh nw kro [<br />
kSmIr isµG jI pRSwid cµgI qrHW bxwieAw<br />
kro [
wl aupdyS ¥©<br />
pwT au~nIvW (¡©)<br />
pYrW ivc A`ˆDy rwry ( ) vwly do A`Kry Sbd<br />
sRI B„m jµq„ mMq„ gRµQ gRµQI<br />
iLpw imRgI Xwq„I id„VH pRIq pRwx<br />
id„S imq„ ibRqI dwq„I pq„I q„Ikw<br />
LIr puq„ icq„ pRˆBU pRym pRyq<br />
pRymI LoD q„yqw nyq„ q„yl q„yV [<br />
pRym isµG jI SrDw nwl pRˆBU dw ismrn kro [<br />
LoD nw kro [ swirAW nwl pRym kro [<br />
gRµQI isµGW dw siqkwr kro [<br />
ies kµD ivc q„yV AweI hY [<br />
hr roz nym nwl sRI gurU gRµQ swihb jI ƒ<br />
m`Qw tyko [ gurDwmW dI Xwq„w SrDw nwl kro [<br />
siqgurU jI swirAW ’qy iLpw krdy hn [<br />
mwqw ipqw ƒ puq„ pRwxW qoN ipAwry huµdy hn [<br />
R<br />
pYrW ivc A`ˆDy rwry ( ) vwly iqn A`Kry Sbd<br />
pRgt pRDwn pRmwx pRvwn pRBwv<br />
R<br />
pRkwr pRqwp pRvwr pRcwr pRwhuxw
¦» bwl aupdyS<br />
inmRqw ibLm piv}q„ pRis}D iLpwn<br />
pRqIq pRIqm dild„I pRogRwm pRlok<br />
iq„lok AMimRq pRsµn cµd„mw pRCwvW [<br />
pRqwp isµG iksy ’qy zulm nw kro [<br />
ismrn krn nwl jIv scKMf ivc pRvwn huµdw hY [<br />
iksy dw qyj-pRqwp vyK ky mn ivc eIrKw nw kro [<br />
pRIqm isµG pRwhuixAW dI cµgI qrHW syvw kro [<br />
cµd„mw pMdrW idn vDdw qy pMdrW idn Gtdw hY [<br />
R<br />
pYrW ivc A`ˆDy rwry ( ) vwly cwr A`Kry Sbd<br />
pRclq gRihsq pRmwqmw pRhlwd<br />
lwpRvwh pRkrmw pRcwrk ibµd„wbn<br />
iKd„wbwd pivq„qw ipRMsIpl iLqwrQ<br />
sRIngr aupd„v pRwpygµfw iq„locn<br />
pRogrwm pRbµDk gurmMq„ mUlmMq„ [<br />
iq„locn isµG lwpRvwhI nwl kµm nw kr [<br />
pRihlwd Bgq jI siqjug ivc hoey sn [<br />
gurU jI ny gRihsq AwSrm ƒ swirAW qoN<br />
sRySt d}isAw hY [
wl aupdyS ¦¡<br />
hr guris}K ƒ mUlmMq„ jW gurmMq„ dw<br />
jwp krnw cwhIdw hY [<br />
hr guris}K ƒ sRI gurU gRµQ swihb jI<br />
dI hI pRkrmw krnI cwhIdI hY [<br />
pYrW ivc A`ˆDy rwry ( ) Aqy ibµdI<br />
vwly iqn A`Kry Sbd<br />
Ssq„ Swsq„ pRSn AwSRm Aid„S<br />
pRkwS d„^q pRSwid iLSn iLSmw<br />
iq„Snw id„StI isRStI bRwzIl pRvyS<br />
pRhyz sRySt pRSwdy SRomxI Swsq„I<br />
SRyxIAW iB„St pRySwn ibRitS pRq}^ [<br />
bgIcw isµG d„^q ’qy nw cVH [<br />
hryk ƒ Ssq„ ividAw zrUr is}KxI cwhIdI hY [<br />
Bgq kbIr jI BgqW iv}coN SRomxI Bgq sn [<br />
sRI iLSn Bgvwn jI duAwpr dy Avqwr sn [<br />
hr guris}K ƒ gurU Gr qoN bgYr hor iksy<br />
jgHw qoN pRSwid nhIN lYxw cwhIdw [<br />
R
¦¢ bwl aupdyS<br />
pYrW ivc A`ˆDy rwry ( ) Aqy ibµdI<br />
vwly cwr A`Kry Sbd<br />
pRmySr pRkwSq pRqISq pRoPYSr<br />
pRˆdUSx pRkwSk pRySwnIAW pRSµsk<br />
iq„SnwvW iq„SnwlU iq„Skwr id„StWq<br />
id„StIAW Aid„St ApRySn igR&qwrI<br />
iSvrwq„I sRyStqw pRswSn PotogRw&r [<br />
Awpw-Bwv C}f ky, pRmySr dw Awsrw lY ky<br />
syvw ismrn kro [<br />
mnu}K ƒ jIvn ivc keI qrHW dIAW<br />
pRySwnIAW AwauNdIAW hn [<br />
mnu}K dw mn, bhuq swrIAW iq„SnwvW nwl<br />
BirAw hY [<br />
iq„SnwlU mnu}K dI iq„Snw vDdI jWdI hY,<br />
pUrI nhIN huµdI [<br />
Awpxy im`q„ dw iq„Skwr nw kro [<br />
aus nwl idloN pRym kro [<br />
hvw ivc pRˆdUSx PYlx nwl keI bImwrIAW<br />
pYdw huµdIAW hn, ies krky pRˆdUSx ƒ PYlx<br />
qoN rokxw cwhIdw hY [<br />
R
wl aupdyS ¦£<br />
pwT vIhvW (¢»)<br />
pYrW ivc A`ˆDy hwhy ( ) vwly do A`Kry Sbd<br />
klH pVH cVH hVH dwVH kwVH<br />
jgHw ijlHw iklHw ivMnH id„VH gVHI<br />
twlHI puVH muVH aunHW bulH cu}lHw<br />
sulHw mUVHw jUVHw kUVHw jylH PylH<br />
KolH ElHw polHw boVH sµnH QµmH [<br />
gµgw isµG du}D kwVH [ cµgI qrHW pVH [<br />
cu}lHy ivc A`g bwl .<br />
[ klH bhuq Duµd sI [<br />
fµgr ƒ cµgI qrHW bµnH [ iklHy dI sYr kr [<br />
jgHw cµgI qrHW sw& kirAw kr [<br />
gurduAwrw sµnH swihb bwsrky-ig}lW<br />
ijlHw AMimRqsr ivc hY [<br />
QµmH swihb gurduAwrw krqwrpur<br />
ijlHw jlµDr ivc hY [<br />
pYrW ivc A`ˆDy hwhy ( ) vwly iqn<br />
A`Kry Sbd<br />
mlHm mVHnw pVHnw AwlHxw gwlHV<br />
guµnHxw piVHAw miVHAw PiVHAw cVHweI<br />
H<br />
H
¦¤ bwl aupdyS<br />
guVHqI muVHkw KoilHAw pVHdy swmHxy<br />
AnHyrI pYnHx folHdy irMnHxw bµnHxw<br />
QµmHxw bwrHvW qyrHvW aulHwmw id„VHqw [<br />
dljIq isµG gwlHV (kwto) ƒ nw PVH [<br />
guljwr isµG gµdw pwxI folH dy [<br />
iksy vI pMCI dy AwlHxy ƒ nw PolH [<br />
hryk mnu}K ƒ ividAw zrUr pVHnI cwhIdI hY [<br />
ausqwd qoN sµiQAw lY ky cµgI qrHW piVHAw kro [<br />
hr guris}K ƒ Awpxy b}icAW ƒ gurmiq<br />
Anuswr hI guVHqI dyxI cwhIdI hY [<br />
ijhVy b}cy cµgI qrHW nhIN pVHdy<br />
auh hmySW hI pyprW ivc PylH ho jWdy hn [<br />
muVHkw Awaux nwl srIr iv}coN keI ibmwrIAW<br />
inkl jWdIAW hn [<br />
inrml jIvn vwly pUrn mhWpurS duK pYx<br />
’qy prmySr ƒ kdI vI aulHwmw nhIN idµdy,<br />
ausdI rzw ivc ^uS rihµdy hn [
wl aupdyS ¦¥<br />
pYrW ivc A`ˆDy hwhy ( ) vwly<br />
cwr A`Kry Sbd<br />
AnpVH qwrwgVH rwjgVH rwmgVH<br />
dwngVH kwTgVH kwlgVH nwlwgVH<br />
swrwgVHI swVHsqI cµfIgVH ATwrHvIN<br />
pVHwaux kysgVH SyrgVH AMnHyvwh<br />
mwlHpUVy lohgVH holgVH jUnWgVH<br />
sRI gurU goibµd isµG jI, ny q^q sRI kysgVH<br />
swihb dy AsQwn ’qy pMjW ipAwirAW dI swjnw<br />
kIqI sI [ gurduAwrw iklHw lohgVH sRI AMimRqsr<br />
swihb qy sRI Anµdpur swihb ivc hn [<br />
gurduAwrw iklHw holgVH swihb vwly AsQwn ’qy<br />
sRI gurU goibµd isµG jI, holy mh}ly vwly idn isµGW<br />
dy Ssqr ividAw dy zOhr vyKdy sn [<br />
ies zmwny ivc AnpVH dI koeI kdr nhIN hY [<br />
SmSyr isMG jI AMnHyvwh sweIkl nw clwieAw<br />
kro [<br />
cµfIgVH pMjwb Aqy hirAwxy dI rwjDwnI hY Aqy<br />
sµn au~nI sO pMjwh (¡©¥») ivc bxnw SurU<br />
hoieAw sI [<br />
H
¦¦ bwl aupdyS<br />
ieh pMgqIAW iek swh ivc iek-iek pMgqI<br />
krky au~cI Avwj ivc bolxIAW hn [ ijs qrHW<br />
rwgI au~cI sur ivc boldy hn [ ieh A`Kr aunHW<br />
vwsqy lwBdwiek hn, ijnHW ividAwrQIAW dy<br />
pVHweI ivc A`Kr G`t c}ldy hox, dUjI jmwq jW<br />
aus qoN AglIAW jmwqW vwsqy, jW jo bolx dw<br />
bhuqw kµm krdy hox [ ieh A`Kr hr roz iek<br />
mhInw AMimRq vyly ¢» imMt bolxy hn [ aus qoN<br />
bwAd hr roz pMj imMt bolxy hn [<br />
bu}lHw gu}lHw ju}lHw fu}lHw du}lHw [<br />
hu}lHw ik}lHw p`lHw ic}lHw iq}lHw [<br />
mMq„µ jµq„µ q„wxµ pRwxµ sRoxµ [<br />
LIxµ c}Lµ b}Lµ C}q„µ GRwxµ [<br />
sv}lw kuv}lw Av}lw GV}lw [<br />
kul}lw duv}lw duk}lw aul}Qw [<br />
An{dµ An{qµ AmMfµ Adµfµ [<br />
pRcµfµ AKMfµ bjµq„µ KMfxµ [<br />
mMq„xµ qµq„xµ jµq„xµ jµgmM [<br />
srb}g srb}q qrQ}lI dul}Cxw [
wl aupdyS ¦§<br />
pwT ie}kIvW (¢¡)<br />
s}qW idnW dy nwm<br />
AYqvwr, somvwr, mMglvwr, bu}Dvwr,<br />
vIrvwr, Su}krvwr, SnIvwr [<br />
Cy ru}qW dy nwm dysI mhIinAW dy nwm<br />
bsµq, cyq, ivswK,<br />
gRIKm (grmI), jyT, hwV,<br />
pwvs (brswq), swvx, BwdroN,<br />
srd, A`sU, k}qk,<br />
ihm, m`Gr, poh<br />
issr (pqJV) mwG, P}gx [<br />
AMgryzI mhIinAW dy nwm<br />
jnvrI &rvrI mwrc ApRYl<br />
meI jUn julweI Agsq<br />
sqµbr AkqUbr nvµbr dsµbr [<br />
cwr idSwvW<br />
pUrb p`Cm au~qr d}Kx
¦¨ bwl aupdyS<br />
pwT bweIvW (¢¢)<br />
dsW pwqSwhIAW dy nwm<br />
pihlI pwiqSwhI sRI gurU nwnk dyv jI [<br />
dUsrI pwiqSwhI sRI gurU AMgd dyv jI [<br />
qIsrI pwiqSwhI sRI gurU Amrdws jI [<br />
cOQI pwiqSwhI sRI gurU rwmdws jI [<br />
pMjvIN pwiqSwhI sRI gurU Arjn dyv jI [<br />
CyvIN pwiqSwhI sRI gurU hirgoibµd swihb jI [<br />
sqvIN pwiqSwhI sRI gurU hirrwie swihb jI [<br />
ATvIN pwiqSwhI sRI gurU hiriLSn swihb jI [<br />
nOvIN pwiqSwhI sRI gurU qyg bhwdr swihb jI [<br />
dsvIN pwiqSwhI sRI gurU goibµd isµG swihb jI [<br />
dsW pwiqSwhIAW dI joq sRI gurU gRµQ swihb jI [<br />
vwihgurU jI kw ^wlsw ]<br />
vwihgurU jI kI &qih ]
wl aupdyS ¦©<br />
pwT qyeIvW (¢£)<br />
pMjW ipAwirAW dy nwm<br />
ipAwry dieAw isµG jI [<br />
ipAwry Drm isµG jI [<br />
ipAwry ihµmq isµG jI [<br />
ipAwry mohkm isµG jI [<br />
ipAwry swihb isµG jI [<br />
cOhW swihbzwidAW dy nwm<br />
swihbzwdw AjIq isµG jI [<br />
swihbzwdw juJwr isµG jI [<br />
swihbzwdw zorwvr isµG jI [<br />
swihbzwdw &qih isµG jI [<br />
pwT cOvIvW (¢¤)<br />
pMjW q^qW dy nwm<br />
¡. q^q sRI Akwl q^q swihb jI sRI<br />
AMimRqsr swihb (pMjwb) [
§» bwl aupdyS<br />
¢. q^q sRI hirmMdr jI, ptnw swihb (ibhwr) [<br />
£. q^q sRI kysgVH swihb jI sRI An{dpur<br />
swihb ijlHw ropV (pMjwb) [<br />
¤. q^q sRI dmdmw swihb jI, gurU kI kWSI,<br />
swbo kI qlvµfI, ijlHw biTµfw (pMjwb) [<br />
¥. q^q scKMf sRI hzUr swihb jI, nWdyV<br />
(mhWrwStr) [<br />
cwr Dwm<br />
sRI nnkwxw swihb jI [ (pwiksqwn)<br />
sRI AMimRqsr swihb jI [ (pMjwb)<br />
sRI qrn qwrn swihb jI [ (pMjwb)<br />
sRI mukqsr swihb jI [ (pMjwb)<br />
pwT p`cIvW (¢¥)<br />
pMj kkwr<br />
¡. kys ¢. kµGw £. kVw<br />
¤. iLpwn ¥. kCihrw<br />
siqgurU jI dw hukm hY, hr guris}K mweI<br />
BweI pMj kkwr Dwr ky pMjW ipAwirAW pwsoN<br />
AMimRq Cky [
wl aupdyS §¡<br />
hr AMimRqDwrI vwsqy pMjW kkwrW dI rihq<br />
r}KxI AqI zrUrI hY qy kurihqW dw iqAwg kry [<br />
cwr b}jr kurihqW<br />
hor hukm ieh hY, ijs isµG isµGxI ny AMimRq<br />
Ck ky pMjW kkwrW dI rihq r}KI hY, auh cwr<br />
b}jr kurihqW qoN sdw bcx [<br />
cwr b}jr kurihqW ieh hn :-<br />
¡. kysW dI byAdbI krnI [<br />
¢. mws Kwxw qy Srwb pIxI [<br />
£. qmwkU dI vrqoN krnI [<br />
¤. purS ny pr-iesq„I nwl Aqy iesq„I ny prpurS<br />
nwl srIrk sµbµD krnw [<br />
pwT C}bIvW (¢¦)<br />
pwTSwlw<br />
smyN isr pwTSwlw jwE [ AiDAwpk jI dw<br />
siqkwr kro [ AwpxI QW ’qy Awrwm nwl Bly<br />
bwlk bx ky bYTo [ ibnW pu`ˆCy bwhr nw jwE [<br />
Cu}tI imly qW is}Dy Gr ƒ AwE [ rsqy ivc iksy<br />
nwl lVweI JgVw nw kro [
§¢ bwl aupdyS<br />
iv}idAw au~qm gux hY, gux, vyly isr kµm<br />
AwauNdw hY [ iv}idAw ivcwr ky pVHo qy sw& sw&<br />
pVHo [ A`Kr suµdr ilKo, ilKwrI bxo [ pusqk<br />
A`KW qoN kuJ ku dUr r`K ky piVHAw kro [ mwstr<br />
jI qoN sµiQAw lY ky iDAwn nwl Xwd kro [ Gr<br />
jw ky vI piVHAw kro [ l{my pY ky nw pVHo, ies<br />
qrHW A`KW ^rwb huµdIAW hn, bYT ky piVHAw kro [<br />
ijs pwsoN iek A`Kr vI is}Ko, aus dw gux nw<br />
BulwE [<br />
pwT sqweIvW (¢§)<br />
Kyfxw<br />
srIr dI qµdrusqI leI Kyfxw zrUrI hY [ pr<br />
pVHn vyly pVHo qy Kyfx vyly Kyfo [ Awpxy swQIAW<br />
nwl ipAwr r}Ko qy Kyfo [ im`tI G`ˆty ivc Kyfx<br />
nwl k}pVy mYly . ho jWdy hn [ Kyf AijhI Kyfo ijs<br />
ivc iksy nwl lVweI nw hovy [ iksy nwl DoKw<br />
jW SYqwnI nw kro qy rOlw .<br />
nw pwau [ Kyf ƒ Kyf<br />
dI Bwvnw nwl Kyfo [ bdly jW lVweI dI Bwvnw<br />
nwl nw Kyfo [
wl aupdyS §£<br />
pwT ATweIvW (¢¨)<br />
Kwxw pIxw<br />
AsIN jo kuJ KWdy hW, auh swfy srIr ƒ bl<br />
idMdw hY [ Kwx qoN pihlW h}Q mUMh Do lvo [ burkI<br />
CotI pwE qy cµgI qrHW ic}Q ky KwE [ Bu}K qoN ibnW<br />
nw KwE [ Bu}K l}gx ’qy vI loB krky srIr dI<br />
loV qoN izAwdw Bojn nw KwE [ bhuqw Kwx nwl<br />
qy hr vyly Kwx nwl srIr ƒ keI rog l}g jWdy<br />
hn [ srIr dI loV Anuswr Kwx nwl hI dyh<br />
Arog rihµdI hY [ bhuqw qyz imrc mswly qy<br />
bhuqIAW q}qIAW cIzW qy bhuq grm qsIrW<br />
vwlIAW cIzW nw KwE [ ieho ijhIAW cIzW Kwx<br />
nwl pyt AMdr keI rog l}g jWdy hn [ ijhVI<br />
cIz srIr jW imhdy ƒ mw&k hovy, auh Cko [<br />
hr iksy cIz ƒ Ckx l}igAW vwihgurU AwK ky<br />
Cko [ Kwx qoN bwAd culI . (kurlI) .<br />
zrUr kro [<br />
jy ho sky qW Awpxy Bojn iv}coN hor iksy ƒ vI<br />
idau [ vµf Kwxw au~qm gux hY [ jUT nw KwE,<br />
jUT Kwx nwl vI keI ibmwrIAW l}g jWdIAW<br />
hn Aqy iksy cIz dw loB nw kro [
§¤ bwl aupdyS<br />
pwT aun}qIvW (¢©)<br />
bol cwl<br />
jo kuJ bolo, ivcwr ky bolo qy s}c bolo, AjweIN<br />
jW mqlb qoN bgYr nw bolo [ JUT nw bolo [ JUT<br />
bolxw pwp hY [ koeI g}l krdw hovy, aus ivc<br />
bolxw nhIN cwhIdw [ dUjy dI g}l nw toko [<br />
bhuqI au~cI nw bolo, ijs krky iksy ƒ du}K hovy [<br />
v}ifAW ƒ mKOl nw kro [ Awdr-siqkwr nwl<br />
‘jI’ AwK ky bulwE [ CoitAW ƒ vI ipAwr nwl<br />
bulwE [ jy hwxIAW nwl mKOl kro qW ieho ijhw<br />
kro ijs dy suxn nwl iksy ƒ du}K nw hovy [<br />
prweI vsqU ’qy mn nw fulwE [ aus ƒ curwaux<br />
jW Kohx dw kdI vI mn ivc iKAwl nw kro [<br />
ies qrHW mwVIAW AwdqW pY jWdIAW hn [ corI<br />
Awidk mwVy kµmW nwl mnu}K dy puMn Gtdy hn [<br />
jy iksy dI koeI cIj iml jwvy qW aus ƒ phuµcw<br />
idau [
wl aupdyS §¥<br />
pwT qIhvW (£»)<br />
Amolk bcn<br />
¡. sB qoN pihlW prmySr ƒ jwxo, jo sB<br />
ƒ pYdw krdw qy pwlxw krdw hY qy<br />
nws krdw hY, aus ƒ Awpxw Awsrw<br />
smJo [<br />
¢. jµgl-mYdwn jwau qW h}Q pMj vwrI mWjo<br />
Aqy dµd roj sw& kro [<br />
£. ieSnwn kr ky bwxI piVHAw kro, jy<br />
iksy kwrn ieSnwn nw ho sky qW pMj<br />
ieSnwnw jrUr kro [<br />
¤. Awpxy bsqr qy srIr ƒ swP r}Ko, jo<br />
kMm A`j krnw hY, aus ƒ klH qy nw<br />
C}fo [<br />
¥. Awey gey hryk dI tihl-syvw kro [<br />
dUsirAW dw Blw krn nwl hI Awpxw<br />
Blw huµdw hY [ Bly kµm ivc au~dm jrUr<br />
kro [
§¦ bwl aupdyS<br />
¦. ijhVw ienswn iksy dw Blw nhIN kr<br />
skdw qW auh iksy dw burw vI nw kry [<br />
§. ijhVw purS hr smyN praupkwr krdw<br />
hY, jykr aus pwsoN kdy Bu}l ho jwvy qW<br />
aus ƒ muAw& kr dyxw cwhIdw hY [<br />
¨. Awpxy srIrk bl qy guxW dw hµkwr<br />
krky iksy ƒ du}K nw idau [ hryk dw<br />
Blw kro [ sB ƒ Awpxy qoN v}fw qy<br />
Awpxy Awp ƒ sB qoN nIvW jwxo [<br />
©. dUsirAW dy cµgy gux Apnwauxy Aqy<br />
Awpxy AOguxW dw iqAwg krnw bhuq<br />
v}fw gux hY [<br />
¡». iv}idAw iek cwnx munwrw qy mnu}K dw<br />
qIjw nyqr hY [ swrI aumr pVHn jW<br />
pVHwaux qoN iv}idAw mu`kdI nhIN, vDdI<br />
jWdI hY [<br />
¡¡. Awpxy guxW dI SlwGw Aqy prwey<br />
AOguxW ƒ pRgt nw kro, kpt qoN rihq<br />
ho ky r}b dy jIAW ƒ su}K dyvo [ nw iksy
wl aupdyS §§<br />
dI in{dw kro qy nw suxo, in{dw s}cI hovy<br />
BwvyN JUTI, in{dw krn qy suxn nwl<br />
mnu}K dy SuB gux nws ho ky AMdr AOgux<br />
Aw jWdy hn [ iksy dy AOguxW ƒ pRgt<br />
krnw hI inµdw hY [<br />
¡¢. cµgy mnu}K dI sµgq krn nwl cµgI<br />
is}iKAw imldI hY, mUrK dI kusµgq<br />
krn nwl duKdweI is}iKAw imldI hY [<br />
¡£. QoVHI vI glqI hox ’qy koeI srwp vwlw<br />
bcn kr dyvy qW muAw&I mMgxI bhuq<br />
v}fw gux hY, ieh gux hryk ƒ Dwrn<br />
krnw cwhIdw hY [<br />
¡¤. koeI vI kµm krn qoN pihlW soco ik ieh<br />
kµm ikauN kr irhw hW Aqy ies dw kI<br />
Pl imlygw [ cµgI qrHW socx qoN bwAd<br />
hI aus kµm ƒ kro [<br />
¡¥. swrI idhwVI kµm krn nwl ijqnI<br />
qwkq ^rc huµdI hY, pMj imMt LoD krn<br />
nwl hI auqnI qwkq nSt ho jWdI hY [
§¨ bwl aupdyS<br />
¡¦. AwpxIAW A`KW qy jIB ƒ burw vyKx qy<br />
bolx qoN bcwau, kµnW ƒ vI mwVIAW<br />
g}lW suxn qoN roko [ mn kr ky vI iksy<br />
dw burw nw soco [<br />
¡§. mnu}K dw srIr nwsvµq hY [ pwpW vwly<br />
kµm nw kro [ pwpW krky mnu}K nrkW<br />
ƒ jWdw hY Aqy bhuqy du}K Bogxy pYNdy<br />
hn [<br />
¡¨. ijhVw bµdw ij{dgI ivc iksy kwrn<br />
krky duKI hovy, jy auh vwihgurU jI dw<br />
nwm jpy qW sdw leI suKI ho jWdw hY [<br />
¡©. mnu}K ijqnw Xqn Dn kmwaux leI<br />
krdw hY, jy auh AMimRq Ck ky aus dw<br />
sOvW ih}sw Xqn mukqI leI kry qW<br />
mukq ho skdw hY [<br />
¢». svyry auT ky mwqw ipqw ƒ gur-Pqih<br />
bulwau, dUijAW ƒ vI gur-Pqih bulw<br />
ky siqkwr kro [<br />
¢¡. iksy ƒ imlx jwau qW pihlW aus ƒ
wl aupdyS §©<br />
h}Q joV ky gur-Pqih bulw ky siqkwr<br />
kro [ jy koeI quhwfw Blw kry jW Bly<br />
dI g}l d}sy, qW aus dw Dµnvwd zrUr<br />
kro [<br />
¢¢. syvw ismrn qy dwn puMn krky mnu}Kw<br />
jnm sPlw kro qy mn ivc inmrqw<br />
ilAwau ik ieh SuB kµm myry qoN prmySr<br />
jI ny Awp iLpw krky krwieAw hY [<br />
hµkwr kr ky Awpxy puMnW ƒ nws nw<br />
kro [<br />
¢£. sµgq ivc rihx dw pUrw lwhw qW hI<br />
hY, jy sµgq ivc d}sy aupdyS ƒ Dwrn<br />
kry qy AOguxW dw iqAwg kry Aqy<br />
mhWpurSW dw qy izµmyvwrW dw hukm<br />
mMny [ hukm mMnx nwl hI syvw sPlI<br />
huµdI hY [<br />
¢¤. jo b}cy mwqw ipqw dw hukm mMn ky syvw<br />
ismrn krdy hn, Aqy jo pqIbRqw bIbI<br />
Awpxy pqI ƒ, pqIpRmySr mMn ky qy
¨» bwl aupdyS<br />
ausdw hukm mMnky syvw ismrn krdI<br />
hY, Aqy jo jigAwsU mhWpurSW dw bcn<br />
mMn ky qy sMgiq ivc bYT ky syvw<br />
ismrn krdy hn, auhnW ƒ aus syvw<br />
ismrn dw Pl hjwr guxW vD imldw<br />
hY [<br />
¢¥. hjwr jnm Dwr ky syvw ismrn krn<br />
dw ijqnw Pl hY, bcn mMn ky syvw<br />
ismrn krn nwl auqnw Pl ie}ko<br />
jnm ivc hI iml jWdw hY [ swrIAW<br />
bKisSW bcn mMnx nwl hI imldIAW<br />
hn[ bcn mMn ky jW ismrn kr ky<br />
hµkwr nw kro [ ieh soco ik ieh SuB kµm<br />
mYQoN siqgurU jI ny Awp iLpw kr ky<br />
krwieAw hY [ hµkwr krn nwl AMdr<br />
AOgux Aw jWdy hn, ijs qoN syvw<br />
ismrn dI swrI kmweI nws ho jWdI<br />
hY [<br />
¢¦. vifAW dI inskpt qy mn lw ky Aqy<br />
bcn mMn ky syvw kro [ inskpt mn
wl aupdyS ¨¡<br />
lw ky Aqy bcn mMn ky hI syvw ismrn<br />
krn nwl AOguxW qoN bicAw jw skdw<br />
hY [ swrIAW bKiSSW bcn mMn ky hI<br />
imldIAW hn [ AOguxW qoN bc ky hI<br />
syvw sPlI huµdI hY [<br />
¢§. hryk mnu}K mwqr ƒ ieh smJxw<br />
cwhIdw hY ik swƒ prmySr jI ny au~qm<br />
mnu}Kw jnm id}qw hY, jo cOrwsI l}K jUnW<br />
iv}coN sRySt hY [ ies Sukrwny vjoN hryk<br />
mnu}K ƒ aus dw ismrn zrUr krnw<br />
cwhIdw hY [<br />
¢¨. Awpxy ismrn ƒ kdI vI pRgt nw kro<br />
qy nw hI hµkwr kro ik mYN ismrn kr<br />
irhw hW [ ieh soco ik siqgurU jI mYQoN<br />
ikrpw kr ky Awp ismrn krw rhy hn,<br />
pRgt krn nwl qy hµkwr krn nwl<br />
ismrn hoxw bµd ho jWdw hY [<br />
¢©. hr roj G`ˆto G`t FweI GMty gurbwxI<br />
pVHnI jW vwihgurU gurmMq„ dw ismrn<br />
krnw cwhIdw hY ikauNik idn rwq dy
¨¢ bwl aupdyS<br />
¢¤ GMitAW dw dsvW ih}sw FweI GMty<br />
bxdy hn [ v}D ismrn ijqnw ho sky,<br />
auqnw hI Blw hY [ Awpxy Drm dI<br />
ikrq iv}coN gurU Gr ƒ dsvµD dyxw<br />
cwhIdw hY [<br />
£». mwqw ipqw ƒ cwhIdw hY ik auh Awpxy<br />
b}icAW ƒ hr roj kuJ ku smW zrUr A`gy<br />
A`gy bol ky vwihgurU gurmMq„ dw jwp<br />
krwaux [ svyry auTwaux l}igAW vI<br />
vwihgurU khwaux qy rwq ƒ suAwaux<br />
l}igAW vI vwihgurU AwK ky suAwaux [<br />
£¡. ihrdy ivc vwihgurU nwm vswaux nwl<br />
swrIAW mnokwmnwvW pUrIAW ho jWdIAW<br />
hn [ smUh pwp nws ho ky jIv dw jnm<br />
mrx imt jWdw hY qy auh vwihgurU nwl<br />
iml jWdw hY [<br />
£¢. gurbwxI dw Adb-siqkwr v}D qoN v}D<br />
kro, sRI gurU gRµQ swihb jI ƒ roj svyry<br />
au~T ky m`Qw tyikAw kro Aqy sµgq ivc<br />
bYT ky kQw kIrqn suixAw kro [
wl aupdyS ¨£<br />
££. sRI gurU gRµQ swihb jI dI AsvwrI dy<br />
jWdy hoey ijµnw icr drSn hox, joVy<br />
ipCWh lwh ky m`Qw tyk ky h`Q joV ky<br />
KVHy ho ky siqkwr kro [<br />
£¤. Dwrimk poQIAW dw v}D qoN v}D siqkwr<br />
kro, jUTy h}Q nw lwE, qy nw hI joVw<br />
pw ky pVHo [ nIvyN QW jW pYNd v}l nw<br />
r}Ko [ isrhwxy vwly pwsy au~cy QW, sw&<br />
k}pVw ivCw ky r}Ko, au~proN sw& bsqr<br />
nwl F}k ky r}Ko [ Dwrimk qsvIrW ƒ<br />
vI pYNd vwly pwsy nw lwE [ gurbwxI<br />
dIAW poQIAW v}l vI ip`T nw kro [<br />
£¥. sRI gurU gRµQ swihb jI qoN bgYr iksy ƒ<br />
vI m`Qw nw tyko, siq sRI Akwl jW<br />
vwihgurU jI kw Kwlsw vwihgurU jI kI<br />
&qih bulw ky siqkwr kro [<br />
£¦. sRI gurU gRµQ swihb jI dI hzUrI ivc<br />
jwx qoN pihlW zurwbW lwh ky h}Q pYr<br />
Do ky m`Qw tyikAw kro [
¨¤ bwl aupdyS<br />
pwT iek}qIvW (£¡)<br />
gurU ky l{gr dI mhwnqw<br />
sqvyN pwiqSwh sRI gurU hirrwie swihb jI<br />
ƒ iek is}K ny h}Q joV ky bynqI kIqI, “s}cy<br />
pwqSwh jI! grIb is}K Awp jI dI ikvyN syvw<br />
kr ky KuSI lY skdw hY, ijs krky aus dw jnm<br />
sPlw ho jwvy ?” siqgurU jI ny AwiKAw, “jo myry<br />
nwl pRym krdy hn Aqy hr vkq cyqy krdy hn,<br />
XQw Skq Bytw Arpdy hn, auhnW dy ihrdy ivc<br />
AsIN igAwn dw pRkwS kr idMdy hW [”<br />
ies ’qy gurU jI ny iek swKI suxweI [ iek<br />
ipMf ivc iek grIb is}K qy is}KxI rihµdy sn [<br />
auh imhnq mzdUrI kr ky msW-msW guzwrw<br />
krdy sn, auhnW dy Gr ivc iek icVw qy icVI<br />
rihµdy sn [ auh ipCly jnm dy is}K qy is}KxI<br />
sn, auhnW ƒ ipCly jnm dw igAwn sI [ iksy<br />
glqI krky auhnW ƒ ieh jUn imlI sI [ auhnW<br />
ny is}K ƒ bhuqw grIb vyK ky soicAw ik ies dI
wl aupdyS ¨¥<br />
grIbI dUr krn ivc shweI hoeIey [<br />
ijhVw AMn auh Kwx vwsqy sukxy pwieAw<br />
krdy sn, aus AMn iv}coN auh cuµJ Br ky gurU ky<br />
l{gr dI rsd ivc imlw idAw krdy sn [ ies<br />
qrHW kridAW auhnW ƒ kuJ ku smW hoieAw qW<br />
auhnW dy Gr ivc bhuq swry pdwrQ ho gey [<br />
is}K ny AwpxI CprI Fwh ky p`kw Gr bxw<br />
ilAw [ icVy qy icVI ƒ au~Qy AwlHxw bxwaux<br />
vwsqy koeI jgHw nhIN imlI [ auh auQoN cly gey [<br />
audoN qoN auhnW dw gurU ky l{gr ivc ih}sw pYxw<br />
bµd ho igAw [ ikrq kmweI ivc brkq pYxoN bµd<br />
ho geI [ auhnW dy swry Dn pdwrQ nws ho gey [<br />
auh iPr grIb ho gey [<br />
siqgurU jI ny PurmwieAw, “jo is}K Drm dI<br />
ikrq kr ky Awpxy Bojn iv}coN is}KW ƒ CkwauNdw<br />
hY, jo gurU ky nimq pdwrQ Arpdw hY, auhnW<br />
dy Gr ivc AsIN Dn pdwrQ vDw idµdy hW [<br />
auhnW dy AsIN lok prlok ivc shweI huµdy hW [”
¨¦ bwl aupdyS<br />
pwT b}qIvW (£¢)<br />
gurmuKI AMkW dw SbdW ivc bolx dw<br />
qrIkw (igxqI)<br />
¡ iek ¡¦ solW . £¡ iek}qI<br />
¢ do ¡§ sqwrW £¢ b}qI<br />
£ iqµn ¡¨ ATwrW ££ qyqI<br />
¤ cwr ¡© au~nI £¤ cONqI<br />
¥ pMj ¢» vIh £¥ pYNqI<br />
¦ Cy ¢¡ ie}kI £¦ C}qI<br />
§ s}q ¢¢ bweI £§ sYNqI<br />
¨ A`T ¢£ qyeI £¨ AT}qI<br />
© nON ¢¤ cOvI £© aunqwlI .<br />
¡» ds ¢¥ p`cI ¤» cwlI .<br />
¡¡ igAwrW ¢¦ C}bI ¤¡ iekqwlI .<br />
¡¢ bwrW ¢§ sqweI ¤¢ bqwlI .<br />
¡£ qyrW ¢¨ ATweI ¤£ iq„qwlI .<br />
¡¤ cOdW ¢© aun}qI ¤¤ cuqwlI .<br />
¡¥ pMdrW £» qIh ¤¥ pYNqwlI .
wl aupdyS ¨§<br />
¤¦ iCAwlI . ¦¤ cONhT ¨¢ ibAwsI<br />
¤§ sµqwlI . ¦¥ pYNhT ¨£ iq„AwsI<br />
¤¨ ATqwlI .<br />
¦¦ iCAwhT ¨¤ cOrwsI<br />
¤© auxµjw ¦§ sqwhT ¨¥ pMjwsI<br />
¥» pMjwh ¦¨ ATwhT ¨¦ iCAwsI<br />
¥¡ iekvµjw ¦© aun}qr ¨§ sqwsI<br />
¥¢ bvµjw §» s}qr ¨¨ ATwsI<br />
¥£ iq„vµjw §¡ iek}qr ¨© aunwnvyN<br />
¥¤ curµjw §¢ bh}qr ©» n}by<br />
¥¥ pcvµjw §£ iqh}qr ©¡ iekwnvyN<br />
¥¦ CpMjw §¤ cuh}qr ©¢ bwnvyN<br />
¥§ sqvµjw §¥ pMJ}qr ©£ q„wnvyN<br />
¥¨ ATvµjw §¦ iCh}qr ©¤ curwnvyN<br />
¥© aunwhT §§ sq}qr ©¥ pcwnvyN<br />
¦» s}T §¨ AT}qr ©¦ iCAwnvyN<br />
¦¡ iekwhT §© auxwsI ©§ sqwnvyN<br />
¦¢ bwhT ¨» A`sI ©¨ ATwnvyN<br />
¦£ q„yhT ¨¡ ieikAwsI ©© niVµnvyN<br />
¡»» sO
¨¨ bwl aupdyS<br />
AMgryzI AMk igxqI<br />
1 11 21 31 41 51 61 71 81 91<br />
2 12 22 32 42 52 62 72 82 92<br />
3 13 23 33 43 53 63 73 83 93<br />
4 14 24 34 44 54 64 74 84 94<br />
5 15 25 35 45 55 65 75 85 95<br />
6 16 26 36 46 56 66 76 86 96<br />
7 17 27 37 47 57 67 77 87 97<br />
8 18 28 38 48 58 68 78 88 98<br />
9 19 29 39 49 59 69 79 89 99<br />
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100