Cywilizacyjny Skok Podkarpacia - Samorząd Województwa ...

Cywilizacyjny Skok 

Podkarpacia 

Strategia Informatyzacji 

Województwa Podkarpackiego 

na lata 2007-2013 

Projekt STRATEGIA INFORMATYZACJI WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO NA LATA 2007-2013 był 

realizowany w ramach projektu STRATEGIA INFORMATYZACJI I STUDIA ROZWOJU NOWOCZESNEJ 

PUBLICZNEJ INFRASTRUKTURY INFORMATYCZNEJ i współfinansowany ze środków Europejskiego 

Funduszu Społecznego oraz ze środków budżetu państwa

Cywilizacyjny Skok 


Strategia Informatyzacji 


na lata 2007-2013 

Rzeszów, 2007 

Projekt STRATEGIA INFORMATYZACJI WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO NA LATA 2007-2013 był 

realizowany w ramach projektu STRATEGIA INFORMATYZACJI I STUDIA ROZWOJU NOWOCZESNEJ 

PUBLICZNEJ INFRASTRUKTURY INFORMATYCZNEJ i współfinansowany ze środków Europejskiego 

Funduszu Społecznego oraz ze środków budżetu państwa 

1

2 

Spis treści 

1. Planowanie rozwoju społeczeństwa informacyjnego w województwie podkarpackim ..................................... 5 

1.1 Rozwój społeczeństwa informacyjnego w regionach UE ............................................................................................. 7 

1.2 Rozwój społeczeństwa informacyjnego w regionach słabo rozwiniętych strukturalnie ....................................19 

1.3. Priorytety rozwoju społeczeństwa informacyjnego w europejskich regionach wiejskich ................................27 

1.4 Regionalne aspekty rozwoju społeczeństwa informacyjnego w województwie podkarpackim .....................37 

1.5 Strategia Informatyzacji Województwa Podkarpackiego a wdrażanie polityki spójności 

w regionie w latach 2007-2013 .........................................................................................................................................47 

2. Diagnoza rozwoju społeczeństwa informacyjnego w województwie podkarpackim ........................................53 

2.1 Ekonomiczne aspekty e - Rozwoju Podkarpacia ...........................................................................................................57 

2.2 Przestrzenne uwarunkowania rozwoju społeczno-gopodarczego Podkarpacia .................................................65 

2.3 Społeczeństwo Podkarpacia jako użytkownik infrastruktury teleinformatycznej ...............................................75 

2.4 Uwarunkowania edukacji dla społeczeństwa informacyjnego na Podkarpaciu ..................................................87 

2.5 Samorządy Podkarpacia motorem e - Rozwoju województwa ..............................................................................105 

2.6 Podkarpacie na mapie polskiej gospodarki wiedzy ....................................................................................................123 

2.7 Wskaźnik potencjału e - Rozwoju województwa podkarpackiego ........................................................................141 

2.8 Analiza SWOT / TOWS stanu rozwoju społeczeństwa informacyjnego w województwie podkarpackim ...145 

3. Priorytety oraz wizja i misja Strategii Informatyzacji Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 .........157 

3.1 Podkarpacka wizja i misja rozwoju społeczeństwa informacyjnego .....................................................................161 

3.2 Priorytety rozwoju społeczeństwa informacyjnego na Podkarpaciu ....................................................................165 

4. Projekty główne – strategiczne inicjatywy na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

na Podkarpaciu ....................................................................................................................................................................173 

5. System wdrożenia i monitoring realizacji Strategii .....................................................................................................189 

5.1 Zarządzanie wdrażaniem Strategii Informatyzacji Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 .............191 

5.2 Monitoring Strategii Informatyzacji Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 ......................................197

Planowanie 

strategiczne 

to sztuka wyboru 

prof. Grzegorz Gorzelak

4 

rozdział1.

Planowanie rozwoju 

społeczeństwa 

informacyjnego 

w województwie 

podkarpackim 

na tle procesów programowania strategicznego w słabo 

strukturalnie rozwiniętych regionach Unii Europejskiej 

5

6 

1.1

1.1 Rozwój społeczeństwa 

informacyjnego w regionach UE 

w kontekście odnowionej Strategii Lizbońskiej oraz 

założeń wspólnotowej polityki spójności na lata 

2007-2013 

Przyjęta w roku 2000 w atmosferze ostatnich miesięcy globalnego 

boomu gospodarczego sektora „dotkomów” 1 Strategia Lizbońska 2 

wyznaczyła ambitny cel na nadchodzącą dekadę: zintegrowanie systemów 

gospodarczych krajów członkowskich do poziomu najbardziej 

konkurencyjnej i dynamicznej gospodarki opartej na wiedzy w skali 

globalnej. W centrum politycznej uwagi znalazły się, z jednej strony, 

rozwój społeczeństwa informacyjnego i badań służących rozwojowi, 

z drugiej zaś modernizacja europejskiego modelu socjalnego poprzez 

inwestowanie w kapitał ludzki i zwalczanie wykluczenia społecznego. 

W domenie społeczeństwa informacyjnego Strategia Lizbońska sformułowała 

silnie prospołeczne priorytety: powszechności dostępu do 

Internetu i usług on-line, zapewnienia kwalifikacji oraz umiejętności 

niezbędnych do życia i pracy w otoczeniu rozwiązań ICT 3 , a także 

podjęcia działań zmierzających do eliminacji obszarów wykluczenia 

społecznego dzięki zastosowaniu nowoczesnych rozwiązań teleinformatycznych. 

Formalnym ich wyrazem stał się komunikat: eEuropa2002 

– Społeczeństwo Informacyjne dla Wszystkich przyjęty podczas 

specjalnego lizbońskiego szczytu Rady Europejskiej 4 . Już kilka 

miesięcy później Komisja Europejska zaproponowała plan operacyjny 

oraz mechanizmy wdrożenia założeń strategii eEuropa2002 5 . 

Już pierwszy raport benchmarkingowy z oceny realizacji tego planu 

sformułowany w marcu 2001 roku ujawnił, iż mimo rozwoju infrastruktury 

teleinformatycznej i znaczącego wzrostu liczby komputerów 

oraz użytkowników Internetu potencjał efektywności nie został 

wykorzystany. Europejczycy w niewielkim stopniu korzystali wówczas 

z zaawansowanych usług dostępnych drogą elektroniczną, np. zaledwie 

5% użytkowników Internetu w krajach członkowskich UE dokonywało 

regularnie zakupów w sklepach internetowych, zaś zaledwie 

1 ang. dotcom – firma działająca w branży Internetowej, bazująca na usługach oferowanych przez serwis www. Nazwa 

oznacza końcówkę nazwy domenowej w domenie komercyjnej .com poprzedzoną kropką (ang. dot). 

2 Wnioski i decyzje Rady Europejskiej z posiedzenia z 23-24 marca 2000 roku dostępne są w serwisie: http://www. 

europarl.europa.eu/summits/lis1_en.htm# 

3 ang. Information and Communication Technologies – technologie komunikacji i informacji. 

4 Komunikat Komisji na Specjalne Posiedzenie Rady Europejskiej w Lizbonie, eEurope2002 – Społeczeństwo 

Informacyjne dla Wszystkich (eEurope2002 – an Information Society for All), 23-24 marca 2000. 

5 Rada Unii Europejskiej, Komisja Wspólnot Europejskich, eEuropa2002 – Społeczeństwo Informacyjne dla Wszystkich. 

Plan działań (eEurope2002 – an Information Society for All. Action plan), Bruksela, 14 czerwca 2000. 

7

8 

Plan eEUROPA2005 

Ra p o R t Ko K a 

10% korzystało z usług elektronicznej administracji 6 . Autorzy oceny 

wskazywali przy tym, iż barierą w transformacji w kierunku społeczeństwa 

informacyjnego są głównie tradycyjne przyzwyczajenia 

i zachowania kulturowe, nie zaś trudności we wdrożeniu technologii. 

Rok później Komisja Europejska zaproponowała wydłużenie perspektywy 

realizacji planu eEuropa do roku 2005, a zatem do czasu śródokresowej 

ewaluacji realizacji Strategii Lizbońskiej, zatwierdzając 

stosowny dokument w czerwcu 2002 roku podczas posiedzenia Rady 

Europejskiej w Sewilli 7 . 

Sformułowane w nim priorytety nie odbiegały od założeń strategii 

eEuropa2002, jednak obrane cele wskazywały na postulat ukierunkowania 

działań rządów krajów członkowskich w przeważającej mierze 

na budowę infrastruktury dostępowej oraz platform świadczenia 

usług drogą elektroniczną. Do roku 2005 miały one zbudować systemy 

nowoczesnych usług publicznych on-line w zakresie elektronicznej 

administracji (eGovernment), zdalnego nauczania (e - Learning) 

oraz e - Zdrowia (eHealth), a także środowisko dla dynamicznego 

prowadzenia biznesu on-line. Ponadto zadaniem władz publicznych 

stało się upowszechnienie dostępności szerokopasmowych łączy internetowych 

oraz bezpiecznej infrastruktury informacyjnej – jako katalizatorów 

korzystania z usług. 

Lata realizacji strategii eEuropa2005 (2002-2005) były czasem koncentracji 

działań władz regionów i krajów członkowskich UE oraz 

Komisji Europejskiej na zapewnieniu podaży e-usług publicznych 

(głównie elektronicznej administracji), rozbudowie zasobów treści 

multimedialnych i dostępnych on-line oraz szerokopasmowego dostępu 

do Internetu. W prowadzonych corocznie badaniach benchmarkingowych 

8 sfera popytowa świadczenia tych usług nie była przedmiotem 

analiz i badań. Podobnie, na uboczu problematyki analitycznej, 

znalazły się zagadnienia efektywności kosztowej inwestycji w elektroniczne 

systemy sektora publicznego oraz zakres ich oddziaływania 

na rozwój gospodarczy. 

Europejski model rozwojowy społeczeństwa informacyjnego w latach 2000-2005 cechowała podaż treści 

cyfrowych oraz usług on-line udostępnianych w modelu swoistych „świadczeń socjalnych ery Internetu”, 

których finansowanie następowało z budżetów publicznych. Takie podejście do świadczenia e - usług, 

objawiające się m.in. deficytem analiz rynku i badań konsumenckich oraz pomijaniem rachunku ekonomicznego 

świadczenia takich usług, stanowiło jedną z przyczyn niepowodzeń pierwszego okresu wdrażania 

Strategii Lizbońskiej. 

Jak wspomniano już w dyskusjach poprzedzających rewizję celów 

i priorytetów Strategii Lizbońskiej, dla oceny stanu rozwoju społeczeństwa 

informacyjnego bazowano na ilościowych wskaźnikach stosowanych 

dla benchmarkingu postępu w realizacji strategii eEuropa 

9 . Na jakościowe aspekty oceny zwrócił uwagę dopiero tzw. raport 

6 Komisja Wspólnot Europejskich, Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego, eEurope2002 – Impact 

and Priorities, Komunikat na wiosenny szczyt Rady Europejskiej w Sztokholmie, 22-23 marca 2001, COM (2001) 140 

końcowy, s. 9. 

7 Komunikat Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz 

Komitetu Regionów, eEuropa2005 – Społeczeństwo Informacyjne dla Wszystkich (eEurope2005 – an Information 

Society for All), Bruksela, 28 maja 2002, COM (2002) 263 końcowy. 

8 Pierwsze badanie bechmarkingowe (ilościowe) podaży usług elektronicznej administracji firma Capgemini przeprowadziła 

na zlecenie Komisji Europejskiej w roku 2000. W roku 2006 po raz pierwszy wprowadzono pomiar niektórych 

jakościowych aspektów świadczenia e - usług. 

9 Komisja Wspólnot Europejskich, Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego, eEurope2002 – Impact and 

Priorities, Komunikat na wiosenny szczyt Rady Europejskiej w Sztokholmie, 22-23 marca, COM (2001) 140 końcowy 

oraz Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Społeczeństwa Informacyjnego i Mediów, Information Society 

Benchmarking Report, Bruksela 2005.

No w a StRategia i2010 

Koka 10 przygotowany na zamówienie Komisji Europejskiej, a opublikowany 

w listopadzie 2004 roku. 

Głównym wnioskiem raportu jest konieczność rewizji dotychczasowej 

Strategii Lizbońskiej, tak w zakresie priorytetów, jak i mechanizmów 

implementacji. Podtrzymując definicję celu strategicznego Wspólnoty 

(kreowanie dynamicznej gospodarki wiedzy, konkurencyjnej wobec 

USA i innych liderów globalnych), autorzy raportu wezwali państwa 

członkowskie UE do refom wewnętrznych, które wyzwolą potencjał 

niezbędny do sprostania wyzwaniom demograficznym 11 oraz zapewnią 

podaż pracy dla nowych generacji Europejczyków. Mechanizmem 

kreowania takiego potencjału winno stać się zapewnienie przez władze 

publiczne warunków do znaczącego wzrostu innowacyjności inwestycji 

w sektorze prywatnym, a także zwiększenie dyfuzji wiedzy 

na poziomie globalnym w europejskich gospodarkach. Temu celowi 

służyć ma zwiększenie wydatków na badania prorozwojowe do poziomu 

3% PKB oraz stworzenie dodatkowych narzędzi wsparcia dla sektora 

wysokich technologii. 

Dla wspomnianych celów plan eEuropa2005, koncentrujący się na linearnym 

rozwoju e - usług oraz infrastruktury dostępowej, okazuje 

się strategią niewystarczającą. Autorzy raportu zaproponowali zatem 

przygotowanie holistycznej strategii rozwoju europejskiego sektora 

ICT, uwzględniającej w sposób szczególny wdrażanie systemów elektronicznej 

administracji zwiększających efektywność sektora prywatnego. 

Eksperci uważają, iż do roku 2010 kraje członkowskie zapewnić 

winny penetrację szerokopasmowego dostępu do Internetu na 

poziomie minimum 50% populacji. Szczególne znaczenie – ze względu 

na zwalczanie tzw. wykluczenia cyfrowego – ma przyspieszenie 

budowy sieci szerokopasmowych w obszarach wiejskich krajów Unii 

Europejskiej. 

Raport Koka zaproponował także zasadniczą zmianę podejścia do 

priorytetów rozwoju społeczeństwa informacyjnego formułując nowy 

cel strategiczny dla działań państw członkowskich na tym polu – stymulowanie 

wzrostu gospodarczego i kreowanie nowych możliwości 

w zakresie zatrudnienia poprzez inwestycje w rozwiązania ICT. 

Postulat ten znalazł już wkrótce odzwierciedlenie w nowej inicjatywie 

i2010 – Europejskie społeczeństwo informacyjne dla wzrostu i zatrudnienia 

12 będącej następstwem ustaleń wiosennego szczytu Rady 

Europejskiej 13 . 

Nowa strategia opiera się na trzech zasadniczych założeniach: 

• technologie informacyjne i komunikacyjne są czynnikiem silnie stymulującym 

wzrost gospodarczy i zatrudnienie. Odpowiadają one za 

jedną czwartą wzrostu PKB i 40% wzrostu produktywności w Unii 

Europejskiej 

• różnice poziomów gospodarczych pomiędzy krajami uprzemysłowionymi 

można w dużej mierze wytłumaczyć wysokością inwestycji 

w technologie informacyjne i komunikacyjne, poziomem badań 

10 Wim Kok i in., Facing the challenge. The Lisbon strategy for growth and employment. Report from High Level Group 

chaired by Wim Kok, Bruksela 2004. 

11 Por. S. Scherbov, M. Mamolo, Probablistic Population Projections for the EU-25, European Demographic Research 

Papers nr 1, Vienna Institute of Demography of the Austrian Academy of Sciences, Wiedeń 2006. 

12 Komisja Wspólnot Europejskich, Komunikat Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu 

Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów, i2010 – Europejskie społeczeństwo informacyjne dla wzrostu 

i zatrudnienia, Bruksela, 1 czerwca 2005, COM (2005) 229 końcowy. 

13 Komisja Wspólnot Europejskich, Komunikat na wiosenny szczyt Rady Europejskiej, Wspólne działania na rzecz 

wzrostu gospodarczego i zatrudnienia. Nowy początek Strategii Lizbońskiej. Komunikat przewodniczącego Barosso 

w porozumieniu z wiceprzewodniczącym Verheugenem, Bruksela, 2 lutego 2005, COM (2005) 24. 

9

10 

• 

nad nimi i zakresem ich stosowania oraz stopniem konkurencyjności 

sektorów gospodarki związanych ze społeczeństwem informacyjnymi 

i mediami14 usługi, umiejętności, media i treści związane z ICT stanowią coraz 

ważniejszy element gospodarki i społeczeństwa. 

W oparciu o przekonanie o silnym wpływie inwestycji w rozwiązania 

ICT na wzrost gospodarczy i rozwój społeczny Komisja Europejska 

zaproponowała 3 priorytety rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

w krajach UE do roku 2010: 

• stworzenie jednolitej europejskiej przestrzeni informacyjnej zapewniającej 

warunki dla powstania otwartego i konkurencyjnego 

rynku wewnętrznego w zakresie rozwiązań ICT, w tym mediów 

elektronicznych 

• zwiększenie inwestycji w badania nad ICT oraz projekty innowacyjne 

w celu wspierania wzrostu gospodarczego oraz tworzenia nowych 

i lepszych miejsc pracy 

• tworzenie warunków dla integrowania się europejskiego społeczeństwa 

informacyjnego, które przyczyni się do wzrostu gospodarczego 

i powstawania nowych miejsc pracy w sposób zgodny z zasadami 

zrównoważonego rozwoju w celu zapewnienia Europejczykom 

lepszego poziomu usług publicznych i wyższej jakości życia15 . 

Tabela 1 prezentuje wnioski i rekomendacje dla władz publicznych 

wynikające z przesądzeń strategii i2010 – Europejskie społeczeństwo 

informacyjne dla wzrostu i zatrudnienia. 

Priorytet Strategii i2010 

Wniosek / Rekomendacja 

Wspieranie budowy jednolitej europejskiej przestrzeni informacyjnej 

1 Nowe rodzaje treści, usługi i modele biznesowe stymulują wzrost i tworzą miejsca pracy. Dla 

przykładu, oczekuje się, że wartość zachodnioeuropejskich rynków treści on-line potroi się do 

2008 r. (przy czym wartość segmentu tego rynku dotyczącego zawartości przeznaczonej dla 

konsumentów wzrośnie dziesięciokrotnie) 16 . Podobnie sytuacja będzie rozwijać się w całym 

sektorze, który już dziś przynosi 8% PKB w Unii Europejskiej. 

2 Niezbędne jest proaktywne stanowisko polityczne, które będzie stymulować korzystne trendy 

na rynku i wspierać budowę społeczeństwa wiedzy (np. przez kształcenie ustawiczne, kreatywność 

i innowacje), ochronę konsumentów oraz powstawanie zdrowego i bezpiecznego europejskiego 

społeczeństwa informacyjnego. 

3 Komisja zamierza do 2007 r. przeanalizować wspólnotowe przepisy dotyczące usług z dziedziny 

społeczeństwa informacyjnego i mediów oraz przedstawić propozycje zmian tam, gdzie będą 

one konieczne. 

4 Komisja określi i będzie wspierać ukierunkowane działania na rzecz interoperacyjności, szczególnie 

w zakresie zarządzania prawami cyfrowymi (2006/2007) 

14 Usługi z dziedziny społeczeństwa informacyjnego i mediów zostały opisane w dokumencie Green Paper on convergence 

of the telecommunications, media and information technology sectors and the implications for regulation 

towards an information society approach z 1998 r. – COM (97) 623 oraz, po uwzględnieniu dalszego rozwoju, w dokumencie 

Communication on the Future of European Regulatory Audiovisual Policy z 2003 r. – COM (2003) 784. 

Usługi te odzwierciedlają zachodzącą obecnie konwergencję pomiędzy usługami łączności elektronicznej, usługami 

z dziedziny społeczeństwa informacyjnego, usługami nadawczymi oraz powstającymi na ich podstawie usługami 

dotyczącymi zawartości. 

15 Por. i2010 – Europejskie społeczeństwo informacyjne dla wzrostu i zatrudnienia, s. 3.

po l i t yK a S p ó j N o ś c i a 

StRategia li z b o ńS K a 

Wzmocnienie innowacji i inwestycji w badania nad ICT 

1 Technologie informacyjne i komunikacyjne (ICT) wnoszą istotny wkład we wzrost gospodarczy 

i powstawanie miejsc pracy w Europie. Sektor ICT jest bardzo ważnym elementem gospodarki, 

a wdrażanie i umiejętne stosowanie tych technologii to jeden z najważniejszych czynników 

zwiększających produktywność i stymulujących wzrost całej gospodarki, dzięki któremu w jej 

kluczowych sektorach pojawiają się innowacje. 

2 Potrzebne są strategiczne badania nad ICT, które zapewnią Europie wiodącą rolę w tych dziedzinach, 

w których zajmuje ona uznaną, mocną pozycję (np. nanoelektronika, systemy wbudowane, 

łączność) oraz w nowopowstających obszarach (np. usługi sieciowe, systemy kognitywne). 

3 Korzyści z ICT płyną ze stosowania tych technologii w produktach i usługach oraz z wprowadzania 

nowych modeli biznesowych, zmian organizacyjnych i nowych umiejętności. Dzięki ICT 

przedsiębiorstwa zyskują na produktywności, ale ich problemem pozostaje brak interoperacyjności, 

niezawodności i bezpieczeństwa, a także trudności związane z reorganizacją i integracją 

ICT w miejscu pracy oraz wysokie koszty wsparcia technicznego. Szczególnie poważne trudności 

z wdrażaniem ICT mają małe i średnie przedsiębiorstwa. 

4 Komisja będzie zachęcać do przekładania postępu technologicznego na innowacyjne zastosowania 

i usługi w sektorze prywatnym i publicznym. Będzie promować podejście charakteryzujące 

się dużym ryzykiem i wysokim poziomem kreatywności oraz wspierać efekt skali poprzez 

partnerstwa publiczno-prywatne 17 skupiające know-how, zdolności i zasoby finansowe przemysłu 

i sektora badań wokół strategicznych priorytetów badawczych. 

5 Komisja uruchomi inicjatywy z dziedziny badań i wdrożenia, których celem jest pokonanie 

głównych barier wymagających rozwiązań zarówno technologicznych, jak i organizacyjnych 

(2006 r.) oraz określi środki uzupełniające w celu zachęcenia podmiotów prywatnych do inwestowania 

w badania i innowacje w dziedzinie ICT (2006 r.) 

Integracja europejskiego społeczeństwa informacyjnego 

1 ICT są stosowane coraz powszechniej i korzysta z nich coraz więcej ludzi. Nadal jednak ponad 

połowa mieszkańców UE czerpie z zastosowania ICT niepełne korzyści lub jest od nich 

całkowicie odcięta. Wzmocnienie spójności społecznej, ekonomicznej i terytorialnej poprzez 

zwiększenie dostępności produktów i usług ICT, również w regionach słabiej rozwiniętych, jest 

ekonomiczną, społeczną, etyczną i polityczną koniecznością. 

2 Usługi publiczne stanowią ważny element europejskiej gospodarki. Dla przykładu, na zamówienia 

publiczne przypada 16% PKB. Zasadnicze wyzwanie polega na tym, by uczynić te usługi 

lepszymi, bardziej dostępnymi i mniej kosztownymi. 

3 ICT mają duży potencjał w dziedzinie poprawy jakości życia. Mogą też przyczynić się do poprawy 

zdrowia obywateli dzięki nowym usługom zdrowotnym i socjalnym, których wprowadzenie 

staje się możliwe właśnie dzięki ICT. W kontekście wyzwań demograficznych stojących przed 

Europą, ICT mogą pomóc w zwiększeniu wydajności i efektywności publicznych systemów 

ochrony zdrowia i opieki społecznej. ICT mogą również być ważnym czynnikiem wspomagającym 

różnorodność kulturową Europy, ponieważ dzięki nim europejskie dziedzictwo i twórczość 

kulturalną można udostępnić większej liczbie osób. Technologie te są również narzędziem 

wspomagającym ochronę środowiska, np. w dziedzinie monitorowania i postępowania w następstwie 

katastrof oraz poprzez czyste, energooszczędne i wydajne procesy produkcyjne 18 . 

Wreszcie ICT mogą również przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa transportu i uczynić 

go bardziej czystym i energooszczędnym. 

16 17 18 

Tabela 1. Wnioski i rekomendacje dla władz publicznych wynikające ze strategii i2010 

Źródło: opracowanie własne SMWI (2007) 

Rok 2006 był czasem dyskusji i ostatecznych decyzji dotyczących założeń 

nowej polityki spójności na lata 2007-2013. W lipcu Parlament 

Europejski zatwierdził cele, zasady wydatkowania oraz budżet 

Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego 

Funduszu Spójności, które stanowiły temat niemal dwuletniej debaty. 

16 European Information Technology Observatory (EITO), 2005. 

17 W tym europejskie platformy technologiczne i wspólne inicjatywy technologiczne. 

18 i2010 będzie wykorzystywać te możliwości w połączeniu z planem działań na rzecz technologii dla środowiska 

(ETAP). 

11

12 

Przedmiotem zasadniczego sporu był stopień uwzględnienia w polityce 

spójności UE celów strategicznych odnowionej Strategii Lizbońskiej 19 . 

Rezultatem tej dyskusji była zasadnicza zmiana dotychczasowego rozumienia 

polityki spójności jako mechanizmu redystrybucji dochodów 

z regionów bogatych do zdefaworyzowanych. Podstawowego znaczenia 

nabrała konkurencja między regionami i w skali globalnej. 

Istotnym elementem reformy polityki spójności w nowym okresie programowania jest jej bezpośrednie 

powiązanie z założeniami odnowionej Strategii Lizbońskiej, tj. podporządkowanie jej celów wymogowi 

zwiększenia konkurencyjności poprzez zapewnienie wysokiego tempa wzrostu gospodarczego 

oraz tworzenie miejsc pracy. W latach 2007-2013 polityka spójności ma być filarem realizacji odnowionej 

Strategii Lizbońskiej 20 . 

Jednym ze źródeł takiego ujęcia jest tzw. raport Aho 21 – prezentujący 

nowoczesne podejście do konkurencyjnego rozwoju państw Unii 

Europejskiej w kontekście globalnym. Główny akcent dokument ten 

kładzie na konieczności pilnego 22 i radykalnego wzmocnienia zasobów 

badań i rozwoju, zdolności firm do konkurencji globalnej oraz zdolności 

europejskich rynków do absorpcji innowacji. Autorzy raportu Aho 

zwracają uwagę instytucji europejskich oraz państw członkowskich 

UE na konieczność zaproponowania nowej wizji rozwoju uwzględniającej 

wyzwania społecznego modelu UE i zwiększenia produktywności 

pracy. 

Zdaniem autorów raportu Europa, ze względu na fragmentację rynku 

ICT na rynki krajów członkowskich, z trudem nawiązuje kontakt 

w konkurencji z globalnymi liderami rozwoju. Na stan taki wpływają 

z jednej strony czynniki makroekonomiczne – nieznaczny wzrost 

PKB w ostatniej dekadzie oraz niewielki wzrost produktywności pracy 

23 , z drugiej zaś czynniki socjoekonomiczne – starzejące się społeczeństwo 

i zmniejszanie się populacji wywołują obniżenie się kapitału 

ludzkiego zdolnego do transformacji UE w kierunku gospodarki wiedzy. 

Gospodarki europejskie wyraźnie odstają pod względem produktywności 

od czołówki światowych liderów, także ze względu na słabą 

zdolność do kapitalizacji innowacyjnych rozwiązań ICT oraz relatywnie 

niskie zapotrzebowanie branż nie - ICT na rozwiązania ICT 24 . 

Raport Aho zawiera rekomendacje dla instytucji europejskich radykalnie odbiegające od konkluzji dotychczasowych 

opracowań analitycznych. Zdaniem autorów raportu w centrum uwagi władz publicznych 

państw członkowskich UE winien znaleźć się sektor prywatny, w tym sektor rynku ICT. Na jego 

wsparciu z wykorzystaniem różnorodnych przyjaznych mu instrumentów finansowych 25 koncentrować 

się powinny działania rządów i władz regionalnych. Wsparcie obejmować winno tak firmy sektora MŚP, 

jak i duże firmy, które mają kluczowe znaczenie dla wzrostu gospodarczego i podniesienia poziomu produktywności 

oraz innowacyjności. 

Kluczem do zwiększenia chłonności rynków europejskich na innowacyjne 

rozwiązania teleinformatyczne jest interaktywna współpraca 

firm z instytucjami naukowo-badawczymi. Ważnym środkiem wzmac- 

19 W Polsce proces ten nazywa się często lizbonizacją europejskiej polityki spójności. 

20 Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Komentarz do aktów prawnych Wspólnot Europejskich w zakresie funduszy 

strukturalnych i funduszu spójności w latach 2007-2013, Warszawa 2006, s. 8. 

21 E. Aho i in., Creating an innovative Europe. Report of Independent Expert Group on R&D and Innovation appointed 

following the Hampton Court Summit and chaired by Mr. Esko Aho, Bruksela 2006. 

22 ang. before is not to late – zanim nie będzie za późno. 

23 Por. Komisja Wspólnot Europejskich, Badania naukowe i innowacje jako inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia. 

Wspólna koncepcja, Bruksela 2005. 

24 Inwestycje w rozwiązania ICT w branżach nie-ICT stanowią silny czynnik wzrostu produktywności. Por. M. Piątkowski, 

The potential of ICT for development and economic restructuring in the New EU Member States, Forum Ekonomiczne 

– Krynica, 12 września 2004. 

25 Np. venture capital, pożyczki, finansowanie klastrów przemysłowych.

Lata 2007-2013 – 

nowa perspektywa 

polityki spójności 

niania zdolności rozwojowych sektora ICT powinny stać się inwestycje 

w infrastrukturę innowacji, przez którą rozumie się parki naukowe 

i technologiczne, inkubatory i organizacje transferu wiedzy. Wsparcie 

przemysłu teleinformatycznego następować winno poprzez system 

grantów na rozwój prac badawczo-rozwojowych oraz tworzenie systemów 

zachęt finansowanych ze środków funduszy strukturalnych. 

W wyniku analizy rynków globalnych autorzy raportu zwracają uwagę 

na zasadność szczególnego wsparcia przez władze publiczne przyszłościowych 

– z punktu widzenia rynkowego – branż rynkowych: 

e - Zdrowia, transportu i logistyki, ochrony środowiska i przemysłu 

wytwarzającego treści multimedialne. 

Wyniki badań społecznych i ekonomicznych z lat 2000-2004 dowodzące 

silnego związku między rozwojem technologii teleinformatycznych 

oraz ich zastosowania w szerokim spectrum branż przemysłowych 

a dynamicznym rozwojem gospodarek, wpłynęły na decyzje 

przesądzające o zasadach, zakresie i mechanizmach europejskiej polityki 

spójności na lata 2007-2013. Rada Europejska oraz Parlament 

Europejski podjęły je w lipcu 2006 r. w formie 5 rozporządzeń 26 . 

Kilka miesięcy później, w październiku 2006 roku, Rada Europejska 

przyjęła dokument, który silnie wpływać będzie na wdrażanie polityki 

spójności. Dokument ten – Strategiczne wytyczne Wspólnoty dla spójności 

gospodarczej, społecznej i terytorialnej 27 , podobnie jak raport 

Aho w sferze diagnostycznej, formułuje przełomowe zalecenia odnoszące 

się do sfery planistycznej polityki spójności na lata 2007-2013. 

W kontekście przyswojenia rezultatów europejskiej debaty nad rewizją 

Strategii Lizbońskiej najważniejsze znaczenie dla władz publicznych 

państw członkowskich UE, w tym władz regionalnych, ma priorytet 

II Wytycznych: Wspieranie innowacyjności, przedsiębiorczości 

oraz rozwoju gospodarki opartej na wiedzy poprzez wykorzystywanie 

możliwości w dziedzinie badań i innowacji, w tym nowych technologii 

informacyjnych i komunikacyjnych. 

Wytyczne winny stanowić dla władz regionalnych dokument referencyjny o dużym znaczeniu dla prac 

planistycznych oraz zarządzania wdrażaniem polityki spójności dla osiągnięcia celów odnowionej 

Strategii Lizbońskiej. Ze względu na katalityczne oddziaływanie rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

na procesy gospodarki wiedzy zalecenia Wytycznych znaleźć powinny swoje odzwierciedlenie w zapisach 

programowych oraz instrumentarium wdrożeniowym regionalnych programów operacyjnych oraz 

innowacyjnych strategii e - Rozwoju polskich województw, zatem także w treści Strategii Informatyzacji 

Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013. 

Szczegółową analizę Wytycznych w zakresie priorytetu II odnoszącą 

się do zakresu działalności władz lokalnych i regionalnych, przeprowadzoną 

przez ekspertów European Local Authorities’ Telematic 

Network (ELANET) podczas warsztatu w kwietniu 2007 roku, przedstawia 

tabela 2. 

26 Rozporządzenie główne – określa wspólne zasady, przepisy i normy wdrażania Europejskiego Funduszu Rozwoju 

Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności; Rozporządzenie 

o Europejskim Funduszu Rozwoju Regionalnego – określa jego rolę oraz definiuje sfery działania, głównie wspieranie 

prywatnych i publicznych inwestycji służących zmniejszeniu dysproporcji dzielących regiony UE; Rozporządzenie 

o Europejskim Funduszu Społecznym – koncentruje się na zwiększaniu zdolności dostosowawczych pracowników 

i przedsiębiorstw, poprawie dostępności zatrudnienia i poszerzaniu uczestnictwa w rynku pracy, zwalczaniu dyskryminacji 

w dostępie do rynku pracy oraz na propagowaniu partnerstwa na rzecz reform w sferze integracji i zatrudnienia; 

Rozporządzenie o Funduszu Spójności – dotyczy interwencji w dziedzinie ochrony środowiska i transeuropejskich 

sieci transportowych; Rozporządzenie o Europejskim grupowaniu współpracy terytorialnej (EUWT) wprowadza 

nowe mechanizmy współpracy transgranicznej, ponadnarodowej i międzyregionalnej łączącej władze regionalne 

i lokalne. 

27 Decyzja Rady Europejskiej z dnia 5 października 2006 roku w sprawie strategicznych wytycznych Wspólnoty dla 

spójności, Bruksela, 11807/6/06 REV 6 (pl). 

13

14 

Domena tematyczna zalecenia Opis zalecenia 

1. 

2. 

3. 

4. 

Zwiększenie nakładów na 

badania i rozwój 28 

Programowanie 

i wdrażanie innowacyjnego 

rozwoju regionów 29 

Zwiększenie i ukierunkowanie 

inwestycji w badania 

i rozwój 

Ułatwianie innowacji i promowanie 

przedsiębiorczości 

Wspieranie inwestycji w infrastrukturę społeczeństwa informacyjnego 

(ICT) 

Rozpowszechnianie technologii i wiedzy przy wykorzystaniu odpowiednich 

narzędzi promocji 

Zwiększanie absorpcji wyników prac badawczo-rozwojowych 

w przedsiębiorstwach, zwłaszcza MŚP, poprzez działania zmierzające 

do wzrostu umiejętności i kompetencji 

Wspieranie powstawania i wykorzystywania w UE większej 

liczby utalentowanych pracowników naukowych o wysokich 

kwalifikacjach 

Zwiększanie poziomu prywatnych i państwowych inwestycji 

w badania i rozwój oraz innowacje 

Wspieranie partnerstwa w dziedzinie badań i rozwoju w różnych 

regionach UE 

Upowszechnienie foresight oraz innych metod planowania strategicznego 

na poziomie regionalnym, obejmujących regularny 

i systematyczny dialog z zainteresowanymi stronami 30 

Zapewnienie synergii pomiędzy polityką spójności a programami 

ramowymi: 7. Programem Ramowym Badań i Rozwoju oraz 

Programem „Konkurencyjność i Innowacje” 

Podnoszenie potencjału badawczego i innowacyjnego w regionach 

do poziomu odpowiedniego dla udziału w transnarodowych 

projektach badawczych 

Zapewnienie ścisłej interakcji między wszystkimi podmiotami 

realizującymi badania na rzecz rozwoju w celu wspierania powstawania 

„biegunów doskonałości”, koniecznych do osiągnięcia 

masy krytycznej 31 

Wzmacnianie wzajemnej współpracy między przedsiębiorstwami, 

a także współpracy pomiędzy przedsiębiorstwami a publicznymi 

instytucjami badawczymi/placówkami szkolnictwa wyższego, 

m.in. poprzez tworzenie regionalnych i ponadregionalnych 

klastrów doskonałości 

Wspieranie działalności badawczo-rozwojowej oraz transferu 

technologii (umożliwianie MŚP dostępu do usług z zakresu badań 

i rozwoju w instytucjach badawczych finansowanych ze 

środków publicznych) 

Wspieranie regionalnych inicjatyw transgranicznych i transnarodowych 

mających na celu wzmocnienie współpracy badawczej 

oraz rozwijanie zdolności w dziedzinach priorytetowych dla polityki 

badawczej Wspólnoty 

Wzmacnianie rozwijania zdolności w zakresie badań i rozwoju, 

w tym ICT, infrastruktury badawczej oraz kapitału ludzkiego 

w dziedzinach o wysokim potencjale wzrostu 

Zwiększanie skuteczności i dostępności dla przedsiębiorstw oferty 

regionalnej w zakresie badań i rozwoju, innowacji i edukacji, na 

przykład przez tworzenie „biegunów doskonałości”, skupiających 

wokół instytucji badawczo-rozwojowych przedsiębiorstwa (MŚP) 

prowadzące działalność w zakresie zaawansowanych technologii lub 

przez tworzenie i rozwijanie klastrów wokół dużych przedsiębiorstw 

Dostarczanie usług wspierających przedsiębiorstwa w celu 

umożliwienia im zwiększania konkurencyjności oraz umiędzynarodowienia. 

Wykorzystanie synergii (transferu technologii, parków 

naukowych, centrów komunikacji ICT, inkubatorów i usług 

powiązanych, współpracy z klastrami) powinno stać się priorytetowym 

celem przy świadczeniu usług dla przedsiębiorstw 32 

Promocja przedsiębiorczości oraz ułatwianie powstawania i rozwoju 

nowych przedsiębiorstw. Nacisk powinien zostać położony 

również na promocję powstawania spółek typu spin-off 

i spin-out z instytucji badawczych lub przedsiębiorstw przy wykorzystywaniu 

różnorodnych technik (np. podnoszenie świadomości, 

przygotowanie prototypów, opieka oraz świadczenie 

wsparcia kierowniczego i technologicznego dla przyszłych 

przedsiębiorców)

5. 

6. 

Promowanie społeczeństwa 

informacyjnego dla 

wszystkich 33 

Poprawa dostępu do 

finansowania innowacyjnych 

przedsięwzięć 

gospodarczych 

Zapewnienie wykorzystania ICT przez przedsiębiorstwa i gospodarstwa 

domowe oraz promowanie rozwoju przez zrównoważone 

wsparcie popytu i podaży na towary i usługi z zakresu 

ICT, tak prywatne, jak i publiczne, a także poprzez zwiększone 

inwestycje w kapitał ludzki 

Zapewnienie – tam, gdzie nie zapewnia tego rynek – dostępności 

infrastruktury ICT i powiązanych z nią usług po przystępnych 

cenach i o takim stopniu rozwoju, aby możliwe było świadczenie 

koniecznych usług, w szczególności na obszarach oddalonych 

i obszarach wiejskich oraz w nowych państwach członkowskich 

Wspieranie instrumentów nie będących dotacjami, takich jak 

pożyczki, finansowanie zabezpieczonego długu dla długów przyporządkowanych, 

instrumenty zamienne (dług mezaninowy) 

oraz kapitał podwyższonego ryzyka (kapitał początkowy oraz 

kapitał podwyższonego ryzyka) 

Wspieranie dotacjami budowania i utrzymywania infrastruktury 

ułatwiającej dostęp do finansowania (np. biura transferu technologii, 

inkubatory, sieci „aniołów biznesu”, programy gotowości 

inwestycyjnej) 

Opracowanie zintegrowanego podejścia, w ramach którego 

wspierane będą jednocześnie innowacje, ich przełożenie na 

nową działalność komercyjną oraz dostępność kapitału podwyższonego 

ryzyka 

28 29 30 31 32 33 34 35 

Tabela 2. Zalecenia Wytycznych odnoszące się do ich priorytetu II: Poprawa poziomu wiedzy i innowacyjności 

na rzecz wzrostu 

Źródło: opracowanie własne SMWI na podstawie dyskusji podczas warsztatu ELANET (2007) 

28 Zgodnie z Wytycznymi przydzielane przedsiębiorcom dotacje powinny być raczej ukierunkowane na podnoszenie 

zdolności przedsiębiorstwa w zakresie badań i rozwoju oraz innowacji, niż tymczasową redukcję jego kosztów produkcji, 

co wiąże się z powstaniem znacznego obciążenia w przyszłości (szczególnie w sektorach tradycyjnych oraz 

MŚP). 

29 Zgodnie z Wytycznymi strategie regionalne winny koncentrować się na inwestycjach w badania i rozwój, innowacje, 

kapitał ludzki oraz przedsiębiorczość; na zapewnianiu, że inwestycje te odpowiadają potrzebom regionów oraz że istnieje 

zdolność przekształcania badań w innowacyjne, atrakcyjne rynkowo towary, procesy i usługi; na zwiększeniu 

technologii i wymiany wiedzy; na wspieraniu rozwoju, rozpowszechniania i wykorzystywania ICT przez przedsiębiorstwa 

oraz na zapewnianiu dostępu do finansowania przedsiębiorstwom skłonnym do inwestowania w towary i usługi 

o istotnej wartości dodanej. Strategie takie powinny określać konkretne zasady dotyczące prowadzenia eksperymentów 

w celu zwiększenia zdolności interwencji w ramach polityki oraz organizacji pośredniczących do stymulowania 

podmiotów regionalnych i lokalnych do wprowadzania innowacji, szczególnie MŚP. 

30 Zgodnie z Wytycznymi państwa członkowskie i regiony winny rozwijać spójne strategie w zakresie społeczeństwa 

informacyjnego, które zapewnią spójność i integrację między poszczególnymi sektorami poprzez zrównoważenie 

działań dotyczących popytu i podaży na podstawie wymogów lokalnych, udziału zainteresowanych stron i silnego 

wsparcia politycznego opinii publicznej. 

31 Zgodnie z Wytycznymi główną rolę w tym procesie odgrywać może bliskość geograficzna, osiągnięta przez tworzenie 

klastrów MŚP oraz „biegunów innowacyjności” wokół publicznych instytucji badawczych, szczególnie w mniej 

rozwiniętych krajach członkowskich i regionach UE. Pozwoli to uniknąć nadmiernego przestrzennego rozproszenia 

zasobów. 

32 Zgodnie z Wytycznymi usługi dla przedsiębiorstw powinny być raczej świadczone przez sektor prywatny lub przez 

mieszane organizacje publiczno-prywatne. Usługi te powinny być najwyższej jakości, przystępne i łatwo dostępne 

oraz dostosowane do potrzeb MŚP. Poziom jakości usług powinien być ustalony i monitorowany; powinna zachodzić 

spójność między podmiotami świadczącymi usługi, zapewniona np. na drodze tworzenia partnerstw publiczno-prywatnych 

oraz sieci tzw. punktów kompleksowej obsługi. 

33 Zgodnie z Wytycznymi działania te winny koncentrować się na tworzeniu „połączeń” i obejmować poprawę usług 

wspierających MŚP w dziedzinie innowacji, a szczególnym celem powinno być pobudzanie transferu technologii między 

instytucjami badawczymi i przedsiębiorstwami. Wymaga to również rozwijania umiejętności niezbędnych w gospodarce 

opartej na wiedzy oraz opracowywania zawartości poprzez dostarczanie aplikacji i usług (e - administracja, 

e - biznes, e - kształcenie oraz e - Zdrowie). 

34 Zgodnie z Wytycznymi działania te powinny wpływać na podnoszenie wydajności, promować otwartą i konkurencyjną 

gospodarkę cyfrową i społeczeństwo informacyjne (np. poprzez poprawę dostępu dla osób starszych 

i niepełnosprawnych). 

35 Zgodnie z Wytycznymi prywatny kapitał zakładowy i kapitał podwyższonego ryzyka oraz fundusze rotacyjne dla rozpoczynających 

działalność gospodarczą przedsiębiorstw innowacyjnych powinny odgrywać zasadniczą rolę jako motor 

przedsiębiorczości, innowacyjności i tworzenia nowych miejsce pracy. Instytucje sektora publicznego nie zawsze 

bowiem są najlepiej przystosowane do podejmowania ryzyka. W obszarach, w których występują niedoskonałości 

rynku, priorytetem powinno stać się stworzenie i rozwój sieci wyspecjalizowanych podmiotów oferujących kapitał 

podwyższonego ryzyka oraz gwarancje bankowe. Będzie ono zasadniczo bardziej skuteczne, jeżeli udzielane przez 

nie wsparcie będzie miało formę zintegrowanego pakietu, którego punktem wyjścia będzie szkolenie organizowane 

przed rozpoczęciem działalności gospodarczej lub przed rozpoczęciem rozwoju. 

15

16 

Uzupełnieniem zaleceń wywiedzionych ze Strategicznych wytycznych 

Wspólnoty dla spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej 

są szczegółowe rekomendacje Dyrekcji Generalnej ds. Polityki 

Regionalnej Komisji Europejskiej zawarte w przewodniku Innowacyjne 

strategii i działania: wyniki 15 lat eksperymentów w regionach 36 adresowane 

do decydentów oraz instytucji wdrażających w latach 2007- 

2013 regionalne programy operacyjne. Jako taki podręcznik stanowi 

dla polskich władz użyteczne źródło wiedzy o dobrych praktykach 

wdrażania polityki spójności. 

Zakres rekomendacji Opis rekomendacji 

1. W procesie wdrażania 

strategii władze regionalnych 

winny otwierać się na 

partnerskie współdziałanie 

z sektorem prywatnym 

2. Projekty „eksperymentalne” 

powinny stanowić 

niezbędny komponent 

regionalnych programów 

operacyjnych 

3. Strategie innowacyjne 

winny być dostosowane do 

uwarunkowań społecznychgospodarczych 

i kulturowych 

regionów 

4. Władze województwa 

winny uwzględniać możliwość 

modyfikacji programów 

i działań finansowanych 

w ramach RPO ze 

względu na potrzeby wdrażania 

strategii 

5. Strategie winny powstawać 

w realnym partnerstwie 

z interesariuszami 

regionalnymi 

6. Realizacja strategii z sukcesem 

wymaga zdecydowanego 

przywództwa 

Władze regionalne muszą zrozumieć swoją „nową rolę” i stać się 

bardziej „katalizatorem” rozwoju niż ściśle wyznaczać jego kierunki. 

Takie podejście upewnić ma partnerów regionalnych – szczególnie 

przedsiębiorców, iż wspólnie z władzami mogą włączyć się w działania 

na rzecz konkurencyjności gospodarek regionalnych, zaś ośrodki 

badawczo-rozwojowe otworzyć na potrzeby gospodarki dzięki finansowaniu 

prac badawczych. 

Komisja Europejska rekomenduje zapisanie w regionalnych programach 

operacyjnych (RPO) na lata 2007-2013 komponentu 

związanego z finansowaniem projektów „eksperymentalnych” oraz 

stworzenie odpowiedniego sposobu zarządzania (zespół zadaniowy) 

i metody implementacji (wybór w konkursach ofert, krótki czas 

wdrażania, ścisła ocena rezultatów). 

Innowacyjność odnosi się do wielu branż gospodarki regionalnej 

i działów sektora publicznego. Władze winny rozpoznać główne osie 

rozwojowe regionów i finansować w ramach RPO projekty pobudzające 

innowacje w różnych dziedzinach, np. rozwoju ICT, turystyce, 

świadczeniu usług publicznych. Dla wsparcia planowania należy rozwijać 

regionalny foresight oraz prowadzenie okresowych ewaluacji 

przez władze regionalne i przez niezależnych ekspertów we współpracy 

z kluczowymi regionalnymi interesariuszami procesów wdrażania 

strategii. Istotne znaczenie mają badania nad wskaźnikami 

i benchmarking regionalny. 

Dobrze zarządzane implementacje strategii mają realny katalityczny 

wpływ na innowacyjność regionów. Osiągnięcie sukcesu możliwe 

będzie dzięki partnerstwom opartym na wspólnie podzielanych 

celach i ryzykach. Wymaga to tego, aby programy finansowane 

w ramach RPO mogły być przedmiotem zmian i adaptacji w trakcie 

okresu wdrożenia. Takie podejście ma obecnie zdecydowanie większe 

znaczenie niż w przeszłości. 

Współpraca i partnerstwo z „aktorami regionalnymi” zapewnić ma 

właściwe określanie potrzeb oraz zaangażowanie potencjalnych interesariuszy 

w proces wdrażania strategii. Partnerstwa pozwalają 

na wytypowanie jasnych celów i zapobiegają wyznaczaniu zbyt szerokiego 

spectrum kierunków działań, niepowiązanych realistycznie 

z możliwościami finansowania, jakie wynikają z RPO. 

Komitet kierujący wdrożeniem strategii powinien grupować osoby 

wpływowe, zainteresowane sukcesem wdrażania strategii. Należy 

poważnie rozważyć możliwość współkierowania implementacją strategii 

przez silnego regionalnego partnera z sektora prywatnego. 

Strategia winna być operacyjnie zarządzana przez wyspecjalizowany 

podmiot – władze publiczne nie mają na ogół odpowiednich 

kompetencji i warunków organizacyjno-prawnych do wdrażania tak 

wielowątkowych procesów. Komitet wdrażający strategię nie powinien 

być większy niż 20 osób, zaś w kwestiach szczegółowych 

należy powoływać grupy robocze o jasno określonym mandacie do 

działania. 

36 Por. Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej, Guide Innovative strategies and actions: 

Results from 15 Years of Regional Experimentation, Bruksela 2006.

7. Komunikacja i informacja 

stanowi istotny element 

wdrażania strategii 

8. Bieżąca ewaluacja strategii 

zapewnia zdolność do 

jej modyfikowania trakcie 

wdrożenia 

9. Wykorzystanie dobrych 

praktyk z innych regionów 

silnie wzmacnia efekty 

strategii 

Komunikacja na poziomie regionalnym i prowadzenie przemyślanych 

akcji informacyjnych służy: podnoszeniu świadomości mieszkańców 

(podatników), aktywizowaniu interesariuszy regionalnych 

oraz przyciąganiu uwagi firm (kapitał prywatny) oraz wysokokwalifikowanych 

specjalistów. Działania te powinny być prowadzone przez 

wyspecjalizowane podmioty – profesjonalne instytucje. 

Monitoring realizacji strategii umożliwia okresowe oceny jej wdrożenia, 

a w ich rezultacie możliwość modyfikowania, a nawet zmiany jej 

celów dla osiągnięcia wysokich wskaźników oddziaływania. Ważna 

jest pomoc w ewaluacji doświadczonych ekspertów zewnętrznych, 

także z innych krajów członkowskich UE. Konsultacje z ekspertami 

zewnętrznymi mają szczególne znaczenie w ewaluacji projektów 

„eksperymentalnych” – eksperci ci zatem winni posiadać doświadczenie 

w realizacji/ocenie podobnych przedsięwzięć. 

Dobre praktyki projektów „eksperymentalnych” z innych regionów 

oraz branż mogą stanowić silny impuls do rozwoju wartościowych 

projektów o silnej wartości dodanej w zakresie innowacyjności. RPO 

powinny zawierać komponenty umożliwiające finansowanie poznawania 

i studiowania dobrych praktyk w innych krajach członkowskich 

UE poprzez tworzenie partnerstw i sieci międzyregionalnych, 

wizyty studyjne, uczestnictwo w europejskiej wymianie wiedzy 

(konferencje, warsztaty). 

Tabela 3. Rekomendacje DG ds. Polityki Regionalnej zawarte w Przewodniku: Innowacyjne strategie 

i działania: wyniki 15 lat eksperymentów w regionach 


17

18 

1.2

1. 2 Rozwój społeczeństwa 

informacyjnego w regionach 

słabo rozwiniętych strukturalnie 

a metodyka RISI 

Programowanie rozwoju społeczeństwa informacyjnego na poziomie 

regionalnym wywodzi się z praktyki strategicznych działań władz słabo 

rozwiniętych regionów państw członkowskich Unii Europejskiej zapoczątkowanej 

w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku. 

W latach 1994-1999 na finansowanie europejskiej polityki spójności 

37 , a zatem na wspieranie zrównoważonego rozwoju regionów słabo 

rozwiniętych strukturalnie, przeznaczono po raz pierwszy aż jedną 

trzecią budżetu wspólnotowego 38 . Wzmocnieniu mechanizmów kohezyjnych 

towarzyszyło wówczas równoczesne wprowadzenie do debaty 

europejskiej i zadań Komisji Europejskiej zagadnień rozwoju społeczeństwa 

informacyjnego 39 . Ścisła korelacja tych dwóch procesów 

warta jest podkreślenia. 

Już wkrótce potem, z końcem 1994 roku Komisja Europejska podzieliła 

przekonanie grupy ekspertów – autorów tzw. Raportu Bangemanna 

o silnie pozytywnym wpływie inwestycji w infrastrukturę teleinformatyczną 

oraz rozwój kompetencji cywilizacyjnych w regionach na ich 

dynamiką rozwojową i wzrost konkurencyjności. Podjęto wówczas decyzje 

o uruchomieniu inicjatywy IRISI 40 (1994-1995), której następstwem 

we latach 1996-1998 stał się projekt RISI 41 . Zasadniczym celem 

tego ostatniego było opracowanie regionalnych strategii rozwoju 

społeczeństwa informacyjnego oraz europejskiej metodyki planowania 

strategicznego na poziomie jednostek statystycznych NUTS 2 42 . 

37 Traktat z Mastricht (ang. Treaty on European Union) przyjęty w lutym 1992 roku uznał politykę spójności jako jeden 

z trzech zasadniczych celów Unii Europejskiej obok zapewnienia unii monetarnej i wspólnego rynku. Traktat postanowił 

także o powołaniu Funduszu Spójności. 

38 Decyzję o alokowaniu 200 mld ECU podjęto podczas posiedzenia Rady Europejskiej w Edynburgu w grudniu 1993 

roku. 

39 Por. tzw. Raport Bangemanna, Europe and the global information society, Bruksela 1994. 

40 Projekt ten zrealizowało 6 regionów: Środkowa Macedonia (Grecja), Nord - Pas de Calais (Francja), północno-zachodnia 

Anglia (Wlk. Brytania), Piemont (Włochy), Saksonia (Niemcy) oraz Walencja (Hiszpania). Jego zasadniczym 

celem było promowanie współpracy międzyregionalnej, kreowanie partnerstw dla innowacji, podnoszenie świadomości 

partnerów i wymiana doświadczeń w zakresie tworzenia planów operacyjnych rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

w regionach, powiązanych z ich generalnymi strategiami rozwoju. 

41 Regionalna Inicjatywa na rzecz Społeczeństwa Informacyjnego (RISI) obejmowała wspólne działania 22 regionów 

europejskich. 

42 Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (Nomenclature des Unités Territoriales pour des 

besoins Statiques - NUTS) stanowi jednolitą w skali Unii Europejskiej kategoryzację jednostek podziału terytorialnego 

państw członkowskich. Pojęciu regionu w rozumieniu polityki strukturalnej odpowiada poziom NUTS 1 ( w Polsce 

– w wyniku decyzji Rządu RP – jednoznaczny z pojęciem województwa). 

19

20 

Metodyka 43 ta znalazła swoje odzwierciedlenie w Przewodniku: Jak 

rozwijać Regionalne Inicjatywy Społeczeństwa Informacyjnego? 44 , 

który stale uzupełniany i aktualizowany stanowi do dziś podstawowy 

punkt odniesienia dla prac planistycznych władz publicznych na tym 

polu 45 . 

Podejście RISI wprowadza nowe rozumienie strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego nie tyle 

jako dokumentu stanowiącego wyraz jednorazowego konsensusu władz regionu, lecz jako oddolnego 

procesu integrującego różnorodnych interesariuszy e - Rozwoju 46 wokół wspólnych celów strategicznych 

oraz projektów realizowanych w modelach partnerskich. 

Strategie przygotowane z uwzględnieniem metodyki RISI są dokumentami 

praktycznymi i operacyjnymi, wiążącymi procesy e - Rozwoju 

z generalnym kontekstem strategicznym regionu oraz systemami 

wdrażania polityki spójności47 . W słabo rozwiniętych strukturalnie48 , 

częstokroć wiejskich regionach RISI strategie rozwoju społeczeństwa 

informacyjnego stawały się mechanizmem innowacyjnej zmiany i narzędziem 

budowania potencjału cywilizacyjnego właściwego gospodarce 

opartej na wiedzy. Filarami skuteczności podejścia są: 

• określenie synergicznie powiązanych projektów głównych strategii 

wraz z mapą drogową ich realizacji w okresie powiązanym z podażą 

środków funduszy strukturalnych 

• zapewnienie finansowania realizacji strategii z różnych źródeł, 

głównie jednak poprzez środki finansowe zagwarantowane 

w Regionalnych Programach Operacyjnych (fundusze strukturalne 

UE) 

• zapewnienie koordynacji realizacji strategii i wdrażania jej 

projektów głównych poprzez powołanie Komitetów Sterujących oraz 

jednostki zarządzającej, a także poprzez utworzenie i zapewnienie 

warunków do rozwoju sieci interesariuszy społeczeństwa informacyjnego 

w regionie 

• monitoring, benchmarking i okresowe rewizje realizacji strategii, 

które zapewniają otwarty charakter procesu, podnoszą efektywność 

inwestycji ze środków publicznych oraz ukierunkowują 

realizowane projekty na zmieniające się w czasie potrzeby i oczekiwania 

mieszkańców. 

Proces formułowania i realizacji strategii w metodyce RISI przedstawia 

rysunek 1. 

43 Metodyka RISI oraz rys historyczny jej upowszechnienia w regionach Unii Europejskiej zostały szczegółowo opisane 

w pracy K. Głomba Wprowadzenie do zagadnienia programowania e - Rozwoju w regionach europejskich, Tarnów 

2006. 

44 Polskie wydanie poprawione Przewodnika ukazało się w lipcu 2006 roku w Tarnowie nakładem Stowarzyszenia 

„Miasta w Internecie” (http://www.mwi.pl). 

45 W Polsce po raz pierwszy zastosowano ją w pracach nad Strategią e - Rozwoju Województwa Mazowieckiego na lata 

2007-2013, przyjętą przez Sejmik Województwa we wrześniu 2006 roku. 

46 Przez e - Rozwój autorzy Strategii rozumieją rozwój gospodarczy bazujący na inwestycjach w edukację cywilizacyjną 

i infrastrukturę teleinformatyczną. e - Rozwój oznacza kreowanie wzrostu PKB za pomocą inwestycji sektora 

publicznego i prywatnego w rozwiązania oparte na ICT oraz tworzenie warunków dla nowoczesnej edukacji niezbędnej 

dla gospodarki opartej na wiedzy. Zagadnienia e - Rozwoju obejmują także reformę administracji publicznej 

z wykorzystaniem narzędzi ICT zapewniających komunikację elektroniczną, zwiększenie efektywności zarządzania 

i podejmowania decyzji administracyjnych oraz sprawną zdalną obsługę mieszkańców. 

47 W Polsce takim kontekstem będą: strategie rozwoju województw do roku 2020 i Regionalne Programy Operacyjne 

na lata 2007-2013 stanowiące komponenty Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007-2013. 

48 ang. less developer regions. Termin ten odpowiada pojęciu „regionu zapóźnionego w rozwoju” stanowiącego podmiot 

polityki strukturalnej w zakresie tzw. celu pierwszego. Podstawowym kryterium udzielania pomocy UE w ramach 

tego celu jest posiadanie przez region dochodu PKB na mieszkańca poniżej 75% średniej w UE; dodatkowo tym 

celem zostały objęte tereny słabo zaludnione (poniżej 8 mieszk./1km 2 ) oraz obszary ultraperyferyjne (najbardziej 

oddalone).

Benchmarking 

Inwentaryzacja 

początkowa 

Analiza 

SWOT 

Options 

paper 

Sieciowość 

Rozwój strategii 

Rysunek 1. Linearny model formułowania i wdrażania regionalnych strategii rozwoju społeczeństwa 


Źródło: Podręcznik: Jak rozwijać Regionalne Inicjatyw Społeczeństwa Informacyjnego?, 

Tarnów 2007 

Zaprezentowany model wdrażania opracowania i realizacji strategii 

RISI odzwierciedla właściwie równolegle postępujące procesy cząstkowe 

towarzyszące głównemu nurtowi prac nad strategią, na który 

składają się: 

• stworzenie zaplecza analitycznego (benchmarking, analiza 

SWOT, inwentaryzacja początkowa, przygotowanie dokumentu wyjściowego49 

) 

• rozwój strategii (stworzenie regionalnej sieci interesariuszy oraz 

zawiązywanie partnerstw celowych i projektowych) 

• zdefiniowanie strategii (opracowanie dokumentu oraz planu 

wdrożenia strategii) 

• wdrożenie strategii (ukierunkowanie indywidualnych inicjatyw 

w regionie do postaci projektów głównych oraz ich realizacja, a także 

okresowy monitoring i ewaluacja) 

• kontrola i rewizja strategii (pozyskanie wiedzy z monitoringu 

i ewaluacji wdrażania strategii, uwzględnienie czynników egzogenicznych 

wpływających na jej kształt oraz opracowanie nowego 

dokumentu). 

Głównemu nurtowi realizacji strategii towarzyszą stale procesy zakorzeniania 

jej w społeczności regionalnej poprzez inicjowanie i ukierunkowanie 

na problem rozwoju społeczeństwa informacyjnego regionalnej 

debaty publicznej oraz działania na rzecz podnoszenia 

świadomości cywilizacyjnej i innowacyjnej mieszkańców. 

Linearny model realizacji strategii, chociaż definiuje wyraźnie punkt 

wyjścia (faza analityczna) oraz jej efekt końcowy (faza wdrożenia), 

nie oddaje cyklicznej natury procesu RISI, która sprawia, iż w regionach 

zaawansowanych w zarządzaniu e - Rozwojem jego faza analityczna 

jest tożsama z formułowaniem zrębów kolejnego dokumentu 

strategicznego. Zamknięty cykl realizacji strategii w modelu RISI 

umożliwia nie tylko jej aktualizację, ale dzięki debacie publicznej, 

udziałowi różnorodnych interesariuszy rozwoju społeczeństwa infor- 

49 ang. options paper. 

Budowa 

partnerstwa 

Dokument 

strategiczny 

Plan 

Działań 

Definicja strategii 

Podnoszenie świadomości 

Sieciowość i partnerstwo 

Debata publiczna 

Rozwój projektu 

Mainstreaming 

Monitoring 

i ewaluacja 

Implementacja 

strategii 

Nowy 

dokument 

strategiczny 

Nowy 

Plan 

Działań 

Kontrola strategii 

21

22 

macyjnego, foresightowi technologicznemu oraz operacyjnej koordynacji 

zapewnia wiarygodną bazę faktograficzną, wysoką jakość prac 

analitycznych oraz skuteczną koordynację e - Rozwoju z innymi politykami 

wdrażanymi w regionie. 

Z doświadczeń wdrażania strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

w modelu RISI oraz z refleksji badawczej w regionach Unii 

Europejskiej aktywnych na polu europejskiej debaty na temat rozwoju 

społeczeństwa informacyjnego 50 wywieść można następujące rekomendacje 

dla władz województwa podkarpackiego dla skutecznego 

zarządzania procesem implementacji strategii e-Rozwoju. 

Zarządzanie realizacją 

strategii 

Zapewnienie koordynacji 

i spójności realizacji 

Strategii Informatyzacji 

Województwa 

Podkarpackiego na lata 

2007-2013 z wdrażaniem 

Regionalnego Programu 

Operacyjnego 

Sposób realizacji 

Regionalny Program Operacyjny (lub jego uszczegółowienie) zawierać 

winien zapisy zgodne z przesądzeniami Strategii odnośnie 

priorytetów działań w latach 2007-2013 oraz projektów głównych, 

tak w aspekcie ich zakresu, jak i procedur pozyskania projektów 

oraz finansowania. Spójność zapisów obu dokumentów jest podstawowym 

warunkiem skuteczności wdrożenia Strategii. 

Narzędziami koordynacji wdrażania Strategii winny być: 

• Komitet Sterujący, na czele którego winien stanąć przedstawiciel 

Zarządu Województwa bezpośrednio zarządzający problematyką 

rozwoju społeczeństwa informacyjnego, posiadający jednocześnie 

wiedzę o innych politykach wdrażanych równolegle w województwie 

(np. polityka edukacyjna, rozwój obszarów wiejskich, 

polityka badań i rozwoju). Doświadczenia europejskie odnoszące 

się do zakresu i zasad pracy Komitetu opisano w rozdziale II 

Przewodnika: Jak rozwijać Regionalne Inicjatywy Społeczeństwa 

Informacyjnego? zgodnie z metodyką RISI 

• odpowiednia struktura Urzędu Marszałkowskiego (departament 

lub wydział) odpowiedzialna za koordynację działań władz województwa, 

zapewnienie odpowiednich alokacji w budżetach województwa 

w latach 2007-2013 (Wieloletni Plan Inwestycyjny) oraz 

za monitoring wdrażania Strategii. 

W szczególności w ramach Urzędu Marszałkowskiego zapewnić należy 

wewnętrzną horyzontalną koordynację ogłaszania i rozstrzygania 

naborów projektów na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

zgodnie z zakresem zdefiniowanym w opisach projektów głównych 

Strategii oraz harmonogramem jej wdrożenia. 

Urząd – poprzez powołanie zespołu ekspertów zewnętrznych oraz 

udział pracowników odpowiedzialnych za wdrażanie Strategii w panelach 

oceniających wnioski projektowe – wyrażać winien swoją 

ocenę zasadności wydatkowania środków RPO Województwa 

Podkarpackiego na projekty zgłaszane przez beneficjentów regionalnych 

i mieć w tej sprawie głos przesądzający. 

50 Regiony uczestniczące w RISI oraz IRISI powołały w 1998 roku Europejskie Regionalne Stowarzyszenie 

Społeczeństwa Informacyjnego, którego działalność ukierunkowana jest na budowanie platform współpracy między 

regionami w dziedzinie społeczeństwa informacyjnego. Obecnie członkami ERIS@ jest 45 regionów (w tym 

Małopolska oraz województwo kujawsko-pomorskie) oraz firma Microsoft. Regiony ERIS@ uczestniczyły do lipca 

2007 roku w projektach IANIS oraz IANIS+, katalizujących europejską debatę wokół najważniejszych problemów 

e - Rozwoju (por. http:///www.ianis.net). Inną siecią tematyczną koncentrującą swe działania wokół problemów innowacji 

regionalnych jest ERIK (http://www.eriknetwork.net). Zagadnieniami społeczeństwa informacyjnego w regionach 

zajmują się także European Regions Network for the Application of Communications Technology http://www. 

ernact.net/About/Default.aspx) oraz TeleRegions http://www.teleregionsnetwork.org/page.asp?n=home).

Informacja, d o r a d z t w o , 

szkolenia, edukacja 

Stworzenie regionalnej sieci 

partnerstwa na rzecz rozwoju 

społeczeństwa informacyjnego, 

a także dziedzinowego 

centrum kompetencji 

Realizacja programów szkoleniowych 

i podnoszących 

poziom wiedzy na temat 

społeczeństwa informacyjnego 

następować winna 

z uwzględnieniem zakresu 

i harmonogramu wdrożeń 

regionalnych projektów 

infrastrukturalnych 

Sposób realizacji 

Oczekując na przygotowanie przez interesariuszy rozwoju społeczeństwa 

informacyjnego propozycji projektów o wysokiej wartości 

merytorycznej – spójnych ze Strategią – władze województwa zapewnić 

winny w okresie 2008-2011 bieżący dostęp podmiotów regionalnych 

do: informacji na temat Strategii, doradztwa w przygotowaniu 

projektów o odpowiedniej skali i zakresie oraz do szkoleń, 

programów edukacyjnych, dostępu do wiedzy o dobrych praktykach 

europejskich. 

Realizacja tego zadania nastąpić winna poprzez sfinansowanie projektu 

szkoleniowo-doradczego finansowanego ze środków regionalnego 

komponentu Programu Operacyjnego „Kapitał Ludzki”. 

W wyniku realizacji projektu powstać winny: 

• sieci podmiotów i osób fizycznych zainteresowanych rozwojem 

społeczeństwa informacyjnego na Podkarpaciu – sieć umożliwi 

efektywną komunikację między partnerami drogą elektroniczną, 

wymianę informacji i będzie czynnikiem pobudzającym współdziałanie 

w ramach projektów 

• regionalne centrum kompetencji w zakresie e - Rozwoju, wyspecjalizowanym 

w zawiązywaniu i koordynacji partnerstw projektowych 

oraz transferze wiedzy dziedzinowej do regionu. Głównymi 

beneficjentami projektu powinni stać się: pracownicy sektora publicznego, 

MSPO oraz organizacji pozarządowych. 

Wobec zdiagnozowanego w badaniach społecznych relatywnie niskiego 

popytu na usługi świadczone drogą elektroniczną w Polsce 51 

wynikającego głównie z deficytu kompetencji klientów (w przypadku 

usług publicznych – mieszkańców, obywateli) istotne znaczenie 

dla skutecznej realizacji Strategii w latach 2007-2013 będą miały 

opracowanie i realizacja: 

• programu powszechnej edukacji dla społeczeństwa wiedzy 

wzmacniającego potencjał wiedzy i umiejętności użytkowników 

infrastruktury społeczeństwa informacyjnego 

• programu specjalistycznych szkoleń i kursów dla pracowników 

sektora publicznego (administracja, oświata, opieka zdrowotna) 

wzmacniający potencjał osób świadczących usługi publiczne 

drogą elektroniczną oraz wykorzystujących rozwiązania ICT 

w pracy52 • programu transferu wiedzy dziedzinowej z wiodących regionów 

państw członkowskich UE do interesariuszy rozwoju społeczeństwa 

informacyjnego w województwie podkarpackim (samorządów 

lokalnych, MŚP, firm sektora ICT, uczelni i podmiotów 

sektora badawczo-rozwojowego) zainteresowanych przygotowaniem 

i realizacją projektów na rzecz rozwoju społeczeństwa 

informacyjnego. 

Tematyka oraz harmonogram realizacji programu szkoleń i kursów 

dla pracowników sektora publicznego odpowiadać powinny na zapotrzebowanie 

na nową wiedzę i kompetencje wynikające z wdrażania 

projektów Strategii oraz oczekiwania rynku pracy. 

W trakcie realizacji programów i projektów szkoleniowych należy 

zwrócić szczególną uwagę na zapewnienie spójności tematycznej 

oraz korelacji harmonogramów między wdrożeniami projektów infrastrukturalnych 

a projektami kształtującymi świadomość mieszkańców, 

szkoleniowo-edukacyjnymi i działaniami z zakresu transferu 

dobrych praktyk. 

Projekty te będą finansowane głównie ze środków komponentu regionalnego 

Programu Operacyjnego „Kapitał Ludzki”. 

23

24 

Wdrożenie i doskonalenie 

mechanizmów 

okresowej ewaluacji 

i monitoringu realizacji 



Podkarpackiego 

Konsekwentne budowanie 

regionalnego e - potencjału 

54 , wyspecjalizowanych zasobów 

ludzkich, partnerstwa 

między sektorem publicznym, 

prywatnym i badawczo-rozwojowym, 

wyników 

badań nad społeczeństwem 

informacyjnym w obszarach 

wiejskich oraz nowoczesnych 

narzędzi zarządzania 

rozwojem społeczeństwa 


Monitoring i ewaluacja postępów w realizacji Strategii jest równoważnym 

z innymi elementami procesu komponentem jej implementacji. 

Dla zapewnienia skuteczności działań władz województwa 

w tym zakresie winna być realizowana zgodnie z europejskim 

state-of-the-art. 

Należy dążyć do wypracowania wspólnie z ekspertami dziedzinowymi 

oraz środowiskiem naukowym regionu regionalnej metodyki 

benchmarkingu Strategii, uwzględniającego specyfikę województwa 

(dominujące obszary wiejskie i niską gęstość zaludnienia). Oparcie 

benchmarkingu na kryteriach jakościowych (obok istniejących 

w polskiej praktyce kryteriów ilościowych) stanie się możliwe dzięki 

uwzględnieniu doświadczeń europejskich projektów badawczych 53 . 

Ewaluację realizacji Strategii należy skorelować z monitoringiem 

wdrażania Regionalnego Programu Operacyjnego, co umożliwi analizę 

wpływu inwestycji w projekty społeczeństwa informacyjnego na 

rozwój społeczno-gospodarczy regionu. 

Wobec deficytu krajowych badań na tym polu należy utworzyć wielodyscyplinarny 

ośrodek badań naukowych nad rozwojem społeczeństwa 

informacyjnego odpowiadający na wzywania rozwojowe 

Podkarpacia, obejmujący swoimi pracami badania społeczne, ekonomiczne 

i techniczne e - Rozwoju w obszarach wiejskich oraz badania 

nad e - Integracją 55 . 

Ośrodek powstać może w wyniku współpracy sektora ICT z uczelniami 

wyższymi Rzeszowa i odgrywać rolę inkubatora projektów 

naukowo-badawczych realizowanych m.in. w ramach konsorcjów 

europejskich 7. Programu Ramowego. 

51 52 53 54 55 

Tabela 4. Rekomendacje dla władz województwa podkarpackiego w zakresie zarządzania procesem 

implementacji Strategii Informatyzacji na lata 2007-2013. 


51 Por. Projekt e-USER (http://www.euser-eu.org/SearchSpecial.asp?IDFocus0=18&CountryID=*&MenuID=111), 

Dominik Batorski, Diagnoza Społeczna 2007, Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2007, http://konferencja2007. 

mwi.pl/fileadmin/files/mwi/11_KMWI/prezentacje/czwartek/010_Dominik_Batorski.pdf; Społeczeństwo 

Informacyjne: wykorzystanie technologii informacyjno-komunikacyjnych w przedsiębiorstwach i gospodarstwach 

domowych w roku 2006, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2007, http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/ 

PUBL_wykorzystanie_technologii_ITC_2006_notatka.pdf 

52 ang. ICT – Information and Communication Technologies – technologie informacyjne i komunikacyjne 

(teleinformatyczne). 

53 Por. Projekt UNDERSTAND – European Regions UNDER way towards STANDard indicators for benchmarking information 

society http://www.understand-eu.net/, projekt REGIONAL – IST http://www.uoc.edu/in3/regional/ 

54 ang. Regional eCapacity Building. 

55 ang. e - Inclusion.

26 

1.3

1.3. Priorytety rozwoju społeczeństwa 

informacyjnego w europejskich 

regionach wiejskich 56 

w kontekście województwa podkarpackiego 

56 

Po rozszerzeniu Unii Europejskiej do postaci wspólnoty 27 państw 

obszary wiejskie obejmują blisko 92% terytorium państw UE, a zamieszkuje 

je co drugi Europejczyk57 . Regiony te wytwarzają 45% 

wartości dodanej brutto w UE i zapewniają 53% zatrudnienia, lecz 

zwykle są zacofane w stosunku do obszarów nie-wiejskich pod względem 

szeregu wskaźników społeczno-ekonomicznych, w tym wskaźników 

strukturalnych58 . Ich rozwój jest strategicznym celem Wspólnej 

Polityki Rolnej Unii Europejskiej. Polityka rozwoju obszarów wiejskich 

w latach 2007-2013 koncentruje się wokół 4 osi: 

• poprawy konkurencyjności sektora rolnego i leśnego 

• poprawy środowiska naturalnego i terenów wiejskich 

• jakości życia w obszarach wiejskich i różnicowaniu gospodarki 

wiejskiej 

• programu LEADER. 

W innym ujęciu obecna strategia rozwoju obszarów wiejskich koncentruje 

się zatem na stymulacji i wspieraniu postępu w poprawie 

jakości życia oraz zwiększeniu środków do życia populacji mieszkańców 

wsi 59 . 

Zapewnienie powszechnego dostępu do usług i zasobów Internetu 

oraz podnoszenie umiejętności mieszkańców wsi są elementami 

trzeciego priorytetu wspólnotowej polityki rozwoju obszarów wiejskich 

w nadchodzących latach. Wdrażanie i rozprzestrzenianie ICT 

ma na obszarach wiejskich zasadnicze znaczenie dla zróżnicowania, 

jak również dla rozwoju lokalnego, zapewnienia miejscowych usług 

i promowania e - Integracji. Efekt skali można osiągnąć poprzez inicjatywy 

z dziedziny ICT w danej miejscowości łączące zastosowa- 

56 Obszar wiejski w terminologii instytucji europejskich to obszar o gęstości zaludnienia mniejszej niż 100 mieszkań- 

ców na kilometr kwadratowy. 

57 Decyzja Rady Europejskiej z dnia 20 lutego 2006 r. w sprawie strategicznych wytycznych Wspólnoty dla rozwoju 

obszarów wiejskich (okres programowania 2007-2013) [2006/144/WE] 

58 Tamże, s. 3; Na obszarach wiejskich dochód na mieszkańca jest o około jedną trzecią mniejszy, a wskaźniki aktywności 

zawodowej kobiet są niższe, sektor usług jest mniej rozwinięty, poziom wykształcenia jest zwykle niższy 

i mniejszy odsetek gospodarstw domowych ma dostęp szerokopasmowy do Internetu […] Brak szans zawodowych, 

kontaktów i infrastruktury szkoleniowej dotyka szczególnie kobiety i młodych ludzi w oddalonych obszarach 

wiejskich. 

59 Projekt AMI@Netfood, European ICT Strategic Research Agenda for Agri-Food and Rural Development. A vision for 

2015, październik 2006, s. 10. 

27

28 

nie sprzętu ICT, tworzenie sieci i e - umiejętności poprzez struktury 

wspólnotowe. 

Takie inicjatywy mogą w dużej mierze ułatwić wdrażanie informatyki 

w miejscowych gospodarstwach wiejskich i rozwój e - Biznesu 

i e - handlu. Trzeba w pełni wykorzystać możliwości stwarzane przez 

Internet i łączność szerokopasmową, wspierane – przykładowo – ze 

strony programów regionalnych w ramach funduszy strukturalnych, 

aby przezwyciężyć utrudnienia wynikające z lokalizacji 60 – czytamy 

w strategicznych wytycznych Rady Europejskiej odnoszących się do 

rozwoju obszarów wiejskich w latach 2007-2013. 

Rozwiązania teleinformatyczne pozwalają na pokonanie najpoważniejszych 

barier dzielących obszary wiejskie od zurbanizowanych: 

• bariery odległości – skutkującą zwiększonymi kosztami transportu 

i prowadzenia działalności gospodarczej oraz jakości życia. 

Mieszkańcy wsi mają ograniczony dostęp do centrów handlowych, 

kulturalnych i administracyjnych oraz infrastruktury edukacyjnej, 

a także usług zdrowotnych. Niska gęstość zaludnienia powoduje 

ograniczenia w dostępie do komunikacji publicznej i zwiększonym 

czasie oczekiwania na usługi 

• bariery ekonomicznej – w dostępie mieszkańców wsi do rynków 

pracy i prowadzenie biznesu (dostawców, klientów, infrastruktury). 

Wzrastają koszty prowadzenia działalności gospodarczej z wykorzystaniem 

nielokalnych materiałów. Do podniesienia kosztów 

produktów i usług przyczynia się także konieczność ich „eksportu” 

poza obszary wiejskiej, gdzie rynki zbytu są ograniczone. Bariery 

te można pokonać poprzez zastosowanie kombinacji działań: podnoszących 

świadomość specyfiki terenów wiejskich, wdrożenia systemów 

e - transakcji (e - handel, e - banking, e - logistyka) i przez 

zwiększoną produkcję specjalnych produktów regionalnych i lokalnych 

oraz rozwój turystyki 

• bariery informacyjnej – atrakcyjność rekreacyjna, historyczna 

i kulturowa wielu terenów wiejskich oraz ich lokalne produkty i specjalności 

turystyczne nie są znane mieszkańcom miast. ICT stanowi 

znakomitą odpowiedź na ten problem zapewniając bilateralny kontakt 

i możliwość prezentacji wszechstronnej informacji, zarówno 

w postaci tradycyjnych serwisów internetowych, jak i multimediów 

oraz informacji dźwiękowych. Zapewnienie informacji w formie odpowiedniej 

do zapotrzebowania odbiorców silnie wpływa na zwiększone 

zainteresowanie przyjazdami turystycznymi oraz inwestowaniem 

w nieruchomości 

• bariery społecznej – mieszkańców wsi w dostępie do usług informacyjnych, 

edukacyjnych, zdrowotnych i socjalnych. Warunkiem 

wstępnym pokonania tej bariery jest objęcie społeczności wiejskich 

szkoleniami i kursami podnoszącymi kwalifikacje oraz umiejętności 

życia i pracy w otoczeniu rozwiązań ICT61 . 

ICT jako takie stanowią jeden z najsilniejszych mechanizmów stymulacji 

nowych, odmiejscowionych kierunków i domen aktywności gospodarczej 

na wsi oraz motor przemian społecznych z tradycyjnego 

modelu monokultury rolniczej do wielozawodowej społeczności 

o zróżnicowanych kompetencjach, wiedzy i umiejętnościach. 

60 Tamże, s. 8. 

61 Projekt Rur@l Wins, The roadmap for rural ICT , Limerick, marzec 2003, s. 16.

SpołeczeńSt wo w i e d z y 

w R e g i oN a c h wiejSKich 

po l a z a S t o S o w a ń ict 

w o b S z a R a c h wiejSKich 

Rozwój społeczeństwa informacyjnego w obszarach wiejskich powoduje, 

iż możliwości wdrażania innowacyjnych produktów i usług, rozwiązań 

ICT i transfer wiedzy stają się tak samo istotne, a nawet ważniejsze 

niż uwarunkowania geograficzne lub infrastruktura techniczna 

regionu. Dla osiągnięcia długofalowej zmiany kulturowej władze winny 

budować regionalne kompetencje i potencjał realizacyjny dla rozwoju 

gospodarczego i społecznego. 

Zróżnicowane funkcjonalnie rozwiązania ICT oraz sieci teleinformatyczne 

zapewniające szerokopasmowy dostęp do Internetu, interaktywność 

przedsiębiorców i „liderów zmiany kulturowej’” są obecnie 

podstawowymi narzędziami na tym polu stanowiącymi infrastrukturę 

procesów innowacyjnych w regionach. Pozwalają one także na pokonanie 

podstawowej przeszkody w rozwoju regionów europejskich, deficytu 

umiejętności i wykwalifikowanej kadry poprzez realizację programów 

permanentnej edukacji i przyswojenia nowych technologii. 

Odpowiedzią na konieczność zwiększania potencjału wysokokwalifikowanej 

kadry i pozyskania specjalistycznej wiedzy w regionach winny 

być inwestycje w szkolenia i edukację. Wymaga to zdynamizowania 

i ustanowienia na nowych zasadach współpracy między uniwersytetami, 

instytucjami transferu wiedzy oraz sektorem firm szkoleniowych 

w celu zapewnienia powszechnego dostępu do systemu podnoszenia 

wiedzy i umiejętności mieszkańcom obszarów wiejskich 62 . 

Z diagnozą wysokiego zapotrzebowania na wiedzę i kwalifikacje korespondują 

rekomendacje OECD odnośnie rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

w regionach wiejskich: 

• infrastruktura teleinformatyczna – należy wdrażać projekty zapewniające 

szerokopasmowy dostęp do Internetu w modelach partnerstwa 

publiczno-prywatnego 

• wdrażanie projektów ICT – projekty powinny odnosić się do 

społecznych i lokalnych uwarunkowań oraz potrzeb, nie zaś wynikać 

z mody na technologie ICT 

• monitoring i pomiar oddziaływania ICT w obszarach wiejskich 

– należy opracować w skali europejskiej wskaźniki wyłaniania 

dobrych praktyk takich projektów 

• publiczne punkty dostępu do Internetu – służyć winny przede 

wszystkim wspieraniu aktywności biznesowych w lokalnych społecznościach 

i szkoleniom wybranych grup docelowych 

• dostęp do usług świadczonych on-line – najważniejsze są usługi 

zdalnego nauczania i telemedycyny, mniej usługi publiczne elektronicznej 

administracji 

• zarządzanie na poziomie lokalnym/regionalnym – pracownicy 

i decydenci w samorządach lokalnych powinni podnosić swoje kwalifikacje 

oraz zdobywać nowe zasoby wiedzy 

• absorpcja rozwiązań ICT przez MŚP – szkolenia, kursy i programy 

edukacyjne winny uwzględniać specyficzne aspekty wdrożenia 

teleinformatyki w środowisku wiejskim63 . 

Zastosowanie ICT dla nadania nowej dynamiki rozwojowi obszarów 

wiejskich wymaga opracowania aplikacji dostosowanych do potrzeb 

mieszkańców wsi, tak w aspekcie funkcjonalnym, jak i powiązanym 

62 Tamże, s. 17. 

63 Organisation for Economic Co-operation, Information and Communication Technologies and Rural Development, 

OECD – Studies on Territorial Economy, czerwiec 2001. 

29

30 

z podnoszeniem poziomu świadomości i wiedzy na temat zastosowań 

teleinformatyki w życiu codziennym i pracy. 

Szczegółowe badania przeprowadzone w ramach projektu AMI@ 

Netfood64 pozwoliły na wytypowanie strategicznych domen zastosowań 

rozwiązań ICT w obszarach wiejskich: 

• zwiększenie poziomu zaangażowania konsumentów w łańcuch produkcji 

i dostawy żywności 

• zwiększenie potencjału współpracy i przedsiębiorczości podmiotów 

oraz mieszkańców obszarów wiejskich przez podnoszenie poziomu 

umiejętności korzystania z ICT 

• wspieranie sektora wiejskiego poprzez rozwój i wdrażanie nowych 

i innowacyjnych rozwiązań ICT 

• stworzenie nowych modeli biznesowych z wykorzystaniem innowacji 

technologicznych 

• stworzenie bardziej atrakcyjnych warunków życia i miejsc pracy 

szczególnie dla mieszkańców wsi w celu utrzymania populacji w obszarach 

wiejskich65 . 

Pola wykorzystania rozwiązań teleinformatycznych w obszarach wiejskich 

prezentuje rysunek 2. 

Bezpieczeństwo 

żywności 

Podstawowe 

usługi 

publiczne 

Edukacja 

i szkolenia 

Nowe 

możliwości 

biznesowe 

Społeczeństwo 

Informacyjne 

w obszarach 

wiejskich 

Europy 

e-Biznes 

Rysunek 2. Obszary wykorzystania ICT w obszarach wiejskich 

Źródło: Information society as key enabler for rural development and integration 66 (2001) 

64 Por. s. 23 niniejszego opracowania. 

65 Projekt AMI@Netfood, European ICT Strategic Research Agenda for Agri-Food and Rural Development. A vision for 

2015, październik 2006, s. 8. 

66 Komisja Europejska, Dyrekcja Generalna ds. Społeczeństwa Informacyjnego i Mediów, Information society as key 

enabler for rural development and integration, Draft document, Bruksela, 26 października 2001.

Rozwiązania ICT służące rozwojowi wsi prezentuje z kolei tabela 5. 

Szerokopasmowy 

dostęp do 

Internetu 

Nowoczesne usługi 

publiczne 

e - Integracja 

Bezpieczeństwo 

żywności 

e - Biznes 

Nowe możliwości 

biznesowe 

Delokalizacja 

usług biznesowych 

Telepraca 

i turystyka 

Edukacja 

i szkolenia 

Wysokiej przepływności łącza dostępowe do Internetu są warunkiem wyjściowym 

dla skutecznego wykorzystania aplikacji e - Biznesu, elektronicznej administracji, 

e - Zdrowia i multimediów służących podniesieniu jakości życia 

na wsi oraz zwiększeniu podaży pracy. Szerokopasmowy dostęp do Internetu 

ma kluczowe znaczenie dla rozwiązywania podstawowego problemu obszarów 

wiejskich – redukcji dystansu wsi od ośrodków miejskich i rozproszonych osad 

od lokalnych centrów administracyjno-gospodarczych. 

Aplikacje zwiększające kreatywność lokalnych grup i umożliwiające mieszkańcom 

wsi tworzenie lokalnych „społeczności wirtualnych” opierających swoje 

więzi na wspólnocie praktycznych zainteresowań i działań biznesowych. 

Aplikacje usług 

świadczonych 

on-line 

Usługi elektronicznej administracji – zdalna obsługa indywidualnych 

spraw mieszkańców wsi w urzędach z wykorzystaniem 

podpisu elektronicznego. 

Dostęp do zasobów kultury: treści, multimediów, wirtualnych 

muzeów i galerii, transmisji wydarzeń – w celu 

minimalizowania negatywnego oddziaływania oddalenia 

wsi od centrów kulturalnych. 

Usługi e - Zdrowia – zarówno telemedyczne, podnoszące 

jakość opieki zdrowotnej na miejscu, ograniczające 

wpływ oddalenia wsi od ośrodków o wysokim poziomie 

świadczenia usług medycznych, jak i informacyjne: zapewniające 

dostęp do informacji zdrowotnej, wskazówek 

profilaktycznych, porad on-line, kontaktu ze specjalistą 

drogą elektroniczną. 

Aplikacje biznesowe umożliwiające zarządzanie łańcuchem dostaw żywności 

od momentu wytworzenia do spożycia oraz śledzenie bezpieczeństwa poszczególnych 

etapów produkcyjnych i logistycznych. Efektem ich wdrożenia jest 

podniesienie satysfakcji konsumentów dzięki zapewnieniu wysokiej jakości 

produktów bardziej dostosowanych do potrzeb indywidualnego odbiorcy. 

Aplikacje podnoszące jakość procesów biznesowych oraz efektywność zarządzania 

nimi, szczególnie w wielkopowierzchniowych gospodarstwach rolnych, 

mikroprzedsiębiorstwach handlowych i MŚP. Przyczyniają się one do wzrostu 

konkurencyjności. Nowe innowacyjne modele biznesowe w rolnictwie i przetwórstwie 

rolnym są obecnie przedmiotem badań. 

Aplikacje zwiększające efektywność komunikacji i interakcji między producentami 

żywności, pośrednikami oraz odbiorcami produktów w miastach (rynkami 

zbytu), a także podnoszące jakość sprzedaży produktów wiejskich w miastach. 

Aplikacje wspomagające prowadzenie działalności gospodarczej różnych rodzajów 

poza obszarami metropolitalnymi. 

Model działania call centres zlokalizowanych w oddalonych miejscach ze względu 

na niższe koszty operacyjne może być zastosowany w innych procesach 

biznesowych. Możliwość świadczenia telepracy jest jednym z ważnych argumentów 

przeciwko podejmowaniu decyzji o emigracji z obszarów wiejskich i za 

osiedlaniem się na wsi. 

Aplikacje wspomagające świadczenie usług turystycznych mogą być źródłem 

istotnego zwiększenia przychodów z tej działalności na wsi. 

Aplikacje wspierające dostęp do treści edukacyjnych, multimediów, materiałów 

metodycznych dla uczniów objętych systemem oświaty oraz osób podnoszących 

swoje kwalifikacje i umiejętności. Elektroniczne platformy wsparcia procesu 

dydaktycznego – wirtualni doradcy zawodowi dla nauczycieli. 

Aplikacje wspierające koordynację oraz organizację szkoleń i kursów w publicznych 

punktach dostępu do Internetu organizowanych na wsi. Strategicznym 

zadaniem jest upowszechnienie podstawowych umiejętności cywilizacyjnych 

(związanych z życiem i pracą w otoczeniu rozwiązań ICT) wśród mieszkańców 

wsi. 

Tabela 5. Rozwiązania ICT wykorzystywane w obszarach wiejskich 

Źródło: opracowanie własne SMWI (2007) na podstawie m.in. Information society as key enabler 

for rural development and integration 

31

32 

wy K l u c z e N i e c y f R o w e 

o b S z a R ó w wiejSKich 

Zdaniem ekspertów Komisji Europejskiej – a pośród nich autorów dokumentu Information society as key 

enabler for rural development and integration – Internet oraz pokrewne technologie są kluczem do rozwoju 

społeczności wiejskich w niedalekiej przyszłości. Obszary wiejskie stanowią rezerwuar niewykorzystanego 

dotąd potencjału przedsiębiorczości. Aby go uruchomić trzeba jednakże sprostać wyzwaniom 

towarzyszącym wdrażaniu ICT na wsi, takim jak: niska świadomości mieszkańców i przedsiębiorców, potrzeby 

przeprowadzenie wstępnych badań, zapewnienie dostępu do Internetu, przyswajanie rozwiązań 

ICT na co dzień, polityka gospodarowania widmem radiowym oraz niszowość aplikacji ICT (deficytu aplikacji 

o dużym wpływie na e - Rozwój wsi). 

Zamieszkiwanie w obszarach wiejskich jest czynnikiem zagrożenia 

tzw. wykluczeniem cyfrowym obok przynależności do innych grup zagrożenia 

ze względu na płeć, względy etniczne, niepełnosprawność, 

wiek oraz poziom dochodów osobistych. Z badań Bridge.org – organizacji 

zajmującej się promocją skutecznego zastosowania technologii 

komunikacji i informacji dla poprawy jakości edukacji, opieki 

zdrowotnej i zrównoważonego rozwoju 67 – wynika, że zapewnienie 

realnego dostępu mieszkańców wsi do nowych rozwiązań teleinformatycznych 

wymaga spełnienia wielu różnorodnych warunków i nie 

ogranicza się do udostępnienia odpowiedniej infrastruktury ICT np. 

szerokopasmowego dostępu w telecentrach 68 . Wiele inicjatyw tego 

typu koncentrując się na dostarczeniu infrastruktury zaniedbuje inne 

ważne czynniki sukcesu powiązane z lokalną gospodarką i lokalnymi 

treściami oraz usługami on-line. 

Zdaniem autorów raportu Spanning the digital divide. Understanding 

and tackling the issues władze wdrażające projekty zwalczające wykluczenie 

cyfrowe dla zapewnienia zrównoważonego rozwoju powinny 

stosować w swych działaniach podejście holistyczne i kierować się lokalnymi 

przesłankami. 

Dostarczenie rozwiązań technologicznych jest kwestią krytyczną, ale 

dostęp to znacznie więcej niż tylko fizyczny akces. Sieć i komputer są 

niewystarczające, jeśli technologie są wykorzystywane nieefektywnie, 

a także, jeśli ludzie nie mogą sobie na pozwolić na korzystanie z nich 

lub nie rozumieją, jak z nich skorzystać. Taka sytuacja prowadzi na 

ogół do ograniczenia i zawężenia zastosowań teleinformatyki w codziennej 

pracy i życiu, a to – koniec końców – do nieopłacalności korzystania 

z infrastruktury w odniesieniu do lokalnej gospodarki 69 . 

Na proponowane podejście składa się wiele czynników związanych 

z odpowiedziami na poniższe pytania: 

Czynnik sukcesu przeciwdziałania 

wykluczeniu cyfrowemu 

Fizyczny dostęp 

– inwestycja w infrastrukturę 

Odpowiednie rozwiązania technologiczne 

Dostępność kosztowa 

Potencjał wiedzy i umiejętności 

67 http://www.bridge.org 

Pytanie/kwestia 

Czy rozwiązania technologiczne są dostępne fizycznie 

dla mieszkańców? 

Jakie rozwiązania ICT są naprawdę odpowiednie w warunkach 

lokalnych? Jak i dlaczego chcą z nich korzystać 

mieszkańcy? 

Czy mieszkańcy mogą sobie pozwolić na poniesienie 

kosztów użytkowania ICT? 

Czy ludzie wiedzą, jak korzystać z rozwiązań ICT 

i mają stosowne umiejętności praktyczne? 

68 Bridges.org, Spanning the digital divide. Understanding and tackling the issues, Waszyngton 2001. 

69 Tamże, s. 5.

a d a N i a N a d 

z a S t o S o w a N i e m ict 

w o b S z a R a c h wiejSKich 

Odpowiednie zasoby 

Czynniki społeczno-kulturowe 

Zaufanie 

Otoczenie prawno-regulacyjne 

Lokalne środowisko gospodarcze 

Środowisko makroekonomiczne 

Wola polityczna 

Czy treści i usługi dostępne on-line uwzględniają potrzeby 

lokalnych społeczności, czy są udostępniane 

w języku, którym posługują się mieszkańcy? 

Czy mieszkańcy mają ograniczony dostęp do korzystania 

z rozwiązań ICT ze względu na płeć, rasę lub 

inny czynnik społeczny i kulturowy? 

Czy ludzie mają zaufanie do korzystania z rozwiązań 

ICT, na przykład pod względem ochrony danych osobowych, 

bezpieczeństwa i przestępstw w sieci? 

Jak otoczenie prawno-regulacyjne wpływa na korzystanie 

z ICT i jakie zmiany są konieczne, aby je 

wzmocnić? 

Czy istnieją lokalne inicjatywy gospodarcze, które 

zapewnić mogą samofinansowanie się przedsięwzięć 

udostępniających treści Internetu i usług on-line? 

Czy państwowa polityka gospodarcza wspiera upowszechnienie 

dostępu do rozwiązań ICT, na przykład 

w zakresie dostępu do informacji publicznej, przejrzystości 

działań polityków, deregulacji rynku teleinformatycznego, 

inwestycji i kwestii świadczenia 

telepracy? 

Czy istnieje wola polityczna władz, aby uczynić to, co 

jest potrzebne dla umożliwienia powszechnego korzystania 

z rozwiązań ICT? 

Tabela 6. Czynniki sukcesu projektów przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu 

Źródło: Spanning the digital divide. Understanding and tackling the issues, 2001 

Aby skutecznie przeciwdziałać powiększaniu się dystansu cywilizacyjnego 

mieszkańców wsi i miast konieczne są działania wykraczające 

poza jednorazowe pojedyncze inicjatywy koordynowane na poziomie 

regionalnym, realizowane jednak z uwzględnieniem potrzeb 

i uwarunkowań społeczności lokalnych. Rodzi się konieczność partnerstwa 

i budowania potencjału koniecznego do sprostania złożonym 

wyzwaniom. 

Warunkiem koniecznym powodzenia programu modernizacji obszarów wiejskich Podkarpacia, planowanego 

do realizacji w latach 2007-2013 z wykorzystaniem środków polityki strukturalnej, jest nadanie 

procesom e - Rozwoju wsi podkarpackiej wysokiego priorytetu politycznego, zagwarantowanie odpowiednich 

środków na projekty infrastrukturalne i edukacyjne oraz stworzenie odpowiedniego potencjału 

instytucjonalnego. 

Problematyka rozwoju społeczeństwa informacyjnego w obszarach 

wiejskich stanowiła w ostatnich latach przedmiot różnorodnych badań, 

realizowanych w ramach projektów 5. i 6. Programu Ramowego 

UE. Badania te ukierunkowane były na pozyskanie wiedzy i opracowanie 

produktów (aplikacji) wspomagających wdrażanie ICT w środowisku 

wiejskim. 

33

34 

Zestawienie najważniejszych projektów badawczych 5. i 6. Programu 

Ramowego UE odnoszących się do zastosowań ICT w obszarach wiejskich 

prezentuje tabela 7. 

Tematyka 

badawcza 

Strategiczne 

aspekty wdrożeń 

ICT w obszarach 

wiejskich 

Zastosowania 

ICT w branżach 

przemysłu rolnospożywczego 

Nazwa projektu 

Rezultaty projektu 

Rural@WINS 

Roadmap for ICT Solutions for Rural Areas and Maritime Regions 

Strategiczna „mapa drogowa” dla działań władz publicznych w regionach realizujących 

polityki rozwoju społeczeństwa informacyjnego w obszarach wiejskich 

http://www.ruralwins.org/ 

AFORO 

Agrifood Roadmap for ICT impementation 

Strategiczna „mapa drogowa” w zakresie wdrażania w perspektywie 5-10 lat rozwiązań 

ICT w przemyśle przetwórstwa rolno-spożywczego 

http://www.aforo.net/ 

AMI@NETFOOD 

Opracowanie długoterminowej (do 2015 roku) wizji rozwoju i zastosowań technologii 

ICT w przemyśle przetwórstwa rolniczego oraz w domenie rozwoju obszarów wiejskich 

http://www.ami-netfood.com/ 

C@R 

Collaboration@rural: a collaborative platform for working and living in rural areas 

Wsparcie dla wdrożenia Collaborative Working Environments (CWE) jako kluczowego 

mechanizmu stymulującego rozwój obszarów wiejskich. Opracowanie koncepcji 

Wiejskich Living Labs 

http://www.c-rural.eu/ 

e-FLORA 

Common Open Market Service for Large Scale e-Commerce Transactions in the 

Floricultural Sector 

Wdrożenie systemu informatycznego dla wsparcia procesów biznesowych między 

hodowcami kwiatów a sprzedawcami w formule e-handlu 

http://www.exodus.gr/e-flora/ 

Mediat – SME 

Opracowanie metodyki i narzędzi wspierających skuteczne wdrożenie e-Biznesu 

w tradycyjnych rolniczych MŚP oraz stworzenie biblioteki komponentów oprogramowania 

wspomagającego prowadzenie produkcji rolnej (do komunikacji, programowania 

pracy w środowisku elektronicznym, negocjowania kontraktów on-line) 

http://www.cbt.es/mediat-sme/Introduction.htm 

FAIRWIS 

Trade Fair Web - based Information Services 

System wspierania organizacji targów rolniczych dostępnych on-line dla wystawców, 

operatorów i wizytujących, umożliwiający prezentację ofert MSP bez konieczności 

ponoszenia dużych nakładów finansowych 

http://www.darmstadt.gmd.de/delite/Projects/FAIRWIS/ 

Virtual Winery 

System promocji i bezpiecznej sprzedaży on-line wina Rioja z wykorzystaniem nowoczesnych 

narzędzi zarządzania wiedzą i prezentacji multimedialnej 

http://www.finca-allende.com/virtualwinery/index.htm

Zapewnienie 

bezpiecznej żywności 

wysokiej 

jakości 

Pokonywanie 

„przepaści 

cyfrowej” 

DISTRICT 

Developing and improving consumer - supplier relationship in traditional commerce 

using information and communication technologies 

Zestaw narzędzi informatycznych (oprogramowania) umożliwiających detalicznym 

sprzedawcom żywności konkurowanie na rynku handlu elektronicznego. Umożliwia 

personalizację zamówień, zarządzanie zamówieniami on-line, a także zawiera moduły 

wspomagania zarządzania mikroprzedsiębiorstwem 

http://www.brunel.ac.uk/depts/math/research/com/maprog/District/district.htm 

MyGROCER 

Mobile Shopping of Electronically Referenced Products 

System świadczenia e-usług typu B2C z wykorzystaniem rozwiązań i urządzeń mobilnych 

zapewniających pełną interaktywność, personalizację i automatyzację uzupełnienia 

zapasów domowych detalicznych produktów spożywczych. System stanowi 

przykład infrastruktury ICT dla supermarketów i „inteligentnych domów”, ułatwiając 

spersonalizowany kontakt między sprzedawcami detalicznymi a konsumentami 

SMARTISAN 

Smart Artisants 

Zintegrowany system rozwiązań webowych bazujących na XML umożliwiających 

prowadzenie biznesu w modelu handlu elektronicznego, zapewniający synchronizację 

dostaw produktów z potrzebami sprzedawców detalicznych i hurtowych 

http://www.alfamicro.pt/frontend/project.aspx?id=1 

eFRUITRACE 

Platforma informatyczna gromadząca dane z przemysłu owocowo-warzywnego w celu 

śledzenia na każdym etapie łańcucha produkcji i komercjalizacji produktu aż do przekazania 

go do ostatecznego klienta w celu zapewnienia bezpieczeństwa i wysokiej jakości 

http://www.efruitrace.com/ 

GOODFOOD 

Nowa generacja metod oraz narzędzi analitycznych bazujących na ICT (mikro- i nanotechnologie) 

śledzących drogę żywności od rolnika do supermarketu i skoncentrowanych 

na diagnostyce w najważniejszych etapach łańcucha wartości żywności: 

surowych produktach, poprawie ich obróbki u producenta, monitoringu przechowywania 

i przewozu oraz kontroli bezpieczeństwa i jakości końcowych produktów 

http://www.goodfood-project.org/ 

CAPANINA 

Opracowanie innowacyjnej niskokosztowej technologii dostarczania szerokopasmowego 

dostępu do Internetu dla obszarów wiejskich, do niewielkich biur i użytkowników 

domowych o przepływności 120Mbit/s z wykorzystaniem urządzeń stratosferycznych 

(m.in. balonów) 

http://www.capanina.org/ 

BEACON 

Brazilian -European Consortium for DTT Services 

Opracowanie innowacyjnej technologii oraz metodyki zdalnego nauczania poprzez 

wykorzystanie platformy interaktywnej telewizji cyfrowej do zwalczania wykluczenia 

społecznego 

http://www.beacon-dtt.com/en/index.php 

Tabela 7. Projekty badawcze związane z zastosowaniem rozwiązań ICT w obszarach wiejskich 


Zgodnie z Wytycznymi dla polityki spójności władze publiczne winny zadbać, aby projekty na rzecz społeczeństwa 

informacyjnego w regionie odznaczały się wysoką innowacyjnością i były polem pilotażowych 

eksperymentów. Władze i instytucje Podkarpacia powinny inicjować i wspierać udział w projektach 

7. Programu Ramowego podmiotów związanych z regionem. 

35

36 

1.4

1.4 Regionalne aspekty rozwoju 


w województwie podkarpackim 

na tle procesów informatyzacji kraju 

w latach 2004-2006 

Programowanie, a w konsekwencji wdrażanie planów (strategii) rozwoju 

społeczeństwa informacyjnego w Polsce na poziomie wojewódzkim 

jest procesem młodym i wciąż słabo zakorzenionym w praktyce 

implementacji polityk rozwoju regionów. Impulsem dla uczynienia 

pierwszych kroków 70 na tym polu okazał się akces Polski do Unii 

Europejskiej i udostępnienie środków funduszy strukturalnych na realizację 

projektów na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego. 

Przekonanie władz województw o zasadności opracowania dziedzinowych 

dokumentów programowych i posiadania narzędzi koordynacji 

działań na rzecz e - Rozwoju regionu nie było wszakże zjawiskiem powszechnym 

71 . W większości województw władze wydawały się ignorować 

rekomendacje Komisji Europejskiej zawarte w Przewodniku 

w sprawie kryteriów i warunków wdrażania funduszy strukturalnych 

w ramach wsparcia komunikacji elektronicznej 72 , które silnie 

wiązały wydatkowanie środków polityki spójności z opracowaniem 

regionalnej strategii rozwoju społeczeństwa informacyjnego oraz 

unikaniem wspierania projektów odosobnionych, nieposiadających 

odpowiedniej masy krytycznej dla stymulowania rozwoju na poziomie 

regionalnym 73 . 

70 Jako pierwszy Program Informatyzacja Województwa Małopolskiego na lata 2004-2006 przyjął 31 maja 2004 roku 

Sejmik Województwa Małopolskiego. Strategie rozwoju społeczeństwa informacyjnego opracowano także w województwach: 

wielkopolskim (2004), warmińsko-mazurskim (2004), lubelskim (2004) oraz podkarpackim (2005). 

71 Z badań przeprowadzonych w okresie od kwietnia do czerwca 2007 roku przez SMWI na potrzeby IV raportu z realizacji 

działania 1.5 Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego „infrastruktura społeczeństwa 

informacyjnego” wynika, iż w większości regionów urzędy marszałkowskie nie prowadziły działań koordynujących 

w fazie wdrożeniowej projektów finansowanych z tego źródła, nie utrzymywały kontaktu z beneficjentami projektów, 

nie posiadały wiedzy o postępach w realizacji tych projektów i nie podejmowały przedsięwzięć zmierzających 

do zapewnienia w regionie spójności funkcjonalnej interoperacyjności systemów teleinformatycznych powstających 

w ramach projektów działania 1.5 ZPORR. Co ciekawe, zjawisko to dotyczyło nie tylko województw, które nie opracowały 

dokumentu strategicznego, ale także części regionów posiadających komórki organizacyjne urzędów marszałkowskich 

odpowiedzialne za rozwój społeczeństwa informacyjnego. 

72 Komisja Europejska, Dokument roboczy, Przewodnik w sprawie kryteriów i warunków wdrażania funduszy strukturalnych 

w ramach wsparcia komunikacji elektronicznej, Bruksela, 28 lipca 2003, SEC(2003)895. 

73 Tamże, s. 9; Wsparcie z EFRR powinno zostać zdeterminowane strategią rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

w regionie. Co więcej, projekty infrastrukturalne muszą być zgodne z celami regionalnego rozwoju gospodarczego, tj. 

wzrostu gospodarczego, konkurencyjności regionu, tak samo, jak równowagi działań gospodarczych. Odosobnione 

projekty nie powinny otrzymywać wsparcia. Powinny być one ponadto skorelowane z innymi działaniami zorientowanymi 

na rozwój nowych aplikacji i usług. 

37

38 

wd R a ż a N i e d z i a ł aN i a 

1.5 zpoRR w l a t a c h 

2004-2006 

Przyczyną takiego stan rzeczy był na ogół deficyt wiedzy dziedzinowej 

cechujący wojewódzkie gremia decyzyjne oraz brak jednoznacznego 

stanowiska Ministerstwa Rozwoju Regionalnego w tym zakresie. 

Głównym narzędziem finansowania projektów teleinformatycznych 

w regionach w latach 2004-2006 74 było tzw. działanie 1.5 

Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego 75 . 

Dzięki jego środkom zarządy województw zaakceptowały do czerwca 

2007 roku 221 projektów o łącznym budżecie 550,34 mln zł 76 . 

Blisko jedną trzecią (32%) środków alokowanych w działaniu 1.5 

ZPORR pozyskały urzędy marszałkowskie, ponad jedną piątą (23%) 

– urzędy miast, zaś jedną czwartą inne podmioty publiczne (głównie 

komendy policji i spółki publiczne powołane do zarządzania siecią teleinformatyczną 

tworzoną w ramach projektu). Zaledwie 4% środków 

przypadło bezpośrednio na przedsięwzięcia koordynowane przez 

urzędy gmin wiejskich. Podział budżetu działania 1.5 ZPORR na projekty 

poszczególnych grup beneficjentów (liderów) projektów prezentuje 

tabela 8. 

Beneficjenci/liderzy 

projektów 

Liczba projektów 

Wartość projektów 

[mln zł] 

Urzędy marszałkowskie 15 180,04 

Urzędy wojewódzkie 6 21,19 

Urzędy miejskie 55 127,72 

Urzędy gminy 58 22,99 

Starostwa powiatowe 35 31,03 

Jednostki edukacyjne 22 32,46 

Inne 30 134,91 

Ogółem 221 550,34 

Tabela 8. Podział budżetu działania 1.5 ZPORR na projekty grup beneficjentów 

Źródło: IV raport SMWI z wdrażania działania 1.5 ZPORR (2007) 

Projekty o skrajnie niskich (do 0,2 mln zł), bardzo niskich (do 0,5 mln 

zł) i niskich (do 1 mln zł) budżetach stanowiły odpowiednio 15, 26 

i 22% wszystkich przedsięwzięć na rzecz rozwoju infrastruktury społeczeństwa 

informacyjnego sfinansowanych ze ZPORR 77 . Z kolei na 

projekty o wysokim budżecie (powyżej 10 mln zł) przeznaczono zaledwie 

5% alokacji. Podział całości alokacji działania 1.5 ZPORR na projekty 

w przedziałach budżetowych prezentuje rysunek 3. 

74 Większość projektów działania 1.5 ZPORR znajdowała się w połowie 2007 roku w fazie realizacji. 

75 Program został przyjęty rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 1 lipca 2004 roku i był wielokrotnie 

modyfikowany w trybie zmian tego rozporządzenia. 

76 Cytowane w rozdziale dane statystyczne pochodzą z IV raportu SMWI przygotowanego na zlecenie MSWiA Stan wdrażania polityki 

strukturalnej w zakresie budowy infrastruktury społeczeństwa informacyjnego w województwach (działanie 1.5 ZPORR), Tarnów, 

wrzesień 2007. 

77 Akceptacja przez zarządy województw projektów o tak niskich budżetach i nikłym oddziaływaniu na rozwój regionalny 

budzi istotne wątpliwości jako niezgodna z istotą polityki strukturalnej oraz wspomnianymi Wytycznymi Komisji 

Europejskiej.

Projekty w przedziałach budżetowych (dane w milionach zł) 

21% 

5% 

6% 5% 

22% 

15% 

26% 

0,00 - 0,2 

0,21 - 0,5 

0,51 - 1,0 

1,01 - 3,0 

3,10 - 5,0 

5,00 - 10,0 

pow. 10 

Rysunek 3. Projekty działania 1.5 ZPORR w przedziałach budżetowych 


Z punktu widzenia funkcjonalnego pośród projektów działania 1.5 

ZPORR przeważają przedsięwzięcia infrastrukturalne oraz związane 

z informatyzacją urzędów administracji samorządowej. Najczęściej 

wdrażanymi aplikacjami są systemy elektronicznego obiegu dokumentów 

i usług dla ludności świadczonych drogą elektroniczną. Co 

ciekawe, 27 beneficjentów projektów zadeklarowało w badaniu wdrożenie 

w administracji podpisu elektronicznego mimo braku podstaw 

prawnych dla realizacji takiego zadania. Popularnością cieszyły się 

także inwestycje w punkty publicznego dostępu do Internetu (telecentra). 

Duża grupa projektów o niewielkich budżetach wdrażanie 

systemów elektronicznej administracji uznawała za pierwszy etap 

procesu rozwoju społeczeństwa informacyjnego w jednostce samorządu 

terytorialnego. Liczbę projektów w poszczególnych grupach 

funkcjonalnych przedstawia rysunek 4. 

inne 

systemy dla kultury 

e-usługi dla przedsiębiorców 

e-Zdrowie 

e-usługi dla ludności 

punkty dostępu do Internetu 

obieg dokumentów 

podpis elektroniczny 

systemy zarządzania edukacją 

systemy zarządzania 

infrastruktura 

7 

8 

8 

14 

17 

26 

27 

50 

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 

Rysunek 4. Projekty działania 1.5 ZPORR w Polsce w grupach funkcjonalnych 


55 

72 

91 

39

40 

W województwie podkarpackim Zarząd Województwa zaakceptował 

do realizacji 23 projekty działania 1.5 ZPORR. Każdy z nich został 

zrealizowany lub znajduje się w fazie realizacji na podstawie umów 

zawartych przez beneficjentów projektów z Wojewodą Podkarpackim. 

Informacje o wszystkich projektach infrastruktury społeczeństwa informacyjnego 

dofinansowanych w ramach ZPORR w 16 polskich regionach 

przedstawia tabela 9. 

Województwo 

Liczba projektów Wartość podpisa- 

Zaakceptowana przez Zakontraktowana z 

nych umów 

Zarządy Województw wojewodami 

[mln zł] 

dolnośląskie 10 10 27,48 

kujawsko-pomorskie 6 6 85,49 

lubelskie 56 56 36,25 

lubuskie 19 11 14,66 

łódzkie 14 14 44,73 

małopolskie 9 9 45,49 

mazowieckie 19 19 50,84 

opolskie 1 1 14,86 

podkarpackie 23 23 28,4 

podlaskie 3 3 29,91 

pomorskie 20 20 29,14 

śląskie 10 10 48,33 

świętokrzyskie 3 3 19,96 

warmińsko-mazurskie 9 9 34,47 

wielkopolskie 3 3 11,77 

zachodniopomorskie 16 15 26,04 

Suma 221 212 547,82 

Tabela 9. Projekty działania 1.5 ZPORR w regionach 


Projekty na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego w województwie 

podkarpackim dofinansowywane w latach 2004-2006 ze 

środków działania 1.5. ZPORR pozyskane zostały w dwóch konkursach 

w czerwcu 2004 roku i grudniu 2005 roku. Zarząd Województwa 

Podkarpackiego zaakceptował w sumie 23 spośród 68 zgłoszonych 

wniosków projektowych (blisko jedną trzecią). 

Przy 16 projektach o budżetach poniżej 1 mln zł, średni budżet projektu 

działania 1.5 ZPORR na Podkarpaciu wyniósł 1,23 mln zł, na co 

wpłynęło głównie finansowanie projektu Budowa regionalnej sieci szerokopasmowej 

Aglomeracji Rzeszowskiej ResMAN w wysokości 8,79 

mln zł. Zaledwie 3 projekty posiadały budżet powyżej 2 mln zł. Żaden 

z budżetów projektów nie przekroczył 10 mln zł. 

Wdrażanie polityki strukturalnej w zakresie budowy infrastruktury 

społeczeństwa informacyjnego w województwie podkarpackim 

w latach 2004-2006 cechowało duże rozproszenie środków na projekty 

o niewielkich budżetach, nie posiadające istotnego wpływu na

e - Rozwój regionu. Projekty realizowane były w większości przez pojedyncze 

jednostki samorządu terytorialnego lub podmioty publiczne, 

co uniemożliwiło czerpanie doświadczeń ze współpracy w wspólnej 

realizacji złożonych przedsięwzięć przez grupy beneficjentów w ramach 

partnerstw projektowych. Niskie budżety projektów nie wskazują 

na możliwość wdrożenia w ich ramach nowoczesnych rozwiązań 

technologicznych o innowacyjnym charakterze. 

W latach 2007-2013 władze regionu winny zadbać o zapewnienie mechanizmów koordynacji podaży 

projektów przez interesariuszy regionalnych na rzecz społeczeństwa informacyjnego oraz stworzyć instytucjonalne 

warunki dla skutecznego zarządzania e - Rozwojem województwa. Władze wojewódzkie 

powinny inicjować i koordynować realizację najważniejszych projektów teleinformatycznych, budując 

konsorcja projektowe o regionalnym charakterze. 

Szczegółowe informacje o projektach działania 1.5 ZPORR w województwie 

podkarpackim prezentuje tabela 10. 

Województwo podkarpackie 

Konkurs w 2004 r. w 2005 r. 

Data ogłoszenia 3 czerwca 21 października 

Data zamknięcia 30 czerwca 5 grudnia 

Liczba zgłoszonych 

projektów 

Wartość zgłoszonych projektów 

(mln zł) 

Liczba projektów zakceptowanych 

przez Zarząd 


Wartość projektów zaakceptowanych 

przez 

Zarząd Województwa (mln 

zł) 

Projekty zaakceptowane 

przez Zarząd 

Województwa do realizacji 

15 53 

19,89 45,31 

9 14 

15,98 12,48 

Liczba wszystkich zaakceptowanych 

projektów 

1. 

2. 

3. 

4. 

Wartość wszystkich zaakceptowanych 

projektów (mln zł) 

23 28,46 

Budowa regionalnej sieci szerokopasmowej Aglo- 

meracji Rzeszowskiej ResMAN etap I 

Rozbudowa portalu Wrót Podkarpackich i jego integracja 

z systemem elektronicznego obiegu dokumentów 

Rzeszowska Miejska Bezprzewodowa Sieć 

Komputerowa 

Utworzenie systemu informacji geograficznej GIS 

dla Miasta Tarnobrzega 

8,79 mln zł 

2,88 mln zł 

2,52 mln zł 

0,37 mln zł 

5. e - Lubaczów – System Informacji Elektronicznej 0,30 mln zł 

6. Budowa społeczeństwa informacyjnego Gminy Czudec 0,20 mln zł 

7. 

8. 

Modernizacja infrastruktury informatycznej Urzędu 

Gminy w Baranowie Sandomierskim 

Elektroniczny obieg dokumentów oraz system usług 

publicznych on-line dla ludności Gminy Raniżów 

0,16 mln zł 

0,10 mln zł 

41

42 

9. 

10. 

Elektronizacja obiegu dokumentów w ramach usługi 

e - Urząd w Starostwie Powiatowym w Łańcucie 

Etap I 

e - Urząd wraz z miejscami Publicznego Dostępu do 

Internetu dla mieszkańców Gminy Dębica 

0,66 mln zł 

0,27 mln zł 

11. Wspomaganie zarządzania gminą Oleszyce 0,49 mln zł 

12. 

13. 

14. 

15. 

16. 

17. 

18. 

19. 

20. 

21. 

22. 

23. 

Elektroniczna gmina Boguchwała - krok w kierunku 

społeczeństwa informacyjnego na obszarach 

wiejskich 

Budowa szerokopasmowej regionalnej sieci internetowej 

w Krośnie i w powiecie krośnieńskim 

Elektroniczny obieg dokumentów oraz bezpłatny 

Internet w technologii WiMax dla mieszkańców 

powiatu lubaczowskiego 

Budowa Społeczeństwa Informacyjnego w Gminie 

Miasto Jasło 

Tworzenie punktów PIAP na terenie Gminy 

Jarosław. Elektronizacja obiegu dokumentów 

w Urzędzie Gminy 

e - Zagórz – internetowa ekspansja – budowa 

szerokopasmowej sieci telekomunikacyjnej i publicznych 

punktów dostępu do Internetu na terenie 

Gminy Zagórz 

Budowa społeczeństwa informacyjnego gminy 

Radomyśl Wielki 

Rozwój komunikacji elektronicznej dla mieszkańców 

Miasta, Gminy i Powiatu Nisko 

Informatyzacja usług publicznych w Powiecie 

Przemyskim 

e - Urząd. Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego 

w Powiecie Ropczycko-Sędziszowskim 

Budowa Centrum Informacyjnego Politechniki 

Rzeszowskiej 

Rozbudowa infrastruktury informatycznej Państwowej 

Wyższej Szkoły Zawodowej w Jarosławiu 

0,63 mln zł 

3,19 mln zł 

0,44 mln zł 

1,62 mln zł 

1,18 mln zł 

0,89 mln zł 

0,20 mln zł 

0,77 mln zł 

0,42 mln zł 

0,25 mln zł 

1,53 mln zł 

0,60 mln zł 

Tabela 10. Projekty działania 1.5 ZPORR w województwie podkarpackim 

Źródło: III raport SMWI na temat wdrażania działania 1.5. ZPORR w regionach (2006) 78 

Analiza wyników badania przeprowadzonego na potrzeby IV raportu 

z realizacji działania 1.5 ZPORR wskazuje na wiele zjawisk niekorzystnie 

wpływających na efektywność, innowacyjność oraz terminowość 

wdrożeń projektów, pośród których najważniejsze to: 

• opóźnienia w realizacji projektów wynikające ze zbyt późnego podpisania 

umowy z wojewodami w stosunku do założeń harmonogramu 

(56% projektów), zbyt napiętego harmonogramu (32%) oraz 

z konieczności dokonania zmian w założeniach projektu na skutek 

zbyt ogólnej dokumentacji początkowej (21%) 

• deficyt doświadczeń z wdrażaniem projektów teleinformatycznych 

(24% projektów), niedobór kadr przypisanych do realizacji w budżecie 

(29%), niedobór kadr w trakcie realizacji (21%) oraz brak 

konsultanta (21%) 

• brak środków w budżecie projektu na szkolenia dla osób obsługujących 

w przyszłości systemy informatyczne zrealizowane w ramach 

projektu (38%) 

78 Stowarzyszenie „Miasta w Internecie” (na zlecenie MSWiA), Stan wdrażania polityki strukturalnej w zakresie budowy 

infrastruktury społeczeństwa informacyjnego w województwach w latach 2004-2006 (działanie 1.5 ZPORR), 

Warszawa - Tarnów, wrzesień 2006.

Pr o g r a m 

i n f o r m a t y z a c j i 

w o j e w ó d z t w a 

P o d k a r P a c k i e g o n a 

l a t a 2004-2006 

• trudności w sformułowaniu SIWZ i przeprowadzeniu zmówienia publicznego 

(32%) 

• utrudnienia w realizacji projektu wynikające ze zbyt późnego przekazywania 

środków (rozliczenia) przez urzędy wojewódzkie (38%) 79 . 

Program informatyzacji województwa podkarpackiego na lata 2004- 

2006 80 został opracowany w 2005 roku i stanowić miał podstawę do 

podejmowania decyzji władz regionu w zakresie realizacji projektów 

na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego finansowanych ze 

środków ZPORR. 

Program nie precyzował efektów oczekiwanych w wyniku realizacji 

proponowanych w nim przedsięwzięć (misji i wizji), jednakże formułował 

5 priorytetów e - Rozwoju województwa spójnych – zdaniem jego 

autorów – z politykami resortów nauki i informatyzacji oraz infrastruktury, 

a także ze Strategią Rozwoju Województwa Podkarpackiego 

na lata 2000-2006. Przedstawiono je w tabeli 11. 

Priorytet I 

Cel 1 

Cel 2 

Priorytet II 

Cel 1 

Rozwój usług publicznych na platformie elektronicznej 

Dla obywateli i firm 

Świadczenie usług publicznych on-line przez administrację samorządową 

• pełna inwentaryzacja podstawowej infrastruktury informatycznej (sprzętowej 

i programowej) 

• integracja portalu Wrota Podkarpackie z systemami jednostek samorządu terytorialnego 

i jednostkami zależnymi i podległymi 

• 

wdrożenie w administracji podpisu elektronicznego 

• mobilizacja przedstawicieli administracji terenowej do modernizacji infrastruktury 

informatycznej w kierunku bardziej dostępnej dla interesantów (indywidualnych 

i instytucjonalnych) 

Tworzenie Publicznych Punktów Dostępu do Internetu (PIAP) 

• zrównoważona przestrzennie rozbudowa podstawowej infrastruktury powszechnego 

dostępu do Internetu i usług świadczonych on-line w regionie 

Wsparcie współpracy między sektorem naukowo-badawczym 

a sektorem ICT 

Integracja operacyjna Podkarpackiego Parku Naukowo-Technologicznego z jednostkami 

naukowo-badawczymi i instytucjami kształcenia wyższego 

Priorytet III Rozwój szerokopasmowego dostępu do Internetu 

Cel 1 

Poprawa dostępu do Internetu poprzez rozwój i modernizację infrastruktury 

teleinformatycznej 

Priorytet IV Powszechna edukacja informatyczna 

79 IV raport SMWI na zlecenie MSWiA Stan wdrażania polityki strukturalnej w zakresie budowy infrastruktury społeczeństwa 

informacyjnego w województwach (działanie 1.5 ZPORR), Tarnów, wrzesień 2007. 

80 Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego, Program Informatyzacji Województwa Podkarpackiego na lata 

2004-2006, Rzeszów 2005. 

43

44 

Cel 1 Komputeryzacja bibliotek i regionalnych ośrodków kultury 

Cel 2 

Cel 3 

Priorytet V 

Stworzenie zaplecza informatycznego dla nieodpłatnego nauczania na odległość 

(e - Learning) 

Stworzenie oferty usług szkoleniowych w zakresie informatyki dla eliminacji tzw. 

wykluczenia cyfrowego obywateli 

Rozwój zasobów informacyjnych w regionie – tworzenie regionalnych 

baz danych 

Cel 1 Stworzenie Regionalnej bazy Biuletynu Informacji Publicznej 

Cel 2 Stworzenie Podkarpackiej Sieci Telemedycznej 

Cel 3 

Stworzenie elektronicznej oferty usług turystyczno-kulturalnych województwa 

podkarpackiego 

Tabela 11. Priorytety i cele Programu Informatyzacji Województwa Podkarpackiego 

na lata 2004-2006 

Źródło: opracowanie własne SMWI na podstawie Programu (2007) 

Program cechowała wewnętrzna niespójność ograniczająca możliwość 

jego efektywnej realizacji w założonym czasie. Proponując 

szeroki zakres priorytetów rozwoju społeczeństwa informacyjnego, 

dokument zakładał bowiem realizację ograniczonej grupy odosobnionych 

projektów lokalnych finansowanych wyłącznie ze środków 

Zintegrowanego Programu Rozwoju Regionalnego, takich jak: 

• zapewnienie szerokopasmowego dostępu do Internetu (Rzeszów) 

• komputeryzacja bibliotek i regionalnych ośrodków kultury (Dębica, 

Ropczyce, Bojanów, Białobrzegi, Tarnobrzeg, Markowa, Dębica, 

Stary Dzików) 

• tworzenie publicznych punktów dostępu do Internetu (Baranów 

Sandomierski, Niebylec, Strzyżów, Grodzisko Dolne, Jasienica Rosielna) 

• multimedialne regionalne centrum edukacyjne (powiat mielecki) 

• upowszechnienie technik społeczeństwa informacyjnego w placówkach 

edukacyjnych (powiat rzeszowski, Białobrzegi, prywatne szkoły 

wyższe w Rzeszowie, Ropczycach i Mielcu) 

• sieć teleinformatyczna wspomagająca prace badawczo-rozwojowe 

(Rzeszów). 

Jedynym projektem o charakterze regionalnym proponowanym 

w Programie był regionalny portal Wrota Podkarpackie o znacznym 

zakresie funkcjonalności, którego nie zrealizowano w pełni w ramach 

wdrożenia finansowanego w latach 2005-2007 ze środków działania 

1.5 ZPORR. 

Program, chociaż po raz pierwszy formułował potrzebę koordynacji 

polityki rozwoju społeczeństwa informacyjnego przez samorząd województwa 

podkarpackiego, nie definiował prawno-instytucjonalnych 

mechanizmów jej zakorzenienia w regionie oraz wskaźników i narzędzi 

monitoringu. Do braków metodycznych dokumentu zaliczyć należy

także stymulowanie powstawania odosobnionych inicjatyw projektowych 

skutkujące ich nadmiernym rozproszeniem i niską efektywnością 

z punktu widzenia regionalnych priorytetów rozwojowych, a także 

słabe powiązanie priorytetów programu z celami Strategii Rozwoju 

Województwa Podkarpackiego na lata 2000-2006 81 . 

81 Sejmik Województwa Podkarpackiego, Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2000-2006. 

Aktualizacja na lata 2004-2006, Rzeszów, 26 kwietnia 2004. Celem ogólnym Strategii było przyspieszenie rozwoju 

i strukturalnego dostosowania regionu oraz poprawa poziomu życia jego mieszkańców. Dla wspierania tak zarysowanego 

celu Program Informatyzacji Województwa Podkarpackiego na lata 2004-2006 przewidywał zbyt ograniczone 

środki finansowe oraz formułował priorytety w ograniczonym zakresie odzwierciedlające rzeczywiste potrzeby rozwojowe 

regionu możliwe do realizacji z wykorzystaniem ICT (np. w Programie nie uwzględniono projektów o skali regionalnej 

odnoszących się do specyficznych potrzeb cywilizacyjnych mieszkańców obszarów wiejskich województwa 

oraz projektów stymulujących przedsiębiorczość. 

45

46 

1.5

1.5 Strategia Informatyzacji 


a wdrażanie polityki spójności w regionie w latach 

2007-2013 

Strategia Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego w Województwie 

Podkarpackim na lata 2007-2013 z punktu widzenia metodyki programowania 

rozwoju regionalnego jest dokumentem o charakterze programu 

operacyjnego 82 odnoszącego się do horyzontalnego obszaru 

zagadnień związanych z wykorzystaniem rozwiązań teleinformatycznych 

jako narzędzi symulujących rozwój województwa. Jej sektorowym 

odpowiednikiem w kontekście europejskim jest dokument i2010 

– Europejskie społeczeństwo informacyjne dla wzrostu i zatrudnienia 

83 , zaś w Polsce: Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

w Polsce na lata 2007-2013 84 . 

poziom UE 

poziom krajowy 

poziom regionalny 

Strategia i2010 

- Europejskie Społeczeństwo Informacyjne 

dla Wzrostu i Zatrudnienia 

Strategia 

Rozwoju Kraju 

do roku 2020 

Narodowa 

Strategia Spójności 

na lata 2007-2013 

Strategia 

Informatyzacji 


na lata 2007-2013 

Plan 

Informatyzacji Państwa 

na lata 2007-2013 

Program Operacyjny 

„Kapitał ludzki” 

(część regionalna) 

Wieloletnie ramy finansowe 

Unii Europejskiej 

na lata 2007-2013 

Strategia Rozwoju 

Społeczeństwa 

Informacyjnego 

na lata 2007-2013 

Program Operacyjny 

„Rozwój Polski 

Wschodniej” 

Regionalny Program 

Operacyjny 

na lata 2007-2013 

Rysunek 5. Europejski i krajowy kontekst planistyczny Strategii Informatyzacji Województwa 

Podkarpackiego na lata 2007-2013 

82 Por. Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju z 11 grudnia 2006 r. (Dz.U.06. nr 227, poz. 1658). 


Komitetu Regionów, i2010 – Europejskie społeczeństwo informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia, Bruksela, 

1 czerwca 2005, COM (2005) 229 końcowy. 

84 W okresie opracowywania niniejszego (IV-VIII 2007 r.) dokumentu trwały prace nad Strategią Rozwoju Społeczeństwa 

Informacyjnego w Polsce na lata 2007-2013 prowadzone przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. 

47

48 

Postulat kształtowania społeczeństwa informacyjnego znalazł silne 

wsparcie w misji Strategii Rozwoju Województwa Podkarpackiego na 

lata 2007-2020 85 stanowiąc jeden z jej trzech wzmacniających się synergicznie 

filarów, obok podnoszenia konkurencyjności regionu oraz 

skracania dystansu cywilizacyjnego 86 . Wykorzystanie rozwiązań teleinformatycznych 

w różnych branżach i sektorach regionu oraz wdrażanie 

kultury innowacyjności w regionie, a także wzmocnienie potencjału 

instytucjonalnego stanowią warunek konieczny realizacji wizji 

Strategii, sformułowanej w sposób następujący: 

Województwo podkarpackie powinno stać się obszarem zrównoważonego 

rozwoju, integrującym cele społeczne, ekologiczne i gospodarcze 

oraz zapewniającym możliwości realizacji potrzeb społeczeństwa 

i osiąganie wysokiego standardu życia 87 . 

Jednocześnie dostęp on-line do usług i treści Internetu oraz komunikacja 

elektroniczna stanowią środowisko i instrumentarium techniczne 

dla powodzenia procesów równoważących różnice rozwojowe oraz 

zapewniają poprawę jakości życia mieszkańców terenów wiejskich. 

Podstawowym narzędziem realizacji Strategii w krótkoterminowej 

perspektywie lat 2007-2013 jest Regionalny Program Operacyjny 

Województwa Podkarpackiego 88 . Całkowita wartość alokacji na projekty 

na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego w omawianym 

programie operacyjnym wynosi: 94 804 434,00 Euro. Problematyka 

społeczeństwa informacyjnego stanowi komponent dwóch różnych 

osi priorytetowych RPO: „Konkurencyjna i innowacyjna gospodarka” 

oraz „Społeczeństwo informacyjne”. 

Oś priorytetowa III 

Społeczeństwo informacyjne 

Oś priorytetowa I 

Konkurencyjna i innowacyjna 

gospodarka 

Cel nadrzędny Cel szczegółowy 

Stworzenie warunków do rozwoju społeczeństwa 

informacyjnego w regionie 

Wsparcie dla rozwoju przedsiębiorstw 

poprzez zwiększenie dostępności do zewnętrznych 

źródeł finansowania 

Działania w ramach celu nadrzędnego Działania w ramach celu szczegółowego 

• upowszechnienie dostępu do publicznej infrastruk- • rozbudowa i wzmocnienie istniejących oraz 

tury telekomunikacyjnej i usług teleinformatycznych, stworzenie nowych instrumentów zapewnia- 

w tym infrastruktury szerokopasmowej 

jących dostęp do kapitału jako narzędzie roz- 

• poprawa dostępu do Internetu oraz nowoczesnych 

technologii teleinformatycznych i komunikacyjnych, 

woju i powstawania nowych przedsiębiorstw, 

zwłaszcza małych i średnich 

w tym z zakresu bezpieczeństwa publicznego, ad- • finansowanie dostępu przedsiębiorstw do noministracji, 

opieki medycznej, edukacji i kultury woczesnych technologii 

Spodziewane rodzaje projektów Spodziewane rodzaje projektów 

• szkieletowe 

lokalne i regionalne sieci 

szerokopasmowe 

• lokalne lub regionalne sieci teleinformatyczne 

przy wykorzystaniu nowoczesnych technologii satelitarnych 

lub radiowych 

• bezpośrednie dotacje inwestycyjne w zakresie 

podnoszenia konkurencyjności mikro, małych 

i średnich przedsiębiorstw na inwestycje 

z zakresu informatyzacji, a także zastosowania 

i wykorzystania technologii gospodarki 

85 Sejmik Województwa Podkarpackiego, Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2020, Rzeszów, 

20 października 2006, s. 82. 

86 Do synergicznego oddziaływania pomiędzy działaniami na rzecz wzrostu gospodarczego w regionie, podnoszenia 

jakości życia mieszkańców i upowszechnienia umiejętności cywilizacyjnych oraz rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

odwołuje się często stosowane w niniejszym opracowaniu pojęcie e - Rozwoju regionalnego. 


20 października 2006, s. 84. 

88 W okresie opracowania Strategii RPO znajdował się w fazie negocjacji z Komisją Europejską.

• 

• 

• 

• 

• 

centra zarządzania sieciami teleinformatycznymi 

publiczne punkty dostępu do Internetu 

platformy elektroniczne na poziomie lokalnym 

i regionalnym 

geograficzne Systemy Informacji Przestrzennej 

na poziomie lokalnym i regionalnym 

e - usługi publiczne na poziomie lokalnym i regionalnym 

(e - edukacja, e - Zdrowie) 

• e - usługi w administracji publicznej (np. 

elektroniczny obieg dokumentów, podpis 

elektroniczny). 

Główne grupy beneficjentów osi 

priorytetowej 

Jednostki samorządu terytorialnego, ich związki 

i stowarzyszenia; jednostki sektora finansów 

publicznych posiadające osobowość prawną, 

Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe 

i jego jednostki organizacyjne, szkoły wyższe, organizacje 

pozarządowe, zakłady opieki zdrowotnej 

działające w publicznym systemie ochrony zdrowia, 

osoby prawne i fizyczne będące organami prowadzącymi 

szkoły i placówki, kościoły i związki wyznaniowe 

oraz osoby prawne kościołów i związków 

wyznaniowych, partnerzy społeczni i gospodarczy, 

przedsiębiorcy 89 . 

Wartość alokacji 

Kategoria 

interwencji 

elektronicznej oraz technologii informacji 

i komunikacji (ICT) 

Główne grupy beneficjentów osi 

priorytetowej 

Przedsiębiorcy, instytucje otoczenia biznesu, 

szkoły wyższe, jednostki naukowe, organizacje 

pozarządowe jednostki sektora finansów 

publicznych posiadające osobowość prawną; 

jednostki samorządu terytorialnego, ich 

związki i stowarzyszenia; jednostki organizacyjne 

jednostek samorządu terytorialnego 

posiadające osobowość prawną, partnerzy 

społeczni i gospodarczy. 

Wartość alokacji 

Kategoria 

interwencji 

67 987 570 Euro 10, 11, 13 26 816 864 Euro 14,15 

89 

Tabela 12. Zagadnienia społeczeństwa informacyjnego w Regionalnym Programie Operacyjnym 

Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 

Źródło: opracowanie własne SMWI na podstawie RPO Województwa Podkarpackiego (2007) 

W podziale na kategorie interwencji RPO alokacji dokonano w sposób 

następujący: 

Kategorie 

interwencji 

10 

11 

13 

14 

15 

Opis kategorii interwencji 

Usługi i aplikacje dla obywateli (e - Zdrowie, e - administracja, 

e - edukacja, e - Integracja itp.) 

Technologie informacyjne i telekomunikacyjne (dostęp, bezpieczeństwo, 

interoperacyjność, zapobieganie zagrożeniom, 

badania, innowacje, treści cyfrowe itp.) 

Infrastruktura telekomunikacyjna (w tym sieci 

szerokopasmowe) 

Usługi i aplikacje dla MŚP (e - handel, kształcenie i szkolenie, 

tworzenie sieci itp.) 

Inne działania mające na celu poprawę dostępu MŚP do TIK 

i ich wydajne wykorzystanie 

Kwota 

[Euro] 

8 158 508 

12 917 638 

46 911 424 

18 436 594 

8 380 270 

RAZEM 94 804 434 

Tabela 13. Alokacje na projekty społeczeństwa informacyjnego w Regionalnym Programie 

Operacyjnym województwa podkarpackiego na lata 2007-2013 w podziale na kategorie interwencji 

Źródło: opracowanie własne SMWI na podstawie RPO Województwa Podkarpackiego (2007) 

89 Dotyczy wyłącznie przedsiębiorców – zarządców lotnisk, podmiotów wykonujących zadania użyteczności publicznej 

na zlecenie jednostek samorządu terytorialnego/związku komunalnego. 

49

50 

Ko o R d y N a c j a 

w d R a ż a N i a St r a t e g i i 

Lokalizacja finansowania projektów na rzecz społeczeństwa informacyjnego 

w dwóch osiach priorytetowych RPO oraz części regionalnej 

Programu Operacyjnego „Kapitał ludzki” 90 Osie priorytetowe 

1 2 3 4 5 

powoduje konieczność zapewnienia 

koordynacji działań dla osiągnięcia spójności działań i korelacji 

czasowej między tworzoną infrastrukturą oraz uzyskaniem 

przez mieszkańców Podkarpacia wiedzy i umiejętności koniecznych 

do korzystania z usług i zasobów dostępnych drogą elektroniczną 

w sieci Internet. 

SI 

Taki typ rozproszenia jest charakterystyczny dla „modelu wyspowego” 

osadzenia problematyki rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

w programach regionalnych znanego z doświadczeń wiodących regionów 

Unii Europejskiejs 91 Model 4 

. Odpowiada on modelowi 3 prezentowanemu 

na rysunku 6. 

Osie priorytetowe 

1 2 3 4 5 

SI 


1 2 3 4 5 


1 2 3 4 5 

Model 1 Model 2 Model 3 

Rysunek 6. Modele powiązania rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

z priorytetami programów regionalnych 

Źródło: Przewodnik: Jak rozwijać Regionalne Inicjatywy Społeczeństwa Informacyjnego? (2006) 

Doświadczenia te wskazują, iż rozproszony sposób finansowania projektów 

społeczeństwa informacyjnego poprzez wykorzystanie wielu 

źródeł (programów operacyjnych i ich priorytetów) charakteryzuje 

regiony, w których zakorzenienie problematyki rozwoju społeczeństwa 

informacyjnego w strategicznych planach władz publicznych jest 

stosunkowo płytkie, a działania w kierunku przyznania im wyższego 

priorytetu trwają od relatywnie krótkiego czasu lub tam, gdzie autonomia 

i kompetencje regionalne są ograniczone 92 . 

Wobec przyjętego „wyspowego modelu” finansowania projektów na rzecz rozwoju społeczeństwa 

informacyjnego ważnym zadaniem władz województwa podkarpackiego jest opracowanie 

i wdrożenie we wstępnej fazie efektywnego modelu zarządzania realizacją 

Strategii, obejmującego zarówno wzmocnienie instytucjonalne procesu, jak i zapewnienie 

mechanizmów prawnych oraz organizacyjnych współpracy partnerów regionalnych. 

90 Projekty „miękkie” – edukacji dla społeczeństwa informacyjnego i zwalczania wykluczenia cyfrowego. 

91 Por. rozdział 6. Przewodnika: Jak rozwijać Regionalne Inicjatywy Społeczeństwa Informacyjnego?, Tarnów 2006. 

SI 

92 Autorzy Przewodnika… zwracają ponadto uwagę na fakt, iż: Mimo, że tego typu model [wyspowy] może 

być łatwiej osiągalny i łatwiejszy w zarządzaniu, jego wdrożenie niesie ryzyko słabej koordynacji jego działań 

z działaniami podejmowanymi w ramach innych osi RPO. Co więcej, zasoby powiązane z osią społeczeństwa informacyjnego 

mogą nie być wystarczające dla budowania wartościowych rezultatów. Pomimo tych wad wybór tego właśnie 

modelu może okazać się interesujący dla wielu RISI. Posiada on bowiem istotną zaletę, gdyż działania na rzecz społeczeństwa 

informacyjnego skupiają się na pojedynczej osi strategicznej, co ułatwia ocenę ich oddziaływania.

52 

rozdział 2.

Diagnoza rozwoju 



53

54 

za K Re S d i a gN o z y 

Wieloaspektowa i pogłębiona diagnoza stanu rozwoju regionu stanowi 

klucz do właściwego określenia produktów strategii – wizji i misji 

e - Rozwoju województwa podkarpackiego, priorytetów oraz projektów 

głównych. Co więcej, pozwala zidentyfikować głównych „aktorów” 

rozwoju społeczeństwa informacyjnego w województwie, ustalić stan 

kapitału ludzkiego oraz potencjału instytucjonalnego regionu, ich 

brak, fragmentację lub powielanie się. Ponadto wiedza o istniejącej 

infrastrukturze teleinformatycznej i prowadzonych przedsięwzięciach 

znacznie przyspiesza przygotowanie listy spójnych inicjatyw planowanych 

do realizacji w założonym horyzoncie czasowym 93 . 

Dlatego też diagnoza punktu wyjścia do określenia wspomnianych 

produktów Strategii Informatyzacji Województwa Podkarpackiego 

na lata 2007-2013 przeprowadzona została z trzech perspektyw 

identyfikujących: 

• główne wektory rozwoju/niedorozwoju województwa – 

w przypadku których zastosowanie efektywnych narzędzi teleinformatycznych 

może mierzalnie wpłynąć na wzmocnienie/osłabienie 

skali procesów 

• zróżnicowanie endogennych uwarunkowań e - Rozwoju – 

w celu wyróżnienia na terytorium województwa obszarów o odmiennych 

warunkach społeczno-gospodarczych z punktu widzenia stymulowania 

rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Zróżnicowanie 

to może być podstawą do specyficznych działań adresowanych do 

przedsiębiorców i mieszkańców 

• potencjał regionalnych i zewnętrznych organizacji stymulujących 

e - Rozwój – co pozwolić może na określenie oraz wybór 

mechanizmów i narzędzi pobudzających rozwój społeczeństwa informacyjnego 

w regionie. 

Cennego i zróżnicowanego materiału faktograficznego dla wyżej 

zarysowanego zakresu diagnozy dostarcza Strategia Rozwoju 

Województwa Podkarpackiego do roku 2020 94 i Regionalny Program 

93 ERIS@, Przewodnik: Jak rozwijać Regionalne Inicjatywy Społeczeństwa Informacyjnego?, wydanie polskie poprawione, 

Stowarzyszenie „Miasta w Internecie”, Tarnów 2006, s. 22. 

94 Sejmik Województwa Podkarpackiego, Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2020, część I: 

Diagnoza prospektywna, Rzeszów 2006, s. 7-76.

Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 95 oraz – 

do pewnego stopnia – Regionalna Strategia Innowacji Województwa 

Podkarpackiego na lata 2005-2013 96 . 

Efektem prac diagnostycznych niniejszego dokumentu, stanowiącego 

dziedzinowy program regionalny, nie będzie zatem powielanie istniejących 

zasobów ustaleń statystycznych oraz wniosków wynikających 

z podejścia właściwego dla tych opracowań. W rozdziale II skoncentrowano 

się na prezentacji danych ilościowych i jakościowych, analiz 

oraz uzupełniających informacji odnoszących się do rozwoju społeczeństwa 

informacyjnego Podkarpacia, uwypuklając aspekty istotne 

i pomijając zagadnienia słabiej powiązane, a znane już z innych opracowań 

strategicznych dostępnych w domenie publicznej. 

Szczególnie wartościowych danych dostarczyło ponadto badanie ankietowe 

przeprowadzone w okresie od maja do lipca 2007 roku pośród 

samorządów lokalnych województwa podkarpackiego, w którym 

uzyskano odpowiedzi od 100% gmin i powiatów regionu. Dokonano w 

nim inwentaryzacji infrastruktury teleinformatycznej urzędów administracji 

lokalnej, uzyskano dane dotyczące planów inwestycyjnych 

samorządów w zakresie realizacji projektów społeczeństwa informacyjnego, 

a także kadr informatycznych urzędów gmin i starostw. 

95 Województwo Podkarpackie, Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013, 

Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej, projekt z dnia 13 lipca 2007, s. 5-39. 

96 Zarząd Województwa Podkarpackiego, Regionalna Strategia Innowacji Województwa Podkarpackiego na lata 2005- 

2013, część I: Diagnoza stanu, Rzeszów 2004, s. 17-39. 

55

56 

2.1

2.1 Ekonomiczne aspekty 

e - Rozwoju Podkarpacia 

NiSK i pKb N a 

po d K a R p a c i u zNajduje 

pot wieRdzeNie w NiSKim 

poziomie e - Ro z w o j u 

Województwo podkarpackie należy do regionów europejskich o najniższych 

wskaźnikach rozwoju gospodarczego. 

Jeszcze w roku 2003 wartość PKB przypadająca na mieszkańca Podkarpacia 

była – obok wskaźnika województwa lubelskiego – najniższa 

w UE i wynosiła 33,2% średniej spośród 25 krajów Unii 97 . W roku 

2004 region zajmował w UE dwunaste miejsce od końca stawki ze 

wskaźnikiem 35,4% średniej PKB na głowę mieszkańca w UE (gorsze 

wartości osiągnęły tylko regiony Rumunii i Bułgarii oraz województwo 

lubelskie) 98 . W latach 1998-2002 udział województwa w krajowym 

PKB zmniejszył się z 4,2 do 3,9% na skutek mniejszej od średniej 

krajowej dynamiki wzrostu gospodarczego 99 . 

Wartość regionalnego PKB w roku 2004 wyniosła 35 415 mln zł, zaś 

wskaźnika PKB/głowę mieszkańca: 16 886 zł 100 , co daje wartość niespełna 

o 1% większą niż w sąsiadującym z nim województwem lubelskim 

oraz o 19% mniejszą niż w województwie małopolskim 101 . 

Analizy makroekonomiczne podjęte w ramach projektu ESPON 1.2.3 

- Identyfikacja przestrzennych aspektów społeczeństwa informacyjnego 

102 wskazują na silne związki pomiędzy wskaźnikiem PKB na 

głowę mieszkańca w regionie a opracowanym w ramach prac badawczych 

projektu wskaźnikiem rozwoju społeczeństwa informacyjnego. 

Mniejsze zróżnicowanie PKB/mieszkańca między regionami 

UE znajduje potwierdzenie w mniejszych różnicach pod względem 

e - Rozwoju. Także niektóre inne wskaźniki społeczne i gospodarcze 

wykazują tak wysoki stopień korelacji (tabela 14). 

97 Eurostat, GDP per inhabitant in 2003 ranged from 33% of the EU25 average in Lubelskie to 278% in Inner London, 

Luxemburg 2006. 

98 Eurostat News Release, 23/2007, 19 lutego 2007. 


20 października 2006, część I: Diagnoza prospektywna, s. 13. 

100 Co stanowi 78% średniej krajowej PKB/głowę mieszkańca w Polsce w 2004 r. 

101 Główny Urząd Statystyczny, Mały rocznik statystyczny Polski - rok 2007, Warszawa, lipiec 2007. 

102 Projekt ESPON 1.2.3 – Identyfikacja przestrzennych aspektów społeczeństwa informacyjnego, Raport końcowy, maj 

2006, http://www.espon.eu/mmp/online/website/content/projects/259/654/file_1222/2.ir_1.2.3-full.pdf 

57

58 

PKB na głowę 

mieszkańca 

w 2004 r. 

Wskaźniki rozwoju gospodarczego 

i konkurencyjności 

Wydajność 

pracy 

w 2004 r. 

Wskaźnik 

zatrudnienia 

w 2004 r. 

Spójność społeczna 

Nierówność 

w redystrybucji 

dochodu 

w 2004 r. 

Wskaźnik 

zagrożenia 

ubóstwem 

w 2003 r. 

0, 77 0,73 0,85 0,26 0,80 103 

103 

Tabela 14. Stopień korelacji między wskaźnikami społeczno-gospodarczymi a wskaźnikiem PKB/ 

mieszkańca na poziomie NUTS 2 

Źródło: Projekt ESPON 1.2.3 (2006) 

Lokalizację województwa podkarpackiego wśród regionów UE o niskim 

PKB, a zarazem niskim poziomie rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

ukazuje rysunek 7. 

Rysunek 7. Korelacja między rozwojem społeczeństwa informacyjnego a poziomem PKB wytwarzanego 

w regionach 

Źródło: Raport końcowy projektu ESPON 1.2.3 (2006) 

Opracowany w ramach wspomnianego projektu ESPON 1.2.3 indeks 

rozwoju społeczeństwa informacyjnego na poziomie jednostek NUTS 

2 lokuje województwo podkarpackie w grupie regionów o bardzo niskich 

wartościach wskaźnika (rysunek 8). 

103 Im wyższy wskaźnik, tym niższy poziom zagrożenia ubóstwem. 

niski poziom SI - niski PKB 

wysoki poziom SI - niski PKB 

niski poziom SI - średni PKB 

wysoki poziom SI - średni PKB 

niski poziom SI - wysoki PKB 

wysoki poziom SI - wysoki PKB

iN w e S t y c j e w ict SilNie 

w p ł y w a j ą N a w z R o S t 

p R o d u K t y w N o ś c i i pKb 

w R e g i oN a c h 

Rysunek 8. Indeks rozwoju społeczeństwa informacyjnego RSPON 1.2.3 (2006) 

Źródło: Raport końcowy projektu ESPON 1.2.3 (2006) 

Wskaźnik ten ma charakter syntetyczny (złożony) i obrazuje: 

• poziom zdolności regionów do e - Rozwoju (zasoby, umiejętności, 

zastosowanie ICT) 

• poziom wzrostu społeczeństwa informacyjnego (w gospodarstwach 

domowych, firmach) 

• poziom oddziaływania społeczeństwa informacyjnego na gospodarkę 

(innowacje, miejsca pracy). 

Poza Podkarpaciem do regionów o bardzo niskim poziomie rozwoju 

społeczeństwa informacyjnego zaliczono ponadto województwa: lubelskie, 

małopolskie, opolskie, lubuskie, zachodniopomorskie, kujawskopomorskie, 

łódzkie, warmińsko-mazurskie, podlaskie i świętokrzyskie. 

Do kolejnej kategorii regionów o niskim poziomie rozwoju należą: śląskie, 

dolnośląskie, wielkopolskie, mazowieckie oraz pomorskie. Żadne 

z polskich województw nie osiągnęło wyższej niż niski wartości indeksu 

ESPON 1.2.3. 

Inwestycje w ICT bardziej niż w inne branże dynamizują wzrost PKB na mieszkańca w regionie – 

zależność tę należy spożytkować dla stymulowania wzrostu gospodarczego Podkarpacia w latach 

2007-2013. 

Przekonanie o silnym wpływie inwestycji w rozwiązania technologii teleinformatycznych 

na wzrost gospodarczy i zatrudnienie legło u podstaw 

decyzji o rewizji Strategii Lizbońskiej w 2005 roku i nowej strategicznej 

inicjatywie Unii Europejskiej i2010 – Europejskie społeczeństwo 

informacyjne dla wzrostu i zatrudnienia 104 . 

bardzo niski 

niski 

umiarkowanie niski 

umiarkowanie wysoki 

wysoki 

bardzo wysoki 


Komitetu Regionów, i2010 – Europejskie społeczeństwo informacyjne na rzecz wzrostu i zatrudnienia, Bruksela, 

1 czerwca 2005, COM (2005) 229 końcowy. 

59

60 

Zdaniem Komisji Europejskiej inwestycje te odpowiadają za jedną 

czwartą wzrostu PKB i 40% wzrostu produktywności w Unii 

Europejskiej. Ponadto Komisja zwróciła uwagę na fakt, iż różnice wyników 

gospodarczych pomiędzy krajami uprzemysłowionymi można 

w dużej mierze wytłumaczyć wysokością inwestycji w technologie informacyjne 

i komunikacyjne, poziomem badań nad nimi i zakresem 

ich stosowania oraz stopniem konkurencyjności sektorów gospodarki 

związanych ze społeczeństwem informacyjnymi i mediami. W drugim 

raporcie z realizacji Strategii Lizbońskiej opublikowanym w kwietniu 

2007 roku podkreślono, iż 50% wzrostu gospodarczego 25 krajów 

Unii Europejskiej przypada na sektor ICT 105 . 

Inwestycje w rozwiązania technologii komunikacji i informacji mają 

nieproporcjonalnie duży wpływ – w porównaniu z innymi współczesnymi 

wysokimi technologiami – na wzrost produktywności innych 

sektorów gospodarki porównywalny z impulsem, jaki wywołało dla 

gospodarki upowszechnienie napędu parowego i elektryczności 106 . 

Poprawa produktywności w krajach Unii Europejskiej jest zatem możliwa 

nie tyle dzięki zwiększeniu produkcji sektora ICT, lecz głównie 

dzięki bardziej skutecznemu użyciu ICT w innych branżach, także tradycyjnych 

107 , a szczególnie w usługach 108 . Dowodzą tego wyniki badań 

nad wzrostem PKB w grupie krajów Europy Środkowo-Wschodniej 

przedstawione na rysunku 9 109 . 

100% 

90% 

80% 

70% 

60% 

50% 

40% 

30% 

20% 

10% 

0% 

Rysunek 9. Udział w PKB sektora produkującego ICT, użytkującego ICT i nieużytkującego ICT 

w wybranych krajach Europy Środkowo-Wschodniej, UE15 i USA w roku 2002 

Źródło: B. van Ark, M. Piątkowski (2004) 

Dodatkowym czynnikiem wzrostu produktywności pracy jest dostęp 

do usług i treści Internetu – technologii ogólnego zastosowania XX 

wieku 110 – która poprzez sieci teleinformatyczne oraz bezprzewodowe 

105 Por. http://www.europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/07/453&format=HTML&aged=0&lan- 

guage=EN&guiLanguage=en 

106 Ministerstwo Handlu i Przemysłu (DTI), INDEPEN, i2010 – Responding to the challenge, Londyn 2005, s. 5. 

107 Tamże, s. 6. 

108 M. Piątkowski, Rola ICT w rozwoju polskiej gospodarki i społeczeństwa informacyjnego, prezentacja w MNiI 26 kwietnia 

2005 r., Międzynarodowy Fundusz Walutowy i Centrum Badawcze TIGER. 

109 M. Piątkowski, The Impact of ICT on Growth in Transition Economies, TIGER Working Paper Series, nr 59, Warszawa 

2004. 

EU -15 USA Czechy Wegry Polska Słowacja 

Sektor produkcji ICT Sektor użytkujcy ICT Sektor nieużytkujcy ICT 

110 Przez technologie ogólnego zastosowania (ang. general purpose technologies) rozumie się technologie, których 

zastosowanie wywołało przełom w skali gospodarki światowej, takie jak wprowadzenie napędu parowego lub upo-

uw a R u N K o w a N i a 

w z R o S t u 

p R o d u K t y w N o ś c i d z i ęK i 

ict 

rozwiązania radiowe, a także satelitarne zapewnia wymianę i transfer 

wiedzy oraz bezpośrednią i szybką komunikację w całym cyklu 

biznesowym. 

Według B. van Arka i M. Piątkowskiego w latach 1993-2001 branże 

korzystające z rozwiązań teleinformatycznych dla poprawy zarządzania 

i produkcji rozwijały się znacznie szybciej niż branże stroniące od 

inwestycji w ICT 111 . Stan ten prezentuje tabela 15. 

Cała 

gospodarka 

Branże produkujące 

ICT 

UE-15 USA Czechy Węgry Polska Słowacja 

1995-2001 1995-2001 1993-2001 1993-2001 1993-2001 1993-2001 

1,3 2,2 2,8 2,4 3,3 2,5 

7,2 9,6 13,0 7,8 5,8 8,5 

Przemysł 11,9 23,0 15,4 7,5 8,1 7,1 

Usługi 5,5 1,8 12,9 8,6 4,6 9,2 

Branże użytkujące 

ICT 

1,6 4,6 4,4 1,0 4,8 1,8 

Przemysł 1,6 0,1 9,2 7,1 12,0 7,1 

Usługi 1,5 5,4 2,3 -0,6 2,3 -1,1 

Branże nieużytkujące 

ICT 

0,6 -0,2 1,3 2,3 2,4 2,4 

Przemysł 1,3 0,2 5,3 2,6 4,6 3,4 

Usługi 0,2 -0,2 -1,5 2,1 1,9 4,1 

Inne 1,9 0,7 2,3 2,6 1,3 -1,8 

Tabela 15. Wzrost wydajności przemysłu i usług w latach 1993-2001 

Źródło: B. van Ark, M. Piątkowski (2004) 

W latach 2007-2013 motorem wzrostu gospodarczego Podkarpacia może stać się nie tyle rozwój firm sektora 

ICT, ile wykorzystanie w skali masowej rozwiązań teleinformatycznych w działaniach firm branż usługowych 

i pozarolniczych rozwijanych na wsi (np. turystyki) oraz procesach produkcyjnych podsystemu 

gospodarki żywnościowej 112 (nowoczesne rolnictwo, branże środków produkcji dla rolnictwa i przemysłu 

spożywczego, usługi dla sektora żywnościowego, obrót produktami rolnymi). 

Inwestycje w rozwiązania ICT są głównym czynnikiem wzrostu produktywności, 

jednakże natura tego procesu jest złożona. Raport 

Economist Intelligence Unit (EIU) z kwietnia 2004 roku po raz pierwszy 

zaprezentował wyniki szczegółowych badań w tym zakresie, konkludując, 

iż: 

• wzrost produktywności następuje wówczas, gdy zostanie przekroczony 

minimalny próg rozwoju technologii ICT w organizacji 

(państwie, regionie). Penetracja rozwiązań ICT oraz poziom ko- 

wszechnienie elektryczności. 

111 B. van Ark, M. Piątkowski, Productivity, Innovation and ICT in Old and New Europe, Research Memorandum GD-69, 

Groningen Growth and Development Centre, marzec 2004. 

112 Podkarpacka wieś i rolnictwo są jednym z ośmiu strategicznych obszarów interwencji władz województwa w najbliższych 

latach. Zgodnie z obowiązującą Strategią Rozwoju Województwa Podkarpackiego będą one podejmować działania 

na rzecz ukształtowania podsystemu gospodarki żywnościowej, a także pozarolniczych funkcji gospodarczych. 

61

62 

rzystania z teleinformatyki muszą osiągnąć masę krytyczną zanim 

uruchomiony zostanie proces silnej stymulacji zwiększania produktywności 

dzięki ICT 

• występuje znaczne przesunięcie czasowe (opóźnienie w czasie) 

pomiędzy okresem inwestycji a zwrotu z nich, równoważne z czasem, 

który organizacja musi poświęcić na zasymilowanie i przystosowanie 

się do wykorzystania nowych technologii. W okresie 

tym wdrożenie rozwiązań ICT może nawet zmniejszyć wzrost produktywności. 

Oznacza to, iż zarówno dla sektora publicznego, jak 

i prywatnego zastosowanie ICT nie jest panaceum na problemy 

rozwojowe 

• edukacja i środowisko biznesowe są kluczowymi dla wdrożenia 

i uruchomienia działania rozwiązań ICT. Implementacja tych 

ostatnich na poziomie technicznym jest dalece niewystarczająca. 

Uczynienie ICT w pełni funkcjonalnymi i użytecznymi jest możliwe 

tylko w przypadku podniesienia poziomu wiedzy i umiejętności, 

orientowania się na innowacyjne rozwiązania i wyniki badań. 

Regiony, które silnie rozwijają infrastrukturę ICT, a jednocześnie 

stawiają na edukację dla społeczeństwa informacyjnego zaliczają 

się do najbardziej konkurencyjnych i szybciej rozwijają się 

gospodarczo113 . 

Inwestując w projekty teleinformatyczne na Podkarpaciu trzeba liczyć się z faktem, iż wobec bardzo niskiego 

poziomu rozwoju gospodarczego efekty tego procesu związane ze wzrostem produktywności 

i PKB wystąpią raczej w latach 2012-2015 niż wcześniej, i to tylko wtedy, gdy dzięki powszechnym procesom 

podnoszenia wiedzy i umiejętności osiągnięta zostanie masa krytyczna aktywnych użytkowników 

systemów ICT. 

113 IDAbc Government Observatory, Background Research Paper, The impact of e-Government on competitiveness, 

growth and jobs, Bruksela 2005.

64 

2.2

2.2 Przestrzenne uwarunkowania 

rozwoju społeczno-gopodarczego 


Si lN e z R ó ż N i c o w aN i e 

f i z j o g e o gRa f i c zN e 

R e g i oN u 

do m iN a c j a l u d N o ś c i 

wiejSK iej 

Powierzchnia województwa podkarpackiego wynosi 17 846 km 2 , czyli 

5,7% całkowitej powierzchni Polski i należy do grupy regionów o najniższych 

wskaźnikach rozwojowych, tworzących razem tzw. Ścianę 

Wschodnią kraju. 

Region cechuje duże zróżnicowanie warunków fizjogeograficznych 

charakteryzujących dwa główne regiony przyrodnicze: Północne 

Podkarpacie i Zewnętrzne Karpaty Zachodnie (na terenie województwa 

wyróżnia się jeszcze niewielki skrawek tzw. Wschodniego 

Podkarpacia) 114 . Na rozwój społeczny i gospodarczy województwa 

bezpośrednio wpływa ukształtowanie terenu – znaczną część regionu 

obejmują bowiem obszary podgórskie i górskie – oraz wysoki stopień 

zalesienia (35,9% powierzchni). 

Bezpośrednim rezultatem historycznie uwarunkowanej sieci osadniczej 

jest najniższy w Polsce w regionie podkarpackim odsetek ludności 

zamieszkującej obszary miejskie – 40,5% 115 , przy relatywnie 

wysokiej liczbie mieszkańców – 2 097,6 tys. 116 . Jednakże średnia gęstość 

zaludnienia – 118 mieszkańców/km 2 – jest zbliżona do krajowej 

(122 mieszkańców/km 2 ), co odróżnia Podkarpacie od innych regionów 

wschodniej Polski. W szczególnie górzystym i zalesionym (68,8% powierzchni) 

powiecie bieszczadzkim gęstość zaludnienia osiąga najniższe 

wartości w regionie 26 mieszkańców/km 2 . 

Aż 45,2% ogólnej powierzchni województwa zajmują grunty orne 117 . 

Rolnictwo regionu charakteryzuje się występowaniem grupy skumulowanych 

negatywnych cech rozwojowych związanych ze strukturą 

zasobów ziemi, rozdrobnieniem własności i niską produktywnością. 

Wieś podkarpacką cechuje znaczne przeludnienie. W gospodarstwach 

rolnych zamieszkuje bowiem 64,5% ogółu ludności wiejskiej 118 . 

Średnie zatrudnienie w rolnictwie wynosi ponad 47% (wobec 27% 

w kraju). Dominują małe gospodarstwa rolne o średniej powierzchni 

114 J. Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa 2002. 

115 Główny Urząd Statystyczny, Mały rocznik statystyczny Polski - rok 2007, Warszawa, lipiec 2007. 

116 Tamże. 

117 A. Kotala, E. Kopera, Próba oceny wykorzystania środków przedakcesyjnych w rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich 

Podkarpacia, w: M. Wójcie - Augustyniak (red.), Absorpcja unijnych środków finansowych wspierających rozwój 

obszarów wiejskich, Siedlce 2004, s. 38-47. 

118 Tamże, s. 2. 

65

66 

po d K a R p a c i e j a K o 

„R e g i oN o d d a l o N y ” 

w euRopejSK iej t y p o l o g i i 

RuR@l wiNS 

3,5 ha (średnia w kraju – 7,0 ha), które uniemożliwiają utrzymanie się 

rolników tylko z pracy na swoim gospodarstwie rolnym oraz efektywne 

gospodarowanie 119 . Największa grupa gospodarstw rolnych (38%) 

nie przekracza 2 ha powierzchni, a powyżej 15 ha ma zaledwie 1% 

gospodarstw. Sytuację tę pogarsza dodatkowo bardzo niska mobilność 

mieszkańców województwa. 

Mieszkańcy województwa podkarpackiego w skali kraju są jednymi 

z mniej mobilnych 120 . Ludność mobilna stanowiła 31,5%, czyli nieco 

ponad 3 osoby na 10 zamieszkały na stałe w innym miejscu Polski lub 

wyjechały z domu rodzinnego na okres dłuższy niż 1 rok. W kraju odsetek 

ludności mobilnej wyniósł 39,2%. Pośród osób wyjeżdżających 

w ostatnich dwóch latach większość stanowiły osoby młode i uzdolnione, 

czego rezultatem jest negatywny w skutkach dla gospodarki 

regionu odpływ znaczącego potencjału ludzkiego do ośrodków metropolitalnych 

121 oraz zagranicę. 

Wysoka liczba mieszkańców wsi w połączeniu ze szczególnie wysokim 

bezrobociem (62,6% ogółu bezrobotnych w regionie) 122 , niską mobilnością, 

rozdrobnioną strukturą na ogół małych gospodarstw rolnych 

oraz dużą liczbą osób w nich pracujących są pierwszorzędnymi problemami 

gospodarki rolnej Podkarpacia. Kwestią kluczową jest także 

wysoki odsetek gospodarstw prowadzonych przez emerytów i rencistów, 

a także generalnie niski poziom wykształcenia rolników 123 . 

Zróżnicowanie fizjogeograficzne, gęstości zaludnienia oraz potencjał infrastruktury publicznej w powiatach 

Podkarpacia sprawia, iż koniecznym staje się zastosowanie różnorodnych modeli organizacyjnych 

oraz rozwiązań technologicznych dla zapewnienia mieszkańcom szerokopasmowego dostępu do 

Internetu. 

Większość terytorium województwa podkarpackiego spełnia kryteria 

definicji tzw. regionu oddalonego 124 opracowanej w ramach europejskiego 

projektu RUR@L WINS, którego celem było stworzenie mapy 

drogowej rozwoju wiejskich regionów Unii Europejskiej bazującego 

na wykorzystaniu rozwiązań teleinformatycznych 125 . 

Obszary te cechuje niska gęstość zaludnienia, często bardzo niskie 

dochody per capita, średni wysoki wiek mieszkańców oraz przewaga 

aktywności rolniczej 126 , a także silna przewaga sektora pierwszorzędowego 

127 w gospodarce, ograniczony dostęp jego mieszkańców do 


20 października 2006, część I: Diagnoza prospektywna, s. 9-10. 

120 Tamże, s. 47. 

121 G. Gorzelak, Strategiczne kierunki rozwoju Polski Wschodniej – ekspertyza dla potrzeb opracowania Strategii rozwoju 

społeczno - gospodarczego Polski Wschodniej do 2020 r., Warszawa 2006. 

122 W raporcie Urzędu Statystyczny w Rzeszowie, Informacja o stanie i strukturze bezrobocia w województwie podkarpackim 

w kwietniu 2007 r. stwierdzono, iż w końcu kwietnia 2007 r. 83 791 bezrobotnych (w marcu 89 133 osób) 

zamieszkiwało tereny wiejskie. Stanowili oni 62,6% ogółu bezrobotnych. 

123 J. Bański, Rolnicze obszary problemowe w polsko-ukraińskiej strefie przygranicznej, w: B. Górz (red.), Szanse rozwoju 

rolnictwa i obszarów wiejskich ze szczególnym uwzględnieniem pogranicza polsko-ukraińskiego, Zakład Geografii 

Ekonomicznej Uniwersytetu M. Skłodowskiej-Curie, Komisja Geografii Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PTG, 

Lublin 2000, s. 17-25. 

124 Przeciwieństwem „regionu oddalonego” jest „region zintegrowany”, który cechuje się wzrostem ludności, zatrudnieniem 

głównie w branżach sektora drugo- i trzeciorzędnego, choć także w rolnictwie wielkoobszarowym. Regiony 

te na ogół znajdują się pod presją przemian w zakresie kulturowym, środowiskowym i społecznym oraz procesów 

zmierzających do urbanizacji. 

125 http://www.ruralwins.org/ 

126 Projekt RUR@L WINS, IST-2001-39107, Deliverable D5.3: Roadmap for ICT solutions for rural areas and maritime 

regions, Limerick 2003. 

127 Przez sektor pierwszorzędowy rozumie się przemysł rolniczy (rolnictwo, w tym wielkoobszarowe, produkcję żywności 

i materiału siewnego oraz sadzonek, produkcję chemikaliów i nawozów sztucznych, maszyn rolniczych oraz 

sprzedaż hurtową produktów i przetworów rolnych), leśnictwo, rybołówstwo oraz wydobycie surowców. Przez sektor

NiSK i p o z i o m ż yc i a 

m i eS z K a ń c ó w 

po d K a R p a c i a 

usług i transportu publicznego wynikający np. ze zróżnicowanej rzeźby 

gór lub pogórza. 

Zdaniem autorów mapy drogowej 128 e - Rozwoju wiejskich „regionów oddalonych” Unii Europejskiej najlepszą 

metodą zagwarantowania szerokopasmowego dostępu do Internetu jest wykorzystanie łączy satelitarnych/radiowych 

129 do połączenia szkieletem punktów dostępowych, a następnie wykorzystanie 

technologii WLAN dla zapewnienia łączy dla odbiorców indywidualnych. Kluczowe jest wsparcie finansowego 

tych inwestycji ze środków publicznych. Budowa infrastruktury ICT (informatyzacja) na tych 

obszarach – ze względu na wysokie nakłady – winna być zatem częścią szerszej regionalnej strategii 

rozwoju 130 . 

Wizję rozwoju ICT w obszarach wiejskich Unii Europejskiej zaprezentowaną 

przez ekspertów projektu RUR@L WINS ukazuje tabela 16. 

Oś Obszary miejskie 

WIZJA 

- POLITYKA 

POZIOM 

ŚWIADOMOŚCI 

TECHNOLOGIE 

INFRASTRUKTURA 

USŁUGI 

APLIKACJE 

• 20 Mb/s na łączach 

stałych 

• 5 Mb/s na łączach 

mobilnych – osiągalne 

technicznie 

i dostępne cenowo 

Obszary 

zintegrowane 

Obszary 

pośrednie 

Obszary 

oddalone 

Analogicznie Analogicznie Analogicznie 

Średni Średni Niski Bardzo niski 

W dużym stopniu 

osiągalny 

Większość głównych 

usług 

dostępne 

W dużym stopniu 

osiągalny 

Większość 

głównych usług 

dostępne 

Osiągalny 

w niektórych 

częściach 

regionu 

Dostępność 

tylko w niektórych 

częściach 

regionu 

Tabela 16. Wizja rozwoju ICT w obszarach wiejskich Unii Europejskiej 

Źródło: RUR@L WINS (2003) 

Bardzo ograniczona 

dostępność 

Bardzo niski poziom 

korzystania 

Eksperci RUR@L WINS analizując doświadczenia kilkudziesięciu regionów UE stwierdzili, iż najbardziej 

uzasadnionymi ekonomicznie oraz stymulującymi rozwój inwestycjami w ICT są platformy i aplikacje: 

wspierające upowszechnianie telepracy, podnoszące jakość usług zdrowotnych, poprawiające jakość zarządzania 

placówkami służby zdrowia (e - Zdrowie), upowszechniające dostęp do edukacji (e - Learning) 

i multimedialnych zasobów wiedzy oraz branży turystycznej (rezerwacje, promocja, zdalna obsługa). 

Zwraca uwagę możliwość wykorzystania rozwiązań ICT do zachowania 

dziedzictwa kulturowego dzięki możliwości prezentacji multimedialnych 

treści w serwisach regionalnych i lokalnych, a także utrwalenia 

swoistości językowych oraz gwarowych w audycjach radiowych i telewizyjnych 

dostępnych w sieci. 

Słaba przedsiębiorczość, niski stopień telefonizacji, niewielkie dochody 

per capita przy niskich płacach brutto oraz słabej aktywności budowlanej 

powodują, iż ponad dwie trzecie powiatów Podkarpacia wykazuje 

drugorzędowy – wytwarzanie i konstruowanie gotowych produktów przemysłowych (np. samolotów, samochodów, 

chemikaliów, ubrań, wyrobów elektrycznych, telekomunikacyjnych, etc). Sektor trzeciorzędowy to sektor usług. 

128 Projekt RUR@L WINS, IST-2001-39107, Deliverable D5.3: Roadmap for ICT solutions for rural areas ands maritime 

regions, Limerick 2003, s. 31. 

129 Autorzy raportu projektu RUR@L WINS nie wykluczają inwestycji w światłowody, lecz uważają je za działania o stosunkowo 

wysokim ryzyku biznesowym oraz lokalnym – tam, gdzie studia wykonalności uzasadnią racjonalność podejmowania 

takich przedsięwzięć ze względu na agregację niezbędnego popytu. 

130 Korzystając z dobrych praktyk i wartościowych doświadczeń regionów UE oraz uruchamiając niewykorzystany potencjał 

regionu, władze publiczne winny zakorzenić informatyzację w szerszym programie wielosektorowego rozwoju 

województwa. 

67

68 

niższą od przeciętnej krajowej wartość tzw. indeksu życia 131 . Ponadto, 

chociaż na jego terenie zamieszkuje 5,5% populacji Polski, udział województwa 

w krajowym PKB wynosi tylko 3,9%, co wskazuje na wysoki 

poziom niedoboru potencjału gospodarczego 132 . 

Największą dynamiką wzrostu poziomu życia w województwie cechowały 

się w ostatnich latach powiaty mielecki i stalowowolski, a także 

przemyski i jarosławski, najniższą – generalnie powiaty z dużą liczbą 

gmin wiejskich. Szybciej rozwijały się też gminy podmiejskie w okolicach 

Rzeszowa, Stalowej Woli, Krosna i Przemyśla, co jest związane 

z dostępnością komunikacyjną, a także usług i urządzeń infrastruktury 

społecznej 133 , w tym szkolnictwa ponadpodstawowego 134 . Wzrost 

poziomu życia gmin Podkarpacia w latach 1990-2000 był silnie powiązany 

z dostępnością komunikacyjną – położeniem w pobliżu drogi 

międzynarodowej E-40 oraz linii kolejowej Kraków - Przemyśl. 

Najniższe przeciętne wskaźniki rozwoju zanotowano w: byłym województwie 

przemyskim bez gmin Horyniec i Cieszanów, pasie gmin 

północno-zachodnich od okolic Niska do Jasła oraz grupie gmin w okolicach 

Sieniawy oraz gminach bieszczadzkich. 

Poziom życia w gminach województwa podkarpackiego w 2000 roku 


Rysunek 10. Poziom życia mieszkańców Podkarpacia w 2000 roku 

Źródło: A. Sobala - Gwosdz (2004) 

Znaczącą część obszarów we wschodniej części województwa, ze względu 

na ich peryferyjność i niskotowarowe rolnictwo, cechuje zjawisko 

opisane przez G. Gorzelaka jako negatywna kontynuacja 135 . Jego przejawem 

jest m.in. brak zdolności do zgromadzenia kapitału inwestycyjnego 

na podejmowanie własnej działalności gospodarczej oraz likwidacja 

lub znaczące ograniczenia usług transportu publicznego 136 . 

131 A. Sobala - Gwosdz, Zmiany poziomu życia w gminach wiejskich województwa podkarpackiego w okresie transformacji, 

w: M. Paszkowski (red.), Efectiveness geografical space quality of life, Prace geograficzne IGiGP, 114/2004. 



133 Tamże, s. 8. 

134 R. Guzik, Access to education and the knowledge based economy in Poland: the regional perspective, Annual Anglo- 

Polish Colloquium “The knowledge based economy in Central and East European Countries: Exploring the new policy 

and research agenda”, Londyn, 28 - 29 kwietnia 2003. 

135 G. Gorzelak, Dynamics and factors of local success in Poland, CASE, Warszawa 1999. 

136 A. Sobala - Gwosdz, Zmiany poziomu życia w gminach wiejskich województwa podkarpackiego w okresie transformacji, 

w: M. Paszkowski (red.), Efectiveness geografical space quality of life, Prace geograficzne IGiGP, 114/2004, s. 9.

Ro z K ł a d g e o gRa f i c zNy 

i c h a R a K t e R b e z R o b o c i a 

Zdaniem Agnieszki Sobali - Gwosdz 137 w województwie podkarpackim 

w latach 1990-2000 różnice poziomu życia między gminami miejskimi 

i wiejskimi nieznacznie się zmniejszyły, wzrastają jednak różnice 

przestrzenne pomiędzy gminami podmiejskimi a peryferyjnymi. 

Na Podkarpaciu w sposób widoczny manifestuje się obecność stanowiącej znaczący odsetek mieszkańców 

wsi grupy społecznej kojarzonej z bezrobociem lub utrzymywaniem rodziny z prowadzenia małoobszarowych 

gospodarstw rolnych, niskimi przychodami i dochodami na głowę, niskim poziomem wykształcenia 

i umiejętności cywilizacyjnych, utrudnionym dostępem do infrastruktury publicznej oraz 

małą mobilnością. Grupa ta objęta wykluczeniem informacyjnym winna być adresatem specyficznych 

działań na rzecz podnoszenia kompetencji cywilizacyjnych oraz udostępnienia publicznej lub/i niskokosztowej 

infrastruktury dostępu do treści i usług Internetu. 

Z końcem maja 2007 roku stopa bezrobocia zarejestrowanego w województwie 

podkarpackim wynosiła 14,6%, co lokowało region na 

11 miejscu w kraju między dolnośląskim (14,1%) a świętokrzyskim 

(15.9%). Oznacza to grupę blisko 139 tysięcy bezrobotnych, spośród 

których 56,8% stanowią kobiety. 

Najniższa stopa bezrobocia została zarejestrowana w miastach (powiatach 

grodzkich): Krośnie (6,5%) i Rzeszowie (8,1%) oraz powiatach 

ziemskich: mieleckim (11,6%) i stalowowolskim (12,4%). Najwyższa – 

w powiatach ziemskich: bieszczadzkim (24,9%), brzozowskim (24,8%) 

i leskim (24,3%). Ponad dwudziestoprocentowe bezrobocie cechowało 

także powiat strzyżowski (23,5%), przemyski (20,9%), niżański 

(20,5%) oraz lubaczowski (20,3%). Przestrzenny rozkład poziomu 

bezrobocia w regionie obrazuje rysunek 11. 

Rysunek 11. Stopa bezrobocia zarejestrowanego w powiatach regionu podkarpackiego 

w maju 2007 r. 

Źródło: Urząd Statystyczny w Rzeszowie, Informacja o stanie i strukturze bezrobocia w IV 2007 r. 

137 Tamże. 

69

70 

W regionie zarysowuje się zatem widoczna dychotomia między 

obszarami: 

• relatywnie niskiej stopy bezrobocia – o dużej dynamice rozwoju 

przemysłu i wzrostu gospodarczego: powiaty stalowowolski, 

mielecki i tarnobrzeski oraz miasto Rzeszów i Krosno 

• wysokiej stopy bezrobocia – o słabej dynamice rozwoju opartego 

głównie na rolnictwie i turystyce: powiaty południowo-wschodniej 

części regionu. 

Podział ten stale się pogłębia ze względu na niską produktywność dominującej 

w obszarze południowo-wschodnim branży turystycznej 

oraz rolnictwa 138 , które przyczyniają się dodatkowo do powiększania 

bezrobocia. Zjawiskiem uznawanym za oczywiste, jednakże słabo dotąd 

zbadanym jest ukryte bezrobocie agrarne: z rolnictwa utrzymuje 

się nadmierna – w porównaniu z wytworzonym produktem – liczba 

osób (…) Teoretycznie wszyscy rolnicy są osobami pracującymi, ale 

w praktyce większość z nich pozostaje bezrobotna 139 , poza ewidencją 

statystyczną. 

Bezrobocie ukryte na Podkarpaciu szacowano w lutym 2006 roku 

na poziomie 140 tys. osób, co stanowiło wówczas odpowiednik ok. 

80% wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych. Słabej mobilności 

tej grupy społecznej towarzyszy zaniechanie poszukiwania pracy ze 

względu na niskie kompetencje i poziom wykształcenia. 

Wyniki Spisu Rolnego w roku 2002 wykazały, iż 40,2% ludności 

Podkarpacia związanej z gospodarstwami rolnymi posiadało wykształcenie 

podstawowe, zaś 27,6% – zasadnicze zawodowe (16% – średnie 

zawodowe). Z rolnictwem związane było zalewie 4% mieszkańców regionu 

posiadających wykształcenie wyższe. Należy jednak zastrzec, iż 

w ostatnich pięciu latach nastąpiło na Podkarpaciu znaczne upowszechnienie 

szkolnictwa wyższego, które dotyczyło także mieszkańców wsi. 

W latach 2000-2006 ukształtowało się wysoce niekorzystne zjawisko 

niedopasowania rynku pracy do potrzeb pracodawców w regionie 140 . 

Wart podkreślenia jest fakt, iż pośród zawodów deficytowych 141 znajduje 

się znacząca grupa zawodów wymagających zróżnicowanych 

umiejętności obsługi sprzętu komputerowego i oprogramowania, 

w grupach takich jak: 

Technicy i średni 

personel 

Pracownicy biurowi 

telemarketer, kosztorysant budowlany, lektor, bibliotekarz, inspektor 

ochrony środowiska, pracownik zatrudniania i pośrednictwa pracy, 

urzędnik do spraw przyznawania zasiłków 

pracownik biurowy, sekretarka, ankieter, korowacze i korektorzy, 

inkasent, kasjer bankowy, operator wprowadzania danych 

Wśród dziesięciu najbardziej deficytowych zawodów w województwie 

podkarpackim w roku 2006 aż 7 charakteryzowało się wymogiem po- 

138 Centrum Doradztwa Strategicznego, Struktura bezrobocia w województwie podkarpackim w przekroju kwalifikacyjno-zawodowym 

i regionalnym, Kraków 2007, s. 11. 

139 Województwo Podkarpackie, Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013, projekt 

z dnia 13 lipca 2007, Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej, s. 10. 

140 Instytut Gospodarki Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, Zawody nadwyżkowe i deficytowe 

w województwie podkarpackim w latach 2000-2006 (poradnik dla instytucji rynku pracy), Rzeszów 2006, s. 7. 

141 Do zawodów deficytowych zaliczyć należy zawody, w przypadku których stosunek średniej miesięcznej liczby zgłoszonych 

ofert pracy w danym zawodzie do średniej miesięcznej liczby zarejestrowanych bezrobotnych w danym 

zawodzie jest większy od 1.1.

siadania kwalifikacji związanych z umiejętnościami obsługi komputera 

i oprogramowania informatycznego niezbędnymi do profesjonalnej 

aktywności 142 . 

Odsetek bezrobotnych mieszkańców Podkarpacia poniżej 34 lat – 

31,3% – był wówczas bardzo wysoki (drugie miejsce Podkarpacia 

w kraju po województwie lubelskim). W powiązaniu z wyższym niż 

średnia krajowa odsetkiem bezrobotnych w wieku do 25 lat (24,6%) 

oznacza to, iż kluczowymi czynnikami generującymi bezrobocie jest 

niski poziom kształcenia oraz wąski wachlarz możliwości, jaki podkarpacki 

rynek pracy ma do zaoferowania ludziom młodym. 

W efekcie osoby te po zakończeniu edukacji zamiast trafiać do zakładu 

pracy zasilają szeregi bezrobotnych 143 . Niski poziom kształcenia 

skutkuje często u ludzi relatywnie młodych i źle wykształconych występowaniem 

swoistej bariery społecznej i kulturowej objawiającej 

się niskim zainteresowaniem problematyką wykorzystania ICT w codziennej 

pracy, edukacji i życiu prywatnym. W dalszym życiu problemem 

staje się nie tyle dostęp do infrastruktury komputerowej czy 

Internetu, ile przełamanie ograniczeń kulturowych oraz tych związanych 

z deficytem umiejętności praktycznych. Czynnik ten w województwie 

podkarpackim odgrywać może większą rolę, gdyż region 

cechuje obniżanie się odsetka mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym, 

a wzrastanie – w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym 144 . 

Zwiększanie się populacji w wieku produkcyjnym w powiązaniu z deficytem lub brakiem kompetencji 

i umiejętności związanych z pracą w otoczeniu rozwiązań ICT silnie stymuluje wykraczanie w obszar wykluczenia 

cyfrowego coraz liczniejszej grupy ludzi młodych, co stanowi negatywny czynnik o strategicznym 

znaczeniu dla rozwoju gospodarki regionu w perspektywie roku 2015. 

Niektórzy autorzy 145 uważają, iż analogicznie do obowiązku zapewnienia 

powszechnego dostępu od usług telekomunikacyjnych wspólne 

działania władz publicznych i sektora prywatnego (a także organizacji 

pozarządowych) w regionach obejmować winny także określenie 

i upowszechnienie w formie dostosowanej do możliwości lokalnych 

społeczności oraz grup docelowych niezbędnych umiejętności oraz 

kompetencji cyfrowych 146 . 

Przykłady krajów o najwyższym stopniu rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

wskazują jednoznacznie, iż ich sukces związany był nie 

tylko z budową infrastruktury teleinformatycznej administracji, lecz 

istotną rolę odegrał transfer i popularyzacja wiedzy o aplikacjach ICT 

oraz motywowanie samorządów lokalnych do korzystania z nich. 

Zdaniem autorów opracowania Zawody deficytowe i nadwyżkowe 

w województwie podkarpackim 147 badania prowadzone w regionie potwierdzają 

fakt, iż źródeł masowego bezrobocia młodych doszukiwać 

się należy nie tylko w słabości gospodarczej województwa, ale 

również w braku sprawnie działającego systemu koordynacji między 

142 Instytut Gospodarki Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, Zawody nadwyżkowe i deficytowe 

w województwie podkarpackim w latach 2000-2006 (poradnik dla instytucji rynku pracy), Rzeszów 2006, s. 19-20. 

143 Centrum Doradztwa Strategicznego, Struktura bezrobocia w województwie podkarpackim w przekroju kwalifikacyjno-zawodowym 

i regionalnym, Kraków 2007, s. 11, 22. 



145 Projekt ESPON 1.2.3 – Identyfikacja przestrzennych aspektów społeczeństwa informacyjnego, Raport końcowy, maj 

2006. 

146 ang. digital literacy. W niniejszym opracowaniu zamiennie stosuje się polski odpowiednik „umiejętności 

cywilizacyjne”. 

147 P. Grygiel, A. Grzesik, G. Humenny, Zawody nadwyżkowe i deficytowe w województwie podkarpackim, Rzeszów 

2006, s. 9. 

71

72 

systemem kształcenia a możliwościami zatrudnieniowymi rynku pracy. 

(…) Sytuacja taka powoduje także trudności w racjonalnym wyborze 

dalszych ścieżek kształcenia przez młodzież, wpływa negatywnie 

na ofertę firm wyspecjalizowanych w prowadzeniu szkoleń dla 

bezrobotnych. 

Bezrobocie rejestrowane i ukryte trwale akumuluje się w obszarach wiejskich Podkarpacia i jest silnie skorelowane 

z utrudnioną dostępnością do edukacji na poziomie ponadpodstawowym, niskim poziomem 

kształcenia, słabo rozwiniętym transportem publicznym oraz niską podażą pracy pozarolniczej. Przełom 

w skali masowej spowodować może realizacja programu zasadniczego podniesienia poziomu kompetencji 

cywilizacyjnych mieszkańców wsi w wieku produkcyjnym w celu zwiększenia ich konkurencyjności 

na regionalnym rynku pracy oraz uzyskania kompetencji niezbędnych do podejmowania pracy na odległość 

(telepracy). Program ten należy zsynchronizować w czasie z budową regionalnej infrastruktury dostępu 

do Internetu (sieć teleinformatyczna oraz telecentra).

74 

2.3

2.3 Społeczeństwo Podkarpacia 

jako użytkownik infrastruktury 

teleinformatycznej 

Komputer z możliwościami korzystania z multimediów, szerokopasmowy 

dostęp do Internetu i cyfrowa telewizja stanowią dziś komponenty 

cywilizacyjnej infrastruktury – środowiska życia i pracy znaczących grup 

społecznych mieszkańców Podkarpacia. Z badań Diagnoza Społeczna 

2007 przeprowadzonych wiosną 2007 roku wynika, iż korzystanie z nowych 

technologii teleinformatycznych jest silnie uwarunkowane lokalnymi 

czynnikami społecznymi i demograficznymi, w tym motywacją do 

korzystania 148 . 

W połowie 2007 roku z komputerów stacjonarnych korzystało na 

Podkarpaciu aż 49,6% mieszkańców (8 miejsce w kraju), co oznacza, 

iż w ciągu dwóch lat ich liczba wzrosła o 13,9%. Lokuje to region na 

6 miejscu w kraju pod względem dynamiki przyrostu po województwach: 

zachodniopomorskim (wzrost o 18,5%), pomorskim (18,2%), lubuskim 

(16,1%), kujawsko-pomorskim (15,5%) i podlaskim (14,3%). 

Rysunek 12. Korzystanie z komputerów w województwach w roku 2007 

Źródło: Diagnoza Społeczna 2007 

148 D. Batorski, Polacy i nowe technologie – wyniki badań Diagnoza społeczna w latach 2003-2007, prezentacja wygłoszona 

podczas XI Konferencji „Miasta w Internecie”, Zakopane, 28 czerwca 2007. 

75

76 

Gospodarstwa domowe województwa podkarpackiego należą do 

przeciętnie skomputeryzowanych. Wszystkie wskaźniki badane w ramach 

Diagnozy Społecznej 2007 wykazują wartości poniżej średniej 

krajowej, jednakże nigdy nie osiągają wartości najniższych w kraju. 

Prezentuje je tabela 17. 


komputera stacjonarnego 

Procent gospodarstw domowych nieposiadających: 

pozycja na tle poszczególnych 

województw 

komputera przenośnego (laptopa, 

notebooka) 

Dolnośląskie 53,54 5 95,58 4 69,9 2 17,95 4 

kujawsko-pomorskie 65,33 14 97,12 8 82,85 14 28,62 16 

Lubelskie 65,36 15 97,17 9 81,28 13 24,56 15 

Lubuskie 57,92 10 98,27 14 75,19 9 19,75 9 

Łódzkie 55,03 6 96,77 7 73,93 7 22,88 14 

Małopolskie 49,17 3 95,73 5 70,99 5 16,36 3 

Mazowieckie 55,97 8 94,34 1 74,42 8 22,62 13 

Opolskie 55,13 7 97,41 11 75,36 10 19,52 8 

Podkarpackie 56,03 9 97,83 13 77,46 11 20,89 10 

Podlaskie 61,43 11 99,03 15 72,36 6 15,35 1 

Pomorskie 52,47 4 94,84 3 70,91 4 15,61 2 

Śląskie 48,71 1 97,63 12 68,17 1 18,28 5 

świętokrzyskie 62,91 12 99,03 16 85,08 16 22,1 12 

warmińsko-mazurskie 63,99 13 94,64 2 79,85 12 22 11 

Wielkopolskie 48,96 2 96,76 6 70,58 3 18,81 6 

zachodniopomorskie 70,42 16 97,23 10 84,51 15 19,42 7 

Ogółem 55,99 96,54 74,5 20,28 


województw 

dostępu do Internetu w domu 


województw 

2007 49,3 88,8 60,8 28,6 

Tabela 17. Odsetek gospodarstw nieposiadających komputerów, laptopów, dostępu do Internetu 

oraz telefonu stacjonarnego w regionach (2007) 


Polacy korzystają obecnie z komputerów głównie w domu – aż 83% 

(wzrost z 77,5% w 2005 r.) i w pracy – 38% (wzrost z 32% w 2005 r.). 

Liczba korzystających z Internetu w szkołach i uczelniach wyższych – 

co zaskakujące – zmalała w ciągu ostatnich dwóch lat z 24% do 17%. 

telefonu stacjonarnego 


województw

Utrzymuje się wysoka tendencja wzrostu korzystania z Internetu w domu. Jednocześnie liczba osób korzystających 

z kawiarenek Internetowych zmalała w stosunku do roku 2005 drastycznie – z 14% do 4%, co 

oznacza, iż ten sposób uzyskiwania dostępu do usług i treści zanika. Tendencję tę należy wziąć pod uwagę 

projektując inwestycje w publiczną infrastrukturę dostępu do Internetu na Podkarpaciu. 

Należy także zwrócić uwagę, iż w skali kraju aż 16,3% posiadaczy 

komputerów domowych powyżej 16 roku życia – nie korzysta z nich 

w ogóle. 38,6% mieszkańców Podkarpacia to użytkownicy Internetu 

i poczty elektronicznej (średnia krajowa: 41,8%). Sytuuje to region 

na 11 miejscu wśród polskich województw, jednak różnice między 

nimi są nieznaczne: największa grupa Internautów mieszka w województwie 

pomorskim (54%) i małopolskim (45,9%), zaś najniższe 

wartości wskaźnika dotyczą regionów słabo rozwiniętych strukturalnie: 

świętokrzyskiego (30,5%), warmińsko-mazurskiego (32,5%) 

i lubelskiego (34,1%). Odsetek użytkowników Internetu w regionach 


Rysunek 13. Odsetek użytkowników Internetu w województwach w roku 2007 


Podsumowując: w latach 2005-2007 w Polsce wzrosły znacząco ilość 

komputerów oraz liczba korzystających z Internetu, czemu towarzyszyło 

równoczesne zmniejszenie się stopnia korzystania z telefonii 

stacjonarnej. Trzy czwarte (73%) gospodarstw domowych posiadających 

komputer wykorzystywało go dla uzyskania dostępu do 

Internetu149 . Z Internetu korzystał w 2007 roku co czwarty mieszkaniec 

wsi (25,8%) 150 . Zwraca uwagę fakt, że wartość tego wskaźnika 

jest o blisko połowę mniejsza niż w miastach powyżej 20 000 mieszkańców. 

W miastach odsetki użytkowników sieci rosną wraz ze wzrostem 

liczby ludności: 

• do 20 000 mieszkańców – 41,1% 

• 20 - 100 000 mieszkańców – 49,6% 

• 100 - 200 000 mieszkańców – 49,8% 

• 200 - 500 000 mieszkańców – 54,9% 

• powyżej 500 000 mieszkańców – 62,8%. 

149 W roku 2003 gospodarstw takich było 50%, zaś w 2005 – 58%. 

150 W roku 2005 z Internetu korzystał co piąty mieszkaniec wsi – zanotowano zatem nieznaczny postęp. 

77

78 

Aż dwie trzecie pracowników sektora publicznego w Polsce 151 , a także 

ponad połowa sektora prywatnego (51,5%) korzysta z Internetu. 

Bardziej aktywni od nich są przedsiębiorcy prywatni (69,1%). Grupą 

najbardziej aktywnych Internautów są uczniowie i studenci, jednak 

wartość wskaźnika wzrosła od 2005 r. nieznacznie z 84% do 85,2%. 

Zaskakująco wysoki jest odsetek Internautów wśród bezrobotnych – 

aż 27,1%, zdecydowanie wyższy niż wśród emerytów (8,8%) i rencistów 

(17,2%), choć wartość tych wskaźników także stopniowo rośnie. 

Wśród polskich rolników odsetek Internautów jest bardzo niski i wynosił w roku 2007 tylko 13,2%. 

Niepokoić może bardzo nieznaczna dynamika wzrostu tego wskaźnika – w ciągu ostatnich dwóch lat 

przybyło zaledwie 2,2%. 

Do grona Internautów zalicza się w Polsce 85,2% osób uczących się. 

Użytkowników Internetu silnie różnicuje jednak posiadane wykształcenie. 

Im wyższe, tym odsetek Internautów rośnie osiągając w grupach 

osób o wykształceniu: 

• podstawowym i niższym 3,8% 

• zasadniczym zawodowym/gimnazjum 19,8% 

• średnim 45,4% 

• policealnym i wyższym 76,8%. 

Dla rozwoju usług i treści Internetu w Polsce ważne znaczenie mają 

osobiste postawy wobec korzystania z sieci. Mimo liberalizacji cen 

i uruchomienia konkurencji między operatorami na zbyt duże koszty 

korzystania z Internetu jako przyczynę braku dostępu do sieci wskazało 

w 2007 r. aż 54,7% gospodarstw (wobec 63,4% w roku 2005 – 

spadek jest zatem nieznaczny). 

Wciąż na brak możliwości technicznych dostępu do Internetu skarży 

się 56,7% osób nieposiadających komputera i aż 27,2% posiadaczy 

sprzętu komputerowego. Internet nie jest nam potrzebny – odpowiedziało 

ostatnio 20,5% przedstawicieli gospodarstw posiadających 

komputer i wartość ta wzrosła od 2005 roku, kiedy zanotowano 

16,9% takich odpowiedzi. 

W latach 2005-2007 wśród Polaków posiadających i nieposiadających komputery utrwaliło się przekonanie, 

że Internet jest wartościowym źródłem informacji oraz że nie jest on źródłem niebezpieczeństwa 

bądź narażenia prywatności. Przeciwne poglądy miało i ma zaledwie 1,4 - 3,2% mieszkańców. Może to 

być zapowiedzią masowego odbiorcy usług on-line dostosowanych do indywidualnych potrzeb. 

Różnice poziomów rozwoju Internetu w różnych regionach określić 

można również stosując tzw. indeks penetracji Internetu 152 . Wskaźnik 

ten uzyskujemy zestawiając odsetek użytkowników Internetu w danym 

regionie wobec ogólnej liczby Internautów (udział procentowy w 

liczbie użytkowników) z odsetkiem mieszkańców tego województwa 

wobec ogólnej liczby mieszkańców Polski (udział procentowy w liczbie 

ludności kraju). Wartości indeksu przedstawia rysunek 14. 

151 Wartość tego wskaźnika wzrosła w ciągu ostatnich dwóch lat aż o 10%, do poziomu 66,4%. 

152 DGJ Consult Waldemar Jastrzemski, Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego w Polsce wschodniej. Koncepcja 

projektu w ramach JASPERS. Raport końcowy, Warszawa 2007.

Ro d z a j e ł ą c z i Sz ybKość 

tRaNSmiSji 

cel K o R z y S t a N i a 

z iNteRNetu 

180,0 

160,0 

140,0 

120,0 

100,0 

80,0 

60,0 

40,0 

20,0 

0,0 

Polska Wschodnia 

Mazowieckie 

Śląskie 

Pomorskie 

Wielkopolskie 

Rysunek 14. Indeks Penetracji Internetu w województwach w roku 2007 

Źródło: DGJ Consult Waldemar Jastrzemski (2007) 

Wartość indeksu dla województwa podkarpackiego lokuje region na 

13 miejscu w Polsce. 

Wzrasta jakość rozwiązań zapewniających dostęp do Internetu. Łącza 

komutowane (wdzwaniane) posiadało zaledwie 5% gospodarstw domowych. 

Z usługi Neostrady Telekomunikacji Polskiej korzystało 44% 

Internautów, z innych operatorów (Netia, Dialog) korzysta 8%. Coraz 

bardziej popularne stają się usługi dostępowe świadczone przez operatorów 

telewizji kablowych (26%). Wciąż jeszcze telefonia mobilna 

nie stanowi alternatywy dla rozwiązań stacjonarnych – z telefonu komórkowego 

jako terminalu korzysta zaledwie 2%, zaś tylko 3% łączy 

swój przenośny komputer z siecią za pomocą telefonu komórkowego. 

Upowszechnieniu dostępu do Internetu nie towarzyszy jednak zasadniczy 

wzrost szybkości transmisji (przepływności) 153 , z jakiej korzystają 

polscy Internauci. Z transmisji o przepływności 1Mb/s korzysta tylko 

11,3% użytkowników Internetu, z transmisji 2 Mb/s – zaledwie 3,2%, 

zaś 6Mb/s – 0,9%. Na rynku dominują usługi o przepływności 512 kb/s 

(37,2% użytkowników), znacznie mniejsze grupy stanowią Internauci 

posiadający dostęp o przepływności 256kb/s – 15,1% oraz 128kb/s 

– 10,2% populacji. 

Praca i rozrywka to dwa główne cele, dla których polscy Internauci 

decydują się korzystać z Internetu (odpowiednio 33,8% i 27,3% 

Internautów). Szukanie i czytanie informacji w Internecie to pierwszorzędny 

cel co piątego Internauty (21,8%). Blisko 17% (16,6%) 

z nich wykorzystuje Internet w nauce. 

Najbardziej popularne usługi i treści sieci prezentuje rysunek 15. Co 

zrozumiałe, niemal wszyscy polscy użytkownicy Internetu (91,5%) 

przeglądali już strony www, zaś 87,1% z nich korzystało już z pocz- 

Dolnośląskie 

Zachodniopomorskie 

153 Przepływność (szybkość transmisji, szybkość przesyłu) – w telekomunikacji i informatyce częstość (mierzona w bitach 

na jednostkę czasu), z jaką informacja przepływa przez pewien (fizyczny lub metaforyczny) punkt. 

Lubelskie 

Łódzkie 

Małopolskie 

Warmińsko-mazurskie 

Kujawsko-pomorskie 

Podkarpackie 

Podlaskie 

Lubuskie 

Opolskie 

Świętokrzyskie 

79

80 

uS ł u g i eleKtRoNiczNej 

a d m iN iS t R a c j i 

ty elektronicznej. Przełomem stała się popularność komunikatorów 

internetowych, z których na bieżąco korzysta niemal połowa 

Internautów (47%), zaś co najmniej raz w życiu korzystało już aż 

73,6% z nich. Rośnie znaczenie telefonii internetowej – korzystała 

z niej już ponad połowa użytkowników sieci. 

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 

poczta elektroniczna (e-mail) 

64,3% 

22,8% 

komunikatory internetowe 

47% 

26,6% 

czaty 12,2% 

40,8% 

grupy i fora dyskusyjne 12,7% 31,2% 

telefonowanie przez internet (VoIP, Skype) 20,9% 

29,8% 

wideokonferencja 8,4% 21,0% 

przeglądanie stron www 

63,9% 

22,2% 

zbieranie materiałów potrzebnych do nauki lub pracy 

50,8% 25,5% 

kursy lub szkolenia przez Internet 6,3% 19,9% 

szukanie pracy, wysyłanie ofert dotyczących zatrudnienia 11,8% 28,6% 

kupowanie produktów przez Internet (poza aukcjami) 14,1% 29,7% 

Rysunek 15. Usługi i treści Internetu, z których korzystają polscy Internauci (2007) 


Popularność projektów elektronicznej administracji w latach 2004- 

2006 realizowanych przez polskie samorządy regionalne i lokalne 

nakazuje zastanowić się nad zapotrzebowaniem na usługi publiczne 

świadczone drogą elektroniczną. Badanie Diagnoza Społeczna 2007 

przynosi wiele odpowiedzi na te pytania (tabela 19). 

Województwo 

korzystanie z banku przez Internet 

uczestniczenie w aukcjach internetowych 

Sposoby korzystania z Internetu 

granie w gry sieciowe 

ściąganie darmowego oprogramowania 

ściąganie darmowej muzyki, filmów 

tworzenie, modyfikowanie własnej strony www lub bloga 

tworzenie i publikowanie własnej twórczości 6,5% 15,2% 

uzyskiwanie informacji od instytucji publicznych 

pobieranie lub wypełnianie formularzy urzędowych 

słuchanie muzyki lub radia przez Internet 

oglądanie telewizji przez Internet 10,3% 23,9% 

rezerwacja biletów (np. lotniczych, do kina, do teatru) 

czytanie gazet przez internet 

korzystanie z komputera domowego w celach zawodowych 

26,0% 16,6% 

14,7% 21,8% 

15,7% 27,5% 

16,5% 28,1% 

18,8% 28,8% 

6,7% 18,5% 

21,3% 32,6% 

11,8% 31,8% 

26,7% 31,1% 

8,2% 25,6% 

26,8% 31,8% 

22,1% 21,7% 

w ostatnich 7 dniach 

Odsetek osób uzyskujących informacje ze stron www instytucji 

publicznych (wśród osób korzystających z Internetu) 

Nigdy Kiedyś, nie w tym tygodniu 

wcześniej 

% użytkowników Internetu 

W ostatnim 

tygodniu 

dolnośląskie 48,63 28,63 22,75 

kujawsko-pomorskie 52,58 24,74 22,68 

lubelskie 54,90 30,07 15,03 

lubuskie 57,95 25,00 17,05 

łódzkie 61,35 25,12 13,53 

małopolskie 46,99 28,51 24,50 

mazowieckie 54,83 26,63 18,54 

opolskie 57,33 21,33 21,33

podkarpackie 49,31 34,72 15,97 

podlaskie 41,84 31,63 26,53 

pomorskie 52,55 30,10 17,35 

śląskie 48,27 31,19 20,54 

świętokrzyskie 60,00 25,71 14,29 

warmińsko-mazurskie 56,84 27,37 15,79 

wielkopolskie 50,90 31,41 17,69 

zachodniopomorskie 63,37 23,76 12,87 

Ogółem 52,47 28,58 18,95 

2007 46,1 32,6 21,3 

Tabela 18. Odsetek osób uzyskujących informacje ze stron www instytucji publicznych (wśród 

osób korzystających z Internetu) 


Liczba Internautów, którzy nigdy nie pozyskali informacji z serwisów 

www instytucji publicznych waha się w polskich regionach od 2/3 populacji 

w zachodnio-pomorskim (63,4%) do 41,84% w podlaskim. 

Rodzaj sprawy/procedury 

administracyjnej 

Nie potrzebuję 

Internetu do 

załatwienia 

tej sprawy 

Potrzebuję 

tylko formularz 

– dalej 

załatwię 

sprawę 

tradycyjnie 

Chcę załatwić 

całą 

sprawę urzędową 

przez 

Internet 

Deklaracje podatkowe 33,8 13,6 41,0 

Usługi Urzędu Pracy dotyczące ofert pracy 21,4 14,0 28,7 

Sprawy związane z zasiłkami i świadczeniami 25,1 10,7 25,2 

Sprawy dotyczące dokumentów osobistych 29,9 15,0 39,0 

Rejestracja pojazdu 24,9 11,2 39,9 

Pozwolenie na budowę 17,2 7,2 22,1 

Zgłaszanie spraw w policji, straży pożarnej, 

prokuraturze 

28,1 9,4 34,3 

Dostęp do bibliotek publicznych 24,7 14,0 45,5 

Zamawiania i otrzymywania odpisów aktów 

i zaświadczeń 

25,9 10,2 44,8 

Zapisy do przedszkoli, szkół i szkół wyższych 21,9 10,5 34,0 

Załatwianie spraw służbowych w związku 

z prowadzeniem biznesu 

16,5 8,0 29,8 

Zmiana adresu zameldowania 21,5 7,2 35,4 

Usługi związane ze zdrowiem 23,4 17,6 48,8 

Załatwianie spraw związanych z wiarą religijną 40,0 7,1 12,7 

Inne sprawy urzędowe np. w sądach 26,7 15,7 38,4 

Razem 25,4 11,4 34,6 

Tabela 19. Odsetek Internautów deklarujących zapotrzebowanie na usługi publiczne świadczone 

drogą elektroniczną w roku 2007 


81

82 

Przedstawiciele gospodarstw domowych nieposiadających dostępu do 

Internetu deklarowali na ogół bardzo słabe zainteresowanie pozyskaniem 

formularzy urzędowych drogą elektroniczną (kilka procent głosujących) 

oraz załatwianiem spraw w pełni on-line (kilkanaście procent). 

Zainteresowanie polskich Internautów korzystaniem z usług administracji 

publicznej świadczonych drogą elektroniczną jest niewielkie. 

Istotną dla planowania rozwoju systemów administracji lokalnej 

informacją jest, iż gotowość korzystania z formularzy uzyskanych 

z serwisów internetowych urzędów samorządowych wyraziło średnio 

zaledwie 11,4% Internautów, co wskazuje, iż ta forma ułatwień dla 

obywateli nie spotyka się z oczekiwanym odzewem z ich strony. 

Jedna trzecia Internautów gotowa jest załatwiać swoje sprawy drogą 

elektroniczną, jednak tylko w przypadku, gdy możliwa będzie pełna 

transakcyjna realizacja usługi publicznej, tj. następująca z przekazaniem 

dokumentów w formie elektronicznej w obie strony z ewentualną 

możliwością uregulowania zdalnie opłaty za usługę. Świadczenie 

usług transakcyjnych w Polsce przez samorządy lokalne napotyka 

jednak wciąż na zasadnicze przeszkody ze względów prawnych 

i organizacyjnych. 

Aż 36% gospodarstw domowych w Polsce posiadających komputer i dostęp do Internetu deklaruje brak 

zainteresowania realizacją jakichkolwiek swoich spraw urzędowych on-line. W przypadku gospodarstw 

bez dostępu do Internetu i komputera wartość tego wskaźnika sięga 77%. Realizując projekty elektronicznej 

administracji na Podkarpaciu należy w sposób szczególny rozważyć zakres zapotrzebowania 

mieszkańców na te usługi, a także wziąć pod uwagę ograniczenia w dostępie do Internetu, umiejętności 

potencjalnych użytkowników oraz konieczność przeprowadzenia działań szkoleniowych i promocyjnych 

na szeroką skalę. 

W roku 2005 firma ARC Rynek i Opinie zbadała zakres udogodnień 

i usług dostępnych przez Internet w polskich urzędach. Wyniki badania 


Odsetek urzędów gmin Podkarpacia udostępniających mieszkańcom w Internecie dany 

typ usługi lub udogodnienia w roku 2005 

Uzyskiwanie 

informacji 

Odsyłanie 

wypełnionych 

formularzy 

Składanie 

ofert dotyczących 

zamówień 

publicznych 

Pobieranie 

formularzy 

Załatwianie 

spraw w całości 

drogą 

elektroniczną 

Żadne z 

wymienionych 

93,5% 3,7% 5,6% 55,6% 0% 6,5% 

Tabela 20. Odsetek urzędów gmin Podkarpacia udostępniających mieszkańcom w Internecie udogodnienia 

lub usługi on-line w roku 2005 

Źródło: ARC Rynek i Opinie (2005) 

Niemal wszystkie urzędy udostępniają mieszkańcom informacje 

o swojej działalności, ponad połowa zaś (55,6%) publikuje w serwisach 

internetowych formularze urzędowe. W stosunku do roku 2004 

nie stwierdzono istotnych zmian w poziomie obsługi interesantów. 

Rok wcześniej opublikowano wyniki badań firmy Capgemini, która 

na zlecenie Komisji Europejskiej oraz partnerów w krajach członkowskich 

Unii Europejskiej prowadzi badania monitorujące podaż 20 

podstawowych usług publicznych świadczonych drogą elektroniczną. 

Niestety po roku 2004 nie doszło do ich ponowienia w Polsce na poziomie 

regionalnym, co uniemożliwia przedstawienie bardziej aktualnych 

wyników.

teleKomuNiK acja 

w RegioNie 

W roku 2004 Capgemini diagnozowało zerowy poziom zbiorczego 

wskaźnika rozwoju badanych e - usług na Podkarpaciu według metodyki 

pomiaru oceniającej stopień osiągnięcia poziomu transakcyjnego 

usług on-line. Najlepiej rozwiniętymi województwami były wówczas: 

pomorskie (13%) oraz kujawsko-pomorskie (7%). Średnia europejska 

w tym czasie wynosiła 47%. 

Pomiar z zastosowaniem tradycyjnej metodyki (36%) sytuował 

Podkarpacie na siódmym miejscu wśród województw o średnim poziomie 

rozwoju e - usług publicznych w Polsce, jednakże bardzo niskim 

z punktu widzenia średniej wartości wskaźnika mierzonego 

w regionach Unii Europejskiej. W tym samym czasie średnia europejska 

wynosiła wówczas 67%, zaś w grupie wiodących państw UE wartości 

wskaźnika przekroczyły 80%. 

Województwo 

podkarpackie 

Średnia 

krajowa 

Obowiązkoweubezpieczenia 

społeczne 

CIT VAT 

E - usługi dla osób prawnych (%) 154 

Dane 

statystyczne 

Rejestracja 

działalności 

gospodarczej 

Deklaracje 

celne 

Zezwolenia 

Średnia 

dla 

regionu 

Miejsce 

pośród 

regionów 

75 50 50 66 25 25 25 45 10 

75 39 48 68 24 42 23 46 

154 

Tabela 21. Usługi publiczne dla osób prawnych świadczone drogą elektroniczną 


Źródło: Capgemini (2004) 

Pod względem e - usług dla ludności województwo podkarpackie zajmowało 

9 miejsce w Polsce ze średnim wskaźnikiem 30%. 

Województwo 

podkarpackie 

Średnia 

krajowa 

PIT 

Pośrednictwo 

pracy 

E - usługi dla osób fizycznych (%) 155 

Świadczeniaspołeczne 

Dokumentytożsamości 

Rejestracjapojazdów 

Pozwolenia 

na 

budowę 

Zgłoszenie 

na 

policję 

Biblioteki 

Akty 

publicz- USC 

ne 

Rejestracja 

na 

uczelnie 

50 0 31 33 25 25 0 33 66 50 

48 31 25 31 30 27 27 33 39 51 

155 

Tabela 22. Usługi publiczne dla osób fizycznych świadczone drogą elektroniczną 


Źródło: Capgemini (2004) 

Rozwój telefonii stacjonarnej w regionie należy do najsłabszych 

w kraju. Na 1000 mieszkańców Podkarpacia przypada tylko 248 telefonicznych 

łączy głównych (średnio w Polsce – 296), co prezentuje 

tabela 23. 

154 Capgemini Polska, Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, Rozwój e-Government w Polsce – trzecia edycja badań, 

Warszawa 2004. 

155 Politechnika Łódzka, Centrum Komputerowe, Raport projektu LORIS. Zadanie 8. Analiza potencjału regionalnego 

z punktu widzenia wykorzystania technologii telekomunikacyjnych i teleinformatycznych, Łódź 2004. 

83

84 

Województwo 

Telefoniczne 

łącza główne 

na 1000 

mieszkańców 

Pozycja w Polsce 

dolnośląskie 331 2 

kujawsko-pomorskie 269 13 

lubelskie 270 11 

lubuskie 316 3 

łódzkie 303 4 

małopolskie 278 10 

mazowieckie 355 1 

opolskie 262 14 

podkarpackie 248 15 

podlaskie 293 8 

pomorskie 295 7 

śląskie 298 5 

świętokrzyskie 237 16 

warmińsko-mazurskie 273 12 

wielkopolskie 285 9 

zachodniopomorskie 298 5 

Polska 296 

Tabela 23. Telefoniczne łącza główne w województwach w 2006 r. 

Źródło: GUS (2007) 

Poziom interaktywności administracji samorządowej Podkarpacia jest skrajnie niski. Żaden 

z urzędów gmin oraz powiatów Podkarpacia nie obsługuje mieszkańców w sposób umożliwiający 

załatwienie spraw w całości drogą elektroniczną, a zaledwie 3,7% udostępnia możliwość odsyłania 

drogą elektroniczną wypełnionych formularzy. Tymczasem, jak dowodzą badania Diagnoza 

Społeczna 2007, mieszkańcy są zainteresowani przede wszystkich pełną, w pełni transakcyjną, 

interaktywną obsługą on-line.

86 

2.4

2.4 Uwarunkowania edukacji 

dla społeczeństwa informacyjnego 

na Podkarpaciu 

uczNiowie i SyStem 

o ś w i a t y 

Województwo podkarpackie zamieszkuje 2 097,6 tys. mieszkańców 156 , 

znacznie więcej niż inne słabo rozwinięte województwa polskiej tzw. 

Ściany Wschodniej: podlaskie, warmińsko-mazurskie czy świętokrzyskie. 

Zapewnienie możliwości edukacji młodemu pokoleniu będzie 

pierwszorzędnym wyzwaniem dla władz województwa w latach 

2007-2013. Wysoki poziom i powszechność wykształcenia oraz wysoka 

jakość kształcenia uwzględniająca przygotowanie do pracy w gospodarce 

wiedzy są prerekwizytami rozwoju regionu. 

Podkarpacie uznawane jest za region ludzi relatywnie młodych. Prognoza 

zmian w strukturze wiekowej ludności regionu do roku 2030 wskazuje na 

zmniejszanie się populacji w wieku 0-17 lat oraz 18-44 lat, a zwiększanie 

się grupy ludności w wieku starszym niż 45 lat, co pokazuje rysunek 16. 

W roku 2020 populacja mieszkańców województwa w wieku do 17 lat 

zmniejszy się o 2,15% w stosunku do 2010 (do 17,56%), w tym samym 

czasie grupa osób powyżej 65 roku życia stanowić będzie aż 

22,04% społeczeństwa Podkarpacia (wzrost o 4,15% w stosunku do 

roku 2010). Jednakże w okresie realizacji niniejszej Strategii zmiany te 

nie będą miały istotnego wpływu na jej realizację. 

45% 

40% 

35% 

30% 

25% 

20% 

15% 

10% 

5% 

0% 

Prognoza zmian struktury wiekowej ludności 

województwa podkarpackiego do 2030 roku 

2010 2020 2030 

Rysunek 16. Prognoza zmian struktury wiekowej ludności Podkarpacia do roku 2030 

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS (2004) 

156 Główny Urząd Statystyczny, Mały rocznik statystyczny Polski – rok 2007, Warszawa, lipiec 2007. 

wiek 

(w latach życia) 

0 -17 

18-44 

45-64 

65+ 

87

88 

iN f R a S t R u K t u R a 

t e l e iN f o R m a t y c z N a 

o ś w i a t y 

Populacja uczniów w systemie oświaty podstawowej i ponadpodstawowej 

w województwie osiągnęła w 2007 roku 356 600 osób, czyli 

17,7% 157 całkowitej liczby ludności województwa. Szczegółowe dane 


Szkoły 

podstawowe 

Gimnazja 

Uczniowie w szkołach Podkarpacia [w tys.] 

Zasadniczeszkołyzawodowe 

Licea ogólnokształcące 

Licea 

profilowane 

Technika 

Średnie 

szkoły 

artystyczne 

Szkoły 

policealne 

151,4 94,5 14,8 44,1 9,4 40,5 1,9 15,8 

Tabela 24. Uczniowie szkół podstawowych i średnich w województwie podkarpackim w roku 2007 

Źródło: GUS Mały rocznik statystyczny Polski 2007 

Na Podkarpaciu działalność oświatową prowadziło w 2004 roku 1100 

szkół podstawowych, 537 gimnazjów oraz 301 szkół ponadgimnazjalnych, 

co wraz z innymi placówkami dało 2611 placówek. 

Znaczący udział ludności wiejskiej w populacji województwa powoduje, 

iż rozwój systemu oświaty na Podkarpaciu musi być powiązany 

w większym stopniu niż w innych, bardziej zurbanizowanych regionach 

z tworzeniem warunków dla nowoczesnej edukacji oraz modernizacją 

infrastruktury szkół na wsi. 

Cechą wyróżniającą system oświatowy Podkarpacia od innych regionów 

jest obecność niewielkiej liczby szkół i placówek niepublicznych, 

szczególnie w zakresie szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego. 

Fakt ten należy powiązać z ograniczoną czynnikami ekonomicznymi 

na Podkarpaciu zdolnością rodziców do ponoszenia relatywnie wysokich 

kosztów edukacji dzieci. 

Na podstawową infrastrukturę teleinformatyczną szkół Podkarpacia 

składają się pracownie komputerowe finansowane w ramach programów 

Ministerstwa Edukacji Narodowej. W 2006 roku było ich w regionie 

1504, co oznacza, iż w okresie lat 2005-2006 nastąpiły bardzo 

istotne inwestycje w tym zakresie. Lokalizację pracowni w powiatach 


Jednostka terytorialna 

Pracownie komputerowe 

Ogółem 

2003 2004 2005 2006 

[izba] [izba] [izba] [izba] 

POLSKA 17 101 18 223 18370 20003 

PODKARPACKIE 1 282 1 376 1 375 1 504 

powiat dębicki 80 91 90 89 

powiat kolbuszowski 45 49 49 56 

powiat leżajski 42 43 41 48 

powiat łańcucki 44 49 50 53 

powiat mielecki 77 83 85 92 

powiat niżański 43 49 51 58 

157 W aktualnych dokumentach strategicznych za Raportem o stanie oświaty w województwie podkarpackim w latach 

1999-2004, przygotowanym przez Kuratorium Oświaty w Rzeszowie w styczniu 2005 roku, cytowany jest wskaźnik 

ok. 30% populacji uczniów ludności regionu, nieznajdujący jednak potwierdzenia w danych statystycznych GUS.

powiat ropczycko-sędziszowski 52 56 56 62 

powiat rzeszowski 121 129 130 131 

powiat stalowowolski 49 56 57 61 

powiat tarnobrzeski 37 41 39 43 

powiat m. Rzeszów 46 47 49 56 

powiat m. Tarnobrzeg 17 17 17 20 

powiat bieszczadzki 21 21 21 24 

powiat brzozowski 61 65 62 67 

powiat jarosławski 83 88 86 100 

powiat jasielski 73 84 82 92 

powiat krośnieński 78 77 77 83 

powiat lubaczowski 37 41 41 47 

powiat przemyski 57 60 58 71 

powiat przeworski 53 54 53 57 

powiat sanocki 58 60 61 63 

powiat strzyżowski 43 50 53 55 

powiat leski 23 22 24 25 

powiat m. Krosno 18 19 17 18 

powiat m. Przemyśl 24 25 26 33 

Tabela 25. Pracownie komputerowe w powiatach województwa podkarpackiego w 2005 roku 


Sytuację w regionie na tle kraju w podziale na typy szkół ukazuje tabela 

26. 

Jednostka 

terytorialna 

Pracownie komputerowe 

Szkoły podstawowe Szkoły gimnazjalne Szkolnictwo średnie 

2003 

[izba] 

2004 

[izba] 

2005 

[izba] 

2003 

[izba] 

2004 

[izba] 

2005 

[izba] 

2003 

[szt] 

2004 

[szt] 

2005 

[szt] 

Polska 10 719 11 604 11 787 5 640 5 847 5 822 4 507 4 557 4 553 

Województwo 

podkarpackie 

714 782 780 358 364 359 242 259 265 

Tabela 26. Pracownie komputerowe w poszczególnych typach szkół Podkarpacia w 2005 roku 


W roku 2006 w szkołach Podkarpacia działało 23 556 komputerów 

stacjonarnych, co dało regionowi 6 miejsce w kraju pod względem 

ilości komputerów w szkołach 158 . 

Województwo 

Liczba 

[szt.] 

Pozycja w skali kraju 

dolnośląskie 23 974 5 

kujawsko-pomorskie 17 846 10 

158 Oznacza to znaczący postęp – w roku 2005 Podkarpacie lokowało się na 10 miejscu kraju (GUS 2005). 

89

90 

lubelskie 23 520 7 

lubuskie 8 607 16 

łódzkie 20 709 8 

małopolskie 31 948 3 

mazowieckie 47 141 1 

opolskie 9 458 15 

podkarpackie 23 556 6 

podlaskie 11 191 14 

pomorskie 18 012 9 

śląskie 33 904 2 

świętokrzyskie 12 244 13 

warmińsko-mazurskie 13 004 12 

wielkopolskie 30 801 4 

zachodniopomorskie 13 494 11 

Polska 339 409 

Tabela 27. Komputery w szkołach podstawowych i ponadpodstawowych 

Podkarpacia w 2006 roku 


Liczbę komputerów w szkołach powiatów Podkarpacia w 2006 roku 


Szkolnictwo podstawowe i ponadpodstawowe 


Komputeryzacja szkół 

Komputery w szkole ogółem w roku 2006 

[szt] 

PODKARPACKIE 23 556 

Podregion 24 – rzeszowsko-tarnobrzeski 12 178 

powiat dębicki 1 402 

powiat kolbuszowski 794 

powiat leżajski 891 

powiat łańcucki 786 

powiat mielecki 1 540 

powiat niżański 788 

powiat ropczycko-sędziszowski 961 

powiat rzeszowski 2 089 

powiat stalowowolski 873 

powiat tarnobrzeski 609 

powiat m. Rzeszów 1 132 

powiat m. Tarnobrzeg 313 

Podregion 25 – krośnieńsko-przemyski 11 378 

powiat bieszczadzki 358

powiat brzozowski 1 030 

powiat jarosławski 1 377 

powiat jasielski 1 340 

powiat krośnieński 1 317 

powiat lubaczowski 723 

powiat przemyski 1 055 

powiat przeworski 919 

powiat sanocki 1 064 

powiat strzyżowski 904 

powiat leski 375 

powiat m. Krosno 397 

powiat m. Przemyśl 519 

Tabela 28. Komputery w szkołach powiatów województwa podkarpackiego w roku 2006 


Jednak nawet tak znaczące inwestycje nie spowodowały pełnego nasycenia 

szkół infrastrukturą komputerową. Podkarpacie z niższym od 

średniej krajowej wskaźnikiem 77,6% szkół wyposażonych w sprzęt 

komputerowy zajmuje 14 miejsce w kraju. 


Udział szkół wyposażonych w komputery 

Ogółem 

2003 2004 2005 2006 

[%] [%] [%] [%] 

POLSKA 67,15 72,30 74,80 79,80 

dolnośląskie 72,55 76,00 79,60 81,35 

kujawsko-pomorskie 66,75 73,55 77,40 81,71 

lubelskie 62,75 68,00 69,80 76,50 

lubuskie 65,40 70,10 74,65 79,78 

łódzkie 68,50 77,00 80,10 84,72 

małopolskie 67,10 72,60 73,95 79,10 

mazowieckie 63,40 67,85 70,60 78,27 

opolskie 71,85 78,70 78,80 82,54 

podkarpackie 66,05 69,70 71,75 77,58 

podlaskie 68,30 74,75 78,25 81,00 

pomorskie 66,70 70,35 73,60 77,78 

śląskie 70,25 77,30 80,80 83,80 

świętokrzyskie 62,60 68,25 70,75 79,11 

warmińsko-mazurskie 67,15 71,35 72,35 79,69 

wielkopolskie 71,05 75,15 76,80 80,37 

zachodniopomorskie 68,95 72,30 74,30 76,90 

Tabela 29. Odsetek szkół w województwach posiadających komputery w roku 2006 


91

92 

Odsetek szkół wyposażonych w komputery w powiatach Podkarpacia 

ukazuje tabela 30. 


Udział szkół wyposażonych w komputery 

Ogółem 

2003 2004 2005 2006 

[%] [%] [%] [%] 

POLSKA 67,15 72,30 74,80 79,80 

PODKARPACKIE 66,05 69,55 71,75 77,58 

powiat dębicki 56,75 69,45 63,30 68,73 

powiat kolbuszowski 79,20 76,90 71,55 84,06 

powiat leżajski 84,35 73,25 85,05 89,73 

powiat łańcucki 57,00 86,45 76,90 79,70 

powiat mielecki 76,25 75,30 76,40 82,64 

powiat niżański 74,55 62,65 79,10 79,81 

powiat ropczycko-sędziszowski 49,00 63,10 56,45 65,19 

powiat rzeszowski 68,65 83,05 75,45 80,35 

powiat stalowowolski 76,40 85,55 86,75 89,59 

powiat tarnobrzeski 81,15 81,70 87,80 90,00 

powiat m. Rzeszów 78,85 73,50 81,00 86,12 

powiat m. Tarnobrzeg 63,35 75,60 74,45 80,00 

powiat bieszczadzki 84,40 63,95 84,40 81,25 

powiat brzozowski 69,55 74,50 76,45 74,36 

powiat jarosławski 54,25 62,90 66,10 73,71 

powiat jasielski 63,35 67,95 65,95 75,73 

powiat krośnieński 61,40 68,40 68,40 76,89 

powiat lubaczowski 72,65 61,05 75,35 74,66 

powiat przemyski 50,55 66,50 60,00 68,83 

powiat przeworski 69,55 82,20 74,15 76,89 

powiat sanocki 73,00 66,45 76,90 83,00 

powiat strzyżowski 66,50 61,30 64,85 76,18 

powiat leski 66,90 78,25 70,40 77,50 

powiat m. Krosno 84,50 85,40 83,30 83,33 

powiat m. Przemyśl 79,45 50,00 93,75 93,75 

Tabela 30. Odsetek szkół wyposażonych w komputery 

w województwie podkarpackim w 2006 roku 


W roku 2006 wzrosła bardzo znacząco (o ponad 5000) ilość komputerów 

w szkołach Podkarpacia posiadających dostęp do Internetu, co 

ukazuje tabela 31.


Komputery podłączone do Internetu 

Ogółem 

2003 2004 2005 2006 

[sztuk] [sztuk] [sztuk] [sztuk] 

POLSKA 154 060 189 201 207 135 281 947 

dolnośląskie 11 199 13 779 15 486 20 168 

kujawsko-pomorskie 7 857 9 706 11 034 14 721 

lubelskie 10 044 12 750 13 457 19 602 

lubuskie 3 821 4 635 5 211 7 007 

łódzkie 9 121 11 555 12 670 16 793 

małopolskie 14 430 17 373 19 801 27 476 

mazowieckie 20 334 23 631 25 706 37 729 

opolskie 4 177 5 302 5 675 7 653 

podkarpackie 11 262 14 121 15 062 20 485 

podlaskie 5 388 6 735 7 178 9 038 

pomorskie 8 735 10 486 11 646 15 470 

śląskie 16 038 19 880 22 121 28 331 

świętokrzyskie 4 557 5 808 6 124 9 683 

warmińsko-mazurskie 5 574 6 951 7 648 10 549 

wielkopolskie 14 781 18 401 19 594 26 220 

zachodniopomorskie 6 742 8 088 8 722 11 022 

Tabela 31. Liczba szkolnych komputerów z dostępem do Internetu 

w województwach w 2006 roku 


Dzięki wysokiej stopie wzrostu liczby jednostek w roku 2006 nasycenie 

szkół województwa komputerami pozwalającymi uczniom korzystać z zasobów 

i usług Internetu osiągnęło najwyższy wskaźnik w kraju – 87%. 


Odsetek komputerów szkolnych podłączonych do Internetu 

Ogółem 

2003 2004 2005 2006 

[%] [%] [%] [%] 

POLSKA 70,03 75,01 78,26 83,07 

dolnośląskie 69,75 74,94 78,91 84,12 


lubelskie 72,14 75,91 78,11 83,34 

lubuskie 69,68 75,19 77,73 81,41 

łódzkie 66,79 73,02 76,76 81,09 

małopolskie 71,07 76,54 80,41 86,00 

mazowieckie 67,92 71,99 75,00 80,03 

opolskie 67,19 73,06 76,34 80,92 

podkarpackie 73,43 78,78 81,63 86,96 

93

94 

podlaskie 72,22 77,40 79,42 80,76 

pomorskie 73,37 77,36 81,43 85,89 

śląskie 69,15 75,42 80,37 83,56 





Tabela 32. Odsetek szkolnych komputerów z dostępem do Internetu w województwach 

w 2006 roku 


W szkołach powiatów Podkarpacia ilość komputerów podłączonych do 

Internetu przedstawia się następująco: 


Komputery podłączone do Internetu 

Ogółem 

2003 2004 2005 2006 

[sztuk] [sztuk] [sztuk] [sztuk] 

POLSKA 154 060 189 201 207 135 281 947 

PODKARPACKIE 11 262 14 121 15 062 20 485 

powiat dębicki 729 910 955 1 240 

powiat kolbuszowski 374 486 492 678 

powiat leżajski 454 524 537 820 

powiat łańcucki 337 503 511 686 

powiat mielecki 704 891 955 1 295 

powiat niżański 369 529 546 706 

powiat ropczycko-sędziszowski 315 449 456 779 

powiat rzeszowski 1 001 1 293 1 359 1 802 

powiat stalowowolski 526 655 702 832 

powiat tarnobrzeski 335 454 479 584 

powiat m. Rzeszów 590 636 723 1 000 

powiat m. Tarnobrzeg 174 199 214 292 

powiat bieszczadzki 172 172 192 243 

powiat brzozowski 476 598 672 871 

powiat jarosławski 680 874 926 1 252 

powiat jasielski 649 754 821 1 161 

powiat krośnieński 663 870 943 1 190 

powiat lubaczowski 379 470 492 646 

powiat przemyski 388 530 560 846 

powiat przeworski 420 475 527 777 

powiat sanocki 497 632 670 889 

powiat strzyżowski 363 396 465 750 

powiat leski 200 233 243 312

powiat m. Krosno 210 248 269 366 

powiat m. Przemyśl 257 340 353 468 

Tabela 33. Liczba szkolnych komputerów z dostępem do Internetu w powiatach 

Podkarpacia w 2006 roku 


W powiatach województwa nasycenie szkolnymi komputerami z dostępem 

do Internetu przedstawia się następująco: 


Odsetek komputerów szkolnych podłączonych do 

Internetu 

Ogółem 

2003 2004 2005 2006 

[%] [%] [%] [%] 

POLSKA 70,03 75,01 78,26 83,07 

PODKARPACKIE 73,43 78,78 81,63 86,96 























powiat leski 74,91 77,93 82,09 83,20 



Tabela 34. Odsetek szkolnych komputerów z dostępem do Internetu w powiatach Podkarpacia 

w 2006 roku 


95

96 

Poziom nasycenia infrastrukturą informatyczną szkół w powiązaniu 

z realizacją potrzeb edukacyjnych znacznie lepiej odzwierciedla 

wskaźnik prezentujący liczbę uczniów korzystających z jednego komputera 

159 . Liczbę uczniów przypadających na jeden szkolny komputer 

w województwach w latach 2003-2006 przedstawia tabela 35. 


Liczba uczniów przypadających na 1 komputer 

Ogółem 

2003 2004 2005 2006 

[osoba] [osoba] [osoba] [osoba] 

POLSKA 35,50 28,00 25,00 17,98 

dolnośląskie 35,00 28,00 24,50 18,14 


lubelskie 33,00 25,50 23,50 15,80 

lubuskie 40,00 32,00 27,50 19,68 

łódzkie 35,50 27,50 24,50 18,65 

małopolskie 32,50 27,00 23,50 16,48 

mazowieckie 33,00 28,00 26,00 16,90 

opolskie 34,00 26,00 23,50 16,88 

podkarpackie 29,50 22,50 20,50 14,91 

podlaskie 33,50 25,50 23,50 18,37 

pomorskie 39,00 31,50 28,50 20,55 





Tabela 35. Liczba uczniów w województwach przypadających na 1 komputer 

w szkołach w roku 2006 


W roku 2006 najkorzystniejsze wskaźniki, bo zaledwie 12 uczniów 

przypadających na jeden komputer, odnotowano w szkołach wiejskich 

powiatów ziemskich: krośnieńskiego, brzozowskiego i leskiego, 

co prezentuje tabela 36. 


Liczba uczniów przypadających na 1 komputer 

Ogółem 

2003 2004 2005 2006 

[osoba] [osoba] [osoba] [osoba] 

POLSKA 35,50 28,00 25,00 17,98 

PODKARPACKIE 29,50 22,50 20,50 14,91 



159 W ostatnich latach w polskim systemie oświaty dokonywano znaczących inwestycji w infrastrukturę informatyczną ze 

środków Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (pracownie 

komputerowe oraz Internetowe centra informacji multimedialnej w bibliotekach szkolnych i pedagogicznych). 

W roku 2007 MEN wdraża ogólnopolski system gminnych centrów kształcenia na odległość. Z Europejskiego Funduszu 

Społecznego na zakup pracowni komputerowych dla szkół MEN wydatkuje do końca 2008 około 460 mln zł.

StatuS i j a K o ś ć 

w yKSztałceNia 

w y ż S z e g o a potR zeby 






















powiat leski 20,50 16,00 15,00 12,03 



Tabela 36. Liczba uczniów przypadająca na 1 komputer w szkołach 

województwa podkarpackiego w roku 2006 


Inwestycje w infrastrukturę informatyczną i dostęp do Internetu szkół województwa podkarpackiego 

w latach 2005-2006 doprowadziły do przełomowego wzrostu dostępu uczniów Podkarpacia do komputerów 

i do osiągnięcia mniejszej o jedną trzecią, najwyższej w Polsce wartości wskaźnika – 15 uczniów/ 

komputer. Nowoczesne pracownie komputerowe, zwłaszcza w szkołach wiejskich, powinny stać się środowiskiem 

wsparcia procesów permanentnej edukacji dla społeczeństwa informacyjnego w regionie. 

Upowszechnienie wyższego wykształcenia i zapewnienie wysokiej jakości 

szkolnictwa trzeciego oraz czwartego stopnia dostosowanej do 

potrzeb rozwojowych województwa stanowią warunek powodzenia 

procesów transformacji województwa w region wiedzy i innowacji 160 . 

W roku 2004 poziom wykształcenia mieszkańców województwa był 

niższy niż średnia krajowa. Zaledwie 9,11% mieszkańców Podkarpacia 

legitymowało się wówczas dyplomem wyższej uczelni, a aż 32,7% 

posiadało wykształcenie podstawowe lub niepełne podstawowe (brak 

statusu posiadania formalnego wykształcenia). 

160 Por. Priorytet Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Podkarpackiego na lata 2005-2013: Zwiększenie potencjału 

instytucji edukacyjnych, naukowych i badawczo rozwojowych regionu. 

97

98 

32,73% 

Rysunek 17. Odsetek mieszkańców Podkarpacia w grupach wykształcenia w roku 2004 

Źródło: Urząd Statystyczny w Rzeszowie (2004) 

Rysunek 18 dowodzi jednak, iż od 1999 roku wzrasta liczba studentów 

szkół wyższych, a w 2007 roku osiągnęła ona ponad 78 000 161 . 

Jednakże wartość wskaźnika liczby studentów na 10 000 mieszkańców 

regionu wynosił w 2005 roku zaledwie 374,6 i chociaż był wyższy 

od średniej w Unii Europejskiej – 369 osób, to odbiegał dalece od 

średniej krajowej – 504 osoby 162 . Województwo podkarpackie zajmowało 

zatem pod tym względem przedostatnie miejsce w kraju. 

Jednakże liczba studentów na Podkarpaciu szybko rośnie. Coraz większa 

ich grupa (27,8%) kształci się na uczelniach niepaństwowych. Za 

dynamiką wzrostu liczby studentów nie nadąża jednak wzrost liczby 

nauczycieli akademickich, powodując, iż stale rośnie liczba studentów 

przypadających na jednego nauczyciela. 

Głównym ośrodkiem akademickim Podkarpacia jest Rzeszów, gdzie 

studiuje 67% studentów (48 tys.) 

1999 

2000 

2001 

2002 

2003 

2004 

2005 

Rysunek 18. Studenci szkół wyższych województwa podkarpackiego w latach 1999-2005 

Źródło: RPO Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 (2007) 

161 Województwo Podkarpackie, Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013, projekt 

z dnia 13 lipca 2007, Diagnoza sytuacji społeczno-gospodarczej, s. 30. 

162 Tamże, s. 7. 

27,76% 

9,11% 

22,43% 

7,97% 

wyższe 

policealne i średnie zawodowe 

średnie ogólnokształcące 

zasadnicze zawodowe 

0 2000 4000 6000 8000 

uczelnie państwowe 

uczelnie niepaństwowe 

podstawowe, niepełne podstawowe

de f i c y t StudeNtów 

iN f o R m a t y K i N a 

u c ze l N i a c h po d K a R p a c i a 

Odsetek osób z wykształceniem wyższym mieszkających w miastach Podkarpacia (14,8%) jest prawie 

trzykrotnie większy niż osób zamieszkujących obszary wiejskie (4,6 %). Podkarpacką wieś zamieszkuje 

populacja osób o niskim statusie formalnego wykształcenia i z niską funkcjonalnością posiadanej wiedzy. 

Populacja ta – zgodnie z dowiedzioną w badaniach korelacją między poziomem wykształcenia a korzystaniem 

z Internetu – niemal nie korzysta z Internetu. 

W roku 2004 niespełna 5% ogólnej liczby studentów szkół wyższych 

Podkarpacia uczyło się na kierunkach informatycznych (w tym zaledwie 

2% na kierunku informatyka stosowana, a 3% – informatyka 

i ekonometria). Znacząco większe są grupy studentów ekonomii 

(11%), Struktura administracji kierunków kształcenia (10%) oraz w województwie zarządzania podkarpackim i marketingu w (7%). 2004 r. 

Pozostałe 

Informatyka stosowana 

Turystyka i rekreacja 

Informatyka 

Informatyka i ekonometria 

Socjologia 

Rysunek 19. Struktura kierunków kształcenia w województwie podkarpackim w roku 2004 

Źródło: M. Borowiec (2006) 163 

W roku 2006 w państwowych uczelniach wyższych województwa 

uczyło się blisko 5 tys. studentów kierunków informatycznych, co sytuowało 

region na 11 miejscu w kraju ze wskaźnikiem nasycenia liczbą 

studentów informatyki na 10 tys. mieszkańców 23,2% (poniżej 

średniej krajowej wynoszącej 26,5%). Należy jednak podkreślić, iż 

w porównaniu do roku 2005 nastąpił bardzo istotny wzrost liczby studentów 

o blisko 1900 osób. 

Województwo Liczba osób 

Wartość wskaźnika 

na 10 tys. 

mieszkańców 

Ekonomia 

Administracja 

Zarządzanie i marketing 

Gospodarka turystyczna i hotelarstwo 

Pedagogika 

Rachunkowość i finanse przedsiębiorstw 

Prawo 

Mechanika i budowa maszyn 

Pozycja w skali kraju 

dolnośląskie 10 614 36,85 2 

kujawsko-pomorskie 3 222 15,59 14 

lubelskie 3 287 15,08 16 

lubuskie 2 361 23,39 10 

łódzkie 12 601 49,02 1 

małopolskie 8 384 25,74 5 

mazowieckie 17 528 33,94 3 

opolskie 2 438 23,43 9 

podkarpackie 4 894 23,23 11 

podlaskie 2 942 24,54 8 

163 M. Borowiec, Rola rzeszowskiego ośrodka akademickiego w przestrzeni regionalnej Polski Południowo-Wschodniej 

i procesie kształtowania Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego, prezentacja podczas III Seminarium „Kierunki 

rozwoju Rzeszowskiego Obszaru Metropolitalnego”, Świlcza, 15 czerwca 2007. 

99

100 

Um i e j ę t n o ś c i 

k o r z y s ta n i a 

z k o m p U t e r a 

pomorskie 4 062 18,46 12 

śląskie 12 704 27,21 4 

świętokrzyskie 1 971 15,31 15 

warmińsko-mazurskie 3 600 25,18 6 

wielkopolskie 6 112 18,11 13 

zachodniopomorskie 4 194 24,80 7 

Polska 100 914 26,47 

Tabela 37. Studenci kierunków informatycznych w szkołach państwowych w Polsce 


Ta tendencja wzrostowa budzi nadzieje. Z badań wynika bowiem, iż 

w najbliższych latach obok zawodów sektora finansowego na rynku 

pracy największym zainteresowaniem cieszyć się będą zawody informatyczne: 

administratorzy baz danych i sieci informatycznych, analitycy, 

projektanci, operatorzy i inżynierzy obsługi systemów komputerowych 

oraz programiści. Szacuje się, że w roku 2010 deficyt kadry 

informatycznej w Polsce osiągnie 16% (28 tys. pracowników) 164 . 

Wciąż niska na tle innych regionów Polski liczba studentów kierunków informatycznych na Podkarpaciu 

nie odpowiada potrzebom modernizacyjnym województwa w latach 2007-2013 i dynamice rozwoju 

branż przemysłu w regionie absorbujących rozwiązania ICT. Deficyt ten, o ile nie zostanie przezwyciężony, 

może stanowić jeden z czynników hamujących transformację regionu w kierunku gospodarki wiedzy. 

Jedną z kluczowych umiejętności cywilizacyjnych jest obecnie 

zdolność do obsługi komputera silnie powiązana z korzystaniem 

z Internetu. Poziom kompetencji mieszkańców województwa podkarpackiego 

w tym zakresie był w roku 2005 skrajnie niski i daleko odbiegał 

od wartości wskaźnika w innych regionach. 

Województwo 

Bardzo 

wysokie 

Umiejętność posługiwania się komputerem 

Wysokie Przeciętne Niskie 

dolnośląskie 9,2 23,62 51,84 15,34 


lubelskie 8,42 27,37 49,47 14,74 

lubuskie 7,96 19,47 53,98 18,58 

łódzkie 5,24 19,48 50,19 25,09 

małopolskie 8,06 26,13 49,35 16,45 

mazowieckie 3,9 25,73 51,27 19,1 

opolskie 4,21 25,26 49,47 21,05 

podkarpackie 8,04 21,11 18,09 52,76 

podlaskie 11,21 25,86 50,00 12,93 

pomorskie 6,07 19,43 59,51 14,98 

śląskie 4,91 26,92 48,72 19,45 


164 T. Pomianek (red.), Raport: Rynek pracy w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej, wyd. VI poszerzone i uaktualnione, 

Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, Rzeszów 2007.




Ogółem 6,24 23,77 51,75 18,24 

Tabela 38. Umiejętność posługiwania się komputerem według województw 


Aż 52,8% mieszkańców Podkarpacia deklarowało niskie umiejętności 

posługiwania się komputerem, co lokowało region zdecydowanie 

na końcu polskiej stawki. Drugi od końca wskaźnik niskich kwalifikacji 

cechował województwo łódzkie, lecz wynosił znacznie mniej, bo 

25,1%. Także w kategorii przeciętnych kwalifikacji wartość wskaźnika 

dla Podkarpacia wynosiła co najmniej dwukrotnie mniej niż w innych 

województwach (18,1%). Wysokie umiejętności posiadało 21,1% 

mieszkańców, a bardzo wysokie tylko 8%. 

Klucz do odpowiedzi na pytanie o niski poziom alfabetyzacji komputerowej 

oraz umiejętności informatyczne cechujące mieszkańców 

Podkarpacia znajduje się w regionalnym systemie edukacji. Jak już 

wspomniano, badania Diagnoza Społeczna 2005 potwierdzają silny 

bezpośredni związek między niskim poziomem wykształcenia mieszkańców 

i małym stopniem korzystania przez nich z Internetu. Aż 

60% mieszkańców Podkarpacia nie posiada wykształcenia średniego, 

zaś blisko 28% populacji to absolwenci szkół zawodowych, które 

w badaniach jakości edukacji osiągają najniższe wyniki, szczególnie 

w testach badających tzw. funkcjonalność wiedzy, powiązaną z umiejętnościami 

życia i pracy w otoczeniu ICT 165 . 

Zdaniem M. Piątkowskiego w Polsce u uczniów szkół średnich i zawodowych 

nie następuje wzrost funkcjonalności wiedzy (functional literacy), 

która jest kluczem do produktywnej absorpcji ICT 166 . Ranking 

PISA pokazuje, że mamy dużo do nadrobienia, szczególnie w zakresie 

matematyki – najważniejszej dla rozwoju zaawansowanych 

umiejętności ICT – dowodzi Piątkowski. Pomimo trwających zmian 

w programach kształcenia, zmierzających do zwiększenia zakresu 

funkcjonalności wiedzy i zmniejszenia liczby encyklopedycznych faktów, 

niewystarczające szkolenia nauczycieli, słabe bodźce finansowe 

i opór wykładowców wobec zmian ograniczają tempo poprawy. (…) 

Należy podjąć dalsze działania stymulujące umiejętność niezależnego 

rozwiązywania problemów, wykształcające kreatywność i innowacyjność, 

a także poprawiające zdolność do pracy w grupach. 

Deficyt funkcjonalności wiedzy u absolwentów szkół średnich i zawodowych, 

stanowiących blisko jedną trzecią mieszkańców województwa, 

negatywnie oddziałuje na powstawanie nowych miejsc pracy na 

Podkarpaciu. Przedsiębiorcy z regionu warunkują zatrudnienie posiadaniem 

kwalifikacji w tym zakresie, a umiejętność obsługi komputera 

sytuują wysoko w hierarchii cech idealnego kandydata na pracownika, 

równie istotną, co znajomość branży i rynku 167 . 

165 OECD, Program for International Students Assesment (PISA), Learning for Tommorow’s Word. First Results from 

PISA 2003. 

166 M. Piątkowski, Polska – kulejąc w kierunku społeczeństwa informacyjnego, „e - Mentor”, nr 4(16), Warszawa 2006, 

s. 15. 

167 T. Pomianek (red.), Raport: Rynek pracy w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej, wyd. VI poszerzone i uaktualnione, 

Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, Rzeszów 2007, s. 59. 

101

102 

obsługa komputera 

znajomość języków obcych 

doświadczenie zawodowe 

ukończone dodatkowe kursy specjalistyczne 

znajomość rynku, branży, dziedziny 

wiedza zawodowa (teoretyczna i praktyczna) 

0% 20% 40% 60% 80% 100% 

50,0% 

64,2% 

Rysunek 20. Kompetencje idealnego kandydata na pracownika 

na Podkarpaciu wg pracodawców 

Źródło: Rynek pracy w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej (2007) 

Autorzy raportu Diagnoza społeczna 2005 wskazują na fakt, iż w latach 

2003-2005 odsetek ludzi aktywnych edukacyjnie wzrósł w miastach 

z 18% do 25% oraz na wsi z 7,5% do 9%. Oznacza to, że 

dysproporcje między miastem a wsią w tym zakresie pogłębiły się. 

Niekorzystne wskaźniki edukacyjne cechują mieszkańców wsi i miast 

poniżej 200 tys. mieszkańców w wieku 30-39 lat. Osoby starsze (powyżej 

39 lat) niemal nie korzystają ze szkoleń i kursów. 

Ponadto ustalono, że proces doskonalenia kwalifikacji ludności dorosłej 

ma w Polsce wciąż niewielki zasięg i jest wysoce selektywny. Ten 

niezwykle istotny wynik (…) upoważnia do stwierdzenia o narastających 

dysproporcjach szans rozwojowych mieszkańców miast i wsi 

oraz o istnieniu luki kompetencyjnej między wymienionymi grupami 

ludności, która pogłębia się w miarę przechodzenia do starszych grup 

wieku. Kształcenie ustawiczne – jeden z podstawowych warunków 

zwiększania zdolności do zatrudnienia – ma w Polsce wciąż charakter 

marginalny. 

68,8% 

77,3% 

92,78% 

94,6% 

Skrajnie niskie umiejętności obsługi komputera cechujące mieszkańców województwa podkarpackiego, 

niewynikające z braku komputerów i dostępu do Internetu 168 , wskazują na kontekst szerszego deficytu 

umiejętności cywilizacyjnych występujący w przeważającej części populacji regionu, zwłaszcza mieszkającej 

na wsi. Czynnik ten będzie w latach 2007-2013 silnie hamować procesy rozwoju branż wymagających 

absorpcji ICT, a w rezultacie ograniczać dynamikę transformacji regionu w kierunku gospodarki wiedzy. 

168 Tak niski poziom umiejętności w obsłudze komputerów nie znajduje uzasadnienia w ograniczeniach w dostępie do 

sprzętu. Województwo podkarpackie cechuje bowiem średni poziom korzystania z Internetu.

103

104 

2.5

2.5 Samorządy Podkarpacia 

motorem e - Rozwoju 

województwa 

od p o w i e d z i a lN o ś ć 

S a m o R z ą d ó w z a 

e - iN t e g R a c j ę 

SpołeczeńSt wa 

W krajach Unii Europejskiej rozwój społeczeństwa informacyjnego stymulowany 

jest w znaczącym stopniu przez czynniki społeczne i gospodarcze 

występujące na poziomie lokalnym. Kompetencje samorządów 

obejmują bowiem kluczowe zagadnienia e - Rozwoju, m.in.: szkolnictwo 

podstawowe, średnie i policealne oraz edukację dorosłych, zwalczanie 

wykluczenia społecznego i bezrobocia, wspieranie rozwoju gospodarczego, 

zapewnienie opieki zdrowotnej, a także modernizację 

zarządzania terytorium i usprawnienie świadczenia usług publicznych 

dla mieszkańców. To właśnie na poziomie lokalnym realizują się procesy, 

dzięki którym możliwe jest włączanie do społeczeństwa informacyjnego 

grup osób z różnych powodów wykluczonych z dostępu do informacji 

i usług Internetu oraz wyłączonych z komunikacji elektronicznej. 

Nazywamy je zbiorczo procesami e - Integracji 169 . Komisja Europejska 

– w strategii i2010 – Europejskie społeczeństwo informacyjne dla wzrostu 

i zatrudnienia nadała im wysoki priorytet 170 . 

Wzmocnienie spójności społecznej, ekonomicznej i terytorialnej poprzez zwiększenie 

dostępności produktów i usług ICT, również w regionach słabiej rozwiniętych, 

jest ekonomiczną, społeczną, etyczną i polityczną koniecznością. 

W strategii i2010 kładzie się duży nacisk na powszechny udział i na wyposażenie 

wszystkich obywateli w podstawowe umiejętności cyfrowe. ICT mają duży 

potencjał w zakresie poprawy jakości życia obywateli. Mogą przyczynić się do 

poprawy zdrowia obywateli dzięki nowym usługom zdrowotnym i socjalnym, 

których wprowadzenie staje się możliwe właśnie dzięki ICT. W kontekście wyzwań 

demograficznych stojących przed Europą, ICT mogą pomóc w zwiększeniu 

wydajności i efektywności publicznych systemów ochrony zdrowia i opieki 

społecznej. ICT mogą również być ważnym czynnikiem wspomagającym różnorodność 

kulturową Europy, ponieważ dzięki nim europejskie dziedzictwo 

i twórczość kulturalną można udostępnić większej liczbie osób. Technologie te 

są również narzędziem wspomagającym ochronę środowiska, np. w dziedzinie 

monitorowania i postępowania w następstwie katastrof oraz poprzez czyste, 

energooszczędne i wydajne procesy produkcyjne. Wreszcie, ICT mogą również 

przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa transportu i uczynić go bardziej 

czystym i energooszczędnym 171 . 

169 ang. e - Inclusion. 

170 Komisja Wspólnot Europejskich, Komunikat Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu 

Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów, i2010 – Europejskie społeczeństwo informacyjne dla wzrostu 

i zatrudnienia, Bruksela, 1 czerwca 2005, COM (2005) 229 końcowy, s. 11. 

171 Tamże; Por. rozdział I niniejszego opracowania. 

105

106 

Jakkolwiek osoby objęte wykluczeniem cyfrowym nie stają się automatycznie 

wykluczonymi społecznie – to brak dostępu do usług i treści 

Internetu stanowi dziś ważny czynnik zwiększający ryzyko objęcia 

wykluczeniem społecznym, a zatem znalezienia się w sferze cywilizacyjnej, 

kulturowej i ekonomicznej marginalizacji 172 . Inicjatywy i działania 

e - Integracji mają skutecznie zapewnić udział indywidualnych 

osób i społeczności we wszystkich wymiarach społeczeństwa informacyjnego 

oraz gospodarki wiedzy poprzez korzystanie z ICT. Staje 

się to możliwe dzięki usuwaniu barier dostępności ICT w celu efektywnego 

korzystania z dobrodziejstw Internetu. 

Z drugiej strony technologie teleinformatyczne stanowią narzędzia 

wspomagające równy, nieograniczony i aktywny udział obywateli 

w procesach społecznych na wszystkich polach – w budowaniu relacji 

społecznych w lokalnym środowisku, w pracy, w kulturze i polityce 173 . 

e - Integracja koncentruje się na rozwiązaniach ICT dla osób niepełnosprawnych 

oraz grup specjalnego ryzyka, a także umożliwiających 

samodzielne skorzystanie z pomocy przez osoby indywidualne i społeczności 

lokalne. 

Nie należy jednak jej mylić lub utożsamiać z samym zapewnieniem 

warunków organizacyjno - technicznych do korzystania i stosowania 

ICT przez społeczeństwo, nazywanym czasem e - Zastosowaniem 174 . 

Samo udostępnienie infrastruktury teleinformatycznej (podaż) nie 

wystarcza, jeśli nie towarzyszą mu praktyczne umiejętności korzystania 

z e - usług, wiedza dziedzinowa umożliwiająca zrozumienie treści 

oraz wola korzystania z usług świadczonych w nowoczesny, choć 

odbiegający od dotychczasowej praktyki sposób działania (popyt). 

W latach 2007-2013 samorządy regionów zagrożonych wykluczeniem 

cyfrowym stają przed trzema strategicznymi wyzwaniami: 

• uchronienia się przed tworzeniem nowych podziałów i dysproporcji 

w dostępie do ICT oraz usług i treści cyfrowych, 

a także poszerzania istniejących (przeciwdziałanie wykluczeniu 

cyfrowemu) 

• wykorzystania ICT do ograniczania stopnia oraz zakresu 

dyskryminacji, wykluczenia społecznego i do pełniejszego 

włączania osób, grup i obszarów w niekorzystnym położeniu socjalnym 

(integracja społeczna dzięki ICT) 

• wzmocnienia aktywnego uczestnictwa większości obywateli 

w procesach społecznych dzięki wykorzystaniu ICT dla 

wsparcia spójności społecznej, konkurencyjności i demokracji175 (e - Demokracja). 

Ponadto samorządy lokalne i regionalne wykorzystywać mogą rozwiązania 

teleinformatyczne do zapewnienia większej spójności polityk 

i programów społecznych ze zróżnicowanymi potrzebami 

mieszkańców: 

172 W latach 2004-2007 w Polsce największą i – zdaniem autorów niniejszego opracowania: nadmierną – wagę władze 

samorządowe przykładały od budowy infrastruktury teleinformatycznej, głównie do wdrażania projektów elektronicznej 

administracji w urzędach samorządowych. Niewielką natomiast – do projektów usług świadczonych drogą 

elektroniczną dla mieszkańców w sposób łatwy i przyjazny, wsparty szkoleniami i promocją. Postulat nadania priorytetu 

dla projektów e - Integracji w polskich regionach wynika zatem także z wniosków z analizy projektów działania 

1.5 ZPORR przeprowadzonej we wrześniu 2007 r. przez Stowarzyszenie „Miasta w Internecie” na zlecenie MSWiA. 

173 eEurope Advisory Group, e-Inclusion: New challenges and policy recommendations, Report co-ordinated by David 

Kaplan, lipiec 2005. 

174 ang. e - Adoption. 

175 eEurope Advisory Group, e-Inclusion: New challenges and policy recommendations, Report co-ordinated by David 

Kaplan, lipiec 2005, s. 18.

• jako efektywne narzędzia do wsparcia pracowników socjalnych 

w ich pracy 

• dla rozwijania kluczowych umiejętności niezbędnych do życia i pracy 

w środowisku gospodarki wiedzy (w tym funkcjonalnej alfabetyzacji 

komputerowej) w sposób dostosowany do indywidualnych 

oczekiwań i potrzeb 

• dla zapewnienia nowych możliwości mediacji i negocjacji 

• dla włączenia mieszkańców w proces definiowania i oceny lokalnych 

polityk społecznych 

• dla zachęcania do samodzielnego korzystania z edukacji przez całe 

życie176 oraz udostępniania odpowiednich narzędzi edukacji, szczególnie 

dla małych i średnich przedsiębiorstw oraz społeczności 

w niekorzystnym położeniu 

177 • dla ułatwiania wykorzystania e - umiejętności pracowników w zawodach 

niewymagających wysokich kwalifikacji 

• dla rozwijania publicznych usług dostępnych drogą elektroniczną 

(szczególnie elektronicznej administracji) oraz zwiększenia dostępności 

i zapewnienia udziału w konsultacjach on-line organizacji pozarządowych 

i grup społecznie niedowartościowanych 178 . 

W Polsce, szczególnie na Podkarpaciu, poziom wiedzy o zastosowaniu ICT do stymulowania integracji 

społecznej oraz wyrównywania szans życiowych grup i społeczności znajdujących się w niekorzystnym 

położeniu socjalnym jest bardzo niski. Inicjatywy i projekty e - Integracji – czynnika kluczowego dla zwalczania 

wykluczenia cyfrowego w różnych jego przejawach oraz włączania obywateli w procesy demokratyczne 

– nie była jak dotąd dostrzegana przez władze publiczne jako narzędzie rozwiązywania realnych 

problemów regionu. 

2.5.1 Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego 

w gminach i powiatach Podkarpacia 

W okresie od kwietnia do lipca 2007 roku Stowarzyszenie „Miasta 

w Internecie” przeprowadziło badanie ankietowe dla uzyskania ilościowych 

wskaźników dotyczących infrastruktury teleinformatycznej 

samorządów województwa podkarpackiego, stanu kadr informatycznych 

oraz postępu w realizacji projektów teleinformatycznych, 

a także wielkości nakładów na projekty społeczeństwa informacyjnego 

179 . Wyniki tego badania prezentuje niniejszy podrozdział Strategii. 

176 ang. lifelong learning. 

177 ang. e - Skills. 

178 eEurope Advisory Group, e - Inclusion: New challenges and policy recommendations, Report co-ordinated by David 

Kaplan, lipiec 2005, s. 18. 

179 W badaniu ankietowym uzyskano odpowiedzi 100% respondentów – samorządów powiatowych oraz gminnych województwa 

podkarpackiego, co potwierdza duże zainteresowanie władz regionu opracowaniem i realizacją Strategii 

Informatyzacji Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013. 

107

108 

iN f o R m a t y c y 

w a d m iN iS t R a c j i 

loK alNej po d K a R p a c i a 

Ko m p u t e R y i iNteRNet 

w u R z ę d a c h 


Wartości podstawowych 14 wskaźników zawiera tabela 39. 

Pracownicy urzędów 

Wskaźnik Gminy Powiaty 180 

Odsetek stałych pracowników urzędu zajmujących się obsługą infrastruktury 

i sprzętem teleinformatycznym 

Średnia liczba stałych pracowników urzędu zajmujących się obsługą 

infrastruktury i sprzętem teleinformatycznym 

Odsetek pracowników urzędu zajmujących się utrzymaniem i obsługą 

systemów teleinformatycznych, którzy uczestniczyli w kursach 

i szkoleniach dla informatyków 

Internet w urzędach 

61,6% 97,7% 

1,16 1,93 

59,48% 90,91% 

Komputery z dostępem do Internetu w urzędach 87,6% 56,8% 

Średni koszt miesięcznego dostępu do Internetu w urzędzie 341,08 zł 577,91 zł 

Odsetek urzędów, dla których głównym dostawcą jest TP S.A. 74,3% 50% 

Odsetek JST posiadających serwis internetowy 97,3% 95,4% 

Projekty społeczeństwa informacyjnego 

Odsetek jednostek samorządu lokalnego, w których w latach 

2004-2006 zrealizowano projekty społeczeństwa informacyjnego 

Odsetek jednostek samorządu lokalnego realizujących w 2007 

roku projekty społeczeństwa informacyjnego 

Średnia wartość projektów społeczeństwa informacyjnego realizowanych 

w 2007 roku przez jednostki samorządu lokalnego 

Odsetek jednostek samorządu lokalnego planujących realizację 

w nadchodzących latach projektów społeczeństwa informacyjnego 

Średnia wartość projektów społeczeństwa informacyjnego planowanych 

do realizacji w nadchodzących latach przez jednostki 

samorządu lokalnego 

Inne 

Odsetek urzędów nieposiadających i niekorzystających z elektronicznego 

obiegu dokumentów 

Odsetek jednostek samorządu terytorialnego nieposiadających 

strategii (planu, programu) rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

na najbliższe lata zaakceptowanego przez władze 

180 

30,1% 27,7% 

12,4% 27,3% 

129 923,6 zł 312 943,7 zł 

46,41% 77,27% 

811 169,7 zł 366 111,1 zł 

86% 80% 

95,74% 90% 

Tabela 39. Wartości podstawowych wskaźników uzyskane w badaniu ankietowym SMWI 


W urzędach administracji samorządowej województwa podkarpackiego 

pracuje około 260 informatyków oraz osób wskazanych w badaniu 

jako stali pracownicy urzędu zajmujący się obsługą infrastruktury 

i sprzętu teleinformatycznego. W większości urzędów gmin pracuje 

jeden informatyk, zaś w starostwach na ogół dwóch. 

W urzędach gmin na potrzeby informatyków przeznaczono 132,5 etatu, 

w starostwach odpowiednio – 44,5 etatu. Ponadto w urzędach 

gmin zatrudniono 82 konsultantów zewnętrznych (w starostwach tylko 

jednego). W tej grupie zawodowej znacznie częściej ze szkoleń 

i kursów korzystali w roku 2006 pracownicy starostw (aż 91%). 

W urzędach administracji samorządowej w województwie podkarpackim 

pracowało w roku 2005 średnio 48,5 pracowników, niemal o połowę 

mniej niż w silnie zurbanizowanym województwie śląskim 181 . 

180 Ilekroć w opracowaniu jest mowa o starostwach powiatowych wziąto pod uwagę również urzędy miast – siedzib 

powiatów grodzkich. 

181 ARC Rynek i Opinie, Stopień informatyzacji urzędów w Polsce. Raport generalny z badań ilościowych dla MSWiA, 

2 edycja badania, Warszawa 2005.

Liczba pracowników starostw powiatowych tego ostatniego regionu 

osiągnęła średnio aż 262 osób przy 104,6 na Podkarpaciu. 

Dwa lata później badanie SMWI wykazało, że średnia liczba pracowników 

starostw nieco wzrosła do 117,6, zaś pracowników urzędów 

gmin wszystkich typów wynosiła 33,5, o 4 osoby mniej niż w badaniu 

z 2005 r. 182 

Dostęp pracowników urzędów do ICT w roku 2007 Gminy Powiaty 

Średnia liczba pracowników w urzędzie 33,5 osób 117,6 osób 

Średnia liczba komputerów w urzędzie 29,8 sztuk 95,3 sztuk 

Odsetek pracowników z dostępem do komputera 89,2% 81% 

Średnia liczba komputerów z dostępem do Internetu 26 sztuk 70,7 sztuk 

Odsetek komputerów z dostępem do Internetu 87,1% 74,2% 

Tabela 40. Dostęp pracowników urzędów województwa podkarpackiego do ICT w roku 2007 


Rysunek 21. Struktura czasu użytkowania sprzętu komputerowego w urzędach gmin 


Blisko połowa komputerów w urzędach gmin (47,8%) to sprzęt dwu- 

lub trzyletni, niemal co trzeci komputer użytkowany jest dłużej niż 

4 lata. 

Podobnie jak w przypadku urzędów gmin, starostwa powiatowe dysponują 

jedną trzecią starego sprzętu – 31,62% komputerów czteroletnich 

i starszych. 

182 Tamże. 

30,08 

22,12 

Sprzęt komputerowy w urzędach gmin 

używany powyżej 4 lat 

używany od 3 do 4 lat 

25,68 

22,12 

używany mnie niż 2 lata 


109

110 

Struktura czasu użytkowania sprzętu komputerowego 

w starostwach powiatowych na Podkarpaciu 

31,62 

18,38 

używany powyżej 4 lat 


27,47 

22,53 

używany mnie niż 2 lata 


Rysunek 22. Struktura czasu użytkowania sprzętu komputerowego w starostwach powiatowych 


Najnowszy park komputerowy mają urzędy gmin, miast i starostwa 

w powiatach: ropczycko-sędziszowskim (53,2%), kolbuszowskim 

(34,4%) oraz krośnieńskim (33,2%). Najmniej komputerów użytkowanych 

nie dłużej niż dwa lata znajduje się w urzędach powiatów: leskiego 

(zaledwie 10%) i tarnobrzeskiego (13,7%). 

13,67 

27,27 

25,81 

20,57 

16,96 34,38 21,94 

32,32 

53,22 30,37 

24,56 

28,06 32,00 

33,22 

b.d. 

28,24 

28,24 

26,62 

10,00 

25,33 

Rysunek 23. Odsetek komputerów w urzędach samorządowych użytkowanych nie dłużej 

niż dwa lata w powiatach Podkarpacia 


20,00 

18,06 

22,01 

16,43 

31,82

Trzy czwarte (74,2%) urzędników starostw korzystało w pracy z komputera 

z dostępem do Internetu, chociaż tylko nieco więcej niż połowa 

(56,8%) komputerów w starostwach była podłączona do sieci. 

Oznacza to, że pracownicy ci aktywnie poszukiwali możliwości dostępu 

do treści i usług Internetu. 

Brak dostępu do Internetu w pracy zadeklarowało zaledwie 13% pracowników 

urzędów gmin, co oznacza, że niemal wszyscy urzędnicy 

gminni posiadali komputery z łączem internetowym. 

Niemal wszystkie powiaty (95,4%) oraz gminy Podkarpacia (97,3%) 

posiadały oficjalny serwis informacyjny w Internecie. 

99,31 

54,55 

92,17 

90,59 

83,33 89,03 98,68 

81,92 

79,30 

88,44 72,68 

86,43 

71,05 

100,00 

74,68 

87,68 

88,85 

88,24 

92,04 

94,76 96,77 

100,00 

Rysunek 24. Odsetek komputerów z dostępem do Internetu w urzędach samorządowych 

w powiatach Podkarpacia 


88,98 

75,00 

Wszystkie komputery w urzędach powiatów bieszczadzkiego i grodzkiego 

– miasta Rzeszowa są połączone z Internetem. Najniższe wartości 

wskaźnika dostępności Internetu w urzędach mają powiaty: 

grodzki – miasta Tarnobrzega (54,5%) oraz grodzki – miasta 

Przemyśla (75%). 

111

112 

Rysunek 25. Typ łącza dostępowego do Internetu w urzędach samorządowych Podkarpacia 


W województwie podkarpackim przeważającą większość stanowiły 

urzędy posiadające jedno łącze stałe. Obecnie wyraźna większość 

urzędów korzysta obecnie z DSL (62,80%). Na usługę dostępową 

TP SA – Neostradę oraz stałe łącze wskazała ponad jedna czwarta 

samorządów. Kilkanaście gmin obsługuje firma Multimedia Polska, 

pojedyncze TTcomm SA 183 , Crowley 184 oraz Pilicka Telefonia 185 . Dwa 

urzędy korzystały z łącza w technologii satelitarnej. Głównym dostawcą 

usługi dostępowej do urzędów samorządowych Podkarpacia 

jest Telekomunikacja Polska SA, której klientami jest trzy czwarte 

urzędów gmin i połowa starostw. Średni miesięczny koszt takiej usługi 

wyniósł w urzędach gmin – 341 zł, zaś w starostwach – 578 zł. 

Przepustowość łączy internetowych w urzędach gmin Podkarpacia 

Przepustowość 64 kb/s 128 kb/s 256 kb/s 512 kb/s 1 Mb 2 Mb > 2 Mb 

Ilość gmin 3 8 6 38 44 38 22 

Tabela 41. Przepustowość łączy internetowych w urzędach gmin Podkarpacia 

Źródło: badanie ankietowe przeprowadzone przez Wojewódzkie Ośrodki Informatyki Terenowych 

Baz Danych na zlecenie MSWiA w październiku 2006 r. 186 

Tylko w jednej trzeciej (36%) gmin możliwe jest zastąpienie obecnego 

dostawcy usługi internetowej innym operatorem lub wykupienie 

usługi w celu zwiększenia niezawodności oraz bezpieczeństwa łączy. 

Wartość tego wskaźnika nie odbiega istotnie od średniej krajowej. 

Województwo 

Istnieje inny dostawca 

Internetu 

Liczba gmin 


% gmin 

dolnośląskie 45 169 27% 

kujawsko-pomorskie 48 144 33% 

lubelskie 52 213 24% 

lubuskie 24 83 29% 

łódzkie 73 177 41% 

183 http://www.ttcomm.pl/ 

184 http://www.crowley.pl/mainpage.dhtml 

185 http://www.pilicka.com.pl/ 

Typ łącza dostępowego do Internetu w urzędach Podkarpacia 

12,8 

14,02 

1,83 

0,61 

1,83 

5,49 

186 MSWiA, Projekt PESEL2, Stan infrastruktury teleinformatycznej państwa. Podłączenie do Internetu urzędów gmin 

w Polsce. Analiza wyników, Warszawa 2007. 

62,8 

DSL 

Neostrada 

Stałe łącze 

Modemowy 

Bezprzewodowy 

Satelitarny 

Radiowy

Ro z w i ą z aN i a 

iN f o R m a t y c z N e g m iN a c h 

R e g i oN u 

małopolskie 70 182 38% 

mazowieckie 82 314 26% 

opolskie 18 71 25% 

podkarpackie 58 159 36% 

podlaskie 25 118 21% 

pomorskie 55 123 45% 

śląskie 60 167 36% 

świętokrzyskie 40 102 39% 

warmińsko-mazurskie 30 116 26% 

wielkopolskie 84 226 37% 

zachodniopomorskie 31 114 27% 

Tabela 42. Alternatywni dostawcy usługi dostępu do Internetu w gminach Podkarpacia 

Źródło: badanie ankietowe przeprowadzone przez Wojewódzkie Ośrodki Informatyki Terenowych 

Baz Danych na zlecenie MSWiA w październiku 2006 r. 

Blisko jedna trzecia komputerów w urzędach administracji samorządowej Podkarpacia uległa amortyzacji 

i powinna zostać zastąpiona nowym sprzętem odpowiadającym potrzebom lokalnym. Znacząca część 

urzędów posiada dostęp do Internetu na poziomie umożliwiającym świadczenie usług drogą elektroniczną, 

jednakże trzeba pamiętać, że administracja należy do uprzywilejowanych klientów operatorów 

teleinformatycznych. Dostęp mieszkańców do Internetu po przystępnej cenie w gminach wiejskich jest 

utrudniony, a w niektórych niemożliwy. 

Badanie firmy ARC Rynek i Opinie w 2005 roku pozwoliło uzyskać informacje 

na temat wybranych rozwiązań teleinformatycznych obecnych 

w gminach Podkarpacia. 

Wśród rozwiązań sieciowych najbardziej popularnym rozwiązaniem 

jest kablowy LAN 187 , który łączy infrastrukturę komputerową w blisko 

90% urzędów gmin Podkarpacia. Sieć ta pozwala na wdrożenie rozwiązań 

typu Intranet 188 , co nastąpiło w niemal 40% urzędów. 

Odsetek urzędów gmin Podkarpacia posiadający dane rozwiązanie sieciowe w roku 2005 

Bezprzewodowy 

LAN [%] 

Kablowy LAN 

[%] 

Intranet 

[%] 

Extranet 189 

[%] 

Żadne z wymienionych 

[%] 

8,7 88,7 38,8 2,6 3,4 

189 

Tabela 43. Odsetek urzędów gmin Podkarpacia posiadających dane rozwiązanie sieciowe 


W 2005 roku w blisko połowie gmin regionu działał co najmniej jeden 

publiczny punkt dostępu do Internetu (PIAP), co oznacza, że na przełomie 

lat 2004/2005 blisko jedna czwarta samorządów Podkarpacia 

zdecydowała się na zainwestowanie w tego typu udogodnienia dla 

mieszkańców. 30% gmin posiadała jedno telecentrum (PIAP), blisko 

7% – dwa, zaś niemal 11% – trzy i więcej. 

187 LAN (ang. Local Area Network) – komputerowa sieć lokalna o małym zasięgu obejmująca np. budynek. 

188 Intranet – wydzielona sieć wewnętrzna oparta na rozwiązaniach stosowanych w Internecie – tych samych standardach, 

protokołach i aplikacjach. Podstawowym celem Intranetu jest ułatwienie pracownikom dostępu do tych 

samych danych i usług. 

189 Ekstranet – rozszerzenie wewnętrznej sieci komputerowej instytucji wykorzystujące technologie i protokoły stosowane 

w Internecie (przede wszystkim TCP/IP). Ekstranety spotyka się najczęściej w zastosowaniach biznesowych, 

gdzie traktowane są jako „przedłużenie” Intranetu, służąc wymianie informacji z partnerami, klientami, dostawcami. 

W administracji umożliwiają pracę urzędników w wielu budynkach lub telepracę – zdalne korzystanie z aplikacji informatycznych 

urzędu przez wielu pracowników. 

113

114 

Odsetek gmin Podkarpacia posiadający daną liczbę PIAP w roku 2005 

0 1 2 3 i więcej 

53,3% 29,5% 6,7% 10,7% 

Tabela 44. Odsetek urzędów gmin Podkarpacia posiadających daną liczbę 

publicznych punktów dostępu do Internetu (PIAP) 


W 2007 roku publicznych punktów dostępu do Internetu było już – 

wg danych MSWiA – wyraźnie więcej. Wszystkie powiaty ziemskie – 

za wyjątkiem bieszczadzkiego i stalowowolskiego – posiadały więcej 

niż 3 telecentra. Najwięcej, aż 17, zlokalizowanych jest na terenie powiatu 

rzeszowskiego. 

PIAP utworzone w ramach projektu IKONKA 

Lp. Powiat Liczba PIAP 

1. Powiat bieszczadzki 3 

2. Powiat brzozowski 5 

3. Powiat dębicki 6 

4. Powiat jarosławski 8 

5. Powiat jasielski 10 

6. Powiat kolbuszowski 5 

7. Powiat krośnieński 8 

8. Powiat leski 7 

9. Powiat leżajski 7 

10. Powiat lubaczowski 7 

11. Powiat łańcucki 7 

12. Powiat mielecki 12 

13. Powiat niżański 6 

14. Powiat przemyski 9 

15. Powiat przeworski 9 

16. Powiat ropczycko-sędziszowski 5 

17. Powiat rzeszowski 17 

18. Powiat sanocki 7 

19. Powiat stalowowolski 3 

20. Powiat strzyżowski 5 

21. Powiat tarnobrzeski 5 

22. m. Krosno 0 

23. m. Przemyśl 1 

24. m. Rzeszów 2 

25. m. Tarnobrzeg 1 

Ogółem 155 

Tabela 45. Publiczne punkty dostępu do Internetu (PIAP) w powiatach Podkarpacia 

utworzone w ramach projektu IKONKA 

Źródło: opracowanie własne SMWI na podstawie danych MSWiA (2007)

Jednym z typów PIAP są tzw. Gminne Centra Informacji 190 , których 

sieć tworzy od 2002 roku Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej 

przy udziale Wojewódzkich Urzędów Pracy. Obecnie w 16 województwach 

działają 963 GCI, na Podkarpaciu – 63. Ich rozkład geograficzny 

w powiatach przedstawia tabela 46. 

Lp. Powiat Liczba GCI 

1. Powiat bieszczadzki 1 

2. Powiat brzozowski 2 

3. Powiat dębicki 4 

4. Powiat jarosławski 2 

5. Powiat jasielski 1 

6. Powiat kolbuszowski 2 

7. Powiat krośnieński 5 

8. Powiat leski 1 

9. Powiat leżajski 1 

10. Powiat lubaczowski 2 

11. Powiat łańcucki 5 

12. Powiat mielecki 5 

13. Powiat niżański 3 

14. Powiat przemyski 4 

15. Powiat przeworski 5 

16. Powiat ropczycko-sędziszowski 4 

17. Powiat rzeszowski 7 

18. Powiat sanocki 2 

19. Powiat stalowowolski 2 

20. Powiat strzyżowski 3 

21. Powiat tarnobrzeski 2 

Ogółem 63 

Tabela 46. Gminne Centra Informacji (GCI) w powiatach Podkarpacia 

Źródło: opracowanie własne SMWI na podstawie danych WUP w Rzeszowie (2007) 

190 Gminne Centrum Informacji – to wielofunkcyjna pracownia multimedialna wyposażona w sprzęt biurowy oraz kilka 

stanowisk komputerowych ze stałym łączem internetowym usytuowana w miejscu łatwo dostępnym dla lokalnej 

społeczności. Głównym celem tworzenia Gminnych Centrów Informacji jest wyrównanie dysproporcji w dostępie do 

informacji i nowoczesnego sprzętu w małych miejscowościach i na terenach wiejskich. Zadaniem GCI jest ułatwienie 

osobom bezrobotnym i innym zainteresowanym dostępu do informacji w zakresie: aktualnych ofert pracy, możliwości 

podjęcia działań wolontariatu, warunkach i procedurach uruchamiania własnej działalności gospodarczej. Gminne 

Centrum Informacji powinno dysponować również podstawowymi informacjami z zakresu: prawa pracy, praw i obowiązków 

bezrobotnego, integracji europejskiej (w szczególności dostępu do rynków pracy w innych krajach) oraz 

adresami urzędów pracy i innych instytucji świadczących pomoc osobom bezrobotnym. Informacje te zgodnie z założeniami 

powinny być udostępniane bezpłatnie dla osób bezrobotnych. Środki na finansowanie budowy sieci GCI 

w Polsce w latach 2002-2005 pochodziły z budżetu Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, w następnych latach 

pozyskiwano środki Europejskiego Funduszu Społecznego. 

115

116 

ba d a N i e pRefeReNcji 

iN w e S t y c y j N y c h 

S a m o R z ą d ó w 

2.5.2 Projekty społeczeństwa informacyjnego 

samorządów Podkarpacia 

Blisko jedna piąta samorządów Podkarpacia ograniczyła się w ostatnich 

latach wyłącznie do zakupów sprzętu komputerowego oraz oprogramowania 

biurowego. Niemal jedna trzecia starostw (30%) zainwestowała 

w budowę sieci wewnętrznej w urzędzie oraz we wdrożenie obiegu dokumentów, 

a jedna piąta (20%) w zapewnienie podpisu elektronicznego. 

Samorządy gmin najchętniej tworzyły wówczas punkty publicznego, 

nieodpłatnego dostępu do Internetu dla mieszkańców (19,8%) i unowocześniały 

oficjalne serwisy internetowe (15,6%). Co siódmy samorząd 

gminny postawił także na budowę wewnętrznej sieci w urzędzie 

i zaimplementowanie obiegu dokumentów (14,6%). Typy projektów 

realizowanych przez samorządy Podkarpacia prezentuje tabela 47. 

Typy projektów zrealizowanych przez samorządy Podkarpacia 

w latach 2004-2006 

Gminy 

[%] 

Powiaty 

[%] 

Wyłącznie zakup komputerów i oprogramowania biurowego 17,71 20,00 

Budowa sieci szerokopasmowego dostępu do Internetu w gminie/mieście/ 

powiecie lub zapewnienia takiego dostępu innymi niż sieć światłowodowa 

technologiami np. WiMax, WiFi, satelita 

4,17 10,00 

Budowa sieci wewnętrznej w urzędzie i wdrożenie obiegu dokumentów 14,58 30,00 

Wdrożenie popisu elektronicznego w urzędzie 7,29 20,00 

Wdrożenie serwisu informatycznego dostępnego w Internecie (portalu 

informacyjnego) 

Wdrożenie projektów e - Integracji (np. adresowanych do niepełnosprawnych, 

grup wykluczenia cyfrowego, bezrobotnych, gospodyń domowych) 

Budowa telecentrów – punktów publicznego i nieodpłatnego dostępu do 

Internetu dla mieszkańców 

Szkolenia dla pracowników samorządowych i pracowników innych jednostek 

organizacyjnych gminy/miasta/powiatu 

Edukacja dla mieszkańców w zakresie problematyki społeczeństwa 


15,63 10,00 

2,08 0,00 

19,79 0,00 

12,50 0,00 

5,21 0,00 

Tabela 47. Rodzaje projektów na rzecz społeczeństwa informacyjnego zrealizowanych 

w latach 2004-2006 przez samorządy województwa podkarpackiego 


Zwraca uwagę całkowity brak działań władz powiatów związanych z przeciwdziałaniem wykluczeniu cyfrowemu, 

których przejawem są także: budowa systemu telecentrów, szkolenia i kursy dla mieszkańców 

oraz niewielka waga przykładana do tego problemu przez władze gmin. 

W latach 2006-2007 samorządy Podkarpacia podjęły realizację nowych projektów teleinformatycznych, 

wykorzystując środki funduszy strukturalnych oraz własne. Typy 

projektów obecnie wdrażanych w regionie prezentuje tabela 48. 

Typy projektów realizowanych przez samorządy Podkarpacia 

w roku 2007 

Gminy 

[%] 

Powiaty 

[%] 



powiecie lub zapewnienia takiego dostępu innymi niż technologia światłowodowa 


Budowa sieci wewnętrznej w urzędzie i wdrożenia obiegu dokumentów 

w urzędzie 

7,32 4,35 

17,07 17,39




Wdrożenie zaawansowanych aplikacji (platform) usług publicznych świadczonych 

drogą elektroniczną dla mieszkańców 

Wdrożenie aplikacji e - Zdrowia (np. portale informacyjne, wspomaganie 

zarządzania placówkami opieki zdrowotnej, telemedycyna) 









14,63 17,39 

7,32 8,70 

2,44 0,00 

4,88 0,00 

7,32 8.70 

14,63 4,35 

2,44 4,35 

Tabela 48. Rodzaje projektów na rzecz społeczeństwa informacyjnego realizowanych 

w roku przez samorządy województwa podkarpackiego 


Zauważyć można znaczną koncentrację zainteresowania władz gmin 

i powiatów działaniami na rzecz poprawy stanu informatyzacji urzędów 

objawiającą się w inwestowaniu w sieci wewnętrzne (LAN), 

wdrożeniach obiegów dokumentów i zapewnieniu podpisu elektronicznego 

dla pracowników, a także w rozwoju oficjalnych portali 

informacyjnych. 

W badaniu ankietowym zrealizowanym na potrzeby diagnozy Strategii 

Informatyzacji Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013 zbadano 

także plany władz samorządowych na nadchodzące lata, odnoszące 

się do przedsięwzięć na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego. 

Wyniki tej części badania prezentuje tabela 49. 

Typy projektów planowanych do realizacji przez samorządy 

Podkarpacia w nadchodzących latach 

Gminy 

[%] 

Powiaty 

[%] 



powiecie lub zapewnienia takiego dostępu innymi niż technologia światłowodowa 


Budowa sieci wewnętrznej w urzędzie i wdrożenia obiegu dokumentów 

w urzędzie 

9,37 13,04 

15,68 17,39 




Wdrożenie zaawansowanych aplikacji (platform) usług publicznych świadczonych 

drogą elektroniczną dla mieszkańców 

Wdrożenie aplikacji e - Zdrowia (np. portale informacyjne, wspomaganie 

zarządzania placówkami opieki zdrowotnej, telemedycyna) 









10,59 10,14 

9,98 14,49 

0,81 2,90 

2,65 0,00 

9,16 8,70 

12,02 10,14 

6,92 4,35 

Tabela 49. Rodzaje projektów na rzecz społeczeństwa informacyjnego planowanych do realizacji 

przez samorządy województwa podkarpackiego w nadchodzących latach 


117

118 

wN i oS K i z b a d a N i a 

pRefeReNcji 

iN w e S t y c y j N y c h w ł a d z 

S a m o R z ą d o w y c h 

Na K ł a d y N a 

iN f o R m a t y z a c j ę 

u R z ę d ó w a d m iN iS t R a c j i 

loK alNej 

Przedsięwzięcia planowane do realizacji w latach 2007-2013 nie odbiegają 

znacznie od tych wdrażanych od lat i obecnie realizowanych. 

Największa liczba samorządów zamierza zmodernizować infrastrukturę 

teleinformatyczną urzędów oraz rozwinąć serwis internetowy. 

Pewnym zainteresowaniem cieszy się także budowa sieci dostępu do 

Internetu dla mieszkańców (9,4% gmin i 13% powiatów) oraz wdrożenie 

zaawansowanych aplikacji usług publicznych świadczonych drogą 

elektroniczną dla mieszkańców (10% i 13,5%). 

Analiza wyników badania ankietowego, którego respondentami były 

władze powiatów i gmin województwa podkarpackiego pozwala sformułować 

następujące wnioski i rekomendacje: 

Wniosek Rekomendacja 

Władze samorządowe koncentrują się 

na inwestycjach w wewnętrzną infrastrukturę 

teleinformatyczną urzędów 

administracji lokalnej – w sieci, komputery, 

oprogramowanie. 

Władze samorządowe posiadają ograniczoną 

wiedzę o potrzebach mieszkańców 

związanych z e - usługami oraz dobrych 

praktykach realizacji lokalnych 

projektów na rzecz społeczeństwa informacyjnego. 

Władze nie doceniają wagi i konieczności 

podnoszenia umiejętności życia 

i_pracy mieszkańców w otoczeniu rozwiązań 

ICT dla zapobiegania wykluczeniu 

cyfrowemu i włączania ich w procesy 

gospodarki wiedzy. 

Modernizacja infrastruktury urzędów 

powinna być częścią projektów, których 

głównym odbiorcą (beneficjentem) 

będą mieszkańcy i ich różnorodne 

grupy docelowe. 

W ramach realizacji Strategii należy 

pilnie uruchomić program działań na 

rzecz: zbadania rzeczywistego zapotrzebowania 

na e - usługi różnorodnych 

grup docelowych oraz szkoleń podnoszących 

poziom wiedzy. 

Realizacji projektów infrastrukturalnych 

towarzyszyć musi program powszechnej 

edukacji mieszkańców Podkarpacia 

oraz budowanie sieci interesariuszy 

społeczeństwa informacyjnego. 

Rysunek 26. Wnioski i rekomendacje z badania preferencji inwestycyjnych 

samorządów Podkarpacia 


Wyniki badania ankietowego wskazują na głęboki deficyt wiedzy na temat projektów społeczeństwa informacyjnego 

w podkarpackich samorządach lokalnych objawiający się brakiem powiązania inwestycji 

w ICT ze wspieraniem rozwoju najważniejszych dla lokalnych społeczności domen interwencji władz: 

oświaty, edukacji, opieki zdrowotnej, przedsiębiorczości oraz aktywności na rzecz lokalnej społeczności. 

Badanie inwentaryzacyjne przeprowadzone na potrzeby Strategii pozwoliło 

także na zdiagnozowanie średniorocznych wydatków samorządów 

Podkarpacia na przedsięwzięcia teleinformatyczne w urzędach.

25000,00 

20000,00 

15000,00 

10000,00 

5000,00 

0,00 

22 334,89 

7 997,89 

Rysunek 27. Przeciętne wydatki gmin Podkarpacia w roku 2007 na informatyzację urzędów 

gmin zaplanowane w budżetach 


Samorządy gminne województwa podkarpackiego zaplanowały 

w swoich budżetach na rok 2007 kwotę średnio 36 060 zł na zakup 

komputerów (22 345 zł), sieć informatyczną (7 998 zł) oraz urządzenia 

sieciowe (5 727 zł). 

W starostwach powiatowych Podkarpacia średnia analogicznych wydatków 

zaplanowanych w budżetach wynosiła 74 569 zł, a zatem była 

dwukrotnie wyższa. Trzy czwarte wydatków starostwa planują przeznaczyć 

na zakup komputerów. Strukturę budżetu informatyzacji 

starostw Podkarpacia przedstawia rysunek 28. 

50000,00 

45000,00 

40000,00 

35000,00 

30000,00 

25000,00 

20000,00 

15000,00 

10000,00 

5000,00 

0,00 

Uśrednione wydatki gmin Podkarpacia w roku 2007 

na rozwój infrastruktury teleinformatycznej w urzędach [zł] 

Rysunek 28. Przeciętne wydatki powiatów Podkarpacia w roku 2007 na informatyzację 

starostw zaplanowane w budżetach 


Na inwestycje związane z informatyzacją urzędów samorządy gminne 

Podkarpacia zaplanowały w 2007 roku średnio 0,64% swych rocznych 

budżetów, powiaty zaś mniej, bo tylko 0,45%. 

5 726,64 

Zakup komputerów Sieć teleinformatyczna Urządzenia sieciowe 

Uśrednione wydatki na informatyzację starostw w w budżecie powiatów 

Podkarpacia na rok 2007 

49 102,74 

12 333,33 13 133,33 

zakup komputerów sieć teleinformatyczna urządzenia sieciowe 

119

120 

Tabela 50 prezentuje udział wydatków na informatyzację urzędów samorządowych 

Podkarpacia w roku 2007 w rocznych budżetach tych 

jednostek. 

Średni odsetek rocznego budżetu samorządów przeznaczony na 

informatyzację urzędów w roku 2007 

Gminy Powiaty 

Zakup komputerów 0,37 0,25 

Sieć teleinformatyczna 0,18 0,11 

Urządzenia sieciowe 0,09 0,10 

Tabela 50. Średni odsetek rocznego budżetu gmin i powiatów Podkarpacia w roku 2007 

przeznaczony na wydatki na informatyzację urzędów 


Badanie ankietowe przeprowadzone na potrzeby Strategii ograniczyło 

się do określenia średnich nakładów na informatyzację urzędów samorządowych 

Podkarpacia w roku 2007. Natomiast raport ARC Rynek 

i Opinie 191 opublikowany w 2005 roku dostarczył informacji o całkowitych 

wydatkach budżetów jednostek samorządu terytorialnego na 

rozwój społeczeństwa informacyjnego 192 . 

Wskazuje on, iż niemal co piąty urząd gminy wydatkował na informatyzację 

nie więcej niż 1% swojego budżetu, zaś blisko 60% samorządów 

gminnych – od 1 do 2%. W przedziale do 2% budżetu samorządowego 

mieści się przeważająca większość wydatków polskich gmin. 

Odsetek gmin Podkarpacia przeznaczających dany procent budżetu na informatyzację w 

roku 2005 

> 0 >1 > 2 > 3 4 i więcej 

19 59,5 9,5 3,6 8,3 

Tabela 51. Odsetek gmin Podkarpacia przeznaczających dany procent budżetu 

na informatyzację w roku 2005 


W ramach badania ankietowego SMWI władze samorządowe miały 

możliwość zadeklarowania swoich potrzeb inwestycyjnych na lata 

2007-2013 w zakresie informatyzacji urzędów oraz realizacji projektów 

na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego, których beneficjentami 

będą mieszkańcy gminy lub powiatu. Zbiorcze wyniki tej części 

badania przedstawia tabela 52. 

Średnie potrzeby inwestycyjne w zakresie informatyzacji 

urzędów i projektów społeczeństwa informacyjnego deklarowane 

na lata 2007-2013 

Gminy Powiaty 

Oprogramowanie, aplikacje, systemy 168 784,09 327 636,36 

Sprzęt informatyczny (komputery, serwery, drukarki, etc.) 179 661,72 311 636,36 

Sieć Internet (koszty podłączenia, koszty utrzymania) 149 995,00 128 109,09 

Sieć lokalna (kable, routery, switche, przełączniki, usługi, etc.) 52 133,55 167 000,00 

Tabela 52. Średnie potrzeby inwestycyjne zadeklarowane na lata 2007-2013 przez 

władze gmin i powiatów Podkarpacia w zakresie informatyzacji urzędów 

i projektów społeczeństwa informacyjnego 


191 ARC Rynek i Opinie, Stopień informatyzacji urzędów w Polsce, Raport generalny z badań ilościowych dla MSWiA, 2 

edycja badania, Warszawa 2005, s. 35. 

192 W badaniu uwzględniono wydatki budżetów gmin i powiatów na szeroko rozumianą informatyzację (sprzęt, oprogramowanie, 

projekty i szkolenia informatyczne).

Analiza wykazuje, iż władze powiatów Podkarpacia deklarują niemal 

dwukrotnie wyższe niż władze gmin potrzeby finansowania projektów 

związanych z zakupem oprogramowania, aplikacji i systemów informatycznych 

i ponad trzykrotnie większe potrzeby związane z tworzeniem 

sieci lokalnych. Z kolei władze gmin zadeklarowały większe 

zapotrzebowanie na środki na pokrycie kosztów podłączenia i utrzymania 

sieci Internet. 

Łączne zapotrzebowanie wszystkich jednostek samorządu terytorialnego 

województwa podkarpackiego zadeklarowane w ankiecie 

wyniosło 1 484 956 zł, co silnie kontrastuje z możliwościami finansowania 

projektów na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

w latach 2007-2013, jakimi dysponują władze województwa w ramach 

Regionalnego Programu Operacyjnego 193 . 

Wyniki badania ankietowego wskazują skrajnie konserwatywne postawy władz jednostek samorządu terytorialnego 

województwa podkarpackiego, wynikające przede wszystkim z deficytu wiedzy dziedzinowej 

oraz niskiego priorytetu projektów teleinformatycznych w hierarchii inwestycji. Rozdźwięk pomiędzy 

znaczącymi możliwościami finansowania projektów e - Rozwoju a nikłym zainteresowaniem władz 

gmin i powiatów wskazuje na konieczność silnej koordynacji działań w tym zakresie przez władze województwa. 

193 W RPO Województwa Podkarpackiego alokowano na ten cel 95 024 744 Euro. 

121

122 

2.6

2.6 Podkarpacie na mapie 

polskiej gospodarki wiedzy 

U progu realizacji Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na 

lata 2007-2013 194 Polska gospodarka nie spełnia minimalnego kryterium 

kwalifikacji do obszaru tzw. gospodarki wiedzy (GOW), czyli osiągnięcia 

poziomu 15% zatrudnionych ogółu pracujących w sektorach 

będących nośnikami GOW 195 . Zgodnie z NSRO strategicznym celem 

władz publicznych w Polsce w nadchodzących latach będzie nadanie 

wysokiej dynamiki rozwojowi tych gałęzi gospodarki, które stymulują 

innowacyjny wzrost sektorów: przetwarzania informacji i zastosowań 

wysokich technologii w gospodarce, edukacji, badań prorozwojowych 

oraz usług dla biznesu i usług społeczeństwa informacyjnego opartych 

na ICT. Fundamentem gospodarki wiedzy jest bowiem innowacyjność 

przedsiębiorstw 196 . 

Polska należy do europejskich outsiderów w zakresie innowacyjności, 

co zasadniczo ogranicza zdolność kraju do dynamicznego rozwoju gospodarki 

wiedzy oraz pobudzania procesów komunikacji elektronicznej 

typowych dla społeczeństwa informacyjnego. W roku 2004 na finansowanie 

działalności badawczo-rozwojowej w Polsce przeznaczono 0,67% 

PKB, czyli trzykrotnie mniej niż średnia UE (1,93%) i ponad czterokrotnie 

mniej niż średnia w krajach OECD (2,33%). 

W roku 2004 roku na badania i rozwój wydano w skali kraju 5,1 mld 

złotych, czyli 0,58% PKB i od tego czasu wydatki te nieznacznie rosną 

197 . Wydatki na badania i rozwój stanowiły w roku 2000 zaledwie 

12,7% wydatków na działalność innowacyjną, przy średniej krajów 

EU15 sięgającej aż 63% 198 . Polskie firmy w coraz mniejszym stopniu 

inwestują w badanie i rozwój własnych produktów oraz usług innowacyjnych, 

zadowalając się absorpcją zewnętrzną (importem wewnętrznym 

lub zewnętrznym). 

194 Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Polska – Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007-2013, maj 

2007 – dokument zwany też Narodową Strategią Spójności. 

195 Sektorami tymi są: edukacja, gałęzie przemysłu wysokich technologii, nauka i działalność badawczo-rozwojowa, 

usługi biznesowe związane z GOW oraz usługi społeczeństwa informacyjnego. 

196 Ministerstwo Gospodarki, Departament Rozwoju Gospodarki, Kierunki zwiększania innowacyjności gospodarki na 

lata 2007-2013, Warszawa 2006. 

197 O. Gajl, Wsparcie dla badań i rozwoju technologii ze strony Ministerstwa Edukacji i Nauki, prezentacja w trakcie 

Konferencji Polskich Platform Technologicznych, Warszawa, 7 kwietnia 2006. 

198 B. Błaszczyk (red.), Kierunki niezbędnych zmian gospodarczych w Polsce. Raport syntetyczny, CASE, Warszawa 

2005. 

123

124 

dy S t a N S po d K a R p a c i a 

d o R e g i oN ó w 

g o S p o d a R K i w i e d z y 

Na badania podstawowe wydatkowano 39,5%, na prace rozwojowe 

35,3%, zaś na badania stosowane 25,2%, co odzwierciedla niski 

poziom zaangażowania sektora prywatnego w finansowanie badań 

i rozwoju w kraju. W przeciwieństwie do krajów członkowskich Unii 

Europejskiej, gdzie sektor prywatny finansuje ponad połowę takich 

działań (54,5%) oraz do krajów OECD (62,1%), w Polsce aż 61,7% 

środków przypada na finansowanie budżetowe, zaś zaledwie 22,6% 

na inwestycje podmiotów gospodarczych. 

Tak anachroniczna struktura finansowania badań i rozwoju znajduje 

odzwierciedlenie w niskim poziomie komercjalizacji prac rozwojowych, 

dużym imporcie innowacji spoza kraju oraz w słabo rozwiniętych relacjach 

między sektorem naukowo-badawczym a sektorem prywatnym. 

Województwo podkarpackie zaliczane jest do regionów o najniższym 

w kraju potencjale gospodarki wiedzy, w jednym szeregu z zapóźnionymi 

regionami Ściany Wschodniej: lubelskim, świętokrzyskim, podlaskim 

i warmińsko-mazurskim. Z. Chojnicki i T. Czyż zaliczają je do grupy regionów 

o ubogiej bazie wiedzy, starzejącym się społeczeństwie, lecz relatywnie 

dużym postępie technologicznym w przemyśle 199 . Dystans do 

polskich, a zatem i europejskich regionów wiodących w stawce rozwoju 

gospodarki wiedzy systematycznie rośnie. 

Regiony 

silny 

średni 

słaby 

zachodniopomorskie 

lubuskie 

dolnośląskie 

pomorskie 

wielkopolskie 

kujawsko-pomorskie 

opolskie 

małopolskie 

mazowieckie 

Rysunek 29. Potencjał gospodarki wiedzy w regionach Polski 

Źródło: Z. Chojnicki, T. Czyż (2003) 

W opracowanym dla Komisji Europejskiej raporcie oceniającym innowacyjność 

i potencjał gospodarki wiedzy w kontekście założeń polityki 

strukturalnej na lata 2007-2013 Podkarpacie uznane zostało za 

region słabo rozwinięty, cechujący się peryferyjnym położeniem, niedostatecznie 

rozwiniętą infrastrukturą transportową, a także małą 

atrakcyjnością dla inwestorów zagranicznych, niedostatecznie rozwiniętą 

i uzależnioną od finansowania ze środków publicznych bazą 

instytucjonalną dla badań i rozwoju oraz zdolnością do działań innowacyjnych 

głównie w branżach niskich technologii 200 . Kluczowymi 

śląskie 

199 Z. Chojnicki, T. Czyż, Poland on the Road to a Knowledge-Based Economy: a Regional Approach. Advances in Urban 

and Regional Studies, PAN, Committee for Space Economy and Regional Planning, Warszawa 2003, s. 208-209. 

200 J. Walendowski, Strategic evaluation on Innovation and Knowledge-Based Economy in relation to the Structural and 

Cohesion Funds, for the programming period 2007-2013, a report to the European Commission, Directorate General 

łódzkie 

warmińsko-mazurskie 

świętokrzyskie 

podlaskie 

podkarpackie 

lubelskie

arierami wzrostu innowacyjności regionu są – zdaniem podkarpackich 

przedsiębiorców – brak środków na dostęp do nowoczesnych 

technologii, wysokie koszty certyfikacji i uzyskania pozwoleń oraz 

duża konkurencja. Bardzo istotną rolę odgrywa także deficyt zdolności 

do działania w modelach partnerskich opartych na efektywnej 

i opłacalnej ekonomicznie współpracy między podmiotami sektorów 

prywatnego, publicznego i badawczo-rozwojowego 201 . 

Na tym tle wyróżniają się jednoznacznie skuteczne działania firm i organizacji przemysłu lotniczego tworzące 

podkarpacki biegun innowacyjności. Inicjatywa „Doliny Lotniczej” 202 stanowi klasyczny przykład 

skuteczności wspólnych działań sektora prywatnego i publicznego, prowadzących do zbudowania potencjału 

innowacyjnej produkcji, organizacji i technologii o skali europejskiej. Z punktu widzenia rozwoju 

regionalnej gospodarki wiedzy przedsięwzięcie to stanowi już dziś potencjał, który należy wykorzystać 

do stymulowania rozwoju sektora ICT w województwie 203 . 

Jak już wspomniano, innowacyjność rozpatrywana w aspekcie regionalnym 

odnosi się w zasadniczej mierze do cech przedsiębiorstw zlokalizowanych 

w województwie. Oceniając nakłady firm na badania 

i rozwój oraz na działalność innowacyjną w roku 2002, a także liczbę 

wynalazków krajowych zgłoszonych do Urzędu Patentowego RP 

w roku, liczbę wniosków o wsparcie finansowe inwestycji w latach 

2002-2004 oraz liczbę firm średnio wysokich i wysokich technologii 

w roku 2000, Ministerstwo Gospodarki zdefiniowało tzw. indeks konkurencyjności 

regionów odzwierciedlający stopień ich innowacyjności 

204 . Województwo podkarpackie znalazło się w tym rankingu na 9 

miejscu przed lubuskim, zachodniopomorskim, opolskim oraz pozostałymi 

regionami polskiej Ściany Wschodniej. 

120 

100 

80 

60 

40 

20 

0 

mazowieckie 

Rysunek 30. Pozycja konkurencyjna regionów 

Źródło: opracowanie własne Ministerstwa Gospodarki (2004) 

Regional Policy, TECHNOPOLIS, Bruksela, 7 lipca 2006. 

201 Zarząd Województwa Podkarpackiego, Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007- 

2013, s. 19. 

wielkopolskie 


małopolskie 

śląskie 

202 Na klaster „Dolina Lotnicza” składa się 55 przedsiębiorstw na ogół wysokich technologii. Liderem konsorcjum kla- 

stera jest WSK PZL – Rzeszów S.A. 

203 Nadzieje na rozwój sektora ICT w regionie wiązać można z działalnością utworzonego w kwietniu 2006 roku stowarzyszenia 

„Informatyka Podkarpacka” stawiającego sobie za cel utworzenie klastra informatycznego. Jednak w okresie 

opracowania niniejszej Strategii działania te znajdowały się we wstępnej fazie. 

204 Ministerstwo Gospodarki, Departament Rozwoju Gospodarki, Kierunki zwiększania innowacyjności gospodarki na 

lata 2007-2013, Warszawa 2006, s. 29. 

pomorskie 


łódzkie 

podkarpackie 

lubelskie 




opolskie 

lubuskie 

podlaskie 

125

126 

ce c h y iN N o w a c y j N o ś c i 

fiR m N a po d K a R p a c i u 

Założyć można, iż cechujące Podkarpacie niskie wskaźniki absorpcji 

ICT przekładają się pośrednio na podobny poziom innowacyjności regionu. 

Technologie komunikacji i informacji stanowią bowiem „pakiet 

narzędziowy” badań i rozwoju oraz innowacji. Silnie stymulują one 

także kreowanie wiedzy oraz budowanie sieci jej transferu i wymiany. 

Wykorzystanie rozwiązań teleinformatycznych przez firmy jest również 

związane ze wzrostem konkurencyjności innowacyjności 205 . 

W omawianym okresie (2002-2004) w skali kraju aktywność firm 

z udziałem kapitału zagranicznego we wdrażaniu innowacji i postępu 

technicznego na tle ogółu podmiotów gospodarki była wysoka. 

W 2003 r. przypadało na nie 44,4% ogółu nakładów na działalność innowacyjną 

w przemyśle. Szczególnie duży był udział tych firm w nakładach 

na zakup gotowej technologii w postaci dokumentacji i praw 

(62,6%), w nakładach inwestycyjnych na maszyny i urządzenia techniczne 

(51%) oraz w nakładach na szkolenie personelu związane 

z działalnością innowacyjną (47,9%) 206 . 

Najmniejsza pośród polskich regionów ilość firm z udziałem kapitału 

zagranicznego w przeliczeniu na 10 tys mieszkańców, jaka cechuje 

Podkarpacie 207 , mogłaby zatem sugerować skrajnie niski poziom 

innowacyjności firm podkarpackich. Jednakże badania M. Weresy 208 

tego nie potwierdzają i wskazują, że w roku 2004 aż 43% ogółu firm 

Podkarpacia stanowiły firmy innowacyjne. 

60 

50 

40 

30 

20 

10 

0 

39 35,7 34,2 41,7 33,1 30,7 41,8 44,7 40,8 42,5 39,2 38,7 47,8 40,1 41,7 33,4 28 

Polska 



Rysunek 31. Udział firm innowacyjnych w ogóle przedsiębiorstw przemysłowych w regionie 

Źródło: M. Weresa (2006) 

W roku 2004 działalność innowacyjną na Podkarpaciu prowadziło 

21% małych i 41% średnich przedsiębiorstw, zaś w zakresie badań 

i rozwoju odpowiednio: 5 i 15%. Wartości tych wskaźników bliskie są 

średniej krajowej 209 . Jednak skłonność tych firm do inwestowania w 

szerszym zakresie środków własnych w innowacje i badania proro- 

205 I. Goldberg, Poland and the Knowledge Economy. Enhancing Poland’s Competitiveness in the European Union, Word 

Bank, Waszyngton 2004. 

lubelskie 

lubuskie 

łódzkie 

206 J. Chojna (red.), Raport o inwestycjach zagranicznych w Polsce, Piętnasty roczny raport Instytutu Koniunktur i Cen 

Handlu Zagranicznego, Warszawa 2005. 

małopolskie 

mazowieckie 

207 A. Tokaj - Krzewska, Stan sektora MSP w regionach, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2006. 

opolskie 

208 M. Weresa, Innowacyjność przedsiębiorstw Mazowsza, Instytut Gospodarki Światowej Szkoły Głównej Handlowej, 

prezentacja podczas konferencji „Regionalna strategia innowacji dla Mazowsza”, Warszawa, 23 marca 2006. 

209 A. Żołnierski (red.), Innowacyjność 2006. Stan innowacyjności, metody wspierania, programy badawcze, Polska 

Agencja Wspierania Przedsiębiorczości, Warszawa 2006. 

podkarpackie 

podlaskie 

pomorskie 

śląskie 



wielkopolskie 

zachodniopomorskie

wy d a t K i N a iN N o w a c j e 

w RegioNie 

zwojowe była znacznie mniejsza niż średnia krajowa, co ukazuje tabela 

53. 

Województwo 

Odsetek firm, 

które prowadziłydziałalność 

B+R 

Odsetek firm, 

które wdrożyły 

innowacje w 

latach 2002- 

2004 

Nakłady na 

innowacje firm 

innowacyjnych 

w 2004 r. tys. 

zł 

Nakłady na B+R 

firm innowacyjnych 

w 2004 r. 

tys. zł 

małe średnie małe średnie małe średnie małe średnie 

dolnośląskie 9 14 16 35 228 1692 84 80 

kujawsko-pomorskie 6 13 17 36 895 1572 2 38 

lubelskie 6 14 19 46 238 1312 12 75 

lubuskie 3 10 11 33 740 1541 7 36 

łódzkie 2 16 15 39 278 1604 6 163 

małopolskie 7 16 23 43 249 1828 4 44 

mazowieckie 5 17 16 44 492 2416 43 154 

opolskie 6 14 17 41 473 1041 14 28 

podkarpackie 5 15 21 41 198 1071 19 65 

podlaskie 4 13 13 32 213 1148 9 40 

pomorskie 12 14 16 39 612 1295 27 60 

śląskie 8 16 23 49 295 1616 21 75 

świętokrzyskie 3 17 20 44 248 1298 2 40 

warmińsko-mazurskie 3 17 20 43 312 772 2 26 

wielkopolskie 2 9 13 35 515 1368 22 86 

zachodniopomorskie 3 13 15 29 309 1260 4 25 

Polska 5 14 17 40 384 1570 23 80 

Tabela 53. Działalność innowacyjna i badawczo-rozwojowa MŚP w regionach 

Źródło: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości (2006) 

Wydatki małych i średnich przedsiębiorstw Podkarpacia w tym czasie 

stanowiły mniej niż 20% nakładów innowacyjnych całości nakładów 

ponoszonych przez sektor. Ponadto województwo cechowała w roku 

2004 najniższa sprzedaż technologii przez MŚP w kraju 210 . 

Jakkolwiek województwo podkarpackie lokuje się w środku krajowej stawki pod względem odsetka firm 

innowacyjnych, należy pamiętać, iż na tle krajów Unii Europejskiej region cechują niskie i bardzo niskie 

wartości innych istotnych wskaźników, a potencjał przedsiębiorstw regionalnych niezbędny do stymulowania 

rozwoju społeczeństwa informacyjnego jest niewystarczający. 

Liderem innowacyjności pośród polskich regionów jest Mazowsze, 

gdzie wydatki na działalność innowacyjną w roku 2005 osiągnęły blisko 

3,7 mld złotych i stanowiły jedną czwartą nakładów na ten cel 

w kraju. Na Podkarpaciu, zajmującym 8 miejsce pod względem wartości 

tego wskaźnika w Polsce, wydatkowano wówczas niemal 680 

mln złotych, co przekładało się na 4,6% krajowych wydatków. Region 

wyprzedzał znacznie pod tym względem województwa lubuskie, łódzkie, 

świętokrzyskie, warmińsko-mazurskie, zachodniopomorskie, lubelskie 

oraz podlaskie. 

210 Tamże, s. 50. 

127

128 

Województwo 

Wydatki na działania innowacyjne 


w roku 2005 

[tys. zł] 

Odsetek 

nakładów 

w Polsce 

[%] 

Pozycja 

w kraju 

w roku 2005 

dolnośląskie 1 153 152,70 7,8 4 

kujawsko-pomorskie 834 673,50 5,5 6 

lubelskie 528 258,70 3,4 9 

lubuskie 130 407,40 0,8 16 

łódzkie 351 573,30 2,4 12 

małopolskie 869 383,90 5,8 5 

mazowieckie 3 679 196,90 25,1 1 

opolskie 279 539,70 1,9 14 

podkarpackie 677 985,50 4,6 8 

podlaskie 304 543,70 2,1 13 

pomorskie 788 948,90 5,3 7 

śląskie 2 542 259,80 17,3 2 

świętokrzyskie 422 801,80 2,8 10 

warmińsko-mazurskie 257 893,00 2,7 15 

wielkopolskie 1 476 418,20 10,1 3 

zachodniopomorskie 372 900,30 2,5 11 

Polska 14 669 937,30 

Tabela 54. Nakłady na działalność innowacyjną w województwach w 2005 roku 


Jednakże pod względem nakładów na działalność innowacyjną w przeliczeniu 

na jednego mieszkańca Podkarpacie zajmowało w 2005 roku 

ostatnie miejsce w Polsce. Należy wszakże pamiętać, iż na wartość 

tego wskaźnika silniej wpływa czynnik zróżnicowania pomiędzy populacjami 

regionów niż czynnik dywersyfikacji bezwzględnych wydatków 

na innowacje w województwach. 

Województwo 

Wartość wskaźnika 

na 1 mieszkańca [zł] 

2005 

Pozycja w kraju w roku 

2005 





łódzkie 240 12 






pomorskie 220 13

Re g i oN a l N y p o t e N c j a ł 

b a d a ń i R o z w o j u 

śląskie 400 4 





Polska 380 

Tabela 55. Nakłady na działalność innowacyjną w województwach na 1 mieszkańca w 2005 roku 


Rozwój innowacyjności w regionie warunkujący transformację w kierunku 

gospodarki wiedzy jest funkcją potencjału instytucjonalnego 

podmiotów badawczo-rozwojowych, wydatków ponoszonych na badania 

prorozwojowe oraz kapitału ludzkiego tego sektora. 

Pod względem nakładów na działania badawczo-rozwojowe województwo 

mazowieckie dominuje zdecydowanie nad pozostałymi regionami 

kraju, koncentrując blisko 42% krajowych wydatków na ten cel. 

Podkarpacie z 2% udziału w krajowych wydatkach zajmuje miejsce 

10, tak pod względem całkowitych wydatków na badania i rozwój, jak 

i kwoty przypadającej na jednego mieszkańca. 

Województwo 

Wydatki na badania 

i rozwój 


w roku 

2005 [mln zł] 

Pozycja 

w kraju w 

roku 2005 

Odsetek 

nakładów 

w Polsce 

[%] 

Wydatki w 

województwie 

na 1 

mieszkańca 

[zł] 

Pozycja 

w kraju 

w roku 

2005 

dolnośląskie 347 5 6,4 120 6 

kujawsko-pomorskie 115 9 2,2 55 9 

lubelskie 183 8 3,2 84 8 

lubuskie 36 14 0,7 35 14 

łódzkie 321 6 5,7 124 5 

małopolskie 732 2 13,1 224 2 

mazowieckie 2 323 1 41,6 451 1 

opolskie 28 15 0,5 27 15 

podkarpackie 112 10 2 53 10 

podlaskie 61 13 1 51 11 

pomorskie 289 7 5,2 132 3 

śląskie 439 3 7,8 93 7 

świętokrzyskie 20 16 0,4 15 16 

warmińsko-mazurskie 66 12 1,2 46 12 

wielkopolskie 436 4 7,7 129 4 

zachodniopomorskie 70 11 6,4 41 13 

Polska 5 575 

Tabela 56. Nakłady na działalność badawczo-rozwojową w regionach w 2005 roku 


Polskie województwa silnie różnicuje wskaźnik nakładów na działalność 

badawczo-rozwojową w przeliczeniu na 1 mieszkańca, odzwierciedlając 

129

130 

znaczące dysproporcje regionalnego potencjału badań i rozwoju. Najniższy 

wskaźnik cechujący region świętokrzyski (15 zł per capita) stanowi zaledwie 

jedną dziesiątą średniej krajowej i jedną trzydziestą wartości wskaźnika 

dla Mazowsza. Podkarpackie sytuuje się na 10 pozycji, z wartością 

53 zł/mieszkańca stanowiącą zaledwie jedną trzecią średniej krajowej. 

W większość polskich regionów regułą jest stosunkowo wysoki (70%) 

odsetek pracowników naukowo-dydaktycznych uczelni wyższych pośród 

ogólnej liczby zatrudnionych w sektorze badawczo-rozwojowym. 

Oznacza to, iż odsetek tych ostatnich w przemyśle jest niewielki. 

Jak twierdzą autorzy opracowania Innowacje i przedsiębiorczość 

dla przyszłości, Podkarpacie jest wyjątkiem od tej reguły i cechuje 

się relatywnie wysokim zatrudnieniem pracowników zajmujących się 

badaniami dla rozwoju w firmach regionu 211 . 

Szkoły wyższe Podkarpacia opuszcza corocznie około 17 tys. absolwentów. 

Liczba ta jest ponad czterokrotnie niższa niż na Mazowszu, 

a dwukrotnie niż w Małopolsce. Zdecydowanie niewystarczająca jest 

liczba absolwentów kierunków inżynierskich w regionie – nieco ponad 

tysiąc, co prezentuje tabela 57. 

Absolwenci studiów magisterskich 

i zawodowych według województw 

i szkół w roku akademickim 

2004/2005 

Absolwenci studiów zawodowych 

z tytułem 

inżyniera 

Ogółem 391465 33062 





łódzkie 24323 2797 






pomorskie 18769 1060 

śląskie 42465 4087 





Tabela 57. Liczba absolwentów szkół wyższych w województwach w roku 

akademickim 2004/2005 

Źródło: A. Nowakowska, M. E. Sokołowicz (2006) 

Na jednego nauczyciela akademickiego na Podkarpaciu przypada aż 24,4 

studentów, co przy uwzględnieniu stosunkowo niewielkiej liczby studentów 

w regionie oznacza bardzo niekorzystne relacje w stosunku do innych 

województw o podobnej liczbie studentów (np. pomorskiego i kujawsko- 

211 A. Nowakowska, M. E. Sokołowicz, Innowacje i przedsiębiorczość dla przyszłości, SOOIPP Annual 2006, Łódź - 

Poznań - Warszawa - Wrocław 2006.

RiS po d K a R p a c K i e – 

Re g i oN a l N a StRategia 

iN N o w a c j i 

pomorskiego), a także wskazuje na realny deficyt kadr uczelni wyższych 

skutkujący na ogół obniżeniem jakości procesu dydaktycznego 212 . 

35,0 

30,0 

25,0 

20,0 

15,0 

10,0 

5,0 

0 

16,6 

małopolskie 

17,0 

pomorskie 

Rysunek 32. Liczba absolwentów szkół wyższych w województwach w roku akademickim 

2004/2005 przypadających na 1 nauczyciela akademickiego 

Źródło: A. Nowakowska, M. E. Sokołowicz (2006) 

Deficyt pracowników akademickich na uczelniach wyższych Podkarpacia, niedobór absolwentów kierunków 

inżynierskich w stosunku do potrzeb regionalnej gospodarki oraz niskie nakłady na badania i rozwój 

stanowią zespół czynników tworzących silnie negatywne uwarunkowania rozwoju gospodarki wiedzy 

w regionie. 

Opracowana w roku 2004 Regionalna Strategia Innowacji Województwa 

Podkarpackiego na lata 2005-2013 za jeden z sześciu celów strategicznych 

uznaje zbudowanie i rozwijanie kultury innowacyjnej mieszkańców 

regionu – kreowanie społeczeństwa innowacyjnego, w tym 

informacyjnego. Realizacja tego celu przyczyniać się ma do realizacji 

szerszego priorytetu RIS Podkarpacie – zwiększenia potencjału instytucji 

edukacyjnych, naukowych i badawczo-rozwojowych. 

Narzędziami realizacji wyznaczonego celu mają być m.in. rozwój regionalnej 

sieci szerokopasmowej, zorientowanie oferty edukacyjnej 

na potrzeby kadrowe przedsiębiorstw, zwiększenie dostępności 

mieszkańców regionu i firm do Internetu. 

Niestety Strategia Innowacji Podkarpacia nie proponuje spójnego pakietu 

działań partnerów reprezentujących sektor publiczny, prywatny 

i badawczo-rozwojowy na rzecz pobudzania innowacyjności w regionie. 

Podstawowym mankamentem RIS Podkarpackie z perspektywy 

analitycznej niniejszego dokumentu jest powierzchowne i odbiegające 

od europejskiego state-of-the-art rozumienie roli innowacji w zakresie 

ICT w procesach rozwoju gospodarczego całości województwa (co 

oznacza uwzględnienie w analizie obszarów wiejskich), w pobudzaniu 

innowacyjności i produktywności przedsiębiorstw oraz w procesach 

edukacyjnych. Ponadto, zdaniem autorów opracowania Polskie regionalne 

strategie innowacji – ocena i wnioski dla dalszych działań, dokument 

zawiera stwierdzenia niemające pokrycia w wynikach badań 

statystycznych (np. stwierdzające duży kapitał intelektualny regionu), 

nadmiernie koncentruje się na zagadnieniach przedsiębiorczości, a nie- 

212 Tamże, s. 33. 

17,2 

podlaskie 

17,4 18,3 19,4 19,8 20,2 21,7 21,7 21,8 22,0 

lubelskie 

łódzkie 

wielkopolskie 


Polska 


śląskie 

mazowieckie 


24,1 24,4 24,5 24,9 


podkarpackie 

opolskie 

lubuskie 

31,5 


131

132 

Ni e d oR o z w ó j S e K t o R a 

p o d K a R p a c K i c h mśp 

bR a N ż e w y S o K i c h 

t e c h N o l o g i i 

mal pomija kwestie badań i rozwoju oraz w sposób niespójny prezentuje 

cele strategiczne 213 . 

Sektor MŚP Podkarpacia należy do grupy najsłabszych w kraju, 

o czym świadczą w pierwszym rzędzie bardzo niskie w skali kraju 

nakłady na innowacje, bardzo niska efektywność małych i średnich 

przedsiębiorstw (MŚP), zarówno w ujęciu wpływów ze sprzedaży innowacji 

na firmę, jak i wydajności pracy oraz najniższa w kraju liczba 

podmiotów MŚP w relacji do liczby ludności 214 . 

Jednakże w grupie małych przedsiębiorstw zaproponowany przez 

PARP wskaźnik sytuuje Podkarpacie w gronie regionów nieco powyżej 

średniej krajowej. Najbardziej innowacyjne w latach 2002-2004 

były małe przedsiębiorstwa Małopolski i Śląska – 23% z nich wdrożyło 

innowacje, czyli ponad dwa razy tyle co w lubuskim, gdzie procesy 

innowacyjne w małych firmach były najsłabsze. Większy lub równy 

średniej dla kraju odsetek małych firm innowacyjnych był też w podkarpackim, 

warmińsko-mazurskim, lubelskim, kujawsko-pomorskim 

i opolskim, czyli w uboższych polskich regionach. Nowe produkty i procesy 

wdrożyło też ponad 40% firm średnich z Mazowsza, Małopolski, 

Warmii i Mazur, świętokrzyskiego, Podkarpacia i Opolszczyzny 215 . 

Branże wysokotechnolgiczne reprezentowane są w powiatach: sanockim, 

brzozowskim, mieleckim, dębickim, stalowowolskim i przeworskim 

oraz w stolicy regionu Rzeszowie. Do wyspecjalizowanych przemysłowych 

branż high-tech w województwie podkarpackim należą: statki 

powietrzne i kosmiczne, części i akcesoria do silników i pojazdów mechanicznych 

oraz farby i lakiery 216. Rozmieszczenie branż wysokich technologii 

w Polsce w powiatach według klasyfikacji Neven’a prezentuje rysunek 

33 217 . 

Rysunek 33. Rozmieszczenie branż wysokotechnologicznych w Polsce wg klasyfikacji Neven’a 

Źródło: E. Wojnicka (2006) 

213 G. Gorzelak, A. Bąkowski, M. Kozak, A. Olechnicka, Polskie regionalne strategie innowacji – ocena i wnioski dla dalszych 

działań, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2006. 

214 A. Tokaj - Krzewska, Stan sektora MŚP w regionach, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2006. 

215 Tamże. 

216 E. Wojnicka (red.), Perspektywy rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw wysokich technologii w Polsce do 2020 

roku, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2006. 

217 E. Wojnicka (red.), Clusters in Poland, Preliminary report for LEE/OECD, Program IBnGR, Gdańsk 2002.

p o d K a R p a c K i S e K t o R ict 

Spośród 1368 firm wysokich technologii działających w Polsce w 2005 

roku 37 (2,7% ogólnej liczby w kraju) miało swoje siedziby na 

Podkarpaciu. W rankingu opartym na ważnym dla międzyregionalnych 

porównań wskaźniku ilości firm high-tech na 1 mln mieszkańców województwo 

zajmuje 12 miejsce wspólnie z zachodniopomorskim (18 

firm/1 mln ludności). Największą ilość przedsiębiorstw wysokich technologii 

– 18 grupuje przemysł precyzyjny, instrumentów medycznych 

i optycznych. Siedem firm działa w branży elektroniki i telekomunikacji, 

sześć – sprzętu lotniczego, a pięć – farmacji. Tylko jedno przedsiębiorstwo 

sklasyfikowano w branży: komputery i maszyny biurowe 218 , 

obejmującej teleinformatykę. 

Podsumowując: pod względem przedsiębiorstw usług wysokotechnologicznych 

i wiedzochłonnych, województwo podkarpackie zajmuje 

ostatnie miejsce w Polsce, co ilustruje rysunek 34. To fakt szczególnie 

niepokojący, bowiem w latach 2000-2005 w skali krajowej największą 

średnią roczną dynamikę rozwoju miał właśnie sektor usług 

high-tech: branży teleinformatycznych i telekomunikacyjnych 219 . 

2,5 

2,0 

1,5 

1,0 

0,5 

0 

mazowieckie 

pomorskie 


małopolskie 

Polska 


wielkopolskie 

Rysunek 34. Liczba firm wysokotechnologicznych i wiedzochłonnych w regionach 

Źródło: E. Wojnicka (2006) 

Niedobór firm wiedzochłonnych oraz wysokich technologii w sektorze ICT Podkarpacia silnie negatywnie 

oddziałuje na rozwój społeczeństwa informacyjnego w regionie. Niski poziom innowacyjności (za 

wyjątkiem przemysłu lotniczego) utrudnia realizację ambitnych projektów teleinformatycznych w sektorze 

publicznym oraz ogranicza możliwości zatrzymania w regionie absolwentów kierunków informatycznych 

podkarpackich uczelni. 

Zbiorczy ranking sektora ICT opracowany przez tygodnik Computerworld 

w pierwszej setce największych polskich firm lokuje zaledwie 

jedno przedsiębiorstwo z siedzibą w wojewódzkie podkarpackim. 

Firmą tą jest ASSECO Poland z rocznymi przychodami w 2006 roku 

na poziomie 161 mln zł i zyskiem netto ponad 24 mln złotych. Cała 

Grupa Kapitałowa ASSECO Poland osiągnęła w roku 2006 przychody 

bliskie 336 mln zł, zaś zysk około 53 mln zł. 

śląskie 


218 E. Wojnicka (red.), Perspektywy rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw wysokich technologii w Polsce do 2020 

roku, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2006, s. 110. 

219 E. Wojnicka zauważa słusznie, iż ostatnie lata są czasem rodzenia się nowych specjalizacji sektora ICT, np. powstające 

firmy teleinformatyczne zajmują się wdrażaniem kompleksowych rozwiązań obejmujących łączenie telekomunikacji 

i Internetu oraz tworzenie odpowiedniego oprogramowania. Rozwija się rynek zindywidualizowanego dla 

potrzeb klientów oprogramowania oraz zarządzania projektami informatycznymi i tworzenia stron www czy oprogramowania 

dla e - commerce. 

łódzkie 


opolskie 

lubuskie 

lubelskie 

podlaskie 


podkarpackie 

133

134 

Druga co wielkości firma Podkarpacia – OPTeam zajęła w rankingu 

dopiero 126 miejsce, osiągając około 44 mln zł oraz zysk netto około 

1 mln zł. 

Lp./Pozycja 

35 

Firma 

Asseco Poland 

GK 

Pozycja 

firmy w 

2005 

Przychody 

ogółem 

Zysk/strata 

brutto 

Zysk/strata 

netto 

Zatrudnienie 

2006 2006 2006 2006 

tys. zł tys. zł tys. zł osoby 

30 335 881 69 350 52 646 1 161 

51 Asseco Poland 45 160 748 30 207 24 297 485 

126 OPTeam 108 44 114 1 316 1 018 85 

233 Syriusz 223 8 975 Brak danych Brak danych 15 

303 BMM 294 3 742 18 18 21 

316 Softel 302 1 642 45 36 10 

555 102 220 1 777 

220 

Tabela 58. Firmy sektora ICT Podkarpacia w rankingu tygodnika Computerworld w roku 2007 

Źródło: Computerworld – Ranking firm Informatycznych i Telekomunikacyjnych TOP 200, 

Roczny Raport Tygodnia Menedżerów i Informatyków, nr 1/2007 

Inny ranking opracowany w 2007 roku przez tygodnik Teleinfo, obejmujący 

ponad 500 największych firm teleinformatycznych w Polsce 221 , 

prezentuje piętnaście firm sektora ICT na Podkarpaciu: 

Lp. Firma Miasto 

Forma 

prawna 

Przychody 

Zyski 

brutto 

Zyski 

netto 

tys. zł % tys. zł tys. zł 

Pracownicy 

etatowi 

2006 

Razem 15 firm 280 149 692 

1 Asseco Poland Rzeszów SA 160 748 100 30 207 24 297 485 

2 OPTeam Rzeszów SA 43 659 100 1 316 1 018 85 

3 ZETO Rzeszów sp. z o.o. 28 494 100 96 

4 Infast Rzeszów sp. z o.o. 18 387 100 769 623 15 

5 Syriusz Rzeszów sp. z o.o. 8 975 100 -26 -26 15 

6 Galkom SK Rzeszów sp. z o.o. 6 937 100 360 

7 Etob-Res Rzeszów sp. z o.o. 4 989 100 111 83 41 

8 BMM Rzeszów sp. z o.o. 3 719 72 18 18 21 

9 

Lech-Elektronika 

Dębica 

Dg 1 650 95 77 63 

10 Softel Rzeszów sp. z o.o. 1 621 90 45 36 11 

11 Softres Rzeszów sp. z o.o. 1 076 99 31 25 10 

12 TiO media Rzeszów Sc 915 100 5 

13 ASR-Serwis Tarnobrzeg Sc 881 90 4 

220 Wspólnie z przychodami całości Grupy Kapitałowej ASSECO. Przychody ogółem 5 firm sektora ICT na Podkarpaciu 

wyniosły w 2006 roku wg Computerworld 219 221 tys. zł. 

221 Ranking ten w istocie prezentuje wszystkie polskie firmy rynku ICT posiadające stabilną pozycję i działające od kilku lat.

14 Datanet Rzeszów sp. z o.o. 1 051 50 179 

15 Mediacon Przemyśl sp. z o.o. 741 50 

Tabela 59. Piętnaście największych firm sektora ICT Podkarpacia w rankingu 

Teleinfo w roku 2007 

Źródło: Teleinfo 500, Raport 2007 

Pierwsze pięć największych firm sektora ICT na Podkarpaciu generuje 

około 92% przychodów wszystkich przedsiębiorstw teleinformatycznych 

województwa. Pierwszych dziesięć – aż 95%. 

Lp. Województwo 

Liczba 

firm 

Przychody z IT Przychody ze sprzedaży 

Udział w 

rynku 

2006 

2006 2006 2005 

Zmiana 

05 06 

% tys. zł tys. zł tys. zł % 

Razem 581 100 28 815 250 36 227 073 29 842 817 17,6 

1 mazowieckie 226 60,3 17 386 454 23 130 109 18 436 976 20,3 

2 dolnośląskie 47 10,4 3 003 055 3 106 676 2 663 044 14,3 

3 małopolskie 60 6,7 1 934 046 2 013 959 1 777 331 11,8 

4 śląskie 53 5,7 1 646 232 2 282 376 2 001 072 12,3 

5 pomorskie 28 4,8 1 386 844 1 770 543 1 704 547 3,7 

6 


19 3,6 1 024 781 1 188 779 888 121 25,3 

7 wielkopolskie 37 3,6 1 023 045 1 172 657 1 024 051 12,7 

8 łódzkie 33 1,1 316 843 341 143 298 887 12,4 

9 podkarpackie 15 1 277 868 280 149 238 142 15,0 

10 kujawskopomorskie 

14 0,7 197 377 201 230 190 177 5,5 

11 podlaskie 8 0,6 166 415 166 701 137 264 17,7 

12 lubelskie 14 0,5 135 365 168 174 162 886 3,1 

13 warmińskomazurskie 

4 0,4 119 475 186 186 140 593 24,5 

14 lubuskie 9 0,3 83 504 101 382 90 385 10,8 

15 świętokrzyskie 7 0,2 69 350 71 434 51 309 28,2 

16 opolskie 7 0,2 44 597 45 575 38 030 16,6 

Tabela 60. Przychody firm polskiego sektora ICT w podziale na regiony 


Udział podkarpackich firm ICT w rynku ogólnopolskim jest nieznaczny 

i wynosi zaledwie 1%. Jak pokazuje rysunek 36,60% przedsiębiorstw 

tego sektora zlokalizowało swoje siedziby w województwie mazowieckim, 

10% na Dolnym Śląsku, zaś około 7% – w Małopolsce. 

135

136 

Rysunek 35. Pozycja Podkarpackiego sektora ICT pośród polskich regionów 


Dynamika przychodów podkarpackiego sektora ICT w roku 2006 była 

relatywnie dobra i wyższa od średniej, osiągając 18% przy średniej 

21% w całym kraju. W województwie mazowieckim zanotowano dynamikę 

na poziomie 25%, zaś w regionie o najwyższej dynamice – 

w województwie świętokrzyskim aż 39% 222 . 

Lp. Województwo Liczba 

Przychody ze sprzedaży 

2006 2005 

Zmiana 

06/05 

tys. zł tys. zł % 

Razem 581 36 227 073 29 842 817 21 

1 świętokrzyskie 7 71 434 51 309 39 

2 zachodniopomorskie 19 1 188 779 888 121 34 

3 warmińsko-mazurskie 4 186 186 140 593 32 

4 mazowieckie 226 23 130 109 18 436 976 25 

5 podlaskie 8 166 701 137 264 21 

6 opolskie 7 45 575 38 030 20 

7 podkarpackie 15 280 149 238 142 18 

8 dolnośląskie 47 3 106 676 2 663 044 17 

9 wielkopolskie 37 1 172 657 1 024 051 15 

10 łódzkie 33 341 143 298 887 14 

11 śląskie 53 2 282 376 2 001 072 14 

12 małopolskie 60 2 013 959 1 777 331 13 

222 Należy jednak zastrzec, iż największą dynamiką charakteryzowały się na ogół regiony o małym udziale regionalnego 

sektora ICT w całkowitych przychodach sektora w kraju. Wyniki te związane są z szybkim wzrostem przychodów 

zaledwie jednej lub kilku firm.

iN S t y t u c j o N a l N e f o R m y 

wSpieRaNia iN N o w a c j i 

13 lubuskie 9 101 382 90 385 12 

14 kujawsko-pomorskie 14 201 230 190 177 6 

15 pomorskie 28 1 770 543 1 704 547 4 

16 lubelskie 14 168 174 162 886 3 

Tabela 61. Dynamika przychodu firm ICT w województwach w 2006 roku 


W przedsiębiorstwach teleinformatycznych Podkarpacia pracowało 

w 2006 roku 693 pracowników, co oznacza zmniejszenie zatrudnienia 

o 17% w stosunku do roku 2006. Redukcja kadr firm sektora ICT 

w roku 2006 była powszechną reakcją na ograniczenie podaży projektów 

teleinformatycznych przez administrację centralną. 

Lp. Województwo 

Liczba etatów 

2006 2005 

Zmiana 

2005/06 

Razem 38 234 40 450 -5,6 

1 mazowieckie 15 985 17 279 -7,5 

2 pomorskie 4 545 4 356 4,2 

3 małopolskie 4 255 4 005 5,9 

4 śląskie 3 326 3 317 0,3 

5 dolnośląskie 2 839 2 903 -2,2 

6 wielkopolskie 2 199 2 125 3,4 

7 łódzkie 1 352 1 321 2,3 

8 warmińsko-mazurskie 789 1 107 -28,7 

9 zachodniopomorskie 741 865 -14,3 

10 podkarpackie 692 833 -16,9 

11 lubelskie 469 642 -26,9 

12 lubuskie 344 572 -39,9 

13 podlaskie 295 509 -42,0 

14 kujawsko-pomorskie 267 312 -14,4 

15 świętokrzyskie 100 192 -47,9 

16 opolskie 36 112 -67,9 

Tabela 62. Pracownicy firm polskiego sektora ICT w podziale na regiony 


Podkarpacki sektor ICT posiada ograniczoną zdolność do kreowania innowacji technologicznych, 

za wyjątkiem ASSECO Poland nie prowadzi prac badawczo-rozwojowych, nie generuje znaczących 

przychodów i nie oferuje znaczącej podaży nowych miejsc pracy. Zaledwie sześć firm osiąga 

przychody roczne większe niż 5 mln złotych. Obecny potencjał rozwojowy sektora nie gwarantuje 

jego zdolności do udzielenia silnego wsparcia procesom rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

w regionie. Strategia winna definiować więc mechanizmy i narzędzia wsparcia dla firm regionalnego 

sektora ICT dla zapewnienia jego rozwoju. 

W dobie konkurencji globalnej i szybkiego rozwoju wysokich technologii, 

w tym ICT, strategicznego znaczenia nabiera nowoczesny poten- 

% 

137

138 

cjał krajowego i regionalnego otoczenia biznesu. Kraje prowadzące 

z powodzeniem politykę innowacyjną i naukową osiągnęły swój sukces 

gospodarczy w znacznym stopniu dzięki prawidłowemu określeniu 

funkcji takich instytucji oraz prowadzeniu przez nie działań jednoznacznie 

innowacyjnych i promodernizacyjnych, a jednocześnie realistycznie 

wpisanych w potrzeby podmiotów regionalnych sektorów: 

prywatnego, publicznego i badawczo-rozwojowego. 

Potencjał podkarpackich firm otoczenia biznesu jest – jak dotąd – 

niewielki, szczególnie w odniesieniu do pobudzania rozwoju innowacji 

ICT oraz stymulowania wdrożeń innowacyjnych rozwiązań teleinformatycznych 

tak w sektorze publicznym, jak i prywatnym. Jak 

stwierdzili autorzy części diagnostycznej Regionalnego Programu 

Operacyjnego na lata 2007-2013, instytucje te pomimo stosunkowo 

dużej ich liczby (ok. 70) borykają się w większości z problemem braku 

wystarczających środków finansowych na rozwój własnej bazy technicznej 

i prowadzenie działalności 223 . Zdolność tych organizacji do 

skutecznego działania limitują także sygnalizowane już ograniczenia 

w dostępie do wysokokwalifikowanej kadry. 

Silne wsparcie dla instytucji otoczenia biznesu i tych stymulujących 

wzrost innowacyjności regionu jest istotnym komponentem priorytetu 

wzmacniania potencjału gospodarczego Strategii Rozwoju 


Na Podkarpaciu na segment instytucjonalnego wsparcia gospodarki 

składają się m.in.: 

• 4 agencje rozwoju regionalnego (w Mielcu, Krośnie, Ustrzykach 

Górnych oraz Tarnobrzegu), będące w istocie agencjami o charakterze 

ponadlokalnym obejmującymi swym działaniem grupy powiatów 

oraz adresująca swoje usługi do całości regionu Rzeszowska 

Agencja Rozwoju Regionalnego SA (RARR) 

• regionalne izby gospodarcze (w Sanoku, Stalowej Woli, 

Przemyślu, Krośnie, Rzeszowie, Tarnobrzegu) oraz Izba Rolnicza 


• 13 ośrodków wspierania przedsiębiorczości zrzeszonych 

w Krajowym Systemie Usług dla MŚP oraz wyspecjalizowane ośrodki 

transferu technologii 

• organizacje gospodarcze (Podkarpacka Izba Gospodarcza, 

Business Centre Club, Podkarpacki Klub Biznesu, Podkarpacka 

Regionalna Izba Turystyczna, izby rzemieślnicze) i lokalne organizacje 

przedsiębiorców 

• organizacje pozarządowe (np. Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju 

i Promocji Podkarpacia PRO CARPATHIA, Stowarzyszenie Promocji 

Przedsiębiorczości). 

W roku 2005 władze województwa podjęły decyzje o utworzeniu 

Podkarpackiego Parku Naukowo-Technologicznego AEROPOLIS, który 

ma stać się głównym narzędziem wsparcia rozwoju przedsiębiorczości 

i pobudzania innowacyjności firm Podkarpacia. Na poziomie 

operacyjnym zarządzane przez RARR przedsięwzięcie ma m.in. za 

zadanie wspieranie powstających firm innowacyjnych oraz klasterów 

technologicznych. 

223 Zarząd Województwa Podkarpackiego, Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 2007- 

2013, s. 17. 

224 Sejmik Województwa Podkarpackiego, Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2020, Rzeszów 

2006.

Instytucje otoczenia biznesu na Podkarpaciu koncentrują się zasadniczo na wspieraniu przedsiębiorczości 

poprzez zapewnienie dostępu do szkoleń oraz środków finansowych. Zagadnienia stymulowania rozwoju 

gospodarki wiedzy i rozwoju społeczeństwa informacyjnego pozostają na marginesie ich działań ze 

względu na ich niski priorytet w bieżących (ale i strategicznych) działaniach tych instytucji, deficyt kadr 

wyspecjalizowanych w tematyce ICT oraz brak nowoczesnej wiedzy o zależnościach między inwestycjami 

w rozwiązania teleinformatyczne a zwiększeniem konkurencyjności, produktywności oraz innowacyjności 

firm. 

139

140 

2.7

2.7 Wskaźnik potencjału 

e - Rozwoju województwa 


W celu zobrazowania stanu e - Rozwoju w województwie podkarpackim 

posłużono się badaniem z wykorzystaniem wskaźnika potencjału 

e - Rozwoju, narzędzia skonstruowanego do analiz rozwoju społeczeństwa 

informacyjnego na poziomie powiatowym 225 . 

Wskaźnik potencjału e - Rozwoju składa się z trzech wskaźników 

cząstkowych: 

1. (Wi) Wskaźnika potencjału innowacyjnego 226 , w postaci: 

Wi = 0,3 * i 1 + 0,2 * i 2 + 0,5 * i 3 

gdzie: 

• (i ) - ilość bankomatów na 10 000 mieszkańców227 

1 

• (i ) - odsetek jednostek samorządu terytorialnego posia- 

2 

dających stronę www228 (i ) - ilość firm sektora ICT w rankingu Teleinfo / 10 000 

• 3 

mieszkańców229 2. (Wg) Wskaźnika potencjału gospodarczego, którego wzór 

przedstawia się: 

Wg = [(g 1 ) + (g 2 ) + (g 3 )] / 3 

gdzie: 

• (g ) przeciętne miesięczne wynagrodzenie w PLN na 

1 

1 mieszkańca 230 

(g ) liczba podmiotów zarejestrowanych w REGON na 1000 

• 2 

mieszkańców231 225 Wskaźnik potencjału e - Rozwoju po raz pierwszy zastosowany został w: Sejmik Województwa Mazowieckiego, 

e-Strategia Województwa Mazowieckiego, Warszawa 2006, s. 49-51. 

226 Por. K. Guzik, Przestrzenne zróżnicowanie potencjału innowacyjnego w Polsce, w: M. Górzyński, R. Woodward (red.), 

Innowacyjność polskiej gospodarki, Zeszyty innowacyjne 2, CASE – Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych, 

Warszawa 2004, s. 33-36. 

227 Badanie przeprowadzone w dniach 12-20 maja 2007 r.; analizowano dane ze stron www.karty.pl oraz stron interne- 

towych banków. 

228 Badanie przeprowadzono w dniach 18-24 maja 2007 r. 

229 Na podstawie: Raport Teleinfo 500 - Polski Rynek Teleinformatyczny 2006, Tom I. 

230 Dane statystyczne GUS za rok 2005. 

231 Dane statystyczne GUS na dzień 31 grudnia 2006. 

141

142 

• (g ) stopa bezrobocia232 

3 

3. (We) Wskaźnika potencjału edukacyjnego, który przybiera 

postać: 

We = 0,4 * (e 1 ) + 0,3 * (e 2 ) + 0,15 * [(e 3 ) + (e 4 )] 

gdzie: 

• (e ) liczba uczniów przypadająca na 1 komputer233 

1 

• (e ) odsetek szkół średnich posiadających stronę www234 

2 

• (e ) liczba uczniów szkół ponadgimnazjalnych w stosunku 

3 

do liczby mieszkańców235 • (e ) liczba uczniów szkół pomaturalnych w stosunku do 

4 

liczby mieszkańców 

Wzór wskaźnika potencjału e - Rozwoju przybiera postać uproszczoną: 

Wr = 0,4 * Wi + 0,3 * Wg + 0,3 * We 

Z kolei pełny wzór – po uwzględnieniu wszystkich czynników wchodzących 

w skład wskaźnika e - Rozwoju – prezentuje się następująco: 

Wr = 0,4 *[0,3 * (i 1 ) + 0,2 * (i 2 ) + 0,5 * (i 3 )] + 0,3 [((g 1 ) + (g 2 ) + 

(g 3 ))/ 3] + 0,3 * [0,4 * (e 1 ) + 0,3 * (e 2 ) + 0,15 * ((e 3 ) + (e 4 ))] 

Analizy przeprowadzone w oparciu o sformułowane wyżej założenia metodyczne 

pozwoliły na stworzenie mapy województwa podkarpackiego, 

ilustrującej poziom potencjału e - Rozwoju dla każdego z 25 powiatów (w 

tym 4 miast na prawach powiatu) leżących w jego granicach. 

Rysunek 36. Mapa potencjału e - Rozwoju województwa podkarpackiego 


232 Dane statystyczne GUS na dzień 31 grudnia 2006. 

233 Statystyka sporządzona w oparciu o dane GUS – stan na 31 grudnia 2006 roku. 

234 Sprawdzano w dniach 10-16 lipca 2007 r. w wyszukiwarkach, na stronach kuratorium oświaty w Rzeszowie, w bazie SIO. 

235 Statystyka sporządzona w oparciu o dane GUS – stan na 31 grudnia 2006 roku.

Żaden powiat Podkarpacia nie legitymuje się wartością wskaźnika 

umożliwiającą zaliczenie go do grupy charakteryzującej się bardzo 

wysokim poziomem e - Rozwoju. Najwyższe wartości osiągają 

byłe miasta wojewódzkie – w kolejności: Rzeszów, Krosno, Przemyśl 

i Tarnobrzeg. Pierwsze trzy znalazły się w grupie powiatów o wysokim 

poziomie e - Rozwoju. Z kolei Tarnobrzeg oraz trzy inne powiaty 

ze stolicami w średnich miastach (Mielcu, Dębicy i Sanoku) zaliczone 

zostały do grupy o przeciętnym potencjale e - Rozwoju. Aż 60% spośród 

powiatów podkarpackich znalazło się w grupie cechującej się niskim 

potencjałem, a zarazem zagrożeniem wykluczeniem cyfrowym. 

Dwa powiaty – lubaczowski i krośnieński – sklasyfikowane zostały 

jako bardzo poważnie zagrożone wykluczeniem cyfrowym (na mapie 

zilustrowane jako „biała plama”). 

Wskaźnik 

potencjału e - Rozwoju 

Bardzo wysoki poziom e - Rozwoju 

brak 

Wysoki poziom e - Rozwoju 

3 jednostki 

Przeciętny poziom e - Rozwoju 

4 jednostki 

Niski poziom e - Rozwoju 

– zagrożenie wykluczeniem 

cyfrowym 

16 jednostek 

Bardzo niski poziom e - Rozwoju – 

obszary wykluczenia cyfrowego 

(tzw. białe plamy) 

2 jednostki 

• 

Brak 

Powiaty 

• miasto na prawach powiatu: Rzeszów (podregion 

rzeszowsko–tarnobrzeski) 

• miasta na prawach powiatu: Krosno, Przemyśl (podregion 

krośnieńsko–przemyski) 

• miasto na prawach powiatu: Tarnobrzeg oraz powiaty: 

mielecki, dębicki (podregion rzeszowsko–tarnobrzeski) 

• powiat sanocki (podregion krośnieńsko–przemyski) 

• powiaty: leżajski, stalowowolski, tarnobrzeski, łańcucki, 

niżański, rzeszowski, kolbuszowski (podregion 

rzeszowsko-tarnobrzeski) 

• powiaty: jasielski, leski, bieszczadzki, przeworski, ropczycko-sędziszowski, 

przemyski, jarosławski, strzyżowski, 

brzozowski (podregion krośnieńsko-przemyski) 

• powiaty: krośnieński, lubaczowski (podregion 

krośnieńsko-przemyski) 

Tabela 63. Wskaźnik potencjału e - Rozwoju województwa podkarpackiego 


143

144 

2.8

2.8 Analiza SWOT/TOWS 

stanu rozwoju 



Analiza SWOT/TOWS jest narzędziem pozwalającym zidentyfikować 

silne i słabe strony wewnątrzregionalne, a także szanse i zagrożenia 

płynące z otoczenia zewnętrznego, a dalej – zbadać siłę 

ich wzajemnych powiązań. Tego typu działanie pozwoli na identyfikację 

najkorzystniejszego – z punktu widzenia władz wojewódzkich 

– wariantu realizacji założeń Strategii Informatyzacji Województwa 

Podkarpackiego na lata 2007-2013. 

Materiał analityczny zaprezentowany w niniejszym rozdziale wykorzystany 

zostanie na etapie formułowania misji i wizji rozwoju społeczeństwa 

informacyjnego w województwie podkarpackim, a także 

posłuży w formatowaniu założeń projektów głównych – priorytetowych 

z punktu widzenia e - Rozwoju regionalnego. 

Punktem wyjścia w analizie SWOT/TOWS jest wytypowanie wszystkich 

istotnych z punktu widzenia rozwoju regionu czynników – tak 

wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Niniejsza analiza bazuje na wynikach 

konsultacji społecznych przeprowadzonych w formie warsztatów 

roboczych 236 oraz analiz SWOT stworzonych na potrzeby innych aktualnych 

dokumentów strategicznych województwa podkarpackiego 237 . 

Na kolejnym etapie wszystkie wytypowane czynniki poddano ocenie 

ze strony ekspertów. Każdy z czynników punktowano w skali 0-2 

w celu określenia ważności zidentyfikowanych cech, a wyniki oceny 

wykorzystano w dalszym etapie analizy – przy badaniu siły powiązań 

pomiędzy poszczególnymi czynnikami. 

236 Warsztaty odbyły się 14 maja i 19 lipca 2007 r. w Wojewódzkim Domu Kultury w Rzeszowie. 

237 Projekt Regionalnego Planu Operacyjnego Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013, Strategia 

Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2015, Regionalna Strategia Innowacyjności Województwa 

Podkarpackiego. 

145

146 

1. 

2. 

3. 

4. 

5. 

6. 

7. 

Czynnik 

Mocne strony 

duża pula środków alokowana przez samorząd województwa na lata 2007- 

2013 

pozytywne nastawienie samorządowych władz na szczeblu województwa do 

zagadnień społeczeństwa informacyjnego 

wzrost aspiracji i aktywności młodzieży; duża liczba absolwentów szkół 

wyższych 

duży potencjał gospodarczy ośrodka stołecznego, Rzeszowa, a także innych 

ośrodków wzrostu gospodarczego regionu 

aktywność rzeszowskiego ośrodka akademickiego oraz szkół wyższych państwowych 

i niepaństwowych 

dobrze rozwinięty przemysł lotniczy, działający w oparciu o high-tech – istnienie 

międzynarodowego lotniska w Jasionce oraz sieci lotnisk lokalnych 

duży potencjał ośrodków naukowych, jednostek badawczo-rozwojowych, 

instytucji wspierania biznesu 

Średnia 

waga 

8. funkcjonowanie dwóch specjalnych stref ekonomicznych 

1,14 

9. 

10. 

występowanie w regionie kilku rodzajów podmiotów zajmujących się wdrażaniem 

innowacji (uczelni, jednostek badawczo-rozwojowych przemysłu i jednostek 

niezależnych) 

dostęp do nowoczesnych technologii i osiągnięć naukowych dzięki udziałowi 

sektora B+R w projektach (badaniach) zagranicznych 

11. korzystna struktura wiekowa zasobów ludzkich 

1,02 

1. 

2. 

Słabe strony 

niski poziom rozwoju infrastruktury teleinformatycznej, a zwłaszcza szerokopasmowego 

dostępu do Internetu 

niski poziom dochodów ludności i rozwoju gospodarczego regionu na tle 

kraju 

3. niewielka świadomość innowacyjna samorządów lokalnych 

1,51 

4. odpływ młodych osób do innych regionów 

1,50 

5. wysokie bezrobocie i znikoma ilość atrakcyjnych ofert pracy 

1,50 

6. 

niski poziom rozwoju gospodarki opartej na wiedzy, dominacja przestarzałej 

struktury gospodarczej 

7. słabo rozwinięta infrastruktura teleinformatyczna w samorządach 

1,37 

8. 

9. 

10. 

niewielkie doświadczenia większości jednostek w pozyskiwaniu finansów 

spoza budżetu 

niska gęstość zaludnienia, zwłaszcza w południowo-wschodniej części 

województwa 

najniższy w skali kraju współczynnik linii telefonicznych na 1000 

mieszkańców 

11. niski poziom innowacyjności, zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw 1,16 

12. koncentracja jednostek naukowo-badawczych w centrum regionu 

1,02 

Tabela 64. Analiza SW – lista czynników 


1,80 

1,49 

1,42 

1,40 

1,39 

1,31 

1,19 

1,13 

1,06 

1,62 

1,62 

1,44 

1,31 

1,20 

1,20

Czynnik 

Szanse 

Średnia 

waga 

1. wzrost możliwości pozyskiwania zewnętrznych środków finansowych 

1,85 

2. 

3. 

4. 

promowanie wykorzystania Internetu jako narzędzia pozyskiwania i przepływu 

informacji przez władze centralne i Komisję Europejską 

podnoszenie poziomu edukacji społeczeństwa poprzez wykorzystanie środków 

UE w celu budowy i rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

finansowanie regionalnej sieci szkieletowej ze środków Programu 

Operacyjnego Rozwoju Polski Wschodniej 

5. opracowanie Strategii Informatyzacji Województwa Podkarpackiego na lata 

2007-2013 

6. 

7. 

8. 

rozwój międzyregionalnej współpracy gospodarczej oraz międzynarodowego 

ruchu turystycznego 

tworzenie nowych instrumentów finansowego wsparcia innowacji, rozszerzanie 

dotychczasowej oferty 

wzrost liczby inicjatyw mających na celu wspieranie innowacyjnego rozwoju 

regionu, powoływania parków naukowych, technologicznych, centrów 

doskonałości 

9. zwiększenie dostępu do wiedzy i technologii po wejściu do UE 

1,31 

10. 

11. 

12. 

dobra współpraca powiatów i gmin w zakresie budowy społeczeństwa informacyjnego 


zwiększenie roli władz lokalnych, pozwalające na lepsze określenie potrzeb 

występujących w regionie 

rozwój globalnych powiązań kooperacyjnych przemysłu lotniczego, możliwość 

transferu nowoczesnych technologii lotniczych do innych gałęzi gospodarki 

Zagrożenia 

1. zmienność procedur prawno-administracyjnych 

1,58 

2. atrakcyjne oferty pracy zagranicą dla wykształconych kadr regionu 

1,51 

3. niechęć przedsiębiorców do ponoszenia nakładów na badania 

1,39 

4. bariery instytucjonalno-prawne, strukturalne i świadomościowe 

1,39 

5. brak stabilności politycznej 

1,39 

6. 

mało aktywne działania samorządu terytorialnego w zakresie umożliwienia 

rozwoju przedsiębiorstw 

7. wysokie ryzyko finansowe działań o charakterze innowacyjnym 

1,31 

8. ograniczenia wynikające z braku proinnowacyjnej polityki państwa 

1,30 

9. długi okres tworzenia efektywnie działających ośrodków innowacji 

1,30 

10. 

nadal ograniczony dostęp do informacji o źródłach finansowania działalności 

innowacyjnej, o programach UE – brak systemu wsparcia finansowego rozwoju 

innowacji 

11. niski popyt na badania i innowacje 

1,13 

Tabela 65. Analiza OT – lista czynników 


Analiza mocnych stron województwa wskazuje, że za kluczowe dla 

e - Rozwoju regionu można uznać przede wszystkim zaangażowanie 

samorządu województwa w działania mające na celu rozwój i promocję 

idei społeczeństwa informacyjnego, co znajduje odzwierciedlenie 

m.in. w bardzo dużej alokacji środków na finansowanie projektów ICT 

w latach 2007-2013. 

Za najistotniejsze słabości regionu uznano niski poziom rozwoju infrastruktury 

teleinformatycznej, ze szczególnym uwzględnieniem 

szerokopasmowego dostępu do Internetu. Wskazywano ponadto na 

problemy związane z sytuacją na rynku pracy, takie jak: stopa bezrobocia 

utrzymująca się na poziomie przewyższającym średnią krajową, 

1,62 

1,60 

1,56 

1,54 

1,40 

1,40 

1,36 

1,30 

1,28 

1,19 

1,33 

1,28 

147

148 

co w powiązaniu ze znikomą ilością atrakcyjnych ofert pracy powoduje, 

że obserwowany jest znaczący odpływ najbardziej wykwalifikowanych 

kadr do innych województw, a także do krajów Unii Europejskiej. 

Wreszcie zwraca uwagę niski poziom dochodów ludności i słaby wzrost 

gospodarczy kreowany na poziomie regionalnym. 

Jako największe szanse wskazywane zostały możliwości pozyskiwania 

środków finansowych z zewnętrznych źródeł, a także realizacja założeń 

zapisanych w Programie Operacyjnym Rozwój Polski Wschodniej 

oraz w Strategii Informatyzacji Województwa Podkarpackiego na lata 

2007-2013. Zwrócono ponadto uwagę na niebagatelne znaczenie działań 

promocyjnych na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego, 

które wpłynęłyby na wzrost świadomości społeczeństwa, co z kolei 

pozwoli dostrzec korzyści, jakie może dać komputer i Internet. 

Za czynniki stanowiące najpoważniejsze zagrożenia dla innowacyjnego 

rozwoju województwa podkarpackiego należy uznać niestabilność 

wszelkiego rodzaju procedur w administracji, a także pogłębiające się 

zjawisko odpływu wykwalifikowanych kadr poza region. 

Grupy czynników zidentyfikowanych w ramach każdej z domen interwencji 

strategicznej poddano badaniu siły ich wzajemnych zależności, 

tworząc dlań macierze SWOT i TOWS, a dalej macierze zbiorcze 

– SWOT/TOWS. 

Macierze S-OT (tabela 66) i W-OT (tabela 67) określają siłę wpływu 

czynników wewnętrznych na czynniki zewnętrzne. Odpowiedzi na poniższe 

pytania pomagają w uzyskaniu wniosków: 

(a) czy mocne strony pozwalają wykorzystać pojawiające się 

szanse? 

(b) czy mocne strony mogą zapobiec zagrożeniom? 

Czynniki wewnętrzne 

Mocne strony 

Tabela 66. Macierz S-OT 


(c) czy słabe strony uniemożliwiają wykorzystanie szans? 

(d) czy słabe strony wzmocnią negatywne oddziaływanie 

zagrożeń? 


Słabe strony 

Tabela 67. Macierz W-OT 


Czynniki zewnętrzne 

Szanse Zagrożenia 



Macierz O-SW (tabela 68) i T-SW (tabela 69) określają wpływ szans 

i zagrożeń na czynniki wewnętrzne. Do wniosków prowadzą odpowiedzi 

na pytania: 

(a) czy szanse wzmocnią pozytywne oddziaływanie mocnych 

stron? 

(b) czy szanse pozwalają unicestwić słabe strony?


Szanse 

Tabela 68. Macierz O-SW 


(c) czy zagrożenia osłabiają mocne strony? 

(d) czy zagrożenia spotęgują słabości? 


Zagrożenia 

Tabela 69. Macierz T-SW 



Mocne strony Słabe strony 



Siłę zależności pomiędzy czynnikami oceniono w następującej skali: 

0 – brak związku lub związek o marginalnym znaczeniu 

1 – przeciętna zależność 

2 – wyraźna zależność. 

Kolejnym krokiem było przemnożenie uzyskanych wartości przez średnie 

wagi czynników poddanych badaniu wzajemnych między nimi relacji. 

Jaki powinien być wariant realizacji Strategii – określają macierze 

SWOT i TOWS. Możliwe rozwiązania przedstawia macierz wyborów 

strategicznych (tabela 70). 


Szanse 

Zagrożenia 



Strategia dynamiczna Strategia konkurencyjna 

Wykorzystywanie szans przy 

pomocy mocnych stron 

Przezwyciężanie słabości w 

celu wykorzystania szans 

Strategia konserwatywna Strategia defensywna 

Wykorzystanie mocnych stron w 

celu uniknięcia bądź zneutralizowania 

zagrożeń 

Tabela 70. Macierz wyborów strategicznych 


Poniżej efekty przeprowadzonych analiz SWOT/TOWS. W ramach 

każdej z nich (S-OT, W-OT, O-SW, T-SW) zbadano siłę wpływów czynników 

wewnętrznych na czynniki zewnętrzne oraz odwrotną zależność 

– wpływ czynników płynących z otoczenia na uwarunkowania 

wewnątrzregionalne. 

Redukcja lub likwidacja (brak 

odpowiednika w przypadku 

jednostki samorządowej) 

149

150 


S-OT 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Σ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Σ ΣΣ 

1 6,7 2,9 5,8 0,0 2,8 2,5 5,0 4,9 4,7 2,3 2,3 2,1 53,3 0,0 0,0 3,3 0,0 3,3 6,7 6,7 0,0 3,3 6,7 3,3 33,3 86,6 

2 2,8 0,0 2,4 0,0 4,6 4,2 2,1 4,1 2,0 3,9 3,8 0,0 38,6 0,0 0,0 2,8 2,8 2,8 5,5 2,8 2,8 5,5 5,5 2,8 33,1 71,7 

3 2,6 4,6 4,5 0,0 0,0 2,0 2,0 3,9 1,9 0,0 1,8 1,7 31,5 0,0 5,3 2,6 2,6 0,0 2,6 2,6 0,0 2,6 2,6 2,6 23,6 55,2 

4 2,6 0,0 2,2 0,0 0,0 2,0 2,0 3,8 3,7 1,8 1,8 3,3 31,1 0,0 2,6 0,0 2,6 0,0 2,6 2,6 2,6 2,6 2,6 2,6 20,7 51,8 

5 5,1 4,5 4,4 0,0 0,0 1,9 1,9 3,8 3,6 1,8 0,0 1,7 36,0 2,6 2,6 2,6 2,6 0,0 0,0 2,6 0,0 5,1 2,6 5,1 25,7 61,7 

6 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 3,7 0,0 1,8 0,0 0,0 0,0 3,1 12,1 0,0 2,4 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 2,4 0,0 4,8 9,7 21,8 

7 4,4 1,9 3,8 0,0 1,8 1,7 1,7 3,2 3,1 0,0 0,0 2,8 30,8 2,2 4,4 2,2 2,2 0,0 2,2 2,2 0,0 4,4 4,4 4,4 28,6 59,4 

Mocne strony 

8 4,2 0,0 1,8 0,0 0,0 3,2 1,6 3,1 1,5 1,5 0,0 1,4 23,2 0,0 2,1 4,2 0,0 0,0 2,1 4,2 2,1 4,2 2,1 4,2 25,3 48,5 

9 2,1 1,8 3,6 0,0 1,7 1,6 0,0 3,1 1,5 0,0 0,0 1,3 20,9 0,0 2,1 4,2 2,1 0,0 4,2 4,2 2,1 4,2 2,1 4,2 29,3 50,2 

10 2,0 0,0 0,0 0,0 0,0 1,5 1,5 2,9 2,8 0,0 0,0 2,5 17,6 0,0 2,0 2,0 0,0 0,0 0,0 3,9 3,9 3,9 2,0 3,9 21,6 39,2 

11 1,9 3,3 3,3 0,0 0,0 1,4 0,0 1,4 2,7 1,3 1,3 1,2 22,6 0,0 1,9 0,0 1,9 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 3,8 26,4 

Σ 34,3 19,1 31,9 0,0 10,9 25,6 17,8 35,9 27,4 12,6 11,0 21,2 317,8 4,8 25,3 23,8 16,7 6,1 25,9 31,7 13,5 38,4 30,5 38,0 254,7 572,5 

Tabela 71. Macierz S-OT – wyniki 


Macierz S-OT wskazuje na większą wagę powiązań mocnych stron z szansami aniżeli z zagrożeniami. Oznacza to, że istotniejsze 

z punktu widzenia realizacji Strategii Informatyzacji jest wykorzystywanie mocnych stron w celu wykorzystywania pojawiających 

się szans, aniżeli koncentrowanie się na unicestwianiu zagrożeń.


W-OT 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Σ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Σ ΣΣ 

1 3,0 5,2 5,2 0,0 0,0 2,3 2,3 4,4 2,1 2,1 2,1 3,9 40,8 0,0 2,4 2,3 2,3 0,0 2,2 0,0 0,0 2,1 2,1 1,8 20,4 61,2 

2 3,0 5,2 5,2 0,0 0,0 2,3 0,0 4,4 2,1 0,0 2,1 3,9 35,0 0,0 4,9 4,5 0,0 0,0 2,2 4,2 2,1 4,2 2,1 1,8 35,0 70,0 

3 5,6 4,9 4,8 0,0 2,3 4,2 4,2 4,1 2,0 3,9 3,9 1,8 51,6 0,0 0,0 0,0 2,1 2,1 4,0 0,0 0,0 2,0 1,9 1,7 19,0 70,7 

4 2,8 2,4 4,8 0,0 0,0 2,1 0,0 4,1 2,0 2,0 1,9 1,8 29,7 0,0 0,0 2,1 2,1 0,0 0,0 0,0 0,0 2,0 0,0 1,7 10,8 40,5 

5 2,8 2,4 2,4 0,0 0,0 2,1 0,0 4,1 3,9 2,0 1,9 1,8 29,7 0,0 4,5 2,1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 2,0 1,9 1,7 16,2 45,9 

6 2,7 4,7 2,3 0,0 0,0 4,0 4,0 3,9 3,8 1,9 0,0 3,4 38,9 0,0 4,3 4,0 4,0 0,0 1,9 3,8 3,7 3,7 1,8 3,3 41,5 80,4 

7 2,5 4,4 4,4 0,0 0,0 1,9 1,9 1,9 3,6 3,6 3,5 1,6 37,0 0,0 0,0 0,0 1,9 0,0 3,6 0,0 1,8 1,8 3,5 0,0 17,3 54,3 

8 4,8 2,1 4,2 0,0 0,0 1,8 3,7 3,6 1,7 3,4 3,4 0,0 35,4 0,0 0,0 0,0 3,6 0,0 3,5 1,7 3,4 1,7 3,4 1,5 25,9 61,3 

Słabe strony 

9 0,0 1,9 3,8 0,0 0,0 1,7 1,7 3,3 1,6 1,6 3,1 1,4 25,9 0,0 0,0 1,7 1,7 0,0 1,6 1,6 3,1 1,6 0,0 1,4 17,3 43,2 

10 2,2 3,9 3,8 0,0 0,0 3,4 1,7 3,3 3,1 1,6 1,5 2,9 34,6 0,0 1,8 1,7 1,7 0,0 1,6 1,6 1,6 3,1 1,5 1,4 21,6 56,2 

11 4,3 3,8 3,7 0,0 0,0 3,2 1,6 3,2 3,0 0,0 1,5 2,8 33,4 0,0 3,5 3,2 1,6 0,0 1,5 3,0 1,5 3,0 1,5 2,6 29,2 62,6 

12 1,9 1,7 3,3 0,0 0,0 0,0 0,0 1,4 0,0 0,0 1,3 1,2 12,9 0,0 1,5 1,4 1,4 0,0 1,4 1,3 0,0 1,3 1,3 1,2 14,7 27,5 

Σ 35,6 42,7 47,9 0,0 2,3 29,0 21,1 41,5 29,0 21,9 26,1 26,4 404,8 0,0 23,1 22,9 22,4 2,1 23,5 17,3 17,2 28,4 21,0 20,0 268,9 673,7 

Tabela 72. Macierz W-OT – wyniki 


Analiza rezultatów badania wpływu czynników zakwalifikowanych jako słabe strony rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

w województwie podkarpackim na czynniki zewnętrzne, prowadzi do jednoznacznego wniosku, że słabe strony powinny być 

neutralizowane na skutek wykorzystywania szans płynących z otoczenia. Z kolei siła wpływu słabych stron na zagrożenia jest 

znacznie mniejsza. 

Macierz W-OT niesie wyraźną sugestię możliwości realizacji konkurencyjnego wariantu Strategii Informatyzacji. 

151

152 


O-SW 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Σ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Σ ΣΣ 

1 0,0 5,5 2,6 5,2 5,1 4,8 4,4 4,2 2,1 3,9 0,0 53,3 6,0 6,0 5,6 2,8 5,6 5,3 5,1 2,4 0,0 4,4 2,1 0,0 56,6 109,9 

2 0,0 4,8 2,3 2,3 2,3 0,0 0,0 0,0 0,0 1,7 0,0 17,5 5,2 0,0 4,9 0,0 2,4 4,7 4,4 2,1 0,0 1,9 1,9 0,0 35,0 52,5 

3 0,0 4,8 4,5 4,5 4,4 2,1 3,8 1,8 1,8 0,0 0,0 37,4 0,0 2,6 4,8 2,4 4,8 4,6 2,2 2,1 0,0 0,0 3,7 1,6 37,4 74,9 

4 5,6 4,6 0,0 2,2 2,2 2,0 1,9 1,8 1,8 0,0 0,0 28,1 5,1 5,1 2,4 4,7 4,7 4,5 4,3 2,0 0,0 3,7 3,6 1,6 53,4 81,4 

5 0,0 2,3 0,0 2,2 2,1 2,0 1,8 3,5 1,7 0,0 0,0 22,2 5,0 5,0 4,7 4,6 4,6 4,4 4,2 2,0 0,0 3,7 3,6 1,6 55,4 77,6 

6 0,0 2,1 2,0 3,9 3,9 3,7 1,7 1,6 1,6 1,5 0,0 30,2 2,3 4,5 2,1 4,2 4,2 4,0 1,9 1,8 0,0 0,0 1,6 1,4 35,3 65,5 

7 5,0 4,2 0,0 2,0 1,9 1,8 1,7 1,6 3,2 1,5 0,0 30,2 4,5 2,3 2,1 2,1 4,2 4,0 3,8 0,0 0,0 1,7 3,2 1,4 37,8 68,0 

Szanse 

8 0,0 2,0 1,9 3,8 3,8 3,6 3,2 1,6 1,5 1,4 0,0 31,8 2,2 2,2 2,1 2,0 4,1 3,9 1,9 1,8 0,0 1,6 3,2 1,4 34,3 66,1 

9 0,0 2,0 1,9 1,8 3,6 1,7 3,1 1,5 1,5 2,8 0,0 28,3 2,1 2,1 2,0 2,0 2,0 3,8 1,8 1,7 0,0 0,0 3,0 0,0 25,9 54,2 

10 0,0 3,9 0,0 1,8 0,0 1,7 1,5 3,0 0,0 0,0 0,0 16,4 0,0 2,1 3,9 2,0 3,9 1,9 3,6 3,4 0,0 1,6 1,5 1,3 32,8 49,1 

11 4,6 1,9 0,0 1,8 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 9,2 2,1 2,1 3,9 1,9 1,9 1,8 3,5 0,0 0,0 1,5 1,5 0,0 25,3 34,6 

12 0,0 0,0 0,0 1,7 1,7 3,1 1,4 1,4 1,3 2,5 0,0 19,3 0,0 3,9 0,0 3,6 3,6 3,4 0,0 0,0 0,0 0,0 2,8 1,2 23,6 42,8 

Σ 15,3 38,1 15,3 33,1 31,1 26,6 24,5 21,9 16,5 15,3 0,0 323,9 34,5 37,8 38,4 32,2 45,9 46,4 36,7 19,4 0,0 20,2 31,7 11,6 452,8 776,7 

Tabela 73. Macierz O-SW – wyniki 


Podobnie jak w przypadku badania W-OT, także analiza O-SW pozwala dostrzec bardzo wyraźne zależności rysujące się na styku 

szans i słabych stron. Powiązania szans i słabych stron są znacznie bardziej istotne od powiązań występujących na linii szanse 

– mocne strony. Warto przy tym dostrzec, że związek szans i mocnych stron jest znacznie istotniejszy od związku słabych 

i mocnych stron z zagrożeniami.


T-SW 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Σ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Σ ΣΣ 

1 0,0 0,0 0,0 2,2 2,2 2,1 1,9 1,8 1,8 1,7 0,0 13,6 5,1 0,0 0,0 0,0 2,4 4,6 4,3 2,1 0,0 1,9 1,8 0,0 28,4 48,3 

2 0,0 0,0 4,3 2,1 2,1 4,0 3,6 1,7 1,7 1,6 3,1 24,2 0,0 4,9 2,3 4,5 2,3 4,3 2,1 2,0 1,8 0,0 3,5 1,5 38,1 73,4 

3 0,0 0,0 2,0 3,9 1,9 3,6 1,7 1,6 1,6 1,5 0,0 17,7 0,0 2,3 2,1 2,1 4,2 4,0 0,0 0,0 0,0 0,0 3,2 1,4 25,0 50,0 

4 0,0 2,1 2,0 1,9 1,9 1,8 1,7 1,6 1,6 1,5 0,0 16,0 4,5 2,3 2,1 2,1 4,2 4,0 3,8 3,6 0,0 1,7 1,6 1,4 40,0 62,6 

5 0,0 4,1 0,0 1,9 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 6,1 2,3 0,0 4,2 2,1 0,0 0,0 3,8 3,6 0,0 0,0 0,0 0,0 20,0 27,5 

6 0,0 0,0 0,0 1,9 0,0 1,7 1,6 3,0 1,5 0,0 0,0 9,7 0,0 2,2 0,0 2,0 4,0 3,8 0,0 0,0 0,0 1,6 3,1 0,0 21,5 35,9 

7 0,0 2,0 0,0 1,8 1,8 3,4 1,6 3,0 1,5 1,4 0,0 16,5 2,1 2,1 2,0 0,0 2,0 3,8 1,8 1,7 0,0 0,0 3,0 1,3 25,9 49,5 

Zagrożenia 

8 0,0 1,9 0,0 1,8 1,8 0,0 1,5 1,5 0,0 0,0 0,0 8,6 4,2 2,1 3,9 2,0 2,0 3,7 1,8 1,7 0,0 1,6 3,0 1,3 35,1 46,8 

9 0,0 0,0 0,0 3,6 3,6 3,4 3,1 1,5 2,9 1,4 0,0 19,6 2,1 4,2 2,0 3,9 3,9 3,7 0,0 0,0 0,0 0,0 3,0 1,3 30,4 58,5 

10 0,0 1,9 0,0 1,8 1,8 1,7 1,5 1,5 2,9 2,7 0,0 15,7 4,1 2,1 3,9 1,9 1,9 3,7 3,5 3,4 0,0 3,1 3,0 1,3 41,5 64,5 

11 0,0 0,0 0,0 3,2 1,6 3,0 2,7 2,6 1,3 2,4 0,0 16,6 1,8 1,8 1,7 1,7 1,7 3,3 3,1 0,0 0,0 1,4 2,6 1,2 26,4 50,9 

Σ 0,0 12,0 8,2 26,2 18,8 24,7 20,8 19,7 16,7 14,1 3,1 164,3 26,3 23,9 24,1 22,2 28,4 38,9 24,2 18,1 1,8 11,1 27,9 10,8 332,5 567,9 

Tabela 74. Macierz T-SW – wyniki 


Analiza W-SW pozwala jednoznacznie stwierdzić minimalną siłę wpływu zagrożeń na mocne strony, co oznacza, że atuty województwa 

nie powinny podlegać osłabieniu na skutek występowania niesprzyjających okoliczności płynących z otoczenia zewnętrznego. 

Znacznie bardziej istotne są powiązania na linii zagrożenia – słabe strony, co oznacza, że słabości będą się pogłębiać 

w przypadku zderzenia z niesprzyjającymi czynnikami zewnętrznymi. 

153

154 

Sumaryczne zestawienie powiązań pomiędzy czynnikami wewnętrznymi 

i zewnętrznymi przedstawia tabela 75. 

SWOT/TOWS – Wyniki Szanse Zagrożenia 

Mocne strony 317,8 + 323,9 = 641,7 254,7 + 164,3 = 419,0 

Słabe strony 404,8 + 452,8 = 857,6 268,9 + 332,5 = 601,4 

Tabela 75. Macierz wyborów strategicznych w ujęciu całościowym 


Całościowe wyniki z przeprowadzonych w czterech wariantach analiz (S-OT, W-OT, O-SW, 

T-SW) zobrazowane w tabeli 45 prowadzą do wniosku, że optymalnym z punktu widzenia województwa 

podkarpackiego jest konkurencyjny wariant realizacji założeń Strategii Informatyzacji 

Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2013. Jego głównym założeniem jest próba wyeliminowania 

lub zmarginalizowania słabych stron poprzez wykorzystanie szans napływających z otoczenia 

zewnętrznego. 

Powiązania pomiędzy szansami a słabymi stronami są znacząco większe 

od powiązań pomiędzy pozostałymi grupami czynników, co pozwala 

zarekomendować opracowanie Strategii Informatyzacji w modelu 

konkurencyjnym. 

W wyniku przeprowadzonych analiz sformułować można kilka wniosków 

dla władz wojewódzkich w odniesieniu do działań na rzecz 

e - Rozwoju w województwie podkarpackim: 

• istnieje silna potrzeba stworzenia odpowiednich mechanizmów 

(narzędzi) budowania regionalnego konsensusu na rzecz realizacji 

Strategii Informatyzacji Województwa Podkarpackiego na lata 

2007-2013 

• warunkiem bezwzględnie koniecznym jest wypracowanie modelu 

współpracy między władzami regionu a operatorami teleinformatycznymi 

w celu zapobieżenia pogłębianiu się wykluczenia cyfrowego 

w wielu częściach województwa podkarpackiego 

• konieczne jest wszczęcie zintensyfikowanych działań na rzecz stworzenia 

mechanizmów współpracy administracji, firm, instytucji 

wspierania biznesu i sfery badawczo-rozwojowej 

• istotnym warunkiem działań na rzecz e - Rozwoju regionalnego jest 

podjęcie starań mających na celu wzmocnienie samorządów gminnych 

i powiatowych.

155

156 

rozdział3.

Priorytety 

oraz wizja i misja 



na lata 2007-2013 

157

158 

Określenie priorytetów i przyjęcie wizji oraz misji Strategii jest sztuką 

wyboru 238 . Zdaniem G. Gorzelaka regiony polskiej tzw. Ściany 

Wschodniej, a wśród nich Podkarpacie mogą uzyskać przyśpieszenie 

rozwoju i mogą nadganiać dystans do regionów wyżej rozwiniętych 

jedynie wtedy, gdy: same podejmą trudny proces wewnętrznej restrukturyzacji 

i wzmacniania potencjału endogennego. Dodatkowym 

warunkiem cywilizacyjnego skoku jest zaistnienie jednego z czynników: 

zewnętrznego popytu na zasoby regionu lub/i zewnętrznego 

wsparcia dla restrukturyzacji regionu 239 . 

Kluczowe znaczenie dla zapewnienia powodzenia realizacji niniejszej 

Strategii, a zarazem dla sukcesu Podkarpacia w perspektywie roku 

2015 będzie miało stworzenie i zakorzenienie wewnątrzregionalnych 

mechanizmów oraz instytucji gwarantujących uruchomienie, a także 

wdrażanie procesów modernizacyjnych i adekwatny do rzeczywistych 

potrzeb dobór priorytetów strategicznych oraz racjonalnych narzędzi 

ich realizacji 240 . 

Wspieranie rozwoju społeczeństwa informacyjnego na Podkarpaciu 

traktować należy nie tyle jako nadrabianie opóźnień w zastępowaniu 

tradycyjnych sposobów działania nowymi metodami wykorzystującymi 

technologie ICT (np. zastąpienie tradycyjnej obsługi mieszkańców 

w urzędach administracji lokalnej), ale przede wszystkim jako proces 

cywilizacyjny pozwalający przezwyciężyć mieszkańcom i przedsiębiorcom 

regionu słabości środowiska kulturowego oraz włączyć ich 

w skali masowej do wartościowych zasobów treści i usług dostępnych 

dzięki Internetowi i komunikacji elektronicznej 241 . 

Zdaniem G. Gorzelaka, jeśli regiony same nie rozpoczną działań restrukturyzacyjnych i wzmacniających 

wewnętrzny potencjał, nie będą miały szans na poprawę sytuacji. Świat nie zna ani jednego przypadku 

wydobycia się z zacofania jedynie w wyniku uzyskania pomocy zewnętrznej. Co więcej, traktowanie pomo- 

238 Motto Strategii zapożyczono z tytułu ekspertyzy prof. dr hab. Grzegorza Gorzelaka Weryfikacja struktury celów, 

priorytetów oraz kierunków działań Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego na lata 2007-2013 (15), wykonanej na 

zlecenie Departamentu Polityki Regionalnej Ministerstwa Gospodarki i Pracy, Warszawa 2005. 


społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020, Warszawa 2007, s. 3. 

240 Narzędziami realizacji Strategii nazwano projekty główne zdefiniowane w rozdziale IV. 

241 G. Gorzelak, Weryfikacja struktury celów, priorytetów oraz kierunków działań Narodowej Strategii Rozwoju 

Regionalnego na lata 2007-2013 (15), s. 2.

cy zewnętrznej (np. funduszy strukturalnych) jako jedynego czynnika rozwojowego uzależnia i degeneruje 

zdolność regionów do samodzielnego rozwoju. 

Strategia Informatyzacji Województwa Podkarpackiego na lata 2007- 

2013, rozumiana jako instrumentarium wsparcia procesu cywilizacyjnego 

skoku regionu, czerpie inspiracje z rekomendacji wywiedzionych 

z kilkuletniej debaty nad strategicznymi kierunkami rozwoju pięciu 

województw Polski Wschodniej. Należą do nich przede wszystkim242 : 

• możliwie pełne wykorzystanie istniejącego potencjału endogennego 

– koncentracja na tych elementach gospodarek regionalnych, 

które już obecnie wykazują specjalizację i uzyskały pewien 

poziom konkurencyjności w kraju i w skali międzynarodowej 

• prorozwojowe, a nie prosocjalne wykorzystanie środków 

Unii Europejskiej – przeznaczanie nich na przyspieszanie i pogłębianie 

zmian strukturalnych243 • przeciwdziałanie „ucieczce mózgów” , zarówno do innych regionów 

kraju, jak i zagranicę – przy jednoczesnym zachęcaniu specjalistów 

z innych krajów do podejmowania pracy w regionie 

• zwiększanie poziomu naukowego najważniejszych placówek 

badawczych jako warunek podniesienia poziomu innowacyjności 

regionu 

• intensywna promocja potencjału inwestycyjnego i turystycznego 

w kraju i zagranicą 

• zacieśnianie współpracy województw wewnątrz pasa Polski 

Wschodniej i podejmowanie konkurującej współpracy. 


społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020, Warszawa 2007, s. 17-23. 

243 Por. Tamże, s. 18: Niektóre z opracowań wskazują na częsty, wręcz negatywny wpływ uzyskania znaczących zasileń 

zewnętrznych na tempo wzrostu krajów i regionów słabiej rozwiniętych, co zachodzi w wyniku osłabienia ich długotrwałej 

zdolności konkurencyjnej. 

159

160 

3.1

3.1 Podkarpacka wizja i misja 

rozwoju społeczeństwa 


Wszechstronna diagnoza rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

w regionie przedstawiona w rozdziale II była punktem wyjścia do analizy 

SWOT/TOWS. W jej wyniku rekomendowano jako optymalny dla 

niniejszej Strategii tzw. konkurencyjny wariant realizacji, odznaczający 

się wykorzystaniem szans zewnętrznych dla wyeliminowania lub 

osłabienia oddziaływania słabych stron Podkarpacia. Konkretyzacja 

konkurencyjnej pozycji regionu, w efekcie sformułowania pakietu 

wyróżniających go działań, wartości i cech, następuje w dokumentach 

strategicznych poprzez określenie wizji, misji i priorytetów. 

Prace analityczne dotyczące ich sformułowania uwzględniały zarówno 

wyniki warsztatów diagnostycznych z udziałem regionalnych interesariuszy 

rozwoju społeczeństwa informacyjnego, przeprowadzonych w dniach 

19 lipca i 30 sierpnia 2007 roku 244 , jak i efekty prac nad Strategią Rozwoju 


WIZJA Strategii Informatyzacji Województwa Podkarpackiego 

na lata 2007-2013 

Podkarpacie regionem zrównoważonych szans życiowych, edukacyjnych oraz zawodowych 

mieszkańców miast i wsi będących efektem skoku cywilizacyjnego, wykorzystującego 

znaczące podniesienie poziomu cyfrowej alfabetyzacji społeczeństwa oraz 

upowszechnienie dostępu do Internetu. 

Wizja 246 Strategii prezentuje docelowy obraz regionu powstały w rezultacie 

jej realizacji. Wyraźnie preferuje działania ukierunkowane na 

modernizację podkarpackiej wsi oraz kładzie nacisk na wyrównywanie 

różnic w dostępie do nowoczesnej edukacji 247 niezbędnej do życia 

244 W warsztatach uczestniczyło ponad 170 przedstawicieli różnorodnych środowisk Podkarpacia: sektora publicznego 

– administracji, opieki zdrowotnej, instytucji edukacyjnych, związków międzygminnych, sektora prywatnego (firmy 

sektora ICT, spółdzielnie telekomunikacyjne) oraz naukowo-badawczego (szkoły wyższe). Grupą szczególnie licznie 

reprezentowaną byli przedstawiciele samorządowych władz lokalnych. 

245 Sejmik Województwa Podkarpackiego, Strategia Rozwoju Województwa Podkarpackiego na lata 2007-2020, Rzeszów 

2006, s. 85. 

246 Por. C. R. Hickman, M. A. Silva, Creating Excellence, HarperCollins Publishers, 1984: Wizja jest podróżą, w którą wyrusza 

nasz umysł, zaczynającą się od spraw znanych, a kończącą się na nieznanym, tworząc przyszłość na podstawie 

składania bieżących faktów, nadziei, marzeń, niebezpieczeństw i możliwości. 

247 Pojęcie „alfabetyzacja cyfrowa” jest odpowiednikiem angielskiego digital literacy i odnosi się do wiedzy oraz osobistych 

umiejętności korzystania z zasobów i usług Internetu oraz obsługi sprzętu wyposażonego w oprogramowanie 

informatyczne (komputer, telefon komórkowy, palmtop, etc). 

161

162 

w otoczeniu technologii ICT oraz różnorodnych usług on-line zapewniających 

europejską jakość życia. Drogą do osiągnięcia takiego postępu 

będą dynamiczne, różnorodne, lecz wzajemnie ze sobą powiązane 

działania, koordynowane na poziomie regionalnym – określone 

mianem skoku cywilizacyjnego. 

Osiągnięcie stanu zarysowanego w wizji Strategii będzie miało duży 

wpływ nie tylko na podniesienie jakości regionalnego kapitału ludzkiego 

i pośrednio zwiększenie podaży miejsc pracy w nowych zawodach, 

ale także – i to w zasadniczym stopniu – na zdolność do transformacji 

gospodarki regionu do poziomu gospodarki wiedzy. Przyczyni się 

ono także do wzrostu poziomu innowacyjności działań podejmowanych 

przez mikro-, małe i średnie przedsiębiorstwa oraz gestorów 

usług turystycznych na wsi. 

Te zaś procesy będą wspierały potencjał konkurencyjny województwa 

w skali kraju i pośród regionów europejskich. 

MISJA Strategii Informatyzacji Województwa Podkarpackiego 

na lata 2007-2013 

Władze województwa koordynując działania różnorodnych partnerów generują na 

Podkarpaciu silny impuls modernizacyjny i prorozwojowy poprzez koncentrację działań 

na wzmocnieniu regionalnego kapitału społecznego oraz potencjału instytucjonalnego 

niezbędnego do zapewnienia drożnego transferu wiedzy i spójnej współpracy 

przez udostępnienie na obszarze całego województwa dostępu do treści i usług 

Internetu, a także mobilizację lokalnego potencjału nowych branż pozarolniczych 

dzięki zastosowaniu rozwiązań teleinformatycznych. 

Misja szczególnie silnie akcentuje konieczność zasadniczego wzmocnienia 

kapitału społecznego Podkarpacia, a zatem podejmowania na 

poziomie regionalnym działań na rzecz wytworzenia zaufania między 

partnerami i dobrego klimatu współpracy w realizacji Strategii 

oraz kształtowania umiejętności współdziałania między nimi, także 

w ramach innowacyjnych modeli kooperacji. Ponadto czyni władze 

województwa odpowiedzialnymi za zbudowanie solidnych podstaw 

instytucjonalnych (organizacje sieciowe i instytucje) dla realizacji 

projektów Strategii w powiązaniu z innymi innowacyjnymi przedsięwzięciami 

ukierunkowanymi na rozwój przedsiębiorczości, wzrost innowacji 

w sektorze publicznym oraz naukowe badania prorozwojowe. 

Samorządowe władze województwa odgrywać mają w tych procesach 

główną rolę poprzez strategiczną koordynację oraz delegowanie 

kompetencji do wyspecjalizowanych instytucji i sieci interesariuszy 

rozwoju społeczeństwa informacyjnego. Ich zadaniem będzie uruchomienie 

głównych procesów realizacji misji Strategii, m.in. budowę 

infrastruktury szerokopasmowego dostępu do Internetu, zapewnienie 

finansowania przedsięwzięć dla e - Rozwoju regionu oraz pozyskanie 

wartościowych partnerów instytucjonalnych i społecznych zdolnych 

do przejęcia odpowiedzialności za realizację kluczowych inicjatyw 

regionalnych (projektów głównych Strategii). Taka rola samorządu 

Podkarpacia jest odpowiedzią na zdiagnozowany w województwie 

znaczący deficyt potencjału organizacyjnego niezbędnego do nadania 

wysokiej dynamiki rozwojowi społeczeństwa informacyjnego. Misja 

Strategii zarysowuje jednakże równocześnie pole współpracy różnorodnych 

partnerów regionalnych, reprezentujących samorządy lokal-

ne, branże rolne i firmy sektora ICT, instytucje badawczo-rozwojowe 

i wyższe uczelnie, a także organizacje pozarządowe. 

Mieszkańcy wsi, rolnicy i przedsiębiorcy wiejscy zajmują w misji 

Strategii uprzywilejowaną pozycję, zarówno jako beneficjenci 

bezpośredniego wsparcia, jak i klienci usług świadczonych drogą 

elektroniczną. 

163

164 

3.2

3.2 Priorytety rozwoju 



Określenie priorytetowych pól działań zaplanowanych w ramach 

Strategii Informatyzacji Województwa Podkarpackiego na lata 2007- 

2013 to proces wyboru najważniejszych obszarów aktywności władz 

województwa spośród pełnego spectrum działań potencjalnie lub 

faktycznie powiązanych z rozwojem społeczeństwa informacyjnego 

w regionie. Z zasady zatem wybór taki wiąże się w pierwszej kolejności 

ze wskazaniem ograniczonej liczby celów działań władz publicznych, 

które uznaje się za najważniejsze czynniki determinujące 

e - Rozwój województw. 

Diagnoza przeprowadzona w rozdziale II pozwoliła wyróżnić grupę 

istotnych czynników wpływających na e - Rozwój województwa podkarpackiego. 

Przedstawia je rysunek 37. 

165

166 

Brak instytucji wsparcia budowy 

regionalnej gospodarki wiedzy 

Niedobór firm wiedzochłonnych oraz 

wysokich technologii w sektorze ICT 

niski poziom innowacyjności 

sektora ICT za wyjątkiem 

ASSECO Poland 

niska innowacyjność projektów ICT 

sektora publicznego 

trudności w zatrzymaniu 

absolwentów uczelni wyższych 

w regionie 

endogenny potencjał firm niski 

– słabe wsparcie 

dla e - Rozwoju regionu 

Niskie nakłady sektora publicznego 

i prywatnego na badania i rozwój 

w regionie 

Strukturalny niedobór pracowników 

akademickich i absolwentów kierunków 

inżynierskich 

Utrudniony dostęp do Internetu 

w obszarach wiejskich i małych miastach 

Deficyt wiedzy u władz o roli ICT jako 

czynnika rozwoju 

i zwalczania wykluczenia 

brak działań władz lokalnych 

i regionalnych w zakresie 

budowania 

dominacja e-administracji, 

słabe zainteresowanie innymi 

zastosowaniami ICT 

deficyt zainteresowania 

inwestowaniem w ICT wobec 

innych ważnych potrzeb lokalnych 

Czynniki silnie oddziałujące 

na e - Rozwój Podkarpacia 

Inwestycje w rozwiązania ICT 

w firmach branż nie ICT 

przemysł rolno-spożywczy 

przemysł turystyczny 

Silnie manifestujące się wykluczenie 

cyfrowe mieszkańców wsi 

niskie przychody na głowę 

małoobszarowe gospodarstwa rolne 

niski poziom wykształcenia 

słabe umiejętności cywilizacyjne 

utrudniony dostęp do infrastruktury 

mała mobilność mieszkańców wsi 

trwała akumulacja bezrobocia 

rejestrowanego i ukrytego 

utrudniony dostęp do edukacji 

ponadpodstawowej 

niska podaż pracy pozarolniczej 

niski odsetek internautów wśród 

rolników i mała dynamika wzrostu 

Zwiększanie się populacji 

w wieku produkcyjnym 

ze słabymi e-umiejtnościami 

Przełomowe inwestycje w wyposażenie 

pracowni komputerowych szkół 

Relatywnie niska liczba studentów 

kierunków informatycznych w regionie 

Skrajnie niskie e-umiejętności 

mieszkańców regionu w skali kraju 

Rysunek 37. Istotne czynniki warunkujące e - Rozwój województwa podkarpackiego 


Analiza najważniejszych czynników wpływających istotnie na rozwój 

społeczeństwa informacyjnego na Podkarpaciu wskazuje na bardzo 

duże znaczenie czynników powiązanych z cechami kapitału ludzkiego 

regionu oraz związanych z e - Rozwojem obszarów wiejskich regionu. 

Diagnoza unaocznia, iż w regionie odczuwa się brak nie tylko specjalistów 

dziedzinowych – informatyków, lecz także kadry technicznej

z wyższym i średnim wykształceniem, która stanowi naturalne środowisko 

rozprzestrzeniania się idei rozwoju społeczeństwa informacyjnego. 

Z kolei niski poziom wiedzy o zastosowaniach ICT dla podnoszenia 

efektywności systemów oświaty i opieki zdrowotnej oraz skromne 

doświadczenia decydentów samorządowych w realizacji projektów 

teleinformatycznych skutkują koncentracją na problematyce informatyzacji 

administracji. 

Strategicznym problemem Podkarpacia jest wykluczenie cyfrowe 

mieszkańców przeważającej części obszarów wiejskich. Wynika ono 

nie tylko z niedoboru infrastruktury dostępu do Internetu, odczuwalnego 

w tym regionie w sposób szczególny, lecz z występowania na 

wsi wzajemnie ze sobą powiązanych czynników kulturowych, edukacyjnych, 

a zwłaszcza ekonomicznych. 

Ograniczenia rozwoju kapitału ludzkiego w regionie negatywnie wpływają na możliwość nadania rozwojowi 

społeczeństwa informacyjnego silnej dynamiki z wykorzystaniem tylko potencjału endogennego. 

Konieczny jest transfer wiedzy, pozyskanie do współpracy specjalistów zewnętrznych, otwarcie się na 

współpracę międzyregionalną i międzynarodową. 

Agregacja czynników najsilniej wpływających na e - Rozwój Podkarpacia, 

a w konsekwencji wyróżnienie obszarów interwencji strategicznej 

władz województwa prowadzi do określenia 4 priorytetów 

Strategii Informatyzacji Województwa Podkarpackiego w latach 2007- 

2013. Obszary strategicznej interwencji władz w zakresie rozwoju 

społeczeństwa informacyjnego przedstawia rysunek 38. 

Niska jakość i niedobór 

kapitału ludzkiego 

Rysunek 38. Obszary strategicznej interwencji władz Podkarpacia w zakresie 

pobudzania e - Rozwoju 


Określenie obszarów interwencji strategicznej prowadzi do sformułowania 

priorytetów Strategii. Dokonano tego w trakcie prac studyjnych 

na podstawie wniosków z diagnozy rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

w regionie 248 oraz wyników analizy SWOT/TOWS. Znaczący 

wpływ na ich ostateczne sformułowanie miały także publiczne konsultacje 

z uczestnikami warsztatów strategicznych 249 oraz debaty 

z przedstawicielami władz województwa. 

248 Por. rysunek 37. 

249 Por. przypis 244. 

wykluczenie cyfrowe 

mieszkańców wsi 

obszary 

strategicznej interwencji 

władz Podkarpacia 

Mały zakres i budżet inwestycji 

samorządów na teleinformatykę 

deficyt potencjału 

instytucjonalnego e - Rozwoju 

167

168 

Cztery wyróżnione priorytety strategiczne prezentuje rysunek 39. 

I 

II 

III 

IV 

STRATEGICZNE INWESTYCJE 

W TELEINFORMATYKĘ DROGĄ 

ROZWOJU PODKARPACIA 

PODKARPACIE - POLSKIM 

BIEGUNEM WZROSTU 

UMIEJĘTNOŚCI 

CYWILIZACYJNYCH 

MIESZKAŃCÓW 

EKOROZWÓJ PODKARPACKIEJ 

WSI WSPIERANY 

NOWOCZESNYMI 

TECHNOLOGIAMI 

KOMUNIKACYJNYMI 

ZAPEWNIENIE POTENCJAŁU 

INSTYTUCJONALNEGO DLA 

INNOWACYJNEGO E - ROZWOJU 

WOJEWÓDZTWA 

Stymulowanie wzrostu gospodarczego Podkarpacia poprzez 

budowę wielofunkcyjnych regionalnych dziedzinowych 

platform ICT, zwiększenie nasycenia lokalną infrastrukturą 

społeczeństwa informacyjnego, w tym sieciami 

szerokopasmowego dostępu do Internetu oraz poprzez 

modernizację sektora publicznego (urzędy, szkoły, 

szpitale) 

Upowszechnienie wśród przedsiębiorców i pracowników 

sektora publicznego umiejętności niezbędnych do pracy 

w otoczeniu innowacyjnych rozwiązań teleinformatycznych 

oraz budowa systemu transferu na Podkarpacie 

wiedzy na poziomie regionów europejskich na temat 

rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

Pobudzanie ekologicznie zrównoważonego rozwoju podkarpackiej 

wsi poprzez tworzenie warunków dla tworzenia 

miejsc pracy w branżach pozarolniczych oraz podnoszenie 

jakości życia, edukacji oraz opieki zdrowotnej 

dzięki zastosowaniu narzędzi komunikacji elektronicznej 

i dziedzinowych systemów ICT 

Pobudzanie wzrostu innowacyjności regionu dzięki promowaniu 

profesjonalnej kultury wdrażania projektów 

teleinformatycznych w sektorze publicznym, wspieraniu 

regionalnych mechanizmów kooperacji (sieci, partnerstw, 

klasterów) oraz stworzeniu regionalnego centrum 

kompetencji w zakresie rozwoju społeczeństwa 


Rysunek 39. Priorytety Strategii Informatyzacji Województwa Podkarpackiego 

na lata 2007-2013 

3.2.1 Priorytet I: Strategiczne inwestycje w teleinformatykę 

drogą rozwoju Podkarpacia 

Priorytet ten uznaje inwestycje w regionalne i lokalne rozwiązania 

teleinformatyczne za jeden z głównych motorów rozwoju gospodarczego 

województwa. Dzięki budowie infrastruktury szerokopasmowego 

dostępu do Internetu oraz regionalnych platform dziedzinowych, 

które udostępnią przedsiębiorcom w całym województwie wyprofilowane 

usługi, wzrastać będzie PKB, wydajność i produktywność pracy 

w przedsiębiorstwach oraz poziom kwalifikacji cywilizacyjnych 

pracowników.

Modernizacja administracji publicznej, szczególnie na poziomie lokalnym, 

będzie jednym z najważniejszych zadań tego priorytetu, zapewniającym 

podniesienie efektywności działań służb publicznych oraz 

jakości usług dla obywateli. W okresie 2007-2013 powstanie bazowa 

infrastruktura teleinformatycznej administracji lokalnej Podkarpacia 

oraz zarządzana przez władze województwa infrastruktura regionalnej 

platformy ICT, co pozwoli na wdrażanie różnorodnych, innowacyjnych 

projektów społeczeństwa informacyjnego nieograniczających 

się do tematyki elektronicznej administracji, a także na skomunikowanie 

Podkarpacia z wdrażaną infrastrukturą projektów centralnych 

(rządowych) i paneuropejskich. 

Ważnym zadnieniem priorytetu I jest wzmocnienie potencjału teleinformatycznego 

publicznych placówek opieki zdrowotnej Podkarpacia 

(głównie szpitali) dla zwiększenia skuteczności zarządzania oraz sukcesywnego 

wprowadzania e - usług zdrowotnych. 

3.2.2 Priorytet II: Podkarpacie polskim biegunem 

wzrostu umiejętności cywilizacyjnych 

mieszkańców 

Ambitnie zarysowany priorytet II Strategii oznacza – bezpośrednio 

wywiedzione z ustaleń diagnozy strategicznej – położenie szczególnego 

nacisku na znaczące podniesienie w latach 2007-2013 umiejętności 

cywilizacyjnych mieszkańców Podkarpacia w skali masowej. Ich 

pogłębiona wiedza i osobiste umiejętności niezbędne w zawodach gospodarki 

wiedzy staną się silnym czynnikiem transformacji regionu. 

Intensywne działania władz województwa wspólnie z uczelniami wyższymi 

regionu, wyspecjalizowanymi firmami i organizacjami obejmować 

będą: 

• realizację programów szkoleniowych i edukacyjnych dla różnorodnych 

grup docelowych odbiorców – mieszkańców Podkarpacia 

i o zróżnicowanym poziomie oraz zakresie tematyki 

• budowę nowoczesnych narzędzi promocji i informacji o rozwoju 

społeczeństwa informacyjnego w regionie służących upowszechnianiu 

wiedzy na ten temat 

• organizację programu wymiany doświadczeń i dobrych praktyk 

w skali Polski z regionami krajów Unii Europejskiej o podobnej specyfice 

oraz z przygranicznymi rejonami Ukrainy i Słowacji 

• organizację systemu szkoleń dziedzinowych i permanentnej edukacji 

dla pracowników przedsiębiorstw Podkarpacia oraz przedsiębiorców 

ukierunkowanych na zdobycie wiedzy i umiejętności przydatnych 

w stymulowaniu rozwoju firm dzięki zastosowaniom ICT. 

Ze względu na wskazany w diagnozie Strategii deficyt kadr pedagogicznych 

uczelni wyższych oraz specjalistów problematyki społeczeń- 

169

170 

stwa informacyjnego w regionie podjęte zostaną działania na rzecz 

ich pozyskania z innych województw oraz współpracy ze specjalistami 

z regionów UE wiodących w e - Rozwoju. 

3.2.3 Priorytet III: Ekorozwój podkarpackiej 

wsi wspierany nowoczesnymi technologiami 

ICT 

Poprzez uznanie za priorytet III Strategii wspierania cywilizacyjnego 

rozwoju wsi oraz stymulowania efektywności i produktywności 

przedsiębiorstw branż pozarolniczych poprzez wdrożenia innowacyjnych 

rozwiązań teleinformatycznych, Podkarpacie wytycza swą własną 

drogę ku społeczeństwu informacyjnemu. 

Podkarpacka wieś zyska wsparcie sieci wielofunkcyjnych telecentrów, 

które stanowić będą zaplecze infrastrukturalne różnorodnych usług 

edukacyjno-szkoleniowych oraz miejsce dostępu do usług i treści 

Internetu pod merytorycznym nadzorem. Dzięki telecentrom mieszkańcy, 

a zwłaszcza młodzież, zyskają dostęp do multimedialnych treści 

Internetu oraz do tworzonego scentralizowanego zasobu księgozbioru 

wojewódzkiej biblioteki cyfrowej. Wyzwaniem Strategii będzie 

realizacja – poprzez sieć telecentrów – powszechnego programu edukacji 

mieszkańców wsi dla społeczeństwa informacyjnego. 

Nowe możliwości techniczne infrastruktury teleinformatycznej otworzą 

drogę do zatrudnienia mieszkańców Podkarpacia w formule telepracy 

i będą istotnym argumentem w staraniach władz lokalnych 

o pozyskanie inwestorów zewnętrznych. Gestorzy usług turystycznych 

oraz przedsiębiorcy branż pozarolniczych na wsi uzyskają 

wsparcie dla swoich działań dzięki rozwiązaniom bazującym na ICT. 

Wsparcie w ramach działań Strategii rozwoju małych i średnich 

przedsiębiorstw branż ICT na Podkarpaciu oraz modernizacja firm 

branż ekologicznych poprzez wdrażanie funkcjonalnych, ze swej natury 

w większości małoinwazyjnych i nieszkodliwych dla środowiska 

rozwiązań teleinformatycznych, wzmocni wektor ekorozwoju 

województwa.

3.2.4 Priorytet IV: Zapewnienie potencjału 

instytucjonalnego dla innowacyjnego 

e - Rozwoju województwa 

Obok niskiego poziomu wiedzy i umiejętności cywilizacyjnych cechujących 

statystycznie społeczność Podkarpacia, a zwłaszcza mieszkańców 

wsi, najsilniejszym czynnikiem utrudniającym nadanie rozwojowi 

społeczeństwa informacyjnego w regionie postulowanej w Strategii 

wysokiej dynamiki jest strukturalny deficyt potencjału instytucjonalnego, 

niska jakość kapitału społecznego oraz słabo zakorzeniona kultura 

współpracy dla osiągnięcia mierzalnych celów. 

Priorytet obejmie działania zapewniające Podkarpaciu włączenie się 

w obieg europejskiej wymiany myśli i profesjonalnej debaty na temat 

e - Rozwoju obszarów wiejskich, w tym zawiązywanie partnerstw 

z regionami Unii Europejskiej o analogicznej specyfice w celu wymiany 

dobrych praktyk oraz specjalizacja badawcza zespołów naukowych 

w regionie, prowadząca do powstania ośrodka badawczego 

w zakresie e - Rozwoju wsi. 

Kluczowe znaczenie dla powodzenia realizacji Strategii będzie miało 

zawiązanie podkarpackiej sieci interesariuszy rozwoju społeczeństwa 

informacyjnego i zapewnienie jej organizacyjnych, instytucjonalnych 

i finansowych warunków do rozwoju, transferu wiedzy i komunikacji, 

a także współpracy z podobnymi organizacjami i projektami sieciowymi 

w skali paneuropejskiej. 

Zadaniami szczególnej wagi są: 

• zdiagnozowanie uwarunkowań wykonalności stworzenia pełnowartościowego 

regionalnego klastera innowacji ICT i – w przypadku 

pozytywnych wyników analizy wykonalności – wsparcie jego inicjatorów 

w działaniach 

• utworzenie podkarpackiego centrum kompetencji społeczeństwa 

informacyjnego – służącego zainteresowanym partnerom regionalnym 

pomocą doradczą, konsultacjami oraz usługami szkoleniowymi 

i informacyjnymi 

• utworzenie w Rzeszowie i wsparcie rozwoju ośrodka transferu wiedzy 

oraz badań nad zagadnieniami rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

na wsi. 

171

172 

rozdział4.

Projekty główne 

– strategiczne inicjatywy 

na rzecz rozwoju 



173

174 

Osiągnięcie odpowiedniego poziomu i wykształcenie specyficznych 

cech jakościowych rozwoju społeczeństwa informacyjnego na 

Podkarpaciu, jakie składają się na jego docelową wizję 250 , będzie 

możliwe dzięki realizacji projektów głównych 251 Strategii zorientowanych 

wokół wypracowanych w rozdziale III priorytetów rozwojowych. 

Pierwotne koncepcje projektów głównych zostały wypracowane 

w ramach studyjnych prac analitycznych przeprowadzonych przez 

ekspertów SMWI. Jednak ostateczne określenie skali, zakresu funkcjonalnego 

oraz wzajemnych relacji projektów głównych stało się 

możliwe dzięki szerokim dyskusjom z przedstawicielami podmiotów 

regionalnych zainteresowanych rozwojem społeczeństwa informacyjnego 

na Podkarpaciu 252 . 

Finalnym efektem tych prac jest określenie zakresu 7 przedsięwzięć 

strategicznych, które prezentuje rysunek 40. 

Program e-Integracji 

i Aktywizacji Wsi 

Podkarpackiej 

Program Projektów e-Zdrowie 

dla Publicznych Placówek 

Opieki Zdrowotnej 

Rysunek 40. Projekty główne Strategii Informatyzacji Województwa Podkarpackiego 

na lata 2007-2013 


Pośrednim, lecz istotnym operacyjnie celem opracowania koncepcji projektów głównych Strategii jest 

zapewnienie regionalnym interesariuszom rozwoju społeczeństwa informacyjnego na Podkarpaciu – zainteresowanym 

realizacją w latach 2007-2013 projektów teleinformatycznych – jednoznacznych i szczegółowych 

wytycznych odnośnie rodzaju, zakresu tematycznego i funkcjonalnego, form organizacyjno-prawnych 

oraz poziomu dofinansowania tych przedsięwzięć ze środków Regionalnego Programu 

Operacyjnego oraz innych źródeł środków publicznych pozostających w dyspozycji władz regionu. 

Szczegółowe koncepcje realizowania projektów głównych będą przedmiotem 

prac zespołów roboczych, które rozpoczną działania z chwilą 

zatwierdzenia Strategii – jako programu regionalnego – przez Zarząd 

Województwa Podkarpackiego. System ich wdrażania zaprezentowany 

zostanie natomiast w rozdziale V niniejszego dokumentu. 

250 Por. rozdział III. 

Podkarpackie Porozumienie 

dla Rozwoju Społeczeństwa 


Regionalna Platforma 

Elektronicznych Usług 

Sektora Publicznego 

Podkarpacka Sieć 

Szerokopasmowego 

Dostępu do Internetu 

Program Innowacji 

Teleinformatycznych 

w Sektorze Publicznym 

System Elektronicznych Usług 

Przedsiębiorstw Podkarpacia 

251 Termin „projekty główne” został wypracowany w ramach dyskusji nad metodyką RISI (por. I rozdział Strategii) i odnosi 

się do strategicznych przedsięwzięć na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego na poziomie regionalnym. 

Projektami głównymi będą zatem zarówno przedsięwzięcia infrastrukturalne o znaczącej regionalnej lub subregionalnej 

skali, udostępniające e - usługi w skali masowej, jak i działania o charakterze programów – edukacyjne i szkoleniowe 

lub zmierzające do budowania konsensusu regionalnego wokół e - Rozwoju. Projekty główne tworzą ramy 

prawne, organizacyjne i finansowe dla osiągania priorytetów strategii regionalnych. 

252 W okresie od kwietnia do września 2007 roku eksperci SMWI dyskutowali wstępne koncepcje projektów głównych 

m.in. podczas Walnego Zgromadzenia Związku Komunalnego „Wisłok” w Tyczynie i posiedzeń Komisji Konwentu 

Powiatów Województwa Podkarpackiego ds. Rozwoju Komunikacji Elektronicznej i Szerokopasmowego Internetu 

w Rzeszowie oraz w Łące (Gmina Trzebowniska), a także podczas spotkań z kierownictwem Departamentu 

Społeczeństwa Informacyjnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego. Generalną debatę na 

temat projektów przeprowadzono w trakcie IV warsztatu Strategii Informatyzacji Województwa Podkarpackiego na 

lata 2007-2013 w dniu 30 sierpnia 2007 r. Wykorzystano także uwagi nadesłane drogą elektroniczną.

Powiązania między projektami głównymi a priorytetami Strategii prezentuje 

tabela 76. 

I 

II 

III 

IV 

V 

VI 

VII 

Nazwa projektu 

Program e - Integracji i 

Aktywizacji Wsi Podkarpackiej 

Podkarpackie Porozumienie 

dla Rozwoju Społeczeństwa 


Program Innowacji 

Teleinformatycznych w 

Sektorze Publicznym 

Regionalna Platforma 

Elektronicznych Usług Sektora 

Publicznego 

System Elektronicznych Usług 

Przedsiębiorców Podkarpacia 

Program Projektów e - Zdrowia 

dla Publicznych Placówek 

Opieki Zdrowotnej 

Podkarpacka Sieć 

Szerokopasmowego Dostępu 

do Internetu 

Powiązanie z priorytetami e -rozwoju 

regionu 

I II III IV 

I II III IV 

I III IV 

I III 

I II III IV 

II III IV 

I II III IV 

Tabela 76. Powiązanie projektów głównych Strategii z realizacją priorytetów 

e - Rozwoju regionu 


Cztery przedsięwzięcia: 

• inspirowanie i wspieranie inicjatyw grup wykluczenia cyfrowego 

oraz obywatelskich na wsi (projekt I) 

• zapewnienie współpracy i podniesienie poziomu wiedzy partnerów 

regionalnych (projekt II) 

• realizacja regionalnego programu wspomagania MŚP działających 

głównie na wsi rozwiązaniami technologii teleinformatycznych (projekt 

V) 

• budowa sieci szerokopasmowego dostępu do Internetu (projekt VII) 

wykazują silne powiązania z wszystkimi priorytetami rozwoju społeczeństwa 

informacyjnego w województwie. Ich efektywna realizacja 

będzie miała największy wpływ na zapewnienie cywilizacyjnego skoku 

Podkarpacia. 

Najsilniejszy wpływ na wzrost absorpcji innowacji ICT w regionie 

będzie miała realizacja: Programu Program Innowacji Teleinformatycznych 

Sektora Publicznego (projekt III) oraz wdrożenie 

Systemu Elektronicznych Usług Przedsiębiorców Podkarpacia (projekt 

V). Z kolei zasadniczy wzrost podaży usług publicznych świadczonych 

drogą elektroniczną będzie możliwy dzięki implementacji 

i rozwojowi Regionalnej Platformy Elektronicznych Usług Sektora 

Publicznego (projekt IV) i częściowo dzięki niektórym komponentom 

realizacji Programu Projektów e - Zdrowia Publicznych Placówek 

Opieki Zdrowotnej na Podkarpaciu odnoszących się do wspomagania 

zarządzaniem placówkami (projekt VI). 

175

176 

Podstawowe przesądzenia dotyczące tematyki i funkcjonalności 

wskazanych przedsięwzięć, wzajemne powiązania synergiczne między 

projektami, sposób pozyskania wykonawców do realizacji oraz 

wskaźniki monitoringu przedstawiają tabele 77 - 83. 

Projekt główny I Program e - Integracji i Aktywizacji Wsi Podkarpackiej 

Cel projektu 

Zakres 

oddziaływania 

Zakres projektu 

Zwiększenie zasobów kapitału ludzkiego zdolnego do działania dla rozwoju 

regionalnej gospodarki wiedzy poprzez podniesienie jakości pracy oraz zwalczanie 

wykluczenia cyfrowego grup szczególnie zagrożonych dzięki zwiększeniu 

dostępności zasobów (usług i treści) Internetu, a także poprzez zapewnienie 

wzrostu umiejętności cywilizacyjnych mieszkańców wsi w procesach 

edukacji dorosłych. 

Projekt regionalny adresowany głównie do się mieszkańców obszarów wiejskich 

i miasteczek województwa. 

Projekt realizowany będzie w ramach 2 działań: 

Działanie 1 Wiejskie Inicjatywy Edukacyjne 

W ramach działania 1 wspierane będą przedsięwzięcia wiejskich grup działania 

– zgłoszone poprzez organizacje pozarządowe, szkoły, biblioteki publiczne, 

samorządy gminne, parafie i inne podmioty posiadające osobowość prawną 

w zakresie przeprowadzenia szkoleń i kursów dla osób powyżej 14 roku życia 

w zakresie: 

• pozyskania wysokich umiejętności korzystania z usług oraz treści Internetu np. 

dla: osiągania lepszych wyników w szkole i pracy, znalezienia właściwych ofert, 

pozyskania lepszej pracy (np. w modelu telepracy) oraz umiejętności korzystania 

z e - usług urzędów administracji publicznej i placówek opieki zdrowotnej 

• profesjonalnej obsługi najbardziej popularnych pakietów oprogramowania informatycznego 

(np. biurowego, finansowo-księgowego, do zarządzania projektami) 

wykorzystywanego w pracy MŚP oraz do zdobywania umiejętności nauki 

w modelu e - Learning 

• wiedzy o różnorodnych aspektach rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

w krajach Unii Europejskiej i o zastosowaniach ICT dla wspierania prorozwojowych 

inicjatyw wiejskich społeczności 

• przełamywania barier kulturowo-cywilizacyjnych i zdobywania przez generację 

„trzeciego wieku” oraz osoby niepełnosprawne umiejętności niezbędnych do 

komunikowania się drogą elektroniczną, realizowania swoich zainteresowań 

w społecznościach wirtualnych, a także pozyskiwania informacji potrzebnych 

w codziennym życiu. 

Zakres tematyczny projektów edukacyjno-szkoleniowych działania 1 będzie 

określany w ramach procedur konkursowych na poziomie regionalnym. 

Punktem wyjścia dla tych prac będą wyniki badania zapotrzebowania na 

szkolenia przeprowadzonego w 2008 r. oraz Podkarpacki Program Edukacji 

dla Społeczeństwa Informacyjnego. 

Działanie 2 Podkarpackie Telechaty 

Stworzenie regionalnej sieci 230 telechat – wielofunkcyjnych ośrodków 

dostosowanych do potrzeb lokalnej społeczności wiejskiej, wyposażonych 

w pakiet sprzętu komputerowego, szerokopasmowy dostęp do sieci Internet 

oraz urządzenia biurowe. Główną funkcją telechat będzie nieodpłatne zapewnianie 

mieszkańcom wsi dostępu do treści oraz usług Internetu przy doradczym 

i szkoleniowym wsparciu ze strony wykwalifikowanego pracownika ośrodka. 

Zakłada się także możliwość udostępniania pomieszczeń i sprzętu telechaty 

do telepracy początkującym przedsiębiorcom wiejskim. Gospodarzami 

telechat będą Lokalni Liderzy Społeczeństwa Informacyjnego, przeszkoleni 

podczas specjalnego programu edukacyjnego realizowanego w ramach projektu 

głównego II. Ośrodki te będą wspierane merytorycznie i organizacyjnie 

w swoich działaniach lokalnych przez regionalne centrum koordynacji powstałe 

w ramach projektu II.

Sposób pozyskania 

beneficjentów 

Lider projektu 

Działanie 1 

Działanie 2 

Działanie 1 

Działanie 2 

Budżet projektu 47,000 mln zł 

Grupy docelowe 

Czas realizacji 

Źródło 

finansowania 

Sposób pomiaru 

Projekty działania 1 będą wyłaniane w formule naboru 

wniosków w konkursach na projekty PO „Kapitał ludzki”. 

Powołana zostanie grupa ekspertów – ewaluatorów wniosków, 

która we współpracy z Wojewódzkim Urzędem Pracy 

zapewni wysoką jakość i spójność finansowanych przedsięwzięć 

z potrzebami regionu i społeczności lokalnych. 

Infrastrukturę szkoleniową zapewnią telechaty powstające 

w ramach działania 2 oraz szkolne pracownie informatyczne. 

Beneficjentami tego działania winny być wyspecjalizowane 

organizacje i instytucje edukacyjne, posiadające 

odpowiednie kadry i udokumentowane doświadczenie. 

Decyzje o sfinansowaniu stworzenia telechat zapadać 

będą po spełnieniu przez organizatora ośrodka wszystkich 

warunków merytorycznych i organizacyjnych, jakie 

zostaną przedstawione w specyfikacji warunków konkursów 

na projekty Regionalnego Programu Operacyjnego. 

Istotnym warunkiem uzyskania środków będzie opracowanie 

i przedstawienie lokalnego programu szkoleń i działań 

podnoszących poziom wiedzy mieszkańców o zagadnieniach 

społeczeństwa informacyjnego. Konkursy zostaną 

ogłoszone w latach 2008 i 2010. 

Podmiot publiczny lub organizacja pozarządowa wytypowana 

przez Urząd Marszałkowski Województwa 


Podmiot publiczny lub organizacja pozarządowa wytypowana 



Działanie 1 27,000 mln zł 


• mieszkańcy obszarów wiejskich województwa podkarpackiego 

• grupy docelowe zagrożone wykluczeniem cyfrowym 

Działanie 1 Konkursy zostaną ogłoszone w 2009, 2011 i 2013 roku 

Działanie 2 Konkursy zostaną ogłoszone w latach 2009 i 2011 

Działanie 1 Program Operacyjny „Kapitał ludzki” – część regionalna 

Działanie 2 

Regionalny Program Operacyjny Województwa 

Podkarpackiego na lata 2007-2013 (Oś Priorytetowa III) 

MIERNIKI DLA DZIAŁANIA 1: 

Wskaźniki na poziomie produktu: 

• liczba powstałych wiejskich grup działania 

• liczba realizowanych przez wiejskie grupy działania szkoleń, kursów 

w zdefiniowanych obszarach 

Wskaźniki na poziomie rezultatu: 

• liczba podmiotów działających w ramach wiejskich grup działania 

• liczba osób uczestniczących w kursach realizowanych przez wiejskie grupy 

działania 

• aktywizacja podmiotów funkcjonujących na danym obszarze na rzecz lokalnej 

społeczności (wskaźnik o charakterze jakościowym) 



• liczba utworzonych telechat w województwie 

• liczba przeszkolonych Lokalnych Liderów Społeczeństwa Informacyjnego 


• liczba osób (miesięcznie) korzystających z dostępu do treści i usług Internetu 

w telechatach 

• liczba początkujących przedsiębiorców wiejskich korzystających 

z pomieszczeń telechaty. 

177

178 

Działania 

powiązane 

Powiązania 

z innymi projektami 

głównymi 

Działanie 1 

Działanie 2 

1. Określenie potrzeb szkoleniowych oraz grup docelowych 

w ramach projektu głównego II. Wyniki badania staną 

się podstawą sformułowania Podkarpackiego Programu 

Edukacji dla Społeczeństwa Informacyjnego. 

2. 

3. 

Opracowanie regulaminu konkursów oraz rekomendacji 

dla podmiotów, które prowadzić będą działalność 

szkoleniową i edukacyjną w oparciu o założenia 

Podkarpackiego Programu Edukacji dla Społeczeństwa 

Informacyjnego. 

Opracowanie – w ramach projektu głównego II – programu 

wyłaniania i wsparcia Lokalnych Liderów 

Społeczeństwa Informacyjnego. 

Określenie zasad udzielania dofinansowania (warunków 

franszyzy) organizatorom telechat oraz przygotowanie 

szczegółowych podręczników dla organizatorów tych 

ośrodków. 

Projekt główny I powiązany będzie organizacyjnie z projektem II, w ramach którego 

udzielane będzie wsparcie dla prowadzących telechaty Lokalnych Liderów 

Społeczeństwa Informacyjnego (koordynacja działań sieci i zdalne szkolenia 

z wykorzystaniem platformy e - Learning). Jednocześnie działania szkoleniowo-edukacyjne 

projektu głównego I będą ukierunkowane na uzyskiwanie przez 

mieszkańców Podkarpacia umiejętności i wiedzy niezbędnych do korzystania 

z e - usług oferowanych przez infrastrukturę projektów III, IV i V. 

Tabela 77. Projekt główny I – Program e - Integracji i Aktywizacji Wsi Podkarpackiej 

Projekt główny II 

Cel projektu 

Zakres 






Podkarpackie Porozumienie dla Rozwoju Społeczeństwa 


Zapewnienie wszechstronnego wsparcia merytorycznego i organizacyjnego 

dla procesów wdrażania Strategii Informatyzacji Województwa 

Podkarpackiego na lata 2007-2013 oraz podniesienie umiejętności i wiedzy 

pracowników sektora publicznego w regionie. 

Projekt o zasięgu regionalnym. 

Na projekt II złożą się następujące komponenty: 

• program powszechnych szkoleń i kursów dla pracowników i managementu 

administracji lokalnej oraz opieki zdrowotnej – powiązany z wyłonieniem 

Lokalnych Liderów Społeczeństwa Informacyjnego oraz stworzeniem systemu 

wsparcia ich działań 

• utworzenie i działanie punktu doradczo-konsultacyjnego dla podmiotów publicznych 

planujących opracowanie i wdrożenie projektów na rzecz społeczeństwa 

informacyjnego oraz je realizujących 

• stworzenie i rozwijanie regionalnej sieci specjalistów w zakresie różnorodnych 

działań na rzecz e - Rozwoju Podkarpacia 

• prowadzenie działalności konsultacyjnej i doradczej dla beneficjentów projektów 

na rzecz społeczeństwa informacyjnego w regionie. 

• organizacja krajowych i zagranicznych wyjazdów studyjnych dla decydentów 

administracji publicznej, Lokalnych Liderów Społeczeństwa Informacyjnego 

oraz udział w międzynarodowych konferencjach tematycznych 

• organizacja regionalnych konferencji, podczas których prezentowane będą: 

wyniki dorocznego monitoringu stanu wdrażania Strategii, dobre praktyki realizacji 

projektów na rzecz społeczeństwa informacyjnego oraz innowacyjne 

rozwiązania ICT 

• organizacja seminariów tematycznych i warsztatów dziedzinowych z udziałem 

wysokiej klasy specjalistów krajowych i zagranicznych 

• stworzenie i rozwijanie regionalnej bazy wiedzy i dobrych praktyk na temat 

rozwoju społeczeństwa informacyjnego i jej zaplecza technicznego – platformy 

komunikacji i informacji (portalu) 

• przeprowadzenie badań i opracowanie raportów. 

Projekt realizowany będzie w 2 etapach w latach 2008-2010 oraz 2011- 

2014. 

Procedury konkursowe PO „Kapitał ludzki” 

Lider konsorcjum podmiotów publicznych i wyspecjalizowanych organizacji 

pozarządowych realizującego projekt.



• 

• 

Etap 1 14,000 mln zł 

Etap 2 12,000 mln zł 

pracownicy administracji samorządowej województwa podkarpackiego 

inni beneficjenci projektów na rzecz rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

• osoby uczestniczące w realizacji projektów na rzecz rozwoju społeczeństwa 

informacyjnego w regionie finansowanych ze środków Unii Europejskiej 

• 

Lokalni Liderzy Społeczeństwa Informacyjnego w środowiskach wiejskich 

Czas realizacji 2008-2014 

Źródło finansowania Program Operacyjny „Kapitał ludzki” – część regionalna 


Działania powiązane 

Powiązania z innymi 

projektami 

głównymi 


• utworzenie punktu konsultacyjno-doradczego 

• liczba zrealizowanych szkoleń, kursów dla pracowników i managementu: 

- administracji lokalnej 

- opieki zdrowotnej 

• stworzenie regionalnej sieci specjalistów 

• liczba zorganizowanych: 

- wyjazdów studyjnych 

- konferencji regionalnych 

- seminariów tematycznych 

- warsztatów dziedzinowych 

• stworzenie portalu oraz bazy wiedzy i dobrych praktyk 

• liczba przeprowadzonych badań 

• liczba opracowanych raportów 


• liczba porad udzielonych w ramach PCKS 

• liczba osób biorących udział w: 

- wyjazdach studyjnych 

- konferencjach regionalnych 

- seminariach tematycznych 

- warsztatach dziedzinowych. 

1. Koordynacja działań projektu II z inicjatywami ogólnokrajowymi 

i w skali Unii Europejskiej 

2. Stworzenie kierunku studiów stacjonarnych i podyplomowych na uczelniach 

wyższych Podkarpacia związanych ze społecznymi i ekonomicznymi 

aspektami rozwoju społeczeństwa informacyjnego w obszarach 

wiejskich 

3. Określenie potrzeb szkoleniowych pracowników sektora publicznego 

w zakresie tematyki rozwoju społeczeństwa informacyjnego. 

Projekt II zapewni kwalifikowane kadry dla administracji publicznej regionu 

i placówek opieki zdrowotnej, co wiąże się ze zwiększeniem efektywności 

realizacji projektów głównych: IV – Regionalna Platforma Elektronicznych 

Usług Sektora Publicznego, VI – Program Projektów e - Zdrowia dla 

Publicznych Placówek Opieki Zdrowotnej, a także III – Program Innowacji 

Teleinformatycznych Sektora Publicznego. Dzięki realizacji projektu 

II zapewniona będzie koordynacja regionalnej sieci Lokalnych Liderów 

Społeczeństwa Informacyjnego (projekt główny I). 

Tabela 78. Projekt główny II – Podkarpackie Porozumienie 

dla Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego 

179

180 

Projekt główny III 

Cel projektu 

Zakres oddziaływania 





INPRO - Program Innowacji Teleinformatycznych Sektora 

Publicznego 

Opracowanie i wdrożenie projektów teleinformatycznych o wysokiej jakości 

oraz innowacyjności, bazujących na zastosowaniu ICT w sektorze 

publicznym i/lub w MŚP na Podkarpaciu z wykorzystaniem doświadczeń 

i dobrych praktyk wiodących regionów Unii Europejskiej. 

Projekty znacznej skali realizowane na Podkarpaciu przez podmioty sektora 

publicznego, w tym samorząd województwa, szkoły wyższe oraz 

organizacje pozarządowe. 

Projekt III stanowić będzie instrument mobilizowania partnerów 

z Podkarpacia do opracowania i wdrażania innowacyjnych projektów 

teleinformatycznych, spełniających wysokie wymogi merytoryczne. 

Zgodnie ze Strategicznymi wytycznymi Wspólnoty dla spójności gospodarczej, 

społecznej i terytorialnej projekty te mogą mieć charakter pilotażowy 

i eksperymentalny. 

Komponentami INPRO będą innowacyjne projekty, których koncepcje 

odpowiadają strategicznym potrzebom województwa i zostaną zatwierdzone 

przez władze województwa. Podstawowymi projektami tego typu 

będą: 

• Regionalna Platforma Informacji Przestrzennej – gromadzące różnorodne 

dane osadzone geograficznie przydatne do zarządzania regionem oraz 

planowania przestrzennego 

• Podkarpacka Biblioteka Cyfrowa – repozytorium publikacji różnego typu 

dostępnych w formie cyfrowej on-line 

• Platforma Wspomagania Zarządzania Lokalnymi Systemami Oświaty 

w Gminach i Powiatach Podkarpacia – system ułatwiający planowanie 

i zarządzanie szkołami w województwie. 

Procedury konkursowe RPO. Wnioski projektowe oceniać będzie zespół 

ekspertów powołanych przez Zarząd Województwa Podkarpackiego i koordynowany 

przez Departament Społeczeństwa Informacyjnego Urzędu 

Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego. Dofinansowanie 

i wsparcie eksperckie uzyskają 1-2 projekty w każdym z zakresów tematycznych 

określonych w wytycznych. 

Podmioty publiczne wskazane przez Urząd Marszałkowski Województwa 

Podkarpackiego – Departament Społeczeństwa Informacyjnego 


Etap 1 

Etap 2 

100,000 mln zł 

40,000 mln zł 

Grupy docelowe Mieszkańcy województwa podkarpackiego 

Czas realizacji 

Źródło finansowania 


Działania powiązane 


projektami głównymi 

Etap 1 2008-2010 

Etap 2 2011-2014 

Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na 

lata 2007-2013 (Osie Priorytetowe III i I) oraz Program Operacyjny 

„Innowacyjna Gospodarka”. 


• opracowanie wytycznych dla beneficjentów realizujących projekty 

• liczba wdrożonych projektów 

• liczba zorganizowanych: 

- konferencji 

- seminariów 

• liczba udzielonych grantów wdrożeniowych 


• liczba udokumentowanych prac projektowych. 

1. 

Opracowanie dokumentu wytycznych dla beneficjentów projektów 

stanowiącego podstawę do opracowania koncepcji projektów. 

Systemy teleinformatyczne wytworzone w ramach projektu III będą 

współpracowały z Regionalną Platformą Elektronicznych Usług Sektora 

Publicznego (projekt główny IV). 

Tabela 79. Projekt główny III – INPRO – Program Innowacji Teleinformatycznych Sektora 

Publicznego

Projekt główny IV Regionalna Platforma Elektronicznych Usług Sektora Publicznego 

Cel projektu 

Zakres 



Zapewnienie mieszkańcom Podkarpacia możliwości korzystania z szerokiego 

zakresu usług publicznych dostępnych drogą elektroniczną dzięki 

budowie regionalnego środowiska świadczenia e - usług, wprowadzeniu zunifikowanych 

procedur obsługi i standardów informatycznych oraz modernizacji 

infrastruktury teleinformatycznej urzędów administracji lokalnej. 

Projekt regionalny obejmujący całe województwo (we wstępnym założeniu 

– wszystkie jednostki samorządów lokalnych). 

Projekt ukierunkowany jest na: 

1. Podniesienie efektywności działań administracji publicznej oraz jakości 

usług publicznych dla obywateli 

2. Zawiązanie – w oparciu o realizowany projekt – sieci współpracy samorządów 

w zakresie rozwoju społeczeństwa Informacyjnego na 

Podkarpaciu 

3. Zbudowanie bazowej regionalnej i lokalnej infrastruktury teleinformatycznej 

administracji samorządowej Podkarpacia, która pozwoli na 

wdrażanie projektów społeczeństwa informacyjnego w regionie 

4. Spełnienie prawnych zobowiązań w związku z obowiązkami wynikającymi 

z rozporządzeń do ustawy o informatyzacji działalności podmiotów 

realizujących zadania publiczne, m.in.: wnoszenie podań w formie elektronicznej, 

elektroniczna skrzynka podawcza, urzędowe poświadczenie 

odbioru, repozytoria formularzy elektronicznych, podpis elektroniczny. 

Produktami projektu będą: 

• infrastruktura indywidualna – w urzędach administracji lokalnej (m.in. komputery 

osobiste, serwery, urządzenia sieci teleinformatycznej, czytniki kart 

elektronicznych, karty elektroniczne) 

• oprogramowanie indywidualne – System Przepływu Pracy (obieg dokumentów) 

oraz aplikacje dziedzinowe w urzędach administracji lokalnej 

• infrastruktura regionalna – Podkarpackie Centrum Danych Administracji 

Publicznej w Rzeszowie 

• oprogramowanie pośredniczące – regionalny interfejs użytkownika, systemy 

identyfikacji i uwierzytelnienia, systemy weryfikacji podpisu elektronicznego, 

Platforma Formularzy Elektronicznych, repozytorium schematów XML oraz 

broker integracyjny 

• działania przygotowawcze i wdrożeniowe – zarządzanie projektem, wdrożenie 

projektu, szkolenia i polityka informacyjna. 

W wyniku wdrożenia projektu powstanie regionalne środowisko świadczenia 

e - usług publicznych, którego architekturę logiczną przedstawia rysunek 41. 

Aplikacje dziedzinowe 

urzędów administracji 

lokalnej 

Systemy Przepływu Pracy 

(Obiegi Dokumentów) 

w urzędach 

administracji lokalnej 

Adaptery 

Usługi sieciowe 

Broker integracyjny 

Infrastruktura 

regionalna 

Formularze 

Elektroniczne 

Autoryzacja 

Identyfikacja 

Uwierzytelnienie 

(PKI) 

Wrota Podkarpacia 

Użytkownicy (mieszkańcy, przedsiębiorcy) 

Systemy 

referencyjne 

(np. projekt 

PESEL2) 

Zaufana strona trzecia 

Podmioty certyfikujące 

ePUAP 

Katalog usług 

Rysunek 41. Architektura logiczna świadczenia e - usług publicznych na 

Podkarpaciu 

Projekt realizowany będzie w procedurze etapowej. Podział na etapy wdrożeniowe 

zostanie wypracowany w trakcie prac nad studium wykonalności 

projektu IV. 

181

182 




Procedura konkursowa projektów RPO. Projekt zostanie zaakceptowany 

przez Zarząd Województwa Podkarpackiego po spełnieniu wymogów merytorycznych 

i formalno-prawnych. 

Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego – Departament 

Społeczeństwa Informacyjnego, 


Grupy docelowe Mieszkańcy województwa, a zwłaszcza przedsiębiorcy. 




Działania 

powiązane 


projektami 

głównymi 

Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 

2007-2013 (Oś Priorytetowa III). 


• liczba zakupionych zestawów komputerowych 

• 

liczba zakupionych serwerów 

• liczba wdrożonych platform serwerowych dla funkcjonowania aplikacji 

(Podkarpackie Centrum Danych Administracji Publicznej) 

• liczba wdrożonych systemów elektronicznego obiegu dokumentów 

w jednostkach publicznych (System Przepływu Pracy) 

• 

liczba wdrożonych systemów identyfikacji i autentykacji 

• liczba wdrożonych aplikacji dla zapewnienia transakcyjności usług publicznych 

(oprogramowanie pośredniczące – broker integracyjny) 

• liczba portali o funkcjonalności umożliwiającej kontakt on-line obywatela 

z urzędem. 


• liczba użytkowników, którzy objęci są systemem identyfikacji 

• 

• 

• 

• 

liczba wdrożonych platform serwerowych w jednostkach publicznych 

liczba partnerów projektu korzystających z systemu 

ilość mieszkańców jednostek samorządu terytorialnego objętych systemem 

skrócenie czasu obsługi interesantów. 

1. Opracowanie koncepcji funkcjonalnej oraz architektury technicznej 

świadczenia e - usług publicznych dla mieszkańców Podkarpacia 

w powiązaniu z rządowymi systemami centralnymi (m.in. ePUAP, 

PESEL2) 

2. Organizacja i zawarcie porozumienia między partnerami projektu – 

Urzędem Marszałkowskim Województwa Podkarpackiego oraz samorządami 

lokalnymi 

3. Szkolenia dla pracowników samorządowych w zakresie obsługi zmodernizowanej 

infrastruktury teleinformatycznej urzędów oraz świadczenia 

usług drogą elektroniczną z wykorzystaniem platformy regionalnej 

– w ramach projektu II 

4. Transfer nowoczesnej wiedzy o innowacyjnych modelach świadczenia 

e - usług w regionach UE – organizacja seminariów i konferencji przeglądowych 

z udziałem ekspertów krajowych i zagranicznych. 

Projekt IV jest silnie powiązany z projektem głównym I – Program 

e - Integracji i Aktywizacji Wsi Podkarpackiej (udostępnienie e - usług 

dla mieszkańców wsi), a także z projektem III – Program Innowacji 

Teleinformatycznych Sektora Publicznego i V – Platforma Elektronicznych 

Usług Małych i Średnich Przedsiębiorstw (wspólne oprogramowanie pośredniczące 

i infrastruktura regionalna). 

Tabela 80. Projekt główny IV – Regionalna Platforma Elektronicznych Usług Sektora Publicznego

Projekt główny V SePRA - System Elektronicznych Usług Przedsiębiorców Podkarpacia 

Cel projektu 

Zakres 






Zapewnienie mikro-, małym i średnim przedsiębiorcom zamieszkującym 

obszary wiejskie, w szczególności gestorom usług turystycznych, teleinformatycznych 

narzędzi do zwiększania efektywności działań biznesowych, 

a także podnoszenia produktywności pracy oraz jakości produktów i usług. 

Projekt o skali regionalnej 

Projekt ukierunkowany jest na: 

• zwiększenie jakości i poziomu absorpcji rozwiązań ICT w działalności gospodarczej 

przedsiębiorców Podkarpacia w celu poprawy konkurencyjności ich 

produktów i usług oraz zwiększenia PKB w regionie 

• zbudowanie bazowej regionalnej infrastruktury teleinformatycznej wspomagającej 

prowadzenie działalności gospodarczej przez mikro-, małe i średnie 

przedsiębiorstwa w regionie 

• zawiązanie i rozwijanie 2 sieci współpracy: przedsiębiorców regionalnych 

branż przemysłu turystycznego oraz rolnictwa i przetwórstwa produktów 

rolnych dla stymulowania rozwoju ekoinnowacji w regionie 

• podniesienie poziomu i jakości regionalnego potencjału innowacji poprzez 

transfer wiedzy i dobrych praktyk z europejskich projektów IST do projektów 

realizowanych w województwie podkarpackim. 

Projekt będzie realizowany w ramach 2 działań: 

Działanie 1 

Elektroniczne Środowisko Pracy Przedsiębiorców 


Komponentami działania 1 będą: 

• indywidualny komponent ICT – u przedsiębiorców (m.in. komputery osobiste, 

czytniki kart elektronicznych, karty elektroniczne, pakiet oprogramowania 

biurowego) 

• regionalny komponent ICT – oprogramowanie wspomagające działania biznesowe 

przedsiębiorców (m.in. planowanie produkcji i usług, zarządzanie finansami, 

gospodarkę magazynową), wspólną zdalną pracę nad przedsięwzięciami, 

komunikację przedsiębiorcy z klientami, z urzędami administracji lokalnej 

i fiskalnej oraz ZUS, a także marketing, usług i produktów 

• działania przygotowawcze i wdrożeniowe – zarządzanie projektem, wdrożenie 

projektu, polityka informacyjna. 

Działanie 2 

Transfer Wiedzy o ICT do Przedsiębiorców 


Komponentami działania 2 będą: 

• powszechne szkolenia oraz działania podnoszące poziom wiedzy i osobistych 

umiejętności przedsiębiorców (w tym transfer wiedzy o zastosowaniach ICT 

na wsi w wiodących regionach UE) 

• utworzenie 2 sieci współpracy przedsiębiorców Podkarpacia w zakresie przemysłu 

turystycznego oraz rolnictwa i branż przetwórstwa produktów rolnych 

w celu realizacji wspólnych innowacyjnych projektów bazujących na ICT. 

Procedura konkursowa RPO. Projekt zostanie zaakceptowany 

przez Zarząd Województwa Podkarpackiego 

Działanie 1 

po spełnieniu wymogów merytorycznych i formalnoprawnych. 

Działanie 2 Procedura konkursowa PO „Kapitał ludzki”. 

Działanie 1 

Działanie 2 



Podmiot publiczny lub organizacja pozarządowa wytypowane 



Podmiot publiczny lub organizacja pozarządowa wytypowane 





Przedsiębiorcy podkarpaccy – szczególnie prowadzący działalność na wsi 

oraz związani z przemysłem turystycznym. 

183

184 




Działania 

powiązane 


projektami 

głównymi 

Działanie 1 

Działanie 1 2008-2009 



Podkarpackiego na lata 2007-2013 (Osie Priorytetowe 

I i III) oraz Program Operacyjny „Innowacyjna 

Gospodarka” 

Działanie 2 Program Operacyjny „Kapitał ludzki” 



• wdrożenie regionalnego komponentu ICT 

• przygotowanie i wdrożenia indywidualnego komponentu ICT 

Wskaźniki na poziomie rezultatów: 

• liczba przedsiębiorców u których wdrożony został indywidualny komponent 

ICT 

• liczba kontaktów przeprowadzonych przez wdrożony komponent 

z podmiotami (w tym urzędami administracji lokalnej i fiskalnej, ZUS) 

w poszczególnych przedsiębiorstwach 



• liczba przeprowadzonych szkoleń 

• liczba utworzonych sieci współpracy przedsiębiorców Podkarpacia 


• liczba osób uczestniczących w szkoleniach 

• liczba przedsiębiorców zaangażowanych w sieci współpracy. 

1. Opracowanie raportu na temat zastosowania ICT w przemyśle turystycznym 

w obszarach wiejskich oraz w rolnictwie i przetwórstwie produktów 

rolnych z uwzględnieniem badania zapotrzebowania na szkolenia, sprzęt 

teleinformatyczny i oprogramowanie 

2. Opracowanie mapy drogowej dla wdrażania ICT w mikro-, małych 

i średnich przedsiębiorstwach zlokalizowanych w obszarach wiejskich 


3. Udział w europejskich projektach związanych z wykorzystaniem ICT 

w działaniach gospodarczych w obszarach wiejskich. 

Projekt V będzie silnie powiązany z projektem głównym IV – Regionalna 

Platforma Elektronicznych Usług Sektora Publicznego (wspólne oprogramowanie 

pośredniczące i infrastruktura regionalna) oraz projektem głównym 

II – Podkarpacki Porozumienie dla Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego 

(szkolenia, raporty, badania, transfer wiedzy, kontakty z regionami UE). 

Działaniami uzupełniającymi do projektu V mogą stać się inicjatywy projektu 

III – Program Innowacji Teleinformatycznych Sektora Publicznego. 

Tabela 81. Projekt główny V – SePRA - System Elektronicznych Usług Przedsiębiorców 

Podkarpacia

Projekt główny VI 

Cel projektu 

Zakres 


Program Projektów e - Zdrowia dla Publicznych Placówek Opieki 

Zdrowotnej 

Podniesienie jakości i bezpieczeństwa świadczenia usług medycznych 

w publicznych placówkach opieki zdrowotnej Podkarpacia oraz zwiększenie 

efektywności pracy Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej poprzez ich 

modernizację z wykorzystaniem rozwiązań ICT. 

Projekt o skali regionalnej – wspierane będą pojedyncze placówki służby 

zdrowia lub ich konsorcja. 

Zakres projektu Projekt będzie realizowany w ramach 2 działań: 

Działanie 1 Telemedycyna Podkarpacka 

Działanie 1 obejmie dofinansowanie indywidualnych lub wspólnych 

przedsięwzięć placówek opieki zdrowotnej Podkarpacia związanych 

z wdrożeniem w nich rozwiązań telemedycyny 253 – systemów ICT wspomagających 

procesy monitoringu, diagnozy i leczenia pacjentów. 

Działanie 2 

Teleinformatyka dla Zarządzania 

Publicznymi ZOZ 

W ramach działania 2 finansowane będą projekty związane z wdrożeniem 

systemów ICT zwiększające efektywność zarządzania placówkami opieki 

zdrowotnej – a zatem systemy planowania, logistyki, zarządzania informacją 

(część „biała” i część „szara”), zarządzania szpitalem (kadrowe, finansowoksięgowe), 

bukowania kolejek do lekarzy specjalistów, przydziału łóżek. 


Działanie 1 Procedury konkursowe RPO 


Działanie 2 Procedury konkursowe RPO 


Urząd Marszałkowski Województwa Podkarpackiego lub podmiot wskazany 

przez władze regionu. 


Działanie 1 

Działanie 2 

14,100mln zł 

18,000 mln zł 


Mieszkańcy województwa podkarpackiego korzystający z publicznych placówek 

opieki zdrowotnej. 


Działanie 1 

Działanie 2 

2009-2013 

2008-2009 

Źródło 

Regionalny Program Operacyjny Województwa Podkarpackiego na lata 

finansowania 

2007-2013 (Oś Priorytetowa III). 


MIERNIK DZIAŁANIA 1: 


• liczba dofinansowanych przedsięwzięć z zakresu telemedycyny 

• liczba wdrożonych usług telemedycznych 

Wskaźniki na poziomie rezultatów: 

• liczba pacjentów objętych teleopieką 

• liczba udzielonych porad za pośrednictwem rozwiązań telemedycyny 

MIERNIKI DZIAŁANIA 2: 


• liczba dofinansowanych przedsięwzięć związanych z wdrożeniem ICT 

w placówkach opieki zdrowotnej 

• liczba wdrożeń ICT w placówkach opieki zdrowotnej 


• skrócenie czasu oczekiwania na wizytę u lekarza specjalisty 

• zmniejszenie wydatków na zarządzanie szpitalem. 

1. Opracowanie programu rozwoju telemedycyny w województwie podkarpackim 

na lata 2008-2013 

Działania 

2. Opracowanie standardowej dokumentacji projektu, w tym wniosku propowiązane 

jektu modernizacji placówki opieki zdrowotnej do wykorzystania przez 


3. Szkolenia dla pracowników placówek opieki zdrowotnej. 

253Tabela 82. Projekt główny VI – Program Projektów e - Zdrowia dla Publicznych Placówek Opieki 

Zdrowotnej 

253 W kontekście zastosowania teleinformatyki w ochronie zdrowia w Unii Europejskiej używa się pojęcia telemedycyna 

(ang. telemedicine) i teleopieka (ang. telecare). Pierwsze określenie odnosi się do usług telemedycznych, czyli 

185

186 

Projekt główny VII Podkarpacka Sieć Szerokopasmowego Dostępu do Internetu 

Cel projektu 

Zakres 





Zapewnienie mieszkańcom województwa dostępu do treści i usług Internetu 

w przystępnej cenie dzięki budowie regionalnej sieci szerokopasmowej, 

uzupełniającej ofertę operatorów komercyjnych. 

Projekt z zasady obejmie całość obszaru województwa, jego zakres będzie 

przedmiotem badania zapotrzebowania mieszkańców i przedsiębiorców 

oraz studium ilościowego agregacji popytu sektora publicznego. 

Projekt będzie realizowany w ramach 2 działań: 

Regionalny komponent 

Działanie 1 

Sieci Szerokopasmowej Polski Wschodniej 254 

Budowa sieci szkieletowej województwa podkarpackiego w ramach projektu 

rządowego: Sieć Szerokopasmowa Polski Wschodniej. Projekt zakłada 

budowę na terenach Polski Wschodniej zagrożonych wykluczeniem cyfrowym 

infrastruktury teleinformatycznej uzupełniającej istniejące, należące 

do różnych operatorów, zasoby i tworzącej ponadregionalną sieć szerokopasmowego 

dostępu do Internetu. Budowana, zgodnie z zasadą neutralności 

technologicznej, infrastruktura obejmie elementy pasywne, które są 

niezbędne do instalacji i działania szerokopasmowej sieci internetowej, takie 

jak: kanalizacja teletechniczna, przewody, światłowody, maszty, studnie 

czy lokalizacje węzłów telekomunikacyjnych. 

Wyłoniony zostanie – w drodze procedury przetargowej do 31 lipca 2008 

– operator regionalny, którego zadaniem będzie zarządzanie wybudowaną 

infrastrukturą publiczną, w tym: 

• utrzymanie, konserwacja i naprawa infrastruktury 

• udostępnianie na przejrzystych i równych dla wszystkich zasadach infrastruktury 

podmiotom trzecim – operatorom sieci dostępowych i dostawcom 

usług szerokopasmowych. 

Zadaniem operatora infrastruktury będzie zarządzanie wybudowaną infrastrukturą 

publiczną i operowanie na niej. Operatorzy telekomunikacyjni 

i dostawcy usług internetowych nie będą właścicielami sieci, każdy będzie 

mógł z niej skorzystać na równych zasadach. 

Za koordynację prac nad przygotowaniem projektu i dokumentacji technicznej 

odpowiedzialny jest Minister ds. Rozwoju Regionalnego. Właścicielem 

wybudowanej infrastruktury w ramach projektu będzie województwo 

podkarpackie. 

Działanie 2 Publiczna infrastruktura dostępu do Internetu 

Projekty udostępniające usługę „Internetu socjalnego” mieszkańcom tych 

powiatów województwa (głównie wschodniej i południowej jego części), 

w których obecna oferta operatorów komercyjnych nie zapewnia powszechności 

dostępu (nie pokrywa całego terytorium jednostki samorządu 

terytorialnego) lub/i której cena jest nieprzystępna – tj. odczuwana subiektywnie 

jako zbyt wysoka w stosunku do siły nabywczej mieszkańców 

obszarów zdefaworyzowanych. 

Zapewnienie usługi internetowej może nastąpić poprzez zastosowanie 

różnorodnych rozwiązań technologicznych, dostosowanych do warunków 

fizjogeograficznych oraz potrzeb lokalnych (satelita, dostęp radiowy, 

światłowód). 

Projekty realizowane przez podmioty publiczne w porozumieniu z operatorami 

regionalnymi i lokalnymi, pobudzające przedsiębiorczość i zdolności 

do konkurencji tych ostatnich. 

Działanie 1 

Działanie 2 

Procedura przetargu publicznego na operatora 

infrastruktury w 5 województwach Polski 

Wschodniej realizowana przez Ministerstwo 

Rozwoju Regionalnego. 

Procedury konkursowe RPO oraz PO 

„Innowacyjna Gospodarka”. 

przesyłania danych medycznych i obrazów do centrów konsultacyjnych w celu uzyskania porady (szczególnie przy 

wykonywaniu zabiegów chirurgicznych) oraz do szkolenia personelu medycznego. Pojęcie teleopieka pojawia się 

najczęściej w przypadku systemów zdalnego kontaktu z osobami potrzebującymi informacji profilaktycznej, wstępnej 

porady, a także pomocy medycznej możliwej do udzielenia zdalnie lub też w przypadku zdalnego monitoringu 

krytycznych funkcji życiowych pacjenta za pomocą kombinacji rozwiązań komunikacyjnych i odpowiednio skonstruowanych 

sensorów.



Działanie 1 Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 

Działanie 2 Liderzy konsorcjów projektowych 

Działanie 1 154,000 mln zł 255 


Grupy docelowe Mieszkańcy i przedsiębiorcy województwa podkarpackiego 




Działanie 1 

Działanie 2 



• liczba węzłów sieci szkieletowej 



Program Operacyjny „Rozwój Polski Wschodniej” 

na lata 2007-2013. 


Podkarpackiego na lata 2007-2013 (Oś 

Priorytetowa III), PO „Innowacyjna Gospodarka”, 

środki operatorów teleinformatycznych. 

• liczba działających w ramach sieci operatorów telekomunikacyjnych 

i dostawców usług 

• 

• 

• 

• 

liczba nowopowstałych centrów zarządzania siecią 


liczba gmin, powiatów objętych siecią szerokopasmową 

długość sieci szkieletowych będących w posiadaniu podmiotów publicznych 

ilość węzłów sieci szkieletowej 



• liczba projektów zapewniających usługę „Internetu socjalnego” wg rozwiązań 

technologicznych: 

- satelita 

- dostęp radiowy 

- światłowód 

• liczba partnerów lokalnych realizujących projekty „Internetu socjalnego” 


• liczba gospodarstw domowych objętych usługą „Internetu socjalnego”. 

Projekt zapewniający regionalną infrastrukturę sieciową dla wszystkich 

Działania powiązane pozostałych projektów na Podkarpaciu i jako taki – o szczególnym znaczeniu 

dla powodzenia realizacji Strategii. 

254 255 

Tabela 83. Projekt główny VII – Podkarpacka Sieć Szerokopasmowego Dostępu do Internetu 

254 Opis działania został przygotowany na podstawie prezentacji W. Ortyla – sekretarza stanu w Ministerstwie Rozwoju 

Regionalnego przedstawionej w dniu 14 lipca 2007 r. na konferencji w Warszawie. 

255 Dane Ministerstwa Rozwoju Regionalnego, wrzesień 2007. 

187

188 

rozdział5.

System 

wdrożenia i monitoring 

realizacji Strategii 

189

190 

5.1

5.1 Zarządzanie wdrażaniem 



na lata 2007-2013 

Wybór właściwych narzędzi zarządzania wdrażaniem programów 

strategicznych jest jednym z kluczowych czynników sukcesu władz 

regionów w osiąganiu wyzwań i priorytetów rozwojowych. Źle zwymiarowane 

prawnie i nieadekwatne do potrzeb oraz złożoności realizowanych 

procesów instrumenty organizacyjne były w polskich 

realiach ostatnich osiemnastu lat częstą przyczyną niepowodzeń 

władz samorządowych w realizacji założonych wizji strategicznych. 

Prowadziło to wielokrotnie do obniżania rangi planowania w skali regionalnej 

i lokalnej, a skutkuje relatywnie słabym zakorzenieniem 

jego kultury w polskich samorządach. 

System zarządzania realizacją Strategii Informatyzacji Województwa 

Podkarpackiego na lata 2007-2013 zaproponowano w wyniku analiz 

istniejących instrumentów zarządzania na poziomie regionalnym, 

propozycji ich rozwoju zgodnych z intencjami Zarządu Województwa 

Podkarpackiego oraz przeglądu potencjału instytucjonalnego województwa 

w zakresie zdolności do rozwoju w oparciu o inwestycje 

w ICT. Ten ostatni – posiadający zasadnicze znaczenie dla zapewnienia 

sukcesu Strategii – jest, jak stwierdzono w rozdziale II niniejszego 

dokumentu, bardzo niski, zarówno w aspekcie potencjału instytucji 

publicznych, jak i podmiotów sektora prywatnego. 

Na lata 2007-2013 władze województwa podkarpackiego zaplanowały 

w Regionalnym Programie Operacyjnym aż pięciokrotnie wyższe 

niż w ostatnim okresie średnioroczne nakłady na projekty teleinformatyczne 

finansowane z funduszy strukturalnych. Dodatkowo na budowę 

regionalnej szkieletowej sieci teleinformatycznej z Programu 

Operacyjnego „Rozwój Polski Wschodniej” wydatkowane zostanie 

w analogicznym czasie ponad 150 mln zł. Znaczące środki przewidziano 

także na szkolenia informatyczne, edukację dla gospodarki 

wiedzy i podnoszenie umiejętności cywilizacyjnych mieszkańców 

Podkarpacia w Programie Operacyjnym „Kapitał ludzki”. 

Możliwości finansowania projektów inwestycyjnych i edukacji planowanej na szeroką skalę, 

a przede wszystkim złożoność wyzwań Strategii powoduje, iż osiągnięcie jej celów i priorytetów poprzez 

realizację projektów głównych w warunkach obecnego stanu rozwoju instytucji regionalnych 

oraz z wykorzystaniem posiadanego kapitału ludzkiego jest zadaniem niewykonalnym. Bez zasadniczego 

zwiększenia potencjału instytucjonalnego oraz transferu wiedzy do regionu Strategia pozostanie 

dokumentem nieskutecznym. 

191

192 

Rysunek 42. Model ogólny zarządzania wdrażaniem regionalnych strategii rozwoju 


Źródło: Podręcznik IANIS+ (2006) 

Proponowany system wdrażania Strategii wzorowany jest na dobrych 

praktykach wdrażania metodyki RISI 256 w wiodących regionach europejskich. 

Jego model generalny przedstawia rysunek 42. 

Europejskie doświadczenia we wdrażaniu regionalnych programów 

rozwoju społeczeństwa informacyjnego dowodzą przede wszystkim 

niezbędności utworzenia: 

• regionalnego komitetu sterującego (rady regionalnej) na poziomie 

politycznym, reprezentatywnego dla problemów regionu, 

powołanego spośród osób wpływowych i zainteresowanych 

e - Rozwojem 

• jednostki zarządzającej – która będzie operacyjnie zdolna 

do kreatywnych, innowacyjnych działań i koordynacji prac wielu 

podmiotów 

• grup roboczych – w celu wyspecjalizowania i profesjonalizacji 

dyskusji o inicjatywach i projektach. 

Dla zarządzania realizacją wizji rozwoju społeczeństwa informacyjnego 

w województwie podkarpackim oraz strategicznych priorytetów 

regionu na tym polu zaproponowano system realizacji Strategii, który 

przedstawia rysunek 43. 

256 Por. rozdział I Strategii. 

Komitet Sterujący 

Regionalnych Inicjatyw 

Społeczeństwa Informacyjnego 

Jednostka zarządzająca 

(agencja) 

Parlament regionalny 

Władze wykonawcze 

regionu (urząd) 

Grupy robocze Konsultant 

Komitet Monitorujący 

Fundusze Strukturalne

Departament Społeczeństwa 

Informacyjnego UMWP 

Planowanie budżetowe 

Monitoring 

wdrażania Strategii 

Benchmarking regionalny 

Zarządzanie strategiczne 

Prowadzenie 

postępowań konkursowych 

Zarząd Województwa 

Podkarpackiego 

Podkarpackie Centrum 

Informatyczne 

Grupa ekspertów 

dziedzinowych 

Transfer wiedzy 

i dobrych praktyk 

Partnerstwo publiczno-prywatne lub spółka 

utworzone w celu wspomagania zarządzania 

e -Rozwojem województwa 2009-2015 

Podkarpacka Rada 

Społeczeństwa Informacyjnego 

P@RSI Podkarpacki Alians na rzecz 

Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego 2008-2010 

Prace badawcze 

i raporty dziedzinowe 

Wytyczne dla lokalnych 

innowacyjnych projektów ICT 

Specjalizacja badawcza regionu: 

ICT na wsi 

Rysunek 43. System zarządzania wdrażaniem Strategii Informatyzacji Województwa 



Na poziomie instytucjonalnym proponuje się powołanie przez Zarząd 

Województwa Podkarpackiej Rady Społeczeństwa Informacyjnego 257 , 

której zadaniem będzie konsultowanie rocznych programów rozwoju 

społeczeństwa informacyjnego w regionie, najważniejszych decyzji 

władz województwa oraz przyjmowanie sprawozdań z monitoringu 

realizacji Strategii. 

Powołany w roku 2007 Departament Społeczeństwa Informacyjnego 

Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego odpowiedzialny 

będzie w pierwszym rzędzie za uruchomienie systemu wdrażania 

Strategii. Na jego funkcje operacyjne składać się będą przede 

wszystkim: 

• opracowanie i przyjmowanie rocznych (dwuletnich) planów rozwoju 

społeczeństwa informacyjnego na Podkarpaciu – ściśle powiązanych 

z projektami głównymi Strategii 

• zapewnianie w budżecie województwa odpowiednich alokacji 

środków na realizację projektów przewidzianych w planach 

i Strategii 

• monitoring wdrażania Strategii za pomocą narzędzi ilościowych 

i opracowanych w ramach badań porównawczych narzędzi jakościowych 

(benchmarking) 

• opracowanie i wsparcie procedur konkursowych przeprowadzanych 

przez odpowiednie dla zarządzania Regionalnym Programem 

Operacyjnym oraz Programem Operacyjnym „Kapitał ludzki” jednostki 

organizacyjne województwa 

• koordynacja strategiczna działań w powiązaniu z realizacją Planu 

Informatyzacji Polski. 

257 Rada będzie odpowiednikiem Komitetu Sterującego w metodyce RISI. 

Sieć Regionalnych 

Interesariuszy SI 

Podkarpacki Klaster ICT w obszarach 

wiejskich 2009-2015 

193

194 

Konkursy ogłaszane przez jednostki organizacyjne Urzędu Marszałkowskiego 

Województwa Podkarpackiego oraz Wojewódzki Urząd 

Pracy w Rzeszowie powinny uwzględniać zapisy rocznych (dwuletnich) 

szczegółowych planów wdrażania Strategii. Za koordynację 

tych zadań odpowiedzialny będzie Departament Społeczeństwa 

Informacyjnego UMWP. 

Zadaniem operacyjnym Departamentu Społeczeństwa Informacyjnego o najwyższej wadze – z punktu 

widzenia wdrażania Strategii – będzie zapewnienie spójności zarządzania realizacją jej projektów głównych 

z organizacją podaży środków Regionalnego Programu Operacyjnego oraz Programu Operacyjnego 

„Kapitał ludzki”. Decyzje Zarządu Województwa dotyczące zapewnienia mechanizmu koordynacji w tej 

sprawie powinny zostać podjęte do końca 2007 roku. 

Wsparciem dla działań Departamentu Społeczeństwa Informacyjnego 

Urzędu Marszałkowskiego Województwa Podkarpackiego będzie w latach 

2008-2010 realizacja projektu Podkarpackie Porozumienie dla 

Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. 

Projekt zapewni: 

• wsparcie eksperckie – w zakresie badań, przygotowania raportów 

dziedzinowych i wytycznych dla beneficjentów projektów 

• transfer wiedzy do regionu – dzięki realizacji programu szkoleń, 

warsztatów i seminariów dla managementu samorządowego oraz 

kadry szczebla regionalnego 

• opracowanie koncepcji i wsparcie władz regionu w tworzeniu 

innowacyjnych instrumentów wsparcia rozwoju społeczeństwa 

informacyjnego na Podkarpaciu: 

– grupy naukowo-badawczej specjalizującej się w tematyce „ICT 

na wsi” 

– klastera firm sektora ICT oraz branż rolno-spożywczych i przemysłu 

turystycznego 

– regionalnego partnerstwa dla e - Rozwoju na lata 2011-2015 koordynowanego 

przez spółkę powołaną przez władze województwa 

wraz z partnerami z sektora prywatnego i naukowo-badawczego.

195

196 

5.2

5.2 Monitoring 



na lata 2007-2013 

Realizując Strategię władze województwa podkarpackiego mają obowiązek 

pomiaru efektów zdefiniowanych priorytetów i projektów 

głównych. Narzędziem służącym realizacji tego zadania jest stworzenie 

systemu wskaźników, które mierzone w sposób ciągły pozwolą na 

monitoring stopnia implementacji Strategii. 

Proces realizacji monitoringu wdrażania Strategii przebiegał będzie 

w kilku etapach 258 : 

• etap I: 

zidentyfikowanie przejrzystych celów (priorytety Strategii 

zdefiniowane zostały w rozdziale III) 

• etap II: 

zdefiniowanie zestawu wskaźników259 • etap III: 

wdrożenie jednolitej metodyki pomiaru wdrażania 

Strategii260 • etap IV: 

umiejscowienie monitoringu w systemie zarządzania 

wdrażaniem Strategii – czyli zapewnienie wpływu działań (ich rezultatów) 

monitoringowych na implementację założeń Strategii. 

System monitoringu Strategii opiera się na zasadach logiki interwencji, 

czyli zdefiniowaniu zbioru mierników na trzech poziomach (rysunek 

44): 

1. Projektów głównych (mierniki dla każdego z projektów głównych 

przedstawione zostały w rozdziale IV) – wskaźniki produktu 

2. Priorytetów strategicznych – wskaźniki na poziomie rezultatu 

3. Wizji – mierniki na poziomie oddziaływania (wskaźniki te mogą 

mieć dwojaki charakter: ściśle określony dla poszczególnych obszarów, 

beneficjentów oraz globalny) 261 

258 Etapy te zostały opisane w dokumencie roboczym grupy IANIS (Benchmarking and Indicators Working Group): 

Guide on How to work with indicators/examples on Project & case studies on Benchmarking at regional, national and 

European level. 

259 Dokument Guide to Regional Good Practice Indicators & Benchmarking, Innovative Actions Network for the 

Information Society+ (IANIS+), wrzesień 2007, zawiera wskazówki dotyczące doboru najbardziej odpowiednich 

wskaźników. 

260 Metodyka ta musi uwzględniać wzajemne powiązanie podejść: dla pomiaru realizacji Strategii – metodyki RISI oraz 

tzw. logiki interwencji – dla określenia zbioru wskaźników. 

261 Indicators form monitoring and evaluation: A practical Guide, The New Programming Period 2007-2013: 

Methodological Working Papers, Draft Working Paper (X), styczeń 2006, s. 6. 

197

198 

Wskaźniki 

na poziomie 

wizji 

Wskaźniki 

na poziomie 

priorytetów 

Wskaźniki 

na poziomie 

projektów 

głównych 

Rysunek 44. Drzewo wskaźników Strategii Informatyzacji Województwa Podkarpackiego 

na lata 2007-2013 


Wskaźniki na poziomie priorytetów strategicznych prezentuje tabela 

84. 

Priorytet I (powiązany ze wskaźnikami – projektami: I, II, III, IV, V, VII) 

Wskaźniki: 

1. liczba projektów mających na celu umożliwienie przedsiębiorcom i mieszkańcom 

wsi podnoszenie umiejętności cywilizacyjnych 

2. liczba projektów modernizujących administrację publiczną 

3. liczba projektów zwiększających potencjał teleinformatyczny publicznych 

placówek opieki zdrowotnej 

4. liczba projektów zwiększających poziom nasycenia lokalną infrastrukturą SI 

Wskaźniki te będą agregowane ze wskaźników projektów głównych (źródłem danych 

o miernikach będą beneficjenci realizujący projekty główne opisane w rozdziale III). 

Priorytet II (powiązany ze wskaźnikami – projektami: I, II, V, VI, VII) 

Wskaźniki: 

1. liczba zrealizowanych projektów z zakresu upowszechnienia umiejętności 

niezbędnych do pracy w otoczeniu innowacyjnym wśród: 

a) przedsiębiorców 

b) pracowników sektora publicznego 

c) mieszkańców 

2. liczba projektów mających na celu transfer wiedzy na Podkarpacie 


o wskaźnikach będą beneficjenci realizujący projekty główne opisane w rozdziale III). 

czas

Priorytet III (powiązany ze wskaźnikami zdefiniowanymi na poziomie wszystkich projektów 

głównych Strategii) 

Wskaźniki: 

1. liczba stworzonych miejsc pracy w branżach pozarolniczych – dzięki realizowanym 

w ramach Strategii projektom 

2. liczba projektów służących podniesieniu jakości życia w zakresie: 

a) edukacji 

b) opieki zdrowotnej 

3. liczba projektów mających na celu stworzenie wielofunkcyjnych telecentrów 

4. liczba projektów ukierunkowanych na wdrażanie rozwiązań teleinformatycznych 

w małych i średnich przedsiębiorstwach branży ICT 



Priorytet IV (powiązany ze wskaźnikami – projektami: I, II, III, V, VI, VII) 

Wskaźniki: 

1. liczba projektów mających na celu wsparcie dla tworzonych: 

a) sieci 

b) partnerstw 

c) klasterów 

2. stworzenie regionalnego centrum kompetencji 

3. powołanie podkarpackiej sieci interesariuszy rozwoju społeczeństwa 




Tabela 84. Wskaźniki na poziomie priorytetów Strategii Informatyzacji Województwa 



Jako wskaźniki główne Strategii, odnoszące się do jej wizji, wskazano: 

• odsetek gospodarstw domowych posiadających dostęp do Internetu, 

w tym dostęp szerokopasmowy 

• poziom kompetencji informatycznych mieszkańców województwa 


• odsetek internautów kontaktujących się z urzędami przez Internet 

• odsetek przedsiębiorstw wykorzystujących do swojej działalności 

komputery, w tym z dostępem do Internetu 

• odsetek ogółu pracowników przedsiębiorstw wykorzystujących 

w swojej pracy komputer. 

Wdrażanie projektów głównych, zgodnie z założeniami Strategii, będzie 

wpływało na poziom realizacji priorytetów strategicznych, 

a w dalszej perspektywie czasowej przejawi się w urzeczywistnieniu 

wizji rozwoju społeczeństwa informacyjnego na Podkarpaciu zdefiniowanej 

w niniejszym dokumencie. 

199

200 

Dokument CYWILIZACYJNY SKOK PODKARPACIA. STRATEGIA INFORMATYZACJI WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO 

NA LATA 2007-2013 został opracowany w ramach realizowanego przez Politechnikę Rzeszowską projektu „Strategia 

Informatyzacji i studia rozwoju nowoczesnej publicznej infrastruktury informatycznej”. Projekt był współfinansowany 

z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz ze środków budżetu państwa – Zintegrowany Program Operacyjny 

Rozwoju Regionalnego, Priorytet II: Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach, Działanie 2.6: Regionalne 

Strategie Innowacyjne i transfer wiedzy. 

Dokument został opracowany w okresie luty - październik 2007 roku przez zespół ekspertów 

Stowarzyszenia „Miasta w Internecie”: 

Krzysztof Głomb 

Marcin Kuflowski 

Artur Krawczyk 

Małgorzata Kuta 

Mateusz Przanowski 

Rafał Urbaś 

Arkadiusz Złotnicki 

Koncepcja metodyczna i redakcja: Krzysztof Głomb 

Korekta: Agnieszka Stępniewska 

Projekt graficzny i skład: Pirus MTL

Cywilizacyjny Skok Podkarpacia - Samorząd Województwa ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?