Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
IKINYAMAKURU KIMURIKIRA ABATURARWANDA<br />
Impamvu Ingabire<br />
Victoire Umuhoza<br />
adakwiye kuyobora u<br />
Rwanda<br />
Umwaka IX: <strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong>- <strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0, B.P 4353 Kigali-Rwanda. Tel: 0788354880. E-mail: umuseso@yahoo.co.uk. Frw 500, Ush 1500, Fbu 1000,<br />
Iryavuzwe: Gen. Kayumba<br />
nawe arahafashe<br />
►Itohoza: Ibibazo<br />
bye na Kagame<br />
n’impamvu nyayo<br />
Jenerali Kayumba<br />
ahafashe<br />
►Leta irategura<br />
Manda zo kumufata,<br />
ikamugarura mu<br />
Rwanda<br />
►Isesengura: Ihunga<br />
rya Kayumba rivuze<br />
iki k'ubutegetsi bwa<br />
Kagame<br />
Aho uzasimbura FPR<br />
ntazasaba ko imva ya<br />
Fred, Agathe, inzibutso,<br />
binyuzwamo gare ya<br />
moshi itegerejwe?<br />
Indwara 5<br />
Perezida<br />
Kagame arwaye<br />
n'umuti wazo<br />
Chantal<br />
Rugamba<br />
arasaba kwegura<br />
Icyo Leta ya FPR igomba kwibaza mbere yo<br />
gutaburura imva ya Mbonyumutwa<br />
Urukuta rwa<br />
kabiri: Leta yimye<br />
Victoire uruhushya<br />
rwo gukora<br />
kongere<br />
Amafaranga<br />
y'impamba<br />
ya Kagame<br />
yararikoze<br />
m'Urugwiro<br />
Kagame na FPR<br />
nibacuruze.<br />
Ntibarwanye se?<br />
This is a Rwanda Independent Media Group (RIMEG) Publication. B.P. 4353 Kigali - Rwanda, Telefone. 0788354880, Email: umuseso@yahoo.co.uk. Printed by The New Vision
Urup. 2 UMUSESO <strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong>-<strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />
IBIRIMO<br />
UKO MBYUMVA<br />
Didas M. Gasana<br />
arakwereka indwara 5<br />
Perezida wacu arwaye....P.4<br />
IBIMBABAZA<br />
Charles B. Kabonero<br />
aremeranya na Kagame<br />
k'uburwayi bwo mu mutwe,<br />
ariko akanamwereka<br />
ko atari abanyamakuru<br />
gusa bugarijwe n'iki<br />
cyorezo....P.14<br />
Abanyamakuru 3<br />
b'Umuseso bakatiwe<br />
gufungwa.. P.5<br />
Uruhare rw'Amerika,<br />
Ubwongereza, mu<br />
kudindiza demokarasi mu<br />
Rwanda....P.12<br />
Amakuru agera<br />
ku kinyamakuru<br />
Umuseso ava mu<br />
mpande zizewe, aragaragaza<br />
ko hari amatiku, ubugambanyi<br />
n’umwiryane byibasiye<br />
abakozi n’abarinda<br />
umutekano wa Perezida wa<br />
Repuburika Paul Kagame.<br />
Nyuma y’inkuru yasohotse<br />
muri kimwe mu binyamakuru<br />
byigenga bya hano mu<br />
Rwanda ivuga ngo: “Majoro<br />
wa RDF abaye umuherwe mu<br />
bandi”. Maj. Willy abatamuzi<br />
ku izina bamuzi ku mafoto kuko<br />
ni umwe mu barinzi ba hafi<br />
« close body guard » ba Perezida<br />
Kagame.<br />
Umuseso wegereye bamwe<br />
mu bavuzwe muri iyo nkuru,<br />
bawutangariza ko ibikubiye muri<br />
icyo kinyamakuru, byerekeranye<br />
n’ubucuruzi akorana nabo, ari<br />
ikinyoma cyambaye ubusa. Mu<br />
kumenya ukuri twikoreye itohoza<br />
rirambuye.<br />
Muri iyo nkuru, bivugwa ko<br />
Maj. Willy Rwagasana afite<br />
imigabane myinshi muri sosiyete<br />
yitwa Computer Bytes ariko<br />
itohoza ryakozwe n’ikinyamakuru<br />
Umuseso ryagaragaje ko<br />
Computer Bytes ari iya Ntageruka<br />
Kassim akaba ari nawe muyobozi<br />
wayo, ko nta migabane na mike<br />
Maj. Willy afitemo nk’uko<br />
tubikesha amategeko shingiro<br />
n’uruhushya rw’ubucuruzi by’iyo<br />
sosiyete, ikinyamakuru Umuseso<br />
gifitiye kopi. Ariko Ntageruka<br />
Kassim ni muramu wa Willy<br />
nk’uko bivugwa muri iyo nkuru,<br />
ariko yatangarije Umuseso ko<br />
nta bucuruzi Willy akorana na<br />
Computer Bytes, ndetse nta<br />
na 1% y’imigabane afitemo.<br />
Ntageruka yakomeje avuga ko<br />
yatangajwe n’umunyamakuru<br />
wanditse iyo nkuru, avuga ko<br />
atigeze akora ubushakashatsi,<br />
kugeza ubu akaba yibaza impamvu<br />
y’iyo nkuru akayiyoberwa.<br />
Abantu bizewe bavuganye<br />
n’ikinyamakuru Umuseso<br />
bagaragaje ko izo mpuha zishobora<br />
kuba ziterwa na briefcase<br />
y’amafaranga ya Nyakubahwa<br />
Perezida Paul Kagame, ari yo<br />
yanatumye abahoze bakora<br />
ITOHOZA<br />
Amafaranga y’impamba ya Kagame<br />
yararikoze m'urugwiro<br />
Hari abazira impamba ye:<br />
Perezida Kagame (Photo/ Archive)<br />
muri Perezidansi mu ishami<br />
ry’icungamari bafungwa, abo<br />
ni Mupende Kalisa na Janvier<br />
Murenzi bazira ibyaha byo<br />
kwigwizaho imitungo, aho<br />
bivugwa ko baba baravanaga<br />
amafaranga muri Briefcase ya<br />
Perezida Paul Kagame. Ese<br />
iyo briefcase na Willy yaba<br />
ayigeraho?<br />
Nk’uko abo bantu bakomeje<br />
babidutangariza, bemeza ko<br />
Murenzi na Kalisa ari bo bari<br />
inyuma y’amakuru yasohotse<br />
mur'icyo kinyamakuru twavuze<br />
haruguru, kugira ngo Willy<br />
nawe agerekweho ibyaha abe<br />
yakurikiranwa. Andi makuru<br />
dukesha bamwe mu bakurikiranira<br />
hafi amakuru yo muri<br />
Perezidansi bavuga ko Maj. Willy<br />
Rwagasana ari we waba yaratahuye<br />
uburiganya bw’amafaranga<br />
Abantu bizewe<br />
bavuganye<br />
n’ikinyamakuru<br />
Umuseso<br />
bagaragaje<br />
ko izo mpuha<br />
zishobora<br />
kuba ziterwa<br />
na briefcase<br />
y’amafaranga<br />
ya<br />
Nyakubahwa<br />
Perezida Paul<br />
Kagame,<br />
bwakorwaga na Mupende Kalisa<br />
na mugenzi we Murenzi Olivier<br />
bikaba byarabagejeje mu buroko.<br />
Muri iyo nkuru yasohotse<br />
muri icyo kinyamakuru, kandi<br />
umwanditsi avuga ko Forex<br />
Bureau yitwa Capital ari iya Maj.<br />
Willy, ariko mu itohoza ryakozwe<br />
n’Umuseso rigaragaza ko Forex<br />
Bureau Capital ari iy’umugore wa<br />
Kassim. Muri icyo kinyamakuru<br />
kandi hari amafoto y’amazu<br />
cyagaragaje kivuga ko ari aya<br />
Maj. Willy Rwagasana ariko mu<br />
bucukumbuzi bw’ikinyamakuru<br />
Umuseso twasanze amazu ari aya<br />
Nzizera Alexandre umuyobozi<br />
mukuru wa Omega Hardware.<br />
Bikaba bivugwa ko muri ayo mazu<br />
harimo ikodeshwa n’umuyobozi<br />
wa Tigo, Umuseso ukaba<br />
warashoboye kubona amasezerano<br />
hagati ya Nzizera na Tigo<br />
bakodesha iyo nzu iri muri kibanza<br />
no. 833 i Gacuriro, igaragara muri<br />
icyo kinyamakuru nk’iya Willy.<br />
Nzizera yavuze ko yatangajwe<br />
n’uwo munyamakuru wanditse<br />
iyo nkuru, yibaza ukuntu yihaye<br />
ububasha bwo gufotora ayo<br />
mazu ye, akayitirira undi muntu.<br />
Yongeyeho ko arimo gushaka<br />
inzira y’ubutabera kugira ngo<br />
ibintu bisobanuke.<br />
Uburyo bwakoreshejwe mu<br />
kwandika inkuru ivugwa kuri<br />
Maj. Rwagasana Willy inonosowe<br />
igaragaza, uwayanditse yakoze<br />
nk’ubushinjacyaha mu rubanza<br />
rwa Murenzi, aho bagaragazaga<br />
imitungo ya Murenzi bakoresheje<br />
amafoto. Muri urwo rubanza, amazu<br />
yagaragajwe n’ubushinjacyaha,<br />
abantu benshi twabajije, bemeza<br />
ko ari aya Murenzi naho kuri<br />
Willy Rwagasana, twasanze mu<br />
mazu atanu yagaragajwe n’icyo<br />
kinyamakuru, inzu imwe yonyine<br />
ari yo ya Willy Rwagasana,<br />
ari yo iri mu mudugudu wa<br />
Caisse Sociale, Gacuriro.<br />
Twagerageje kuvugana na Maj.<br />
Willy ku bimuvugwaho mu muri<br />
icyo kinyamakuru, maze Maj.<br />
Willy Rwagasana ku murongo<br />
wa telefoni ye igendanwa,<br />
avuga ko adafite umwanya wo<br />
kuvugana natwe ariko atubwira<br />
ko ibikubiyemo ari amafuti ko<br />
byaba byiza dukoze itohoza<br />
ryacu aho kubimubaza, ahita<br />
akupa telephone ye, twongeye<br />
kumuhamagara ntiyatwitaba.<br />
Umwanditsi w’Umuseso
Ishyaka rya FDU Inkingi, riyobowe<br />
na Ingabire Victoire, riri mu nzira<br />
nk’iya Democratic Green Party of<br />
Rwanda, imaze amezi arenga atanu iri<br />
mu ntambara n’ubutegetsi bwa Kigali,<br />
yo kwemerwa n’amategeko.<br />
Ishyaka rya FDU Inkingi, nyuma yaho<br />
ryandikiye ubuyobozi bw’akarere ka<br />
Nyarugenge, kuwa 16 Gashyantare<br />
2<strong>01</strong>0, risaba uruhushya rwo gukora<br />
kongere yaryo ya mbere kuri St Paul,<br />
kuwa 26 Gashyantare 2<strong>01</strong>0, nkuko<br />
biteganywa n’amategeko, ubuyobozi<br />
bw’Akarere ka Nyarugenge<br />
bwamwandikiye ibaruwa, ku wa<br />
23 Gashyantare 2<strong>01</strong>0, bumusaba<br />
kubwitaba, ku wa 24 Gashyanare<br />
2<strong>01</strong>0. Kuri uwo munsi, hari hasigaye<br />
amasaha 48 ngo kongere iryo shyaka<br />
ryateganyaga gukora, ibe, ariko, bari<br />
batarabona uruhushya. Ku wa 24<br />
Gashyantare 2<strong>01</strong>0, Victoire yitabye<br />
ushinzwe imiyoborere myiza mu<br />
Karere ka Nyarugenge, wamubajije<br />
icyizere afite ko imvururu zabaye muri<br />
za Congress za Green Party na PS<br />
Imberakuri, zitazaba muri Kongere ye.<br />
Banamubajije kandi niba baramutse<br />
bamwemereye gukora kongere kandi<br />
afite ibyo akurikiranwaho na Polisi<br />
y’igihugu, bitatera ibibazo hagati<br />
y’Akarere na Polisi. Mu kiganiro<br />
n’Umuseso ku wa 24 Gashyantare<br />
2<strong>01</strong>0, Victoire yabwiye Umuseso ko<br />
yashubije ko ari inzego z’umutekano<br />
zigomba kubacungira umutekano,<br />
kandi ko abarwanashyaka ba FDU<br />
Inkingi batemera violence na gato.<br />
Ku kibazo cya kabiri, yashubije ko<br />
polisi y’igihugu iri mu maperereza<br />
yayo, kandi ko batigeze bamubuza<br />
gukora ibikorwa bye bya politiki.<br />
Ushinzwe imiyoborere myiza mu<br />
Karere ka Nyarugenge yamwijeje ko<br />
agiye gukora raporo kandi ko bari<br />
bumusubize uwo munsi, ariko siko<br />
byagenze. Ingabire ati: “bambwiye<br />
ko bari bunsubize uwo munsi,<br />
nsubira mu rugo, ntegereza igisubizo<br />
ndaheba. Kuri uwo mugoroba,<br />
nakomeje kumuhamagara, na bucyeye<br />
bwaho, naramuhamagaye ariko<br />
yanga kunyitaba.” Mbere yuko tujya<br />
mu icapiro, twahamagaye ushinzwe<br />
imiyoborere myiza kuri telephone ye<br />
igendanwa (0788300381), atubwira<br />
UMUSESO<br />
<strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong>- <strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />
AMAKURU<br />
Urup. 3<br />
Urukuta rwa kabiri<br />
Uyu ni umukecuru witwa<br />
Mukankaka Speciose ubarizwa mu<br />
ntara y’iburasirazuba, akarere ka<br />
Ngoma, umurenge wa Remera, umudugudu<br />
wa Kumukiza. Nkuko yabitangarije<br />
ikinyamakuru Umuseso, uyu mukecuru ni<br />
umupfakazi akaba yaratswe igice cy’isambu<br />
ye na MTN ifatanyije n’abayobozi. Nkuko<br />
yakomeje abidutangariza, MTN yaje<br />
ishaka aho yashyira umunara wayo, igeze<br />
ko atari we, ko twibeshye, ariko<br />
Victoire we yemeza ko iyo nimero ari<br />
we wayibihereye umunsi babonana,<br />
kandi banayivuganiyeho, kugeza<br />
ubwo yanga kumwitaba.<br />
Kurema umutwe w’abagizi ba nabi<br />
Si ukwimwa uruhushya gusa,<br />
Ingabire Victoire yaba ari mu nzira<br />
zo gushinjwa amagrenade yaturikiye<br />
mu mujyi wa Kigali, mu mpera<br />
z’icyumweru kibanziriza igishize. Ku<br />
wa 22 Gashyantare, ubwo yitabaga<br />
Supt. Tony Kuramba ku nshuro ya<br />
gatatu, Kuramba yamushinje kuba<br />
yararemye umutwe w’abagizi ba<br />
nabi, witwa CDF, utagamije gufata<br />
ubutegetsi kungufu, ahubwo ugamije<br />
guhungabanya umutekano mu<br />
gihugu.<br />
Ubwo byari nyuma y’amasaha 72<br />
amagrenade aturikiye mu mujyi wa<br />
Kigali, ahantu hatandukanye.<br />
Urujijo: Victoire yashakaga<br />
ubuhungiro?<br />
Mbere ariko yuko yitaba polisi<br />
y’igihugu, amakuru yasakaye cyane<br />
ni uko Ingabire yari yahungiye muri<br />
Ambasade y’abongereza, asaba<br />
kurindirwa umutekano n’ubuhungiro.<br />
Bamwe mu batangarije Umuseso aya<br />
makuru, ni bagenzi ba Victoire muri<br />
FDU Inkingi, Victoire akigera muri<br />
ambasade.Mbere yuko ajya muri<br />
ambasade, hakwirakwijwe amakuru<br />
yuko Victoire ari bufatwe na Polisi,<br />
agafungwa. Ari Polisi y’igihugu, ari<br />
na Ingabire Victoire, bose barahakana<br />
ayo makuru abavugwaho. Supt.<br />
Erick Kayiranga ati: ‘nta mupango<br />
wari uhari wo kumufunga. Byari<br />
ihamagazwa risanzwe. Nta manda<br />
twigeze dukora.’Ingabire Victoire we<br />
ati: “ntabwo nari nahunze, nari nagiye<br />
kuri Ambasade nkuko n’ubundi<br />
nsanzwe njyayo.” Nicolas Canon,<br />
Ambasaderi w’u Bwongereza mu<br />
Rwanda, yanze kwemeza cyangwa se<br />
ngo ahakane niba koko Victoire yaje<br />
muri ambasade asaba ubuhungiro.<br />
Avugana na kimwe mu binyamakuru<br />
byandikirwa mu Rwanda, Canon<br />
yagize ati: “iki ni ikibazo cya ambasade<br />
indani”, ko ntacyo yatangariza icyo<br />
►Leta yimye Victoire uruhushya rwo gukora kongere<br />
►Ingabire arashinjwa kurema umutwe w’abagizi ba nabi<br />
►Urujijo: Victoire yashakaga ubuhungiro mu Bwongereza?<br />
►Green Party yo iratakambira Musoni James, Perezida Kagame<br />
kinyamakuru.Ibisobanuro bya Ingabire<br />
ariko ntibinyura bose, cyane cyane ko<br />
abantu be muri FDU Inkingi, ari bo<br />
batangarije Umuseso aya makuru, yuko<br />
asaba ubuhungiro.Ingabire Victoire,<br />
asubiza iki kibazo, mu kiganiro<br />
n’Umuseso ku wa 24 Gashyantare<br />
2<strong>01</strong>0, yagize ati: “nagombaga<br />
kwitaba Polisi saa munani. Ndakeka<br />
ko bagize ubwoba kuko natinze muri<br />
ambasade, kandi ntabwo umuntu<br />
aba afite <strong>com</strong>munication n’abantu<br />
bo hanze, kuko telephone zisigara<br />
ku muryango.” Victoire aremeza<br />
ko yagiye gusaba ambasade y’u<br />
Bwongereza, nk’inshuti magara y’u<br />
Rwanda, kubafasha, bagasobanurira<br />
ubutegetsi bwa Kigali ko tutari abanzi<br />
babo, kandi bagakora ibishoboka byose<br />
ntazafatwe ngo afungwe.” Yakomeje<br />
avuga ko ambasade y’u Bwongereza<br />
yamwemereye ko izavugana na Leta ya<br />
Kigali, mu rugamba rwo kwimakaza<br />
umuco wa demokarasi. Ariko,<br />
umwe mu bakozi ba Ambasade y’u<br />
Bwongereza, wavuganye n’Umuseso<br />
ari uko tumwemereye ko amazina ye<br />
azagirwa ibanga kubera ko atemerewe<br />
kuvugira ambasade, yemereye<br />
Umuseso ko Victoire yaje asaba<br />
‘kurindirwa umutekano’. Ntiyarenza<br />
aho.Undi mudiplomate wavuganye<br />
n’Umuseso (nawe turagira amazina<br />
ye ibanga), yatangarije Umuseso<br />
ko Ingabire atashakaga ubuhungiro<br />
nyirizina, ariko yashakaga ko<br />
ambasade y’u Bwongereza imusabira<br />
Leta kutamufunga, cyane cyane ko<br />
hari amakuru yavugwaga ko Polisi<br />
iri bumufunge.”Athanase, ushinzwe<br />
ihererekanyamakuru muri Ambasade<br />
y’u Bwongereza mu Rwanda, we<br />
yatangarije Umuseso kuwa 25<br />
Gashyantare 2<strong>01</strong>0, ko yabonye<br />
Victoire kuri ambasade gusa, ariko<br />
atamenye icyamugenzaga.<br />
Green Party yo iratakamba<br />
Hagati aho ariko, mu gihe Victoire<br />
we yahisemo kwisabira umutekano<br />
mu bazungu, Frank Habineza<br />
uyoboye Green Party we aracyafitiye<br />
icyizere ubutegetsi bw’u Rwanda ko<br />
bwamurenganura mu ntambara arwana<br />
yo guhabwa uburenganzira bwo gukora<br />
kongere ya mbere itangiza ishyaka.<br />
Ibyo arabikora mu ibaruwa yandikiye<br />
Minisitiri Musoni James, ushinzwe<br />
ubutegetsi bw’igihugu, akanagenera<br />
kopi Perezida wa Repubulika,<br />
Minisitiri w’intebe, Minisitiri<br />
ushinzwe umutekano, na Komiseri<br />
mukuru wa Polisi. Impamvu y’iyo<br />
baruwa, ni ugusaba kurenganurwa,<br />
mu ihohoterwa avuga ko agirirwa na<br />
Polisi y’igihugu n’akarere ka Gasabo.<br />
Muri iyo baruwa, Frank asobanura<br />
uburyo Polisi y’igihugu n’akarere ka<br />
Gasabo bakomeje kumubangamira,<br />
bamuteraterana, n’uburyo Akarere ka<br />
Gasabo kamusaba icyemezo cya polisi<br />
kandi Polisi ikaba yarakimwimye,<br />
ahubwo ikamusubiza ko akazi ka polisi<br />
ari ukurinda umutekano w’abantu<br />
n’ibyo batunze. Muri iyo barwa, Frank<br />
ati: “ibi bikaba byerekana uburyo<br />
izo nzego twavuze haruguru zirimo<br />
kwitana ba mwana ku nshingano<br />
bafitiye abanyarwanda.” Iyo baruwa<br />
isoza igira iti: “Tukaba twabasabaga,<br />
Bwana Minisitiri w’ubutegetsi<br />
bw’Igihugu, Amajyambere rusange<br />
n’Imibereho myiza y’abaturage,<br />
gukoresha ububasha muhabwa<br />
n’amategeko mukagaragariza Akarere<br />
ka Gasabo ko gakwiriye kuduha<br />
uburenganzira bwo gukora inama<br />
yo gutangiza ishyaka ryacu nk’uko<br />
itegeko nshinga igihugu cyacu<br />
kigenderaho ribitwemerera, bityo<br />
ubuyobozi bw’akarere bukaba bwujuje<br />
inshingano zabwo.” Igitegerejwe ni<br />
niba icyizere Frank Habineza afitiye<br />
abo yiyambaje kitazaraza amasinde.<br />
Didas M. Gasana<br />
Ruswa y’ikigugu n’akarengane: <strong>No</strong> kubaza ikibazo Kagame bizamo ikimenyane<br />
-MTN ntigawa na Kanimba gusa, umukecuru yahohoteye, aratabaza Kagame<br />
mu isambuye yasanze ari ho hakwiye,<br />
bamusaba ko yabagurisha aho bashyira<br />
uwo munara ariko bakamuha amafaranga<br />
ibihumbi magana atatu. Kuri we yasanze<br />
ayo mafaranga adakwiye ku butakabwe<br />
agiye gutanga ubuziraherezo arayanga.<br />
Amaze kuyanga, ku ngufu n’iterabwoba<br />
batangiye kubaka uwo munara, yahise<br />
Arabiseka cyane: Victoire<br />
(Photo/ Archive)<br />
yitabaza ubuyobozi bwa Polisi muri<br />
ako gace, barabahagarika babasaba ko<br />
bagomba kubanza kumvikana nawe. Ariko<br />
siko byagenze kuko aho MTN imaze<br />
kwibonanira na Polisi baraje bakomeza<br />
kwiyubakira. Yagejeje ikibazo cye ku<br />
murenge, kukarere no ku ntara; aho hose<br />
iyo yamaraga kugezayo icyo kibazo iyo<br />
Urukuta rurahari da: Perezida<br />
Kagame (Photo/ Archive)<br />
bamaraga kuvugana na MTN bararucaga<br />
bakarumira, bakamutegeka gufata ayo<br />
mafaranga. Yaje kwitabaza ubutabera nako<br />
ubutareba bwagerageje kumuha impapuro<br />
zihamagaza abahagarariye MTN muri ako<br />
gace ariko nta na rimwe bigeze bitaba.<br />
Yaje gusomerwa n’urukiko rw’ibanze rwa<br />
Kibungo ko atsinzwe agomba gufata ayo<br />
Rurageretse na Green Party:<br />
Komiseri Gasana (Photo/ Ar-<br />
chive)<br />
mafaranga ndetse akanariha n’amande.<br />
Ashobewe yaragiye arigunga kuko nta<br />
kundi yari kugira. Yaje kumva ko Perezida<br />
Kagame azaza gusura akarere k’iwabo,<br />
yigira inama yo kujyayo akaba yabaza<br />
ikibazo cye. Yagezeyo ajya ku murongo,<br />
Komeza urup 8
Urup. 4 UMUSESO <strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong>- <strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />
IKINYAMAKURU KIMURIKIRA ABATURARWANDA<br />
Managing Director<br />
Charles B. Kabonero<br />
Cell: 0788354880<br />
Managing Editor<br />
Didas M. Gasana<br />
Cell: 0788691253<br />
Design and layout<br />
Richard M. Kayigamba<br />
Cell: 0788671930<br />
Dore Uko Tubibona<br />
Abanyarwanda<br />
baragowe!<br />
Amateka ya politiki mu Rwanda akomeje kuba mabi. Buri gihe iyo hari<br />
ikintu gihindutse muri politiki, abanyarwanda biturwaho n’ingorane<br />
zitandukanye, kandi buri gihe ziturutse ku butegetsi buba buriho.<br />
Nk’ubu, hari hashize imyaka isaga 15, nta munyapolitki wiyemerera<br />
ku mugaragaro ko atavuga rumwe n’ubutegetsi buriho. Haherukaga ba<br />
Twagiramungu na ba Ngango bavugaga ko barwanya Habyalimana, kandi<br />
bagakomeza bakaba mu Rwanda. Nabwo kugira ngo iyo ntambwe igerweho,<br />
habaye aha FPR yotsaga umuriro Inzirabwoba.<br />
Ubu muri iyi minsi, habonetse amashyaka mashya ashaka gutangiza<br />
opposition ivuga kuko itavuga yo irasanzwe. Ubu abantu bacitse ururondogoro.<br />
Mu midugudu ibintu byaradogereye, urasanga intore zishaka<br />
kumenya ishyaka umuntu arimo. Iyo atitabira inama z’umuryango<br />
FPR Inkotanyi, ntizibura kumwitirira icyo atari cyo. Nta n’utekereza ko<br />
hari abantu batajya bakorwaho n’imihindiro ya politiki. Ubu ngo amalisiti<br />
arimo gukorwa!<br />
Iyi politiki y’iterabwoba, iranze ibaye umuvumo ku Rwanda. Nawe se,<br />
ku bwa Kayibanda, abantu bahumetse ari uko Parmehutu andi mashyaka<br />
iyamize. Ku bwa MRND, abantu bagize agahenge ari uko Habyalimana<br />
ababumbiye mu bwato bwa Muvoma. Ku bwa FPR, nta ntugunda zindi<br />
zikabije zari zarabayeho, zije ari uko PS Imberakuri, Green Party na FDU<br />
Inkingi byigaragaje. <strong>No</strong>ne se Abanyarwanda bazinyagambura ari uko<br />
urubuga rwa politiki rwihariwe n’ishyaka rimwe kandi ry’igitugu?<br />
Abanyarwanda baragowe kabisa!<br />
Ubwanditsi<br />
Ubwoba: Indwara ya<br />
mbere Perezida wacu<br />
arwaye, ni ubwoba. Virus<br />
yamuteye iyi ndwara ni ubuzima<br />
yabayemo, yakuriyemo, ariko<br />
akaba ubu yarabuvuyemo, ariko we<br />
bukamuheramo.<br />
Ndamwumva Pe. Perezida wacu<br />
yanyuze mu buzima bwa gisirikare,<br />
kandi kidasanzwe, ahubwo cyo kuneka-<br />
no gukora indi mirimo ijyanye no<br />
kuneka, yamukururiye abanzi benshi,<br />
bityo, yisanga nta muntu yakwizera.<br />
Ubwo turi muri Uganda.<br />
Muri 90, Kagame yisanze ayoboye<br />
abasirikare ba RPA- bamwe muri bo<br />
bataramwemeraga. Icyo yakoze ni ukuba<br />
‘neutralise’ mu nzira zitandukanye, ariko<br />
ntiyamenya ibisigisigi byabo birangana<br />
iki. Asanga nta n’umwe yakwizera-<br />
keretse umufasha we n’abana.<br />
Na nyuma y’aho afatiye ubutegetsi, ni<br />
mbarwa yizera, kubera ubwoba bwuko<br />
abantu bamukura ku butegetsi- niyo<br />
mpamvu ubu atavuga rumwe n’abantu<br />
nka Gen. Kayumba, Karegeya n’abandi<br />
benshi.<br />
Nyuma y’imyaka 15 ari ku butegetsi,<br />
u Rwanda ruracyari mu nzibacyuho-<br />
ruracyategekwa gisirikare,<br />
ruracyategekeshwa igitugu- kubera<br />
ubwoba- kwikorera buri kimwe cyose,<br />
kudaha ububasha abantu, na bake<br />
abuhaye, babukoresha bakabizira.<br />
‘Split personality’: Iyi ndwara<br />
nayiburiye izina mu kinyarwanda.<br />
Ninko kutamenya icyo umuntu ashaka,<br />
kwivuguruza, kutaba ‘consistent’.<br />
Ku wa 13 Gashyantare 2006, afungura<br />
umwiherero wa gatatu, bwa mbere<br />
mu mateka ye, Kagame yasaranye<br />
abaminisitiri be batubaha abaterankunga,<br />
batabereka ko abanyarwanda bakeneye<br />
amafaranga yabo. Muri uwo mwiherero,<br />
nkuko tubikesha ikinyamakuru The<br />
New Times cyo ku wa 17 Gashyantare<br />
2006, Kagame yagize ati: “Njye iyo<br />
mpuye nabo, nicisha bugufi, nkakoresha<br />
imvugo igaragaza icyo nkeneye. Kubita<br />
ba nyakubahwa iyo ari ngombwa ntacyo<br />
bintwaye..”<br />
Kagame yakomeje avuga, nkuko icyo<br />
kinyamakuru cyabyanditse, ko abakozi<br />
ba Leta bashaka kwishyira ku rwego<br />
rw’abaterankunga, bibwira ko u Rwanda<br />
narwo ari igihugu cyigenga. Ko nubwo<br />
we ubwe adashyigikiye gusabiriza<br />
guhoraho, ibihugu bifite abaturage<br />
b’abakene ntibigomba gusuzugura<br />
abaterankunga kugeza aho ibi bihugu<br />
byihagije (Kagame said the problem with<br />
government officials is that they always<br />
want to raise themselves to the level of<br />
the donors, under the false mentality<br />
that Rwanda too is a sovereign state. He<br />
said much as he was personally against<br />
perpetual dependency on Western<br />
handouts, countries whose populations<br />
are languishing in abject poverty should<br />
na<br />
Didas M.<br />
GASANA<br />
UKO MBYUMVA<br />
Indwara 5 Perezida<br />
Kagame arwaye<br />
not undermine donors before they<br />
be<strong>com</strong>e self reliant economically.)<br />
Ubu ariko abamaze iminsi bumva<br />
Kagame bamuzi ukundi- gusarana<br />
abaterankunga, ko u Rwanda rudakeneye<br />
inkunga z’abazungu. Si uko ubu u<br />
Rwanda rwihagije (kimwe cya kabiri<br />
cy’ingengo y’imari kiva iwabo, kandi na<br />
Kagame arabizi) ahubwo ni iyi ndwara-<br />
kutaba consistent. Kuri we, u Rwanda<br />
ubu rurigenga, kandi yarabwiraga abari<br />
mu mwiherero ko rutigenga.<br />
Si ibyo gusa. Kagame arabwira<br />
abanyarwanda ko ashakisha abantu bo<br />
gushyira mu myanya akababura, hashira<br />
umwaka ati muri miliyoni 10, sinabura<br />
abo gushyira mu myanya.<br />
Kumva amabwire: Kuwa 24<br />
Gashyantare 2<strong>01</strong>0, nari mfite gahunda<br />
na Frank Habineza, umuyobozi wa<br />
Green Party. Namusanganye n’umwe<br />
mu nshuti ze, nsanzwe nzi neza, ariko<br />
ntabwo bari bamfitiye amakuru meza.<br />
Iyo nshuti ye yahise insubiriramo ibyo<br />
yari amaze kubwira Habineza, ko hari<br />
umugambi wo kunyica, hamwe na Frank<br />
Habineza na Victoire Ingabire, mbere<br />
y’amatora. Yakomeje atubwira ko uwo<br />
mugambi wacuzwe na Afande Nziza,<br />
akawugeza kuri Kagame, akamwereka<br />
uburyo turi ikibazo, ko tugomba<br />
kwicwa da. Yakomeje avuga ko Kagame<br />
yabyanze, Nziza akabinyuza kuri Major<br />
Willy umurinda, Kagame akaza kuvaho<br />
akabyemera, akamuha go- ahead.<br />
Ubwo kandi Hari hashize icyumweru<br />
nanditse inkuru yuko Frank apangirwa<br />
‘gufanyiwa’ mu minsi 60.<br />
Niba koko uyu mugambi ari wo,<br />
Perezida Kagame akabyemera, Gen.<br />
Nziza yaradupangiye- atugerekaho<br />
ibyaha biremereye. Sinemera ko<br />
Kagame yakora ibintu nk’ibi, kubera<br />
icyo turi cyo n’icyo dukora, ahubwo<br />
yabwiwe amabwire, nawe arayemera-<br />
ubwo ndavuga niba ari byo koko, ariko<br />
ndakeka ahanini ko ari umugambi wo<br />
kudutera ubwoba wacuzwe na maneko<br />
z’iyi Leta, ariko ntibyanantangaza<br />
nkurikije amateka.<br />
Iyi ndwara ya Kagame yo ni kirimbuzi,<br />
yahiritse benshi bazira amabwire abatoni<br />
ba Kagame bamuhaye, nawe akayakira<br />
‘wholesale’.<br />
Joseph Sebarenzi na Patrick Habamenshi,<br />
ni zimwe mu ngero z’abasivile. Uwa<br />
mbere yazize amabwire yo gukorana<br />
n’Umwami, kugambanira igihugu. Uwa<br />
kabiri azira amabwire yo kurwanira<br />
inyungu z’abahutu. Mazimpaka na<br />
Kanyarengwe ni izindi ngero. Karegeya<br />
na Kayumba ni izindi. Iyi ndwara<br />
yambuye u Rwanda amaboko yarwo,<br />
kandi izakomeza kuyarwambura.<br />
Superiority <strong>com</strong>plex: Mu kinyarwanda<br />
ni nko kwiyemera, kumva afite<br />
‘monopoly’ ku bwenge no ku bitekerezo<br />
byiza, binaherekejwe n’ubwirasi,<br />
n’agasuzuguro.<br />
Dusubire mu kwezi kw’Ukuboza 20<strong>01</strong>,<br />
muri kongere ya FPR yabereye kuri<br />
Academy, igihe Kagame yashinjaga<br />
Mazimpaka na Kanyarengwe<br />
ubugambanyi.<br />
Umwe mu bayoboke ba FPR, John<br />
Nkongoli, yasabye ijambo asaba Kagame<br />
ko hagomba gukorwa iperereza risesuye<br />
kuri ibyo birego (cyane cyane ko hari<br />
n’abari barabizize kandi babeshyerwa),<br />
kandi icyo kibazo kikigwa na komite ya<br />
disipuline ya FPR, atari kongere.<br />
Usibye kuba byaramubereye intandaro<br />
y’ihirima rye, icyo gihe Kagame<br />
yamereye nabi Nkongoli cyane, amubwira<br />
amagambo umuntu atasubiramo.<br />
Impamvu? Kagame ntavuguruzwa,<br />
ijambo rye n’igitekerezo cye ni ndakuka,<br />
ari hejuru y’abandi banyarwanda bose.<br />
Nibaza n’ababajyanama be nka Blair<br />
icyo bakora- wenda ni uko ari abera.<br />
Ingero nazo ni nyinshi- Karegeya ni ‘nta<br />
mumaro’, Oscar Kimanuka ni ‘nwa nwa<br />
nwa’.<br />
Kubeshya no kwemera kubeshywa:<br />
Rimwe na rimwe ndigengesera<br />
kugirango Martin Ngoga atanshinja<br />
gusebya umukuru w’igihugu, ariko se mu<br />
by’ukuri, umuntu ubwira abanyarwanda<br />
ko twihagije mu biribwa, ubushakashatsi<br />
bugera kuri butatu- Ubwa UNICEF,<br />
Action Aid, na raporo ya PNUD,<br />
bwerekana ko abanyarwanda bageze<br />
kuri 50 ku ijana bashonje, wamwita<br />
iki? Nzisegura kuri Perezida wacu,<br />
n’abasomyi bacu nihagira umbwira<br />
irindi zina umuntu yamwita. Ingero ni<br />
nyinshi, ariko urupapuro rubaye ruto.<br />
Kubeshya ndabijyanisha no kubeshywa:<br />
Dusubire inyuma mu mwaka wa 2004.<br />
Kagame abwira ikinyamakuru The<br />
Monitor ko abanyarwanda biyunze<br />
90 ku ijana birenga. Ariko raporo ya<br />
sena yabyerekanye ukundi. Niba atari<br />
ukwemera ikinyoma cya komisiyo<br />
y’ubumwe n’ubwiyunge, yarabeshye.<br />
Ingero ni nyinshi- nkaho abwira<br />
abanyarwanda ngo bateye imbere, ngo<br />
yabahaye demokarasi, n’ibindi. Ubutaha,<br />
nzagaruka ku muti w’izi ndwara zose-<br />
ku buntu kandi.<br />
Cellphone: 0788691253<br />
E-mail: diga_mbi@yahoo.fr
Ni mu rubanza nshinjabyaha<br />
abanyamamakuru batatu<br />
b’ikinyamakuru cyigenga<br />
Umuseso baregwagamo.Urukiko<br />
rwasanze inkuru abo banyamakuru<br />
basohoye mu kinyamakuru UMUSESO<br />
no. 382 cyo mu kwezi kwa 11<br />
mu mwaka wa 2009 yivanga mu<br />
buzima bwite bw’abantu. Iyo nkuru<br />
yavugaga ku rukundo rw’ibanga<br />
hagati ya Minisitiri ushinzwe ibikorwa<br />
by’inama y’abaminisitiri, Protais<br />
Musoni, hamwe n’umuyobozi mukuru<br />
w’umujyi wa Kigali, Dr. Aisa Kirabo<br />
Kacyira. Urukiko rwavuze ko iyo<br />
nkuru yivangaga mu buzima bwabo<br />
bwite hakoreshejwe itangazamakuru.<br />
Kubera iyo mpamvu, urukiko rwasanze<br />
icyaha kibahama. Rwahanishije<br />
umuyobozi mukuru w’ikinyamakuru<br />
Umuseso, Charles Kabonero, umwaka<br />
w’igifungo. Urukiko rwasobanuye ko<br />
ari insubiracyaha, kuko atari ubwa<br />
mbere ahanwe. Rwumvikanishije<br />
ko mu rubanza yaburanye na Depite<br />
Polisi Denis, mu mwaka wa 2006,<br />
bwana Kabonero yari yahanishijwe<br />
igihano cy’umwaka gisubitswe mu<br />
gihe cy’umwaka.<br />
UMUSESO<br />
<strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong> -<strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />
Urup. 5<br />
UBUTABERA<br />
Abanyamakuru 3 b’Umuseso<br />
bakatiwe igifungo<br />
N a h o u m w a n d i t s i m u k u r u<br />
w’ikinyamakuru Umuseso, Didas<br />
Gasana, hamwe n’umunyamakuru<br />
Richard Kayigamba, bo urukiko<br />
rwabakatiye amezi 6 y’igifungo kuri<br />
buri wese. Ku bihano bahawe bose uko<br />
ari batatu, nta n’umwe muri bo wahawe<br />
insubikagihano. Uko ari batatu kandi,<br />
nta n’umwe wari witabiriye isomwa<br />
ry’urwo rubanza rwabereye mu rukiko<br />
rw’ibanze rwa Nyarugenge mu mujyi<br />
wa Kigali.Urukiko rwasanze nta<br />
mpamvu abo banyamakuru bahita<br />
batabwa muri yombi urubanza<br />
rukimara gusomwa, nk’uko byari<br />
byasabwe n’ubushinjacyaha. Urukiko<br />
rwasobanuye ko nta bimenyetso bifatika<br />
ubushinjacyaha bwarugaragarije<br />
byerekana ko bahunga ubutabera.<br />
Urukiko kandi rwasanze nta mpamvu<br />
yo gufunga burundu ikinyamkuru<br />
Umuseso, nkuko nabyo byari mu<br />
byifuzo by’ubushinjacyaha. Urukiko<br />
rwavuze ko ibyo ubushinjacyaha<br />
bwashingiyeho bubisaba, ntaho<br />
bihuriye n’ingingo ya 83 ndetse n’iya<br />
84 y’itegeko rigenga itangazamakuru.<br />
Izo ngingo zivuga ku bihano no ku<br />
byaha byihariye bikozwe hakoreshejwe<br />
Ndakurikizaho iki? Charles<br />
Kabonero (Photo/ Archive)<br />
itangazamakuru. Ku ihazabu ya<br />
miliyoni 5 ubushinjacyaha bwari<br />
bwasabye ko buri munyamakuru<br />
yatanga, urukiko rwategetse ko buri<br />
wese yatanga miliyoni imwe. Ubwo<br />
uru rubanza rwaburanishwaga kuya<br />
27 Mutarama 2<strong>01</strong>0, abo banyamakuru<br />
b’Umuseso banze kuburana bitewe<br />
n’uko nta bwunganizi bari bafite.<br />
Urukiko rwibukije abo banayamakuru<br />
batatu b’Umuseso ko bafite iminsi 30<br />
yo kujuririra urwo rubanza. Babiri<br />
Tuzabatsinda m'ubujurire tu:<br />
Didas Gasana (Photo/ Archive)<br />
muri abo banyamakuru b’Umuseso<br />
bakatiwe, Chales Kabonero na Didas<br />
Gasana, bafite urundi rubanza mu kwezi<br />
gutaha kwa gatatu rubahanganishije<br />
n’Umunyemari Tribert Ayabatwa<br />
Rujugiro.<br />
Abajijwe nyuma y’isomwa ry’uru<br />
rubanza, Didas Gasana, umwanditsi<br />
mukuru w’Umuseso, yatangaje ko<br />
atemera ibyaha urukiko rubashinje,<br />
Ubu ni ubutareba kweli: Richard<br />
Kayigamba (Photo/ Ar-<br />
ahamya ko batigeze bivanga mu<br />
buzima bwite bwa Musoni na<br />
Kirabo, kuko ibyo bakoze bibujijwe<br />
n’amategeko mpanabyaha y’u Rwanda,<br />
ndetse n’itegeko rigenga imyitwarire<br />
y’abayobozi mu Rwanda. Ati: “akazi<br />
kacu ni ugutuma abategetsi baba<br />
‘accountable’ ku mategeko abagenga,<br />
kandi twiteguye kujuririra imikirize<br />
y’uru rubanza.”<br />
Ijwi ry’Amerika<br />
chive)
Urup. 6<br />
UMUSESO<br />
INKURU NYAMUKURU<br />
<strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong>-<strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />
Iryavuzwe: Gen. Kayumba nawe akuyemo ake<br />
-<br />
-<br />
-<br />
Itohoza: Ibibazo bye na Kagame n’Impamvu nyayo Jenerali Kayumba ahafashe<br />
Leta irategura Manda zo kumufata, akagaruka mu Rwanda<br />
Isesengura: Icyo bivuze ku Rwanda n’ubutegetsi bwa Kagame<br />
Ibyo mwakomeje kuvuga bya Kayumba<br />
na Kagame bikitwa ibihuha none koko<br />
bibaye impamo. Guys! You are always<br />
victims of truth. Good Job. Plz don’t<br />
mention my name”<br />
Iyo ni SMS imwe muri za SMS nyinshi<br />
abanyarwanda bandikiye ikinyamakuru<br />
Umuseso. Iryavuzwe riratashye.<br />
Ibyitwaga impuha bihindutse impamo.<br />
Ese u Rwanda ruyobowe na Kagame ni<br />
igihugu umuntu yakwishimira kubamo?<br />
Icyo kibazo cyabajijwe mu nyandiko<br />
y’igitekerezo mu kinyamakuru Umuseso<br />
nomero 396. Kuri Liyetona Jenerali<br />
Kayumba Nyamwasa, igisubizo ni oya.<br />
Icyo nicyo gisubizo uwahoze ari umugaba<br />
w’ingabo z’u Rwanda, mu mpera<br />
z’icyumweru gishize yatanze ahungira mu<br />
gihugu cya Uganda, agata imirimo yari<br />
arimo mu Buhinde aho yari ambasaderi<br />
w’u Rwanda muri icyo gihugu. Kayumba<br />
yahungiye muri Uganda avuye mu<br />
Rwanda, aho yari amaze iminsi ari mu<br />
mwiherero n’abandi bayobozi, bikaba<br />
bivugwa ko yagiye aciye mu y’amazi.<br />
Kayumba ariko yari yaje mbere aje<br />
gushyingura umubyeyi we, aguma<br />
mu Rwanda. Akimara guhunga, leta<br />
ya Kagame yatangaje ko yahunze mu<br />
gihe bashakaga kumukurikiranaho ibyo<br />
yaba yarakoze mu Buhinde-ntibigeze<br />
basobanura ibyo aribyo mu itangazo<br />
bashyize mu bitangazamakuru bya leta.<br />
Icyo bongeyeho ni uko bari mu biganiro<br />
na Uganda byo kuba yajyanwa mu<br />
Rwanda, ndetse ko mbere yo guhunga,<br />
yari yabanje kubazwa n’ubugenzacyaha.<br />
Amakuru afitiwe gihamya yemeza ko<br />
ubushinjacyaha bw’u Rwanda, ubwo<br />
twajyaga mw’icapiro, bwiteguraga<br />
gusohora manda d’arret zimufatisha aho<br />
yaba ari hose.<br />
Hagati aho, amakuru Umuseso ufitiye<br />
gihamya yemeza ko amaze gushyingura<br />
umubyeyi we, Kayumba yohereje<br />
umugore n’abana be hanze, mu gihugu<br />
cy’Ubuhinde, we agasigara mu Rwanda,<br />
byumvikana ko yari yamaze gupanga<br />
kudasubira mu Rwanda.<br />
Intandaro<br />
Mu gihe nkuko bisanzwe, leta ya Kagame<br />
yo ivuga ko yari agiye gukurikiranwa<br />
ariyo mpamvu yaba yahunze, Jenerali<br />
Nyamwasa afashe icyo cyemezo nyuma<br />
y’igihe kirekire, iki kinyamakuru<br />
gitangaza amakuru ajyanye n’imibanire<br />
ye mibi na Perezida Kagame, umubano<br />
wagiyemo ibitotsi mu myaka igera ku<br />
irindwi no kurenga ishize.<br />
Kagame na Kayumba bacanye uwaka<br />
igihe Kayumba yongezaga amapete<br />
abasirikare ba RDF bari kurugamba muri<br />
Congo, bifatwa na Leta ya Kigali nko<br />
kwikundwakaza ku basirikare (gushaka<br />
popularity).<br />
Icyo gihe, Kagame yakoresheje ububasha<br />
bwe nk’umugaba w’ingabo w’ikirenga<br />
amuvana ku mwanya w’umugaba mukuru<br />
w’ingabo. Kayumba icyo gihe mu buryo<br />
bw’ibanga afungirwa mu rugo, aza kuhava<br />
yoherezwa kwiga mu Bwongereza.<br />
Nyamara Kayumba yataye ayo masomo<br />
agaruka mu Rwanda, Kagame akina<br />
ikinamico amugira umunyamabanga<br />
mukuru w’urwego rushinzwe umutekano<br />
mu gihugu, umwanya nta gushyidikanya<br />
yakozemo anekwa cyane. Bamwe mu<br />
bamunekaga cyane ni Lt. Col. Emmanuel<br />
Ndahiro na Jenerali majoro Jack Nziza.<br />
Kayumba ariko yakundwaga cyane<br />
n’abasirikare yaba abato n’abakuru<br />
ku buryo byakomeje kubera Kagame<br />
ikibazo. Abakurikinira hafi bemeza ko<br />
abasirikare benshi bakundaga Kayumba<br />
kurusha Kagame.<br />
Kayumba na Kagame bakomeje<br />
kutarebana neza kugeza ubwo Kagame<br />
amushyiriye mu mirimo ya gisiviri,<br />
amugira Ambasaderi w’u Rwanda mu<br />
Buhinde, agamije ahanini kumwigiza<br />
hirya y’amabanga ya gisirikare n’imirimo<br />
ijyanye nacyo. Kagame yari azi ibyo<br />
bizatuma atakara muri politiki n’imyanya<br />
imuhuza n’abanyamabanga.<br />
Amakuru Umuseso wagiye ubona kenshi<br />
agaragaza ko nyuma yo kumwohereza<br />
mu Buhinde, Kagame yakomeje gushora<br />
amafaranga mu kunea Kayumba ahanini<br />
akoresha Lt. Col. Ndahiro, Lt. Col.<br />
Joseph Nzababwita na Jenerali Majoro<br />
Jack Nziza. Abasirikare benshi bakomeje<br />
kuvugana nawe no kugenderana nawe<br />
bagiye bagira ibibazo bitandukanyebyinshi<br />
Umuseso wagiye ubitangaza.<br />
Muri abo harimo Majoro Ben Karenzi,<br />
wari umunyamabanga mukuru muri<br />
minisiteri y’ubuzima, Col. Patrick<br />
Karegeya n’abandi benshi. Uretse<br />
abasirikare hari n’abandi bategetsi<br />
nka Pascal Ngoga, wari Ambasaderi<br />
w’u Rwanda muri Ethiopia wafunzwe<br />
ashinjwa ruswa ariko mu by’ukuri azira<br />
imigenderanire na Kayumba, n’ikimasa<br />
Afande Kayumba yamuhaye. Ibyo<br />
byose abakurikiranira hafi bemeza ko<br />
byaterwaga n’uburyo Kagame yatinyaga<br />
Kayumba. Urugero, Karegeya ahanini<br />
yazize kuba yaranze gushinja Kayumba,<br />
ibyo Kagame yashakaga ko amushinja.<br />
Coup d’Etat<br />
Mbere y’ibyo byose, Kayumba akimara<br />
kugirana ibibazo na Kagame, haje<br />
gusohoka amakuru y’uko uwo musirikare<br />
wigeze kuyobora inzego z’iperereza mu<br />
ishyamba yashatse guhirika ubutegetsi<br />
bwa Kagame (Coup d’Etat), afatanyije<br />
n’abandi basirikare bakuru benshi,<br />
iza kuburizwamo n’uko amakuru<br />
yasotse mbere. Abasirikare bamwe<br />
barayifungiwe-nyamara mu bigaragza<br />
ko koko Kagame yatinyaga Kayumba,<br />
we ntiyafungwa, ahubwo akomeza<br />
gucungirwa hafi.<br />
Ibibazo bya Kagame na Kayumba<br />
byakomeje kuba ibanga rikomeye, nubwo<br />
rimwe, abajijwe n’umunyamakuru<br />
Nta maherezo: Gen. Kayumba Nyamwasa<br />
w’Umuseso icyo baba bapfa n’ukuri ku<br />
kuba batavuga rumwe, Kagame yasubije<br />
ko kutavuga rumwe na Perezida nabyo<br />
ari ikibazo, ariko yirinda kwinjira muri<br />
‘details’ z’ibibazo bafitanye, ariko<br />
byari bizwi mu nzego z ‘umutekano<br />
kubera uburyo bamunekaga ari nako<br />
ikinyamakuru Umuseso cyabigeragaho.<br />
Vuba aha, Kayumba yapfushije<br />
umubyeyi we, mu muhango wo<br />
kumushingura, nubwo Kagame yari I<br />
Nairobi, nta mutegetsi w’u Rwanda,<br />
cyangwa umusirikare mukuru wahaciye<br />
iryera, usibye Afande Kabarebe-<br />
bigaragaza uburyo Kayumba yahawe<br />
akato. Mu igabana ry’ubutaka mu Ntara<br />
y’Uburasirazuba, intumwa za Kagame<br />
ntizatinye kwambura Kayumba ubutaka<br />
bwe hafi ya bwose kugeza aho afatiye<br />
icyemezo cyo kugurisha inka ze zose.<br />
Kayumba none abishyize ku mugaragaro,<br />
ahunga Kagame.<br />
Impamvu Kayumba ahunze<br />
Kuki umuntu nka Kayumba ahisemo<br />
guhunga igihugu cye n’ubutegetsi yagize<br />
uruhare mu gushyira ku ntebe? Amakuru<br />
afite gihamya Umuseso ukesha zimwe<br />
mu nshuti ze magara aragaragaza ko<br />
intandaro ari ibyo bibazo agiye agirana<br />
na Kagame byari byaragizwe ibanga.<br />
Muri ibyo, harimo;<br />
Igitugu cya Kagame<br />
Impamvu ya mbere ni impamvu imaze<br />
gutuma benshi bahunga u Rwanda; ni<br />
igitugu cya Kagame. Amakuru agera ku<br />
kinyamakuru Umuseso kuva ku musirikare<br />
umwe ufite ubushuti budasanzwe na<br />
Kayumba aremeza ko Kayumba kuva<br />
intambara yarangira, yagerageje kumvisa<br />
Kagame ko yagabanya gutegekesha<br />
abantu igitugu ndetse by’umwihariko<br />
akareka gutera ubwoba abasirikare,<br />
Kagame arabimwangira.<br />
Kenshi, nkuko uwo musirikare abivuga,<br />
Kayumba na Kagame bagiye bagira<br />
kutumvikana ku byemezo yafataga ku<br />
buryo bwo guhana abasirikare ndetse<br />
n’ikibazo cy’abicwaga n’abigizwagayo.<br />
Muri abo harimo abantu nka Majoro<br />
Alex Ruzindana wishwe mu buryo<br />
budasobanutse.<br />
Kongo<br />
Uretse ibyo, Kayumba ntiyigeze<br />
yumvikana na Kagame ku bijyanye<br />
n’uburyo u Rwanda rwifataga<br />
mu ntambara za Kongo aho kuri<br />
Kayumba, abasirikare b’u Rwanda<br />
basaga nk’abagizwe abakomisiyoneri<br />
b’intambara. Rimwe, nkuko uwo mushuti<br />
we yabitangarije Umueso, Kayumba<br />
yasabye Kagame ko bavana ingabo<br />
muri Kongo, Kagame aramubwira ko<br />
nagende azivaneyo niba ariko abyumva,<br />
bakomeza kutabyumvikana kugeza<br />
Kayumba avuyeho.<br />
Imiyoborere y’ingabo muri rusange<br />
Indi mpamvu yatumye Kagame na<br />
Kayumba batumvikana ni Imiyoborere<br />
y’ingabo muri rusange ku bijyanye<br />
n’imishahara, uburyo bafatwamo<br />
nabi byahangayikishaga Kayumba<br />
nk’umugaba w’Ingabo, nyamara<br />
akabona Kagame we ntacyo bimubwiye.<br />
Byageze aho atangira kugaragaza uko we<br />
abyumva, ariko nkuko uwo mushuti we<br />
abyemeza, Kagame arushaho kumwanga<br />
no kumwikanga. Ibyo byarakomeje<br />
kugeza Kayumba yigijweyo, ari nabyi<br />
bivuyemo kuba yahitamo gufata ake<br />
karenge akava mu Rwanda rwa Kagame.<br />
Guntinya kwicwa no kubura uwo<br />
bavugana<br />
Amaze gufungwa akarekurwa, Patrick<br />
Karegeya yahunze igihugu ahanini<br />
abitewe n’uko nkuko bisanzwe iyo<br />
ugiranye ikibazo n’ubutegetsi mu<br />
Rwanda n’abari inshuti zawe batinya<br />
kukuvugisha kugira ngo batisanga mu<br />
bibazo. Kuri Kayumba, ikimenyetso<br />
cy’uko ntawe uzajya umuvugisha mu<br />
Rwanda yagihawe n’uko yapfushije<br />
bagatinya no kumutabara mu byago.<br />
Mu gihe leta y’u Rwanda nkuko<br />
bimenyerewe yatanguranywe ivuga ko<br />
Kayumba hari uburyo yitwaye nabi ku<br />
buryo yaba yahunze ubutabera, ku rundi<br />
ruhande, kimwe na Karegeya kandi,<br />
amakuru inshuti za Kayumba zagejeje<br />
ku Umuseso ni uko yahoranaga ubwoba<br />
ko ashobora kuba yakwicwa kubera<br />
ubwumvikane buke na Kagame, bikaba<br />
byaragize uruhare mu gutuma afata<br />
icyemezo cyo kudategereza.<br />
Guhunga kwa Kayumba kuvuze iki ku<br />
Rwanda?<br />
Abakurikiranira hafi politiki y’u Rwanda<br />
n’ubutegetsi bwa Kagame by’umwihariko<br />
baremeza ko guhunga kwa Kayumba<br />
ari ikibazo gikomeye ku butegetsi bwa<br />
Kagame. Kayumba, nkuko umwe mu<br />
bamuzi neza ni umugabo ukunzwe mu<br />
banyarwanda yaba abasirikare n’abasiviri<br />
ku buryo bizagora Kagame gukomeza<br />
kubumvisa ko ingoma ye ikomeye,<br />
abayirimo bashyize hamwe, Kayumba<br />
yakuyemo ake karenge.<br />
Urukundo afitiwe mu gisirikare, kuri<br />
bamwe ni impamvu ikomeye yo kwemeza<br />
ko hari benshi bazavanamo akabo karenge<br />
bakaba bakwishyira hamwe mu kurwanya<br />
Kagame yaba mu buryo bwa politiki<br />
cyangwa ubw’intambara. Umusirikare<br />
umwe nawe wahunze u Rwanda yabwiye<br />
Umuseso ati; “Kayumba arakundwa<br />
cyane. Ndakurahirira ko benshi bazata<br />
Kagame vuba aha kubera igikorwa<br />
Kayumba yakoze. Afite ubushobozi<br />
bwo gucamo ibice RDF kuko abenshi<br />
baramukunda kurusha Kagame”.<br />
Icyo bivuze cya mbere rero ni uko<br />
igisirikare cy’u Rwanda gishobora<br />
gutakaza benshi kubera ‘loyality’ bafite<br />
kuri Kayumba ariko batari bazi ukuri ku<br />
bye na Kagame kugeza bu kuko byari<br />
byaragizwe ibanga.<br />
Icya kabiri nuko n’abari kw’ibere nka<br />
Ndahiro cyangwa Kabarebe, nabo<br />
bagomba gutangira kwibaza iherezo<br />
ryabo- niba Kagame acanye uwaka na<br />
Kayumba, ninde ‘ndakoreka’? Ntawe.<br />
Icya gatatu, nkuko abakurikiranira hafi<br />
imikorere ya leta ya Kagame ni uko<br />
Kagame ashobora kongera gushyushya<br />
imitwe y’abategetsi bakuru b’u Rwanda<br />
kuri Uganda, yahungiyemo, umubano<br />
w’ibyo bihugu byombi ukongera kuba<br />
mubi. Ibyo nabyo bikaba bifite ingaruka<br />
zitari nziza cyane cyane ko icyo gihugu<br />
kirimo abandi banyarwanda benshi<br />
bahahungiye biganjemo abasirikare.<br />
Charles Kabonero na Didas Gasana
Amakuru agera ku Kinyamakuru<br />
Umuseso aremeza ko<br />
umuyobozi w’icyahoze ari<br />
office y’ubukerarugendo na za parike<br />
mu Rwanda (ORTPN) Madame<br />
Rosette Chantal Rugamba yaba ari mu<br />
nzira zo kwegura ku mirimo ye.<br />
Ayo makuru yemeza ko uyu mudamu<br />
yaba yarandikiye Leta asaba ko<br />
yakwegura ku mwanya w’umuyobozi<br />
wungirije ushinzwe ubukerarugendo<br />
no kubungabunga amaparike mu<br />
kigo gishya cya Leta cy’iterambere(<br />
Rwanda Development Board-RDB)<br />
ariko akaba atarahabwa igisubizo.<br />
Ubwo twandikaga iyi nkuru ntabwo<br />
yari yagahawe igisubizo.<br />
Kwegura kwa Rugamba ngo<br />
kwatangiye mu byumweru hafi bibiri<br />
bishize nkuko abantu baduhaye ayo<br />
makuru bavuga.<br />
Abo bantu biganjemo abakora mu<br />
bigo byigenga by’ubukerarugendo<br />
bavuga ko Rugamba atigeze<br />
yishimira icyemezo cya Leta cyo<br />
kuvanga ubukerarugendo hamwe<br />
n’ibindi bikorwa harimo ishoramari,<br />
ikoranabuhanga hamwe no kubaka<br />
ubushobozi bw’abakozi mu kigo<br />
RDB.<br />
Umuntu umwe muri abo yagize ati: “<br />
Nawe se Leta irafata ubukerarugendo<br />
ikabuvanga n’ishoramari hamwe no<br />
kubaka ubushobozi bw’abakozi n’ibigo<br />
maze yarangiza ngo yahombye?<br />
Ibyo ntaho byabaye. Ku isi hose<br />
ubukerarugendo ni ikintu kitavangika<br />
kuko ugifashe nabi urahomba.”<br />
“ Rosette rero yari umuntu twese<br />
twemeraga mu guteza imbere<br />
ubukerarugendo haba mu bikorwa<br />
bye, uko ateye karemano hamwe<br />
n’imivugire ye. Leta yari ikwiye<br />
kumusubiza icyubahiro cye kuko<br />
u Rwanda rumukesha byinshi mu<br />
bukerarugendo kandi nagenda<br />
bizagabanuka cyane.”<br />
Tumubajije niba akeka ko Leta<br />
izemerera Rugamba kwegura cyangwa<br />
izamuha ibyo yaba asaba, yagize ati:<br />
“ Ntabwo byoroshye kumenya neza<br />
ibyo asaba ariko ndakeka ko Kagame<br />
ari we uzafata icyemezo kuko ibyo<br />
Rugamba yeretse Leta ko izahombamo<br />
nihuza ORTPN n’ibindi bigo nkeka<br />
ko Kagame atigeze abibona ngo afate<br />
icyemezo.”<br />
Twifuje kumenya kandi niba Rugamba<br />
aramutse yemerewe kwegura niba hari<br />
ingaruka byagira ku bukerarugendo<br />
mu Rwanda maze uwo muntu ati:<br />
“ ubukerarugendo bwacu bwabura<br />
agaciro kuko Rugamba yari umugore<br />
wubatse izina haba mu Rwanda no<br />
hanze yarwo. Abasura u Rwanda<br />
benshi baba bazi Rugamba kandi koko<br />
iyo urebye, usanga ari byo. Ibyo rero<br />
byaduhombya kuko kubona undi muntu<br />
uzi kwakira neza abantu nkawe kandi<br />
uzi no kuganira n’abakerarugendo<br />
UMUSESO <strong>No</strong> 396, <strong>01</strong> -<strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />
Urup. 7<br />
ITOHOZA<br />
Rosette Chantal Rugamba<br />
arasaba kwegura<br />
•<br />
•<br />
ntabwo byakorohera u Rwanda.<br />
Njye mbona yaba ariyo ndunduro<br />
y’ubukerarugendo bwacu n’uko<br />
ORTPN irundukiye muri RDB.”<br />
Haciye igihe kinini Leta ivanze ibigo<br />
bigera kuri bitandatu maze bikora<br />
ikigo kimwe ari cyo RDB kugira<br />
ngo iterambere ry’igihugu ribashe<br />
kwihuta.<br />
Ibyo bigo ni icyahoze ari ORTPN,<br />
icyahoze gishinzwe ikoranabuhanga<br />
muri Leta(RITA), icyahoze gishinzwe<br />
kureshya abashoramari hamwe no<br />
guteza imbere ibyoherezwa mu<br />
mahanga (RIEPA), icyahoze ari<br />
ubunyamabanga bwo kwegurira<br />
ibigo bya Leta abikorera(Privatisation<br />
Secretariat), icyahoze gishinzwe<br />
kubaka ubushobozi bw’abakozi n’ibigo<br />
(HIDA) hamwe n’ishami ry’ikigo<br />
cya Leta cyo kurengera ibidukikije<br />
(REMA).<br />
Ibyo bigo bikimara kuvangwa bikitwa<br />
izina rimwe ari ryo RDB, byinshi<br />
byaravuzwe ariko Leta irabyirengagiza.<br />
Ibyo bigo byahise bishyirwa mu<br />
gatebo kamwe maze bigahabwa na<br />
biro imwe iri ku gishushu bimaze<br />
guhindurwa ikigo kimwe byahise<br />
bihabwa kuyoborwa n’umuzungu<br />
w’umunyamerika uvuga ko ari inshuti<br />
y’u Rwanda witwa Joe Ritchie.<br />
Abahoze bayobora bya bigo<br />
bigize RDB ari bo Gatare Francis<br />
wayoboraga RIEPA, Rosette Chantal<br />
Rugamba wayoboraga ORTPN hamwe<br />
na Nkubito Bakuramutsa wa RITA<br />
bahise bagirwa abayobozi bungirije<br />
ariko bashinzwe bya bigo byahindutse<br />
amashami muri RDB.<br />
Gatare yahise agirwa umuyobozi<br />
wungirije umuyobozi mukuru naho<br />
Rugamba agirwa umuyobozi wungirije<br />
ushinzwe ubukerarugendo na za parike<br />
naho Bakuramutsa agirwa umuyobozi<br />
wungirije ushinzwe ikoranabuhanga.<br />
Abandi bakozi bakuru nabo bahawe<br />
imirimo ariko isa naho itandukanye<br />
n’iyindi bari bafite mbere. Urugero<br />
nk’uwahoze yungirije Gatare muri<br />
RIEPA Claire Akamanzi yagizwe<br />
umuyobozi wungirije ushinzwe<br />
ibikorwa muri RDB.<br />
Icyahoze ari Privatisation cyahawe<br />
irindi zina ariko riganisha ku ryari<br />
risanzwe ryo kwegurira burundu<br />
abikorera ibigo bya Leta cyangwa<br />
kugurishamo imigabane.<br />
Ngo yaba yererekanye igihombo kizava mu ivangwa rya ORTPN n’ibindi bigo<br />
yimwa amatwi<br />
Iyegura rye ryaba ari ikimenyetso cy’ihirima ry’ubukerarugendo mu Rwanda<br />
Ariko RDB imaze kubaho ntabwo<br />
byose byagenze neza kuko hajemo<br />
amatiku yose ajyanye n’imyanya yaba<br />
yaratanzwe. Ibyo byatumye Gatare<br />
avamo ahabwa kuba umujyanama mu<br />
by’ubukungu wa Perezida Kagame.<br />
Bakuramutsa nawe yakuwemo<br />
asimburwa na Nyirishema Patrick<br />
ubu none Bakuramutsa yajyanywe<br />
nawe muri Perezidansi. Rugamba<br />
yarakomeje hamwe n’AKamanzi.<br />
Ariko ibyo nabyo ntabwo byanyuze<br />
Leta kuko yaje gusanga RDB ikwiye<br />
ivugurura maze ishyiraho itsinda<br />
rikuriwe na Himabara David.<br />
Ariko mbere gato, andi makuru twari<br />
dufite yavugaga ko Joe Ritchie wari<br />
ukuriye RDB yari afitiwe urwango<br />
aza no kwirukanwa arigendera ariko<br />
Kagame ntiyabimenya. Kagame niwe<br />
wazanye Ritchie kuko Ritchie afite<br />
ubuhanga mu bijyanye n’ubucuruzi<br />
cyane. Ritchie ubwe yivugiye ko bitari<br />
bimworoheye kuko kuyobora ikigo cya<br />
Leta byari bitandukanye ko kuyobora<br />
ikigo cyigenga.<br />
Ibyo bivuga ko yari afite imbogamizi<br />
mu gufata ibyemezo nk’uko<br />
yabitangarije itangazamakuru.<br />
Yavugaga ko umuvuduko yabaga<br />
ashaka mu bikorwa atawubonaga kuko<br />
hari izindi nzego zabanzaga gufata<br />
ibyemezo bityo RDB nayo ikagendera<br />
kuri ibyo.<br />
Nyuma ariko Ritchie amaze<br />
kwirukanwa, Kagame ngo agiye<br />
muri Amerika, aza gukubitana nawe<br />
maze amubwira uko byagenze. Ubwo<br />
Kagame ngo yahise azana Ritchie<br />
aragaruka nyuma Ritchie akomeza<br />
imirimo ye.<br />
Ntibyatinze ariko Ritchie yaje<br />
kuvanwaho akomeza kuba<br />
umujyanama wa Kagame. Ritchie rero<br />
yaje gusimburwa na John Gara ubu<br />
akaba ari we uyoboye RDB.<br />
Ariko rya tsinda rya Himbara ryaje no<br />
guha akazi Gara ryaje no kuvugurura<br />
maze imyanya yose yari ikuriwe<br />
n’abayobozi bakuru bungirije harimo<br />
na Rosette Rugamba igabanyirizwa<br />
agaciro. Muri iryo vugurura icyitwa<br />
ubukerarugendo cyarafashwe kivangwa<br />
n’ibindi byinshi byitwa ko ari ishami<br />
ryo guteza imbere ubukungu. Aha rero<br />
ngo haba harahaye Rugamba agaciro<br />
gake bigatuma ashaka kwegura.<br />
Kuba rero ngo Leta yarafashe<br />
ibigo bimwe harimo na ORTPN<br />
ikabivanga bikabyara kimwe, ntabwo<br />
byashimishije benshi kuko ngo<br />
byakozwe nta bushakashatsi buhagije<br />
bwakozwe ngo harebwe inyungu<br />
n’igihombo.<br />
Mu bantu rere ngo bagaragaje<br />
igihombo bizatera u Rwanda ngo<br />
harimo na Rosette Rugamba ariko ngo<br />
impungenge ze zimwe ntizahabwa<br />
agaciro.<br />
Nubwo yakomeje gukora ariko<br />
ngo ntabwo yari yishimiye kubona<br />
ko ubukerarugendo bufatanyijwe<br />
n’ikoranabuhanga hamwe<br />
n’ishoramari.<br />
Ubusanzwe ibi bigo bitaravangwa,<br />
byari bifite ubwisanzure maze bano<br />
bagizwe abayobozi bungirije ari bo<br />
babiyoboraga.<br />
Ibyo byabahaga ingufu zo gukora<br />
uko bashaka byaba mu gukoresha<br />
amafaranga hamwe no kuyashaka.<br />
Mu bantu bakoreshaga amafaranga<br />
cyane harimo na ORTPN ya Rosette<br />
Rugamba ariko kandi akayabyaza<br />
inyungu cyane kuko ubukerarugendo<br />
buracyari ubwa mbere mu kwinjiza<br />
amadovize menshi mu Rwanda.<br />
Kuba rero Rugamba yaratswe<br />
ubwigenge bwe kandi yinjiriza igihugu<br />
byaba biri mu bintu byatumye ashaka<br />
kwegura ku mwanya wo kuyobora<br />
ubukerarugendo ariko adafite<br />
ubwisanzure mu gufata ibyemezo.<br />
Kuba Rosette yaratinze kwegura rero<br />
ngo ntabwo ari uko atabonaga ikibazo<br />
Yarananijwe? Rosette (Photo/ Archive)<br />
ahubwo ngo yari yarimwe amatwi.<br />
Nubwo ariko ubukerarugendo<br />
bwakoze neza mu myaka yashize,<br />
umwaka wa 2009 bwakoze nabi kuko<br />
baba abakerarugendo baragabanutse<br />
binatuma n’amafaranga abakomokaho<br />
agabanuka.<br />
Abasura u Rwanda bagabanutseho 9%<br />
bagera ku 689,952 muri 2009 bavuye<br />
ku 765,000 muri 20<strong>08</strong>.<br />
Ibyo byatumye n’amafaranga aturuka<br />
ku bukerarugendo nayo agabanukaho<br />
6% ava kuri miliyoni 186 z’amadorali<br />
y’Amerika muri 20<strong>08</strong> agera kuri<br />
miliyoni 174 muri 2009.<br />
Ibi bivuga ko u Rwanda rwananiwe<br />
kugera ku ntego y’abakerarugendo<br />
760,000 hamwe n’amadolari y’Amerika<br />
miliyoni 190 rwashakaga muri 2009.<br />
Iyi ikaba ari inshuro ya mbere aho<br />
ubukerarugendo bw’u Rwanda<br />
bushegeshwe aka kageni mu myaka<br />
icumi ihise.<br />
Bityo kandi ni ingaruka mbi ku bukungu<br />
bw’igihugu kuko ubukerarugendo ni<br />
ubwa mbere mu kwinjiriza igihugu<br />
amadevize.<br />
Ingabire Lydia<br />
ingabire.lydia@gmail.<strong>com</strong>
Urup. 8 UMUSESO <strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong>- <strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />
ISESENGURA<br />
Icyo Leta ya FPR igomba kwibaza mbere yo<br />
kwimura imva ya Dominiko Mbonyumutwa<br />
Mbere yo kugira byinshi<br />
mvuga kuri uyu mugabo,<br />
reka mbanze nibutse<br />
abasomyi ho gato amateka yaranze<br />
u Rwanda kuri uyu mugabo,<br />
mbone kugera kuri ibyo bigomba<br />
kwibukwa. Uyu mugabo yabaye<br />
umwe muri ba fondateri b’ishyaka<br />
MDR-PARIMEHUTU, imvururu zo<br />
muri 59 bikaba bivugwa ko ari we<br />
zakomotseho ubwo ngo yakubitwaga<br />
n’insoresore z’abatutsi mu Byimana.<br />
Hanyuma y’izo mvururu zatumye<br />
abatutsi benshi bahunga. Mbere<br />
yahoo gato ariko umwami Rudahigwa<br />
yari yarahagurutse arwanira ko<br />
igihugu cye cyigenga aza kwicwa<br />
kubera ako kayihayiho ko gushakira<br />
byinshi byiza u Rwanda. Aza<br />
gusimburwa na murumuna we Kigeli<br />
Ndahindurwa nawe wahise avangirwa<br />
n’akagambane k’ababiligi Parmehutu<br />
n’Aprosoma bamwirukana mu<br />
gihugu<br />
Rwanda -Urundi bihabwa<br />
ubwigenge bucagase ku buryo<br />
butunguranye.<br />
Nyuma y’ihunga ry’umwami Kigeli<br />
n’abandi banyarwanda, u Rwanda<br />
rwasigaye ruyobowe n’ababiligi<br />
barimo batyaza Mbonyumutwa<br />
na Kayibanda bashakamo uwo<br />
bazagabira igihugu. Iryo tyaza rikaba<br />
ryarashinzwe Col. Guy Logiest wari<br />
uvanywe Kisangani ho muri Kongo<br />
ari nawe wayoboraga by’ukuri<br />
igihugu, kuva Kigeli yahunga.<br />
Taliki ya 25/1/1961 nibwo umubiligi<br />
Horroy mu butumwa yatanze, avuga<br />
ko u Rwanda na Urundi bibaye<br />
ibihugu bitandukanye kandi bikaba<br />
bihawe ubwigenge bucagase, ari<br />
nabwo uwari uhagarariye u Bubiligi<br />
muri icyo gihe yahise atangaza<br />
ibyo batekereza ku byemezo<br />
byari byatanzwe na Loni. Nyuma<br />
y’iminsi itatu gusa Mbonyumutwa<br />
yahise agirwa Perezida wa mbere<br />
w’agateganyo w’u Rwanda. Hari<br />
Taliki ya 28/<strong>01</strong>/1961, akaba yaramaze<br />
kuri ubwo buyozi amezi hafi icyenda.<br />
Yaje gasimburwa na Kayibanda.<br />
ariko ntibyamuhiriye kuko yabonywe<br />
n’umuyobozi w’umurenge, n’umuyobozi<br />
wa polisi bari bazi neza icyo agiye<br />
kubaza Kagame, bahita batuma umupolisi<br />
kumuvana ku murongo. Kagame agenda<br />
ntacyo amubajije. Yongeye kumva ko<br />
azasura Kirehe naho ajyayo areba ko<br />
wenda ho amahirwe yamusekera akaba<br />
yamugezaho akarengane ke. Ariko<br />
Nyuma y’icyo gihe rero yayoboye<br />
u Rwanda akaba yarabaye Minisitiri<br />
na Depite ku bwa Kayibanda akaza<br />
kubuvanwaho n’abandi barimo<br />
Gitera babita ingwizamurongo.<br />
Nyuma y’ihirikwa rya Kayibanda,<br />
yaje kugirwa umuyobozi mukuru<br />
w’abatangaga imidali n’ibikombe<br />
by’ubutekinisiye tumenyereye.<br />
Nta wundi mwanya uzwi yongeye<br />
guhabwa kugeza aho yitabiye Imana<br />
ku ngoma ya Yuvenali Habyarimana,<br />
aho nyuma y’iminsi itatu y’icyunamo<br />
mu gihugu hose, yaje gushyingurwa<br />
muri sitade icyo gihe yitwaga iya<br />
demukarasi, ahashyingurwa nka<br />
Perezida wa mbere w’u Rwanda<br />
mu butekinisiye bwa MRND mu<br />
rwego rwo kwereka amahanga ko<br />
iyo Leta imushyinguye mu cyubahiro<br />
nk’umuntu wari ukunzwe. Nyamara<br />
benshi bari bamuzi, bari bazi ko<br />
ari Leta ya Kayibanda ndetse<br />
n’iya Habyarimana batongeye<br />
no kumureba irihumye nyuma yo<br />
kwicakirira ubutegetsi.<br />
Igitekerezo cyanjye rero kikaba atari<br />
ukuvuga amateka ya Mbonyumutwa<br />
ahubwo ari ukugaragaza impungenge<br />
z’ibyo dushobora kuzaraga u Rwanda<br />
rw’ejo mu gihe iyo mva yakwimurwa<br />
bitabanje kwigwaho ngo binonosorwe<br />
neza ku buryo byazateza ingingimira<br />
muri bamwe mu banyarwanda.<br />
Kwirinda amaranga mutima muri<br />
icyo gikorwa<br />
Nyuma y’ihirima ry’ubutegetsi bwa<br />
MRND na Habyarimana, ubutegetsi<br />
bwa FPR bwahinduye byinshi ngiryo<br />
ibendera, ‘indirimbo yubahiriza<br />
igihugu, puraki z’ibinyabiziga, Itegeko<br />
nshinga, igifaransa n’ibindi. Ubu<br />
hakaba hagezweho iyimurwa ry’imva<br />
y’uwabaye Perezida wa mbere w’u<br />
Rwanda. Nyamara nkuko Umuseso<br />
ubikesha benshi mu banyarwanda,<br />
byinshi koko byari bikwiye<br />
guhinduka kubera amarangamutima<br />
yari yarabikorewemo ariko na none<br />
ngo FPR yaba yarabihinduye na<br />
none muri ayo marangamutima no<br />
mu bwirasi ku buryo babona ko<br />
naho ntibyamuhiriye kuko naho bahise<br />
bamubona bamukura ku murongo. Nyuma<br />
y’igihe gito Kagame agiye, umuyobozi<br />
w’umurenge n’abahagarariye MTN, baje<br />
iwe bamaze kubona ko nawe amaze<br />
kumenya kwitangira ibibazo, bamutegeka<br />
ko agomba gufata miriyoni imwe yayanga<br />
byose agaheba; nawe arayanga ababwira<br />
ko bagomba kumuha nk’ayo baha abandi<br />
3.000.000 FRW. Baramushwishurije<br />
barigendera, bageze hafi y’umurenge<br />
-Akagambane k’u Bubiligi, Parmehutu n’Aprosoma<br />
- Bimwe mubyavugiwe n'ibyakorewe kuri sitade<br />
kamarampaka ntibyari bikwiye kwibagirana<br />
Wasize amateka ki imusozi?<br />
Mbonyumutwa (Photo/ Net<br />
haramutse hagiyeho irindi shyaka<br />
naryo rishobora kugira bimwe<br />
ryahindura naryo uko ryishakiye. Ibi<br />
bikaba bishobora kuzaba impamvu<br />
zo guhindagura ni ibitari ngombwa<br />
kubera gupinganwa. Kuki abategetsi<br />
bacu badashyiraho ibintu bigomba<br />
kuramba?, ntibibe nk’amabendera<br />
y’amashyaka cyangwa imyenda<br />
y’abagore kuko nyirabyo abihindura<br />
uko yishakiye kandi bikaba ari<br />
uburenganzira bwe. Bakwiye<br />
kumenya ko ibyo abanyarwanda<br />
bahuriyeho ari iby’abanyarwanda atari<br />
iby’umuyobozi uyu n’uyu wahiritse<br />
ubutegetsi cyangwa wabugiyeho mu<br />
zindi nzira. Aha rwose njye nkaba<br />
nemeranya nabo , ko ubu itegeko<br />
nshinga rihindurwa nk’indirimbo<br />
z’abasukuti. Kuki mbere yo kwimura<br />
iyo mva batabanza bagashyiramo uko<br />
bizajya bigendekera abandi bahawe<br />
n’Imana uwo mwanya w’imbona<br />
muntu umwe mu gihugu! Ko burya<br />
akenshi atari ubutwari aba yararushije<br />
abandi ahubwo ko ari Rurema iba<br />
yagennye, abandi natwe tugategereza<br />
bamutumyeho umukuru w’akagari ko<br />
yemera 1.500.000 Frw wanamugiriye<br />
inama yo kuyemera kuko bitabaye ibyo<br />
azabura intama n’ibyuma. Yarayemeye<br />
n’ingingimira murabyumva kuko ntawe<br />
uburana n’umuhamba. Ikibazo amaze<br />
kuyemera baramusinyishije barangije<br />
barayamwima. Yaje kugirwa inama yo<br />
kujya ku Muvunyi. Bamwakiriye neza.<br />
bumva n’ikibazo cye, ariko nabo bamaze<br />
kuvugana na MTN baramuringana.<br />
kuzavuga amateka no gutegereza<br />
ibibi cyangwa ibyiza bizakurikiraho.<br />
Impamvu ntekereza ko icyo kintu<br />
cyakwigaho ndetse kigashyirwa no<br />
mu itegeko nshinga, ni uko akenshi<br />
mu ihindurwa ry’itegeko nshinga,<br />
mu bihugu byinshi haba muri Afurika<br />
ndetse no hirya y’amazi, iryo tegeko<br />
rikunda guhinduka akenshi mu nyungu<br />
z’abaperezida bariho. Aha rero nkaba<br />
numva iryo tegeko ryajyaho nta<br />
marangamutima abayemo, hanyuma<br />
bikaba nka wa mugani wa Yezu ngo<br />
“jya ukunda mugenzi wawe nkuko<br />
wikunda” kandi koko no mu Rwanda<br />
kuva kera iyo buri munyarwanda aba<br />
yaratekereje ko ibyiza yiyifuriza<br />
n’abandi babikenera, izi ngaruka<br />
tubona, ntekereza ko ntaziba<br />
zarabaye ndetse tutanatekereza ko<br />
zanaba iwacu. Naho ubundi bikomeje<br />
gutya, bizagera no ku buvivi bwacu<br />
bagihangayikishwa n’amateka mabi<br />
twabaraze.<br />
Kutigira ntibindeba kw’abayobozi<br />
bose<br />
Nkuko mugenzi wanjye Kabonero<br />
yigeze kubyandika muri bimwe<br />
bijya bimubabaza, abayobozi<br />
b’iki gihugu baba abo muri FPR<br />
cyangwa mu bana batajya bakura<br />
ihora ihetse, bose ni ukwiyicarira<br />
mu ntebe nziza, mu makote ya<br />
kiyobozi, ubundi bagategereza<br />
umwera uturutse ibukuru. Ubundi<br />
bagategereza ko ukwezi gushira<br />
bakakira akayabo kavuye mu marira<br />
y’abo bahagarariye; bati dukunda<br />
igihugu harakabaho FPR. Nubwo<br />
benshi bavuga ko bazagwa inyuma ya<br />
Kagame, ni ibitekerezo byabo kandi<br />
ni n’uburenganzira bwabo, ariko njye<br />
uko mbibona baramushuka kandi<br />
nabo batiretse kuko igihe bavuze<br />
yego kuko ari yo yavuze bakavuga<br />
oya kuko ari yo yavuze, batekereza<br />
Yongeye kugirwa inama yo kujya kureba<br />
Mukantagazwa no kwandikira Perezida.<br />
Yaramwandikiye ariko ntiyamenye niba<br />
byaramugezeho ariko Mukantaganzwa<br />
yaje kumufasha amubwira yuko agiye<br />
kumugeragereza akabona nibura abonye<br />
n’ayo bamwemereye. Yaragerageje<br />
koko ndetse uyu mukecuru amwumva<br />
atakamba avuga ko basi babigirira we<br />
(Mukantagazwa). Arangije kuvugira kuri<br />
telefoni yamubwiye ko ajya mu Rugwiro,<br />
bugufi kuko n’abana babo bashobora<br />
kuzasigara bavuga nkuko ubu abana<br />
b’abategetsi ba kera ubu bibuka gusa<br />
ko ba se bari ba Colonel abandi ba<br />
minisitiri n’indi myanya, bicaraga<br />
heza bakarya uko bashatse, bakamena<br />
ibyo bashatse reka sinakubwira …<br />
Ayo mateka nyuma y’ibyabaye muri<br />
iki gihugu ntiyari akwiye na none<br />
kuzarangwa ku bana bawe, banjye<br />
n’abe. Nkuko ubu bigoye ko mwene<br />
Habyalimana yasangira na Cyomoro<br />
hanyuma ngo amubwire ko se yabahe<br />
Perezida nawe.<br />
Icyubahiro gikwiye guhabwa imva<br />
yanjye, yawe, ye<br />
Buri muntu wese kuri iyi si, yifuza<br />
kubaho neza, kurya neza kuramba<br />
ndetse no kutazapfa nubwo twese<br />
tuzi ko Imana yavuze ngo “no gupfa<br />
muzapfa”. Ibi byifuzo rero bya buri<br />
umwe muri twe, byakabaye bihuzwa<br />
n’ibyabaye ku Rwanda maze nubwo<br />
nzi ko gupfa byo bidakundwa na buri<br />
wese, ariko na none nta n’uwakwifuza<br />
ko imva ye yashinyagurirwa kuko<br />
nzi ko kamere yacu ikunda ibyiza.<br />
Bitabaye ibyo, ngo icyo gikorwa<br />
kizakorwe mu bushishozi, njye<br />
nifitiye ubwoba ko nyuma ya<br />
Mbonyumutwa, uzasimbura FPR<br />
azasanga aho Rwigema, Agata,<br />
Rudahigwa, umusirikare utazwi,<br />
abacu bazize Jenoside …..nawe<br />
yazafata aho baruhukiye nk’ibibanza<br />
byiza byanyuzwamo umuhanda wa<br />
gari ya moshi dore ko yatinze.bityo<br />
nkuko insoresore na Mbonyumutwa<br />
baraze u Rwanda amakimbirane FPR<br />
nayo ikaba iraze Intore umwiryane<br />
aho kuba ubumwe n'ubwiyunge.<br />
Richard M. Kayigamba<br />
Mukari2<strong>01</strong>0@yahoo.<strong>com</strong><br />
Ruswa y’ikigugu n’akarengane: <strong>No</strong> kubaza ikibazo Kagame bizamo ikimenyane<br />
Bikurikira urup 3<br />
ko ikibazo kigiye gukemuka. Ahageze<br />
naho bamubwiyeko agenda agafata ayo<br />
‘bamuzanira na contrat, arasinya, aragenda<br />
yakira utwo. Ubu akaba asaba atakamba ko<br />
Perezida Kagame yamufasha agasubizwa<br />
uburenganzirabwe nawe agahabwa<br />
nk’ayo abandi bahabwa (3.000.000frw) ni<br />
ukuvuga agahabwa ayo bamunyanganyije<br />
asigaye 1.500.000 Frw.<br />
Byakiriwe na K.M.Richard
MAIL BOX<br />
UMUSESO <strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong> -<strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />
Urup. 9<br />
Kagame na FPR nibo Bafite Ubwoba<br />
Buruta ubw’Abandi Banyarwanda<br />
Mu Kinyarwanda baca umugani ngo<br />
iminsi y’igisambo ni 40, kandi ngo<br />
ikinyoma ntigihabwa intebe kabiri. Iyi<br />
migani yombi ariko reka yunganirwe<br />
n’uyu uvuga ko agatinze kazaza ari<br />
amenyo ya ruguru.<br />
Muri yi minsi iyo witegereje ibimaze<br />
iminsi bivugwa n’abayobozi b’u Rwanda,<br />
uhereye kuri Perezida wa Repubulika<br />
Paul Kagame, usanga koko bwa bwoba<br />
Umutegarugori Ingabire Victoire<br />
yakomojeho ubwo yakandagizaga<br />
ikirenge mu Rwanda, bwarokamye<br />
Abanyarwanda. Ariko noneho igitangaje<br />
ni uko usanga FPR na Perezida Kagame ari<br />
bo bafite ubwoba bwinshi! Reka babugire<br />
bufite ishingiro, bakurikije uburyo<br />
bahemukiye Abanyarwanda n’ubu kandi<br />
bakibahemukira, imyaka ikaba irenze<br />
15. Reka nibarize Kagame na FPR, niba<br />
bemera ko u Rwanda baruteje imbere<br />
bahereye mu mwaka wa 1994, ni kuki<br />
bashobora kugirira Ingabire ubwoba?<br />
Kugeza ubwo Perezida Kagame ubwe,<br />
yibukije abagize urwego rw’ubutabera<br />
ko bagomba guhana ingengabitekerezo<br />
ya jenoside. Kubibutsa bifite aho bihuriye<br />
na Victoire, ndabibutsa ko ubu mu byo<br />
urwego rushinzwe iperereza mu Rwanda<br />
rwo muri polisi y’igihugu rukurikiranyeho<br />
Vactoire harimo n’ingengabitekerezo<br />
ya jenoside. Iyo rero umujuge<br />
mukuru’Perezida Kagame” yivanze<br />
mu rwego rw’ubutabera , akarwibutsa<br />
ibyo rugomba gukora, mujye mumenya<br />
ubutumwa aba ashaka gutanga n’uwo aba<br />
ashaka ko rumukiza. Mu myaka ishize<br />
Umuseso wigeze kwandika igitekerezo<br />
cyagiraga kiti” Kagame azabwira iki<br />
Imana?”. Ndumva aho ibintu bigeze<br />
ku batari inkomamashyi, barabonye<br />
igisubizo. Kagame na FPR nibahura<br />
n’Imana, ndumva nta kintu bazabona cyo<br />
kuyibwira, uretse kugira ubwoba bwinshi,<br />
ururimi rwabo rukagobwa, bagatangira<br />
kudidimanga. Kagame na FPR reka<br />
bagire ubwoba, kandi noneho batangiye<br />
kubugaragaza, ni uko cya kinyoma cyabo<br />
kigenda kirushaho gutahurwa uko bwije<br />
n’uko bucyeye. Ubu se Kagame na FPR<br />
niba nta bwoba bafite, bazemera noneho<br />
amatora akorwe mu mucyo hatabayeho<br />
ubujura bw’amajwi? Barabizi neza ko<br />
yaba mu mwaka wa 2003 mu y’abadepite<br />
mu mwaka wa 20<strong>08</strong> hose FPR icyo<br />
yakoze ari ukwiba amajwi. N’ubwo<br />
mbajije ikibazo nka mwarimu, byo<br />
ntibabikunda. Za ntore zabo zaba<br />
zishinzwe iki ko bazi neza icyo bazitoje.<br />
Uko amatora ya Perezida wa Repubulika<br />
yegereza niko bagenda barushaho<br />
kugaragaza ubwoba bwabo cyane. Niba<br />
nta bwoba bafite, ni kuki itegeko nshinga<br />
ryatowe n’abaturage mu mwaka wa 2003,<br />
barihindura buri munsi mu nyungu zabo?<br />
Kagame na FPR bagomba kugira ubwoba<br />
kubera ko iminsi yabo iragenda isatira ya<br />
yindi 40. Uko iminsi igenda, abaturage<br />
bagenda bashirika bwa bwoba ariko bo<br />
bukarushaho kubokama. Hari uwakekaga<br />
ko mu Rwanda hashobora kuvuka<br />
amashyaka atavuga rumwe n’ubutegetsi<br />
maze akabona abayoboke ku mugaragaro.<br />
Uzajye kwirebera iyo Green Party<br />
n’Imberakuri bakoresheje amanama. Ku<br />
babikunda ni uko badashaka gukomeza<br />
kuba imbohe za FPR, bigobotora bwa<br />
bwoba yabashyizemo ikabagira ingwate.<br />
Kagame na FPR ubwoba bagomba<br />
kubugira nk’abantu, kandi bazi neza ko<br />
sakindi ibyara ikindi. Ibi ndabyemeza<br />
kubera ko mu myaka irenga 15 bategeka,<br />
banagikomeza, icyo bakoze ari uguheza<br />
Abanyarwanda mu bukene, mu bujiji,<br />
kubicisha inzara kugeza aho abana<br />
babo bibasiwe na bwaki, gutegekesha<br />
ikinyoma n’igitugu, kwimika icyenewabo<br />
aho umwana utazwi niyo yaba<br />
yararangije kaminuza adashobora kugira<br />
aho amenera abona akazi, gusahura<br />
umutungo w’igihugu, guhembera<br />
urwikekwe mu Banyarwanda. Ibyo FPR<br />
na Kagame bakora ni byinshi kandi nabo<br />
bazi neza ko ibibi mu byo bakora biruta<br />
ibyiza. Uko bucya bukira, Kagame na<br />
FPR bazi ko bigenda bishyira ku iherezo<br />
Umusomyi w'Umuseso<br />
Ubufaransa : Nta mbabazi, manda ziracyahari<br />
- Imbabazi? Sarkozy yarabihakanye - Manda: Salkozy nta bushobozi afite bwo kuzivanaho<br />
- Intambwe? Umubano uvuye ahabi cyane ugaruka ku kuryaryana - Intsinzi ni iyande?<br />
Uruzinduko rwa Perezida w’Ubufaransa,<br />
Salkozy mu Rwanda rurafatwa<br />
nk’ikimenyetso cy’uko umubano<br />
w’ibihugu byombi ugenda ugaruka mu<br />
buryo. Nibyo, ariko ku bakurikiranira hafi<br />
n’ubndi uzagarukira aho wari uri bagifite<br />
Ambasade mu Rwanda mbere y’itangwa<br />
rya Manda zo gufata abayobozi bakuru<br />
b’ingabo z’u Rwanda.<br />
Icyo gihe kandi ntawavuga ko wari umeze<br />
neza, uretse ko n’akariho k’aza Ambasade<br />
kavuyeho. Uwahoze ari minisitiri<br />
w’ububanyi n’amahanga mu Rwanda<br />
igihe umubano wavagaho burundu,<br />
Ambasade zifungwa, Karoli Murigande<br />
icyo gihe yatangarije ikinyamakuru<br />
Umuseso ko n’ubusanzwe Ubufaransa<br />
bwari mu Rwanda buhakorera ibikorwa<br />
byo kugambanira igihugu gusa. Muri<br />
make, yemezaga ko nubwo hari za<br />
Ambasade, nta mubano bari bafitanye.<br />
Uyu munsi rero ikibazo kibazwa ni; “Ese<br />
ubu umubano uzaba uhari koko, cyangwa<br />
n’ubundi ni ugufungura za Ambasade,<br />
ishuri n’ikigo cy’umco gusa? Igisubizo ni<br />
uko mu gihe cya hafi ikigaragara ni uko<br />
n’ubundi ari umubano w’uburyarya gusa.<br />
Impamvu nini yabyo ni uko ibibazo bibiri<br />
ubutegetsi bwa Kagame bwifuza byatuma<br />
umubano ugaruka koko bias nkaho<br />
bidashoboka;<br />
Imbabazi?<br />
Icya mbere ni ikijyanye n’uko<br />
Ubufarasana bwaba bwasaba imbabazi ku<br />
ruhare bwagize muri jenoside y’abatutsi<br />
yo mu 1994. Urwo ruhare, Leta y’u<br />
Rwanda yerwemeje muri raporo yashyize<br />
ahagaragara nyuma yahoo umucamanza<br />
Bruguirre asohoreye manda zishinja<br />
abayobozi bakuru b’u Rwanda muri<br />
iki gihe uruhare rwabo mu guhanura<br />
indege y’uwahoze ari Perezida Juvenal<br />
Habyarimana.<br />
Muri iyo raporo yafashwe nko kwihmura<br />
k Bufaransa kubera ibirego byatanzwe<br />
na Bruguirre, u Rwanda rwagaragaje ko<br />
abategetsi b’Ubufaransa benshi bagize<br />
uruhare muri jenoside y’abatutsi ku<br />
mugaragaro. Ubufaransa ntibwigeze<br />
bubyemera kimwe nuko butashimishijwe<br />
n’uburyo u Rwanda rwiirukanye<br />
Ambasade yabo mu Rwanda.<br />
Ubutegetsi bwa Kagame uretse gusohora<br />
iyo raporo nko kwihumura ku Bufaransa,<br />
icyo bwashakaga cyane nyuma yaho<br />
nkuko na Kagame yakomeje kujya<br />
abivuga mu biganiro bye na za disikuru<br />
ni uko Ubufaransa bwasaba imbabazi<br />
kuri urwo ruhare. Mu kiganiro kimwe,<br />
Kagame yavuze ko umubano uzongera<br />
gutungana, ari uko basabye imbabazi.<br />
Izo mbabazi zisabwa? Salkozy<br />
yagombaga kuzisabira mu Rwanda?<br />
Yego, byari bitegerejwe, nyamara uw<br />
muyobozi nubwo yazuye urwibutso rwa<br />
jenoside ntiyasabye izo mbabazi mu izina<br />
ry’Ubufaransa. Salkozy kandi ntiyibagiwe<br />
ahubwo ntiyemera ko Ubufaransa bukwiye<br />
gusaba imbabazi. Itohoza ryakozwe<br />
n’uyu mwanditsi ryerekana ko Salkozy<br />
yahakaniye abazanye icyo gitekerezo na<br />
nyuma yaho bamwibukirije ko Ububiligi<br />
n’Amerika bazisabye.<br />
Salkozy yababwiye ko Ububiligi<br />
bwazabye imbabazi kuko bufitanye<br />
amateka n’u Rwanda ajyanye n’Ubukoloni<br />
naho Amerika akaba ari uko ntacyo<br />
Amerika yakoze ndetse na loni bafitemo<br />
imbaraga nyinshi ntacyo yakoze. Kuri<br />
we ngo Ubufaransa bwaratabaye nubwo<br />
bwaje butinze kandi bukazana ingabo<br />
zidahagije, ariko bwaratabaye kandi nta<br />
ruhare bagize muri jenoside, bityo nta<br />
mpamvu yo gusaba imbabazi. Icyo ni<br />
ikibazo kizakomeza kubanisha nabi u<br />
Rwanda n’Ubufaransa nubwo Ambsade<br />
zafungurwa.<br />
Manda?<br />
Kagame n’ubutegetsi bwe bari bizeye ko<br />
ibiganiro byabo na leta ya Salkozy ahanini<br />
bafashijwemo na Minisitiri w’ububanyi<br />
n’amahanga w’icyo gihugu, Kouchener<br />
bizatuma manda z’Umufaransa Bruguirre<br />
zivanwaho. Nyamara, amakuru Umuseso<br />
ufite agaragaza ko Perezida w’Ubufaransa<br />
yibwiriye Kagame ko uretse we wifitiye<br />
amahirwe y’uko ukurikije demokarasi iri<br />
mu gihugu ayobora, adafite ububasha ku<br />
mikorere y’abacamanza.<br />
Yamubwije ukuri kuko ari Kagame nko<br />
mu Rwanda byamworohera, ariko mu<br />
bihugu byigenga, Perezida aba adashobora<br />
kwivanga mu mikorere y’ubucamanza.<br />
Ni ikibazo cyatuma aneguzwa; ikiguzi<br />
Salkozy atatanga ku bw’inyungu za<br />
Kagame n’ubutegetsi bwe. Uko biri<br />
kose ariko bivuye ahabi cyane bigarutse<br />
ku kuryaryana-ari nayo yari intego<br />
y’umutekenisiye wabyo Kouchener.<br />
Intsinzi ni iya nde?<br />
Hamwe nibyo, intsinzi ku byo<br />
ryabo. Kandi nabo barabizi neza ko ibyo<br />
bakora byose bazagera ubwo babibazwa.<br />
Niba Kagame na FPR batewe ubwoba<br />
na Ingabire umaze imyaka n’imyaka<br />
ataba mu gihugu, ibi bigaragaza uburyo<br />
FPR nayo ubwayo ari “igikuri “muri<br />
politiki kimwe na PL na PSD. Kagame<br />
na FPR bagomba kugira ubwoba kubera<br />
ko batabugize baba nta mutima nama<br />
bagira. <strong>No</strong>ne se umunsi abantu nka ba<br />
Karegeya bari inkoramutima za Kagame<br />
banabitse n’amabanga menshi ye, nkeka<br />
ko yiganjemo ibibi byinshi, bazatangira<br />
kuvuga, cyangwa igihe nabo bazandika<br />
igitabo bagashyira hanze Kagame na<br />
FPR, icyo gihe noneho Kagame na FPR<br />
bazamusubiza nk’uko babikoze ku bwa<br />
Abdul? N’ubwo Abanyarwanda bafite<br />
ubwoba kugira ngo baramukeho kabiri,<br />
ndahamya ko Kagame na FPR ari bo<br />
badagadwa kubarusha.<br />
abanyarwanda n’isi yose ibona ubu hagati<br />
y’u Rwanda n’Ubufaransa ny’UBufaransa<br />
kuko bugarutse mu Rwanda, mu byo<br />
Ubutegetsi bwa Kagame bwifuzaga,<br />
abanyarwanda bagiriye mu muhanda<br />
(babisabwe n’ubutegetsi) nta na kimwe<br />
kibonetse.<br />
Ibiciro byo kwamamaza<br />
Ku rupapuro rw’umweru n’umukara<br />
Urupapuro rwose: 400.000 FRW<br />
½ cy’urupapuro: 250.000 FRW<br />
¼ cy’urupapuro: 150.000 FRW<br />
1/8 cy’urupapuro: 80.000 FRW<br />
Eye-Piece: 50.000 FRW<br />
Ku rupapuro rw’amabara<br />
Urupapuro rwose: 700.000 FRW<br />
½ cy’urupapuro: 500.000 FRW<br />
¼ cy’urupapuro: 300.000 FRW<br />
1/8 cy’urupapuro: 150.000 FRW<br />
Eye-Piece: 100.000 FRW<br />
Uko ugenda wamamaza inshuro nyinshi, ugabanyirizwa ku buryo bukurikira:<br />
Inshuro enye (4) 5%<br />
Inshuro umunani (8) 10%<br />
Inshuro cumi n’ebyiri (12) 15%<br />
Inshuro makumyabiri n’enye (24) 20%<br />
Inshuro mirongo ine n’umunani (48) 25%<br />
Amafaranga yose yo kwamamaza atangwa mbere.<br />
Ukeneye ibindi bisobanuro, wahamagara 0788686919 cyangwa 0788570640<br />
Charles B Kabonero<br />
Uri umucuruzi none urifuza ko abakiriya bakugana ku bwinshi, batumeho<br />
Umuseso maze wirebere; ababikoze nibo bazi ibanga! Wizuyaza, kandi imiryango<br />
ihora ikinguye!
Urup. 10 UMUSESO <strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong> - <strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />
ISESENGURA<br />
Perezida Kagame? Yego,<br />
yatorerwe kuba Perezida.<br />
Umuryango/Umutwe wa<br />
politiki wa FPR? Yego, niryo<br />
zina abayishinze bayihaye kandi<br />
n’inshingano icyo gihe zari<br />
iz’umuryango/Umutwe wa politiki.<br />
Ariko se, muri iki gihe, uwagira<br />
ati: “Umunyemari Kagame”?<br />
Naho se sosiyete ya FPR aho kuba<br />
umuryango? Reka turebe inyito<br />
zikwiye muri iki gihe (mu Rwanda<br />
rw’ubu):<br />
Ubutegetsi n’ubucuruzi<br />
Hari mu matariki abanza y’ukwezi<br />
kwa Mutarama 2006; ku manywa<br />
nakira terefoni y’umukobwa ufite<br />
ijwi ryiza ntazi, aza kumbwira ko<br />
ari umunyamabanga (Secretary)<br />
wa Nshuti Manasseh, akiri<br />
Minisitiri w’ubucuruzi. Yambwiye<br />
ko Minisitiri Nshuti anshaka<br />
kandi uwo munsi. Nabyibajijeho<br />
cyane numva ntazi icyo anshakira.<br />
Ariko nahise njyayo ku isaha<br />
twavuganye.<br />
Ngeze mu biro uwo mukobwa<br />
yaranyakiriye, anyereka ahantu<br />
mba nicaye; mu gihe nari nicaye<br />
aho, nabonye Minisitiri James<br />
Musoni yinjira mu biro bye. Nyuma<br />
y’igihe gito, wa mukobwa aza<br />
kunyinjiza mu biro bya Minisitiri<br />
Nshuti. Ngeze mu biro natangajwe<br />
n’abo nahasanze-hari Minisitiri<br />
Nshuti, Minisitiri w’ubucuruzi<br />
(Icyo gihe), Lt. Col. Emmaneul<br />
Ndahiro, umunyamabanga mukuru<br />
w’ishami ry’umutekano mu gihugu<br />
(NSS) n’undi musore wakoraga<br />
muri Perezidansi (amazina ye we<br />
nsanze ari byiza kuyagira ibanga).<br />
Nshuti yabanje kumbaza niba nari<br />
nzi Ndahiro, mubwira ko ntari<br />
muzi-narabeshyaga kuko nari muzi<br />
neza, ariko ntabona impamvu yo<br />
kubabwira ukuri.<br />
Maze kubasuhuza nkicara,<br />
natangiye kwibaza icyahuje<br />
abo bantu n’uburyo nzamo.<br />
Minisitiri Nshuti niwe waje<br />
kumenyesha icyo banshakiraga;<br />
yahise ambwira inkuru Umuseso<br />
wanditse kuri James Musoni na<br />
sosiyete y’ubucuruzi ya Tri-Star,<br />
avuga ko yamubabaje cyane akaba<br />
yifuza kumenya aho nayivanye-<br />
Kagame, FPR mu bucuruzi:<br />
Ikibazo kirihe? Ntibarwanye?<br />
Kubyakira ntibigoye. Bisaba; Kudatekereza, kutibaza ku ngaruka zabyo,<br />
kumenya ko ari ko gukunda igihugu, ari imiyoborere myiza; ntitwigishijwe?<br />
Si izange: Kagame (Photo/ Archive)<br />
ikibazo si uko ari ukuri cyangwa<br />
atari byo-oya, aho nayivanye.<br />
Icyo gihe, abo bagabo bombi<br />
bari ku nama y’ubutegetsi ya Tri-<br />
Star, sosiyete y’ubucuruzi mu<br />
Rwanda, aho bombi ari abategetsi<br />
bakomeye ndetse Musoni akaba<br />
n’umujyanama ukomeye wa<br />
Kagame muri FPR.<br />
Abandi uburyo bazagamo (mu<br />
mubonano), ni uko harimo abo<br />
James Musoni yakekaga ko ari bo<br />
bampaye ayo makuru; urumva ko<br />
kuko ari ukuri kwari kwanditswe,<br />
yanakekaga aho byaba byavuye.<br />
Twavuganye byinshi mubwira gusa<br />
ko njye ntakorera akazi kanjye<br />
muri ‘salle’ za minisiteri, mbibutsa<br />
ko ntashobora kuvuga aho navanye<br />
amakuru, musaba gusa ko niba<br />
atari ukuri, yagira ubutwari bwo<br />
kubivuguruza. Narabahakaniye<br />
bagera aho babivaho.<br />
Minisitiri Nshuti yatangiye gushaka<br />
kunyigisha itangazamakuru<br />
(ngira ngo naryo yararyize), ariko<br />
nta matwi nari muteze nubwo<br />
yakekaga ko ndimo kumva kuko<br />
nari natangiye kwibaza ibindi ku<br />
miyoborere y’u Rwanda n’imiterere<br />
y’abategetsi barwo nkurikije iyo<br />
‘nama’ twarimo ubwayo. Ndahiro<br />
we ntiyavuze byinshi uretse ko<br />
atabuze kumbaza niba ibyo nkora<br />
atari ugutema ukuboko kuntunze-<br />
‘ideology’ y’ubukoloni bw’ingoma<br />
ya Kagame, abereye umutekenisiye<br />
mukuru.<br />
Nkuko nabivuze ariko njye<br />
narimo kwibaza ibindi; bari<br />
abategetsi bakomeye, bayoboye<br />
inzego zikomeye. Ariko se muri<br />
uwo mubonano nanjye, bari mu<br />
nyungu z’iki? Z’gihugu? Izihe?<br />
Z’ishyaka/ubutegetsi? Oya. Bose<br />
bari bateranyijwe n’inyungu<br />
za Musoni James nk’umuntu.<br />
Uretse icyo, byari inyungu za<br />
sosiyete y’ubucuruzi-Tri-Star yari<br />
yanditswe, bayoboraga nubwo bari<br />
abategetsi-ni n’abanyermari. Icya<br />
gatatu ni amatiku bari bifitiye. Uyu<br />
munsi, twivugire iby’ubucuruzi<br />
ibindi tubireke.<br />
Ubutegetsi bwa Kagame<br />
n’ubucuruzi<br />
Urutonde rw’amasosiyete<br />
y’ubucuruzi mu gihugu no hanze<br />
yacyo by’abategetsi bakuru b’u<br />
Rwanda (hera ku bo maze kuvugaho<br />
haruguru) n’ibyitirirwa ishyaka riri<br />
ku butegetsi (FPR) mu magambo<br />
bivuze iki ku nyito nagarutseho<br />
haruguru? Tubaye twirengagije<br />
amwe mu mayeri ubwo bucuruzi<br />
bukoresha mu kwiyandikisha no<br />
gukora (turabigarukaho hasi),<br />
kuba abategetsi benshi muri<br />
Leta ya Kagame kugeza ubu<br />
baragiye bakoreshwa nka ba nyiri<br />
sosiyete z’ubucuruzi zitandukanye<br />
(ndavuga nka kuko ukuri ni<br />
ukundi), bivuze iki? Ni abanyemari<br />
cyangwa abategetsi? Ubayoboye se<br />
ahinduka iki? Enterprenuer mukuru<br />
cyangwa Perezida? Ariko se iyo<br />
mitungo itangiye no kugera ku<br />
rwego rw’indege zihenze zikorera<br />
hanze iva he? Umushoramari<br />
nyawe ninde? U Rwanda? Oya, ni<br />
abategetsi-abanyemari.<br />
Gihamya zikomeje kwiyongera<br />
Yashoborwa n'umunyemari nkawe (Photo/ Archive)<br />
Mu minsi ishize (ku ya 14<br />
Gashyantare, uyu mwaka),<br />
ikinyamakuru The Times, kimwe<br />
mu binyamakuru bikomeye muri<br />
Afurika y’epfo cyatangaje inkuru<br />
ishingiye ku bucukumbuzi ku<br />
isosiyete yanditse aho muri Afurika<br />
y’epfo yitwa Replie Investments,<br />
‘y’abanyarwanda’ ifite indege<br />
ebyiri zihenze cyane z’ubwoko<br />
bwa Bombardier Global Express<br />
BD-700.<br />
The Times muri iyo nkuru,<br />
itangazwa n’uburyo igihugu<br />
gikennye-kimwe mu bikennye<br />
cyane muri Afurika cyagira izo<br />
ndege. Kwibaza ku Rwanda n’izo<br />
ndege ni uko muri ya mayeri, bisa<br />
nkaho ari iz’u Rwanda. Ariko sibyo,<br />
kuko iyo ziba iz’u Rwanda, Replie<br />
yakabaye ari kigo cy’u Rwanda<br />
nk’ibindi ariko siko bimeze-nta<br />
yindi gihamya ikenewe. Impamvu<br />
Leta ikoreshwa ahubwo byafatwa<br />
nka gihamya ko ziba zaraguzwe<br />
mu mafaranga y’abanyarwanda.<br />
Hagize umudepite cyangwa undi<br />
muyobozi w’u Rwanda uretse<br />
abatoni bake Kagame yabisangije,<br />
uvuga ko afite icyo azi kuri izo<br />
ndege nakwemera ko ntsinzwe-ngo<br />
u Rwanda rwaziguriye Perezida?<br />
Muri bije y’uwuhe mwaka? Nta<br />
ntumwa ya rubanda yandusha<br />
amakuru? Ndabashinyagurira.<br />
Ntiriwe ngaruka ku kibazo<br />
n’isesengura Didas yakoze mu<br />
nomero iherutse, nta gushidikanya<br />
ko izo ndege ari iz’umunyemari<br />
wa mbere ukomeye mu Rwanda-<br />
Paul Kagame. Ndemeranya<br />
T e k i n i s i y e m u k u r u<br />
m'ubucuruzi bwa Kagame na<br />
FPR: James Musoni (Photo/<br />
Archive)<br />
n’abantu batinye gutangazwa,<br />
batangaje ko ari umutungo we<br />
bwite. Muri make, amaze gushora<br />
imari ahatandukanye mu Rwanda,<br />
imari ye yakomeje kuba nyinshi,<br />
ahitamo no gushora hanze-ashinga<br />
amasosiyete akomeye nka Replie<br />
Investments-yego, ni umunyemari<br />
kandi ntabwo abihakana (ku baba<br />
bashaka kubihakana).<br />
Kubihakana ubu ntibigishobotse,<br />
amayeri ajyanye n’ibyo yo<br />
yarashaje, ahubwo hazigwe<br />
uburyo bwo kubyemera no<br />
kubyumvikanisha nk’ikintu<br />
cyiza-kugira Perezida ukize,<br />
kandi urimo kurushaho gukira<br />
nubuwo abo ayobora barushaho<br />
gukena. Nyuma yo gutaka ubwo<br />
bwiza bw’umuperezida ukize,<br />
banagerageza gutekenika ubwiza<br />
bwo kugira abategetsi bakoreshwa<br />
(amazina) mu bucuruzi n’inyungu<br />
zirimo.<br />
Ikindi abatekenisiye bashakira<br />
ibisobanuro n’inyungu ziri mu<br />
kugura indege mu mafaranga ya<br />
rubanda/y’igihugu ariko ibyaguzwe<br />
bikaba iby’umuntu cyangwa abantu<br />
ku giti cyabo-kubitekenika byaruta<br />
kubihakana-ariko ndi mu biki ?<br />
Ninde wambwiye ko babihakana?<br />
Ngo bataba iki? Babibazwa nande<br />
ubundi? Ntibarwanye? Icyo cya<br />
nyuma kiroroshye kucyumvabisaba<br />
gusa kubahiriza itegeko,<br />
umwanditsi umwe yise ; «itegeko<br />
ryo kudatekereza», niryo ryafasha<br />
umuntu kumva ko abantu birwaniye<br />
bagafata ubutegetsi batabazwa<br />
ibyo bakora.
Iryo tegeko ryagufasha no<br />
kumva vuba ibisobanuro byose<br />
baguha navugaga mu kanya.<br />
Ntabwo ari ikintu gishya nzanye,<br />
kuko Kagame ubwe yigeze<br />
gutanga ibisobanuro ku bijyanye<br />
n’Akazu muri Leta ye, avuga<br />
ko abantu bavugwa barwanyeyasubizaga<br />
inkuru nari nanditse<br />
mu kinyamakuru Umuseso ku<br />
‘kazu’. Ni impamvu ikomeye rero.<br />
Muri Afurika iyo ni impamvu yo<br />
kwiba ; kuba wararwanye.<br />
Minisitiri umwe w’umusirikare<br />
muri Uganda, yagejejwe imbere<br />
y’umucamanza wari wahawe<br />
Komisiyo yo gukurikirana<br />
inyerezwa ry’amafaranga yo<br />
kurwanya SIDA, uwo mutegetsi<br />
yavugwagaho, maze atangiye<br />
kumubaza, wa muminisitiri<br />
aramubaza ati ; «Ariko wowe<br />
ubwo twarwanaga wari urihe?»,<br />
baje kumufunga, avanwa no<br />
muri Leta, ariko yumvikanishije<br />
imitegekere yo muri Afurika.<br />
Umuntu warwanye agafata<br />
ubutegetsi (abandi bo rero<br />
ngo banahagaritse jenoside),<br />
yemerewe kurya amafaranga yari<br />
kugabanya abicwa na SIDA, nta<br />
nkurikizi.<br />
Uwahagaritse jenoside kuki<br />
atafata miliyari z’amadolari mu<br />
misoro cyangwa ayarigishijwe<br />
mu bigo bya Leta, akagura indege,<br />
mukajya muzikodesha kugira ngo<br />
azigendemo? Ikibabaje ni uko<br />
nubwo byaba ari byo ko ufite abo<br />
wakijije ushobora kwisanga mu<br />
gihe umaze ku butegetsi wishe<br />
abarenze abo wakijije biciye mu<br />
bukene, inzara, indwara n’abo<br />
ufunga kubera ko bavuze ibyo<br />
ukora bakabikuriramo ubuzima<br />
bubi no gupfa igihe kitaragera.<br />
Ku bucuruzi, Kagame ubwe<br />
yiyemereye ko ishyaka riri ku<br />
butegetsi, ayoboye riri mu bucuruzi<br />
kandi ko rikize. Ku rundi ruhande<br />
ariko, abakurikiranira hafi ibyitwa<br />
ibya FPR mu bucuruzi basanga<br />
ntaho bihuriye n’ishyaka ahubwo<br />
ari iby’abantu ku giti cyabo-<br />
kandi koko nta kiyanditseho, nta<br />
raporo yabyo abanyamuryango<br />
bahabwa yewe na bamwe biyita<br />
abayobozi b’iryo shyaka-FPR<br />
rero nubwo nayo ari sosiyete<br />
y’ubucuruzi kurusha uko ari<br />
ishyaka, abanyemari b’abategetsi<br />
nibo bakomeye. FPR ni system<br />
buririramo kuba abanyemari gusa-<br />
UMUSESO<br />
ibijyanye n’uko ‘system’ ikora,<br />
umwanditsi umwe yabigarutseho<br />
bihagije mu nomero ishize.<br />
Hashize imyaka myinshi, iki<br />
kinyamakuru kigaruka ku bijyanye<br />
na sosiyete z’ubucuruzi nka Tri-<br />
Star, Prime Holdings n’abacuruzi<br />
nka Hatari Sekoko, byose bigenda<br />
bihurira kuri FPR na Kagame.<br />
Replie iri muri urwo rwego,<br />
dore ko kimwe n’ibindi bikorwa<br />
byinshi bifatwa nk’ibya Kagame,<br />
yahawe abitwa ba nyirayo-Sekoko<br />
Hatari, Mannaseh Nshuti na Paul<br />
Nyirubutama-ntabwo bisaba<br />
iperereza cyangwa ubumenyi<br />
bwinshi kumenya ko abo batatu<br />
ari ibikoresho-amazina yabo<br />
akoreshwa gusa, atari bo batunze<br />
izo ndege n’iyo sosiyete.<br />
Mu mayeri FPR ikoresha ayo<br />
yo yamaze kumenyekana. Uko<br />
Tri-Star ifite abitwa ba nyirayo,<br />
Prime Holdings, Horizon<br />
n’ibindi byinshi byose bihabwa<br />
ba nyirabyo kuko ba nyirabyo<br />
by’ukuri bafite inyungu zituma<br />
badashaka kwigaragaza ubuabitwa<br />
ba nyirabyo twaberetse<br />
uburyo bahora bahinduka<br />
bitewe n’icyizere bafitiwe cyo<br />
kuba baba bakoreshwa ako<br />
kazi. Hano, bivuze ko abo<br />
bose bakoreshwa guhagararira<br />
inyungu z’umunyemari nyawekandi<br />
nabwo bibaye ibyabo baba<br />
bahindutse abanyemari bategetsi<br />
ku buryo ubayoboye nawe aba ari<br />
umunyemari, ariko ukuri ni uko<br />
igihugu kiyobowe n’abanyemari<br />
nubwo icyo batorewe ari imyanya<br />
y’ubutegetsi.<br />
Ibijyanye n’icyo amategeko avuga<br />
ku bayobozi n’ubucuruzi sinirirwa<br />
mbigarukaho kuko ibyo byabaye<br />
baringa kuva kera. Amategeko<br />
abuza abategetsi gucuruza mu<br />
Rwanda yagiyeho basanzwe ari<br />
abanyemari nta nubwo babivamontibishoboka.<br />
Ikibazo umuntu<br />
asigara areba, ni ingaruka gusa.<br />
Ubwo bucuruzi bwatangiranye<br />
n’ubutegetsi bwa Kagame mu<br />
1994, akenshi bizwi ko ayo<br />
masosiyete ari aya FPR (yari akiri<br />
na make), ariko uko igihe kigenda,<br />
bamwe mu batoni b’ingoma<br />
bagiye basohoka ukuri kwabyo<br />
bakugejeje hanze bihagije, abari<br />
imbere kurusha abandi, bakaba<br />
bemeza ko ibikomeye byinshi<br />
cyane cyane aho izina Hatari<br />
<strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong>-<strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />
Sekoko rigaragara, ari ubucuruzi<br />
bw’ibukuru-bw’umunyemari wa<br />
mbere mu Rwanda. Imvo n’Imvano<br />
y’uwo mutungo n’imari, ni<br />
ubutegetsi-ni ukuvuga ibyakabaye<br />
ari umutungo wa rubanda, uva mu<br />
musaruro w’igihugu mu misoro<br />
ndetse n’inkunga, bagiraho<br />
ububasha nk’abategetsi. Cyakora<br />
hari n’akayabo kavanywe mu<br />
ntambara za Kongo, na duke kuva<br />
mu misanzu y’aba FPR bakatwa<br />
mu buryo bunyuranye.<br />
Kuko nta gushyidikanya ko<br />
igishoro kinini muri izo mari,<br />
abanyarwanda zose batazi,<br />
batazanamenya, kiva mu mitungo<br />
ya rubanda, ubwo bucuruzi burimo<br />
‘elements’ zuzuye zo kunyereza<br />
umutungo w’igihugu n’ibindi<br />
bijyane nabyo na ruswa. Ihuriro<br />
yabyo n’imvugo yo kurwanya<br />
ruswa mu Rwanda, nayigarutseho<br />
kenshi, sinirirwa nyisubiraho.<br />
Yewe n’ihuriro ryabyo n’ubukene<br />
bikomeje kwiyongera mu Rwanda<br />
ntabwo nakwirirwa mbisubiramo<br />
kuko twabigarutseho kenshi.<br />
Iyo ubucuruzi bwikubiwe<br />
n’umunyemari umwe cyangwa<br />
sosiyete imwe, abakorera<br />
umushahara nabo igice kinini<br />
bakagitangamo umusanzu, imisoro<br />
itangwa ikavamo akayabo kajya<br />
gushorwa mu mari z’abategetsi,<br />
ubukene bwaburira he?<br />
Ubusumbane bwo burumvikana<br />
cyane. By’umwihariko ku<br />
ndege, hari n’uko zikodeshwa<br />
n’imisoro y’abaturage kandi<br />
aribo ‘baziguze’, ariko akaba atari<br />
izabo.<br />
Ni kimwe n’ihuriro ryabyo<br />
n’ijambo Kagame aherutse kuvuga<br />
asaba abayobozi gukorera inyungu<br />
z’abaturage aho kwita ku nyungu<br />
zabo bwite-ni imvugo itandukana<br />
ikigera mu ngiro uhereye kuri<br />
Perezida Kagame ubwe uzi neza<br />
ibyo byose tuvuga. Urugero? Ubu<br />
se Kagame azi ko Nyirubutama<br />
akora akazi ka Ambasade cyangwa<br />
acunga Replie muri Afurika<br />
y’epfo? Nka Perezida amuyobora<br />
mu bihe? Raporo atanga Kigali<br />
ni iza Replie cyangwa imibereho<br />
y’abanyarwanda muri icyo gihugu?<br />
Nshuti Mannasseh amugira inama<br />
ku bukungu cyangwa amuha<br />
ishusho y’uko Replie ihagaze?<br />
Naho se abaminisitiri be bakuru<br />
bakurira ‘Board’ z’ibigo bya<br />
FPR? Mannaseh yabihozemo<br />
akiri na minisitiri. Musoni James<br />
n’abandi. Ntabwo Kagame abizi?<br />
Ndabivuze numva ndimo kwisetsa<br />
njyenyine.<br />
Kagame nk’umunyemari, FPR<br />
nka sosiyete<br />
Muri make, FPR uretse kuba<br />
‘system’ y’ubutegetsi nkuko<br />
umwanditsi umwe yabigarutseho<br />
mu nomero y’Umuseso iherutse, ni<br />
sosiyete y’ubucuruzi, ariko ikitwa<br />
umutwe wa politiki mu rwego<br />
rwo kugira ubutegetsi bufasha<br />
abanya-system na sosiyete kugera<br />
ku nyungu twavuze haruguru.<br />
Kagame nawe yaba nyiri iyo<br />
mitungo cyangwa yaba ari Perezida<br />
ariko abo ayoboye ari abanyemariabajyanama<br />
be, abajyanama<br />
muri za Ambasade, bigaragaza<br />
ukuri kuri we-umunyemari<br />
ukomeye. Gusa, ukuri ni uko abo<br />
bajyanama, abitwa abacuruzi nka<br />
Sekoko Hatari n’abandi ahanini<br />
ari intumwa z’umunyemari, ariko<br />
cyane cyane sosiyete y’ubucuruzi<br />
ya FPR.<br />
Ibyo byose, byerekana ishusho<br />
nyakuri y’ubutegetsi bumaze<br />
imyaka bwivuga ibigwi,<br />
bwiyamamaza cyane ku<br />
miyoborere myiza-ibikorwa byo<br />
kubyumvisha benshi icyo kinyoma<br />
Urup. 11<br />
ISESENGURA<br />
Kagame, FPR mu bucuruzi:<br />
Ikibazo kirihe? Ntibarwanye?<br />
nabyo babishoramo akayabo, ariko<br />
ubanza ukuri gukomeje kwanga<br />
gushya-ubusanzwe byavugwaga<br />
n’Umuseso, bikitwa ibihuha, none<br />
bigeze muri The Times n’ibindi<br />
bitangazamakuru bikomeye, ibyo<br />
batarashobora guha amafaranga<br />
ngo bitangire kubataka nta<br />
kwibaza ku bikorwa nk’ibyo<br />
bitanga isura nyayo y’ubutegetsi<br />
bwa Kagame-ubutegetsi<br />
bw’igitugu, bukandamiza<br />
abaturage, bwigwizaho umutungo<br />
wa rubanda n’ibindi.<br />
Kugeza uyu nmunsi, ku bantu<br />
bamwe bubahiriza rya tegeko<br />
umusomyi umwe w’Umuseso<br />
amaze iminsi asobanura ryo<br />
kudatekereza, ibyo byose ;<br />
kwiharira ubucuruzi no<br />
kubushoramo umutungo wa<br />
rubanda, igitugu cyo kubirinda<br />
n’ibindi ni ‘sawa’ kuri Kagame<br />
n’abambari be barwanye<br />
‘bakifatira’ igihugu, babyumva<br />
vuba. Kuki twese tutabyumva<br />
gutyo? Dore inzira ; kudatekereza,<br />
kutibaza ku ngaruka zabyo,<br />
kumenya ko kubiceceka ari<br />
ugukunda igihugu, imiyoborere<br />
myiza n’ibindi nk’ibyo tumaze<br />
imyaka cumi n’itandatu yose<br />
(cyangwa yonyine) twigishwa.<br />
Charles Kabonero<br />
Ubuyobozi bw'ikinyamakuru umuseso<br />
burashimira byimazeyo abakunzi bacyo<br />
bifatanyije nacyo mubihe bikomeye<br />
abanyamakuru bacyo barimo mu cyumweru<br />
gishize; ari abatwohereje SMS<br />
ziduhumuriza, ababashije kuduterefona,<br />
abatwoherereje ubutumwa kuri E-mail,<br />
abatubwiye ko bari kumavi basenga,abandi<br />
badufatiye iryiburyo, abadusuye ndetse<br />
n'ababitekereje ariko ntibibashobokere.<br />
Abari mu gihugu n'abari hanze yacyo<br />
twongeye kubashimira inkunga n'urukundo<br />
mwatugaragarije munzira turimo yo<br />
kurwanya ikinyoma, n'ejo hazaza h'u<br />
Rwanda habereye abana bacu twese.<br />
Imana namwe ikomeze kubarinda nkuko<br />
mutahwemye kubitwifuriza.<br />
Ubwanditsi
Urup. 12<br />
ISESENGURA<br />
Hashize hafi umwaka mu Rwanda<br />
hatangiye amashyaka ya politiki<br />
atavuga rumwe n’ishyaka<br />
riri ku butegetsi n’andi mashyaka<br />
arishyigikiye[mouvence présidentielle].<br />
Ibyo byatangijwe n’ishyaka Imberarakuri<br />
rya Bernard Ntaganda. Iryo shyaka<br />
ryemerewe gukora bitagoranye cyane,<br />
ku buryo byatangaje nanone benshi mu<br />
gihugu nk’u Rwannda, abanyarwanda<br />
n’amahanga bari baziho kutihanganira<br />
abakeba. Bernard Ntaganda n’ishyaka<br />
rye Imberakuri batangiranye ubukana<br />
n’ubutwari bitamenyerewe mu Rwanda<br />
bavugira ku mugaragaro; ibyo benshi<br />
bavugira mu matamata batishimiye<br />
ku buyobozi bwa F.P.R n’amashyaka<br />
ayishyigikiye. Ntibyatinze ariko kuko FPR<br />
yahise imwereka ko mu myaka 15 imaze<br />
ku butegetsi itataye igihe. Ntaganda abo<br />
bari bafatanyije bamuhindutse nk’ijuru,<br />
batangira kumurega igitugu ndetse no<br />
kubiba amacakubiri mu banyarwanda.<br />
Ubwo Senat iba ifunguriwe inzira yo<br />
kumuhata ibibazo birebana n’ibyo<br />
abahoze ari abakamarade be bamurega.<br />
Mu gihe Ntaganda atifuza ko iyo dosiye<br />
itakwoherezwa kwa Ngoga uyitegereje,<br />
cyangwa ngo Senat ifate umwanzuro wo<br />
gusesa ishyaka rye, Ntaganda ubukana<br />
yabaye abushyize hasi ariho ararwana<br />
no kwisobanura ngo arebe ko iyo nkota<br />
ya Damokarasi imumanitse ku mutwe<br />
yashyirwa hasi.Nibikunda aziruhutsa.<br />
Nawe ari mu bakeneye gusengerwa.<br />
Ibyo ari byo byose, Ntaganda akwiye<br />
gushimirwa kuba yaratinyutse gufata iya<br />
mbere agakoma imbarutso n’abandi bari<br />
bafite ibyo batemeranyaho n’ishyaka FPR R<br />
riri ku butegetsi n’amshyaka ayishyigikiye<br />
baratinyutse babishyira ahagaragara.<br />
Nibwo ishyaka riharanira demokarasi no<br />
kurengera ibidukikije mu Rwanda [Parti<br />
Démocratique Vert du Rwanda cyangwa se<br />
Geen Party of Rwanda] rivutse ubwo hari<br />
kuri tariki ya14/<strong>08</strong>/2009.<br />
Green Party ntabwo yagize amahirwe<br />
nk’ay’Imberakuri ya Bernard Ntaganda<br />
kuko yo yahuye n’uruva gusenya. Muti<br />
byayigendekeye bite?<br />
Kuri tariki ya 30/9/2009 niho yagombaga<br />
gukora Inama Rusange[congrès]<br />
yo kwemeza amategeko y’ishyaka<br />
yagombaga kwoherezwa muri minisiteri<br />
gusaba uburenganzira bwo gukorera<br />
ku mugaragaro. Iyo nama yagomba<br />
kubera i Kana kuri Ste Famille kandi bari<br />
babiherewe uruhushya. Saa mbiri za mu<br />
gitondo abatumirwa bamaze guhabwa<br />
imyanya, mbere gato yuko inama itangira,<br />
Akarere ka Nyarugenge kamenyesheje mu<br />
nyandiko abayobozi ba Green Party ko<br />
bategetswe gusubika inama bakazasaba<br />
indi tariki.<br />
Kuri tariki ya 30/10/2009 bongeye<br />
guhabwa uruhusa rwo gukora inama<br />
rusange n’Akarere ka Nyarugenge.<br />
Inama yagombaga kubera kuri St Paul.<br />
Kuri iyo tariki, abapolisi bitwaga ko<br />
baje kubacungira umutekano bahatanze<br />
abatumirwa kuko saa mbiri za mu gitondo<br />
bari bahasesekaye.<br />
Mu ma saa tatu n’igice, icyumba cy’inama<br />
cya St Paul cyari cyakubise cyuzuye. Mu<br />
ma saa ine nibwo notaire wa Leta yahageze<br />
ahabwa umwanya w’icyubahiro. Mbere<br />
UMUSESO<br />
<strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong> -<strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />
Uruhare rw’abanyamerika n’abongereza mu<br />
kudindiza demukarasi mu Rwanda<br />
gato yo gutangira inama rusange, abayobozi<br />
ba Green Party babanje gushimira<br />
ubuyobozi bw’Akarere ka Nyarugenge<br />
ndetse na Polisi y’Igihugu biratinda. Icyo<br />
batari bazi ni uko impano bashimiraga yari<br />
iroze[cadeaux empoisonné]. Nyuma gato<br />
inama rusange igitangira, za maneko [nkuko<br />
itangazamakuru ryabitangaje] zatangiye<br />
kwisaza no gukubita intebe, abaturage<br />
bari baje mu nama baherewe uruhushya.<br />
Icyakurikiyeho ni akavuyo k’abaturage<br />
bakiza amagara yabo basohoka n’abapolisi<br />
bari mu ikinamico n’izo za maneko<br />
nkuko ikinyamakuru kimwe [umuvugizi]<br />
cyabivuze neza ngo (zizikina kurusha abo<br />
muri Holly Wood).<br />
Aho ako kavuyo karangiriye, abaturage<br />
bagarutse mu cyumba cy’inama barongera<br />
baricara. Mu gihe inama igiye kongera<br />
gutangira, umuyobozi umwe wa polisi<br />
yasabye indangururamajwi maze<br />
abayobozi ba Green Party bayimuha,<br />
ababwira ko agiye guhumuriza abaturage.<br />
Ababwira ko ntawongera kubahohotera,<br />
ko polisi ihari bashobora gukomeza inama<br />
yabo. Abayobozi ba Green Party ndetse<br />
n’abaturage bongeye gutungurwa bumvise<br />
wa mupolisi ababwiye ngo nibahaguruke<br />
batahe nta nama ikibaye kuko ari nta<br />
mutekano. Abayobozi ba Green Party<br />
babaye nk’abafashwe n’amashanyarazi,<br />
barebana nk’abataziranyi babuze ayo<br />
bacira n’ayo bamira. Muri uwo mugoroba<br />
umuvugizi wa Polisi witwa Erick<br />
Kayiranga ndetse na Radiyo Rwanda<br />
batangarije abanyarwanda n’amahanga ko<br />
ibyabereye kuri St Paul ari abayoboke ba<br />
Green Party basubiranyemo. Nguko uko<br />
iturufu yo kutazongera kwemerera Green<br />
Party gukora inama rusange yatekinitswe.<br />
Nyuma y’iryo tekinikwa, nta muntu ufite<br />
icyumba cy’amanama wo mu Karere ka<br />
Nyarugenge wongeye kwemerera Green<br />
Party gukodesha icyumba cye. Impanvu<br />
ntuyimbaze.<br />
Aho Green Party biyigaragariye ko<br />
itifuzwa [indésirable] mu Karere ka<br />
Nyarugenge, yimukiye mu Karere ka<br />
Gasabo iba ariho isaba uruhushya rwo<br />
gukorera inama rusange. Icyo Green Party<br />
yibagiwe cyangwa yiyibagije, ni uko<br />
Akarere ka Gasabo nako kari ku butaka<br />
bwa FPR kandi kagendera ku mategeko<br />
yayo. Nimwihangane mwunve uko<br />
byayigendekeye.<br />
Kuri tariki ya 05/11/2009 Green Party<br />
yandikiye Akarere ka Gasabo isaba<br />
uruhushya rwo gukoresha inama rusange.<br />
Akarere ka Gasabo kashubije ku itariki<br />
ya 06/11/2009 kamenyesha ubuyobozi<br />
bwa Green Party ko mbere yo guhabwa<br />
uruhushya, babanza bakazana icyemezo cya<br />
polisi cyemeza ko ibyabereye kuri St Paul<br />
mu Karere ka Nyarugenge, bitazongera<br />
kubera mu Karere ka Gasabo. Ubuyobozi<br />
bwa Green Party bwandikiye Umuyobozi<br />
mukuru wa polisi y’igihugu imusaba icyo<br />
cyemezo bwasabwe n’Akarere ka Gasabo<br />
kuri tariki ya 11/11/2009.<br />
Ku itariki ya 23/11/2009 nyuma y’iminsi<br />
12 , Umuyobozi wa polisi y’igihugu<br />
Arashyigikiwe: Kagame (Photo/<br />
Archive)<br />
yandikiye abayobozi ba Green Party<br />
abamenyesha ko adashobobora gutanga<br />
icyo cyemezo ngo mu gihe ataramenya<br />
abahungabanyije umutekano mu nama<br />
yo kuri St Paul ku wa 30/10/2009, asaba<br />
abayobozi ba Green Party ko niba babazi<br />
babamumenyesha.Kuri tariki 23/11/2009<br />
ubuyobozi bwa Green Pary bwashubije<br />
Umupolisi mukuru w’igihugu ko abateje<br />
akavuyo muri congrès ya Green Party atari<br />
abayoboke bayo, kandi ko bakagombye<br />
kumenywa na polisi kuko ariyo yabafashe<br />
ikabatwara. Abayobozi ba Green Party<br />
banahaye Umukuru wa polisi y’igihugu<br />
amazina y’abantu babiri bashoboye kumenya<br />
na za aderese z’aho bakorera.Nyuma<br />
y’iminsi 59 kuri tariki ya 22/<strong>01</strong>/2<strong>01</strong>0,<br />
Umuyobozi Mukuru wa polisi y’igihugu<br />
yongeye kwandikira ubuyobozi bwa Green<br />
Party abumenyesha ko we ashinzwe gucunga<br />
umutekano w’abantu n’ibyabo, ko<br />
uruhushya rwo gukora amanama rutangwa<br />
n’inzego z’ubutegetsi ndetse anagenera<br />
kopi y’iyo baruwa Akarere ka Gasabo.<br />
Kuri tariki ya 02/02/2<strong>01</strong>0 ubuyobozi<br />
bwa Green Party buhereye ku ibaruwa<br />
bwohererejwe n’Umuyobozi Mukuru wa<br />
Polisi, bwongeye gusaba uruhushya rwo<br />
kuzakoresha inama rusange ku itariki ya<br />
12/03/2<strong>01</strong>0, inaboherereza kopi y’ibaruwa<br />
yohererejwe n’ubuyobozi bukuru bwa<br />
polisi y’igihugu.Ku itariki ya 10/02/2<strong>01</strong>0,<br />
Akarere ka Gasabo kashubije Green Party<br />
ko kadashobora gutanga uruhushya rwo<br />
gukora inama igihe cyose bataramenya uko<br />
polisi yacyemuye amakimbirane arangwa<br />
mu bayoboke ba Green Party ndetse bagenera<br />
kopi y’iyo baruwa ubuyobozi bukuru<br />
bwa polisi y’igihugu. Sibwo se Green<br />
Party ibaye agaterera nzamba ka nyina wa<br />
Nzamba nuhura na Green Party mu mpinga<br />
ya Nzamba untahirize Green Party.<br />
Green Party yabaye agatenesi kariho gaterwa<br />
hagati y’Akarere ka Gasabo na Polisi<br />
y’igihugu.Umusifuzi ninde? Nimufore uwo<br />
ari we. Reka tube turetse agatereranzamba<br />
ka Green Party, tugaruke ku rindi shyaka<br />
naryo ritavuga rumwe n’iriri ku butegetsi<br />
n’amashyaka arishyigikiye ari ryo FDU<br />
Inkingi ry’umutegarugori Umuhoza Ingabire<br />
Victoire. Uyu mutegarugori yasesekaye<br />
ku kibuga cy’indege i Kanombe kuri<br />
tariki ya 17/<strong>01</strong>/2009 avuye mu buhungiro<br />
i Burayi, aho yaramaze imyaka irenga 15.<br />
Avuye i Kanombe yagiye gushyira indabyo<br />
kuri mémorial y’abatutsi bazize génocide<br />
iri ku Gisozi. Ari amagambo yavugiye ku<br />
kibuga cy’indege i Kanombe, ari n’ayo<br />
yavugiye kuri mémorial ya Gisozi, nta<br />
gishya cyarimo kuko yose yari amagambo<br />
twari dusanzwe twumva avugira hanze<br />
y’igihugu. Igishya ni uko yayavugiye mu<br />
Rwanda kandi ayo magambo akaba ari<br />
ntawe uratinyuka kuyavugira mu Rwanda,<br />
habe n’abazungu. Abibazaga rero ko gahunda<br />
ya politiki Ingabire Victoire yari afite<br />
ari hanze y’igihugu azagera mu Rwanda<br />
agahita ayihindura, bashubije amerwe mu<br />
isaho. Uretse ko imyambi amaze iminsi<br />
araswa n’inzego zinyuranye, uko igenda<br />
imukomeretsa niko igenda imuca intege<br />
nkuko Green Party iriho izicibwa, nkuko<br />
imberakuri iriho izicibwa. Ibyo byose ni<br />
ibyerekana ko mu Rwanda urubuga rwa<br />
politiki rufitwe na FPR gusa n’amashyaka<br />
ayishamikiyeho ko ari nta wundi urwemerewemo.<br />
Ariko se ni ukugeza ryari?Icyo<br />
kibazo maze kukibaza abayoboke benshi<br />
ba FPR duhura tukaganira. Bose bansubiza<br />
ko opposition idashoboka mu Rwanda ngo<br />
kubera ko FPR yubatse URUKUTA RWA<br />
BETON opposition idashobora kumeneramo.<br />
Narongeye ndababaza nti: mu mateka<br />
y’isi uhereye ku Bagereki, ukagera ku Baromani,<br />
ugasimbuka abandi maze ukagera ku<br />
bakoloni na Appartheid, ukanyaragasa ukagera<br />
ku bihange by’abanyafurika nabyo<br />
byubatse INKUTA ZA BETON zo kurinda<br />
ubutegetsi bwabo bw’igitugu, ninde muri<br />
abo bose igikuta cye cya BETON cyitahirimanye<br />
nawe? Ibyo muzabibaze ba nyakwigendera<br />
Mobutu w’icyahoze ari Zaire,<br />
Juvenal Habyarimana wo mu Rwanda,<br />
Revi Palavi wo muri Irani[Le shah d’Iran]<br />
Saddam Hussen wo muri Iraki n’abandi<br />
benshi; bazabasubiza ko ibyo bikuta byabo<br />
igihe cyarageze bahirimana nabo. Twageze<br />
aho, abo twaganiraga babura icyo bansubiza,<br />
bagiye kugenda ndababwira ngo babe<br />
baretse mbacire umugani. Barihanganye<br />
ndababwira ngo mu kinyarwanda hari umugani<br />
ugira uti: igitinda kikaza ni amenyo<br />
ya ruguru. Nabasobanuriye ko amenyo ya<br />
ruguru iyo igihe cyayo cyo kumera kigeze<br />
asohoka neza anyuze mu nzira yabigenewe.<br />
Ariko iyo hari ikiyabujuje kunyura muri<br />
iyo nzira yabigenewe, yishakira indi nzira.<br />
Niho usanga abantu bamwe bafite amenyo<br />
amwe hafi y’urusenge rw’akanwa, andi<br />
hejuru y’ishinya. Izo ncuti zanjye nazo<br />
nazibwiye ko igitinze kizaza mu Rwand<br />
ari demokarasi. Nibakomeza kuyibuza<br />
kwinjira mu Rwanda mu nzira nziza, igihe<br />
nikigera izishakira inzira ariko itari nziza<br />
kuko inziza izaba yaranizwe. Demokarasi<br />
kandi ntishobora kugera mu gihugu kitagira<br />
opposition; bityo nta opposition, nta<br />
na demokarasi. Ariko, igitinze kizaza mu<br />
Rwanda, ni demokarasi, ikibazo ni uko tutazi<br />
inzira izishakira iyo ari yo kuko inzira<br />
zayigenewe bigaragara ko zifunze. Ariko<br />
ntitwihebe dukomeze dusenge Imana<br />
ishobora kudukorera igitangaza ku ncuro<br />
ya kabiri.Umutwe w’iyi nyandiko uragira<br />
Ni inzitizi? (Photo/ Archive)<br />
uti:Uruhare rw’Amerika n’ u Bwongereza<br />
mu kudindiza demokarasi mu Rwanda.<br />
Nubwo ari nta byinshi nshaka kubavugaho<br />
kuko uruhare runini ari urwacu twebwe<br />
abanyarwanda, kandi hakaba ari nta<br />
mpaka(discussion) twagiranye ngo bisobanure,<br />
ndatanga impanvu zisanzwe zizwi<br />
akaba ari zo zatumye mpa iyi nyandiko<br />
uriya mutwe. Impanvu nashingiyeho ni<br />
eshatu:<br />
1Abanyamerika n’Abongereza ni incuti<br />
z’u Rwanda<br />
Mu nkunga u Rwanda ruhabwa n’amahanga<br />
Amerika iza ku isonga. Amerika ifasha igisirikare<br />
cy’u Rwanda mu mahugurwa ndetse<br />
no mu bikoresho bya gisirikare. Ibyo nta<br />
gihe Radio Rwanda itabitumenyesha cyereka<br />
iyo ari amabanga ya gisirikare kuko<br />
nayo itabimenya. Abanyarwanda bashimira<br />
Amerika iyo nkunga itera u Rwanda kandi<br />
bazakomeze natwe tuzahora dushimira.<br />
Abongereza nabo tubazi nk’incuti z’u<br />
Rwanda zirukomeyeho. Abongereza batanga<br />
amasomo n’amahugurwa anyuranye mu<br />
gipolisi cy’u Rwanda, ndetse ikanagifasha<br />
igiha ibikoresho gikenera mu kazi kacyo ka<br />
buri munsi. Nabo abanyarwanda babashimira<br />
inkunga baha u Rwanda izahore yiyongera.<br />
Hariho abavuga ko Abanyamerika<br />
n’Abongereza atari incuti z’u Rwanda ko<br />
ari incuti za Perezida Kagame. Abo ntabwo<br />
nemeranya nabo, kuko inkunga badutera<br />
zifasha abanyarwanda, nta na rimwe<br />
ndumva hari uvuga ko inkunga yagenewe<br />
u Rwanda yagiye mu mufuka wa Perezida<br />
Kagame, uretse ko rimwe na rimwe habaho<br />
abafasha be bamuhemukira; ariko ntatinda<br />
kubyamagana iyo bimenyekanye. Jye nemera<br />
ko Abongereza n’Abanyamerika ari<br />
kimwe mu byo bamukundira. Imfashanyo<br />
bageneye u Rwanda igera ku banyarwaanda.<br />
Ibyo natwe abanyarwanda turabimukundira<br />
kandi tukabimushimira<br />
2 Nta kijya gihinduka mu nzira ya<br />
demokarasi muri Afurika amahanga<br />
atabigizemo uruhare rugaragara<br />
Iyo mvuga amahanga, mba nvuga<br />
Amerika ,Ubumwe bw’ u Burayi n’ u<br />
Bwongereza kuko aribo bategeka iyi si ya<br />
Komeza k' urup 15
IKIGANIRO<br />
Prof. Bamenya : Urakomeye Dogiteri,<br />
nizeye ko uri amahoro.<br />
Dr. Hishamunda: Prof, ngaho ndaho<br />
ariko ndiho ntariho noneho ibyo muri<br />
uru Rwanda ni agahomamunwa mba<br />
ndoga Rwabukwisi.<br />
Prof. Bemenya: Ese noneho<br />
turatangirira he ko bigeze ahakomeye<br />
no muri capital bitangiye kuba “boum/<br />
boum” gerenade zitangiye kuvuza<br />
ubuhuha. Muri PS Imberakuri na<br />
bombori bombori yabo irakomeje<br />
ndetse noneho barifuza no kuyigeza<br />
kuri Papa wabo mu batisimu Sarkozy,<br />
ndabona bitazoroha.<br />
Dr Hishamunda: Yewe ntibyoroshye<br />
ni kuriya bitangira ibijya gucika bica<br />
amarenga. Mzee Gashikazi niwe uzi<br />
kuryoshya inkuru maze akongeraho<br />
ngo maze nawe uti iki? <strong>No</strong>ne se koko<br />
urabona abatekinisiye badatangiye<br />
guca amarenga na za gerenade maze<br />
nawe uti iki? Njyewe ibikoba bitangiye<br />
kunkuka kandi sinjye njyenyine<br />
n’abandi ubwoba ni bwose. Mbere yo<br />
kwibaza kuri izi gerenade batangiye<br />
kutujugunyamo badukinira hejuru mu<br />
bikomeye, reka tubanze dusubukure<br />
aho twagereje ubushize.<br />
Prof. Bamenya: Ko twavuze<br />
byinshi turasubukurira he? Nyibutsa<br />
kuko ndumva mu mutwe wanjye<br />
hacyumvikanamo urusaku rwa gerenade<br />
burya abasirikare mwaragowe.<br />
Dr. Hishamunda: Ubwo duherukana<br />
wambwiye ko guhangana na FPR<br />
bishoboka ariko ko bigomba ubuhanga,<br />
wanambwiye ko Abanyapolitiki nka<br />
Ingabire, Ntaganda na Frank bose<br />
ngo uretse no gushobora ntawe ubona<br />
ukwiye kuyobora u Rwanda. Ibi bintu<br />
byombi birakomeye cyane cyane ku<br />
gihugu cyitegura kujya mu matora;<br />
nsobanurira neza byarandenze.<br />
Prof. Bamenya: Nibyo koko ibyo byose<br />
narabivuze kandi ndabisubiramo ndetse<br />
nisobanure. Reka mpere kuri Madamu<br />
Ingabire Victiore wa FDU –Inkingi<br />
niwe urimo kuvugisha abantu na Leta<br />
amagambo menshi. Ku bwanjye rwose<br />
nsigaye nibaza niba uyu mutegarugori<br />
adakorera Kagame rwihishwa kandi<br />
akorera ku mugaragaro. Impamvu<br />
mbyibaza, ni uko ari mu murongo wo<br />
guhanagura burundu ishyaka rye mu<br />
ruhando rwo guhangana na FPR, bityo<br />
akaba yahita agororerwa umwanya<br />
mwiza muri Politiki, ishyaka rye<br />
rikagenda nka nyomberi nk’ayandi<br />
yose yamubanjirije. Ababigenje batyo<br />
bose baragororewe, ubu ni ibikoresho<br />
bya FPR. Niba rero atari uko bimeze<br />
yaba yarahisemo intangiriro mbi<br />
kuko gushirika ubwoba kwe ntabwo<br />
yagukoresheje atangiza urubuga<br />
rw’impaka abanyarwanda benshi twari<br />
twiteze, ahubwo n’ibyari kuzashoboka<br />
yabishubije inyuma kuko aho gushyira<br />
muri gahunda icyamuzanye aririrwa<br />
yitaba muri Police yisobanura, ubundi<br />
akajya kubonana na za Ambassade<br />
atarashobora no kwandikisha ishyaka<br />
UMUSESO <strong>No</strong> <strong>397</strong>,<strong>01</strong> - <strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />
Urup. 13<br />
Impamvu Ingabire adakwiye kuyobora u Rwanda<br />
Aho FPR ivana ibinyoma niho 'opposition' yakura ukuri n’imbaraga<br />
rye. Agize gutangira nabi none agiye<br />
gukubitwa mpaga adakandagiye no mu<br />
kibuga, ni akumiro peee!<br />
Dr. Hishamunda: Prof, uramenye<br />
utagwa muri wa mutego w’amoko<br />
ngo umushinje ingengabitekerezo ya<br />
Jenoside nkuko Leta yabitangiye bikaba<br />
bigiye gufata.<br />
Prof. Bamenya: Dr. urabizi ko njyewe<br />
iby’amoko narabirenze nubwo nemeza<br />
ko agomba kubaho nkuko yaremwe.<br />
Ku birebana n’ubwoko nta kibazo na<br />
kimwe mfite kuri Madamu Ingabire<br />
kuko ubwoko Atari bwo buyobora;<br />
hayobora ubwenge. Impungenge zanjye<br />
ahubwo zishingiye ku cyerekezo arimo<br />
kuganishamo ubwenge twamwibazaho<br />
kuko turi benshi bamwibazaho.<br />
Dr. Hishamunda: <strong>No</strong>ne se urashaka<br />
kunyemeza ko Ingabire nta bwenge<br />
afite? Niba ari ko ubibona abandi si<br />
ko babibona kuko nanjye nganira na<br />
benshi.<br />
Prof. Bamenya: Ntabwo nigeze mvuga<br />
ko Madamu Ingabire adafite ubwenge,<br />
icyo navuze ni impungenge ndimo<br />
guterwa n’aho ubwenge bwe arimo<br />
kubwerekeza cyangwa se aho burimo<br />
kumwerekeza kuko ntaramenya neza<br />
urimo kuyobora undi, gusa ikigaragarira<br />
buri se ni uko bombi bari kugenda nabi<br />
bitari ngombwa.<br />
Dr. Hishamunda: Reka nkwibarize,<br />
ukurikije ibihe turimo bitoroshye<br />
n’amateka y’igihugu cyacu; ari mu<br />
itsembabwoko ryakorewe abatutsi,<br />
urabona Madamu Ingabire amakosa<br />
afite ari ayahe? Cyangwa ari wowe uri<br />
mu mwanya we wabyifatamo gute?<br />
Prof. Bamenya: Ikintu nkundira<br />
kuganira nawe ni uko interuro z’ibibazo<br />
byawe, rimwe na rimwe ziba zirimo<br />
ibisubizo umuntu utabizi yagira ngo ni<br />
njyewe ugutegurira ibyo uri bumbaze.<br />
<strong>No</strong>ne se Dr., nkuko umaze kubyivugira<br />
ibihe turimo wongeyeho amateka ya<br />
Jenoside yakorewe abatutsi, sicyo<br />
kigeragezo cya mbere cyambaye<br />
n’indorerwa bitwereka neza urwego<br />
rw’abanyapolitiki u Rwanda rufite.<br />
Dr. Hishamunda: Ndifuza ko wampa<br />
igisubizo kitarimo ikibazo.<br />
Prof. Bamenya: Icyo nshaka<br />
kwerekana, ni uko duhereye kuri<br />
ayo mateka y’u Rwanda, bitwereka<br />
neza ko umuntu wese ushaka gukora<br />
politiki mu Rwanda uwo ariwe wese,<br />
agomba kwirinda kuzana ibikomere<br />
bishya mu banyarwanda, akirinda<br />
kuba yatoneka ibihasanzwe. Niba ibi<br />
bintu byombi Ingabire abyumva neza<br />
ariko akabyirengagiza nkana ni ikibazo<br />
kizamukomerera cyane. Niba atabyumva<br />
kandi, sinumva ukuntu yayobora<br />
abanyarwanda. Niba koko ari ukuri<br />
atabyumva nabwo bizamukomerera.<br />
Niba ashaka gukora politiki, muri make<br />
iyo niyo nzira y’umusaraba Ingabire<br />
yatangiye nkuko Kabonero n’Umuseso<br />
yabikomojeho aho yagize ati: uruhare<br />
Ikiganiro cya Dr Hishamunda na Prof : Bamenya (igice cya 4)<br />
Reka nkwibarize, ukurikije ibihe<br />
turimo bitoroshye n’amateka<br />
y’igihugu cyacu; ari mu<br />
itsembabwoko ryakorewe abatutsi,<br />
urabona Madamu Ingabire<br />
amakosa afite ari ayahe?<br />
rwa Ingabire mu nzira y’Umusaraba<br />
yatangiye yo kwinjira muri politiki y’u<br />
Rwanda. Utumva ibyo tumaze kuvuga<br />
cyangwa se akabyirengagiza nkana,<br />
icyo gihe uba wibarije umusaraba.<br />
Ugomba kwitegura no kuwuheka kuko<br />
ntawawugutwaza.<br />
Dr. Hishamunda: Prof., rwose<br />
njyewe ndakumva ariko ntabwo ari<br />
umunyarwanda wese wemera ko<br />
Ingabire arengana cyangwa se afite<br />
amakosa mu myitwarire ye, cyane<br />
cyane iyo azamuye ikibazo cy’abahutu<br />
bapfuye nabo bagomba kwibukwa<br />
ndetse no guhana ababishe. Ndangira<br />
ngo umbire uko wasubiza umuturage<br />
ubona Ingabire nk’umucunguzi kandi<br />
ni benshi.<br />
Prof. Bemenya: Umva rero<br />
ndabona ikibazo cya Madamu kigiye<br />
kudutwarira umwanya ariko kuko ari<br />
ikibazo gikomeye kandi gishobora<br />
gukomerekeramo abanyarwanda<br />
benshi, reka tukive imuzi tukirangize<br />
mbere yo kujya ku bindi. Uko mbyumva<br />
byose ndabikubwira ntaca ku ruhande.<br />
Icya mbere Ingabire yagombaga kuva<br />
i Burayi aje gufasha abanyarwanda<br />
bagera kuri miliyoni 10, gushaka umuti<br />
w’ibibazo bibugarije nk’abanyagihugu.<br />
Umutego wa mbere yaguyemo atazi<br />
imbaraga zawo, ni uko muri gahunda<br />
ateganyirije abanyarwanda yahereye<br />
ku bibazo by’abapfuye yirengaje<br />
iby’abazima kandi ari byo bigomba<br />
kubanza.<br />
Dr. Hishamunda: Kagire inkuru,<br />
bimpe neza numve! Wibuke ko ubu<br />
muri akanya mpagarariye umuturage<br />
usanzwe Ingabire atezeho amajwi<br />
ari nayo yazamuhesha intsinzi.<br />
Kuvuga abahutu bapfuye no kubibuka<br />
ugeretseho no guhana ababishe<br />
urumva atari iturufu nziza; bivugwa ko<br />
abahutu ari bo bagize umubare munini<br />
w’abatuye u Rwanda.<br />
Prof. Bamenya: Ku muntu utazi<br />
politiki niko byakumvikana, ariko<br />
umuntu usobanukiwe neza, iyo ni<br />
inzira iganisha mu irimbi. Mbere<br />
yo kuvugira abapfuye, Ingabire<br />
yagombaga kubanza kuvugira abazima<br />
aho guhitira ku Gisozi iyo abanza<br />
akareba abapfakazi bo ku mpande<br />
zombie, abahutu n’abatutsi, akifatanya<br />
nabo kumva ibibazo byabo byose kandi<br />
bose. Ibyo byari kumuhesha amanota<br />
kuri ayo moko yombi kurusha kuvugira<br />
disikuru isharira hejuru y’amagufwa<br />
atamwumva, none se amagufwa<br />
aratora? Hariya Ingabire yaribeshye,<br />
yiganye abazungu kuko avuye i Burayi<br />
kandi ari umunyarwandakazi; ahubwo<br />
iyo amara kwifatanya na bariya<br />
batwakazi bo ku mpande zombie,<br />
bakamuherekeza bakajya ku Gisozi<br />
bakabanza kunamira abatutsi bazize<br />
itsembabwoko yari kuba atsinze FPR<br />
igitego cya mbere cy’umutwe kuko yo<br />
byayinaniye. Ubumwe n’ubwiyunge<br />
FPR yo ibunyuza muri Government<br />
aho ivangavanga abakoze Jenoside<br />
n’abatutsi b’ibisambo, maze ikababatiza<br />
Leta y’ubumwe n’ubwiyunge. Iki<br />
kinyoma rero kiri mu bya mbere<br />
Ingabire yagombaga gutsinda atavunitse<br />
none niwe watsinzwe agitangira. Hano<br />
birababaje, byumvikane neza ntabwo<br />
abatutsi bose bari muri Leta ari ibisambo,<br />
nta nubwo abahutu bose bayirimo ari<br />
abagenosideri ariko mu nzego zo heju<br />
cyane ahenshi niko bimeze kuko ari byo<br />
bifasha Systeme gukomeza kuyobora<br />
nk’aho ari ishyaka.<br />
Dr. Hishamunda: <strong>No</strong>ne se Prof,<br />
Ingabire nk’umunyapolitiki, abahutu<br />
bapfuye yari kubavuga ryari kandi<br />
yagombaga gukoresha iyihe mvugo<br />
kugira ngo atamaganwa.<br />
Prof. Bamenya: Nkuko maze kubivuga,<br />
Ingabire yatsinzwe agitangira kandi<br />
nyamara yari afite amahirwe yo gukora<br />
politiki neza kubera impamvu nyinshi<br />
tuzagarukaho. Kuvuga abahutu bapfuye<br />
ntabwo ubwabyo ari cyo kibazo. Ikibazo<br />
ni “contexte” yabivugiyemo. Urwibutso<br />
aho kumubera ikimenyetso cy’abatutsi<br />
bazize ubwoko bwabo, ahubwo<br />
rwamubereye urubuga rwiza rwamuhaye<br />
umwanya wo kugaragaza akababaro<br />
Dr. urabizi ko njyewe iby’amoko<br />
narabirenze nubwo nemeza ko<br />
agomba kubaho nkuko yaremwe.<br />
yatewe n’urupfu rw’abahutu. Aha rero<br />
yerekana neza ko yananiwe gutsinda<br />
amarangamutima yatewe n’urupfu<br />
rw’abahutu. Aha rero herekana neza ko<br />
yananiwe gutsinda amarangamutima<br />
ye kandi ashaka kuzaba umukandida<br />
w’abanyarwanda. Yahise ahinduka<br />
umukandida w’ubwoko. Ibi ni nko<br />
gutsindwa ataburanye. Abahutu bose<br />
bajya ku Gisozi ntabwo bose bababajwe<br />
n’abatutsi ariko ugiye ku Gisozi agomba<br />
kubahiriza icyo hateganyirijwe niyo<br />
muri we yaba atabyemera. Udashobora<br />
kubyihanganira agomba kwirinda<br />
kujyayo. Abahutu bapfuye bashobora<br />
kuvugwa ku birebana n’ubutabera ariko<br />
ntabwo bivugirwa ku rwibutso.<br />
Dr. Hishamunda: Prof, mfite ubwoba<br />
ko nawe ushobora kuba ubogamiye<br />
ku batutsi; gusa ikibazo cy’abahutu<br />
bapfuye gihangayikishije Ingabire<br />
ntabwo urimo kugisobanuraho neza.<br />
Ibindi numvise tubyumvikanaho,<br />
sobanura.<br />
Prof, Bamenya: Erega nawe urashaka<br />
kubivanga nka Ingabire; abahutu<br />
bagomba gukurikiranwa kugira<br />
ibyabo bisobanuke barahari. Ingabire<br />
afite uburyo nka bubiri yakoresha<br />
kuri iki kibazo. Uburyo bwa mbere<br />
ni ukwegeranya amadosiye yabo<br />
n’ibigendana nayo byose akabishyikiriza<br />
inkiko. Ikibazo cyangwa se ihurizo<br />
rikomeye muri ubu buryo bwa mbere,<br />
ni uko bigaragara ko FPR ariyo<br />
Ingabire ashinja kandi akaba agomba<br />
kwiyambaza ubutabera bw’uregwa<br />
urwo rubanza ruramutse rubayeho<br />
ubu rwacibwa nk’urw’Umuseso na<br />
Minisitiri Musoni. Ingabire yakwisanga<br />
ariwe ukatiwe azira kubeshyera FPR<br />
no kwivanga mu buzima bwayo bwite.<br />
Uburyo bwa kabiri ari nabwo bwamara<br />
Ingabire agahinda, ni uko yaba<br />
Perezida w’u Rwanda kandi ashobora<br />
kuzarinda asaza atabigezeho cyangwa<br />
akaziyambaza ubutegetsi buzasimbura<br />
FPR. Byose ni ikibazo cy’igihe kuko<br />
Komeza k'urup. 15
Urup. 14 UMUSESO <strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong>- <strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />
IBIMBABAZA<br />
‘Ubukene bwo mu mutwe’;<br />
Yego, burahari si ibanga<br />
Perezida Paul Kagame aherutse<br />
kubwira abanyamakuru ko<br />
ikibazo bafite cyane, ari<br />
ubukene bwo mu mutwe kurusha<br />
ubw’amafaranga. Ayo magambo<br />
yayababwiye nyuma yaho bamwe<br />
mu banyamakuru bamutakambiye ko<br />
bakennye cyane, bamusaba inkunga.<br />
Abo banyamakuru ni bamwe bahisemo<br />
gukorera ubutegetsi bwa Kagame,<br />
babutaka nta ‘critique’, bashaka ko<br />
bubatunga biciye mu matangazo<br />
n’amafaranga. Abo ni nabo ubu bajya<br />
mu biganiro agirana n’abanyamakuru.<br />
Nyuma yo gutakamba basaba<br />
amafaranga ari nayo yatumye bataka<br />
Leta, bagahitamo guhara ubwigenge<br />
bwabo nk’abanyamakuru, Kagame<br />
yihutiye kubamenyesha ko ahubwo<br />
bakennye mu mutwe-nibyo kandi,<br />
ndemeranya nawe ijana ku ijana.<br />
Kuki?<br />
Mbere na mbere, umunyamakuru<br />
wemera guhara intwaro y’ubwigenge<br />
mu kazi k’itangazamakuru,<br />
agahitamo gutaka ubutegetsi<br />
n’abategetsi mu bibi n’ibyiza; ibibi<br />
abishakira ibisobanuro, aba akennye<br />
mu mutwe nubwo utakwirirwa<br />
ushakisha izindi mpamvu. Ariko<br />
birenze aho, kwemera kubikora<br />
utabona ko Kagame ubigusaba ubwe<br />
azabigusuzugurira, ni ubundi bukene<br />
bwo mu mutwe. Ikimenyetso cya<br />
gatatu gikomeye ariko ni ibibazo<br />
bamubaza aho mu biganiro agirana<br />
nabo.<br />
Ndemeza ko Kagame atajya muri<br />
biriya biganiro ashaka kubazwa<br />
ibibazo bikomeye ku miyoborere<br />
y’igihugu cye nk’ibijyanye na ruswa<br />
ya FPR, ubusumbane, uruhare rwe<br />
n’abandi bategetsi mu bucuruzi<br />
(nk’uburyo u Rwanda rubeshyerwa<br />
ko rufite indege 2), n’ibindi, ariko<br />
na none akora biriya biganiro ashaka<br />
gusubiza ibibazo bimwe biba biriho<br />
bijyanye na ‘diplomacy’, Democracy,<br />
isura y’u Rwanda n’ibindi ku rwego<br />
mpuzamahanga kimwe n’abandi<br />
baperezida.<br />
Ariko kugeza uyu munsi, buri gihe<br />
yisanga ahubwo asubirizwa iyo<br />
abanyamakuru bahaguruka kubaza<br />
bagatangira bataka ‘Mituelle’,<br />
imiyoborere myiza, aho kongeraho<br />
ikibazo cy’amavuriro adafite ibitanda<br />
(abarwayi bavurwa baryamye kuri<br />
sima), bakamwibariza utubazo<br />
twabaye mu mirenge, amakosa y’aba<br />
nyumbakumi, Inyama (zingaro) zo<br />
muri ‘Le Pringtemps’, amatiku yo<br />
mu bigo byo hasi cyane n’ibindi<br />
by’abantu ku giti cyabo bidafite aho<br />
byagombye guhurira n’umukuru<br />
w’igihugu. Urebye ikiganiro<br />
kirangira asubije ibibazo nka bibiri<br />
gusa bimureba koko nka Perezida.<br />
Ku ruhande rumwe, umuntu yibaza<br />
niba abanyamakuru babiterwa<br />
n’uko babonye ko Kagame<br />
ari Perezida wikundira<br />
twa ‘Details’ nk’utwo,<br />
ariko ukurikije ababibaza,<br />
ikigaragara ni uko impamvu<br />
ikomeye ari ubukene bwo mu<br />
mutwe. Impamvu zibutera<br />
ni nyinshi kandi ntabwo ari<br />
amashuri make nkuko benshi<br />
babikeka (n’ubwo ubumenyi<br />
buke bubifitemo uruhare) ariko<br />
ahanini ni ukutamenya icyo<br />
bashaka n’uburyo bakigerahobaba<br />
bashaka gushimisha<br />
Kagame nabyo bikabananira<br />
kuko atari yo nshingano<br />
y’itangazamakuru.<br />
Ikindi ni uko hari abatinya<br />
kubaza ibibazo bikomeye<br />
bihari kugira ngo batabura umugati,<br />
bigatuma bagaragaza ubukene bwo<br />
mu mutwe wenda batabusanganyweibyo<br />
ari byo byose, Kagame yavuze<br />
ukuri-bakennye mu mutwe. Uruhare<br />
rwa Kagame n’ubutegetsi bwe muri<br />
ubwo bukene ahanini ni uko abafite<br />
ubwo bukene mu mutwe ari bo batoni<br />
b’ingoma mu itangazamakuru kuko<br />
mu kwandika byitwa ko bavugira<br />
ubutegetsi, nubwo ushaka n’icyo<br />
babuvugiraho ukakibura.<br />
Ibimenyetso by’ubukene bwo<br />
mu mutwe, Kagame yabwiye<br />
abanyamakuru ni byinshi. Kagame<br />
uzi neza amakosa ubutegetsi<br />
bwe bukora, ibinyoma bubeshya,<br />
amanyanga bukora na za ‘scandal’<br />
mu micungire y’umutungo<br />
n’ibindi byinshi akaba atarabona<br />
itangazamakuru ribitohoza ngo<br />
ribigaragaze, agomba kumva<br />
ko abantu bakennye mu mutwe;<br />
kunanirwa gucukumbura ‘scandals’<br />
nyinshi zikorwa n’ubutegetsi biterwa<br />
n’impamvu nyinshi ku banyamakuru<br />
n’ibinyamakuru bitandukanye<br />
ariko by’umwihariko ku bo akunze<br />
kuganira nabo kumva ibyo bamubaza<br />
n’ibibazo bihari yiyiziye, nta yindi<br />
mpamvu yabona uretse ubukene<br />
bwo mutwe.<br />
Ikindi kimenyetso cy’ubwo bukene<br />
bwo mu mutwe ku banyamakuru no<br />
kunanirwa kugira ‘resiponsibility’ ku<br />
bibazo byabo-bakajya kubishakira<br />
ibisubizo kwa Kagame. Ni ubukene<br />
bubi cyane. Ni nkuko umutoza<br />
w’ikipe imwe yajya gushakira<br />
ibisubizo by’ikipe ye ku mutoza<br />
w’iyindi bahanganye-uba ufite<br />
ikibazo mu mutwe. Ibimenyetso<br />
navuze hano nta gushidikanya<br />
ko harimo kimwe cyangwa bibiri<br />
yibazagaho avuga ko abanyamakuru<br />
bakennye mu mutwe.<br />
Gusa, ubwo bukene bwo mu mutwe,<br />
ntabwo bugaragara mu banyamakuru<br />
gusa, buri no mu bayobozi, bukaba<br />
bwihishe cyane mu mvugo ya<br />
na<br />
Charles B.<br />
KABONERO<br />
“Nkuko nyakubahwa Perezida wa<br />
Repubulika ahora abidukangurira”,<br />
imvugo benshi bakoresha muri<br />
disikuru zabo zose. Muri make, nta<br />
bitekerezo byabo, oya, ni imiyoboro<br />
y’ibyo Kagame ashaka, atekereza.<br />
Ni abakene mu mutwe-nabo kandi<br />
barushaho gukena kuko basa<br />
nkaho batabona ko Kagame aba<br />
abibabonamo. Ubukene bwo mu<br />
mutwe hari aho buterwa n’ubumenyi<br />
buke ahandi ikaba ‘environment’.<br />
Ku itangazamakuru ni ikibazo<br />
gikomeye cyane. Muri iki gihe<br />
haravugwa cyane ibijyanye<br />
n’abanyamakuru kwiga, kugira ibigo<br />
bifite imitungo n’ibikoresho n’ibindi<br />
nk’ibyo nk’ibisubizo ku bibazo biri<br />
mu itangazamakuru. Nyamara,<br />
ndemeza ko nubwo abanyamakuru<br />
bo mu Rwanda bahabwa za<br />
miliyoni, bakagira ibikoresho biruta<br />
ibya CNN, ntabwo ibibazo bafite<br />
bizakemuka mu mikorere kuko ibyo<br />
bitavura ubukene bwo mu mutwekandi<br />
impamvu zibitera ntabwo<br />
ari ubukene bw’amafaranga gusa<br />
cyangwa kubura ibikoresho, oya.<br />
Kubaza Kagame ikibazo gikwiye<br />
umukuru w’igihugu ntabwo<br />
bisaba ibikoresho (habaza umutwe<br />
n’umunwa), none umutwe niba<br />
ukennye, amafaranga, ‘Camera’<br />
nziza, ‘Recorder’ nziza byabigiramo<br />
ruhare ki? Ku batinya kubaza ibibazo<br />
bizima kubera ubwoba, buzamarwa<br />
n’amafaranga n’ibikoresho?<br />
Nibagenda mu modoka nziza<br />
bazabaza ibibazo byiza?<br />
Naho se abamaze kugurwa (birimo<br />
no kuvanwa mu kato bamwe<br />
bashimira Kagame ku mugaragaro),<br />
bagahindurwa ibikoresho, akaba ari<br />
yo mpamvu bagaragaza ubukene mu<br />
mutwe, mu myandikire n’imibarize,<br />
bazahindurwa n’amafaranga<br />
n’ibikoresho, oya. Cyeretse uvuze<br />
ko nibabona amafaranga, bazaba<br />
batakireba ibya ‘publicité’, bigatuma<br />
babaza batikanga. Ariko se,<br />
byashoboka bite, kandi amafaranga<br />
bayashaka kuri Leta/Kagame?<br />
Ntibishoboka.<br />
Kwiyongera kw’ubumenyi biciye<br />
mu mashuri nkuko bisabwa,<br />
bizafashaho gato-ni gato kuko n’ubu<br />
mu bagaragaza ubwo bukene harimo<br />
n’abize ariko ubwo bukene babuterwa<br />
n’izindi mpamvu navuze. Bisaba<br />
ibindi byinshi; guhindura imyumvire<br />
n’imitekerereze, kwiyubaha, kubaha<br />
umwuga, kwigenga n’ibindi byinshi<br />
ku banyamakuru na ‘environment’<br />
bakoreramo ndetse na ‘system’ yose<br />
kuko nkuko nabivuze impamvu<br />
zimwe zitera ubukene bwo mu<br />
mutwe mu banyamakuru zinabutera<br />
mu bategetsi, bigaragaza ko zimwe<br />
atari ‘individual’, ahubwo ziri<br />
‘institutional’, ‘Structual’, ‘political’<br />
n’ibindi byinshi.<br />
Icyo nemera cyo, ubwo bukene bwo<br />
mutwe burahari cyane, kandi kuba<br />
Kagame yarabuvuze ni byiza wenda<br />
bizatuma n’abatagira isoni bazigira<br />
birinde kugaragaza ibimenyetso<br />
byabwo-ibibazo babaza, ibyemezo<br />
bafata nko kwigurisha muri Leta,<br />
imyandikire n’imivugire ku<br />
bategetsi. Ikindi nemeza ni uko, ku<br />
banyamakuru bivuje ubwo bukene<br />
bwo mu mutwe, ubukene busanzwe<br />
bw’amafaranga babwivanamo<br />
batarinze kwaka inkunga<br />
Kagame n’ubutegetsi bwe-kandi<br />
barabyubahirwa nubwo banabizira<br />
kuko kugeza ubu ahanini ubukene<br />
abanyamakuru bamwe bafite mu<br />
mutwe bufasha Kagame n’ubutegetsi<br />
bwe.<br />
ibimbabazaa@yahoo.<strong>com</strong><br />
STUDY FOR CAREER SUCCESS<br />
Invest in your future with professional study & training from<br />
this accredited British College, respected worldwide. Gain<br />
the skills and knowledge needed for a new or better job,<br />
good pay, self-development, security and top qualifications.<br />
For a FREE Prospectus and information visit the website, or<br />
write, fax, or email your name and details to:<br />
The Registrar, Cambridge International College,<br />
PO Box 1378, Southampton, SO17 3WX, Britain<br />
Email: info@cambridgetraining.<strong>com</strong><br />
Website: www.cambridgecollege.co.uk<br />
Whatever your educational level, knowledge or experience, CIC<br />
has study for you to achieve your potential and earn success:<br />
Certificate, Diploma, Honours Diploma,<br />
BA and MBA Programmes<br />
� Business, Management, Administration, Project Management<br />
� International Business, Marketing, Sales, Advertising & PR<br />
� Accounting, Finance, Economics, Commerce, Banking<br />
� Hotel, Travel, Tourism, Hospitality, Purchasing, Logistics, Transport<br />
� Leadership, Strategy, Business Development, Organisation<br />
� Human Resource/Personnel, Employee Development, Insurance<br />
� English, Secretarial, Communication, Computers & IT, Stores<br />
Diploma Fees £190 or US$380 - so get ahead of others!<br />
Fees include Study Materials, Training Guide, Tests & Answers, Exam,<br />
Assessment, Award. Study at your pace to ensure your success.
IKIGANIRO<br />
Bikurikira urup 13<br />
gikora byinshi.<br />
Dr. Hishamunda : Ndabyumvise koko<br />
Madamu henshi yakoze imibare nabi<br />
ariko se turetse iby’amarangamutuma<br />
ye, ni iyihe mirongo migari yagombaga<br />
kumufasha kumvikanisha politiki<br />
ye ari ntawe akomerekeje, ese byari<br />
gushoboka?<br />
Prof. Bamenya: Uko yari kwitwara<br />
twabivuze bihagije; ariko muri rusange<br />
hari ibintu nka bitatu byari kumufasha<br />
kugira umurongo usobanutse. Icya<br />
mbere yagombaga kugira ikipe<br />
y’inzobere mu bumenyi butandukanye<br />
“amategeko: imibereho y’abaturage,<br />
ubukungu, politiki mpuzamahanga,<br />
Communication, ikoranabuhanga<br />
n’ibindi n’ibindi”. Ibyo byose byari<br />
kumufasha cyane gukurura FPR<br />
akayinjiza mu kibuga cy’impaka<br />
kuko dosiye zose yari kuba afite icyo<br />
azisobanukiweho. Kubura abahanga<br />
b’ingeri zitandukanye bamugira inama,<br />
byatumye akoresha iturufu imwe gusa<br />
yo kwibuka abahutu bapfuye. Ntabwo<br />
ashobora gutsinda FPR avuga gusa<br />
iby’abahutu bapfuye atanerekana<br />
ibimenyetso mu gihe FPR yo yerekana<br />
uko Jenoside yakozwe ndetse<br />
n’abayikoze. Aho kuzana abahanga<br />
kandi benshi, Ingabire yazanye abantu<br />
bake kandi bashobora no gutabwa<br />
muri yombi nkuko byagendekeye<br />
Ntawangundi. Aha niho hatuma nibaza<br />
niba Ingabire atatubeshya, akaba atari<br />
umunyamuryango wa FPR dore ko<br />
System i Burayi ari ho ikorera cyane.<br />
Umurongo wa kabiri ukomeye Ingabire<br />
UMUSESO<br />
yirengagije cyane wose atasobanukiwe,<br />
ni uwo kumenya gukurikiranya neza ku<br />
rutonde ibyo ishyaka rishyize imbere<br />
muri politiki kandi bikubahirizwa<br />
cyane cyane mu gihe nk’iki. Urugero<br />
aho gutangirira ku bahutu bapfuye<br />
n’uburyo bwo kwibukwa, yari kubanza<br />
kuvuga ku kibazo cy’abaturage bo<br />
ku Kibuye bavanywe mu masambu<br />
yabo n’imiryango yabo bagahabwa<br />
ibihumbi ijana na mirongo tanu kugira<br />
ngo imirima y’icyayi ibone ubutaka<br />
buhagije. Iki ni ikibazo cyiza cyane<br />
ku munyapolitiki ushaka gukubita hasi<br />
“System”. Ku bijyanye no kumenya<br />
gukora urutonde, kera FPR yerekanye<br />
ubuhanga abashaka gukora politiki mu<br />
Rwanda bakwiye kuyigiraho. Ikibazo<br />
cyo gucyura impunzi cyazaga ku<br />
mwanya wa nyuma muri za “ Priorités”<br />
zayo kandi mu by’ukuri ari cyo cyari<br />
nyamukuru. Uzi impamvu ku rutonde<br />
rwayo demokarasi yazaga imbere yo<br />
gucyura impunzi, ni uko bari bazi ko<br />
mu macenga ya politiki hazamo imitego<br />
myinshi ku buryo gucyura impunzi<br />
byashoboraga gushakirwa ikindi<br />
gisubizo cya politiki cyashoboraga<br />
gutuma abanyarwanda bataha FPR<br />
idafite ingufu. Uko kureba kure kwa<br />
FPR kwavuyemo umusaruro bifuzaga;<br />
ubu ijambo rikomeye ifite, ni uko yirinze<br />
gushyira imbere amarangamutima yayo<br />
none ubu iyo demokarasi yakangishaga<br />
abantu bose, yayishyize ku wa kajwiga.<br />
Ngiyo politiki; impunzi zaratashye,<br />
demokarasi irabura ariko Systeme<br />
iraganje. Umurongo wa gatatu Ingabire<br />
atamenye cyangwa yirengagije, ni<br />
uw’amarangamutima. Dufate urugero<br />
“ BARACK OBAMA” akiyamamaza,<br />
<strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong>- <strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />
abateguraga za disikuru ze birindaga<br />
cyane gushyiramo imirongo igaragaza<br />
ko ababajwe by’umwihariko n’ibibazo<br />
by’abirabura kandi bagera kuri<br />
miliyoni mirongo itanu zose. Ibi<br />
byatumye atagaragara nk’umukandida<br />
w’abirabura ahubwo nk’umuntu<br />
ubabajwe n’ibibazo by’abakene muri<br />
rusange n’abazungu barimo. Iyo niyo<br />
politiki. Ubu ashobora kuvuga ibibazo<br />
by’abirabura atikanga. Ubu yamaze<br />
kuba Perezida, intamenya weee!<br />
Dr. Hishamunda: Hari ikindi kibazo<br />
abantu benshi njya numva bibaza bagira<br />
bati: ko hari abahutu benshi bishwe<br />
atari abasirikare, atari n’interahamwe<br />
kuki bitakwitwa Jenoside?<br />
Prof. Bamenya: Hari ikintu gikomeye<br />
dukwiye twese kumva neza: ubwinshi<br />
bw’abantu bapfuye kabone niyo<br />
baba bahuje ubwoko cyangwa se<br />
bafite ibindi bahuriyeho, ntabwo<br />
urupfu rwabo rwahindurwa Jenoside.<br />
Kubera iyo mpamvu gusa. Muri Iraq<br />
no muri Parastine, Abarabu kandi<br />
b’abayisaramu baraswa buri munsi<br />
kandi ari abasiviri, ariko ntibyitwa<br />
Jenoside; tutiriwe dusubira mu mateka<br />
no Rwanda igisubizo ni kimwe. Ikindi<br />
niyo amagufwa yose yo muri 1994<br />
yashyirwa imusozi agasuzumwa,<br />
igishobora kumenyekana, ni amasano<br />
ya ba nyakwigendera bari bahuriyeho<br />
n’abanyarwanda bakiriho “ADN”. Ibyo<br />
hari n’abazungu bagiye kubifashamo<br />
Leta y’u Rwanda ariko kumenya<br />
ko uwapfuye yari interahamwe<br />
cyangwa yarenganye byo ntibiteze<br />
kumenyekana.<br />
Dr. Hishamunda: Ibintu ndabyumvise<br />
ariko biteye ubwoba kuba umuntu<br />
yabivuga ari umunyapolitiki. Nkurikije<br />
ibisobanuro umpaye, politiki ya<br />
Ingabire izize ibintu bibiri by’ingenzi:<br />
kugaragaza amarangamutima ye<br />
atarabona intebe yo mu Rugwiro no<br />
kuzamura idosiye iremereye y’ishyaka<br />
rye ritaremerwa.<br />
Prof. Bamenya: Yezu ati wabimenye<br />
Dr. Hishamunda: Ubu uwasaba Pasteri<br />
Antoine Rutayisire ko ari umukiristu<br />
utabeshya, ntiyakoresha igiterane cyo<br />
gusabira Ingabire ko ari we byibura<br />
wagerageza gutuma FPR ibira icyuya?<br />
Ariko none muri we afite ikibazo<br />
kitoroshye. Njyewe ndamwumva, ni<br />
nka cya kindi cya Paul muri Bibiriya<br />
aho yagize ati: “Ndashaka gukora<br />
ibyiza, ibibi bikantanga imbere”. Rwose<br />
uriya mutegarugori biraboneka ko<br />
yavuye i Burayi abababajwe n’ibibazo<br />
byacu, akaba yifuza kuba Perezida<br />
w’abanyarwanda bose ariko ibibazo<br />
n’ingorane z’abahutu zikamutanga<br />
imbere. Ngira ngo niyo mpamvu mu<br />
gushaka ubutabera kwe, atajya yibaza ku<br />
bahutu b.abajenosideri bicaje amabuno<br />
yombi muri Leta ya FPR. Ariko ku<br />
rundi ruhande ndamwumva; naramuka<br />
afashe ubutegetsi, bariya bajenosideri<br />
nibo bazamufasha gushinja Inkotanyi<br />
bakoranye nkuko bafasha Inkotanyi<br />
mu gushinja abandi bajenosideri<br />
no kwikiza abatari ngombwa! Ni<br />
agatereranzamba. Profeseri nagira ngo<br />
noneho unyuriremo ibya Ntaganda<br />
wa PS-Imberakuri na Frank wa Green<br />
Party noneho twanzure.<br />
Prof. Bamenya: Abo bagabo bombi<br />
nabo mfite icyo mbanengaho. Reka<br />
tuzabigarukeho mu cyumweru gitaha<br />
ndumva ari byo byiza ndabona bwije.<br />
Urup. 15<br />
Impamvu Ingabire adakwiye kuyobora u Rwanda<br />
Rurema. Mu mwaka wa 1989, kugirango<br />
abayobozi benshi b’Afurika bemere<br />
gufungura imiryango ya demokarasi<br />
bareka opposition igakora, hagombye<br />
kuba icyo bise conference ya La Baule<br />
aho nyakwigendera François Mitterand<br />
yatangarije abanyagitugu b’Afurika<br />
b’incuti z’ u Bufaransa ko utazareka<br />
opposition ngo ikore mu gihugu cye,<br />
atazongera kubona inkunga y’ u Bufaransa<br />
kandi ko butazongera kumushyigikira<br />
mu ruhando mpuzamahanga. Ngiyo<br />
impanvu yonyine yatumye abaperezida<br />
benshi b’igitugu bo muri Afurika<br />
bemerera opposition gukora mu<br />
bihugu byabo. Ababyemeye nta gahato<br />
babarirwa ku mitwe y’intoki. Nubwo iyo<br />
mpinduramatwara yaje guteza ibibazo<br />
byinshi birimo n’intambara z’urudaca,<br />
intambwe mu nzira ya demokarasi<br />
yaratewe kandi ntizasubira inyuma.<br />
Abafaransa baca umugani ngo: “pas<br />
d’ommollette sans casser les oeufs”<br />
ugenekereje mu kinyarwanda ni ukuvuga<br />
ngo: “ ntushora kurya umuleti utabanje<br />
kumena amagi”. Ibyo abanyaburayi<br />
babizi kuturusha kuko iwabo intambara<br />
yo guharanira ubwigenge na demokarasi,<br />
yamaze imyaka ijana. Icyo bise la guerre<br />
de cent ans.<br />
Nyuma ya conference ya La Baule ya<br />
Perezida Mitterand, hakomeje kubaho<br />
intagondwa z’abaperezida b’igitugu<br />
bemeraga oppositions mu magambo ariko<br />
bakazibuza gukora nka oppositions. Aho<br />
ni nko muri Zimbabwe, Kenya, Zaire,<br />
Guinée Konakry n’ahandi henshi. Aho hose<br />
kugirango hagire ikintu gihinduka, ni uko<br />
abo bazungu bahagurukaga bakamagana<br />
izo ncuti zabo ndetse bakageza naho<br />
babafatira ibyemezo bikarishye. Nubwo<br />
ibyo byemezo bikarishye biba birimo no<br />
guhagarika inkunga, ababibabariramo<br />
cyane atari abo bayobozi b’igitugu ahubwo<br />
ari abaturage, abo bayobozi b’igitugu<br />
byagiye bibatera ubwoba bakadohora.<br />
Ibintu nenga iyo mokorere y’abazungu muri<br />
urwo rwego rwo guharanira demokarasi<br />
muri Afurika ni bibiri. Icya mbere ni<br />
uko batangira kugira icyo bakora amazi<br />
yarenze inkombe. Abantu barafunzwe<br />
barengana, abandi barakubiswe ndetse<br />
n’amaraso yabanje kumeneka. Iyo ureba<br />
ukuntu abanyafurika bacurwa bufuni<br />
na buhoro n’abayobozi babo, abazungu<br />
barebera bakazahaguruka ari uko amaraso<br />
yamenetse, abantu bapfuye, wibaza niba<br />
ubuzima bw’umwirabura babuha agaciro<br />
nk’ako baha ubuzima bwabo. Kuki<br />
badakumira ayo marorerwa hakiri kare<br />
ko biza babireba kandi bakaba babifitiye<br />
ubushobozi?<br />
Icya kabiri nenga abo bazungu, ni uko ubona<br />
bashyira imbaraga nyinshi n’amafaranga<br />
menshi muri gahunda zo kurwanya<br />
imitwe yitwara gisirikare{les groupes<br />
armés} ariko ukabona badashishikazwa<br />
cyane no gukemura ibibazo bituma iyo<br />
mitwe yitwara gisirikare ivuka. Niba<br />
abaturage b’igihugu iki n’iki bimwe<br />
uburenganzira bahabwa n’amategeko<br />
y’igihugu cyabo bigatinda, igihe kiragera<br />
bakarambirwa, bagatinyuka amasasu<br />
bakabwiha. Cyangwa bagashakisha<br />
imbunda n’amasasu bagahangana na<br />
ba bandi babima uburenganzira bwabo.<br />
Nguko uko imitwe yitwara gisirikare<br />
ivuka. Niba rero nta gitutu abo bazungu<br />
bashyize ku bayobozi b’Afurika ngo<br />
bubahirize uburenganzira bw’abaturage<br />
babo, iriya mitwe ya gisirikare{les<br />
forces d’interventions rapides] abazungu<br />
bariho bubaka muri Afurika, izahura<br />
n’ibibazo bitoroshye by’abaturage<br />
bashyigikiye iyo mitwe yitwara gisirikare<br />
{les groupes armès} kandi badatinya<br />
amasasu. Abanyamerika, Abanyaburayi<br />
n’Abongereza ingero barazifite.<br />
Mbere yo kwanzura reka tugaruke ku<br />
ruhare rw’Abanyamerika n’Abongereza<br />
mu kudindiza demokarasi mu Rwanda.<br />
Muri iki gihe ibiriho bibera mu Rwanda<br />
mu rwego rwa politike barabibona.<br />
Uburyo Green Party yahohotewe kuva mu<br />
kwezi Kanama 2009 kugeza nuyu munsi<br />
ikijuragizwa barabibona.<br />
Uburyo Victoire Ingabire na mugenzi<br />
we Ntawangundi Joseph bahohotewe ku<br />
biro by’Umurenge wa Kinyinya mu maso<br />
y’abayobozi n’abashinzwe umutekano<br />
barabizi. Inkeke Ingabire ahoraho yo<br />
guhora atumizwa kuri polisi barayibona.<br />
Radiyo Rwanda, umuvugizi wa polisi<br />
y,igihugu n’izindi nzego za Leta uburyo<br />
bamwibasiye barabibona.<br />
Uwitwa Bernard Ntaganda w’Imberakuri<br />
yirirwa yitaba Sénat, nkuko nigeze<br />
kubivuga inkota ya Damokeresi<br />
iracyamumanitse ku mutwe mu gihe<br />
ibyo aregwa bidasobanutse kandi akaba<br />
atabyemera. Kubera ko nta mpaka za<br />
politike zikorwa mu Rwanda ngo bamwe<br />
n’abandi bisobanure, abanyarwanda<br />
ntabwo bazi ahari ukuri ngo banamenye<br />
icyo abo banyepolitike bazira. Abongereza<br />
n’abanyamerika ibikorerwa Bernard<br />
Ntaganda nabyo babimukorera bareba.<br />
Nubwo tutazi neza icyo abo bazungu<br />
batekereza n’icyo bakora ku biriho<br />
bikorerwa abanyepolitiki batavuga rumwe<br />
n’ishyaka riri ku butegetsi FPR, ntawabura<br />
gukeka ko niba Victoire Ingabire, Bernard<br />
Ntaganda, Frank Habineza n’abandi<br />
Dr. Hishamunda: Prof, ndabyemeye<br />
rwose ariko ubutaha ndagira ngo<br />
uzamfashe no gusesengura ibya<br />
gerenade zitangiye guterwa hano,<br />
ziraterwa nande? Ziraterwa kuki?<br />
Ingaruka zifite kuri twe ni izihe,<br />
ndagusabye uzamfashe kubyumva<br />
neza.<br />
Prof. Bamenya: Nta kibazo rwose<br />
turikumwe gusa gerenade zo zishobora<br />
guterwa n’ibice bitandukanye. Inzego<br />
z’iperereza zishobora kubikora kugira<br />
ngo politiki yo guhashya itangire ku<br />
mugaragaro. Abasirikare bari muri iyi<br />
Leta batakiyishaka nabo bashobora<br />
kubikora kandi barimo banakomeye<br />
ndetse banashyigikiwe. Hari<br />
n’abatekinisiye bo hanze y’u Rwanda bo<br />
niko kazi bashinzwe nkuko izina ryabo<br />
ribivuga; mvuge iki ndeke iki? Byose<br />
birashoboka tuzabigarukaho. Igitangiye<br />
kugaragara giteye impungenge,<br />
ni iby’amalisiti y’abanyarwanda<br />
yatangiye gukorwa, ntabwo ari lisiti<br />
y’abagomba kubona imfashanyo<br />
ahubwo ndakeka ko ari gahunda<br />
y’icyerekezo cy’urushyo kuko rurimo<br />
guhanagurwa. Icyo narangirizaho,<br />
ni uko kuva mu mateka ya kera ku<br />
ngoma ya Kayibanda, iteka amalisiti<br />
y’abanyarwanda atera umwaku. Maze<br />
rero ndagushimiye cyane ugende<br />
amahoro, kandi twifatanye n’imiryango<br />
yababuze ababo. Ba nyakwigendera<br />
Imana ibahe iruhuko ridashira. Nawe<br />
Imana ikurinde ni ah’ubutaha.<br />
Dr. Hishamunda: Prof, urakoze<br />
kunyibutsa abavandimwe baherutse<br />
kutuvamo bazize amahere, Imana<br />
ibakire mu bayo, Nyagasani nawe<br />
akomeze abane nawe, ni ah’ubutaha<br />
Uruhare rw’abanyamerika n’abongereza mu kudindiza demukarasi mu Rwanda<br />
Bikurikira urup 12<br />
batarerekezwa iya 1930, ari ukubera abo<br />
bazungu bagikomakoma. Ariko nubwo<br />
bariya banyepolitiki badafunze, barabuzwa<br />
gukora. Bernard Ntaganda nubwo ishyaka<br />
rye ryemerewe gukora ku mugaragaro,<br />
yabuze aho yamanika ibendera ry’ishyaka<br />
rye hanze y’umujyi wa Kigali.<br />
<strong>No</strong>ne se amaherezo ni ayahe? Ariko reka<br />
nongere mbibasubiriremo, igitinze kizaza<br />
mu Rwanda ni demokarasi kandi nta<br />
demokarasi ishoboka mu gihugu kitagira<br />
opposition.<br />
Abanyamerika n’Abongereza rero<br />
niba bashaka ko hagira igihinduka mu<br />
Rwanda, nibave muri dipolomasi ya<br />
bucece ( diplomatie silencieuse), berekane<br />
aho bahagaze ku mugaragaro ku bibazo<br />
bya politiki biriho bibera mu Rwanda.<br />
Kwerekana kwabo ku mugaragaro aho<br />
bahagaze, bizatuma bamwe n’abandi mu<br />
bahanganye muri politiki mu Rwanda,<br />
bamenya uko babyitwaramo kuko impande<br />
zombi zibemera nk’umusifuzi.<br />
Reka ndangize menyesha abazasoma iyi<br />
nyandiko ko ari ntaho ihuriye n’ishyaka<br />
mbarizwamo ari ryo Green Party.<br />
Ibiyikubiyemo ni ibitekerezo byanjye<br />
bwite.<br />
Ndangije nifuriza umwaka mushya<br />
muhire wa 2<strong>01</strong>0, abo bose navuze muri iyi<br />
nyandiko.<br />
Rwisereka Kagwa André
Urup. 16 UMUSESO <strong>No</strong> <strong>397</strong> ,<strong>01</strong> - <strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />
ROTO FOSSES SEPTIQUES<br />
Plastic Water Tank<br />
LoftWater Tank<br />
Kwamamaza<br />
Roto Toilets<br />
Horizonta Water Tank<br />
ROTO s.a.r.l Kucukiro hateganye na Dalas Petrol Station. B.P. 6472 Kigali - Rwanda. Tel: (+250) 512310, Mob: 0788303966/ 0788530665, email: rotorwandatanks@mtnonline.rw