26.02.2013 Views

No 397, 01- 08 Werurwe 2010 - Rwamucyo.com

No 397, 01- 08 Werurwe 2010 - Rwamucyo.com

No 397, 01- 08 Werurwe 2010 - Rwamucyo.com

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

IKINYAMAKURU KIMURIKIRA ABATURARWANDA<br />

Impamvu Ingabire<br />

Victoire Umuhoza<br />

adakwiye kuyobora u<br />

Rwanda<br />

Umwaka IX: <strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong>- <strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0, B.P 4353 Kigali-Rwanda. Tel: 0788354880. E-mail: umuseso@yahoo.co.uk. Frw 500, Ush 1500, Fbu 1000,<br />

Iryavuzwe: Gen. Kayumba<br />

nawe arahafashe<br />

►Itohoza: Ibibazo<br />

bye na Kagame<br />

n’impamvu nyayo<br />

Jenerali Kayumba<br />

ahafashe<br />

►Leta irategura<br />

Manda zo kumufata,<br />

ikamugarura mu<br />

Rwanda<br />

►Isesengura: Ihunga<br />

rya Kayumba rivuze<br />

iki k'ubutegetsi bwa<br />

Kagame<br />

Aho uzasimbura FPR<br />

ntazasaba ko imva ya<br />

Fred, Agathe, inzibutso,<br />

binyuzwamo gare ya<br />

moshi itegerejwe?<br />

Indwara 5<br />

Perezida<br />

Kagame arwaye<br />

n'umuti wazo<br />

Chantal<br />

Rugamba<br />

arasaba kwegura<br />

Icyo Leta ya FPR igomba kwibaza mbere yo<br />

gutaburura imva ya Mbonyumutwa<br />

Urukuta rwa<br />

kabiri: Leta yimye<br />

Victoire uruhushya<br />

rwo gukora<br />

kongere<br />

Amafaranga<br />

y'impamba<br />

ya Kagame<br />

yararikoze<br />

m'Urugwiro<br />

Kagame na FPR<br />

nibacuruze.<br />

Ntibarwanye se?<br />

This is a Rwanda Independent Media Group (RIMEG) Publication. B.P. 4353 Kigali - Rwanda, Telefone. 0788354880, Email: umuseso@yahoo.co.uk. Printed by The New Vision


Urup. 2 UMUSESO <strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong>-<strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />

IBIRIMO<br />

UKO MBYUMVA<br />

Didas M. Gasana<br />

arakwereka indwara 5<br />

Perezida wacu arwaye....P.4<br />

IBIMBABAZA<br />

Charles B. Kabonero<br />

aremeranya na Kagame<br />

k'uburwayi bwo mu mutwe,<br />

ariko akanamwereka<br />

ko atari abanyamakuru<br />

gusa bugarijwe n'iki<br />

cyorezo....P.14<br />

Abanyamakuru 3<br />

b'Umuseso bakatiwe<br />

gufungwa.. P.5<br />

Uruhare rw'Amerika,<br />

Ubwongereza, mu<br />

kudindiza demokarasi mu<br />

Rwanda....P.12<br />

Amakuru agera<br />

ku kinyamakuru<br />

Umuseso ava mu<br />

mpande zizewe, aragaragaza<br />

ko hari amatiku, ubugambanyi<br />

n’umwiryane byibasiye<br />

abakozi n’abarinda<br />

umutekano wa Perezida wa<br />

Repuburika Paul Kagame.<br />

Nyuma y’inkuru yasohotse<br />

muri kimwe mu binyamakuru<br />

byigenga bya hano mu<br />

Rwanda ivuga ngo: “Majoro<br />

wa RDF abaye umuherwe mu<br />

bandi”. Maj. Willy abatamuzi<br />

ku izina bamuzi ku mafoto kuko<br />

ni umwe mu barinzi ba hafi<br />

« close body guard » ba Perezida<br />

Kagame.<br />

Umuseso wegereye bamwe<br />

mu bavuzwe muri iyo nkuru,<br />

bawutangariza ko ibikubiye muri<br />

icyo kinyamakuru, byerekeranye<br />

n’ubucuruzi akorana nabo, ari<br />

ikinyoma cyambaye ubusa. Mu<br />

kumenya ukuri twikoreye itohoza<br />

rirambuye.<br />

Muri iyo nkuru, bivugwa ko<br />

Maj. Willy Rwagasana afite<br />

imigabane myinshi muri sosiyete<br />

yitwa Computer Bytes ariko<br />

itohoza ryakozwe n’ikinyamakuru<br />

Umuseso ryagaragaje ko<br />

Computer Bytes ari iya Ntageruka<br />

Kassim akaba ari nawe muyobozi<br />

wayo, ko nta migabane na mike<br />

Maj. Willy afitemo nk’uko<br />

tubikesha amategeko shingiro<br />

n’uruhushya rw’ubucuruzi by’iyo<br />

sosiyete, ikinyamakuru Umuseso<br />

gifitiye kopi. Ariko Ntageruka<br />

Kassim ni muramu wa Willy<br />

nk’uko bivugwa muri iyo nkuru,<br />

ariko yatangarije Umuseso ko<br />

nta bucuruzi Willy akorana na<br />

Computer Bytes, ndetse nta<br />

na 1% y’imigabane afitemo.<br />

Ntageruka yakomeje avuga ko<br />

yatangajwe n’umunyamakuru<br />

wanditse iyo nkuru, avuga ko<br />

atigeze akora ubushakashatsi,<br />

kugeza ubu akaba yibaza impamvu<br />

y’iyo nkuru akayiyoberwa.<br />

Abantu bizewe bavuganye<br />

n’ikinyamakuru Umuseso<br />

bagaragaje ko izo mpuha zishobora<br />

kuba ziterwa na briefcase<br />

y’amafaranga ya Nyakubahwa<br />

Perezida Paul Kagame, ari yo<br />

yanatumye abahoze bakora<br />

ITOHOZA<br />

Amafaranga y’impamba ya Kagame<br />

yararikoze m'urugwiro<br />

Hari abazira impamba ye:<br />

Perezida Kagame (Photo/ Archive)<br />

muri Perezidansi mu ishami<br />

ry’icungamari bafungwa, abo<br />

ni Mupende Kalisa na Janvier<br />

Murenzi bazira ibyaha byo<br />

kwigwizaho imitungo, aho<br />

bivugwa ko baba baravanaga<br />

amafaranga muri Briefcase ya<br />

Perezida Paul Kagame. Ese<br />

iyo briefcase na Willy yaba<br />

ayigeraho?<br />

Nk’uko abo bantu bakomeje<br />

babidutangariza, bemeza ko<br />

Murenzi na Kalisa ari bo bari<br />

inyuma y’amakuru yasohotse<br />

mur'icyo kinyamakuru twavuze<br />

haruguru, kugira ngo Willy<br />

nawe agerekweho ibyaha abe<br />

yakurikiranwa. Andi makuru<br />

dukesha bamwe mu bakurikiranira<br />

hafi amakuru yo muri<br />

Perezidansi bavuga ko Maj. Willy<br />

Rwagasana ari we waba yaratahuye<br />

uburiganya bw’amafaranga<br />

Abantu bizewe<br />

bavuganye<br />

n’ikinyamakuru<br />

Umuseso<br />

bagaragaje<br />

ko izo mpuha<br />

zishobora<br />

kuba ziterwa<br />

na briefcase<br />

y’amafaranga<br />

ya<br />

Nyakubahwa<br />

Perezida Paul<br />

Kagame,<br />

bwakorwaga na Mupende Kalisa<br />

na mugenzi we Murenzi Olivier<br />

bikaba byarabagejeje mu buroko.<br />

Muri iyo nkuru yasohotse<br />

muri icyo kinyamakuru, kandi<br />

umwanditsi avuga ko Forex<br />

Bureau yitwa Capital ari iya Maj.<br />

Willy, ariko mu itohoza ryakozwe<br />

n’Umuseso rigaragaza ko Forex<br />

Bureau Capital ari iy’umugore wa<br />

Kassim. Muri icyo kinyamakuru<br />

kandi hari amafoto y’amazu<br />

cyagaragaje kivuga ko ari aya<br />

Maj. Willy Rwagasana ariko mu<br />

bucukumbuzi bw’ikinyamakuru<br />

Umuseso twasanze amazu ari aya<br />

Nzizera Alexandre umuyobozi<br />

mukuru wa Omega Hardware.<br />

Bikaba bivugwa ko muri ayo mazu<br />

harimo ikodeshwa n’umuyobozi<br />

wa Tigo, Umuseso ukaba<br />

warashoboye kubona amasezerano<br />

hagati ya Nzizera na Tigo<br />

bakodesha iyo nzu iri muri kibanza<br />

no. 833 i Gacuriro, igaragara muri<br />

icyo kinyamakuru nk’iya Willy.<br />

Nzizera yavuze ko yatangajwe<br />

n’uwo munyamakuru wanditse<br />

iyo nkuru, yibaza ukuntu yihaye<br />

ububasha bwo gufotora ayo<br />

mazu ye, akayitirira undi muntu.<br />

Yongeyeho ko arimo gushaka<br />

inzira y’ubutabera kugira ngo<br />

ibintu bisobanuke.<br />

Uburyo bwakoreshejwe mu<br />

kwandika inkuru ivugwa kuri<br />

Maj. Rwagasana Willy inonosowe<br />

igaragaza, uwayanditse yakoze<br />

nk’ubushinjacyaha mu rubanza<br />

rwa Murenzi, aho bagaragazaga<br />

imitungo ya Murenzi bakoresheje<br />

amafoto. Muri urwo rubanza, amazu<br />

yagaragajwe n’ubushinjacyaha,<br />

abantu benshi twabajije, bemeza<br />

ko ari aya Murenzi naho kuri<br />

Willy Rwagasana, twasanze mu<br />

mazu atanu yagaragajwe n’icyo<br />

kinyamakuru, inzu imwe yonyine<br />

ari yo ya Willy Rwagasana,<br />

ari yo iri mu mudugudu wa<br />

Caisse Sociale, Gacuriro.<br />

Twagerageje kuvugana na Maj.<br />

Willy ku bimuvugwaho mu muri<br />

icyo kinyamakuru, maze Maj.<br />

Willy Rwagasana ku murongo<br />

wa telefoni ye igendanwa,<br />

avuga ko adafite umwanya wo<br />

kuvugana natwe ariko atubwira<br />

ko ibikubiyemo ari amafuti ko<br />

byaba byiza dukoze itohoza<br />

ryacu aho kubimubaza, ahita<br />

akupa telephone ye, twongeye<br />

kumuhamagara ntiyatwitaba.<br />

Umwanditsi w’Umuseso


Ishyaka rya FDU Inkingi, riyobowe<br />

na Ingabire Victoire, riri mu nzira<br />

nk’iya Democratic Green Party of<br />

Rwanda, imaze amezi arenga atanu iri<br />

mu ntambara n’ubutegetsi bwa Kigali,<br />

yo kwemerwa n’amategeko.<br />

Ishyaka rya FDU Inkingi, nyuma yaho<br />

ryandikiye ubuyobozi bw’akarere ka<br />

Nyarugenge, kuwa 16 Gashyantare<br />

2<strong>01</strong>0, risaba uruhushya rwo gukora<br />

kongere yaryo ya mbere kuri St Paul,<br />

kuwa 26 Gashyantare 2<strong>01</strong>0, nkuko<br />

biteganywa n’amategeko, ubuyobozi<br />

bw’Akarere ka Nyarugenge<br />

bwamwandikiye ibaruwa, ku wa<br />

23 Gashyantare 2<strong>01</strong>0, bumusaba<br />

kubwitaba, ku wa 24 Gashyanare<br />

2<strong>01</strong>0. Kuri uwo munsi, hari hasigaye<br />

amasaha 48 ngo kongere iryo shyaka<br />

ryateganyaga gukora, ibe, ariko, bari<br />

batarabona uruhushya. Ku wa 24<br />

Gashyantare 2<strong>01</strong>0, Victoire yitabye<br />

ushinzwe imiyoborere myiza mu<br />

Karere ka Nyarugenge, wamubajije<br />

icyizere afite ko imvururu zabaye muri<br />

za Congress za Green Party na PS<br />

Imberakuri, zitazaba muri Kongere ye.<br />

Banamubajije kandi niba baramutse<br />

bamwemereye gukora kongere kandi<br />

afite ibyo akurikiranwaho na Polisi<br />

y’igihugu, bitatera ibibazo hagati<br />

y’Akarere na Polisi. Mu kiganiro<br />

n’Umuseso ku wa 24 Gashyantare<br />

2<strong>01</strong>0, Victoire yabwiye Umuseso ko<br />

yashubije ko ari inzego z’umutekano<br />

zigomba kubacungira umutekano,<br />

kandi ko abarwanashyaka ba FDU<br />

Inkingi batemera violence na gato.<br />

Ku kibazo cya kabiri, yashubije ko<br />

polisi y’igihugu iri mu maperereza<br />

yayo, kandi ko batigeze bamubuza<br />

gukora ibikorwa bye bya politiki.<br />

Ushinzwe imiyoborere myiza mu<br />

Karere ka Nyarugenge yamwijeje ko<br />

agiye gukora raporo kandi ko bari<br />

bumusubize uwo munsi, ariko siko<br />

byagenze. Ingabire ati: “bambwiye<br />

ko bari bunsubize uwo munsi,<br />

nsubira mu rugo, ntegereza igisubizo<br />

ndaheba. Kuri uwo mugoroba,<br />

nakomeje kumuhamagara, na bucyeye<br />

bwaho, naramuhamagaye ariko<br />

yanga kunyitaba.” Mbere yuko tujya<br />

mu icapiro, twahamagaye ushinzwe<br />

imiyoborere myiza kuri telephone ye<br />

igendanwa (0788300381), atubwira<br />

UMUSESO<br />

<strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong>- <strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />

AMAKURU<br />

Urup. 3<br />

Urukuta rwa kabiri<br />

Uyu ni umukecuru witwa<br />

Mukankaka Speciose ubarizwa mu<br />

ntara y’iburasirazuba, akarere ka<br />

Ngoma, umurenge wa Remera, umudugudu<br />

wa Kumukiza. Nkuko yabitangarije<br />

ikinyamakuru Umuseso, uyu mukecuru ni<br />

umupfakazi akaba yaratswe igice cy’isambu<br />

ye na MTN ifatanyije n’abayobozi. Nkuko<br />

yakomeje abidutangariza, MTN yaje<br />

ishaka aho yashyira umunara wayo, igeze<br />

ko atari we, ko twibeshye, ariko<br />

Victoire we yemeza ko iyo nimero ari<br />

we wayibihereye umunsi babonana,<br />

kandi banayivuganiyeho, kugeza<br />

ubwo yanga kumwitaba.<br />

Kurema umutwe w’abagizi ba nabi<br />

Si ukwimwa uruhushya gusa,<br />

Ingabire Victoire yaba ari mu nzira<br />

zo gushinjwa amagrenade yaturikiye<br />

mu mujyi wa Kigali, mu mpera<br />

z’icyumweru kibanziriza igishize. Ku<br />

wa 22 Gashyantare, ubwo yitabaga<br />

Supt. Tony Kuramba ku nshuro ya<br />

gatatu, Kuramba yamushinje kuba<br />

yararemye umutwe w’abagizi ba<br />

nabi, witwa CDF, utagamije gufata<br />

ubutegetsi kungufu, ahubwo ugamije<br />

guhungabanya umutekano mu<br />

gihugu.<br />

Ubwo byari nyuma y’amasaha 72<br />

amagrenade aturikiye mu mujyi wa<br />

Kigali, ahantu hatandukanye.<br />

Urujijo: Victoire yashakaga<br />

ubuhungiro?<br />

Mbere ariko yuko yitaba polisi<br />

y’igihugu, amakuru yasakaye cyane<br />

ni uko Ingabire yari yahungiye muri<br />

Ambasade y’abongereza, asaba<br />

kurindirwa umutekano n’ubuhungiro.<br />

Bamwe mu batangarije Umuseso aya<br />

makuru, ni bagenzi ba Victoire muri<br />

FDU Inkingi, Victoire akigera muri<br />

ambasade.Mbere yuko ajya muri<br />

ambasade, hakwirakwijwe amakuru<br />

yuko Victoire ari bufatwe na Polisi,<br />

agafungwa. Ari Polisi y’igihugu, ari<br />

na Ingabire Victoire, bose barahakana<br />

ayo makuru abavugwaho. Supt.<br />

Erick Kayiranga ati: ‘nta mupango<br />

wari uhari wo kumufunga. Byari<br />

ihamagazwa risanzwe. Nta manda<br />

twigeze dukora.’Ingabire Victoire we<br />

ati: “ntabwo nari nahunze, nari nagiye<br />

kuri Ambasade nkuko n’ubundi<br />

nsanzwe njyayo.” Nicolas Canon,<br />

Ambasaderi w’u Bwongereza mu<br />

Rwanda, yanze kwemeza cyangwa se<br />

ngo ahakane niba koko Victoire yaje<br />

muri ambasade asaba ubuhungiro.<br />

Avugana na kimwe mu binyamakuru<br />

byandikirwa mu Rwanda, Canon<br />

yagize ati: “iki ni ikibazo cya ambasade<br />

indani”, ko ntacyo yatangariza icyo<br />

►Leta yimye Victoire uruhushya rwo gukora kongere<br />

►Ingabire arashinjwa kurema umutwe w’abagizi ba nabi<br />

►Urujijo: Victoire yashakaga ubuhungiro mu Bwongereza?<br />

►Green Party yo iratakambira Musoni James, Perezida Kagame<br />

kinyamakuru.Ibisobanuro bya Ingabire<br />

ariko ntibinyura bose, cyane cyane ko<br />

abantu be muri FDU Inkingi, ari bo<br />

batangarije Umuseso aya makuru, yuko<br />

asaba ubuhungiro.Ingabire Victoire,<br />

asubiza iki kibazo, mu kiganiro<br />

n’Umuseso ku wa 24 Gashyantare<br />

2<strong>01</strong>0, yagize ati: “nagombaga<br />

kwitaba Polisi saa munani. Ndakeka<br />

ko bagize ubwoba kuko natinze muri<br />

ambasade, kandi ntabwo umuntu<br />

aba afite <strong>com</strong>munication n’abantu<br />

bo hanze, kuko telephone zisigara<br />

ku muryango.” Victoire aremeza<br />

ko yagiye gusaba ambasade y’u<br />

Bwongereza, nk’inshuti magara y’u<br />

Rwanda, kubafasha, bagasobanurira<br />

ubutegetsi bwa Kigali ko tutari abanzi<br />

babo, kandi bagakora ibishoboka byose<br />

ntazafatwe ngo afungwe.” Yakomeje<br />

avuga ko ambasade y’u Bwongereza<br />

yamwemereye ko izavugana na Leta ya<br />

Kigali, mu rugamba rwo kwimakaza<br />

umuco wa demokarasi. Ariko,<br />

umwe mu bakozi ba Ambasade y’u<br />

Bwongereza, wavuganye n’Umuseso<br />

ari uko tumwemereye ko amazina ye<br />

azagirwa ibanga kubera ko atemerewe<br />

kuvugira ambasade, yemereye<br />

Umuseso ko Victoire yaje asaba<br />

‘kurindirwa umutekano’. Ntiyarenza<br />

aho.Undi mudiplomate wavuganye<br />

n’Umuseso (nawe turagira amazina<br />

ye ibanga), yatangarije Umuseso<br />

ko Ingabire atashakaga ubuhungiro<br />

nyirizina, ariko yashakaga ko<br />

ambasade y’u Bwongereza imusabira<br />

Leta kutamufunga, cyane cyane ko<br />

hari amakuru yavugwaga ko Polisi<br />

iri bumufunge.”Athanase, ushinzwe<br />

ihererekanyamakuru muri Ambasade<br />

y’u Bwongereza mu Rwanda, we<br />

yatangarije Umuseso kuwa 25<br />

Gashyantare 2<strong>01</strong>0, ko yabonye<br />

Victoire kuri ambasade gusa, ariko<br />

atamenye icyamugenzaga.<br />

Green Party yo iratakamba<br />

Hagati aho ariko, mu gihe Victoire<br />

we yahisemo kwisabira umutekano<br />

mu bazungu, Frank Habineza<br />

uyoboye Green Party we aracyafitiye<br />

icyizere ubutegetsi bw’u Rwanda ko<br />

bwamurenganura mu ntambara arwana<br />

yo guhabwa uburenganzira bwo gukora<br />

kongere ya mbere itangiza ishyaka.<br />

Ibyo arabikora mu ibaruwa yandikiye<br />

Minisitiri Musoni James, ushinzwe<br />

ubutegetsi bw’igihugu, akanagenera<br />

kopi Perezida wa Repubulika,<br />

Minisitiri w’intebe, Minisitiri<br />

ushinzwe umutekano, na Komiseri<br />

mukuru wa Polisi. Impamvu y’iyo<br />

baruwa, ni ugusaba kurenganurwa,<br />

mu ihohoterwa avuga ko agirirwa na<br />

Polisi y’igihugu n’akarere ka Gasabo.<br />

Muri iyo baruwa, Frank asobanura<br />

uburyo Polisi y’igihugu n’akarere ka<br />

Gasabo bakomeje kumubangamira,<br />

bamuteraterana, n’uburyo Akarere ka<br />

Gasabo kamusaba icyemezo cya polisi<br />

kandi Polisi ikaba yarakimwimye,<br />

ahubwo ikamusubiza ko akazi ka polisi<br />

ari ukurinda umutekano w’abantu<br />

n’ibyo batunze. Muri iyo barwa, Frank<br />

ati: “ibi bikaba byerekana uburyo<br />

izo nzego twavuze haruguru zirimo<br />

kwitana ba mwana ku nshingano<br />

bafitiye abanyarwanda.” Iyo baruwa<br />

isoza igira iti: “Tukaba twabasabaga,<br />

Bwana Minisitiri w’ubutegetsi<br />

bw’Igihugu, Amajyambere rusange<br />

n’Imibereho myiza y’abaturage,<br />

gukoresha ububasha muhabwa<br />

n’amategeko mukagaragariza Akarere<br />

ka Gasabo ko gakwiriye kuduha<br />

uburenganzira bwo gukora inama<br />

yo gutangiza ishyaka ryacu nk’uko<br />

itegeko nshinga igihugu cyacu<br />

kigenderaho ribitwemerera, bityo<br />

ubuyobozi bw’akarere bukaba bwujuje<br />

inshingano zabwo.” Igitegerejwe ni<br />

niba icyizere Frank Habineza afitiye<br />

abo yiyambaje kitazaraza amasinde.<br />

Didas M. Gasana<br />

Ruswa y’ikigugu n’akarengane: <strong>No</strong> kubaza ikibazo Kagame bizamo ikimenyane<br />

-MTN ntigawa na Kanimba gusa, umukecuru yahohoteye, aratabaza Kagame<br />

mu isambuye yasanze ari ho hakwiye,<br />

bamusaba ko yabagurisha aho bashyira<br />

uwo munara ariko bakamuha amafaranga<br />

ibihumbi magana atatu. Kuri we yasanze<br />

ayo mafaranga adakwiye ku butakabwe<br />

agiye gutanga ubuziraherezo arayanga.<br />

Amaze kuyanga, ku ngufu n’iterabwoba<br />

batangiye kubaka uwo munara, yahise<br />

Arabiseka cyane: Victoire<br />

(Photo/ Archive)<br />

yitabaza ubuyobozi bwa Polisi muri<br />

ako gace, barabahagarika babasaba ko<br />

bagomba kubanza kumvikana nawe. Ariko<br />

siko byagenze kuko aho MTN imaze<br />

kwibonanira na Polisi baraje bakomeza<br />

kwiyubakira. Yagejeje ikibazo cye ku<br />

murenge, kukarere no ku ntara; aho hose<br />

iyo yamaraga kugezayo icyo kibazo iyo<br />

Urukuta rurahari da: Perezida<br />

Kagame (Photo/ Archive)<br />

bamaraga kuvugana na MTN bararucaga<br />

bakarumira, bakamutegeka gufata ayo<br />

mafaranga. Yaje kwitabaza ubutabera nako<br />

ubutareba bwagerageje kumuha impapuro<br />

zihamagaza abahagarariye MTN muri ako<br />

gace ariko nta na rimwe bigeze bitaba.<br />

Yaje gusomerwa n’urukiko rw’ibanze rwa<br />

Kibungo ko atsinzwe agomba gufata ayo<br />

Rurageretse na Green Party:<br />

Komiseri Gasana (Photo/ Ar-<br />

chive)<br />

mafaranga ndetse akanariha n’amande.<br />

Ashobewe yaragiye arigunga kuko nta<br />

kundi yari kugira. Yaje kumva ko Perezida<br />

Kagame azaza gusura akarere k’iwabo,<br />

yigira inama yo kujyayo akaba yabaza<br />

ikibazo cye. Yagezeyo ajya ku murongo,<br />

Komeza urup 8


Urup. 4 UMUSESO <strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong>- <strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />

IKINYAMAKURU KIMURIKIRA ABATURARWANDA<br />

Managing Director<br />

Charles B. Kabonero<br />

Cell: 0788354880<br />

Managing Editor<br />

Didas M. Gasana<br />

Cell: 0788691253<br />

Design and layout<br />

Richard M. Kayigamba<br />

Cell: 0788671930<br />

Dore Uko Tubibona<br />

Abanyarwanda<br />

baragowe!<br />

Amateka ya politiki mu Rwanda akomeje kuba mabi. Buri gihe iyo hari<br />

ikintu gihindutse muri politiki, abanyarwanda biturwaho n’ingorane<br />

zitandukanye, kandi buri gihe ziturutse ku butegetsi buba buriho.<br />

Nk’ubu, hari hashize imyaka isaga 15, nta munyapolitki wiyemerera<br />

ku mugaragaro ko atavuga rumwe n’ubutegetsi buriho. Haherukaga ba<br />

Twagiramungu na ba Ngango bavugaga ko barwanya Habyalimana, kandi<br />

bagakomeza bakaba mu Rwanda. Nabwo kugira ngo iyo ntambwe igerweho,<br />

habaye aha FPR yotsaga umuriro Inzirabwoba.<br />

Ubu muri iyi minsi, habonetse amashyaka mashya ashaka gutangiza<br />

opposition ivuga kuko itavuga yo irasanzwe. Ubu abantu bacitse ururondogoro.<br />

Mu midugudu ibintu byaradogereye, urasanga intore zishaka<br />

kumenya ishyaka umuntu arimo. Iyo atitabira inama z’umuryango<br />

FPR Inkotanyi, ntizibura kumwitirira icyo atari cyo. Nta n’utekereza ko<br />

hari abantu batajya bakorwaho n’imihindiro ya politiki. Ubu ngo amalisiti<br />

arimo gukorwa!<br />

Iyi politiki y’iterabwoba, iranze ibaye umuvumo ku Rwanda. Nawe se,<br />

ku bwa Kayibanda, abantu bahumetse ari uko Parmehutu andi mashyaka<br />

iyamize. Ku bwa MRND, abantu bagize agahenge ari uko Habyalimana<br />

ababumbiye mu bwato bwa Muvoma. Ku bwa FPR, nta ntugunda zindi<br />

zikabije zari zarabayeho, zije ari uko PS Imberakuri, Green Party na FDU<br />

Inkingi byigaragaje. <strong>No</strong>ne se Abanyarwanda bazinyagambura ari uko<br />

urubuga rwa politiki rwihariwe n’ishyaka rimwe kandi ry’igitugu?<br />

Abanyarwanda baragowe kabisa!<br />

Ubwanditsi<br />

Ubwoba: Indwara ya<br />

mbere Perezida wacu<br />

arwaye, ni ubwoba. Virus<br />

yamuteye iyi ndwara ni ubuzima<br />

yabayemo, yakuriyemo, ariko<br />

akaba ubu yarabuvuyemo, ariko we<br />

bukamuheramo.<br />

Ndamwumva Pe. Perezida wacu<br />

yanyuze mu buzima bwa gisirikare,<br />

kandi kidasanzwe, ahubwo cyo kuneka-<br />

no gukora indi mirimo ijyanye no<br />

kuneka, yamukururiye abanzi benshi,<br />

bityo, yisanga nta muntu yakwizera.<br />

Ubwo turi muri Uganda.<br />

Muri 90, Kagame yisanze ayoboye<br />

abasirikare ba RPA- bamwe muri bo<br />

bataramwemeraga. Icyo yakoze ni ukuba<br />

‘neutralise’ mu nzira zitandukanye, ariko<br />

ntiyamenya ibisigisigi byabo birangana<br />

iki. Asanga nta n’umwe yakwizera-<br />

keretse umufasha we n’abana.<br />

Na nyuma y’aho afatiye ubutegetsi, ni<br />

mbarwa yizera, kubera ubwoba bwuko<br />

abantu bamukura ku butegetsi- niyo<br />

mpamvu ubu atavuga rumwe n’abantu<br />

nka Gen. Kayumba, Karegeya n’abandi<br />

benshi.<br />

Nyuma y’imyaka 15 ari ku butegetsi,<br />

u Rwanda ruracyari mu nzibacyuho-<br />

ruracyategekwa gisirikare,<br />

ruracyategekeshwa igitugu- kubera<br />

ubwoba- kwikorera buri kimwe cyose,<br />

kudaha ububasha abantu, na bake<br />

abuhaye, babukoresha bakabizira.<br />

‘Split personality’: Iyi ndwara<br />

nayiburiye izina mu kinyarwanda.<br />

Ninko kutamenya icyo umuntu ashaka,<br />

kwivuguruza, kutaba ‘consistent’.<br />

Ku wa 13 Gashyantare 2006, afungura<br />

umwiherero wa gatatu, bwa mbere<br />

mu mateka ye, Kagame yasaranye<br />

abaminisitiri be batubaha abaterankunga,<br />

batabereka ko abanyarwanda bakeneye<br />

amafaranga yabo. Muri uwo mwiherero,<br />

nkuko tubikesha ikinyamakuru The<br />

New Times cyo ku wa 17 Gashyantare<br />

2006, Kagame yagize ati: “Njye iyo<br />

mpuye nabo, nicisha bugufi, nkakoresha<br />

imvugo igaragaza icyo nkeneye. Kubita<br />

ba nyakubahwa iyo ari ngombwa ntacyo<br />

bintwaye..”<br />

Kagame yakomeje avuga, nkuko icyo<br />

kinyamakuru cyabyanditse, ko abakozi<br />

ba Leta bashaka kwishyira ku rwego<br />

rw’abaterankunga, bibwira ko u Rwanda<br />

narwo ari igihugu cyigenga. Ko nubwo<br />

we ubwe adashyigikiye gusabiriza<br />

guhoraho, ibihugu bifite abaturage<br />

b’abakene ntibigomba gusuzugura<br />

abaterankunga kugeza aho ibi bihugu<br />

byihagije (Kagame said the problem with<br />

government officials is that they always<br />

want to raise themselves to the level of<br />

the donors, under the false mentality<br />

that Rwanda too is a sovereign state. He<br />

said much as he was personally against<br />

perpetual dependency on Western<br />

handouts, countries whose populations<br />

are languishing in abject poverty should<br />

na<br />

Didas M.<br />

GASANA<br />

UKO MBYUMVA<br />

Indwara 5 Perezida<br />

Kagame arwaye<br />

not undermine donors before they<br />

be<strong>com</strong>e self reliant economically.)<br />

Ubu ariko abamaze iminsi bumva<br />

Kagame bamuzi ukundi- gusarana<br />

abaterankunga, ko u Rwanda rudakeneye<br />

inkunga z’abazungu. Si uko ubu u<br />

Rwanda rwihagije (kimwe cya kabiri<br />

cy’ingengo y’imari kiva iwabo, kandi na<br />

Kagame arabizi) ahubwo ni iyi ndwara-<br />

kutaba consistent. Kuri we, u Rwanda<br />

ubu rurigenga, kandi yarabwiraga abari<br />

mu mwiherero ko rutigenga.<br />

Si ibyo gusa. Kagame arabwira<br />

abanyarwanda ko ashakisha abantu bo<br />

gushyira mu myanya akababura, hashira<br />

umwaka ati muri miliyoni 10, sinabura<br />

abo gushyira mu myanya.<br />

Kumva amabwire: Kuwa 24<br />

Gashyantare 2<strong>01</strong>0, nari mfite gahunda<br />

na Frank Habineza, umuyobozi wa<br />

Green Party. Namusanganye n’umwe<br />

mu nshuti ze, nsanzwe nzi neza, ariko<br />

ntabwo bari bamfitiye amakuru meza.<br />

Iyo nshuti ye yahise insubiriramo ibyo<br />

yari amaze kubwira Habineza, ko hari<br />

umugambi wo kunyica, hamwe na Frank<br />

Habineza na Victoire Ingabire, mbere<br />

y’amatora. Yakomeje atubwira ko uwo<br />

mugambi wacuzwe na Afande Nziza,<br />

akawugeza kuri Kagame, akamwereka<br />

uburyo turi ikibazo, ko tugomba<br />

kwicwa da. Yakomeje avuga ko Kagame<br />

yabyanze, Nziza akabinyuza kuri Major<br />

Willy umurinda, Kagame akaza kuvaho<br />

akabyemera, akamuha go- ahead.<br />

Ubwo kandi Hari hashize icyumweru<br />

nanditse inkuru yuko Frank apangirwa<br />

‘gufanyiwa’ mu minsi 60.<br />

Niba koko uyu mugambi ari wo,<br />

Perezida Kagame akabyemera, Gen.<br />

Nziza yaradupangiye- atugerekaho<br />

ibyaha biremereye. Sinemera ko<br />

Kagame yakora ibintu nk’ibi, kubera<br />

icyo turi cyo n’icyo dukora, ahubwo<br />

yabwiwe amabwire, nawe arayemera-<br />

ubwo ndavuga niba ari byo koko, ariko<br />

ndakeka ahanini ko ari umugambi wo<br />

kudutera ubwoba wacuzwe na maneko<br />

z’iyi Leta, ariko ntibyanantangaza<br />

nkurikije amateka.<br />

Iyi ndwara ya Kagame yo ni kirimbuzi,<br />

yahiritse benshi bazira amabwire abatoni<br />

ba Kagame bamuhaye, nawe akayakira<br />

‘wholesale’.<br />

Joseph Sebarenzi na Patrick Habamenshi,<br />

ni zimwe mu ngero z’abasivile. Uwa<br />

mbere yazize amabwire yo gukorana<br />

n’Umwami, kugambanira igihugu. Uwa<br />

kabiri azira amabwire yo kurwanira<br />

inyungu z’abahutu. Mazimpaka na<br />

Kanyarengwe ni izindi ngero. Karegeya<br />

na Kayumba ni izindi. Iyi ndwara<br />

yambuye u Rwanda amaboko yarwo,<br />

kandi izakomeza kuyarwambura.<br />

Superiority <strong>com</strong>plex: Mu kinyarwanda<br />

ni nko kwiyemera, kumva afite<br />

‘monopoly’ ku bwenge no ku bitekerezo<br />

byiza, binaherekejwe n’ubwirasi,<br />

n’agasuzuguro.<br />

Dusubire mu kwezi kw’Ukuboza 20<strong>01</strong>,<br />

muri kongere ya FPR yabereye kuri<br />

Academy, igihe Kagame yashinjaga<br />

Mazimpaka na Kanyarengwe<br />

ubugambanyi.<br />

Umwe mu bayoboke ba FPR, John<br />

Nkongoli, yasabye ijambo asaba Kagame<br />

ko hagomba gukorwa iperereza risesuye<br />

kuri ibyo birego (cyane cyane ko hari<br />

n’abari barabizize kandi babeshyerwa),<br />

kandi icyo kibazo kikigwa na komite ya<br />

disipuline ya FPR, atari kongere.<br />

Usibye kuba byaramubereye intandaro<br />

y’ihirima rye, icyo gihe Kagame<br />

yamereye nabi Nkongoli cyane, amubwira<br />

amagambo umuntu atasubiramo.<br />

Impamvu? Kagame ntavuguruzwa,<br />

ijambo rye n’igitekerezo cye ni ndakuka,<br />

ari hejuru y’abandi banyarwanda bose.<br />

Nibaza n’ababajyanama be nka Blair<br />

icyo bakora- wenda ni uko ari abera.<br />

Ingero nazo ni nyinshi- Karegeya ni ‘nta<br />

mumaro’, Oscar Kimanuka ni ‘nwa nwa<br />

nwa’.<br />

Kubeshya no kwemera kubeshywa:<br />

Rimwe na rimwe ndigengesera<br />

kugirango Martin Ngoga atanshinja<br />

gusebya umukuru w’igihugu, ariko se mu<br />

by’ukuri, umuntu ubwira abanyarwanda<br />

ko twihagije mu biribwa, ubushakashatsi<br />

bugera kuri butatu- Ubwa UNICEF,<br />

Action Aid, na raporo ya PNUD,<br />

bwerekana ko abanyarwanda bageze<br />

kuri 50 ku ijana bashonje, wamwita<br />

iki? Nzisegura kuri Perezida wacu,<br />

n’abasomyi bacu nihagira umbwira<br />

irindi zina umuntu yamwita. Ingero ni<br />

nyinshi, ariko urupapuro rubaye ruto.<br />

Kubeshya ndabijyanisha no kubeshywa:<br />

Dusubire inyuma mu mwaka wa 2004.<br />

Kagame abwira ikinyamakuru The<br />

Monitor ko abanyarwanda biyunze<br />

90 ku ijana birenga. Ariko raporo ya<br />

sena yabyerekanye ukundi. Niba atari<br />

ukwemera ikinyoma cya komisiyo<br />

y’ubumwe n’ubwiyunge, yarabeshye.<br />

Ingero ni nyinshi- nkaho abwira<br />

abanyarwanda ngo bateye imbere, ngo<br />

yabahaye demokarasi, n’ibindi. Ubutaha,<br />

nzagaruka ku muti w’izi ndwara zose-<br />

ku buntu kandi.<br />

Cellphone: 0788691253<br />

E-mail: diga_mbi@yahoo.fr


Ni mu rubanza nshinjabyaha<br />

abanyamamakuru batatu<br />

b’ikinyamakuru cyigenga<br />

Umuseso baregwagamo.Urukiko<br />

rwasanze inkuru abo banyamakuru<br />

basohoye mu kinyamakuru UMUSESO<br />

no. 382 cyo mu kwezi kwa 11<br />

mu mwaka wa 2009 yivanga mu<br />

buzima bwite bw’abantu. Iyo nkuru<br />

yavugaga ku rukundo rw’ibanga<br />

hagati ya Minisitiri ushinzwe ibikorwa<br />

by’inama y’abaminisitiri, Protais<br />

Musoni, hamwe n’umuyobozi mukuru<br />

w’umujyi wa Kigali, Dr. Aisa Kirabo<br />

Kacyira. Urukiko rwavuze ko iyo<br />

nkuru yivangaga mu buzima bwabo<br />

bwite hakoreshejwe itangazamakuru.<br />

Kubera iyo mpamvu, urukiko rwasanze<br />

icyaha kibahama. Rwahanishije<br />

umuyobozi mukuru w’ikinyamakuru<br />

Umuseso, Charles Kabonero, umwaka<br />

w’igifungo. Urukiko rwasobanuye ko<br />

ari insubiracyaha, kuko atari ubwa<br />

mbere ahanwe. Rwumvikanishije<br />

ko mu rubanza yaburanye na Depite<br />

Polisi Denis, mu mwaka wa 2006,<br />

bwana Kabonero yari yahanishijwe<br />

igihano cy’umwaka gisubitswe mu<br />

gihe cy’umwaka.<br />

UMUSESO<br />

<strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong> -<strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />

Urup. 5<br />

UBUTABERA<br />

Abanyamakuru 3 b’Umuseso<br />

bakatiwe igifungo<br />

N a h o u m w a n d i t s i m u k u r u<br />

w’ikinyamakuru Umuseso, Didas<br />

Gasana, hamwe n’umunyamakuru<br />

Richard Kayigamba, bo urukiko<br />

rwabakatiye amezi 6 y’igifungo kuri<br />

buri wese. Ku bihano bahawe bose uko<br />

ari batatu, nta n’umwe muri bo wahawe<br />

insubikagihano. Uko ari batatu kandi,<br />

nta n’umwe wari witabiriye isomwa<br />

ry’urwo rubanza rwabereye mu rukiko<br />

rw’ibanze rwa Nyarugenge mu mujyi<br />

wa Kigali.Urukiko rwasanze nta<br />

mpamvu abo banyamakuru bahita<br />

batabwa muri yombi urubanza<br />

rukimara gusomwa, nk’uko byari<br />

byasabwe n’ubushinjacyaha. Urukiko<br />

rwasobanuye ko nta bimenyetso bifatika<br />

ubushinjacyaha bwarugaragarije<br />

byerekana ko bahunga ubutabera.<br />

Urukiko kandi rwasanze nta mpamvu<br />

yo gufunga burundu ikinyamkuru<br />

Umuseso, nkuko nabyo byari mu<br />

byifuzo by’ubushinjacyaha. Urukiko<br />

rwavuze ko ibyo ubushinjacyaha<br />

bwashingiyeho bubisaba, ntaho<br />

bihuriye n’ingingo ya 83 ndetse n’iya<br />

84 y’itegeko rigenga itangazamakuru.<br />

Izo ngingo zivuga ku bihano no ku<br />

byaha byihariye bikozwe hakoreshejwe<br />

Ndakurikizaho iki? Charles<br />

Kabonero (Photo/ Archive)<br />

itangazamakuru. Ku ihazabu ya<br />

miliyoni 5 ubushinjacyaha bwari<br />

bwasabye ko buri munyamakuru<br />

yatanga, urukiko rwategetse ko buri<br />

wese yatanga miliyoni imwe. Ubwo<br />

uru rubanza rwaburanishwaga kuya<br />

27 Mutarama 2<strong>01</strong>0, abo banyamakuru<br />

b’Umuseso banze kuburana bitewe<br />

n’uko nta bwunganizi bari bafite.<br />

Urukiko rwibukije abo banayamakuru<br />

batatu b’Umuseso ko bafite iminsi 30<br />

yo kujuririra urwo rubanza. Babiri<br />

Tuzabatsinda m'ubujurire tu:<br />

Didas Gasana (Photo/ Archive)<br />

muri abo banyamakuru b’Umuseso<br />

bakatiwe, Chales Kabonero na Didas<br />

Gasana, bafite urundi rubanza mu kwezi<br />

gutaha kwa gatatu rubahanganishije<br />

n’Umunyemari Tribert Ayabatwa<br />

Rujugiro.<br />

Abajijwe nyuma y’isomwa ry’uru<br />

rubanza, Didas Gasana, umwanditsi<br />

mukuru w’Umuseso, yatangaje ko<br />

atemera ibyaha urukiko rubashinje,<br />

Ubu ni ubutareba kweli: Richard<br />

Kayigamba (Photo/ Ar-<br />

ahamya ko batigeze bivanga mu<br />

buzima bwite bwa Musoni na<br />

Kirabo, kuko ibyo bakoze bibujijwe<br />

n’amategeko mpanabyaha y’u Rwanda,<br />

ndetse n’itegeko rigenga imyitwarire<br />

y’abayobozi mu Rwanda. Ati: “akazi<br />

kacu ni ugutuma abategetsi baba<br />

‘accountable’ ku mategeko abagenga,<br />

kandi twiteguye kujuririra imikirize<br />

y’uru rubanza.”<br />

Ijwi ry’Amerika<br />

chive)


Urup. 6<br />

UMUSESO<br />

INKURU NYAMUKURU<br />

<strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong>-<strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />

Iryavuzwe: Gen. Kayumba nawe akuyemo ake<br />

-<br />

-<br />

-<br />

Itohoza: Ibibazo bye na Kagame n’Impamvu nyayo Jenerali Kayumba ahafashe<br />

Leta irategura Manda zo kumufata, akagaruka mu Rwanda<br />

Isesengura: Icyo bivuze ku Rwanda n’ubutegetsi bwa Kagame<br />

Ibyo mwakomeje kuvuga bya Kayumba<br />

na Kagame bikitwa ibihuha none koko<br />

bibaye impamo. Guys! You are always<br />

victims of truth. Good Job. Plz don’t<br />

mention my name”<br />

Iyo ni SMS imwe muri za SMS nyinshi<br />

abanyarwanda bandikiye ikinyamakuru<br />

Umuseso. Iryavuzwe riratashye.<br />

Ibyitwaga impuha bihindutse impamo.<br />

Ese u Rwanda ruyobowe na Kagame ni<br />

igihugu umuntu yakwishimira kubamo?<br />

Icyo kibazo cyabajijwe mu nyandiko<br />

y’igitekerezo mu kinyamakuru Umuseso<br />

nomero 396. Kuri Liyetona Jenerali<br />

Kayumba Nyamwasa, igisubizo ni oya.<br />

Icyo nicyo gisubizo uwahoze ari umugaba<br />

w’ingabo z’u Rwanda, mu mpera<br />

z’icyumweru gishize yatanze ahungira mu<br />

gihugu cya Uganda, agata imirimo yari<br />

arimo mu Buhinde aho yari ambasaderi<br />

w’u Rwanda muri icyo gihugu. Kayumba<br />

yahungiye muri Uganda avuye mu<br />

Rwanda, aho yari amaze iminsi ari mu<br />

mwiherero n’abandi bayobozi, bikaba<br />

bivugwa ko yagiye aciye mu y’amazi.<br />

Kayumba ariko yari yaje mbere aje<br />

gushyingura umubyeyi we, aguma<br />

mu Rwanda. Akimara guhunga, leta<br />

ya Kagame yatangaje ko yahunze mu<br />

gihe bashakaga kumukurikiranaho ibyo<br />

yaba yarakoze mu Buhinde-ntibigeze<br />

basobanura ibyo aribyo mu itangazo<br />

bashyize mu bitangazamakuru bya leta.<br />

Icyo bongeyeho ni uko bari mu biganiro<br />

na Uganda byo kuba yajyanwa mu<br />

Rwanda, ndetse ko mbere yo guhunga,<br />

yari yabanje kubazwa n’ubugenzacyaha.<br />

Amakuru afitiwe gihamya yemeza ko<br />

ubushinjacyaha bw’u Rwanda, ubwo<br />

twajyaga mw’icapiro, bwiteguraga<br />

gusohora manda d’arret zimufatisha aho<br />

yaba ari hose.<br />

Hagati aho, amakuru Umuseso ufitiye<br />

gihamya yemeza ko amaze gushyingura<br />

umubyeyi we, Kayumba yohereje<br />

umugore n’abana be hanze, mu gihugu<br />

cy’Ubuhinde, we agasigara mu Rwanda,<br />

byumvikana ko yari yamaze gupanga<br />

kudasubira mu Rwanda.<br />

Intandaro<br />

Mu gihe nkuko bisanzwe, leta ya Kagame<br />

yo ivuga ko yari agiye gukurikiranwa<br />

ariyo mpamvu yaba yahunze, Jenerali<br />

Nyamwasa afashe icyo cyemezo nyuma<br />

y’igihe kirekire, iki kinyamakuru<br />

gitangaza amakuru ajyanye n’imibanire<br />

ye mibi na Perezida Kagame, umubano<br />

wagiyemo ibitotsi mu myaka igera ku<br />

irindwi no kurenga ishize.<br />

Kagame na Kayumba bacanye uwaka<br />

igihe Kayumba yongezaga amapete<br />

abasirikare ba RDF bari kurugamba muri<br />

Congo, bifatwa na Leta ya Kigali nko<br />

kwikundwakaza ku basirikare (gushaka<br />

popularity).<br />

Icyo gihe, Kagame yakoresheje ububasha<br />

bwe nk’umugaba w’ingabo w’ikirenga<br />

amuvana ku mwanya w’umugaba mukuru<br />

w’ingabo. Kayumba icyo gihe mu buryo<br />

bw’ibanga afungirwa mu rugo, aza kuhava<br />

yoherezwa kwiga mu Bwongereza.<br />

Nyamara Kayumba yataye ayo masomo<br />

agaruka mu Rwanda, Kagame akina<br />

ikinamico amugira umunyamabanga<br />

mukuru w’urwego rushinzwe umutekano<br />

mu gihugu, umwanya nta gushyidikanya<br />

yakozemo anekwa cyane. Bamwe mu<br />

bamunekaga cyane ni Lt. Col. Emmanuel<br />

Ndahiro na Jenerali majoro Jack Nziza.<br />

Kayumba ariko yakundwaga cyane<br />

n’abasirikare yaba abato n’abakuru<br />

ku buryo byakomeje kubera Kagame<br />

ikibazo. Abakurikinira hafi bemeza ko<br />

abasirikare benshi bakundaga Kayumba<br />

kurusha Kagame.<br />

Kayumba na Kagame bakomeje<br />

kutarebana neza kugeza ubwo Kagame<br />

amushyiriye mu mirimo ya gisiviri,<br />

amugira Ambasaderi w’u Rwanda mu<br />

Buhinde, agamije ahanini kumwigiza<br />

hirya y’amabanga ya gisirikare n’imirimo<br />

ijyanye nacyo. Kagame yari azi ibyo<br />

bizatuma atakara muri politiki n’imyanya<br />

imuhuza n’abanyamabanga.<br />

Amakuru Umuseso wagiye ubona kenshi<br />

agaragaza ko nyuma yo kumwohereza<br />

mu Buhinde, Kagame yakomeje gushora<br />

amafaranga mu kunea Kayumba ahanini<br />

akoresha Lt. Col. Ndahiro, Lt. Col.<br />

Joseph Nzababwita na Jenerali Majoro<br />

Jack Nziza. Abasirikare benshi bakomeje<br />

kuvugana nawe no kugenderana nawe<br />

bagiye bagira ibibazo bitandukanyebyinshi<br />

Umuseso wagiye ubitangaza.<br />

Muri abo harimo Majoro Ben Karenzi,<br />

wari umunyamabanga mukuru muri<br />

minisiteri y’ubuzima, Col. Patrick<br />

Karegeya n’abandi benshi. Uretse<br />

abasirikare hari n’abandi bategetsi<br />

nka Pascal Ngoga, wari Ambasaderi<br />

w’u Rwanda muri Ethiopia wafunzwe<br />

ashinjwa ruswa ariko mu by’ukuri azira<br />

imigenderanire na Kayumba, n’ikimasa<br />

Afande Kayumba yamuhaye. Ibyo<br />

byose abakurikiranira hafi bemeza ko<br />

byaterwaga n’uburyo Kagame yatinyaga<br />

Kayumba. Urugero, Karegeya ahanini<br />

yazize kuba yaranze gushinja Kayumba,<br />

ibyo Kagame yashakaga ko amushinja.<br />

Coup d’Etat<br />

Mbere y’ibyo byose, Kayumba akimara<br />

kugirana ibibazo na Kagame, haje<br />

gusohoka amakuru y’uko uwo musirikare<br />

wigeze kuyobora inzego z’iperereza mu<br />

ishyamba yashatse guhirika ubutegetsi<br />

bwa Kagame (Coup d’Etat), afatanyije<br />

n’abandi basirikare bakuru benshi,<br />

iza kuburizwamo n’uko amakuru<br />

yasotse mbere. Abasirikare bamwe<br />

barayifungiwe-nyamara mu bigaragza<br />

ko koko Kagame yatinyaga Kayumba,<br />

we ntiyafungwa, ahubwo akomeza<br />

gucungirwa hafi.<br />

Ibibazo bya Kagame na Kayumba<br />

byakomeje kuba ibanga rikomeye, nubwo<br />

rimwe, abajijwe n’umunyamakuru<br />

Nta maherezo: Gen. Kayumba Nyamwasa<br />

w’Umuseso icyo baba bapfa n’ukuri ku<br />

kuba batavuga rumwe, Kagame yasubije<br />

ko kutavuga rumwe na Perezida nabyo<br />

ari ikibazo, ariko yirinda kwinjira muri<br />

‘details’ z’ibibazo bafitanye, ariko<br />

byari bizwi mu nzego z ‘umutekano<br />

kubera uburyo bamunekaga ari nako<br />

ikinyamakuru Umuseso cyabigeragaho.<br />

Vuba aha, Kayumba yapfushije<br />

umubyeyi we, mu muhango wo<br />

kumushingura, nubwo Kagame yari I<br />

Nairobi, nta mutegetsi w’u Rwanda,<br />

cyangwa umusirikare mukuru wahaciye<br />

iryera, usibye Afande Kabarebe-<br />

bigaragaza uburyo Kayumba yahawe<br />

akato. Mu igabana ry’ubutaka mu Ntara<br />

y’Uburasirazuba, intumwa za Kagame<br />

ntizatinye kwambura Kayumba ubutaka<br />

bwe hafi ya bwose kugeza aho afatiye<br />

icyemezo cyo kugurisha inka ze zose.<br />

Kayumba none abishyize ku mugaragaro,<br />

ahunga Kagame.<br />

Impamvu Kayumba ahunze<br />

Kuki umuntu nka Kayumba ahisemo<br />

guhunga igihugu cye n’ubutegetsi yagize<br />

uruhare mu gushyira ku ntebe? Amakuru<br />

afite gihamya Umuseso ukesha zimwe<br />

mu nshuti ze magara aragaragaza ko<br />

intandaro ari ibyo bibazo agiye agirana<br />

na Kagame byari byaragizwe ibanga.<br />

Muri ibyo, harimo;<br />

Igitugu cya Kagame<br />

Impamvu ya mbere ni impamvu imaze<br />

gutuma benshi bahunga u Rwanda; ni<br />

igitugu cya Kagame. Amakuru agera ku<br />

kinyamakuru Umuseso kuva ku musirikare<br />

umwe ufite ubushuti budasanzwe na<br />

Kayumba aremeza ko Kayumba kuva<br />

intambara yarangira, yagerageje kumvisa<br />

Kagame ko yagabanya gutegekesha<br />

abantu igitugu ndetse by’umwihariko<br />

akareka gutera ubwoba abasirikare,<br />

Kagame arabimwangira.<br />

Kenshi, nkuko uwo musirikare abivuga,<br />

Kayumba na Kagame bagiye bagira<br />

kutumvikana ku byemezo yafataga ku<br />

buryo bwo guhana abasirikare ndetse<br />

n’ikibazo cy’abicwaga n’abigizwagayo.<br />

Muri abo harimo abantu nka Majoro<br />

Alex Ruzindana wishwe mu buryo<br />

budasobanutse.<br />

Kongo<br />

Uretse ibyo, Kayumba ntiyigeze<br />

yumvikana na Kagame ku bijyanye<br />

n’uburyo u Rwanda rwifataga<br />

mu ntambara za Kongo aho kuri<br />

Kayumba, abasirikare b’u Rwanda<br />

basaga nk’abagizwe abakomisiyoneri<br />

b’intambara. Rimwe, nkuko uwo mushuti<br />

we yabitangarije Umueso, Kayumba<br />

yasabye Kagame ko bavana ingabo<br />

muri Kongo, Kagame aramubwira ko<br />

nagende azivaneyo niba ariko abyumva,<br />

bakomeza kutabyumvikana kugeza<br />

Kayumba avuyeho.<br />

Imiyoborere y’ingabo muri rusange<br />

Indi mpamvu yatumye Kagame na<br />

Kayumba batumvikana ni Imiyoborere<br />

y’ingabo muri rusange ku bijyanye<br />

n’imishahara, uburyo bafatwamo<br />

nabi byahangayikishaga Kayumba<br />

nk’umugaba w’Ingabo, nyamara<br />

akabona Kagame we ntacyo bimubwiye.<br />

Byageze aho atangira kugaragaza uko we<br />

abyumva, ariko nkuko uwo mushuti we<br />

abyemeza, Kagame arushaho kumwanga<br />

no kumwikanga. Ibyo byarakomeje<br />

kugeza Kayumba yigijweyo, ari nabyi<br />

bivuyemo kuba yahitamo gufata ake<br />

karenge akava mu Rwanda rwa Kagame.<br />

Guntinya kwicwa no kubura uwo<br />

bavugana<br />

Amaze gufungwa akarekurwa, Patrick<br />

Karegeya yahunze igihugu ahanini<br />

abitewe n’uko nkuko bisanzwe iyo<br />

ugiranye ikibazo n’ubutegetsi mu<br />

Rwanda n’abari inshuti zawe batinya<br />

kukuvugisha kugira ngo batisanga mu<br />

bibazo. Kuri Kayumba, ikimenyetso<br />

cy’uko ntawe uzajya umuvugisha mu<br />

Rwanda yagihawe n’uko yapfushije<br />

bagatinya no kumutabara mu byago.<br />

Mu gihe leta y’u Rwanda nkuko<br />

bimenyerewe yatanguranywe ivuga ko<br />

Kayumba hari uburyo yitwaye nabi ku<br />

buryo yaba yahunze ubutabera, ku rundi<br />

ruhande, kimwe na Karegeya kandi,<br />

amakuru inshuti za Kayumba zagejeje<br />

ku Umuseso ni uko yahoranaga ubwoba<br />

ko ashobora kuba yakwicwa kubera<br />

ubwumvikane buke na Kagame, bikaba<br />

byaragize uruhare mu gutuma afata<br />

icyemezo cyo kudategereza.<br />

Guhunga kwa Kayumba kuvuze iki ku<br />

Rwanda?<br />

Abakurikiranira hafi politiki y’u Rwanda<br />

n’ubutegetsi bwa Kagame by’umwihariko<br />

baremeza ko guhunga kwa Kayumba<br />

ari ikibazo gikomeye ku butegetsi bwa<br />

Kagame. Kayumba, nkuko umwe mu<br />

bamuzi neza ni umugabo ukunzwe mu<br />

banyarwanda yaba abasirikare n’abasiviri<br />

ku buryo bizagora Kagame gukomeza<br />

kubumvisa ko ingoma ye ikomeye,<br />

abayirimo bashyize hamwe, Kayumba<br />

yakuyemo ake karenge.<br />

Urukundo afitiwe mu gisirikare, kuri<br />

bamwe ni impamvu ikomeye yo kwemeza<br />

ko hari benshi bazavanamo akabo karenge<br />

bakaba bakwishyira hamwe mu kurwanya<br />

Kagame yaba mu buryo bwa politiki<br />

cyangwa ubw’intambara. Umusirikare<br />

umwe nawe wahunze u Rwanda yabwiye<br />

Umuseso ati; “Kayumba arakundwa<br />

cyane. Ndakurahirira ko benshi bazata<br />

Kagame vuba aha kubera igikorwa<br />

Kayumba yakoze. Afite ubushobozi<br />

bwo gucamo ibice RDF kuko abenshi<br />

baramukunda kurusha Kagame”.<br />

Icyo bivuze cya mbere rero ni uko<br />

igisirikare cy’u Rwanda gishobora<br />

gutakaza benshi kubera ‘loyality’ bafite<br />

kuri Kayumba ariko batari bazi ukuri ku<br />

bye na Kagame kugeza bu kuko byari<br />

byaragizwe ibanga.<br />

Icya kabiri nuko n’abari kw’ibere nka<br />

Ndahiro cyangwa Kabarebe, nabo<br />

bagomba gutangira kwibaza iherezo<br />

ryabo- niba Kagame acanye uwaka na<br />

Kayumba, ninde ‘ndakoreka’? Ntawe.<br />

Icya gatatu, nkuko abakurikiranira hafi<br />

imikorere ya leta ya Kagame ni uko<br />

Kagame ashobora kongera gushyushya<br />

imitwe y’abategetsi bakuru b’u Rwanda<br />

kuri Uganda, yahungiyemo, umubano<br />

w’ibyo bihugu byombi ukongera kuba<br />

mubi. Ibyo nabyo bikaba bifite ingaruka<br />

zitari nziza cyane cyane ko icyo gihugu<br />

kirimo abandi banyarwanda benshi<br />

bahahungiye biganjemo abasirikare.<br />

Charles Kabonero na Didas Gasana


Amakuru agera ku Kinyamakuru<br />

Umuseso aremeza ko<br />

umuyobozi w’icyahoze ari<br />

office y’ubukerarugendo na za parike<br />

mu Rwanda (ORTPN) Madame<br />

Rosette Chantal Rugamba yaba ari mu<br />

nzira zo kwegura ku mirimo ye.<br />

Ayo makuru yemeza ko uyu mudamu<br />

yaba yarandikiye Leta asaba ko<br />

yakwegura ku mwanya w’umuyobozi<br />

wungirije ushinzwe ubukerarugendo<br />

no kubungabunga amaparike mu<br />

kigo gishya cya Leta cy’iterambere(<br />

Rwanda Development Board-RDB)<br />

ariko akaba atarahabwa igisubizo.<br />

Ubwo twandikaga iyi nkuru ntabwo<br />

yari yagahawe igisubizo.<br />

Kwegura kwa Rugamba ngo<br />

kwatangiye mu byumweru hafi bibiri<br />

bishize nkuko abantu baduhaye ayo<br />

makuru bavuga.<br />

Abo bantu biganjemo abakora mu<br />

bigo byigenga by’ubukerarugendo<br />

bavuga ko Rugamba atigeze<br />

yishimira icyemezo cya Leta cyo<br />

kuvanga ubukerarugendo hamwe<br />

n’ibindi bikorwa harimo ishoramari,<br />

ikoranabuhanga hamwe no kubaka<br />

ubushobozi bw’abakozi mu kigo<br />

RDB.<br />

Umuntu umwe muri abo yagize ati: “<br />

Nawe se Leta irafata ubukerarugendo<br />

ikabuvanga n’ishoramari hamwe no<br />

kubaka ubushobozi bw’abakozi n’ibigo<br />

maze yarangiza ngo yahombye?<br />

Ibyo ntaho byabaye. Ku isi hose<br />

ubukerarugendo ni ikintu kitavangika<br />

kuko ugifashe nabi urahomba.”<br />

“ Rosette rero yari umuntu twese<br />

twemeraga mu guteza imbere<br />

ubukerarugendo haba mu bikorwa<br />

bye, uko ateye karemano hamwe<br />

n’imivugire ye. Leta yari ikwiye<br />

kumusubiza icyubahiro cye kuko<br />

u Rwanda rumukesha byinshi mu<br />

bukerarugendo kandi nagenda<br />

bizagabanuka cyane.”<br />

Tumubajije niba akeka ko Leta<br />

izemerera Rugamba kwegura cyangwa<br />

izamuha ibyo yaba asaba, yagize ati:<br />

“ Ntabwo byoroshye kumenya neza<br />

ibyo asaba ariko ndakeka ko Kagame<br />

ari we uzafata icyemezo kuko ibyo<br />

Rugamba yeretse Leta ko izahombamo<br />

nihuza ORTPN n’ibindi bigo nkeka<br />

ko Kagame atigeze abibona ngo afate<br />

icyemezo.”<br />

Twifuje kumenya kandi niba Rugamba<br />

aramutse yemerewe kwegura niba hari<br />

ingaruka byagira ku bukerarugendo<br />

mu Rwanda maze uwo muntu ati:<br />

“ ubukerarugendo bwacu bwabura<br />

agaciro kuko Rugamba yari umugore<br />

wubatse izina haba mu Rwanda no<br />

hanze yarwo. Abasura u Rwanda<br />

benshi baba bazi Rugamba kandi koko<br />

iyo urebye, usanga ari byo. Ibyo rero<br />

byaduhombya kuko kubona undi muntu<br />

uzi kwakira neza abantu nkawe kandi<br />

uzi no kuganira n’abakerarugendo<br />

UMUSESO <strong>No</strong> 396, <strong>01</strong> -<strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />

Urup. 7<br />

ITOHOZA<br />

Rosette Chantal Rugamba<br />

arasaba kwegura<br />

•<br />

•<br />

ntabwo byakorohera u Rwanda.<br />

Njye mbona yaba ariyo ndunduro<br />

y’ubukerarugendo bwacu n’uko<br />

ORTPN irundukiye muri RDB.”<br />

Haciye igihe kinini Leta ivanze ibigo<br />

bigera kuri bitandatu maze bikora<br />

ikigo kimwe ari cyo RDB kugira<br />

ngo iterambere ry’igihugu ribashe<br />

kwihuta.<br />

Ibyo bigo ni icyahoze ari ORTPN,<br />

icyahoze gishinzwe ikoranabuhanga<br />

muri Leta(RITA), icyahoze gishinzwe<br />

kureshya abashoramari hamwe no<br />

guteza imbere ibyoherezwa mu<br />

mahanga (RIEPA), icyahoze ari<br />

ubunyamabanga bwo kwegurira<br />

ibigo bya Leta abikorera(Privatisation<br />

Secretariat), icyahoze gishinzwe<br />

kubaka ubushobozi bw’abakozi n’ibigo<br />

(HIDA) hamwe n’ishami ry’ikigo<br />

cya Leta cyo kurengera ibidukikije<br />

(REMA).<br />

Ibyo bigo bikimara kuvangwa bikitwa<br />

izina rimwe ari ryo RDB, byinshi<br />

byaravuzwe ariko Leta irabyirengagiza.<br />

Ibyo bigo byahise bishyirwa mu<br />

gatebo kamwe maze bigahabwa na<br />

biro imwe iri ku gishushu bimaze<br />

guhindurwa ikigo kimwe byahise<br />

bihabwa kuyoborwa n’umuzungu<br />

w’umunyamerika uvuga ko ari inshuti<br />

y’u Rwanda witwa Joe Ritchie.<br />

Abahoze bayobora bya bigo<br />

bigize RDB ari bo Gatare Francis<br />

wayoboraga RIEPA, Rosette Chantal<br />

Rugamba wayoboraga ORTPN hamwe<br />

na Nkubito Bakuramutsa wa RITA<br />

bahise bagirwa abayobozi bungirije<br />

ariko bashinzwe bya bigo byahindutse<br />

amashami muri RDB.<br />

Gatare yahise agirwa umuyobozi<br />

wungirije umuyobozi mukuru naho<br />

Rugamba agirwa umuyobozi wungirije<br />

ushinzwe ubukerarugendo na za parike<br />

naho Bakuramutsa agirwa umuyobozi<br />

wungirije ushinzwe ikoranabuhanga.<br />

Abandi bakozi bakuru nabo bahawe<br />

imirimo ariko isa naho itandukanye<br />

n’iyindi bari bafite mbere. Urugero<br />

nk’uwahoze yungirije Gatare muri<br />

RIEPA Claire Akamanzi yagizwe<br />

umuyobozi wungirije ushinzwe<br />

ibikorwa muri RDB.<br />

Icyahoze ari Privatisation cyahawe<br />

irindi zina ariko riganisha ku ryari<br />

risanzwe ryo kwegurira burundu<br />

abikorera ibigo bya Leta cyangwa<br />

kugurishamo imigabane.<br />

Ngo yaba yererekanye igihombo kizava mu ivangwa rya ORTPN n’ibindi bigo<br />

yimwa amatwi<br />

Iyegura rye ryaba ari ikimenyetso cy’ihirima ry’ubukerarugendo mu Rwanda<br />

Ariko RDB imaze kubaho ntabwo<br />

byose byagenze neza kuko hajemo<br />

amatiku yose ajyanye n’imyanya yaba<br />

yaratanzwe. Ibyo byatumye Gatare<br />

avamo ahabwa kuba umujyanama mu<br />

by’ubukungu wa Perezida Kagame.<br />

Bakuramutsa nawe yakuwemo<br />

asimburwa na Nyirishema Patrick<br />

ubu none Bakuramutsa yajyanywe<br />

nawe muri Perezidansi. Rugamba<br />

yarakomeje hamwe n’AKamanzi.<br />

Ariko ibyo nabyo ntabwo byanyuze<br />

Leta kuko yaje gusanga RDB ikwiye<br />

ivugurura maze ishyiraho itsinda<br />

rikuriwe na Himabara David.<br />

Ariko mbere gato, andi makuru twari<br />

dufite yavugaga ko Joe Ritchie wari<br />

ukuriye RDB yari afitiwe urwango<br />

aza no kwirukanwa arigendera ariko<br />

Kagame ntiyabimenya. Kagame niwe<br />

wazanye Ritchie kuko Ritchie afite<br />

ubuhanga mu bijyanye n’ubucuruzi<br />

cyane. Ritchie ubwe yivugiye ko bitari<br />

bimworoheye kuko kuyobora ikigo cya<br />

Leta byari bitandukanye ko kuyobora<br />

ikigo cyigenga.<br />

Ibyo bivuga ko yari afite imbogamizi<br />

mu gufata ibyemezo nk’uko<br />

yabitangarije itangazamakuru.<br />

Yavugaga ko umuvuduko yabaga<br />

ashaka mu bikorwa atawubonaga kuko<br />

hari izindi nzego zabanzaga gufata<br />

ibyemezo bityo RDB nayo ikagendera<br />

kuri ibyo.<br />

Nyuma ariko Ritchie amaze<br />

kwirukanwa, Kagame ngo agiye<br />

muri Amerika, aza gukubitana nawe<br />

maze amubwira uko byagenze. Ubwo<br />

Kagame ngo yahise azana Ritchie<br />

aragaruka nyuma Ritchie akomeza<br />

imirimo ye.<br />

Ntibyatinze ariko Ritchie yaje<br />

kuvanwaho akomeza kuba<br />

umujyanama wa Kagame. Ritchie rero<br />

yaje gusimburwa na John Gara ubu<br />

akaba ari we uyoboye RDB.<br />

Ariko rya tsinda rya Himbara ryaje no<br />

guha akazi Gara ryaje no kuvugurura<br />

maze imyanya yose yari ikuriwe<br />

n’abayobozi bakuru bungirije harimo<br />

na Rosette Rugamba igabanyirizwa<br />

agaciro. Muri iryo vugurura icyitwa<br />

ubukerarugendo cyarafashwe kivangwa<br />

n’ibindi byinshi byitwa ko ari ishami<br />

ryo guteza imbere ubukungu. Aha rero<br />

ngo haba harahaye Rugamba agaciro<br />

gake bigatuma ashaka kwegura.<br />

Kuba rero ngo Leta yarafashe<br />

ibigo bimwe harimo na ORTPN<br />

ikabivanga bikabyara kimwe, ntabwo<br />

byashimishije benshi kuko ngo<br />

byakozwe nta bushakashatsi buhagije<br />

bwakozwe ngo harebwe inyungu<br />

n’igihombo.<br />

Mu bantu rere ngo bagaragaje<br />

igihombo bizatera u Rwanda ngo<br />

harimo na Rosette Rugamba ariko ngo<br />

impungenge ze zimwe ntizahabwa<br />

agaciro.<br />

Nubwo yakomeje gukora ariko<br />

ngo ntabwo yari yishimiye kubona<br />

ko ubukerarugendo bufatanyijwe<br />

n’ikoranabuhanga hamwe<br />

n’ishoramari.<br />

Ubusanzwe ibi bigo bitaravangwa,<br />

byari bifite ubwisanzure maze bano<br />

bagizwe abayobozi bungirije ari bo<br />

babiyoboraga.<br />

Ibyo byabahaga ingufu zo gukora<br />

uko bashaka byaba mu gukoresha<br />

amafaranga hamwe no kuyashaka.<br />

Mu bantu bakoreshaga amafaranga<br />

cyane harimo na ORTPN ya Rosette<br />

Rugamba ariko kandi akayabyaza<br />

inyungu cyane kuko ubukerarugendo<br />

buracyari ubwa mbere mu kwinjiza<br />

amadovize menshi mu Rwanda.<br />

Kuba rero Rugamba yaratswe<br />

ubwigenge bwe kandi yinjiriza igihugu<br />

byaba biri mu bintu byatumye ashaka<br />

kwegura ku mwanya wo kuyobora<br />

ubukerarugendo ariko adafite<br />

ubwisanzure mu gufata ibyemezo.<br />

Kuba Rosette yaratinze kwegura rero<br />

ngo ntabwo ari uko atabonaga ikibazo<br />

Yarananijwe? Rosette (Photo/ Archive)<br />

ahubwo ngo yari yarimwe amatwi.<br />

Nubwo ariko ubukerarugendo<br />

bwakoze neza mu myaka yashize,<br />

umwaka wa 2009 bwakoze nabi kuko<br />

baba abakerarugendo baragabanutse<br />

binatuma n’amafaranga abakomokaho<br />

agabanuka.<br />

Abasura u Rwanda bagabanutseho 9%<br />

bagera ku 689,952 muri 2009 bavuye<br />

ku 765,000 muri 20<strong>08</strong>.<br />

Ibyo byatumye n’amafaranga aturuka<br />

ku bukerarugendo nayo agabanukaho<br />

6% ava kuri miliyoni 186 z’amadorali<br />

y’Amerika muri 20<strong>08</strong> agera kuri<br />

miliyoni 174 muri 2009.<br />

Ibi bivuga ko u Rwanda rwananiwe<br />

kugera ku ntego y’abakerarugendo<br />

760,000 hamwe n’amadolari y’Amerika<br />

miliyoni 190 rwashakaga muri 2009.<br />

Iyi ikaba ari inshuro ya mbere aho<br />

ubukerarugendo bw’u Rwanda<br />

bushegeshwe aka kageni mu myaka<br />

icumi ihise.<br />

Bityo kandi ni ingaruka mbi ku bukungu<br />

bw’igihugu kuko ubukerarugendo ni<br />

ubwa mbere mu kwinjiriza igihugu<br />

amadevize.<br />

Ingabire Lydia<br />

ingabire.lydia@gmail.<strong>com</strong>


Urup. 8 UMUSESO <strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong>- <strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />

ISESENGURA<br />

Icyo Leta ya FPR igomba kwibaza mbere yo<br />

kwimura imva ya Dominiko Mbonyumutwa<br />

Mbere yo kugira byinshi<br />

mvuga kuri uyu mugabo,<br />

reka mbanze nibutse<br />

abasomyi ho gato amateka yaranze<br />

u Rwanda kuri uyu mugabo,<br />

mbone kugera kuri ibyo bigomba<br />

kwibukwa. Uyu mugabo yabaye<br />

umwe muri ba fondateri b’ishyaka<br />

MDR-PARIMEHUTU, imvururu zo<br />

muri 59 bikaba bivugwa ko ari we<br />

zakomotseho ubwo ngo yakubitwaga<br />

n’insoresore z’abatutsi mu Byimana.<br />

Hanyuma y’izo mvururu zatumye<br />

abatutsi benshi bahunga. Mbere<br />

yahoo gato ariko umwami Rudahigwa<br />

yari yarahagurutse arwanira ko<br />

igihugu cye cyigenga aza kwicwa<br />

kubera ako kayihayiho ko gushakira<br />

byinshi byiza u Rwanda. Aza<br />

gusimburwa na murumuna we Kigeli<br />

Ndahindurwa nawe wahise avangirwa<br />

n’akagambane k’ababiligi Parmehutu<br />

n’Aprosoma bamwirukana mu<br />

gihugu<br />

Rwanda -Urundi bihabwa<br />

ubwigenge bucagase ku buryo<br />

butunguranye.<br />

Nyuma y’ihunga ry’umwami Kigeli<br />

n’abandi banyarwanda, u Rwanda<br />

rwasigaye ruyobowe n’ababiligi<br />

barimo batyaza Mbonyumutwa<br />

na Kayibanda bashakamo uwo<br />

bazagabira igihugu. Iryo tyaza rikaba<br />

ryarashinzwe Col. Guy Logiest wari<br />

uvanywe Kisangani ho muri Kongo<br />

ari nawe wayoboraga by’ukuri<br />

igihugu, kuva Kigeli yahunga.<br />

Taliki ya 25/1/1961 nibwo umubiligi<br />

Horroy mu butumwa yatanze, avuga<br />

ko u Rwanda na Urundi bibaye<br />

ibihugu bitandukanye kandi bikaba<br />

bihawe ubwigenge bucagase, ari<br />

nabwo uwari uhagarariye u Bubiligi<br />

muri icyo gihe yahise atangaza<br />

ibyo batekereza ku byemezo<br />

byari byatanzwe na Loni. Nyuma<br />

y’iminsi itatu gusa Mbonyumutwa<br />

yahise agirwa Perezida wa mbere<br />

w’agateganyo w’u Rwanda. Hari<br />

Taliki ya 28/<strong>01</strong>/1961, akaba yaramaze<br />

kuri ubwo buyozi amezi hafi icyenda.<br />

Yaje gasimburwa na Kayibanda.<br />

ariko ntibyamuhiriye kuko yabonywe<br />

n’umuyobozi w’umurenge, n’umuyobozi<br />

wa polisi bari bazi neza icyo agiye<br />

kubaza Kagame, bahita batuma umupolisi<br />

kumuvana ku murongo. Kagame agenda<br />

ntacyo amubajije. Yongeye kumva ko<br />

azasura Kirehe naho ajyayo areba ko<br />

wenda ho amahirwe yamusekera akaba<br />

yamugezaho akarengane ke. Ariko<br />

Nyuma y’icyo gihe rero yayoboye<br />

u Rwanda akaba yarabaye Minisitiri<br />

na Depite ku bwa Kayibanda akaza<br />

kubuvanwaho n’abandi barimo<br />

Gitera babita ingwizamurongo.<br />

Nyuma y’ihirikwa rya Kayibanda,<br />

yaje kugirwa umuyobozi mukuru<br />

w’abatangaga imidali n’ibikombe<br />

by’ubutekinisiye tumenyereye.<br />

Nta wundi mwanya uzwi yongeye<br />

guhabwa kugeza aho yitabiye Imana<br />

ku ngoma ya Yuvenali Habyarimana,<br />

aho nyuma y’iminsi itatu y’icyunamo<br />

mu gihugu hose, yaje gushyingurwa<br />

muri sitade icyo gihe yitwaga iya<br />

demukarasi, ahashyingurwa nka<br />

Perezida wa mbere w’u Rwanda<br />

mu butekinisiye bwa MRND mu<br />

rwego rwo kwereka amahanga ko<br />

iyo Leta imushyinguye mu cyubahiro<br />

nk’umuntu wari ukunzwe. Nyamara<br />

benshi bari bamuzi, bari bazi ko<br />

ari Leta ya Kayibanda ndetse<br />

n’iya Habyarimana batongeye<br />

no kumureba irihumye nyuma yo<br />

kwicakirira ubutegetsi.<br />

Igitekerezo cyanjye rero kikaba atari<br />

ukuvuga amateka ya Mbonyumutwa<br />

ahubwo ari ukugaragaza impungenge<br />

z’ibyo dushobora kuzaraga u Rwanda<br />

rw’ejo mu gihe iyo mva yakwimurwa<br />

bitabanje kwigwaho ngo binonosorwe<br />

neza ku buryo byazateza ingingimira<br />

muri bamwe mu banyarwanda.<br />

Kwirinda amaranga mutima muri<br />

icyo gikorwa<br />

Nyuma y’ihirima ry’ubutegetsi bwa<br />

MRND na Habyarimana, ubutegetsi<br />

bwa FPR bwahinduye byinshi ngiryo<br />

ibendera, ‘indirimbo yubahiriza<br />

igihugu, puraki z’ibinyabiziga, Itegeko<br />

nshinga, igifaransa n’ibindi. Ubu<br />

hakaba hagezweho iyimurwa ry’imva<br />

y’uwabaye Perezida wa mbere w’u<br />

Rwanda. Nyamara nkuko Umuseso<br />

ubikesha benshi mu banyarwanda,<br />

byinshi koko byari bikwiye<br />

guhinduka kubera amarangamutima<br />

yari yarabikorewemo ariko na none<br />

ngo FPR yaba yarabihinduye na<br />

none muri ayo marangamutima no<br />

mu bwirasi ku buryo babona ko<br />

naho ntibyamuhiriye kuko naho bahise<br />

bamubona bamukura ku murongo. Nyuma<br />

y’igihe gito Kagame agiye, umuyobozi<br />

w’umurenge n’abahagarariye MTN, baje<br />

iwe bamaze kubona ko nawe amaze<br />

kumenya kwitangira ibibazo, bamutegeka<br />

ko agomba gufata miriyoni imwe yayanga<br />

byose agaheba; nawe arayanga ababwira<br />

ko bagomba kumuha nk’ayo baha abandi<br />

3.000.000 FRW. Baramushwishurije<br />

barigendera, bageze hafi y’umurenge<br />

-Akagambane k’u Bubiligi, Parmehutu n’Aprosoma<br />

- Bimwe mubyavugiwe n'ibyakorewe kuri sitade<br />

kamarampaka ntibyari bikwiye kwibagirana<br />

Wasize amateka ki imusozi?<br />

Mbonyumutwa (Photo/ Net<br />

haramutse hagiyeho irindi shyaka<br />

naryo rishobora kugira bimwe<br />

ryahindura naryo uko ryishakiye. Ibi<br />

bikaba bishobora kuzaba impamvu<br />

zo guhindagura ni ibitari ngombwa<br />

kubera gupinganwa. Kuki abategetsi<br />

bacu badashyiraho ibintu bigomba<br />

kuramba?, ntibibe nk’amabendera<br />

y’amashyaka cyangwa imyenda<br />

y’abagore kuko nyirabyo abihindura<br />

uko yishakiye kandi bikaba ari<br />

uburenganzira bwe. Bakwiye<br />

kumenya ko ibyo abanyarwanda<br />

bahuriyeho ari iby’abanyarwanda atari<br />

iby’umuyobozi uyu n’uyu wahiritse<br />

ubutegetsi cyangwa wabugiyeho mu<br />

zindi nzira. Aha rwose njye nkaba<br />

nemeranya nabo , ko ubu itegeko<br />

nshinga rihindurwa nk’indirimbo<br />

z’abasukuti. Kuki mbere yo kwimura<br />

iyo mva batabanza bagashyiramo uko<br />

bizajya bigendekera abandi bahawe<br />

n’Imana uwo mwanya w’imbona<br />

muntu umwe mu gihugu! Ko burya<br />

akenshi atari ubutwari aba yararushije<br />

abandi ahubwo ko ari Rurema iba<br />

yagennye, abandi natwe tugategereza<br />

bamutumyeho umukuru w’akagari ko<br />

yemera 1.500.000 Frw wanamugiriye<br />

inama yo kuyemera kuko bitabaye ibyo<br />

azabura intama n’ibyuma. Yarayemeye<br />

n’ingingimira murabyumva kuko ntawe<br />

uburana n’umuhamba. Ikibazo amaze<br />

kuyemera baramusinyishije barangije<br />

barayamwima. Yaje kugirwa inama yo<br />

kujya ku Muvunyi. Bamwakiriye neza.<br />

bumva n’ikibazo cye, ariko nabo bamaze<br />

kuvugana na MTN baramuringana.<br />

kuzavuga amateka no gutegereza<br />

ibibi cyangwa ibyiza bizakurikiraho.<br />

Impamvu ntekereza ko icyo kintu<br />

cyakwigaho ndetse kigashyirwa no<br />

mu itegeko nshinga, ni uko akenshi<br />

mu ihindurwa ry’itegeko nshinga,<br />

mu bihugu byinshi haba muri Afurika<br />

ndetse no hirya y’amazi, iryo tegeko<br />

rikunda guhinduka akenshi mu nyungu<br />

z’abaperezida bariho. Aha rero nkaba<br />

numva iryo tegeko ryajyaho nta<br />

marangamutima abayemo, hanyuma<br />

bikaba nka wa mugani wa Yezu ngo<br />

“jya ukunda mugenzi wawe nkuko<br />

wikunda” kandi koko no mu Rwanda<br />

kuva kera iyo buri munyarwanda aba<br />

yaratekereje ko ibyiza yiyifuriza<br />

n’abandi babikenera, izi ngaruka<br />

tubona, ntekereza ko ntaziba<br />

zarabaye ndetse tutanatekereza ko<br />

zanaba iwacu. Naho ubundi bikomeje<br />

gutya, bizagera no ku buvivi bwacu<br />

bagihangayikishwa n’amateka mabi<br />

twabaraze.<br />

Kutigira ntibindeba kw’abayobozi<br />

bose<br />

Nkuko mugenzi wanjye Kabonero<br />

yigeze kubyandika muri bimwe<br />

bijya bimubabaza, abayobozi<br />

b’iki gihugu baba abo muri FPR<br />

cyangwa mu bana batajya bakura<br />

ihora ihetse, bose ni ukwiyicarira<br />

mu ntebe nziza, mu makote ya<br />

kiyobozi, ubundi bagategereza<br />

umwera uturutse ibukuru. Ubundi<br />

bagategereza ko ukwezi gushira<br />

bakakira akayabo kavuye mu marira<br />

y’abo bahagarariye; bati dukunda<br />

igihugu harakabaho FPR. Nubwo<br />

benshi bavuga ko bazagwa inyuma ya<br />

Kagame, ni ibitekerezo byabo kandi<br />

ni n’uburenganzira bwabo, ariko njye<br />

uko mbibona baramushuka kandi<br />

nabo batiretse kuko igihe bavuze<br />

yego kuko ari yo yavuze bakavuga<br />

oya kuko ari yo yavuze, batekereza<br />

Yongeye kugirwa inama yo kujya kureba<br />

Mukantagazwa no kwandikira Perezida.<br />

Yaramwandikiye ariko ntiyamenye niba<br />

byaramugezeho ariko Mukantaganzwa<br />

yaje kumufasha amubwira yuko agiye<br />

kumugeragereza akabona nibura abonye<br />

n’ayo bamwemereye. Yaragerageje<br />

koko ndetse uyu mukecuru amwumva<br />

atakamba avuga ko basi babigirira we<br />

(Mukantagazwa). Arangije kuvugira kuri<br />

telefoni yamubwiye ko ajya mu Rugwiro,<br />

bugufi kuko n’abana babo bashobora<br />

kuzasigara bavuga nkuko ubu abana<br />

b’abategetsi ba kera ubu bibuka gusa<br />

ko ba se bari ba Colonel abandi ba<br />

minisitiri n’indi myanya, bicaraga<br />

heza bakarya uko bashatse, bakamena<br />

ibyo bashatse reka sinakubwira …<br />

Ayo mateka nyuma y’ibyabaye muri<br />

iki gihugu ntiyari akwiye na none<br />

kuzarangwa ku bana bawe, banjye<br />

n’abe. Nkuko ubu bigoye ko mwene<br />

Habyalimana yasangira na Cyomoro<br />

hanyuma ngo amubwire ko se yabahe<br />

Perezida nawe.<br />

Icyubahiro gikwiye guhabwa imva<br />

yanjye, yawe, ye<br />

Buri muntu wese kuri iyi si, yifuza<br />

kubaho neza, kurya neza kuramba<br />

ndetse no kutazapfa nubwo twese<br />

tuzi ko Imana yavuze ngo “no gupfa<br />

muzapfa”. Ibi byifuzo rero bya buri<br />

umwe muri twe, byakabaye bihuzwa<br />

n’ibyabaye ku Rwanda maze nubwo<br />

nzi ko gupfa byo bidakundwa na buri<br />

wese, ariko na none nta n’uwakwifuza<br />

ko imva ye yashinyagurirwa kuko<br />

nzi ko kamere yacu ikunda ibyiza.<br />

Bitabaye ibyo, ngo icyo gikorwa<br />

kizakorwe mu bushishozi, njye<br />

nifitiye ubwoba ko nyuma ya<br />

Mbonyumutwa, uzasimbura FPR<br />

azasanga aho Rwigema, Agata,<br />

Rudahigwa, umusirikare utazwi,<br />

abacu bazize Jenoside …..nawe<br />

yazafata aho baruhukiye nk’ibibanza<br />

byiza byanyuzwamo umuhanda wa<br />

gari ya moshi dore ko yatinze.bityo<br />

nkuko insoresore na Mbonyumutwa<br />

baraze u Rwanda amakimbirane FPR<br />

nayo ikaba iraze Intore umwiryane<br />

aho kuba ubumwe n'ubwiyunge.<br />

Richard M. Kayigamba<br />

Mukari2<strong>01</strong>0@yahoo.<strong>com</strong><br />

Ruswa y’ikigugu n’akarengane: <strong>No</strong> kubaza ikibazo Kagame bizamo ikimenyane<br />

Bikurikira urup 3<br />

ko ikibazo kigiye gukemuka. Ahageze<br />

naho bamubwiyeko agenda agafata ayo<br />

‘bamuzanira na contrat, arasinya, aragenda<br />

yakira utwo. Ubu akaba asaba atakamba ko<br />

Perezida Kagame yamufasha agasubizwa<br />

uburenganzirabwe nawe agahabwa<br />

nk’ayo abandi bahabwa (3.000.000frw) ni<br />

ukuvuga agahabwa ayo bamunyanganyije<br />

asigaye 1.500.000 Frw.<br />

Byakiriwe na K.M.Richard


MAIL BOX<br />

UMUSESO <strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong> -<strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />

Urup. 9<br />

Kagame na FPR nibo Bafite Ubwoba<br />

Buruta ubw’Abandi Banyarwanda<br />

Mu Kinyarwanda baca umugani ngo<br />

iminsi y’igisambo ni 40, kandi ngo<br />

ikinyoma ntigihabwa intebe kabiri. Iyi<br />

migani yombi ariko reka yunganirwe<br />

n’uyu uvuga ko agatinze kazaza ari<br />

amenyo ya ruguru.<br />

Muri yi minsi iyo witegereje ibimaze<br />

iminsi bivugwa n’abayobozi b’u Rwanda,<br />

uhereye kuri Perezida wa Repubulika<br />

Paul Kagame, usanga koko bwa bwoba<br />

Umutegarugori Ingabire Victoire<br />

yakomojeho ubwo yakandagizaga<br />

ikirenge mu Rwanda, bwarokamye<br />

Abanyarwanda. Ariko noneho igitangaje<br />

ni uko usanga FPR na Perezida Kagame ari<br />

bo bafite ubwoba bwinshi! Reka babugire<br />

bufite ishingiro, bakurikije uburyo<br />

bahemukiye Abanyarwanda n’ubu kandi<br />

bakibahemukira, imyaka ikaba irenze<br />

15. Reka nibarize Kagame na FPR, niba<br />

bemera ko u Rwanda baruteje imbere<br />

bahereye mu mwaka wa 1994, ni kuki<br />

bashobora kugirira Ingabire ubwoba?<br />

Kugeza ubwo Perezida Kagame ubwe,<br />

yibukije abagize urwego rw’ubutabera<br />

ko bagomba guhana ingengabitekerezo<br />

ya jenoside. Kubibutsa bifite aho bihuriye<br />

na Victoire, ndabibutsa ko ubu mu byo<br />

urwego rushinzwe iperereza mu Rwanda<br />

rwo muri polisi y’igihugu rukurikiranyeho<br />

Vactoire harimo n’ingengabitekerezo<br />

ya jenoside. Iyo rero umujuge<br />

mukuru’Perezida Kagame” yivanze<br />

mu rwego rw’ubutabera , akarwibutsa<br />

ibyo rugomba gukora, mujye mumenya<br />

ubutumwa aba ashaka gutanga n’uwo aba<br />

ashaka ko rumukiza. Mu myaka ishize<br />

Umuseso wigeze kwandika igitekerezo<br />

cyagiraga kiti” Kagame azabwira iki<br />

Imana?”. Ndumva aho ibintu bigeze<br />

ku batari inkomamashyi, barabonye<br />

igisubizo. Kagame na FPR nibahura<br />

n’Imana, ndumva nta kintu bazabona cyo<br />

kuyibwira, uretse kugira ubwoba bwinshi,<br />

ururimi rwabo rukagobwa, bagatangira<br />

kudidimanga. Kagame na FPR reka<br />

bagire ubwoba, kandi noneho batangiye<br />

kubugaragaza, ni uko cya kinyoma cyabo<br />

kigenda kirushaho gutahurwa uko bwije<br />

n’uko bucyeye. Ubu se Kagame na FPR<br />

niba nta bwoba bafite, bazemera noneho<br />

amatora akorwe mu mucyo hatabayeho<br />

ubujura bw’amajwi? Barabizi neza ko<br />

yaba mu mwaka wa 2003 mu y’abadepite<br />

mu mwaka wa 20<strong>08</strong> hose FPR icyo<br />

yakoze ari ukwiba amajwi. N’ubwo<br />

mbajije ikibazo nka mwarimu, byo<br />

ntibabikunda. Za ntore zabo zaba<br />

zishinzwe iki ko bazi neza icyo bazitoje.<br />

Uko amatora ya Perezida wa Repubulika<br />

yegereza niko bagenda barushaho<br />

kugaragaza ubwoba bwabo cyane. Niba<br />

nta bwoba bafite, ni kuki itegeko nshinga<br />

ryatowe n’abaturage mu mwaka wa 2003,<br />

barihindura buri munsi mu nyungu zabo?<br />

Kagame na FPR bagomba kugira ubwoba<br />

kubera ko iminsi yabo iragenda isatira ya<br />

yindi 40. Uko iminsi igenda, abaturage<br />

bagenda bashirika bwa bwoba ariko bo<br />

bukarushaho kubokama. Hari uwakekaga<br />

ko mu Rwanda hashobora kuvuka<br />

amashyaka atavuga rumwe n’ubutegetsi<br />

maze akabona abayoboke ku mugaragaro.<br />

Uzajye kwirebera iyo Green Party<br />

n’Imberakuri bakoresheje amanama. Ku<br />

babikunda ni uko badashaka gukomeza<br />

kuba imbohe za FPR, bigobotora bwa<br />

bwoba yabashyizemo ikabagira ingwate.<br />

Kagame na FPR ubwoba bagomba<br />

kubugira nk’abantu, kandi bazi neza ko<br />

sakindi ibyara ikindi. Ibi ndabyemeza<br />

kubera ko mu myaka irenga 15 bategeka,<br />

banagikomeza, icyo bakoze ari uguheza<br />

Abanyarwanda mu bukene, mu bujiji,<br />

kubicisha inzara kugeza aho abana<br />

babo bibasiwe na bwaki, gutegekesha<br />

ikinyoma n’igitugu, kwimika icyenewabo<br />

aho umwana utazwi niyo yaba<br />

yararangije kaminuza adashobora kugira<br />

aho amenera abona akazi, gusahura<br />

umutungo w’igihugu, guhembera<br />

urwikekwe mu Banyarwanda. Ibyo FPR<br />

na Kagame bakora ni byinshi kandi nabo<br />

bazi neza ko ibibi mu byo bakora biruta<br />

ibyiza. Uko bucya bukira, Kagame na<br />

FPR bazi ko bigenda bishyira ku iherezo<br />

Umusomyi w'Umuseso<br />

Ubufaransa : Nta mbabazi, manda ziracyahari<br />

- Imbabazi? Sarkozy yarabihakanye - Manda: Salkozy nta bushobozi afite bwo kuzivanaho<br />

- Intambwe? Umubano uvuye ahabi cyane ugaruka ku kuryaryana - Intsinzi ni iyande?<br />

Uruzinduko rwa Perezida w’Ubufaransa,<br />

Salkozy mu Rwanda rurafatwa<br />

nk’ikimenyetso cy’uko umubano<br />

w’ibihugu byombi ugenda ugaruka mu<br />

buryo. Nibyo, ariko ku bakurikiranira hafi<br />

n’ubndi uzagarukira aho wari uri bagifite<br />

Ambasade mu Rwanda mbere y’itangwa<br />

rya Manda zo gufata abayobozi bakuru<br />

b’ingabo z’u Rwanda.<br />

Icyo gihe kandi ntawavuga ko wari umeze<br />

neza, uretse ko n’akariho k’aza Ambasade<br />

kavuyeho. Uwahoze ari minisitiri<br />

w’ububanyi n’amahanga mu Rwanda<br />

igihe umubano wavagaho burundu,<br />

Ambasade zifungwa, Karoli Murigande<br />

icyo gihe yatangarije ikinyamakuru<br />

Umuseso ko n’ubusanzwe Ubufaransa<br />

bwari mu Rwanda buhakorera ibikorwa<br />

byo kugambanira igihugu gusa. Muri<br />

make, yemezaga ko nubwo hari za<br />

Ambasade, nta mubano bari bafitanye.<br />

Uyu munsi rero ikibazo kibazwa ni; “Ese<br />

ubu umubano uzaba uhari koko, cyangwa<br />

n’ubundi ni ugufungura za Ambasade,<br />

ishuri n’ikigo cy’umco gusa? Igisubizo ni<br />

uko mu gihe cya hafi ikigaragara ni uko<br />

n’ubundi ari umubano w’uburyarya gusa.<br />

Impamvu nini yabyo ni uko ibibazo bibiri<br />

ubutegetsi bwa Kagame bwifuza byatuma<br />

umubano ugaruka koko bias nkaho<br />

bidashoboka;<br />

Imbabazi?<br />

Icya mbere ni ikijyanye n’uko<br />

Ubufarasana bwaba bwasaba imbabazi ku<br />

ruhare bwagize muri jenoside y’abatutsi<br />

yo mu 1994. Urwo ruhare, Leta y’u<br />

Rwanda yerwemeje muri raporo yashyize<br />

ahagaragara nyuma yahoo umucamanza<br />

Bruguirre asohoreye manda zishinja<br />

abayobozi bakuru b’u Rwanda muri<br />

iki gihe uruhare rwabo mu guhanura<br />

indege y’uwahoze ari Perezida Juvenal<br />

Habyarimana.<br />

Muri iyo raporo yafashwe nko kwihmura<br />

k Bufaransa kubera ibirego byatanzwe<br />

na Bruguirre, u Rwanda rwagaragaje ko<br />

abategetsi b’Ubufaransa benshi bagize<br />

uruhare muri jenoside y’abatutsi ku<br />

mugaragaro. Ubufaransa ntibwigeze<br />

bubyemera kimwe nuko butashimishijwe<br />

n’uburyo u Rwanda rwiirukanye<br />

Ambasade yabo mu Rwanda.<br />

Ubutegetsi bwa Kagame uretse gusohora<br />

iyo raporo nko kwihumura ku Bufaransa,<br />

icyo bwashakaga cyane nyuma yaho<br />

nkuko na Kagame yakomeje kujya<br />

abivuga mu biganiro bye na za disikuru<br />

ni uko Ubufaransa bwasaba imbabazi<br />

kuri urwo ruhare. Mu kiganiro kimwe,<br />

Kagame yavuze ko umubano uzongera<br />

gutungana, ari uko basabye imbabazi.<br />

Izo mbabazi zisabwa? Salkozy<br />

yagombaga kuzisabira mu Rwanda?<br />

Yego, byari bitegerejwe, nyamara uw<br />

muyobozi nubwo yazuye urwibutso rwa<br />

jenoside ntiyasabye izo mbabazi mu izina<br />

ry’Ubufaransa. Salkozy kandi ntiyibagiwe<br />

ahubwo ntiyemera ko Ubufaransa bukwiye<br />

gusaba imbabazi. Itohoza ryakozwe<br />

n’uyu mwanditsi ryerekana ko Salkozy<br />

yahakaniye abazanye icyo gitekerezo na<br />

nyuma yaho bamwibukirije ko Ububiligi<br />

n’Amerika bazisabye.<br />

Salkozy yababwiye ko Ububiligi<br />

bwazabye imbabazi kuko bufitanye<br />

amateka n’u Rwanda ajyanye n’Ubukoloni<br />

naho Amerika akaba ari uko ntacyo<br />

Amerika yakoze ndetse na loni bafitemo<br />

imbaraga nyinshi ntacyo yakoze. Kuri<br />

we ngo Ubufaransa bwaratabaye nubwo<br />

bwaje butinze kandi bukazana ingabo<br />

zidahagije, ariko bwaratabaye kandi nta<br />

ruhare bagize muri jenoside, bityo nta<br />

mpamvu yo gusaba imbabazi. Icyo ni<br />

ikibazo kizakomeza kubanisha nabi u<br />

Rwanda n’Ubufaransa nubwo Ambsade<br />

zafungurwa.<br />

Manda?<br />

Kagame n’ubutegetsi bwe bari bizeye ko<br />

ibiganiro byabo na leta ya Salkozy ahanini<br />

bafashijwemo na Minisitiri w’ububanyi<br />

n’amahanga w’icyo gihugu, Kouchener<br />

bizatuma manda z’Umufaransa Bruguirre<br />

zivanwaho. Nyamara, amakuru Umuseso<br />

ufite agaragaza ko Perezida w’Ubufaransa<br />

yibwiriye Kagame ko uretse we wifitiye<br />

amahirwe y’uko ukurikije demokarasi iri<br />

mu gihugu ayobora, adafite ububasha ku<br />

mikorere y’abacamanza.<br />

Yamubwije ukuri kuko ari Kagame nko<br />

mu Rwanda byamworohera, ariko mu<br />

bihugu byigenga, Perezida aba adashobora<br />

kwivanga mu mikorere y’ubucamanza.<br />

Ni ikibazo cyatuma aneguzwa; ikiguzi<br />

Salkozy atatanga ku bw’inyungu za<br />

Kagame n’ubutegetsi bwe. Uko biri<br />

kose ariko bivuye ahabi cyane bigarutse<br />

ku kuryaryana-ari nayo yari intego<br />

y’umutekenisiye wabyo Kouchener.<br />

Intsinzi ni iya nde?<br />

Hamwe nibyo, intsinzi ku byo<br />

ryabo. Kandi nabo barabizi neza ko ibyo<br />

bakora byose bazagera ubwo babibazwa.<br />

Niba Kagame na FPR batewe ubwoba<br />

na Ingabire umaze imyaka n’imyaka<br />

ataba mu gihugu, ibi bigaragaza uburyo<br />

FPR nayo ubwayo ari “igikuri “muri<br />

politiki kimwe na PL na PSD. Kagame<br />

na FPR bagomba kugira ubwoba kubera<br />

ko batabugize baba nta mutima nama<br />

bagira. <strong>No</strong>ne se umunsi abantu nka ba<br />

Karegeya bari inkoramutima za Kagame<br />

banabitse n’amabanga menshi ye, nkeka<br />

ko yiganjemo ibibi byinshi, bazatangira<br />

kuvuga, cyangwa igihe nabo bazandika<br />

igitabo bagashyira hanze Kagame na<br />

FPR, icyo gihe noneho Kagame na FPR<br />

bazamusubiza nk’uko babikoze ku bwa<br />

Abdul? N’ubwo Abanyarwanda bafite<br />

ubwoba kugira ngo baramukeho kabiri,<br />

ndahamya ko Kagame na FPR ari bo<br />

badagadwa kubarusha.<br />

abanyarwanda n’isi yose ibona ubu hagati<br />

y’u Rwanda n’Ubufaransa ny’UBufaransa<br />

kuko bugarutse mu Rwanda, mu byo<br />

Ubutegetsi bwa Kagame bwifuzaga,<br />

abanyarwanda bagiriye mu muhanda<br />

(babisabwe n’ubutegetsi) nta na kimwe<br />

kibonetse.<br />

Ibiciro byo kwamamaza<br />

Ku rupapuro rw’umweru n’umukara<br />

Urupapuro rwose: 400.000 FRW<br />

½ cy’urupapuro: 250.000 FRW<br />

¼ cy’urupapuro: 150.000 FRW<br />

1/8 cy’urupapuro: 80.000 FRW<br />

Eye-Piece: 50.000 FRW<br />

Ku rupapuro rw’amabara<br />

Urupapuro rwose: 700.000 FRW<br />

½ cy’urupapuro: 500.000 FRW<br />

¼ cy’urupapuro: 300.000 FRW<br />

1/8 cy’urupapuro: 150.000 FRW<br />

Eye-Piece: 100.000 FRW<br />

Uko ugenda wamamaza inshuro nyinshi, ugabanyirizwa ku buryo bukurikira:<br />

Inshuro enye (4) 5%<br />

Inshuro umunani (8) 10%<br />

Inshuro cumi n’ebyiri (12) 15%<br />

Inshuro makumyabiri n’enye (24) 20%<br />

Inshuro mirongo ine n’umunani (48) 25%<br />

Amafaranga yose yo kwamamaza atangwa mbere.<br />

Ukeneye ibindi bisobanuro, wahamagara 0788686919 cyangwa 0788570640<br />

Charles B Kabonero<br />

Uri umucuruzi none urifuza ko abakiriya bakugana ku bwinshi, batumeho<br />

Umuseso maze wirebere; ababikoze nibo bazi ibanga! Wizuyaza, kandi imiryango<br />

ihora ikinguye!


Urup. 10 UMUSESO <strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong> - <strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />

ISESENGURA<br />

Perezida Kagame? Yego,<br />

yatorerwe kuba Perezida.<br />

Umuryango/Umutwe wa<br />

politiki wa FPR? Yego, niryo<br />

zina abayishinze bayihaye kandi<br />

n’inshingano icyo gihe zari<br />

iz’umuryango/Umutwe wa politiki.<br />

Ariko se, muri iki gihe, uwagira<br />

ati: “Umunyemari Kagame”?<br />

Naho se sosiyete ya FPR aho kuba<br />

umuryango? Reka turebe inyito<br />

zikwiye muri iki gihe (mu Rwanda<br />

rw’ubu):<br />

Ubutegetsi n’ubucuruzi<br />

Hari mu matariki abanza y’ukwezi<br />

kwa Mutarama 2006; ku manywa<br />

nakira terefoni y’umukobwa ufite<br />

ijwi ryiza ntazi, aza kumbwira ko<br />

ari umunyamabanga (Secretary)<br />

wa Nshuti Manasseh, akiri<br />

Minisitiri w’ubucuruzi. Yambwiye<br />

ko Minisitiri Nshuti anshaka<br />

kandi uwo munsi. Nabyibajijeho<br />

cyane numva ntazi icyo anshakira.<br />

Ariko nahise njyayo ku isaha<br />

twavuganye.<br />

Ngeze mu biro uwo mukobwa<br />

yaranyakiriye, anyereka ahantu<br />

mba nicaye; mu gihe nari nicaye<br />

aho, nabonye Minisitiri James<br />

Musoni yinjira mu biro bye. Nyuma<br />

y’igihe gito, wa mukobwa aza<br />

kunyinjiza mu biro bya Minisitiri<br />

Nshuti. Ngeze mu biro natangajwe<br />

n’abo nahasanze-hari Minisitiri<br />

Nshuti, Minisitiri w’ubucuruzi<br />

(Icyo gihe), Lt. Col. Emmaneul<br />

Ndahiro, umunyamabanga mukuru<br />

w’ishami ry’umutekano mu gihugu<br />

(NSS) n’undi musore wakoraga<br />

muri Perezidansi (amazina ye we<br />

nsanze ari byiza kuyagira ibanga).<br />

Nshuti yabanje kumbaza niba nari<br />

nzi Ndahiro, mubwira ko ntari<br />

muzi-narabeshyaga kuko nari muzi<br />

neza, ariko ntabona impamvu yo<br />

kubabwira ukuri.<br />

Maze kubasuhuza nkicara,<br />

natangiye kwibaza icyahuje<br />

abo bantu n’uburyo nzamo.<br />

Minisitiri Nshuti niwe waje<br />

kumenyesha icyo banshakiraga;<br />

yahise ambwira inkuru Umuseso<br />

wanditse kuri James Musoni na<br />

sosiyete y’ubucuruzi ya Tri-Star,<br />

avuga ko yamubabaje cyane akaba<br />

yifuza kumenya aho nayivanye-<br />

Kagame, FPR mu bucuruzi:<br />

Ikibazo kirihe? Ntibarwanye?<br />

Kubyakira ntibigoye. Bisaba; Kudatekereza, kutibaza ku ngaruka zabyo,<br />

kumenya ko ari ko gukunda igihugu, ari imiyoborere myiza; ntitwigishijwe?<br />

Si izange: Kagame (Photo/ Archive)<br />

ikibazo si uko ari ukuri cyangwa<br />

atari byo-oya, aho nayivanye.<br />

Icyo gihe, abo bagabo bombi<br />

bari ku nama y’ubutegetsi ya Tri-<br />

Star, sosiyete y’ubucuruzi mu<br />

Rwanda, aho bombi ari abategetsi<br />

bakomeye ndetse Musoni akaba<br />

n’umujyanama ukomeye wa<br />

Kagame muri FPR.<br />

Abandi uburyo bazagamo (mu<br />

mubonano), ni uko harimo abo<br />

James Musoni yakekaga ko ari bo<br />

bampaye ayo makuru; urumva ko<br />

kuko ari ukuri kwari kwanditswe,<br />

yanakekaga aho byaba byavuye.<br />

Twavuganye byinshi mubwira gusa<br />

ko njye ntakorera akazi kanjye<br />

muri ‘salle’ za minisiteri, mbibutsa<br />

ko ntashobora kuvuga aho navanye<br />

amakuru, musaba gusa ko niba<br />

atari ukuri, yagira ubutwari bwo<br />

kubivuguruza. Narabahakaniye<br />

bagera aho babivaho.<br />

Minisitiri Nshuti yatangiye gushaka<br />

kunyigisha itangazamakuru<br />

(ngira ngo naryo yararyize), ariko<br />

nta matwi nari muteze nubwo<br />

yakekaga ko ndimo kumva kuko<br />

nari natangiye kwibaza ibindi ku<br />

miyoborere y’u Rwanda n’imiterere<br />

y’abategetsi barwo nkurikije iyo<br />

‘nama’ twarimo ubwayo. Ndahiro<br />

we ntiyavuze byinshi uretse ko<br />

atabuze kumbaza niba ibyo nkora<br />

atari ugutema ukuboko kuntunze-<br />

‘ideology’ y’ubukoloni bw’ingoma<br />

ya Kagame, abereye umutekenisiye<br />

mukuru.<br />

Nkuko nabivuze ariko njye<br />

narimo kwibaza ibindi; bari<br />

abategetsi bakomeye, bayoboye<br />

inzego zikomeye. Ariko se muri<br />

uwo mubonano nanjye, bari mu<br />

nyungu z’iki? Z’gihugu? Izihe?<br />

Z’ishyaka/ubutegetsi? Oya. Bose<br />

bari bateranyijwe n’inyungu<br />

za Musoni James nk’umuntu.<br />

Uretse icyo, byari inyungu za<br />

sosiyete y’ubucuruzi-Tri-Star yari<br />

yanditswe, bayoboraga nubwo bari<br />

abategetsi-ni n’abanyermari. Icya<br />

gatatu ni amatiku bari bifitiye. Uyu<br />

munsi, twivugire iby’ubucuruzi<br />

ibindi tubireke.<br />

Ubutegetsi bwa Kagame<br />

n’ubucuruzi<br />

Urutonde rw’amasosiyete<br />

y’ubucuruzi mu gihugu no hanze<br />

yacyo by’abategetsi bakuru b’u<br />

Rwanda (hera ku bo maze kuvugaho<br />

haruguru) n’ibyitirirwa ishyaka riri<br />

ku butegetsi (FPR) mu magambo<br />

bivuze iki ku nyito nagarutseho<br />

haruguru? Tubaye twirengagije<br />

amwe mu mayeri ubwo bucuruzi<br />

bukoresha mu kwiyandikisha no<br />

gukora (turabigarukaho hasi),<br />

kuba abategetsi benshi muri<br />

Leta ya Kagame kugeza ubu<br />

baragiye bakoreshwa nka ba nyiri<br />

sosiyete z’ubucuruzi zitandukanye<br />

(ndavuga nka kuko ukuri ni<br />

ukundi), bivuze iki? Ni abanyemari<br />

cyangwa abategetsi? Ubayoboye se<br />

ahinduka iki? Enterprenuer mukuru<br />

cyangwa Perezida? Ariko se iyo<br />

mitungo itangiye no kugera ku<br />

rwego rw’indege zihenze zikorera<br />

hanze iva he? Umushoramari<br />

nyawe ninde? U Rwanda? Oya, ni<br />

abategetsi-abanyemari.<br />

Gihamya zikomeje kwiyongera<br />

Yashoborwa n'umunyemari nkawe (Photo/ Archive)<br />

Mu minsi ishize (ku ya 14<br />

Gashyantare, uyu mwaka),<br />

ikinyamakuru The Times, kimwe<br />

mu binyamakuru bikomeye muri<br />

Afurika y’epfo cyatangaje inkuru<br />

ishingiye ku bucukumbuzi ku<br />

isosiyete yanditse aho muri Afurika<br />

y’epfo yitwa Replie Investments,<br />

‘y’abanyarwanda’ ifite indege<br />

ebyiri zihenze cyane z’ubwoko<br />

bwa Bombardier Global Express<br />

BD-700.<br />

The Times muri iyo nkuru,<br />

itangazwa n’uburyo igihugu<br />

gikennye-kimwe mu bikennye<br />

cyane muri Afurika cyagira izo<br />

ndege. Kwibaza ku Rwanda n’izo<br />

ndege ni uko muri ya mayeri, bisa<br />

nkaho ari iz’u Rwanda. Ariko sibyo,<br />

kuko iyo ziba iz’u Rwanda, Replie<br />

yakabaye ari kigo cy’u Rwanda<br />

nk’ibindi ariko siko bimeze-nta<br />

yindi gihamya ikenewe. Impamvu<br />

Leta ikoreshwa ahubwo byafatwa<br />

nka gihamya ko ziba zaraguzwe<br />

mu mafaranga y’abanyarwanda.<br />

Hagize umudepite cyangwa undi<br />

muyobozi w’u Rwanda uretse<br />

abatoni bake Kagame yabisangije,<br />

uvuga ko afite icyo azi kuri izo<br />

ndege nakwemera ko ntsinzwe-ngo<br />

u Rwanda rwaziguriye Perezida?<br />

Muri bije y’uwuhe mwaka? Nta<br />

ntumwa ya rubanda yandusha<br />

amakuru? Ndabashinyagurira.<br />

Ntiriwe ngaruka ku kibazo<br />

n’isesengura Didas yakoze mu<br />

nomero iherutse, nta gushidikanya<br />

ko izo ndege ari iz’umunyemari<br />

wa mbere ukomeye mu Rwanda-<br />

Paul Kagame. Ndemeranya<br />

T e k i n i s i y e m u k u r u<br />

m'ubucuruzi bwa Kagame na<br />

FPR: James Musoni (Photo/<br />

Archive)<br />

n’abantu batinye gutangazwa,<br />

batangaje ko ari umutungo we<br />

bwite. Muri make, amaze gushora<br />

imari ahatandukanye mu Rwanda,<br />

imari ye yakomeje kuba nyinshi,<br />

ahitamo no gushora hanze-ashinga<br />

amasosiyete akomeye nka Replie<br />

Investments-yego, ni umunyemari<br />

kandi ntabwo abihakana (ku baba<br />

bashaka kubihakana).<br />

Kubihakana ubu ntibigishobotse,<br />

amayeri ajyanye n’ibyo yo<br />

yarashaje, ahubwo hazigwe<br />

uburyo bwo kubyemera no<br />

kubyumvikanisha nk’ikintu<br />

cyiza-kugira Perezida ukize,<br />

kandi urimo kurushaho gukira<br />

nubuwo abo ayobora barushaho<br />

gukena. Nyuma yo gutaka ubwo<br />

bwiza bw’umuperezida ukize,<br />

banagerageza gutekenika ubwiza<br />

bwo kugira abategetsi bakoreshwa<br />

(amazina) mu bucuruzi n’inyungu<br />

zirimo.<br />

Ikindi abatekenisiye bashakira<br />

ibisobanuro n’inyungu ziri mu<br />

kugura indege mu mafaranga ya<br />

rubanda/y’igihugu ariko ibyaguzwe<br />

bikaba iby’umuntu cyangwa abantu<br />

ku giti cyabo-kubitekenika byaruta<br />

kubihakana-ariko ndi mu biki ?<br />

Ninde wambwiye ko babihakana?<br />

Ngo bataba iki? Babibazwa nande<br />

ubundi? Ntibarwanye? Icyo cya<br />

nyuma kiroroshye kucyumvabisaba<br />

gusa kubahiriza itegeko,<br />

umwanditsi umwe yise ; «itegeko<br />

ryo kudatekereza», niryo ryafasha<br />

umuntu kumva ko abantu birwaniye<br />

bagafata ubutegetsi batabazwa<br />

ibyo bakora.


Iryo tegeko ryagufasha no<br />

kumva vuba ibisobanuro byose<br />

baguha navugaga mu kanya.<br />

Ntabwo ari ikintu gishya nzanye,<br />

kuko Kagame ubwe yigeze<br />

gutanga ibisobanuro ku bijyanye<br />

n’Akazu muri Leta ye, avuga<br />

ko abantu bavugwa barwanyeyasubizaga<br />

inkuru nari nanditse<br />

mu kinyamakuru Umuseso ku<br />

‘kazu’. Ni impamvu ikomeye rero.<br />

Muri Afurika iyo ni impamvu yo<br />

kwiba ; kuba wararwanye.<br />

Minisitiri umwe w’umusirikare<br />

muri Uganda, yagejejwe imbere<br />

y’umucamanza wari wahawe<br />

Komisiyo yo gukurikirana<br />

inyerezwa ry’amafaranga yo<br />

kurwanya SIDA, uwo mutegetsi<br />

yavugwagaho, maze atangiye<br />

kumubaza, wa muminisitiri<br />

aramubaza ati ; «Ariko wowe<br />

ubwo twarwanaga wari urihe?»,<br />

baje kumufunga, avanwa no<br />

muri Leta, ariko yumvikanishije<br />

imitegekere yo muri Afurika.<br />

Umuntu warwanye agafata<br />

ubutegetsi (abandi bo rero<br />

ngo banahagaritse jenoside),<br />

yemerewe kurya amafaranga yari<br />

kugabanya abicwa na SIDA, nta<br />

nkurikizi.<br />

Uwahagaritse jenoside kuki<br />

atafata miliyari z’amadolari mu<br />

misoro cyangwa ayarigishijwe<br />

mu bigo bya Leta, akagura indege,<br />

mukajya muzikodesha kugira ngo<br />

azigendemo? Ikibabaje ni uko<br />

nubwo byaba ari byo ko ufite abo<br />

wakijije ushobora kwisanga mu<br />

gihe umaze ku butegetsi wishe<br />

abarenze abo wakijije biciye mu<br />

bukene, inzara, indwara n’abo<br />

ufunga kubera ko bavuze ibyo<br />

ukora bakabikuriramo ubuzima<br />

bubi no gupfa igihe kitaragera.<br />

Ku bucuruzi, Kagame ubwe<br />

yiyemereye ko ishyaka riri ku<br />

butegetsi, ayoboye riri mu bucuruzi<br />

kandi ko rikize. Ku rundi ruhande<br />

ariko, abakurikiranira hafi ibyitwa<br />

ibya FPR mu bucuruzi basanga<br />

ntaho bihuriye n’ishyaka ahubwo<br />

ari iby’abantu ku giti cyabo-<br />

kandi koko nta kiyanditseho, nta<br />

raporo yabyo abanyamuryango<br />

bahabwa yewe na bamwe biyita<br />

abayobozi b’iryo shyaka-FPR<br />

rero nubwo nayo ari sosiyete<br />

y’ubucuruzi kurusha uko ari<br />

ishyaka, abanyemari b’abategetsi<br />

nibo bakomeye. FPR ni system<br />

buririramo kuba abanyemari gusa-<br />

UMUSESO<br />

ibijyanye n’uko ‘system’ ikora,<br />

umwanditsi umwe yabigarutseho<br />

bihagije mu nomero ishize.<br />

Hashize imyaka myinshi, iki<br />

kinyamakuru kigaruka ku bijyanye<br />

na sosiyete z’ubucuruzi nka Tri-<br />

Star, Prime Holdings n’abacuruzi<br />

nka Hatari Sekoko, byose bigenda<br />

bihurira kuri FPR na Kagame.<br />

Replie iri muri urwo rwego,<br />

dore ko kimwe n’ibindi bikorwa<br />

byinshi bifatwa nk’ibya Kagame,<br />

yahawe abitwa ba nyirayo-Sekoko<br />

Hatari, Mannaseh Nshuti na Paul<br />

Nyirubutama-ntabwo bisaba<br />

iperereza cyangwa ubumenyi<br />

bwinshi kumenya ko abo batatu<br />

ari ibikoresho-amazina yabo<br />

akoreshwa gusa, atari bo batunze<br />

izo ndege n’iyo sosiyete.<br />

Mu mayeri FPR ikoresha ayo<br />

yo yamaze kumenyekana. Uko<br />

Tri-Star ifite abitwa ba nyirayo,<br />

Prime Holdings, Horizon<br />

n’ibindi byinshi byose bihabwa<br />

ba nyirabyo kuko ba nyirabyo<br />

by’ukuri bafite inyungu zituma<br />

badashaka kwigaragaza ubuabitwa<br />

ba nyirabyo twaberetse<br />

uburyo bahora bahinduka<br />

bitewe n’icyizere bafitiwe cyo<br />

kuba baba bakoreshwa ako<br />

kazi. Hano, bivuze ko abo<br />

bose bakoreshwa guhagararira<br />

inyungu z’umunyemari nyawekandi<br />

nabwo bibaye ibyabo baba<br />

bahindutse abanyemari bategetsi<br />

ku buryo ubayoboye nawe aba ari<br />

umunyemari, ariko ukuri ni uko<br />

igihugu kiyobowe n’abanyemari<br />

nubwo icyo batorewe ari imyanya<br />

y’ubutegetsi.<br />

Ibijyanye n’icyo amategeko avuga<br />

ku bayobozi n’ubucuruzi sinirirwa<br />

mbigarukaho kuko ibyo byabaye<br />

baringa kuva kera. Amategeko<br />

abuza abategetsi gucuruza mu<br />

Rwanda yagiyeho basanzwe ari<br />

abanyemari nta nubwo babivamontibishoboka.<br />

Ikibazo umuntu<br />

asigara areba, ni ingaruka gusa.<br />

Ubwo bucuruzi bwatangiranye<br />

n’ubutegetsi bwa Kagame mu<br />

1994, akenshi bizwi ko ayo<br />

masosiyete ari aya FPR (yari akiri<br />

na make), ariko uko igihe kigenda,<br />

bamwe mu batoni b’ingoma<br />

bagiye basohoka ukuri kwabyo<br />

bakugejeje hanze bihagije, abari<br />

imbere kurusha abandi, bakaba<br />

bemeza ko ibikomeye byinshi<br />

cyane cyane aho izina Hatari<br />

<strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong>-<strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />

Sekoko rigaragara, ari ubucuruzi<br />

bw’ibukuru-bw’umunyemari wa<br />

mbere mu Rwanda. Imvo n’Imvano<br />

y’uwo mutungo n’imari, ni<br />

ubutegetsi-ni ukuvuga ibyakabaye<br />

ari umutungo wa rubanda, uva mu<br />

musaruro w’igihugu mu misoro<br />

ndetse n’inkunga, bagiraho<br />

ububasha nk’abategetsi. Cyakora<br />

hari n’akayabo kavanywe mu<br />

ntambara za Kongo, na duke kuva<br />

mu misanzu y’aba FPR bakatwa<br />

mu buryo bunyuranye.<br />

Kuko nta gushyidikanya ko<br />

igishoro kinini muri izo mari,<br />

abanyarwanda zose batazi,<br />

batazanamenya, kiva mu mitungo<br />

ya rubanda, ubwo bucuruzi burimo<br />

‘elements’ zuzuye zo kunyereza<br />

umutungo w’igihugu n’ibindi<br />

bijyane nabyo na ruswa. Ihuriro<br />

yabyo n’imvugo yo kurwanya<br />

ruswa mu Rwanda, nayigarutseho<br />

kenshi, sinirirwa nyisubiraho.<br />

Yewe n’ihuriro ryabyo n’ubukene<br />

bikomeje kwiyongera mu Rwanda<br />

ntabwo nakwirirwa mbisubiramo<br />

kuko twabigarutseho kenshi.<br />

Iyo ubucuruzi bwikubiwe<br />

n’umunyemari umwe cyangwa<br />

sosiyete imwe, abakorera<br />

umushahara nabo igice kinini<br />

bakagitangamo umusanzu, imisoro<br />

itangwa ikavamo akayabo kajya<br />

gushorwa mu mari z’abategetsi,<br />

ubukene bwaburira he?<br />

Ubusumbane bwo burumvikana<br />

cyane. By’umwihariko ku<br />

ndege, hari n’uko zikodeshwa<br />

n’imisoro y’abaturage kandi<br />

aribo ‘baziguze’, ariko akaba atari<br />

izabo.<br />

Ni kimwe n’ihuriro ryabyo<br />

n’ijambo Kagame aherutse kuvuga<br />

asaba abayobozi gukorera inyungu<br />

z’abaturage aho kwita ku nyungu<br />

zabo bwite-ni imvugo itandukana<br />

ikigera mu ngiro uhereye kuri<br />

Perezida Kagame ubwe uzi neza<br />

ibyo byose tuvuga. Urugero? Ubu<br />

se Kagame azi ko Nyirubutama<br />

akora akazi ka Ambasade cyangwa<br />

acunga Replie muri Afurika<br />

y’epfo? Nka Perezida amuyobora<br />

mu bihe? Raporo atanga Kigali<br />

ni iza Replie cyangwa imibereho<br />

y’abanyarwanda muri icyo gihugu?<br />

Nshuti Mannasseh amugira inama<br />

ku bukungu cyangwa amuha<br />

ishusho y’uko Replie ihagaze?<br />

Naho se abaminisitiri be bakuru<br />

bakurira ‘Board’ z’ibigo bya<br />

FPR? Mannaseh yabihozemo<br />

akiri na minisitiri. Musoni James<br />

n’abandi. Ntabwo Kagame abizi?<br />

Ndabivuze numva ndimo kwisetsa<br />

njyenyine.<br />

Kagame nk’umunyemari, FPR<br />

nka sosiyete<br />

Muri make, FPR uretse kuba<br />

‘system’ y’ubutegetsi nkuko<br />

umwanditsi umwe yabigarutseho<br />

mu nomero y’Umuseso iherutse, ni<br />

sosiyete y’ubucuruzi, ariko ikitwa<br />

umutwe wa politiki mu rwego<br />

rwo kugira ubutegetsi bufasha<br />

abanya-system na sosiyete kugera<br />

ku nyungu twavuze haruguru.<br />

Kagame nawe yaba nyiri iyo<br />

mitungo cyangwa yaba ari Perezida<br />

ariko abo ayoboye ari abanyemariabajyanama<br />

be, abajyanama<br />

muri za Ambasade, bigaragaza<br />

ukuri kuri we-umunyemari<br />

ukomeye. Gusa, ukuri ni uko abo<br />

bajyanama, abitwa abacuruzi nka<br />

Sekoko Hatari n’abandi ahanini<br />

ari intumwa z’umunyemari, ariko<br />

cyane cyane sosiyete y’ubucuruzi<br />

ya FPR.<br />

Ibyo byose, byerekana ishusho<br />

nyakuri y’ubutegetsi bumaze<br />

imyaka bwivuga ibigwi,<br />

bwiyamamaza cyane ku<br />

miyoborere myiza-ibikorwa byo<br />

kubyumvisha benshi icyo kinyoma<br />

Urup. 11<br />

ISESENGURA<br />

Kagame, FPR mu bucuruzi:<br />

Ikibazo kirihe? Ntibarwanye?<br />

nabyo babishoramo akayabo, ariko<br />

ubanza ukuri gukomeje kwanga<br />

gushya-ubusanzwe byavugwaga<br />

n’Umuseso, bikitwa ibihuha, none<br />

bigeze muri The Times n’ibindi<br />

bitangazamakuru bikomeye, ibyo<br />

batarashobora guha amafaranga<br />

ngo bitangire kubataka nta<br />

kwibaza ku bikorwa nk’ibyo<br />

bitanga isura nyayo y’ubutegetsi<br />

bwa Kagame-ubutegetsi<br />

bw’igitugu, bukandamiza<br />

abaturage, bwigwizaho umutungo<br />

wa rubanda n’ibindi.<br />

Kugeza uyu nmunsi, ku bantu<br />

bamwe bubahiriza rya tegeko<br />

umusomyi umwe w’Umuseso<br />

amaze iminsi asobanura ryo<br />

kudatekereza, ibyo byose ;<br />

kwiharira ubucuruzi no<br />

kubushoramo umutungo wa<br />

rubanda, igitugu cyo kubirinda<br />

n’ibindi ni ‘sawa’ kuri Kagame<br />

n’abambari be barwanye<br />

‘bakifatira’ igihugu, babyumva<br />

vuba. Kuki twese tutabyumva<br />

gutyo? Dore inzira ; kudatekereza,<br />

kutibaza ku ngaruka zabyo,<br />

kumenya ko kubiceceka ari<br />

ugukunda igihugu, imiyoborere<br />

myiza n’ibindi nk’ibyo tumaze<br />

imyaka cumi n’itandatu yose<br />

(cyangwa yonyine) twigishwa.<br />

Charles Kabonero<br />

Ubuyobozi bw'ikinyamakuru umuseso<br />

burashimira byimazeyo abakunzi bacyo<br />

bifatanyije nacyo mubihe bikomeye<br />

abanyamakuru bacyo barimo mu cyumweru<br />

gishize; ari abatwohereje SMS<br />

ziduhumuriza, ababashije kuduterefona,<br />

abatwoherereje ubutumwa kuri E-mail,<br />

abatubwiye ko bari kumavi basenga,abandi<br />

badufatiye iryiburyo, abadusuye ndetse<br />

n'ababitekereje ariko ntibibashobokere.<br />

Abari mu gihugu n'abari hanze yacyo<br />

twongeye kubashimira inkunga n'urukundo<br />

mwatugaragarije munzira turimo yo<br />

kurwanya ikinyoma, n'ejo hazaza h'u<br />

Rwanda habereye abana bacu twese.<br />

Imana namwe ikomeze kubarinda nkuko<br />

mutahwemye kubitwifuriza.<br />

Ubwanditsi


Urup. 12<br />

ISESENGURA<br />

Hashize hafi umwaka mu Rwanda<br />

hatangiye amashyaka ya politiki<br />

atavuga rumwe n’ishyaka<br />

riri ku butegetsi n’andi mashyaka<br />

arishyigikiye[mouvence présidentielle].<br />

Ibyo byatangijwe n’ishyaka Imberarakuri<br />

rya Bernard Ntaganda. Iryo shyaka<br />

ryemerewe gukora bitagoranye cyane,<br />

ku buryo byatangaje nanone benshi mu<br />

gihugu nk’u Rwannda, abanyarwanda<br />

n’amahanga bari baziho kutihanganira<br />

abakeba. Bernard Ntaganda n’ishyaka<br />

rye Imberakuri batangiranye ubukana<br />

n’ubutwari bitamenyerewe mu Rwanda<br />

bavugira ku mugaragaro; ibyo benshi<br />

bavugira mu matamata batishimiye<br />

ku buyobozi bwa F.P.R n’amashyaka<br />

ayishyigikiye. Ntibyatinze ariko kuko FPR<br />

yahise imwereka ko mu myaka 15 imaze<br />

ku butegetsi itataye igihe. Ntaganda abo<br />

bari bafatanyije bamuhindutse nk’ijuru,<br />

batangira kumurega igitugu ndetse no<br />

kubiba amacakubiri mu banyarwanda.<br />

Ubwo Senat iba ifunguriwe inzira yo<br />

kumuhata ibibazo birebana n’ibyo<br />

abahoze ari abakamarade be bamurega.<br />

Mu gihe Ntaganda atifuza ko iyo dosiye<br />

itakwoherezwa kwa Ngoga uyitegereje,<br />

cyangwa ngo Senat ifate umwanzuro wo<br />

gusesa ishyaka rye, Ntaganda ubukana<br />

yabaye abushyize hasi ariho ararwana<br />

no kwisobanura ngo arebe ko iyo nkota<br />

ya Damokarasi imumanitse ku mutwe<br />

yashyirwa hasi.Nibikunda aziruhutsa.<br />

Nawe ari mu bakeneye gusengerwa.<br />

Ibyo ari byo byose, Ntaganda akwiye<br />

gushimirwa kuba yaratinyutse gufata iya<br />

mbere agakoma imbarutso n’abandi bari<br />

bafite ibyo batemeranyaho n’ishyaka FPR R<br />

riri ku butegetsi n’amshyaka ayishyigikiye<br />

baratinyutse babishyira ahagaragara.<br />

Nibwo ishyaka riharanira demokarasi no<br />

kurengera ibidukikije mu Rwanda [Parti<br />

Démocratique Vert du Rwanda cyangwa se<br />

Geen Party of Rwanda] rivutse ubwo hari<br />

kuri tariki ya14/<strong>08</strong>/2009.<br />

Green Party ntabwo yagize amahirwe<br />

nk’ay’Imberakuri ya Bernard Ntaganda<br />

kuko yo yahuye n’uruva gusenya. Muti<br />

byayigendekeye bite?<br />

Kuri tariki ya 30/9/2009 niho yagombaga<br />

gukora Inama Rusange[congrès]<br />

yo kwemeza amategeko y’ishyaka<br />

yagombaga kwoherezwa muri minisiteri<br />

gusaba uburenganzira bwo gukorera<br />

ku mugaragaro. Iyo nama yagomba<br />

kubera i Kana kuri Ste Famille kandi bari<br />

babiherewe uruhushya. Saa mbiri za mu<br />

gitondo abatumirwa bamaze guhabwa<br />

imyanya, mbere gato yuko inama itangira,<br />

Akarere ka Nyarugenge kamenyesheje mu<br />

nyandiko abayobozi ba Green Party ko<br />

bategetswe gusubika inama bakazasaba<br />

indi tariki.<br />

Kuri tariki ya 30/10/2009 bongeye<br />

guhabwa uruhusa rwo gukora inama<br />

rusange n’Akarere ka Nyarugenge.<br />

Inama yagombaga kubera kuri St Paul.<br />

Kuri iyo tariki, abapolisi bitwaga ko<br />

baje kubacungira umutekano bahatanze<br />

abatumirwa kuko saa mbiri za mu gitondo<br />

bari bahasesekaye.<br />

Mu ma saa tatu n’igice, icyumba cy’inama<br />

cya St Paul cyari cyakubise cyuzuye. Mu<br />

ma saa ine nibwo notaire wa Leta yahageze<br />

ahabwa umwanya w’icyubahiro. Mbere<br />

UMUSESO<br />

<strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong> -<strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />

Uruhare rw’abanyamerika n’abongereza mu<br />

kudindiza demukarasi mu Rwanda<br />

gato yo gutangira inama rusange, abayobozi<br />

ba Green Party babanje gushimira<br />

ubuyobozi bw’Akarere ka Nyarugenge<br />

ndetse na Polisi y’Igihugu biratinda. Icyo<br />

batari bazi ni uko impano bashimiraga yari<br />

iroze[cadeaux empoisonné]. Nyuma gato<br />

inama rusange igitangira, za maneko [nkuko<br />

itangazamakuru ryabitangaje] zatangiye<br />

kwisaza no gukubita intebe, abaturage<br />

bari baje mu nama baherewe uruhushya.<br />

Icyakurikiyeho ni akavuyo k’abaturage<br />

bakiza amagara yabo basohoka n’abapolisi<br />

bari mu ikinamico n’izo za maneko<br />

nkuko ikinyamakuru kimwe [umuvugizi]<br />

cyabivuze neza ngo (zizikina kurusha abo<br />

muri Holly Wood).<br />

Aho ako kavuyo karangiriye, abaturage<br />

bagarutse mu cyumba cy’inama barongera<br />

baricara. Mu gihe inama igiye kongera<br />

gutangira, umuyobozi umwe wa polisi<br />

yasabye indangururamajwi maze<br />

abayobozi ba Green Party bayimuha,<br />

ababwira ko agiye guhumuriza abaturage.<br />

Ababwira ko ntawongera kubahohotera,<br />

ko polisi ihari bashobora gukomeza inama<br />

yabo. Abayobozi ba Green Party ndetse<br />

n’abaturage bongeye gutungurwa bumvise<br />

wa mupolisi ababwiye ngo nibahaguruke<br />

batahe nta nama ikibaye kuko ari nta<br />

mutekano. Abayobozi ba Green Party<br />

babaye nk’abafashwe n’amashanyarazi,<br />

barebana nk’abataziranyi babuze ayo<br />

bacira n’ayo bamira. Muri uwo mugoroba<br />

umuvugizi wa Polisi witwa Erick<br />

Kayiranga ndetse na Radiyo Rwanda<br />

batangarije abanyarwanda n’amahanga ko<br />

ibyabereye kuri St Paul ari abayoboke ba<br />

Green Party basubiranyemo. Nguko uko<br />

iturufu yo kutazongera kwemerera Green<br />

Party gukora inama rusange yatekinitswe.<br />

Nyuma y’iryo tekinikwa, nta muntu ufite<br />

icyumba cy’amanama wo mu Karere ka<br />

Nyarugenge wongeye kwemerera Green<br />

Party gukodesha icyumba cye. Impanvu<br />

ntuyimbaze.<br />

Aho Green Party biyigaragariye ko<br />

itifuzwa [indésirable] mu Karere ka<br />

Nyarugenge, yimukiye mu Karere ka<br />

Gasabo iba ariho isaba uruhushya rwo<br />

gukorera inama rusange. Icyo Green Party<br />

yibagiwe cyangwa yiyibagije, ni uko<br />

Akarere ka Gasabo nako kari ku butaka<br />

bwa FPR kandi kagendera ku mategeko<br />

yayo. Nimwihangane mwunve uko<br />

byayigendekeye.<br />

Kuri tariki ya 05/11/2009 Green Party<br />

yandikiye Akarere ka Gasabo isaba<br />

uruhushya rwo gukoresha inama rusange.<br />

Akarere ka Gasabo kashubije ku itariki<br />

ya 06/11/2009 kamenyesha ubuyobozi<br />

bwa Green Party ko mbere yo guhabwa<br />

uruhushya, babanza bakazana icyemezo cya<br />

polisi cyemeza ko ibyabereye kuri St Paul<br />

mu Karere ka Nyarugenge, bitazongera<br />

kubera mu Karere ka Gasabo. Ubuyobozi<br />

bwa Green Party bwandikiye Umuyobozi<br />

mukuru wa polisi y’igihugu imusaba icyo<br />

cyemezo bwasabwe n’Akarere ka Gasabo<br />

kuri tariki ya 11/11/2009.<br />

Ku itariki ya 23/11/2009 nyuma y’iminsi<br />

12 , Umuyobozi wa polisi y’igihugu<br />

Arashyigikiwe: Kagame (Photo/<br />

Archive)<br />

yandikiye abayobozi ba Green Party<br />

abamenyesha ko adashobobora gutanga<br />

icyo cyemezo ngo mu gihe ataramenya<br />

abahungabanyije umutekano mu nama<br />

yo kuri St Paul ku wa 30/10/2009, asaba<br />

abayobozi ba Green Party ko niba babazi<br />

babamumenyesha.Kuri tariki 23/11/2009<br />

ubuyobozi bwa Green Pary bwashubije<br />

Umupolisi mukuru w’igihugu ko abateje<br />

akavuyo muri congrès ya Green Party atari<br />

abayoboke bayo, kandi ko bakagombye<br />

kumenywa na polisi kuko ariyo yabafashe<br />

ikabatwara. Abayobozi ba Green Party<br />

banahaye Umukuru wa polisi y’igihugu<br />

amazina y’abantu babiri bashoboye kumenya<br />

na za aderese z’aho bakorera.Nyuma<br />

y’iminsi 59 kuri tariki ya 22/<strong>01</strong>/2<strong>01</strong>0,<br />

Umuyobozi Mukuru wa polisi y’igihugu<br />

yongeye kwandikira ubuyobozi bwa Green<br />

Party abumenyesha ko we ashinzwe gucunga<br />

umutekano w’abantu n’ibyabo, ko<br />

uruhushya rwo gukora amanama rutangwa<br />

n’inzego z’ubutegetsi ndetse anagenera<br />

kopi y’iyo baruwa Akarere ka Gasabo.<br />

Kuri tariki ya 02/02/2<strong>01</strong>0 ubuyobozi<br />

bwa Green Party buhereye ku ibaruwa<br />

bwohererejwe n’Umuyobozi Mukuru wa<br />

Polisi, bwongeye gusaba uruhushya rwo<br />

kuzakoresha inama rusange ku itariki ya<br />

12/03/2<strong>01</strong>0, inaboherereza kopi y’ibaruwa<br />

yohererejwe n’ubuyobozi bukuru bwa<br />

polisi y’igihugu.Ku itariki ya 10/02/2<strong>01</strong>0,<br />

Akarere ka Gasabo kashubije Green Party<br />

ko kadashobora gutanga uruhushya rwo<br />

gukora inama igihe cyose bataramenya uko<br />

polisi yacyemuye amakimbirane arangwa<br />

mu bayoboke ba Green Party ndetse bagenera<br />

kopi y’iyo baruwa ubuyobozi bukuru<br />

bwa polisi y’igihugu. Sibwo se Green<br />

Party ibaye agaterera nzamba ka nyina wa<br />

Nzamba nuhura na Green Party mu mpinga<br />

ya Nzamba untahirize Green Party.<br />

Green Party yabaye agatenesi kariho gaterwa<br />

hagati y’Akarere ka Gasabo na Polisi<br />

y’igihugu.Umusifuzi ninde? Nimufore uwo<br />

ari we. Reka tube turetse agatereranzamba<br />

ka Green Party, tugaruke ku rindi shyaka<br />

naryo ritavuga rumwe n’iriri ku butegetsi<br />

n’amashyaka arishyigikiye ari ryo FDU<br />

Inkingi ry’umutegarugori Umuhoza Ingabire<br />

Victoire. Uyu mutegarugori yasesekaye<br />

ku kibuga cy’indege i Kanombe kuri<br />

tariki ya 17/<strong>01</strong>/2009 avuye mu buhungiro<br />

i Burayi, aho yaramaze imyaka irenga 15.<br />

Avuye i Kanombe yagiye gushyira indabyo<br />

kuri mémorial y’abatutsi bazize génocide<br />

iri ku Gisozi. Ari amagambo yavugiye ku<br />

kibuga cy’indege i Kanombe, ari n’ayo<br />

yavugiye kuri mémorial ya Gisozi, nta<br />

gishya cyarimo kuko yose yari amagambo<br />

twari dusanzwe twumva avugira hanze<br />

y’igihugu. Igishya ni uko yayavugiye mu<br />

Rwanda kandi ayo magambo akaba ari<br />

ntawe uratinyuka kuyavugira mu Rwanda,<br />

habe n’abazungu. Abibazaga rero ko gahunda<br />

ya politiki Ingabire Victoire yari afite<br />

ari hanze y’igihugu azagera mu Rwanda<br />

agahita ayihindura, bashubije amerwe mu<br />

isaho. Uretse ko imyambi amaze iminsi<br />

araswa n’inzego zinyuranye, uko igenda<br />

imukomeretsa niko igenda imuca intege<br />

nkuko Green Party iriho izicibwa, nkuko<br />

imberakuri iriho izicibwa. Ibyo byose ni<br />

ibyerekana ko mu Rwanda urubuga rwa<br />

politiki rufitwe na FPR gusa n’amashyaka<br />

ayishamikiyeho ko ari nta wundi urwemerewemo.<br />

Ariko se ni ukugeza ryari?Icyo<br />

kibazo maze kukibaza abayoboke benshi<br />

ba FPR duhura tukaganira. Bose bansubiza<br />

ko opposition idashoboka mu Rwanda ngo<br />

kubera ko FPR yubatse URUKUTA RWA<br />

BETON opposition idashobora kumeneramo.<br />

Narongeye ndababaza nti: mu mateka<br />

y’isi uhereye ku Bagereki, ukagera ku Baromani,<br />

ugasimbuka abandi maze ukagera ku<br />

bakoloni na Appartheid, ukanyaragasa ukagera<br />

ku bihange by’abanyafurika nabyo<br />

byubatse INKUTA ZA BETON zo kurinda<br />

ubutegetsi bwabo bw’igitugu, ninde muri<br />

abo bose igikuta cye cya BETON cyitahirimanye<br />

nawe? Ibyo muzabibaze ba nyakwigendera<br />

Mobutu w’icyahoze ari Zaire,<br />

Juvenal Habyarimana wo mu Rwanda,<br />

Revi Palavi wo muri Irani[Le shah d’Iran]<br />

Saddam Hussen wo muri Iraki n’abandi<br />

benshi; bazabasubiza ko ibyo bikuta byabo<br />

igihe cyarageze bahirimana nabo. Twageze<br />

aho, abo twaganiraga babura icyo bansubiza,<br />

bagiye kugenda ndababwira ngo babe<br />

baretse mbacire umugani. Barihanganye<br />

ndababwira ngo mu kinyarwanda hari umugani<br />

ugira uti: igitinda kikaza ni amenyo<br />

ya ruguru. Nabasobanuriye ko amenyo ya<br />

ruguru iyo igihe cyayo cyo kumera kigeze<br />

asohoka neza anyuze mu nzira yabigenewe.<br />

Ariko iyo hari ikiyabujuje kunyura muri<br />

iyo nzira yabigenewe, yishakira indi nzira.<br />

Niho usanga abantu bamwe bafite amenyo<br />

amwe hafi y’urusenge rw’akanwa, andi<br />

hejuru y’ishinya. Izo ncuti zanjye nazo<br />

nazibwiye ko igitinze kizaza mu Rwand<br />

ari demokarasi. Nibakomeza kuyibuza<br />

kwinjira mu Rwanda mu nzira nziza, igihe<br />

nikigera izishakira inzira ariko itari nziza<br />

kuko inziza izaba yaranizwe. Demokarasi<br />

kandi ntishobora kugera mu gihugu kitagira<br />

opposition; bityo nta opposition, nta<br />

na demokarasi. Ariko, igitinze kizaza mu<br />

Rwanda, ni demokarasi, ikibazo ni uko tutazi<br />

inzira izishakira iyo ari yo kuko inzira<br />

zayigenewe bigaragara ko zifunze. Ariko<br />

ntitwihebe dukomeze dusenge Imana<br />

ishobora kudukorera igitangaza ku ncuro<br />

ya kabiri.Umutwe w’iyi nyandiko uragira<br />

Ni inzitizi? (Photo/ Archive)<br />

uti:Uruhare rw’Amerika n’ u Bwongereza<br />

mu kudindiza demokarasi mu Rwanda.<br />

Nubwo ari nta byinshi nshaka kubavugaho<br />

kuko uruhare runini ari urwacu twebwe<br />

abanyarwanda, kandi hakaba ari nta<br />

mpaka(discussion) twagiranye ngo bisobanure,<br />

ndatanga impanvu zisanzwe zizwi<br />

akaba ari zo zatumye mpa iyi nyandiko<br />

uriya mutwe. Impanvu nashingiyeho ni<br />

eshatu:<br />

1Abanyamerika n’Abongereza ni incuti<br />

z’u Rwanda<br />

Mu nkunga u Rwanda ruhabwa n’amahanga<br />

Amerika iza ku isonga. Amerika ifasha igisirikare<br />

cy’u Rwanda mu mahugurwa ndetse<br />

no mu bikoresho bya gisirikare. Ibyo nta<br />

gihe Radio Rwanda itabitumenyesha cyereka<br />

iyo ari amabanga ya gisirikare kuko<br />

nayo itabimenya. Abanyarwanda bashimira<br />

Amerika iyo nkunga itera u Rwanda kandi<br />

bazakomeze natwe tuzahora dushimira.<br />

Abongereza nabo tubazi nk’incuti z’u<br />

Rwanda zirukomeyeho. Abongereza batanga<br />

amasomo n’amahugurwa anyuranye mu<br />

gipolisi cy’u Rwanda, ndetse ikanagifasha<br />

igiha ibikoresho gikenera mu kazi kacyo ka<br />

buri munsi. Nabo abanyarwanda babashimira<br />

inkunga baha u Rwanda izahore yiyongera.<br />

Hariho abavuga ko Abanyamerika<br />

n’Abongereza atari incuti z’u Rwanda ko<br />

ari incuti za Perezida Kagame. Abo ntabwo<br />

nemeranya nabo, kuko inkunga badutera<br />

zifasha abanyarwanda, nta na rimwe<br />

ndumva hari uvuga ko inkunga yagenewe<br />

u Rwanda yagiye mu mufuka wa Perezida<br />

Kagame, uretse ko rimwe na rimwe habaho<br />

abafasha be bamuhemukira; ariko ntatinda<br />

kubyamagana iyo bimenyekanye. Jye nemera<br />

ko Abongereza n’Abanyamerika ari<br />

kimwe mu byo bamukundira. Imfashanyo<br />

bageneye u Rwanda igera ku banyarwaanda.<br />

Ibyo natwe abanyarwanda turabimukundira<br />

kandi tukabimushimira<br />

2 Nta kijya gihinduka mu nzira ya<br />

demokarasi muri Afurika amahanga<br />

atabigizemo uruhare rugaragara<br />

Iyo mvuga amahanga, mba nvuga<br />

Amerika ,Ubumwe bw’ u Burayi n’ u<br />

Bwongereza kuko aribo bategeka iyi si ya<br />

Komeza k' urup 15


IKIGANIRO<br />

Prof. Bamenya : Urakomeye Dogiteri,<br />

nizeye ko uri amahoro.<br />

Dr. Hishamunda: Prof, ngaho ndaho<br />

ariko ndiho ntariho noneho ibyo muri<br />

uru Rwanda ni agahomamunwa mba<br />

ndoga Rwabukwisi.<br />

Prof. Bemenya: Ese noneho<br />

turatangirira he ko bigeze ahakomeye<br />

no muri capital bitangiye kuba “boum/<br />

boum” gerenade zitangiye kuvuza<br />

ubuhuha. Muri PS Imberakuri na<br />

bombori bombori yabo irakomeje<br />

ndetse noneho barifuza no kuyigeza<br />

kuri Papa wabo mu batisimu Sarkozy,<br />

ndabona bitazoroha.<br />

Dr Hishamunda: Yewe ntibyoroshye<br />

ni kuriya bitangira ibijya gucika bica<br />

amarenga. Mzee Gashikazi niwe uzi<br />

kuryoshya inkuru maze akongeraho<br />

ngo maze nawe uti iki? <strong>No</strong>ne se koko<br />

urabona abatekinisiye badatangiye<br />

guca amarenga na za gerenade maze<br />

nawe uti iki? Njyewe ibikoba bitangiye<br />

kunkuka kandi sinjye njyenyine<br />

n’abandi ubwoba ni bwose. Mbere yo<br />

kwibaza kuri izi gerenade batangiye<br />

kutujugunyamo badukinira hejuru mu<br />

bikomeye, reka tubanze dusubukure<br />

aho twagereje ubushize.<br />

Prof. Bamenya: Ko twavuze<br />

byinshi turasubukurira he? Nyibutsa<br />

kuko ndumva mu mutwe wanjye<br />

hacyumvikanamo urusaku rwa gerenade<br />

burya abasirikare mwaragowe.<br />

Dr. Hishamunda: Ubwo duherukana<br />

wambwiye ko guhangana na FPR<br />

bishoboka ariko ko bigomba ubuhanga,<br />

wanambwiye ko Abanyapolitiki nka<br />

Ingabire, Ntaganda na Frank bose<br />

ngo uretse no gushobora ntawe ubona<br />

ukwiye kuyobora u Rwanda. Ibi bintu<br />

byombi birakomeye cyane cyane ku<br />

gihugu cyitegura kujya mu matora;<br />

nsobanurira neza byarandenze.<br />

Prof. Bamenya: Nibyo koko ibyo byose<br />

narabivuze kandi ndabisubiramo ndetse<br />

nisobanure. Reka mpere kuri Madamu<br />

Ingabire Victiore wa FDU –Inkingi<br />

niwe urimo kuvugisha abantu na Leta<br />

amagambo menshi. Ku bwanjye rwose<br />

nsigaye nibaza niba uyu mutegarugori<br />

adakorera Kagame rwihishwa kandi<br />

akorera ku mugaragaro. Impamvu<br />

mbyibaza, ni uko ari mu murongo wo<br />

guhanagura burundu ishyaka rye mu<br />

ruhando rwo guhangana na FPR, bityo<br />

akaba yahita agororerwa umwanya<br />

mwiza muri Politiki, ishyaka rye<br />

rikagenda nka nyomberi nk’ayandi<br />

yose yamubanjirije. Ababigenje batyo<br />

bose baragororewe, ubu ni ibikoresho<br />

bya FPR. Niba rero atari uko bimeze<br />

yaba yarahisemo intangiriro mbi<br />

kuko gushirika ubwoba kwe ntabwo<br />

yagukoresheje atangiza urubuga<br />

rw’impaka abanyarwanda benshi twari<br />

twiteze, ahubwo n’ibyari kuzashoboka<br />

yabishubije inyuma kuko aho gushyira<br />

muri gahunda icyamuzanye aririrwa<br />

yitaba muri Police yisobanura, ubundi<br />

akajya kubonana na za Ambassade<br />

atarashobora no kwandikisha ishyaka<br />

UMUSESO <strong>No</strong> <strong>397</strong>,<strong>01</strong> - <strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />

Urup. 13<br />

Impamvu Ingabire adakwiye kuyobora u Rwanda<br />

Aho FPR ivana ibinyoma niho 'opposition' yakura ukuri n’imbaraga<br />

rye. Agize gutangira nabi none agiye<br />

gukubitwa mpaga adakandagiye no mu<br />

kibuga, ni akumiro peee!<br />

Dr. Hishamunda: Prof, uramenye<br />

utagwa muri wa mutego w’amoko<br />

ngo umushinje ingengabitekerezo ya<br />

Jenoside nkuko Leta yabitangiye bikaba<br />

bigiye gufata.<br />

Prof. Bamenya: Dr. urabizi ko njyewe<br />

iby’amoko narabirenze nubwo nemeza<br />

ko agomba kubaho nkuko yaremwe.<br />

Ku birebana n’ubwoko nta kibazo na<br />

kimwe mfite kuri Madamu Ingabire<br />

kuko ubwoko Atari bwo buyobora;<br />

hayobora ubwenge. Impungenge zanjye<br />

ahubwo zishingiye ku cyerekezo arimo<br />

kuganishamo ubwenge twamwibazaho<br />

kuko turi benshi bamwibazaho.<br />

Dr. Hishamunda: <strong>No</strong>ne se urashaka<br />

kunyemeza ko Ingabire nta bwenge<br />

afite? Niba ari ko ubibona abandi si<br />

ko babibona kuko nanjye nganira na<br />

benshi.<br />

Prof. Bamenya: Ntabwo nigeze mvuga<br />

ko Madamu Ingabire adafite ubwenge,<br />

icyo navuze ni impungenge ndimo<br />

guterwa n’aho ubwenge bwe arimo<br />

kubwerekeza cyangwa se aho burimo<br />

kumwerekeza kuko ntaramenya neza<br />

urimo kuyobora undi, gusa ikigaragarira<br />

buri se ni uko bombi bari kugenda nabi<br />

bitari ngombwa.<br />

Dr. Hishamunda: Reka nkwibarize,<br />

ukurikije ibihe turimo bitoroshye<br />

n’amateka y’igihugu cyacu; ari mu<br />

itsembabwoko ryakorewe abatutsi,<br />

urabona Madamu Ingabire amakosa<br />

afite ari ayahe? Cyangwa ari wowe uri<br />

mu mwanya we wabyifatamo gute?<br />

Prof. Bamenya: Ikintu nkundira<br />

kuganira nawe ni uko interuro z’ibibazo<br />

byawe, rimwe na rimwe ziba zirimo<br />

ibisubizo umuntu utabizi yagira ngo ni<br />

njyewe ugutegurira ibyo uri bumbaze.<br />

<strong>No</strong>ne se Dr., nkuko umaze kubyivugira<br />

ibihe turimo wongeyeho amateka ya<br />

Jenoside yakorewe abatutsi, sicyo<br />

kigeragezo cya mbere cyambaye<br />

n’indorerwa bitwereka neza urwego<br />

rw’abanyapolitiki u Rwanda rufite.<br />

Dr. Hishamunda: Ndifuza ko wampa<br />

igisubizo kitarimo ikibazo.<br />

Prof. Bamenya: Icyo nshaka<br />

kwerekana, ni uko duhereye kuri<br />

ayo mateka y’u Rwanda, bitwereka<br />

neza ko umuntu wese ushaka gukora<br />

politiki mu Rwanda uwo ariwe wese,<br />

agomba kwirinda kuzana ibikomere<br />

bishya mu banyarwanda, akirinda<br />

kuba yatoneka ibihasanzwe. Niba ibi<br />

bintu byombi Ingabire abyumva neza<br />

ariko akabyirengagiza nkana ni ikibazo<br />

kizamukomerera cyane. Niba atabyumva<br />

kandi, sinumva ukuntu yayobora<br />

abanyarwanda. Niba koko ari ukuri<br />

atabyumva nabwo bizamukomerera.<br />

Niba ashaka gukora politiki, muri make<br />

iyo niyo nzira y’umusaraba Ingabire<br />

yatangiye nkuko Kabonero n’Umuseso<br />

yabikomojeho aho yagize ati: uruhare<br />

Ikiganiro cya Dr Hishamunda na Prof : Bamenya (igice cya 4)<br />

Reka nkwibarize, ukurikije ibihe<br />

turimo bitoroshye n’amateka<br />

y’igihugu cyacu; ari mu<br />

itsembabwoko ryakorewe abatutsi,<br />

urabona Madamu Ingabire<br />

amakosa afite ari ayahe?<br />

rwa Ingabire mu nzira y’Umusaraba<br />

yatangiye yo kwinjira muri politiki y’u<br />

Rwanda. Utumva ibyo tumaze kuvuga<br />

cyangwa se akabyirengagiza nkana,<br />

icyo gihe uba wibarije umusaraba.<br />

Ugomba kwitegura no kuwuheka kuko<br />

ntawawugutwaza.<br />

Dr. Hishamunda: Prof., rwose<br />

njyewe ndakumva ariko ntabwo ari<br />

umunyarwanda wese wemera ko<br />

Ingabire arengana cyangwa se afite<br />

amakosa mu myitwarire ye, cyane<br />

cyane iyo azamuye ikibazo cy’abahutu<br />

bapfuye nabo bagomba kwibukwa<br />

ndetse no guhana ababishe. Ndangira<br />

ngo umbire uko wasubiza umuturage<br />

ubona Ingabire nk’umucunguzi kandi<br />

ni benshi.<br />

Prof. Bemenya: Umva rero<br />

ndabona ikibazo cya Madamu kigiye<br />

kudutwarira umwanya ariko kuko ari<br />

ikibazo gikomeye kandi gishobora<br />

gukomerekeramo abanyarwanda<br />

benshi, reka tukive imuzi tukirangize<br />

mbere yo kujya ku bindi. Uko mbyumva<br />

byose ndabikubwira ntaca ku ruhande.<br />

Icya mbere Ingabire yagombaga kuva<br />

i Burayi aje gufasha abanyarwanda<br />

bagera kuri miliyoni 10, gushaka umuti<br />

w’ibibazo bibugarije nk’abanyagihugu.<br />

Umutego wa mbere yaguyemo atazi<br />

imbaraga zawo, ni uko muri gahunda<br />

ateganyirije abanyarwanda yahereye<br />

ku bibazo by’abapfuye yirengaje<br />

iby’abazima kandi ari byo bigomba<br />

kubanza.<br />

Dr. Hishamunda: Kagire inkuru,<br />

bimpe neza numve! Wibuke ko ubu<br />

muri akanya mpagarariye umuturage<br />

usanzwe Ingabire atezeho amajwi<br />

ari nayo yazamuhesha intsinzi.<br />

Kuvuga abahutu bapfuye no kubibuka<br />

ugeretseho no guhana ababishe<br />

urumva atari iturufu nziza; bivugwa ko<br />

abahutu ari bo bagize umubare munini<br />

w’abatuye u Rwanda.<br />

Prof. Bamenya: Ku muntu utazi<br />

politiki niko byakumvikana, ariko<br />

umuntu usobanukiwe neza, iyo ni<br />

inzira iganisha mu irimbi. Mbere<br />

yo kuvugira abapfuye, Ingabire<br />

yagombaga kubanza kuvugira abazima<br />

aho guhitira ku Gisozi iyo abanza<br />

akareba abapfakazi bo ku mpande<br />

zombie, abahutu n’abatutsi, akifatanya<br />

nabo kumva ibibazo byabo byose kandi<br />

bose. Ibyo byari kumuhesha amanota<br />

kuri ayo moko yombi kurusha kuvugira<br />

disikuru isharira hejuru y’amagufwa<br />

atamwumva, none se amagufwa<br />

aratora? Hariya Ingabire yaribeshye,<br />

yiganye abazungu kuko avuye i Burayi<br />

kandi ari umunyarwandakazi; ahubwo<br />

iyo amara kwifatanya na bariya<br />

batwakazi bo ku mpande zombie,<br />

bakamuherekeza bakajya ku Gisozi<br />

bakabanza kunamira abatutsi bazize<br />

itsembabwoko yari kuba atsinze FPR<br />

igitego cya mbere cy’umutwe kuko yo<br />

byayinaniye. Ubumwe n’ubwiyunge<br />

FPR yo ibunyuza muri Government<br />

aho ivangavanga abakoze Jenoside<br />

n’abatutsi b’ibisambo, maze ikababatiza<br />

Leta y’ubumwe n’ubwiyunge. Iki<br />

kinyoma rero kiri mu bya mbere<br />

Ingabire yagombaga gutsinda atavunitse<br />

none niwe watsinzwe agitangira. Hano<br />

birababaje, byumvikane neza ntabwo<br />

abatutsi bose bari muri Leta ari ibisambo,<br />

nta nubwo abahutu bose bayirimo ari<br />

abagenosideri ariko mu nzego zo heju<br />

cyane ahenshi niko bimeze kuko ari byo<br />

bifasha Systeme gukomeza kuyobora<br />

nk’aho ari ishyaka.<br />

Dr. Hishamunda: <strong>No</strong>ne se Prof,<br />

Ingabire nk’umunyapolitiki, abahutu<br />

bapfuye yari kubavuga ryari kandi<br />

yagombaga gukoresha iyihe mvugo<br />

kugira ngo atamaganwa.<br />

Prof. Bamenya: Nkuko maze kubivuga,<br />

Ingabire yatsinzwe agitangira kandi<br />

nyamara yari afite amahirwe yo gukora<br />

politiki neza kubera impamvu nyinshi<br />

tuzagarukaho. Kuvuga abahutu bapfuye<br />

ntabwo ubwabyo ari cyo kibazo. Ikibazo<br />

ni “contexte” yabivugiyemo. Urwibutso<br />

aho kumubera ikimenyetso cy’abatutsi<br />

bazize ubwoko bwabo, ahubwo<br />

rwamubereye urubuga rwiza rwamuhaye<br />

umwanya wo kugaragaza akababaro<br />

Dr. urabizi ko njyewe iby’amoko<br />

narabirenze nubwo nemeza ko<br />

agomba kubaho nkuko yaremwe.<br />

yatewe n’urupfu rw’abahutu. Aha rero<br />

yerekana neza ko yananiwe gutsinda<br />

amarangamutima yatewe n’urupfu<br />

rw’abahutu. Aha rero herekana neza ko<br />

yananiwe gutsinda amarangamutima<br />

ye kandi ashaka kuzaba umukandida<br />

w’abanyarwanda. Yahise ahinduka<br />

umukandida w’ubwoko. Ibi ni nko<br />

gutsindwa ataburanye. Abahutu bose<br />

bajya ku Gisozi ntabwo bose bababajwe<br />

n’abatutsi ariko ugiye ku Gisozi agomba<br />

kubahiriza icyo hateganyirijwe niyo<br />

muri we yaba atabyemera. Udashobora<br />

kubyihanganira agomba kwirinda<br />

kujyayo. Abahutu bapfuye bashobora<br />

kuvugwa ku birebana n’ubutabera ariko<br />

ntabwo bivugirwa ku rwibutso.<br />

Dr. Hishamunda: Prof, mfite ubwoba<br />

ko nawe ushobora kuba ubogamiye<br />

ku batutsi; gusa ikibazo cy’abahutu<br />

bapfuye gihangayikishije Ingabire<br />

ntabwo urimo kugisobanuraho neza.<br />

Ibindi numvise tubyumvikanaho,<br />

sobanura.<br />

Prof, Bamenya: Erega nawe urashaka<br />

kubivanga nka Ingabire; abahutu<br />

bagomba gukurikiranwa kugira<br />

ibyabo bisobanuke barahari. Ingabire<br />

afite uburyo nka bubiri yakoresha<br />

kuri iki kibazo. Uburyo bwa mbere<br />

ni ukwegeranya amadosiye yabo<br />

n’ibigendana nayo byose akabishyikiriza<br />

inkiko. Ikibazo cyangwa se ihurizo<br />

rikomeye muri ubu buryo bwa mbere,<br />

ni uko bigaragara ko FPR ariyo<br />

Ingabire ashinja kandi akaba agomba<br />

kwiyambaza ubutabera bw’uregwa<br />

urwo rubanza ruramutse rubayeho<br />

ubu rwacibwa nk’urw’Umuseso na<br />

Minisitiri Musoni. Ingabire yakwisanga<br />

ariwe ukatiwe azira kubeshyera FPR<br />

no kwivanga mu buzima bwayo bwite.<br />

Uburyo bwa kabiri ari nabwo bwamara<br />

Ingabire agahinda, ni uko yaba<br />

Perezida w’u Rwanda kandi ashobora<br />

kuzarinda asaza atabigezeho cyangwa<br />

akaziyambaza ubutegetsi buzasimbura<br />

FPR. Byose ni ikibazo cy’igihe kuko<br />

Komeza k'urup. 15


Urup. 14 UMUSESO <strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong>- <strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />

IBIMBABAZA<br />

‘Ubukene bwo mu mutwe’;<br />

Yego, burahari si ibanga<br />

Perezida Paul Kagame aherutse<br />

kubwira abanyamakuru ko<br />

ikibazo bafite cyane, ari<br />

ubukene bwo mu mutwe kurusha<br />

ubw’amafaranga. Ayo magambo<br />

yayababwiye nyuma yaho bamwe<br />

mu banyamakuru bamutakambiye ko<br />

bakennye cyane, bamusaba inkunga.<br />

Abo banyamakuru ni bamwe bahisemo<br />

gukorera ubutegetsi bwa Kagame,<br />

babutaka nta ‘critique’, bashaka ko<br />

bubatunga biciye mu matangazo<br />

n’amafaranga. Abo ni nabo ubu bajya<br />

mu biganiro agirana n’abanyamakuru.<br />

Nyuma yo gutakamba basaba<br />

amafaranga ari nayo yatumye bataka<br />

Leta, bagahitamo guhara ubwigenge<br />

bwabo nk’abanyamakuru, Kagame<br />

yihutiye kubamenyesha ko ahubwo<br />

bakennye mu mutwe-nibyo kandi,<br />

ndemeranya nawe ijana ku ijana.<br />

Kuki?<br />

Mbere na mbere, umunyamakuru<br />

wemera guhara intwaro y’ubwigenge<br />

mu kazi k’itangazamakuru,<br />

agahitamo gutaka ubutegetsi<br />

n’abategetsi mu bibi n’ibyiza; ibibi<br />

abishakira ibisobanuro, aba akennye<br />

mu mutwe nubwo utakwirirwa<br />

ushakisha izindi mpamvu. Ariko<br />

birenze aho, kwemera kubikora<br />

utabona ko Kagame ubigusaba ubwe<br />

azabigusuzugurira, ni ubundi bukene<br />

bwo mu mutwe. Ikimenyetso cya<br />

gatatu gikomeye ariko ni ibibazo<br />

bamubaza aho mu biganiro agirana<br />

nabo.<br />

Ndemeza ko Kagame atajya muri<br />

biriya biganiro ashaka kubazwa<br />

ibibazo bikomeye ku miyoborere<br />

y’igihugu cye nk’ibijyanye na ruswa<br />

ya FPR, ubusumbane, uruhare rwe<br />

n’abandi bategetsi mu bucuruzi<br />

(nk’uburyo u Rwanda rubeshyerwa<br />

ko rufite indege 2), n’ibindi, ariko<br />

na none akora biriya biganiro ashaka<br />

gusubiza ibibazo bimwe biba biriho<br />

bijyanye na ‘diplomacy’, Democracy,<br />

isura y’u Rwanda n’ibindi ku rwego<br />

mpuzamahanga kimwe n’abandi<br />

baperezida.<br />

Ariko kugeza uyu munsi, buri gihe<br />

yisanga ahubwo asubirizwa iyo<br />

abanyamakuru bahaguruka kubaza<br />

bagatangira bataka ‘Mituelle’,<br />

imiyoborere myiza, aho kongeraho<br />

ikibazo cy’amavuriro adafite ibitanda<br />

(abarwayi bavurwa baryamye kuri<br />

sima), bakamwibariza utubazo<br />

twabaye mu mirenge, amakosa y’aba<br />

nyumbakumi, Inyama (zingaro) zo<br />

muri ‘Le Pringtemps’, amatiku yo<br />

mu bigo byo hasi cyane n’ibindi<br />

by’abantu ku giti cyabo bidafite aho<br />

byagombye guhurira n’umukuru<br />

w’igihugu. Urebye ikiganiro<br />

kirangira asubije ibibazo nka bibiri<br />

gusa bimureba koko nka Perezida.<br />

Ku ruhande rumwe, umuntu yibaza<br />

niba abanyamakuru babiterwa<br />

n’uko babonye ko Kagame<br />

ari Perezida wikundira<br />

twa ‘Details’ nk’utwo,<br />

ariko ukurikije ababibaza,<br />

ikigaragara ni uko impamvu<br />

ikomeye ari ubukene bwo mu<br />

mutwe. Impamvu zibutera<br />

ni nyinshi kandi ntabwo ari<br />

amashuri make nkuko benshi<br />

babikeka (n’ubwo ubumenyi<br />

buke bubifitemo uruhare) ariko<br />

ahanini ni ukutamenya icyo<br />

bashaka n’uburyo bakigerahobaba<br />

bashaka gushimisha<br />

Kagame nabyo bikabananira<br />

kuko atari yo nshingano<br />

y’itangazamakuru.<br />

Ikindi ni uko hari abatinya<br />

kubaza ibibazo bikomeye<br />

bihari kugira ngo batabura umugati,<br />

bigatuma bagaragaza ubukene bwo<br />

mu mutwe wenda batabusanganyweibyo<br />

ari byo byose, Kagame yavuze<br />

ukuri-bakennye mu mutwe. Uruhare<br />

rwa Kagame n’ubutegetsi bwe muri<br />

ubwo bukene ahanini ni uko abafite<br />

ubwo bukene mu mutwe ari bo batoni<br />

b’ingoma mu itangazamakuru kuko<br />

mu kwandika byitwa ko bavugira<br />

ubutegetsi, nubwo ushaka n’icyo<br />

babuvugiraho ukakibura.<br />

Ibimenyetso by’ubukene bwo<br />

mu mutwe, Kagame yabwiye<br />

abanyamakuru ni byinshi. Kagame<br />

uzi neza amakosa ubutegetsi<br />

bwe bukora, ibinyoma bubeshya,<br />

amanyanga bukora na za ‘scandal’<br />

mu micungire y’umutungo<br />

n’ibindi byinshi akaba atarabona<br />

itangazamakuru ribitohoza ngo<br />

ribigaragaze, agomba kumva<br />

ko abantu bakennye mu mutwe;<br />

kunanirwa gucukumbura ‘scandals’<br />

nyinshi zikorwa n’ubutegetsi biterwa<br />

n’impamvu nyinshi ku banyamakuru<br />

n’ibinyamakuru bitandukanye<br />

ariko by’umwihariko ku bo akunze<br />

kuganira nabo kumva ibyo bamubaza<br />

n’ibibazo bihari yiyiziye, nta yindi<br />

mpamvu yabona uretse ubukene<br />

bwo mutwe.<br />

Ikindi kimenyetso cy’ubwo bukene<br />

bwo mu mutwe ku banyamakuru no<br />

kunanirwa kugira ‘resiponsibility’ ku<br />

bibazo byabo-bakajya kubishakira<br />

ibisubizo kwa Kagame. Ni ubukene<br />

bubi cyane. Ni nkuko umutoza<br />

w’ikipe imwe yajya gushakira<br />

ibisubizo by’ikipe ye ku mutoza<br />

w’iyindi bahanganye-uba ufite<br />

ikibazo mu mutwe. Ibimenyetso<br />

navuze hano nta gushidikanya<br />

ko harimo kimwe cyangwa bibiri<br />

yibazagaho avuga ko abanyamakuru<br />

bakennye mu mutwe.<br />

Gusa, ubwo bukene bwo mu mutwe,<br />

ntabwo bugaragara mu banyamakuru<br />

gusa, buri no mu bayobozi, bukaba<br />

bwihishe cyane mu mvugo ya<br />

na<br />

Charles B.<br />

KABONERO<br />

“Nkuko nyakubahwa Perezida wa<br />

Repubulika ahora abidukangurira”,<br />

imvugo benshi bakoresha muri<br />

disikuru zabo zose. Muri make, nta<br />

bitekerezo byabo, oya, ni imiyoboro<br />

y’ibyo Kagame ashaka, atekereza.<br />

Ni abakene mu mutwe-nabo kandi<br />

barushaho gukena kuko basa<br />

nkaho batabona ko Kagame aba<br />

abibabonamo. Ubukene bwo mu<br />

mutwe hari aho buterwa n’ubumenyi<br />

buke ahandi ikaba ‘environment’.<br />

Ku itangazamakuru ni ikibazo<br />

gikomeye cyane. Muri iki gihe<br />

haravugwa cyane ibijyanye<br />

n’abanyamakuru kwiga, kugira ibigo<br />

bifite imitungo n’ibikoresho n’ibindi<br />

nk’ibyo nk’ibisubizo ku bibazo biri<br />

mu itangazamakuru. Nyamara,<br />

ndemeza ko nubwo abanyamakuru<br />

bo mu Rwanda bahabwa za<br />

miliyoni, bakagira ibikoresho biruta<br />

ibya CNN, ntabwo ibibazo bafite<br />

bizakemuka mu mikorere kuko ibyo<br />

bitavura ubukene bwo mu mutwekandi<br />

impamvu zibitera ntabwo<br />

ari ubukene bw’amafaranga gusa<br />

cyangwa kubura ibikoresho, oya.<br />

Kubaza Kagame ikibazo gikwiye<br />

umukuru w’igihugu ntabwo<br />

bisaba ibikoresho (habaza umutwe<br />

n’umunwa), none umutwe niba<br />

ukennye, amafaranga, ‘Camera’<br />

nziza, ‘Recorder’ nziza byabigiramo<br />

ruhare ki? Ku batinya kubaza ibibazo<br />

bizima kubera ubwoba, buzamarwa<br />

n’amafaranga n’ibikoresho?<br />

Nibagenda mu modoka nziza<br />

bazabaza ibibazo byiza?<br />

Naho se abamaze kugurwa (birimo<br />

no kuvanwa mu kato bamwe<br />

bashimira Kagame ku mugaragaro),<br />

bagahindurwa ibikoresho, akaba ari<br />

yo mpamvu bagaragaza ubukene mu<br />

mutwe, mu myandikire n’imibarize,<br />

bazahindurwa n’amafaranga<br />

n’ibikoresho, oya. Cyeretse uvuze<br />

ko nibabona amafaranga, bazaba<br />

batakireba ibya ‘publicité’, bigatuma<br />

babaza batikanga. Ariko se,<br />

byashoboka bite, kandi amafaranga<br />

bayashaka kuri Leta/Kagame?<br />

Ntibishoboka.<br />

Kwiyongera kw’ubumenyi biciye<br />

mu mashuri nkuko bisabwa,<br />

bizafashaho gato-ni gato kuko n’ubu<br />

mu bagaragaza ubwo bukene harimo<br />

n’abize ariko ubwo bukene babuterwa<br />

n’izindi mpamvu navuze. Bisaba<br />

ibindi byinshi; guhindura imyumvire<br />

n’imitekerereze, kwiyubaha, kubaha<br />

umwuga, kwigenga n’ibindi byinshi<br />

ku banyamakuru na ‘environment’<br />

bakoreramo ndetse na ‘system’ yose<br />

kuko nkuko nabivuze impamvu<br />

zimwe zitera ubukene bwo mu<br />

mutwe mu banyamakuru zinabutera<br />

mu bategetsi, bigaragaza ko zimwe<br />

atari ‘individual’, ahubwo ziri<br />

‘institutional’, ‘Structual’, ‘political’<br />

n’ibindi byinshi.<br />

Icyo nemera cyo, ubwo bukene bwo<br />

mutwe burahari cyane, kandi kuba<br />

Kagame yarabuvuze ni byiza wenda<br />

bizatuma n’abatagira isoni bazigira<br />

birinde kugaragaza ibimenyetso<br />

byabwo-ibibazo babaza, ibyemezo<br />

bafata nko kwigurisha muri Leta,<br />

imyandikire n’imivugire ku<br />

bategetsi. Ikindi nemeza ni uko, ku<br />

banyamakuru bivuje ubwo bukene<br />

bwo mu mutwe, ubukene busanzwe<br />

bw’amafaranga babwivanamo<br />

batarinze kwaka inkunga<br />

Kagame n’ubutegetsi bwe-kandi<br />

barabyubahirwa nubwo banabizira<br />

kuko kugeza ubu ahanini ubukene<br />

abanyamakuru bamwe bafite mu<br />

mutwe bufasha Kagame n’ubutegetsi<br />

bwe.<br />

ibimbabazaa@yahoo.<strong>com</strong><br />

STUDY FOR CAREER SUCCESS<br />

Invest in your future with professional study & training from<br />

this accredited British College, respected worldwide. Gain<br />

the skills and knowledge needed for a new or better job,<br />

good pay, self-development, security and top qualifications.<br />

For a FREE Prospectus and information visit the website, or<br />

write, fax, or email your name and details to:<br />

The Registrar, Cambridge International College,<br />

PO Box 1378, Southampton, SO17 3WX, Britain<br />

Email: info@cambridgetraining.<strong>com</strong><br />

Website: www.cambridgecollege.co.uk<br />

Whatever your educational level, knowledge or experience, CIC<br />

has study for you to achieve your potential and earn success:<br />

Certificate, Diploma, Honours Diploma,<br />

BA and MBA Programmes<br />

� Business, Management, Administration, Project Management<br />

� International Business, Marketing, Sales, Advertising & PR<br />

� Accounting, Finance, Economics, Commerce, Banking<br />

� Hotel, Travel, Tourism, Hospitality, Purchasing, Logistics, Transport<br />

� Leadership, Strategy, Business Development, Organisation<br />

� Human Resource/Personnel, Employee Development, Insurance<br />

� English, Secretarial, Communication, Computers & IT, Stores<br />

Diploma Fees £190 or US$380 - so get ahead of others!<br />

Fees include Study Materials, Training Guide, Tests & Answers, Exam,<br />

Assessment, Award. Study at your pace to ensure your success.


IKIGANIRO<br />

Bikurikira urup 13<br />

gikora byinshi.<br />

Dr. Hishamunda : Ndabyumvise koko<br />

Madamu henshi yakoze imibare nabi<br />

ariko se turetse iby’amarangamutuma<br />

ye, ni iyihe mirongo migari yagombaga<br />

kumufasha kumvikanisha politiki<br />

ye ari ntawe akomerekeje, ese byari<br />

gushoboka?<br />

Prof. Bamenya: Uko yari kwitwara<br />

twabivuze bihagije; ariko muri rusange<br />

hari ibintu nka bitatu byari kumufasha<br />

kugira umurongo usobanutse. Icya<br />

mbere yagombaga kugira ikipe<br />

y’inzobere mu bumenyi butandukanye<br />

“amategeko: imibereho y’abaturage,<br />

ubukungu, politiki mpuzamahanga,<br />

Communication, ikoranabuhanga<br />

n’ibindi n’ibindi”. Ibyo byose byari<br />

kumufasha cyane gukurura FPR<br />

akayinjiza mu kibuga cy’impaka<br />

kuko dosiye zose yari kuba afite icyo<br />

azisobanukiweho. Kubura abahanga<br />

b’ingeri zitandukanye bamugira inama,<br />

byatumye akoresha iturufu imwe gusa<br />

yo kwibuka abahutu bapfuye. Ntabwo<br />

ashobora gutsinda FPR avuga gusa<br />

iby’abahutu bapfuye atanerekana<br />

ibimenyetso mu gihe FPR yo yerekana<br />

uko Jenoside yakozwe ndetse<br />

n’abayikoze. Aho kuzana abahanga<br />

kandi benshi, Ingabire yazanye abantu<br />

bake kandi bashobora no gutabwa<br />

muri yombi nkuko byagendekeye<br />

Ntawangundi. Aha niho hatuma nibaza<br />

niba Ingabire atatubeshya, akaba atari<br />

umunyamuryango wa FPR dore ko<br />

System i Burayi ari ho ikorera cyane.<br />

Umurongo wa kabiri ukomeye Ingabire<br />

UMUSESO<br />

yirengagije cyane wose atasobanukiwe,<br />

ni uwo kumenya gukurikiranya neza ku<br />

rutonde ibyo ishyaka rishyize imbere<br />

muri politiki kandi bikubahirizwa<br />

cyane cyane mu gihe nk’iki. Urugero<br />

aho gutangirira ku bahutu bapfuye<br />

n’uburyo bwo kwibukwa, yari kubanza<br />

kuvuga ku kibazo cy’abaturage bo<br />

ku Kibuye bavanywe mu masambu<br />

yabo n’imiryango yabo bagahabwa<br />

ibihumbi ijana na mirongo tanu kugira<br />

ngo imirima y’icyayi ibone ubutaka<br />

buhagije. Iki ni ikibazo cyiza cyane<br />

ku munyapolitiki ushaka gukubita hasi<br />

“System”. Ku bijyanye no kumenya<br />

gukora urutonde, kera FPR yerekanye<br />

ubuhanga abashaka gukora politiki mu<br />

Rwanda bakwiye kuyigiraho. Ikibazo<br />

cyo gucyura impunzi cyazaga ku<br />

mwanya wa nyuma muri za “ Priorités”<br />

zayo kandi mu by’ukuri ari cyo cyari<br />

nyamukuru. Uzi impamvu ku rutonde<br />

rwayo demokarasi yazaga imbere yo<br />

gucyura impunzi, ni uko bari bazi ko<br />

mu macenga ya politiki hazamo imitego<br />

myinshi ku buryo gucyura impunzi<br />

byashoboraga gushakirwa ikindi<br />

gisubizo cya politiki cyashoboraga<br />

gutuma abanyarwanda bataha FPR<br />

idafite ingufu. Uko kureba kure kwa<br />

FPR kwavuyemo umusaruro bifuzaga;<br />

ubu ijambo rikomeye ifite, ni uko yirinze<br />

gushyira imbere amarangamutima yayo<br />

none ubu iyo demokarasi yakangishaga<br />

abantu bose, yayishyize ku wa kajwiga.<br />

Ngiyo politiki; impunzi zaratashye,<br />

demokarasi irabura ariko Systeme<br />

iraganje. Umurongo wa gatatu Ingabire<br />

atamenye cyangwa yirengagije, ni<br />

uw’amarangamutima. Dufate urugero<br />

“ BARACK OBAMA” akiyamamaza,<br />

<strong>No</strong> <strong>397</strong>, <strong>01</strong>- <strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />

abateguraga za disikuru ze birindaga<br />

cyane gushyiramo imirongo igaragaza<br />

ko ababajwe by’umwihariko n’ibibazo<br />

by’abirabura kandi bagera kuri<br />

miliyoni mirongo itanu zose. Ibi<br />

byatumye atagaragara nk’umukandida<br />

w’abirabura ahubwo nk’umuntu<br />

ubabajwe n’ibibazo by’abakene muri<br />

rusange n’abazungu barimo. Iyo niyo<br />

politiki. Ubu ashobora kuvuga ibibazo<br />

by’abirabura atikanga. Ubu yamaze<br />

kuba Perezida, intamenya weee!<br />

Dr. Hishamunda: Hari ikindi kibazo<br />

abantu benshi njya numva bibaza bagira<br />

bati: ko hari abahutu benshi bishwe<br />

atari abasirikare, atari n’interahamwe<br />

kuki bitakwitwa Jenoside?<br />

Prof. Bamenya: Hari ikintu gikomeye<br />

dukwiye twese kumva neza: ubwinshi<br />

bw’abantu bapfuye kabone niyo<br />

baba bahuje ubwoko cyangwa se<br />

bafite ibindi bahuriyeho, ntabwo<br />

urupfu rwabo rwahindurwa Jenoside.<br />

Kubera iyo mpamvu gusa. Muri Iraq<br />

no muri Parastine, Abarabu kandi<br />

b’abayisaramu baraswa buri munsi<br />

kandi ari abasiviri, ariko ntibyitwa<br />

Jenoside; tutiriwe dusubira mu mateka<br />

no Rwanda igisubizo ni kimwe. Ikindi<br />

niyo amagufwa yose yo muri 1994<br />

yashyirwa imusozi agasuzumwa,<br />

igishobora kumenyekana, ni amasano<br />

ya ba nyakwigendera bari bahuriyeho<br />

n’abanyarwanda bakiriho “ADN”. Ibyo<br />

hari n’abazungu bagiye kubifashamo<br />

Leta y’u Rwanda ariko kumenya<br />

ko uwapfuye yari interahamwe<br />

cyangwa yarenganye byo ntibiteze<br />

kumenyekana.<br />

Dr. Hishamunda: Ibintu ndabyumvise<br />

ariko biteye ubwoba kuba umuntu<br />

yabivuga ari umunyapolitiki. Nkurikije<br />

ibisobanuro umpaye, politiki ya<br />

Ingabire izize ibintu bibiri by’ingenzi:<br />

kugaragaza amarangamutima ye<br />

atarabona intebe yo mu Rugwiro no<br />

kuzamura idosiye iremereye y’ishyaka<br />

rye ritaremerwa.<br />

Prof. Bamenya: Yezu ati wabimenye<br />

Dr. Hishamunda: Ubu uwasaba Pasteri<br />

Antoine Rutayisire ko ari umukiristu<br />

utabeshya, ntiyakoresha igiterane cyo<br />

gusabira Ingabire ko ari we byibura<br />

wagerageza gutuma FPR ibira icyuya?<br />

Ariko none muri we afite ikibazo<br />

kitoroshye. Njyewe ndamwumva, ni<br />

nka cya kindi cya Paul muri Bibiriya<br />

aho yagize ati: “Ndashaka gukora<br />

ibyiza, ibibi bikantanga imbere”. Rwose<br />

uriya mutegarugori biraboneka ko<br />

yavuye i Burayi abababajwe n’ibibazo<br />

byacu, akaba yifuza kuba Perezida<br />

w’abanyarwanda bose ariko ibibazo<br />

n’ingorane z’abahutu zikamutanga<br />

imbere. Ngira ngo niyo mpamvu mu<br />

gushaka ubutabera kwe, atajya yibaza ku<br />

bahutu b.abajenosideri bicaje amabuno<br />

yombi muri Leta ya FPR. Ariko ku<br />

rundi ruhande ndamwumva; naramuka<br />

afashe ubutegetsi, bariya bajenosideri<br />

nibo bazamufasha gushinja Inkotanyi<br />

bakoranye nkuko bafasha Inkotanyi<br />

mu gushinja abandi bajenosideri<br />

no kwikiza abatari ngombwa! Ni<br />

agatereranzamba. Profeseri nagira ngo<br />

noneho unyuriremo ibya Ntaganda<br />

wa PS-Imberakuri na Frank wa Green<br />

Party noneho twanzure.<br />

Prof. Bamenya: Abo bagabo bombi<br />

nabo mfite icyo mbanengaho. Reka<br />

tuzabigarukeho mu cyumweru gitaha<br />

ndumva ari byo byiza ndabona bwije.<br />

Urup. 15<br />

Impamvu Ingabire adakwiye kuyobora u Rwanda<br />

Rurema. Mu mwaka wa 1989, kugirango<br />

abayobozi benshi b’Afurika bemere<br />

gufungura imiryango ya demokarasi<br />

bareka opposition igakora, hagombye<br />

kuba icyo bise conference ya La Baule<br />

aho nyakwigendera François Mitterand<br />

yatangarije abanyagitugu b’Afurika<br />

b’incuti z’ u Bufaransa ko utazareka<br />

opposition ngo ikore mu gihugu cye,<br />

atazongera kubona inkunga y’ u Bufaransa<br />

kandi ko butazongera kumushyigikira<br />

mu ruhando mpuzamahanga. Ngiyo<br />

impanvu yonyine yatumye abaperezida<br />

benshi b’igitugu bo muri Afurika<br />

bemerera opposition gukora mu<br />

bihugu byabo. Ababyemeye nta gahato<br />

babarirwa ku mitwe y’intoki. Nubwo iyo<br />

mpinduramatwara yaje guteza ibibazo<br />

byinshi birimo n’intambara z’urudaca,<br />

intambwe mu nzira ya demokarasi<br />

yaratewe kandi ntizasubira inyuma.<br />

Abafaransa baca umugani ngo: “pas<br />

d’ommollette sans casser les oeufs”<br />

ugenekereje mu kinyarwanda ni ukuvuga<br />

ngo: “ ntushora kurya umuleti utabanje<br />

kumena amagi”. Ibyo abanyaburayi<br />

babizi kuturusha kuko iwabo intambara<br />

yo guharanira ubwigenge na demokarasi,<br />

yamaze imyaka ijana. Icyo bise la guerre<br />

de cent ans.<br />

Nyuma ya conference ya La Baule ya<br />

Perezida Mitterand, hakomeje kubaho<br />

intagondwa z’abaperezida b’igitugu<br />

bemeraga oppositions mu magambo ariko<br />

bakazibuza gukora nka oppositions. Aho<br />

ni nko muri Zimbabwe, Kenya, Zaire,<br />

Guinée Konakry n’ahandi henshi. Aho hose<br />

kugirango hagire ikintu gihinduka, ni uko<br />

abo bazungu bahagurukaga bakamagana<br />

izo ncuti zabo ndetse bakageza naho<br />

babafatira ibyemezo bikarishye. Nubwo<br />

ibyo byemezo bikarishye biba birimo no<br />

guhagarika inkunga, ababibabariramo<br />

cyane atari abo bayobozi b’igitugu ahubwo<br />

ari abaturage, abo bayobozi b’igitugu<br />

byagiye bibatera ubwoba bakadohora.<br />

Ibintu nenga iyo mokorere y’abazungu muri<br />

urwo rwego rwo guharanira demokarasi<br />

muri Afurika ni bibiri. Icya mbere ni<br />

uko batangira kugira icyo bakora amazi<br />

yarenze inkombe. Abantu barafunzwe<br />

barengana, abandi barakubiswe ndetse<br />

n’amaraso yabanje kumeneka. Iyo ureba<br />

ukuntu abanyafurika bacurwa bufuni<br />

na buhoro n’abayobozi babo, abazungu<br />

barebera bakazahaguruka ari uko amaraso<br />

yamenetse, abantu bapfuye, wibaza niba<br />

ubuzima bw’umwirabura babuha agaciro<br />

nk’ako baha ubuzima bwabo. Kuki<br />

badakumira ayo marorerwa hakiri kare<br />

ko biza babireba kandi bakaba babifitiye<br />

ubushobozi?<br />

Icya kabiri nenga abo bazungu, ni uko ubona<br />

bashyira imbaraga nyinshi n’amafaranga<br />

menshi muri gahunda zo kurwanya<br />

imitwe yitwara gisirikare{les groupes<br />

armés} ariko ukabona badashishikazwa<br />

cyane no gukemura ibibazo bituma iyo<br />

mitwe yitwara gisirikare ivuka. Niba<br />

abaturage b’igihugu iki n’iki bimwe<br />

uburenganzira bahabwa n’amategeko<br />

y’igihugu cyabo bigatinda, igihe kiragera<br />

bakarambirwa, bagatinyuka amasasu<br />

bakabwiha. Cyangwa bagashakisha<br />

imbunda n’amasasu bagahangana na<br />

ba bandi babima uburenganzira bwabo.<br />

Nguko uko imitwe yitwara gisirikare<br />

ivuka. Niba rero nta gitutu abo bazungu<br />

bashyize ku bayobozi b’Afurika ngo<br />

bubahirize uburenganzira bw’abaturage<br />

babo, iriya mitwe ya gisirikare{les<br />

forces d’interventions rapides] abazungu<br />

bariho bubaka muri Afurika, izahura<br />

n’ibibazo bitoroshye by’abaturage<br />

bashyigikiye iyo mitwe yitwara gisirikare<br />

{les groupes armès} kandi badatinya<br />

amasasu. Abanyamerika, Abanyaburayi<br />

n’Abongereza ingero barazifite.<br />

Mbere yo kwanzura reka tugaruke ku<br />

ruhare rw’Abanyamerika n’Abongereza<br />

mu kudindiza demokarasi mu Rwanda.<br />

Muri iki gihe ibiriho bibera mu Rwanda<br />

mu rwego rwa politike barabibona.<br />

Uburyo Green Party yahohotewe kuva mu<br />

kwezi Kanama 2009 kugeza nuyu munsi<br />

ikijuragizwa barabibona.<br />

Uburyo Victoire Ingabire na mugenzi<br />

we Ntawangundi Joseph bahohotewe ku<br />

biro by’Umurenge wa Kinyinya mu maso<br />

y’abayobozi n’abashinzwe umutekano<br />

barabizi. Inkeke Ingabire ahoraho yo<br />

guhora atumizwa kuri polisi barayibona.<br />

Radiyo Rwanda, umuvugizi wa polisi<br />

y,igihugu n’izindi nzego za Leta uburyo<br />

bamwibasiye barabibona.<br />

Uwitwa Bernard Ntaganda w’Imberakuri<br />

yirirwa yitaba Sénat, nkuko nigeze<br />

kubivuga inkota ya Damokeresi<br />

iracyamumanitse ku mutwe mu gihe<br />

ibyo aregwa bidasobanutse kandi akaba<br />

atabyemera. Kubera ko nta mpaka za<br />

politike zikorwa mu Rwanda ngo bamwe<br />

n’abandi bisobanure, abanyarwanda<br />

ntabwo bazi ahari ukuri ngo banamenye<br />

icyo abo banyepolitike bazira. Abongereza<br />

n’abanyamerika ibikorerwa Bernard<br />

Ntaganda nabyo babimukorera bareba.<br />

Nubwo tutazi neza icyo abo bazungu<br />

batekereza n’icyo bakora ku biriho<br />

bikorerwa abanyepolitiki batavuga rumwe<br />

n’ishyaka riri ku butegetsi FPR, ntawabura<br />

gukeka ko niba Victoire Ingabire, Bernard<br />

Ntaganda, Frank Habineza n’abandi<br />

Dr. Hishamunda: Prof, ndabyemeye<br />

rwose ariko ubutaha ndagira ngo<br />

uzamfashe no gusesengura ibya<br />

gerenade zitangiye guterwa hano,<br />

ziraterwa nande? Ziraterwa kuki?<br />

Ingaruka zifite kuri twe ni izihe,<br />

ndagusabye uzamfashe kubyumva<br />

neza.<br />

Prof. Bamenya: Nta kibazo rwose<br />

turikumwe gusa gerenade zo zishobora<br />

guterwa n’ibice bitandukanye. Inzego<br />

z’iperereza zishobora kubikora kugira<br />

ngo politiki yo guhashya itangire ku<br />

mugaragaro. Abasirikare bari muri iyi<br />

Leta batakiyishaka nabo bashobora<br />

kubikora kandi barimo banakomeye<br />

ndetse banashyigikiwe. Hari<br />

n’abatekinisiye bo hanze y’u Rwanda bo<br />

niko kazi bashinzwe nkuko izina ryabo<br />

ribivuga; mvuge iki ndeke iki? Byose<br />

birashoboka tuzabigarukaho. Igitangiye<br />

kugaragara giteye impungenge,<br />

ni iby’amalisiti y’abanyarwanda<br />

yatangiye gukorwa, ntabwo ari lisiti<br />

y’abagomba kubona imfashanyo<br />

ahubwo ndakeka ko ari gahunda<br />

y’icyerekezo cy’urushyo kuko rurimo<br />

guhanagurwa. Icyo narangirizaho,<br />

ni uko kuva mu mateka ya kera ku<br />

ngoma ya Kayibanda, iteka amalisiti<br />

y’abanyarwanda atera umwaku. Maze<br />

rero ndagushimiye cyane ugende<br />

amahoro, kandi twifatanye n’imiryango<br />

yababuze ababo. Ba nyakwigendera<br />

Imana ibahe iruhuko ridashira. Nawe<br />

Imana ikurinde ni ah’ubutaha.<br />

Dr. Hishamunda: Prof, urakoze<br />

kunyibutsa abavandimwe baherutse<br />

kutuvamo bazize amahere, Imana<br />

ibakire mu bayo, Nyagasani nawe<br />

akomeze abane nawe, ni ah’ubutaha<br />

Uruhare rw’abanyamerika n’abongereza mu kudindiza demukarasi mu Rwanda<br />

Bikurikira urup 12<br />

batarerekezwa iya 1930, ari ukubera abo<br />

bazungu bagikomakoma. Ariko nubwo<br />

bariya banyepolitiki badafunze, barabuzwa<br />

gukora. Bernard Ntaganda nubwo ishyaka<br />

rye ryemerewe gukora ku mugaragaro,<br />

yabuze aho yamanika ibendera ry’ishyaka<br />

rye hanze y’umujyi wa Kigali.<br />

<strong>No</strong>ne se amaherezo ni ayahe? Ariko reka<br />

nongere mbibasubiriremo, igitinze kizaza<br />

mu Rwanda ni demokarasi kandi nta<br />

demokarasi ishoboka mu gihugu kitagira<br />

opposition.<br />

Abanyamerika n’Abongereza rero<br />

niba bashaka ko hagira igihinduka mu<br />

Rwanda, nibave muri dipolomasi ya<br />

bucece ( diplomatie silencieuse), berekane<br />

aho bahagaze ku mugaragaro ku bibazo<br />

bya politiki biriho bibera mu Rwanda.<br />

Kwerekana kwabo ku mugaragaro aho<br />

bahagaze, bizatuma bamwe n’abandi mu<br />

bahanganye muri politiki mu Rwanda,<br />

bamenya uko babyitwaramo kuko impande<br />

zombi zibemera nk’umusifuzi.<br />

Reka ndangize menyesha abazasoma iyi<br />

nyandiko ko ari ntaho ihuriye n’ishyaka<br />

mbarizwamo ari ryo Green Party.<br />

Ibiyikubiyemo ni ibitekerezo byanjye<br />

bwite.<br />

Ndangije nifuriza umwaka mushya<br />

muhire wa 2<strong>01</strong>0, abo bose navuze muri iyi<br />

nyandiko.<br />

Rwisereka Kagwa André


Urup. 16 UMUSESO <strong>No</strong> <strong>397</strong> ,<strong>01</strong> - <strong>08</strong> <strong>Werurwe</strong> 2<strong>01</strong>0<br />

ROTO FOSSES SEPTIQUES<br />

Plastic Water Tank<br />

LoftWater Tank<br />

Kwamamaza<br />

Roto Toilets<br />

Horizonta Water Tank<br />

ROTO s.a.r.l Kucukiro hateganye na Dalas Petrol Station. B.P. 6472 Kigali - Rwanda. Tel: (+250) 512310, Mob: 0788303966/ 0788530665, email: rotorwandatanks@mtnonline.rw

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!