September 2010 / Jahr 3, Nr.: 8/ www.albsuisse.ch ...

September 2010 / Jahr 3, Nr.: 8/ www.albsuisse.ch / GRATISZEITSCHRIFT 

Mësuesit kanë nevojë për 

ndihmën e prindërve 

3 

Mësimi plotësues në gjuhën 

shqipe në Zvicër 

8 

„Achtung,… Arbeit,… Los?“ 

17 

Hilfe für Mädchen in 

Schwierigkeiten 

Lexues të nderuar 

24 

Pas pushimeve verore, albsuisse vazhdon të 

arrijë përsëri në shtëpitë tuaja si gjithmonë. 

Shpresojmë të keni pasur pushime të këndshme 

dhe tani i jeni kthyer përditshmërisë në 

vendin ku jetoni, punoni dhe veproni. 

Në këtë numër albsuisse është munduar tìu 

ofrojë shkrime të cilat mund të jenë të dobishme 

për përditshmërinë tuaj këtu. Dua të 

veçoj shkrimet e mësueses së zellshme nga 

LAPSH, e cila mundohet t’i informojë prindërit 

për bashkëpunimin me shkolla. Po ashtu në 

faqet në vazhdim ju preferoj shkrimin e punimit 

të master-it, për mësimin plotësues në 

Zvicër. Aty paraqitet qartë gjendja e mësimit 

të gjuhës dhe kulturës shqiptare në Zvicër dhe 

rëndësia e tij për shqiptarët që jetojnë këtu. 

Në faqet e mesme që ne i quajmë tani e mbrapa 

faqet e integrimit, mund të gjeni shkrime në 

gjuhën shqipe dhe gjermane që kanë të bëjnë 

me temën e gjetjes së profesionit, temë kjo që 

është aktuale dhe shumë e rëndësishme si për 

të rinjtë po ashtu edhe për prindërit që jetojnë 

në Zvicër. Këto janë temat kyçe të albsuissit 

për këtë numër por nuk mbetet vetëm me kaq, 

ju mund të gjeni edhe informacione për shëndetësi 

dhe këshilla tjera që mund të jenë interesante 

dhe të dobishme për ju. 

Gazeta albsuisse do të mundohet, që si deri 

më tani, edhe në të ardhmen me tema të tilla 

t’jua lehtësojë përditshmërinë tuaj në Zvicër 

që me siguri nuk është e lehtë. 

Ne edhe më tutje jemi të hapur për kritikat 

tuaja, të cilat ndihmojnë albsuissin të jetë ajo 

që duhet të jetë, pra në shërbimin e bashkatdhetarëve 

në Zvicër. 

Lexim të këndshëm 

Bedri Krasniqi

albsuisse wird finanziell unterstützt von: 

albsuisse 

impressum 

HerAuSGeber 

VEREIN ALBSUISSE 

reDAKtioN 

Chefredaktor Bedri Krasniqi 

Stv. Avni Jashanica 

Stv. Pal Shtufi 

Jeton Morina 

Tone Berisha 

Mërgime Kelmendi 

Leo Dietrich 

Mirlinda Jashari- Jashanica 

Albert Ramaj 

eMail: redaktion@albsuisse.ch 


Winterthurerstr. 504 

8051 Zürich 

Postfach 7 

Tel. 043 321 69 52 

Natel: 076 396 19 67 

Natel: 076 265 40 43 

info@albsuisse.ch 

MArKetiNG 

Premtim Sermaxhaj 

Aarauerstrasse 79, 4600 Olten 

Tel. 062 296 05 00 

Natel: 079 426 71 52 

eMail: marketing@albsuisse.ch 

InHALtSverZeIcHnIS 

PërMbAjtjA 

Shkolla dhe mësuesit kanënevojë për ndihmën 

e prindërve 

Schulen und Lehrer brauchen die Hilfe der 

eltern-----------------3 

Fëmijët dhe talenti i tyre 

Kinder und ihr talent--------------------6 

Mësimi plotësues në gjuhën dhe kulturën 

amtare (GJKA) në Zvicër 

Der Zusatzunterricht in Heimatlicher Sprache 

und Kultur in der Schweiz--8 

Përkëdheljet e nënës, për t’u rritur të shëndetshëm 

Müterliche Zärtlichkeiten, zum gesund aufwachsen--------10 

Si ta stimuloni inteligjencën e fëmijëve 

tuaj 

Wie fördern Sie die intelligenz ihrer Kinder 

-----11 

Nëpër autobana… 

Durch Autobahnen…-----------12 

Autocensura shkatërron letërsinë 

Auto Zensur zerstört Literatur------13 

Agresivë…! 

Aggressive ...!-----14 

Sezoni turistik në Shqipëri shënon rritje të 

numrit të turistëve 

touristensaison in Albanien zeigt erhöhung 

der Zahl der touristen-----15 

rruga drejt botës së profesionit… 

Der Weg in die Welt der Arbeit ...-------16 

„Achtung,… Arbeit,… Los?“ 

„Kujdes, ...pa ...punësia?“-------17 

basler berufs- und bildungsmesse 

Panairi i arsimimit dhe profesionet------- 

18/19 

albsuisse falas 

www.albsuisse.ch 

ose me sms: 076 265 40 43 

Adresa e redaksisë: 

albsuisse, Winterthurerstrasse 504, 8051 Zürich 

baloti – onlinehilfe in vielen Sprachen für 

die integration 

baloti – Ndihmë online në shumë gjuhë për 

integrim------20 

erstaunliche Allianz gegen Jugendarbeitslosigkeit 

Aleancë mahnitëse kundër papunësisë së 

të rinjve-------21 

Kërkimi i vendit të mësimit të profesionit- 

si të bëhet më së miri? 

Lehrstelle gesucht: wie man am besten 

tun?------22 

Lehrstellensuche: Wie gehst du am besten 

vor? 

Kërkimi i vendit të mësimit të profesionit- 

si të bëhet më së miri?-----23 

Hilfe für Mädchen in Schwierigkeiten 

Ndihmë për vajzat me vështirësi-------24 

Die Familie kommt in die Schweiz 

Familja vjen në Zvicër------------25 

Çrregullimet menstruale 

Menstruationsstörungen-------26 

Njohuri bazë për vitaminat 

Wissensbasis für Vitaminen-------27 

Vlerat e një gote verë 

Werte von einem Glas Wein------28 

Sekretet e një martese të qëndrueshme 

dhe të lumtur 

Geheimnisse einer stabilen und glücklichen 

ehe -------29 

Mësoni fëmijën si të sillet 

Kinder lernen, wie sie sich verhalten----- 

-31 

Forca e grave... 

Frauen Stärke…------33 

Që ta keni në shtëpi albsuisse, dërgoni SMS ose abonohuni online: 

www.albsuisse.ch ose direkt eMail: abo@albsuisse.ch • 

Gjithçka është falas. Ju duhet vetëm ta lexoni.

:: shtator / september 2010 :: 

Nexhmije Mehmetaj, mësuese, në Jura 

Fuqizimi i rolit të prindit si pjesë integrale 

e procesit të edukimit dhe përfshirja e 

tyre në të gjitha aspektet e jetës së fëmijës, 

është shumë e rëndësishme, sepse 

kështu fëmijët shfaqen plotësisht potencialin 

e tyre në shkollë e jetë, pasi ata 

kanë nevojë të ndihen mirë, të mësohen 

të marrin vendime, të jenë përgjegjës për 

rezultatet e këtyre vendimeve. Dihet se 

edukimi fillestar nis në familje dhe prindi 

është mësuesi i parë i fëmijës së tij. Por 

ky rol i prindërve duket sikur zvogëlohet 

me kalimin e viteve, sepse shtohen pjesëmarrës 

të tjerë në këtë edukim. Sot zhvillimi 

i individit ndikohet nga tërsia e mjediseve 

ku ai vepron në jetën e përditëshme. 

Është vërtetuar se sa më e madhe të jetë 

përfshirja e prindërve në edukim, aq më 

i përparuar është fëmija në çdo aspekt. 

Kjo përfshirje, në kuptimin e gjerë të 

fjalës, përfshin prindërimin. 

Ky koncept nuk do të thotë që të mohohet 

edukimi në shkollë dhe ai në mjedisin e 

gjerë. Këto dy anë të edukimit, me efektet 

pozitive dhe negative të tyre, na tregojnë 

se prindërit dhe familja janë parësore në 

edukim. Kjo shpjegohet me lidhjen mjaft 

të madhe të fëmijëve me prindërit në fëmijërinë 

e hershme, me faktin që shpesh 

prindërit ( sidomos nëna) kujdeset se si 

do të shkojë fëmija i tyre në shkollë, librat 

që do të lexojë, programet e TV që 

do të ndjek, shokët me të cilët do të rrijë 

etj. Shumica e prindërve u përkushtohen 

shumë fëmijëve të tyre. Ata ruajnë lidhje 

emocionale të forta. I njohin të mirat dhe 

të metat e tyre dhe shërbejnë si modele 

pozitive për ta. Në këtë edukim nuk mund 

të mohohet shkolla, e cila, u jep nxënësve 

mundësi të barabarta arsimimi dhe u krijon 

një sistem vlerash të qëndrueshme. 

Prindërit kanë detyrë të përkushtohen si 

partnerë edukimit ndaj shkollës së fëmijëve 

të tyre. Dhe se prindi është edukator 

i fëmijës. Suksesi i nxënësit arrihet 45% 

nga puna e tij, 30% mësuesve të tyre dhe 

25% prindërve. Prindi duhet të lidhet 

ngushtë me mësuesit që i japin mësim 

fëmijës së tij. Mësuesi kontrollon nxënësin 

si i ka kryer detyrat në shtëpi, si sillet 

ai në shkollë, si përgatitet ai për shkollë ( 

të ushqehet mirë ). 

Prindërit duhet të kenë marrëdhënie të 

mira me shkollën. Si të arrihet kjo? Gjithsesi 

prindërit më së miri mund ta ruajnë 

kontrollin dhe rolin e tyre duke e mësuar 

gjuhën e shkollës dhe duke u integruar 

në sistemin shkollor të shoqërisë zvicerane, 

me punë apo aktivitete të ndryshëm. 

Kështu që ata gradualisht do ta kuptojnë 

shoqërinë dhe kulturën e re, do të dinë 

që t’i drejtojnë fëmijët më së miri në një 

mjedis të ri. 

Mungesa e lidhjes prind shkollë krijon 

prapambetje relative, mungesë arsimimi. 

Shkolla ndikon në arritjet e nxënësve, 

por familja ndikon në përfundimet e tyre. 

Ndikimi i familjes në përparimin në mësime 

nuk realizohet vetëm nga prindër të 

arsimuar, por edhe nga ata të paarsimuar 

shumë, vetëm sepse ata kanë treguar interes 

të vazhdueshëm për t’i edukuar dhe 

kanë shtruar para fëmijëve të tyre synime 

të qarta dhe të larta. Shpeshherë prindërit 

për shkaqe gjuhësore kanë krijuar 

vetizolim me shkollën zvicerane dhe në të 

shumtën e rasteve ka munguar suksesi i 

nxënësve. 

Lidhja prind- shkollë. Lidhja e fëmijës me 

prindin e forcon mirëqenien e tij. Të gjithë 

prindërit duhet ta shohin vetën në rolin e 

mësuesit që mbikëqyrë dhe nxit të nxënit 

e fëmijës. 

Lexoni libra e pastaj i bashkëbisedoni ato 

me fëmijët tuaj, mësoni vjersha në gjuhën 

amtare, tregime, këngë dhe përralla i tregoni 

për farefisin për vendlindjen dhe për 

gjërat që kanë ndodhur në të kaluarën. 

Bisedoni për ndodhitë e ditës hobit dhe 

për shokët e fëmijës. E qoni fëmijën që të 

vizitoj vende të ndryshme: në muze, qytet, 

fshat, kopsht zoologjik, bibliotekë e tjera. 

Ai që nuk e ndjek fëmijën në shtëpi, e 

njeh më pak atë, nuk di si dhe sa punon, 

ç’vështirësi ka, humb rastin e rëndësis- 

arsim 

SHkoLLA dHe MëSueSIt kAnë 

nevojë Për ndIHMën e PrIndërve 

Shkolla dhe mësuesit, kanë nevojë për ndihmën e prindërve. duan prej tyre : kohë, interesim dhe kontribut, të 

gjithë për një qëllim të përbashkët : të përgatitën fëmijët për jetën. Prandaj duke punuar së bashku, shkolla do të 

zgjedh pjesën kryesore të problemeve. Shkolla në Zvicër është e organizuar mirë dhe është cilësore. Shkolla është 

një sistem i krijuar nga shoqëria për interesat e vetë shoqërisë. 

hëm për t’u lidhur me fëmijën e tij, e ka 

të vështirë të ballafaqohet me mësuesin, 

për ta bindur atë për mendimin e gabuar 

që ka për fëmijën e tij. 

Pse prindërit e kanë të vështirë të lidhen 

me shkollën?Prindërit nuk njohin rolin e 

tyre si mësues të fëmijës në shtëpi. Ata 

mendojnë se me dërgimin e fëmijëve në 

shkollë mbaron puna e tyre dhe edukimi 

bëhet vetëm në klasë. Na mungojnë 

shifrat se sa punon nëna me nxënësit e 

sa babai, apo nuk i ndihmojnë fare. Sigurisht 

që ka rol edukimi në shkollë, por 

në shtëpi bëhet plotësimi dhe përforcimi i 

asaj që bëhet në klasë. 

Në punën e tij të pavarur në shtëpi nxënësi 

ka nevojë për drejtim dhe për mbikëqyrje. 

Prindërit nuk janë të arsimuar aq sa ta 

ndihmojnë shkencërisht. Por ky fakt nuk 

duhet ndaluar ata për të ushtruar kontrollin 

mbi fëmijët në përgatitjen ditore. Nga 

ana tjetër, prindërit nuk e kanë parë këtë 

lidhje kur ata ishin vetë fëmijë, kështu 

që edhe fëmijët e tyre duhet ta realizojnë 

vetë këtë edukim. 

Ata shpeshherë i dëgjon kur rrëfejnë për 

kujtime jo të mira nga shkolla, nota të ulëta, 

përsëritje klase, sjellje acaruese e prindërve 

pas takimit me mësuesen, grindje 

me shokët. Përvoja të tilla i kanë bërë ata 

të besojnë se nuk mund të japin ndihmë 

si prindër për edukimin e fëmijëve të tyre. 

Prindërit mund të mos kenë besim te vetja 

e tyre dhe ndihen inferiorë kur janë me 

nivel arsimor më të ulët se mësuesi. Edhe 

në mesin e prindërve të arsimuar, ka raste 

që mendojnë se në çështjet e edukimit 

dhe të mësimit roli i takon mësuesit. 

Pavarësisht nga arsimimi, shumë prindër 

kanë mungesë komunikimi me mësuesit. 

Ata nuk janë në gjendje të shprehin 

shqetësimet dhe opinionet e tyre për 

çështjet që u takojnë. Derisa tek prindërit 

e brezit të parë pengesë kryesore ishte 

mos njohja e gjuhës, tani më prindërit 

e brezit të dytë nuk kanë ketë problem, 

njëri prej prindërve njeh gjuhën e vendit 

mikpritës. 

vazhdon në faqe 4 

3

4 

arsim 

Mësuesit dhe roli i tyre në edukimin 

e nxënësve 

Shkolla ka si mision zhvillimin e gjithanshëm 

të personalitetit të fëmijëve në përgjithësi. 

Mësuesi duhet t’i njohë fëmijët 

të njohë familjet e tyre me gjithë ndryshueshmërinë 

që ato kanë. Kjo e vendos 

mësuesin përpara një detyre shumë të 

vështirë dhe me shumë probleme. 

Në Zvicër kjo situatë është edhe komplekse, 

sepse ka një përzierje kulturash 

në çdo shkollë. Pavarësisht nga ky fakt, 

të gjithë kanë nevojë t’u shërbehet me 

anë të një arsimi që i ndihmon për të përballur 

sfidat e ditëve të sotme. 

Mësuesi i shërben nxënësit, por ai i shërben 

edhe prindit që është i interesuar për 

edukimin e tij. 

Lidhja mësues – prind 

Për një ecuri të mirë të këtij procesi duhet 

që mësuesi dhe prindërit të kenë lidhje 

thellësisht objektive dhe organike, lidhje 

e cila rrit cilësinë e të mësuarit të nxënësit. 

Kur prindërit janë aktiv në problemet 

e shkollës, ata janë të hapur në kërkesat, 

vërejtjet, pakënaqësitë që mund të kenë 

ndaj mësimdhënësit. 

Sqarimi i prindërve për probleme të 

ndryshme që ata kanë shqetësim, kërkon, 

kohë, durim dhe njohuri të mira për 

bashkëpunim. Prindërit duhet të shohin 

sinqeritet nga drejtuesit dhe stafi i mësuesve, 

si dhe siguri e qetësi brenda dhe 

rreth shkollës për të kuptuar rëndësinë 

e misionit të shkollës. Sigurisht që për 

mësuesin puna me prindër nuk është e 

thjesht. 

Ai duhet të respektojë rolin e prindit, të 

inkurajojë pjesëmarrjen e tyre në shkollë. 

Qëllimi i parë dhe i vetmi i prindërve 

dhe mësuesve është jo të mendojnë 

për të ardhmen e tyre, por t’i bëjnë ata 

të aftë të ndërtojnë të ardhmen e tyre. 

cilat janë sfidat e reja si prind me të 

cilat ndeshesh në Zvicër 

Kur vendos të jetosh në një vend të huaj, 

duhet mësuar tri gjëra: Gjuha, ligjet e 

vendit dhe koncepti i mënyrës së re të 


të jetuarit. Në çdo kulturë ndeshesh me 

anët e mira dhe anët e këqija të edukimit. 

Si mërgimtarë e ke mundësinë që të 

krijosh një formë të re të edukimit duke 

ruajtur nga kultura jote anët e mira të kulturës 

gjuhën amtare dhe duke huazuar 

të mirat nga kultura zvicerane. 

Ja disa rregulla për familjen të preferuara 

nga ekspert zviceranë: 

Gjatë ditëve të punës fëmijët kthehen 

në shtëpi më së voni (në kllapa ditëve të 

shtunë dhe të diela) 

fëmijët e moshave 7-10 vjeç në orën 

19.30 (në orën 20) 

11-13 vj. në orën 20 (në orën 21) 


koha kur fëmijët shkojnë në gjumë 

10 vj. në orën 21 (në orën 22) 

11-13 vj. në orën 21.30 (në orën 22.30) 


Më së shumti 2 orë në ditë pranë TV-së, 

videos, si dhe lojërave me kompjuter. 

Para se të nisen fëmijët për në shkollë 

duhet të hanë mëngjes.

ONLINE KREDITE 24H 

www.deltananz.ch 

KREDITE - HYPOTHEKEN - VERSICHERUNGEN 

FINANCIM PËR SHTËPI FINANCIM PËR AUTO-VETURË FINANCIM PËR PUSHIME 

KREDI EDHE PËR TEMPORERË - PENSIONERË (IV RENTE) 

 

Adresa: Baumackerstrasse 24 • 8050 Zürich - Oerlikon 

Sigurime shëndetësore • Sigurimin e automjeteve • Sigurimin jetësor • Sigurimin juridik • Sigurimin banesorë / pronësorë • Sigurimin e përgjithshëm të firmave 

KREDI BRENDA DITES 

Për CHF: 10`000.- Kamata vjetore prej CHF: 590.- 

“e drejtA e feMrëS” fItueSe në 

feStIvALIn e teAtrIt SocIAL 

Shfaqja “E drejta e femrës”, e prodhuar 

nga grupi i të rinjve për Teatër Social nga 

Drenasi, është shpallur fituese e edicionit 

të katërt të Festivalit Kombëtar të teatrit 

të të rinjve për ndryshme sociale. 

Një vajzë që kërkon të drejtën për të 

trashëguar pasuri nga i ati, i cili i frikësuar 

nga stigmatizimi i rrethit të tij i thotë 

“jo” kësaj kërkese të së bijës, nëna që 

përpiqet të vërë ekuilibrin në familje dhe 

djali i cili përkrah të motrën në të drejtën 

e saj, është ngjarja që zhvillojnë gjashtë 

të rinj nga Drenasi. Në festivalin njëditor 

që është mbajtur të martën në teatrin 

“Dodona”, në Prishtinë, janë shpërblyer 

edhe shfaqja e grupit të Mitrovicës, që 

për temë ka pasur dhunën në familje, 

ndërsa me vendin e tretë është shpërblyer 

shfaqja e grupit të Gjilanit, “Abuzimet 

me substanca narkotike”. Anisa 

Ismjali, Visare Mujko - Nimani, Ardiana 

Matoshi dhe Kushtrim Qerimi, ka qenë 

katërshja e jurisë që ka vendosur për tre 

vendet e para. Konkurrentë kanë qenë 

shtatë shfaqje. Projekti organizohet nga 

qendra për zhvillimin e arteve “Artpolis”, 

në bashkëpunim me Rrjetin e Teatrit të 

të rinjve për ndryshime sociale. Drejtoresha 

e qendrës “Artpolis”, Zana Hoxha 

- Krasniqi, ka thënë se “qëllim i festivalit 

është promovimi i sjelljeve të mira 

në shoqëri”. “Festivali ka një proces që 

e bën më të veçantë. Së pari të rinjtë 

trajnohen, fillojnë të shkruajnë dramat 

dhe i ushtrojnë në komunat e tyre”, ka 

thënë ajo. 

5

6 

edukatë 

edukatë muzikore 

fëMIjët dHe tALentI I tyre 

Secili fëmijë ka një talent te caktuar për 

një lëmi të caktuar e nëse prindërit janë 

te kujdesshëm, ata mund ta vërejnë qysh 

në moshë të re se çfarë talenti kanë fëmijët 

e tyre. Nuk është vendimtare se sa i 

suksesshëm do të jetë fëmija në një lëmi 

të caktuar p.sh në muzikë, a do te bëhet 

ai muzikant i njohur apo jo, me rëndësi 

është qe fëmija të merret me diçka që i 

sjell kënaqësi. 

Në studimet e shumta që janë bërë lidhur 

me atë se çka ndikon pozitivisht në zhvillimin 

mendor të fëmijës, rezultatet janë të 

qarta: mësimi i instrumenteve muzikore 

është ai që ndikon më së miri në zhvillimin 

e mendor të fëmijës e në veçanti 

luajtja me piano. 

Fëmijët duhet të përkrahen dhe të motivohen 

nga prindërit që të kenë një zhvillim 

të drejtë fizik, mendor e social. Nuk mjafton 

vetëm talenti dhe dëshira që mund të 

kenë fëmijët për të mësuar një instrument 

muzikor, ata duhet të përkrahen për një 

gjë të tillë. Ne duhet të dimë se ata, pra 

fëmijët, mund të kenë edhe faza kur janë 

te mërzitur me aktivitetet e tyre. Ato janë 

momentet vendimtare kur fëmijës duhet 

tì jepet kurajë që të vazhdojë me mësimin 

e instrumenteve muzikore apo me 

ushtrimin e ndonjë aktiviteti tjetër. 

Se ku ofrohen kurse për fëmijë prindërit 

mund të informohen në institucionet e 

ndryshme p.sh në shkolla. Shkollat në 

shumicën e rasteve posedojnë informacione 

për gjëra të tilla. 

Në vazhdim, disa shkrime për mësime 

fillestare në lëmin e muzikës. 

Intonacioni 

Tingulli fillestar i një pjese muzikore me 

një lartësi të caktuar, që jepet me zë apo 

me ndonjërin prej instrumenteve, quhet 

intonacion. 

P.sh.: do re mi fa sol la si do 

Intonacioni zakonisht duhet të jepet para 

se të fillojmë t’i interpretojmë ushtrimet 

muzikore, gjatë orës së solfexhos. E njëjta 

gjë vlen gjithashtu edhe para se të fil- 

lojmë qe ta këndojmë ndonjë këngë të 

cilitdo zhanër. 

Në ushtrimet për intonacion duhet të 

përdoren të gjitha procedurat e intervaleve 

deri tek decima, pastaj kuintakordet 

diatonike, septakordet, diatonike si dhe 

rrotullimet e tyre. Të mësuarit e intonacionit 

nuk paraqet diçka të re tek nxënësit 

që kanë të kryer shkollën e ulët (shkollën 

fillore të muzikës), për arsye se për intonacionin 

shtjellohet edhe gjatë shkollës 

së ulët, si në aspektin teorik ashtu edhe 

praktik. Ndërsa tek nxënësit që nuk kanë 


këshilla për prindër se si duhet të përkrahen fëmijët që kanë ndonjë talent të caktuar. vendimtare është që fëmijët 

të motivohen dhe të përkrahen për dëshirat dhe në aktivitete e ndryshme. dua të veçoj rëndësinë e mësimit të 

instrumenteve muzikore në zhvillimin mendor të fëmijës. 

të kryer shkollën e ulët të muzikës, mësimi 

për intonacionin, në shkollën e mesme, 

vjen si diçka e re. 

Megjithatë, në ushtrimet teknike për intonacion, 

ky mësim parashihet edhe në 

një aspekt tjetër. 

Kjo para së gjithash ndodh në lëvizje të 

lira të vijave melodike, të cilat begatohen 

me rrotullim (sjellje –mjeshtëri) të 

rastësishme, me lëvizje modulacionesh 

të shpejta dhe të papritura. Kjo mënyrë 

dallohet nga mënyra e procedurës që 

shpesh aplikohet para ushtrimit të intervaleve 

dhe akordeve, në disa variante të 

metodave të intervaleve, ku intervali dhe 

akordi ushtrohen në trajtë të sekuencave 

melodike, në gradë diatonike, apo shkallë 

kromatike. 

Edhe pse kjo mënyrë e të ushtruarit të intervaleve 

dhe akordeve nuk mund të ngadalësojë, 

megjithatë duhet të përmendim 

se duke sekuencuar motivin e lëvizjes 

melodike, shkakton pauzë të zgjimit intonativ. 

Duhet cekur se tek disa nxënës 

që kanë “veshë absolutë”, në fillim të çdo 

ushtrimi muzikor arsimtari e jep intonacionin 

dhe pastaj nxënësi vazhdon ta interpretojë 

atë ushtrim muzikor në mënyrë të 

shkëlqyer që nga fillimi e gjer në fund, pa 

mbështetjen e instrumentit, ndërsa disa 

nxënës, që kanë veshë relativë, edhe pse 

u jepet intonacioni në fillim, nuk janë në 

gjendje ta interpretojnë një ushtrim pa 

mbështetjen e njëkohëshme të instrumentit, 

ngase bien intonativisht. 

Gjithashtu duhet të theksojmë se gjatë një 

ushtrimi melodik kur punohet (interpretohet) 

në mënyrë kolektive, nxënësit që nuk 

mund ta mbajnë intonacionin e atij tonaliteti 

që është dhënë nga arsimtari i tyre, 

zakonisht mbështeten tek shokët-shoqet 

e tyre, të cilët kanë veshë absolutë. Këto 

ushtrime muzikore mund të përdorën në 

çdo tonalitet si me b-mola dhe dieza në 

të gjitha llojet e molit dhe durit. Por natyrisht, 

para se të fillojmë ta interpretojmë 

atë ushtrim, duhet dhënë intonacioni i atij 

tonaliteti të ushtrimit muzikor. 

Besa Morina, Pedagoge e muzikës


Risi: 35 shtete 

prej 15 rap* 

www.yallo.ch 

SIM-kartat dhe celularët 

mund tí merrni këtu: 

Edhe për në 

Shqipëri, 

Kosovë e 

Maqedoni! 

* CHF 0.15/min. për thirrje me yallo parapagim nga Zvicra në telefonat fi ks të shteteve vijuese: Austri, Francë, Gjermani, Itali, Andorrë, Belgjikë, Bosnje-Hercegovinë, Brazil, Britani e Madhe, Çeki, 

Danimarkë, Finlandë, Greqi, Holandë, Hungari, Irlandë, Kanadë, Kosovë, Kroaci, Luksemburg, Maltë, Maqedoni, Mal i Zi, Norvegji, Poloni, Portugali, Rumani, San Marino, SHBA, Serbi, Suedi, Sllovaki, 

Spanje, Turqi, Ukrainë. Në rrjetin mobil CHF 0.25/min. Thirrjet kombëtare prej CHF 0.05/min. SMS në të gjitha vendet e botës CHF 0.10/SMS. Të gjitha informatat dhe tarifat nën www.yallo.ch 

bILL GAteS 

nuk do u Lë fëMIjëve PASurInë 

Themeluesi i gjigandit softuerit Microsoft 

dhe njeri nga njerëzit më të pasur në bote, 

Bill Gates, ka deklaruar se nuk do tu le 

pasurinë fëmijëve te tij. Megjithatë, Gates 

ka sqaruar se nuk do t‘i le ata me duar 

te zbrazëta dhe se pjesën më të madhe 

te pasurisë do e ve në shërbim të luftës 

kundër varfërisë. 

„Dua që fëmijët ta dinë se duhet të punojnë‘‘, 

ka thënë Gates. 

„Natyrisht, fëmijëve te mi do u le një pjese 

të parave. Por nuk do të jetë ndonjë përqindje 

e madhe‘‘, ka treguar Gates ne një 

interviste për britaniken Sun, duke shtuar 

se në këtë mënyrë dëshiron t‘i mësoje fëmijët 

e tij se duhet të punojnë. 

„Vendimi që tëra paratë t‘i le brenda familjes 

sime nuk do të ishte i mire as për 

fëmijët e as për shoqërinë‘‘, ka shtuar Gates, 

i cili me bashkëshorten Melinda ka tre 

fëmijë, 14 vjeçaren Jennifer, 11 vjeçarin 

Rory dhe 8 vjeçaren Phoebe. 

center 

7

8 

arsim 

Punimi në shqyrtim ndahet në pjesën 

historike, ku ai merret me fillet e shkollës 

shqipe në Zvicër dhe pjesën kua autori 

përshkruan gjendjen në Zvicër dhe jetën 

shoqërore atje. Pastaj përshkruhet aktiviteti 

i LAPSH-së, që është e organizuar 

në kantone. Ai përshkruan kontributin 

e çmuar të kësaj organizate e cila edhe 

me tutje me punë vetëmohuese dhe me 

shumë sukses bën organizimin e mësimit 

shqip në Zvicër. 

Pastaj autori përshkruan planet dhe programet 

mësimore që janë përdorur nga 

mësimdhënësit e mësimit plotësues për 

komunitetin shqiptar në Zvicër si dhe bën 

fjalë për përdorimin e teksteve shkollore. 

Një pjesë shumë e rëndësishme e këtij 

punimi është pjesa e empirike, në të 

cilën kandidati ka bërë një pyetësor prej 

16 pyetjesh që u janë dedikuar dy grupeve 

të ish nxënësve te mësimit plotësues 

të gjuhës shqipe dhe pyetje për të rinjtë 

shqiptarë që nuk e kanë ndjekur mësimin 

plotësues. Si rezultat i kësaj del se 

ndjekja e mësimit plotësues i ndihmon 

fëmijët dhe të rinjtë në ruajtjen dhe kultivimin 

e vlerave kombëtare shqiptare. Në 

këtë kontekst, ajo ndikon në rritjen e atdhedashurisë 

si dhe ndihmon komunitetin 

shqiptar për integrimin e tij në shoqërinë 

zvicerane, duke e ruajtur identitetin kombëtar. 

Veç kësaj, këta fëmijë janë zakonisht 

nxënës më të suksesshëm edhe në 

mësimin e rregullt. 

Emrushi falënderon të gjitha mediet dhe 

personat të cilët kanë trajtuar këtë temë e 

ne veçanti gazetën “Albsuisse” që, sipas 

tij, i ka dhanë hapësirë të konsiderueshme 

kësaj teme. 

Është shqetësues numri i vogël i fëmijëve 

shqiptarë që ndjekin mësimin plotësues 

Shifrat në vijim tregojnë qartë mungesën 

e interesimit për ndjekjen e mësimit plotësues 

të gjuhës shqipe nga komuniteti 

shqiptar në Zvicër, në krahasim me komunitetet 

tjera që jetojnë në këtë vend. 

Shqiptarët 10.5%, serbët 42.2%, turqit 

50.5%, kroatët 55.3, portugezët 66.6%, 

italianët 88.1, spanjollët 100%. 

Përgjigjet e të anketuarve për mosndjekjen 

e mësimit plotësues janë si vijon: 

mungesa e kohës së fëmijëve, frika se me 

mësimin plotësues po ngarkohen tepër 

fëmijët dhe nuk po u mbetet kohë për të 

mësuar në shkollat e rregullta, mungesa 

e ndonjë shkolle të afërt ku organizohet 

MP në gjuhën shqipe, pamundësia e 

mbulimit financiar, dhe pakënaqësitë e 

prindërve që kanë të bëjnë me nivelin e 

punës që bëhet në këto klasa, mungesa e 

kushteve të përshtatshme për punë efektive, 

angazhimet e fëmijëve nëpër punë 

të ndryshme, qoftë në shtëpi apo edhe 

në ndonjë punë profitabile (në të zezë), 

mosinteresimi i të rinjve për të mësuar 

gjuhën, mundësitë e shumta që kanë fëmijët 

për ta shfrytëzuar kohën e lirë (në 

pishina, në parqe të ndryshme, në skijim, 

nëpër udhëtime eksploruese, nëpër 

diskoteka shqiptare dhe jo shqiptare etj.), 

dhënia e të rinjve pas dukurive negative si 

narkomania, jeta e natës etj., frika se mos 

zviceranët po i etiketojnë familjet shqiptare 

si të prapambetura dhe me pamundësi 

integrimi në Zvicër etj. 

Për të ardhmen autori jep disa rekomandime: 

duhet që sa më parë të formohet 

një grup pune i përbërë nga delegacione 

të ambasadave të Kosovës, Shqipërisë 

Maqedonisë dhe të Malit të Zi të cilat do 

të kontribuojnë në promovimin dhe ndih- 


MëSIMI PLotëSueS në GjuHën SHqIPe në ZvIcër 

Më 28.07.2010 në universitetin e Prishtinës emrush Morina mbrojti titullin Master me temën: „Mësimi plotësues 

për komunitetin shqiptar në Zvicër“. ky punim që mund të konsiderohet ndër të parët për këtë lëmi, mundë 

të jetë shumë i dobishëm për studimet e mëtutjeshme të kësaj fushe. Mësimi plotësues në gjuhen shqipe është 

shumë i rëndësishëm jo vetëm për shqiptarët në Zvicër por edhe për institucionet e kosovës e në veçanti për 

fakultetin filozofik, dega e pedagogjisë. këtë temë, kryetari i komisionit e konsideron si të rrallë dhe aktuale. 

mën për mësimin plotësues në gjuhën 

shqipe në Zvicër. “Anglia, për shembull, 

ka të organizuar në Zvicër shkollimin e 

fëmijëve me rrënjë angleze në të gjitha 

nivelet, prej atij fillor e deri tek ai universitar.” 

LAPSH “Naim Frashëri” ose duhet të shpallet 

si Agjenci shtetërore e Kosovës për 

organizimin e mësimit plotësues në Zvicër, 

ose duhet që të futet nën ombrellën e 

Ambasadës së Kosovës në Zvicër. Kjo për 

qëllim të mbulimit financiar të qëndrueshëm 

nga autoritetet shtetërore. 

Institucionet përgjegjëse, qoftë LAPSH-i 

ose Ambasada e Kosovës në Zvicër duhet 

që përmes ndonjë mekanizmi të bëjnë 

vlerësimin e kuadrit mësimor, si dhe të 

rendimentit apo rezultateve të punës së 

të gjithë mësimdhënësve që punojnë në 

shkollën shqipe në Zvicër. Po ashtu duhet 

të sigurohet edhe mundësia e avancimit 

të kompetencave profesionale të tyre. 

Dua të shtoj se shoqatat shqiptare në 

Zvicër por edhe personat qe janë në 

kontakt me komunitetin shqiptar duhet 

të bëjnë me shumë në informimin e 

drejtë të prindërve sa i përket rëndësisë 

së mësimit plotësues, përfundon autori 

i punimit master “Mësimi plotësues për 

komunitetin shqiptar në Zvicër“, Emrush 

Morina. 

Bedri Krasniqi


teLefononI Me çMIMe ekonoMIke drejt 

SHqIPërISë, koSovëS dHe MAqedonISë – Me 

tArIfAt e uLëtA nGA teLIo Për rrjetIn fIkS 

oferta e rrjetit fiks nga telio revolucionarizon 

tregun zviceran të telekomunikimeve. 

klientët e telio-s 

kursejnë çdo vit qindra franga falë 

një plani tarifor transparent dhe me 

çmime shumë ekonomike. dhe më e 

reja, abonentët që u rekomandojnë 

të tjerëve kompaninë telio kursejnë 

10% të tarifës bazë për çdo rekomandim 

që rezulton i suksesshëm. 

Falë tarifave jashtëzakonisht të favorshme, 

kompania Telio Telecom AG regjistroi 

një rritje shumë të madhe të numrit 

të abonentëve në gjysmën e parë të vitit. 

Plani tarifor jashtëzakonisht ekonomik 

dhe transparent i bind menjëherë të gjithë 

personat që bëjnë shumë telefonata. „Ta- 

Telefononi me çmime ekonomike drejt Shqipërisë, Kosovës dhe Maqedonisë – me tarifat e 

ulëta nga Telio për rrjetin fiks. 

Oferta e rrjetit fiks nga Telio revolucionarizon tregun zviceran të telekomunikimeve. Klientët e 

Telio-s kursejnë çdo vit qindra franga falë një plani tarifor transparent dhe me çmime shumë 

ekonomike. Dhe më e reja, abonentët që u rekomandojnë të tjerëve kompaninë Telio 

kursejnë 10% të tarifës bazë për çdo rekomandim që rezulton i suksesshëm. 

Falë tarifave jashtëzakonisht të favorshme, kompania Telio Telecom AG regjistroi një rritje 

shumë të madhe të numrit të abonentëve në gjysmën e parë të vitit. Plani tarifor 

jashtëzakonisht ekonomik dhe transparent i bind menjëherë të gjithë personat që bëjnë 

shumë telefonata. "Tarifat e ulëta nga Telio mundësojnë një përdorim pa u shqetësuar për 

pagesën e telefonit të rrjetit fiks. Si rezultat, ne konstatojmë se klientët tanë na rekomandojnë 

shpesh dhe me kënaqësi te personat e tjerë.", shprehet Sascha Greber, Menaxher Vendor i 

Telio-s në Zvicër. 

Telio ofron minuta falas për telefonatat në mbi 150 vende, dhe në këtë mënyrë edhe për 

Shqipërinë, Kosovën dhe Maqedoninë. Gjithashtu, tarifat për minutë drejt rrjeteve celulare 

janë jashtëzakonisht atraktive. Telefonatat drejt rrjeteve celulare shqiptare kushtojnë vetëm 26 

qindarka (Rappen) për minutë. Telefonatat drejt të gjitha rrjeteve celulare zvicerane 

kushtojnë vetëm 25 qindarka për minutë. Dhe më e mira: Tek Telio nuk aplikohet asnjë tarifë 

për instalimin! 

Rrjeti fiks: 100 min falas* 

pas kësaj 0,05/min 

Rrjeti celular: 

0,26/min 




0,29/min 




0,27/min 

Asnjë tarifë për instalimin! 

*Informatat tjera lidhur me minutat falas i gjeni në faqën e internetit www.telio.ch 

Tarifa të favorshme të pabesueshme 

Commercial usage 

marketing 

Telefonatat falas pa kufizim janë të mundshme drejt rrjetit fiks të destinacioneve të mëposhtme: 

Australi Greqi Luksemburg Puerto Riko Tajvan Mbret 

Brazil Irlandë Holandë Logo with payoff Rusi Tajlandë Qipro 

Kinë Izrael Zelandë e Re Suedi Turqi 

Danimarkë Itali Norvegji Zvicër Hungari 

Gjermani Kanada Austri Singapor SH.B.A. 

Francë Kroaci Portugali Spanjë Shteti i Vatikanit 

Tarifa për minutë: 

Tarifa e instalimit: 

Tarifa mujore: 

0,- CHF 

0,- CHF 

24,95 CHF 

Telefonatat 

rrjetit fiks zviceran. 

falas pa kufizim 

Gjithashtu, 

janë 

janë 

të mundshme 

të 

mëposhtme: 

përfshira falas dhe pa kufizim të gjitha telefonatat 

drejt rrjetit fiks në mbi 30 shtete 

rifat e ulëta nga Telio mundësojnë Typography: një Australi të ITC tjera. Avant Garde Klientët Gothic Greqi mund (Medium, të Demi, flasin Bold) aq Luksemburg herë 

përdorim pa u shqetësuar për pagesën e Brazil dhe aq gjatë sa të Irlandë kenë dëshirë, pa Holandë pagu- 

Kinë 

Izrael 

Zelandë e Re 

telefonit të rrjetit fiks. Si rezultat, ne kons- Danimarkë ar asnjë kosto tjetër. Itali 

Norvegji 

tatojmë se klientët tanë na rekomandojnë 

ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ 

ABC 

Gjermani 

Kanada 

Austri 

shpesh dhe me kënaqësi te personat e abcdefghijklmnopqrstuvwxyz 

Francë 

Kroaci 

Portugali ABC 

rekomandoni telio-n dhe përfitoni 

tjerë.“, shprehet Sascha Greber, Menax- 0123456789 Të gjithë klientët ,./?”:;([]) e Telio-s që rekoman- AB 

Tarifa për minutë: 0,- CHF 

her Vendor i Telio-s në Zvicër. 

Tarifa dojnë e instalimit: produktin te personat 0,- CHF e tjerë për- 

Tarifa mujore: 24,95 CHF 

fitojnë menjëherë, një ulje prej 10% në 

Telio ofron minuta falas për telefonatat Symbol në tarifën bazë mujore për çdo rekomandim 

mbi 150 vende, dhe në këtë mënyrë edhe që rezulton i suksesshëm. Këtë ulje ju do 

për Shqipërinë, Kosovën dhe Maqedo- Rekomandoni ta përfitoni muaj Telio-n pas dhe muaji përfitoni për sa kohë 

ninë. Gjithashtu, tarifat për minutë drejt Të personi gjithë dhe klientët ata, e të Telio-s cilëve që ju rekomandojnë i keni reko- pro 

rrjeteve celulare janë jashtëzakonisht atraktive. 

Telefonatat drejt rrjeteve celulare 

shqiptare kushtojnë vetëm 26 qindarka 

(Rappen) për minutë. Telefonatat drejt 

të gjitha rrjeteve celulare zvicerane kush- 

menjëherë, manduar Telio-n, një ulje vazhdojnë prej 10% në të tarifën mbeten bazë m 

suksesshëm. 

abonentë. Me 

Këtë 

10 

ulje 

rekomandime 

ju do ta përfitoni 

të suk- 

muaj p 

sesshme, tarifa bazë mujore hiqet fare! 

cilëve ju i keni rekomanduar Telio-n, vazhdojnë 

Kjo do të thotë se Telio ua fal klientëve 

të 

të 

suksesshme, 

saj të gjithë tarifën 

tarifa bazë 

bazë mujore 

mujore 

për 

hiqet 

sa 

fare! K 

tojnë vetëm 25 qindarka për minutë. Dhe të kohë gjithë që tarifën klienti bazë dhe 10 mujore personat për sa e kohë tjerë që kl 

më e mira: Tek Telio nuk aplikohet asnjë Telio-s. janë klientë të Telio-s. 

tarifë për instalimin! 

Përfitoni tani nga kjo ofertë dhe telefononi krej 

gjatë krejtësisht dhe aq falas herë drejt sa rrjetit të dëshironi! fiks - aq gjatë 

tarifa të favorshme të pabesueshme dhe aq herë sa të dëshironi! 

Për vetëm 24,95 CHF në muaj klientët e 

Telio-s me telefoninë e rrjetit fiks mund 

të telefonojnë falas pa asnjë kufizim drejt 

Vlerësim i pavarur 

Vlerësim i pavarur 

Rrjeti fiks: 0,-/min 


0,25/min 

Asnjë tarifë për instalimin! 

*informatat tjera lidhur me minutat falas i 

gjeni në faqën e internetit www.telio.ch 

„Telio Mini mund të përshtatet lehtë, ofron një 

„Telio Mini mund të përshtatet lehtë, ofron 

fshehtë për instalimin. Për vetëm 25 franga në 

një 

çmime 

cilësi 

shumë 

të mirë 

të 

bisede 

favorshme 

dhe nuk 

drejt 

ka 

shumë 

asnjë 

shtete 

tarifë të fshehtë për instalimin. Për vetëm 

25 Burimi: franga www.pctipp.ch në muaj, përdoruesi telefonon 

falas ose me çmime shumë të favorshme 

drejt shumë shteteve.“ 

burimi: Informacione www.pctipp.ch të tjera mund të gjeni në adresë 

66 88. 

informacione të tjera mund të gjeni në adresën 

www.telio.ch/de ose në nr. e telefonit 

0800 88 66 88. 

9

10 

këshilla 

PërkëdHeLjet e nënëS, 

Për t’u rrItur të SHëndetSHëM 

Një grup me rreth 500 vogëlushë në 8 

muaj e parë të jetës, në mesin e viteve 

‘60, u vëzhgua së bashku me nënat e tyre 

në momentin më të ëmbël e më delikat të 

ekzistencës së tyre, atë të përkëdheljeve 

dhe kontaktit fizik e afektiv mes prindërit 

dhe fëmijës. Të njëjtët fëmijë, rreth 34 vjet 

më vonë, u intervistuan për të parë efektet 

e një lidhjeje të tillë mbi anën psikike 

të tyre, por mbi të gjitha për të analizuar 

sjelljet në momentet më vendimtare. 

Rezultati i gjithë kësaj, edhe pse mund 

të duket më se i zakonshëm, tregon në 

bazë shkencore për herë të parë atë që 

transmetohet nga nëna te fëmija. Me pak 

fjalë, përkëdheljet i ndihmojnë të vegjlit të 

rriten të shëndetshëm dhe të fortë. 

Studimi 

I publikuar në “Journal of Epidemiology 

and Community Health”, studimi u zhvillua 

nga disa psikologë të “Duke University”, 

në Durham të Karolinës së Veriut. 

Gjithçka nisi në vitet ‘60, kur 482 nëna 

me fëmijë 8-muajsh në Rhode Island iu 

nënshtruan një programi eksperimental 

analizash dhe u studiuan nga kërkuesit 

për të matur nivelet e dashurisë ndaj fëmijëve. 

Në një diferencë prej 34 vjetësh, 

në fund të viteve ‘90, të njëjtët fëmijë, 

tashmë të rritur, u kontaktuan, plotësuan 

disa pyetësorë dhe dhanë disa intervista 

për të verifikuar disa dinamika sjelljesh. 

rezultatet 

Mes nënave të fëmijëve të dikurshëm, 

rreth 85 për qind kishin treguar nivele 

dashurie të konsideruara në normë, 10 

për qind nuk kishin qenë shumë të ngjitur 

dhe një 5 përqindësh përbëhej nga 

nënat shumë-shumë të kujdesshme dhe 

të dashura. Por surprizat më të mëdha 

vinin pikërisht nga kjo kategori. Aty arriheshin 

pikët maksimale për sa i përket 

qetësisë, mungesës së stresit dhe problemeve 

psikologjike. Në këtë grup kishte 

nga ata që deklaronin se ishin persona 

me më pak ankth (rreth 14 për qind) dhe 

nga ata që tregohen më pak të stresuar 

në krahasim me bashkëmoshatarët e intervistuar 

(rreth 9 për qind). Kjo tregon 

se në muajt e parë të jetës, dashuria e 

nënës, pra lidhja speciale mes saj dhe 

fëmijës, është shumë e rëndësishme për 

të ardhmen e zhvillimit psikologjik. Ky 

kërkim është një nga të parët që analizon 

efektet e përkëdheljeve të nënës, që 

u bazua në analiza të mirëfillta në këtë 

fushë, në vend që të bazoheshin, siç ka 

ndodhur shumë herë në të kaluarën, mbi 

kujtimin e thjeshtë të fëmijërisë, nga ana 

e të intervistuarve tashmë të rritur. 

Lidhja 

Dashuria e nënës për fëmijën nuk mund 

të përshkruhet me fjalë: është aq e madhe, 

aq komplekse dhe aq e bukur. Janë 

të shumtë ata që e mbështesin këtë tezë. 

Por, në fakt kjo dashuri kaq e madhe dhe 

e veçantë, ka qenë objekt i një sërë studimesh 

shkencore të bëra kohët e fundit. 

Mes faktorëve që e lidhin kaq shumë 

nënën dhe fëmijën, me sa duket qëndron 

një hormon i ashtuquajtur hormoni i 

dashurisë, oksitocina. Është ky hormon që 

mendohet se prodhohet në sasi të mëdha 

pas lindjes, çka bën që nëna të ketë një 

dashuri kaq të fortë ndaj të sapolindurit. 

Kjo sjellje i jep rëndësi një procesi që forcon 

lidhjen mes të dyve, madje shumë 


një studim ka analizuar të lindurit në vitet ‘60, të cilët 34 vjet më pas u intervistuan nga psikologët. nëse dashuria 

e nënës në muajt e parë të jetës nuk mungon, ka shumë mundësi që kur të vegjlit rriten, të jenë persona të 

qetë e pa stres. 

më tepër se ajo mes babait dhe fëmijës. 

Që pas dashurisë së nënës për fëmijën 

qëndron një hormon, kjo është zbuluar 

nga shkencëtarët e “Mount Sinai Medical 

Center” në Nju Jork. Por, pavarësisht se 

efektet e oksitocinës mbi qeniet njerëzore 

nuk janë sqaruar të gjitha, duket se këto 

mund të favorizojnë një lidhje më të fortë 

mes nënës dhe fëmijës. Megjithatë, ajo 

që është e qartë ka lidhje me faktin se kjo 

substancë luan disa role të rëndësishme, 

të përcaktuara mirë nga shkencëtarët. 

Mes tyre janë dy funksione të rëndësishme 

të ushtruara gjatë shtatzënisë, 

ose menjëherë pas lindjes: stimulimi i 

dhimbjeve dhe ushqyerja me gji. Ajo që 

shkencëtarët donin të vërtetonin, ishte se 

si ky hormon mund të influencojë edhe 

në lidhjen nënë-fëmijë, meqë studimet e 

tjera kishin evidentuar lidhjen mes oksitocinës 

dhe lidhjes në çift. “Është shumë 

e qartë se hormoni oksitocinë luan një rol 

të rëndësishëm në formimin e lidhjeve të 

dashurisë te kafshët, por për momentin 

dimë shumë pak mbi neurokimikën e 

lidhjeve te qeniet njerëzore”, tha doktoresha 

psikiatre, Jennifer Bartz. Doktoresha 

Bartz, veç të tjerash, bën me dije se 

mekanizmi i saktë përmes të cilit hormoni 

mund të shkaktojë lidhjen e ngushtë 

nënë-fëmijë, nuk është i qartë, pavarësisht 

se dihet që oksitocina ndërvepron 

me hormonet e tjera, ku të gjithë janë të 

lidhur me sjelljen sociale dhe kënaqësinë. 

Ky rrjet kompleks ndërveprimesh 

biokimike mbetet ende një terren për t’u 

eksploruar. Një gjë që kërkuesit e “Mount 

Sinai Medical Center” arritën të kuptonin, 

është se roli social i oksitocinës është ai 

i të lehtësuarit të njohjes së fytyrave që 

na pëlqejnë, në mënyrë që të arrijmë t’i 

dallojmë nga ato që nuk na pëlqejnë. Me 

pak fjalë, oksitocina ndihmon në kujtesën 

sociale për të dalluar individët që na pëlqejnë, 

nga ata që nuk na pëlqejnë. Me 

sa duket, përveç rasteve të veçanta, një 

preferencë speciale ndodh në rastin e 

fëmijës. Kjo, që më pas i jep nënës një 

“feedback”, bën që lidhja të forcohet më 

shumë në një rreth vicioz. Por nëse kërkuesit 

zbuluan se roli i oksitocinës lidhet 

me dashurinë e nënës për fëmijën, deri 

tani asnjë studim nuk ka treguar se cilat 

substanca kimike mund të favorizojnë të 

kundërtën. BB


SI tA StIMuLonI InteLIGjencën 

e fëMIjëve tuAj 

Shkencëtarët thonë se kur lindim kemi një numër të caktuar të qelizave 

nervore, të cilat do ti kemi në atë numër deri në fund të jetës. Lidhjet midis 

atyre qelizave fillojnë që të krijohen në moshën të re, kështu që stimulimi i 

caktuar i përmirëson zhvillimin e inteligjencës te fëmijët. 

Por, duhet ta dini se nuk duhet të sforconi 

asnjë funksion kognitiv (njohës) te 

fëmijët, meqë në atë mënyrë rrezikoni 

që ta mbingarkoni fëmijën dhe të shkaktoni 

çrregullime sikur që është p.sh pagjumësia. 

Duhet ta dini se fëmija vetëm 

në një moshë të caktuar arrin aftësinë që 

të kuptojë dhe mbajë mend diçka. Prindi 

është aty që ta dallojë periudhën kritike 

për zhvillim të ndonjë aftësie të caktuar 

dhe ta nxitë zhvillimin në atë moment. 

Deri në muajin e tretë 

• Ledhatojeni beben sa më shumë, preferojnë 

ekspertët britanikë të revistës 

“Parenthood”. Ledhatimi nxit zhvillimin e 

funksioneve trupore dhe shpirtërore. 

• Blini lodra me ngjyra të ndryshme dhe 

qitni në atë mënyrë që t’i shohë fëmija. 

• Lejoni bebes që të luajë me ujë derisa 

e lani. 

Nga 3 deri 6 muaj 

• Blini lodra që lëvizin, në mënyrë që bebja 

t’i përcjellë me shikim. 

• Fshihni lodrat, në mënyrë që t’i kërkojë 

bebja. 

• Nxirreni beben në shëtitje. 

• Bisedoni me beben tuaj. 

Nga mosha 6 deri 12 muaj 

• Lejojeni beben që të zvarritet dhe, në atë 

mënyrë, ta njohë botën. 

• Ushqejeni me ushqime sa më të llojllojshme. 


• Fëmija le të luajë sa më shumë dhe le të 

bëjë ushtrime trupore. 

• Jepni fëmijës rast që të marrë pjesë në 

komunikim me ambientin. 


• Lëreni fëmijën që të luaj me shkronja 

dhe numra, në mënyrë që të mësohet me 

forma të ndryshme. 

• Në moshën 2-vjeçare fëmija mund të 

mësojë rregullat e disa lojërave. 

Nga mosha 3 deri 6-vjeçare 

• Le të njihet fëmija me sa më shumë objekte 

të ndryshme. 

• Mund të mësojë edhe ndonjë gjuhë të 

huaj, apo ndonjë instrument muzikor. 


këshilla 

GjIdHënIA 

ZvoGëLon 

rreZIkun 

Për dIAbet 

te nënAt 

nënat të cilat nuk i ushqejnë, të 

paktën një muaj, bebet e tyre me 

qumësht gjiri, janë më të rrezikuara 

nga paraqitja e diabetit 

të tipit II më vonë gjatë jetës së 

tyre, thotë një studim i bërë në 

Pensilvani. 

Studimet e mëparshme kishin treguar 

se nënat që u japin gji foshnjave të 

tyre për të paktën 6 muaj, apo një vit, 

kanë dobi shëndetësore. 

Por, studimi i Pensilvanisë tregon se 

mjafton edhe vetëm një muaj gjidhënie 

që nënat të përfitojnë për shëndetin 

e tyre. 

„Ajo që kemi vërejtur ka të bëjë me 

një përfitim të madh shëndetësor për 

nënat që ushqejnë foshnjat e tyre 

qoftë edhe një muaj të vetëm“, thotë 

Dr. Eleanor Schwarz nga Universiteti 

i Pitsburgut, udhëheqëse e këtij studimi. 

Te tipi II i diabetit, që është forma më 

e shpeshtë e kësaj sëmundjeje, organizmi 

ose nuk prodhon mjaft insulinë, 

ose qelizat nuk mund ta shfrytëzojnë 

insulinën e prodhuar nga organizmi. 

Rreth 10% të femrave në SHBA 

vuajnë nga ky tip i diabetit. 

Kërkuesit shkencorë amerikanë, 

gjatë studimit kanë vërejtur se 26.7% 

nëna, pjesëmarrëse në studim, të cilat 

nuk kishin ushqyer foshnjat e tyre 

me gji, më pas gjatë jetës së tyre ishin 

sëmurë nga diabeti i tipit II, krahasuar 

me 18% të nënave të cilat kishin ushqyer 

bebet e tyre të paktën një muaj 

me gji, si dhe 17.5% të femrave që 

kurrë nuk kishin pasur fëmijë. 

Pra, del se gjidhënia, përpos që është 

jashtëzakonisht e dobishme për foshnjat, 

ajo sjell dobi të mëdha edhe 

për vetë nënat. 

BB 

11

12 

refleksione 

nëPër AutobAnA... 

Kujtim SHABANI 

Sikurse shumica e qytetarëve të botës, 

edhe ne mërgimtarët shqiptarë bëjmë 

pushime dy herë në vit. Për dallim nga 

shumica e qytetarëve të botës, ne pushimet 

i kalojmë gjithmonë në të njejtin 

vend: në Vendlindje. Aty na pret farefisi 

për ngushllime me rastin e një vdekjeje 

ndërkohë (varrezat e të afërmve nuk i vizitojmë!), 

për urime me rastin e një lindjeje 

ndërkohë, për urime me rastin e një 

fejese të lidhur, me rastin e një dasme që 

do të ndodhë. Aty na pret çezmaxhiu për 

një gyp të plasur ndërkohë, kafexhiu për 

një turë, kushëriri për një hua, na pret 

hoxha për një taksë, administrata për një 

ryshfet, policia për një gjobë. Aty na pret 

dentisti për disa seanca për regullimin e 

dhëmbëve të lënë pas dore, na pret berberi 

për një qethje, të cilën e kemi zvarritur 

deri në kohën e pushimit... Askund 

nuk na presin më shumë se në Vendlindje. 

Fundja mos paçim asnjë shkak për të 

shkuar në Vendlindje, që zor se ndodh, 

atje shkojmë për ta promovuar veturën 

e re! Dhe pasi ta kemi larë veturën me 

një program të plotë e t’i kemi rregulluar 

CD-të në sistem, ku nuk guxon të mungojë 

kënga “Nëpër autobana”, e, mazalla, 

Meda, për besë, nuk ka Zot që na kthen 

mbrapsht. Përveç nëse kemi harruar 

të marrim me vete pasaportat, sikurse 

ndodh nganjëherë; sa për medikamentet, 

nuk ka problem, sepse askush nuk 

ka vdekur pa i ardhur dakiki! 

Rugën e gjatë, e cila na i merr tre-katër 

ditë nga pushimi ynë i shkurtër, na e zbut 

muzika e Medës dhe homologëve të tij 

më të rafinuar të kiçit, pas të cilëve kemi 

përshkuar të gjith autobanat e Europës. 

Kësaj rradhe udhëtova me një kushëririn 

tim, me veturën e tij të madhe, dhe kam 

përshtypjen se kam zgjidhur një ndër dilemat 

më të moçme të miat. Me këtë rast 

kam mundur të kuantifikoj përmasat e 

kiçit shqiptar në muzikë. Ai është së paku 

1800 km i gjatë me një shpejtësi mesatare 

prej 130 km/h, ose: 25 orë program, 

me përsëritje të rralla të këngëve! 

Në përgjithësi, kjo rrugë e gjatë mund të 

jetë edhe zbavitëse kur shijojmë admirimin 

e bashkëudhëtarëve për veturën 

tonë, sidomos kur i tejkalojmë ato. Këtë, 

çështë e vërteta, shpeshherë e bëjmë për 

hir të çunit të vogël apo nipit, i cili rritet 

nga kënaqësia kur sheh si vetura jonë i 

kalon të tjerat nëpër autobana. 

Kënaqësinë më të madhe na e përgadit 

tejkalimi i veturave të vendasve në autobanat 

e Serbisë dhe Maqedonisë. Kjo 

është puna më e lehtë, sepse ata përveç 

veturave të vogla e të vjetra që kanë i ng- 

jeshin ato gjithaq përbrenda, ndonjëherë 

i ngarkojnë edhe përmbi, sa, sikurse ato 

milingonat me prenë e tyre, një thërimë 

buke në kurriz, sado nguten, i mbërrin 

sakaq. Për më tepër tejkalimi i tyre paraqet 

një shans historik. Ai na krijon sadisfaksionin 

e një hakmarrjeje për krimet 

historike të regjimeve të tyre mbi ne. Por 

kur mendoj paksa për këta qytetarë me 

këto vetura të ngarkuara nëpër autobana, 

më rezulton se këta kanë pasur një status 

të priviligjuar në ish-Jugosllavi, sidomos 

në krahasim me komunitetin shqiptar. 

Ata i karakterizon fakti i të qenit i punësuar 

me gjith bashkëshortin dhe fëmijët. Për 

shkak të shërbimeve ndaj shtetit përfitonin 

nga ndonjë banesë apo shtëpizë pushimi 

në ndonjë vend turistik të Jugosllavisë. 

Kurse veturën, nëse nuk e siguronin 

përmes ndonjë krediti që nuk e paguan 

kurrë, sikurse edhe ato për shkollimin e 

fëmijëve të tyre, mund edhe ta kenë blerë 

me kursimet e familjes. Pjesën tjetër të 

nevojshme për pushim mund ta përballonin 

vetëm me ryshfetin e grumbulluar, 

i cili ishte pjesë e domosdoshme e çdo 

shërbimi në Jugosllavi. 

Tani resurset e këtyre edhe mund të jenë 

zvenitur, por kjo mënyrë jetese e kultivuar 

me konsekuencë tanimë ka kaluar në 

mënyrë jetese dhe kulturë. Ndonëse këto 

segmente shoqërore edhe tranzicioni nuk 

i ka lënë pa gjë. Bashkësia ndërkombëtare 

prej vitesh në raportet e saja ankohet 

për stërfryrjen e administratës në Maqedoni, 

ku qeveria i ka strehuar të prekurit 

nga privatizimi i ndërmarrjeve shoqërore. 

Edhe ligji i privatizimit në Maqedoni ka 

qenë kryekëput në favor të udhëheqësve 

të shumtë dhe punëtorëve të bollshëm 

të ndërmarrjeve publike, të cilët, pothuaj 


përjashtimisht, ishin nga bashkësia sllave 

e vendit. Këtë më së miri e dokumenton 

një raport i European Stability Initiative, i 

financuar nga ministria e punëve të jashtme 

të Zvicrës, “Fshati i Ali Ahmetit”. 

Si duket, në të gjitha vendet ish-socialiste, 

elitat e atij sistemi, por edhe ata të cilët 

ishin fortë të kyçur në te, kanë mundur të 

gjinden mirë edhe në ekonominë e tregut. 

Ca prej tyre fëmijët e vet i dërgojnë 

për studime jashtë vendit. Kur i shoh, pra, 

këto njerëz me veturat e tyre të ngarkura, 

duke udhëtuar me siguri për në detë në 

Bullgari, Greqi, besa edhe në Shqipëri, 

apo për vikend në shtëpizën e tyre turistike 

në ndonjë qytet tjetër të vendit, nuk 

jam më gjithaq i sigurt kush kend e ka 

tejkaluar – ne ata, apo ata ne. 

Gjatë qëndrimit tonë në Vendlindje, nuk 

i takojmë të gjithë të njohurit tanë. Një 

pjesë e tyre, gjithsesi ata të cilët përmes 

partisë kanë mundur të sigurojnë vende 

të mira pune për vete dhe familjarët e 

vet në ndonjë ministri, janë me pushime 

në detë. Dëm për ata që nuk mundën ta 

shohin veturën tonë të re! Ndoshta edhe 

për ne dëm që nuk mundëm të shkojmë 

ca ditë në detë! 

Pas, e shumta, tre javëve, pas qethjes së 

flokëve dhe një larje të veturës... kthehemi 

në mërgim. Aty na pret me padurim 

punëdhënësi, qiradhënësi, garazhisti. 

Por, edhe banka për të shlyer kreditin e 

veturës së re. Si personazhë të një varianti 

të ndryshuar të një vjershe të Ismail 

Kadaresë, “Nga mërgimi vijmë, në mërgim 

shkojmë/ E tjetër fat ne s’kërkojmë”, 

rrallë e shtrojmë pyetjen: a thu Vendlindja 

jonë vetëm për bashkësinë sllave dhe administratorët 

tanë partiak paska vend, e 

Zvicra paska vetëm vetura?


Ismail kadare 

I lindur në Gjirokastër, Shqipëri, në vitin 1936, Ismail Kadare 

fillimisht është bërë i njohur me poemat e tij, e para prej të 

cilave ishte botuar kur ai ishte 12 vjeçar. Në vitin 1963 u botua 

romani i tij debutues “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”. “Pallati i 

ëndrrave” (1981), një kritikë hollësisht e maskuar ndaj regjimit 

komunist, u ndalua menjëherë pas botimit të tij. Kadare më 

vonë kërkoi azil politik në Francë (1990) pas lëshimit të deklaratave 

në mbështetje të demokratizimit. Librat e tij janë përkthyer 

në më shumë se tridhjetë gjuhë. Ai e kalon kohën ndërmjet 

Francës dhe Shqipërisë. 

cili është lexuesi perfekt i juaj? 

Një lexues që e do Dante Alighierin, por që nuk lejon që kjo t’ia 

zë rrugën shijimit të Don Kishotit – mu sikurse leximi i Shakes- 

peareit nuk e ndalon atë ta lexojë Kafkën. 

letërsi 

AutocenSurA SHkAtërron LetërSInë 

Ismail kadare, në një bisedë të shkurtër me Luke Sampson për financial times, flet për lexuesin e tij perfekt, për 

librat, ushqimin, shëtitjet, frikën dhe ndikimet. 

çfarë mezesh hani derisa shkruani? 

Unë filloj të shkruaj pas ngrënies së mëngjesit, rreth orës 10. 

Përderisa nuk punoj më shumë se dy orë në ditë, pi kafe, por 

asgjë tjetër. 

Për çfarë krenoheni më së shumti që keni shkruar? 

‘Pallatin e ëndrrave’. Ishte shkruar në vitin 1980 dhe ishte botuar 

një vit më vonë, gjatë periudhës më të errët të tiranisë shqiptare. 

Ishte një libër që e kundërshtonte atë tirani. 

nga çka keni frikë? 

Kam krijuar një vepër letrare gjatë kohës së dy sistemeve politikisht 

të kundërta: një tirani që zgjati rreth 35 vite (1955-1990) 

dhe 20 vite të lirisë. Në të dyja rastet, gjëja që mund të shkatërronte 

letërsinë është e njëjta: auto-censura. 

cilët libra ndodhën në tavolinën tuaj pranë shtratit? 

Libra që në të vërtetë nuk i hapi, por prania e të cilëve vetvetiu 

rrezaton diçka. Shpesh kjo ndjenjë është plotësisht e ndryshme 

nga përvoja e leximit të tyre, të cilën mund ta bëj tjetër herë. Por 

është ndjenja që më duhet. 

A keni regjim të caktuar të të shkruarit? 

Ndërmjet orës 10 të mëngjesit dhe pasdite, çdo ditë. Në Paris, 

gjithmonë punoj në të njëjtën kafene. Në Tiranë kjo është e pamundur, 

për shkak të kureshtjes së njerëzve. 

cili libër ua ka ndryshuar jetën? 

‘Makbethi’. E kam lexuar kur i kam pasur 11 vjet. Megjithëse 

nuk kam mundur të kuptoj gjithçka, e kam dashur aq shumë 

saqë fillova ta kopjoj me dorë. Një vit më vonë, desha ta bëj të 

njëjtën gjë me ‘Hamletin’, i cili, megjithatë, për mua ishte edhe 

më i pakuptueshëm. 

Si çlodheni? 

Shëtis. Në Paris, shëtis në Luxembourg Gardens, që është mu 

përballë shtëpisë sime. Në Shqipëri, gjatë verës, në bregdet. 

cilat janë ndikimet tua letrare? 

Tre gadishujt e Europës: Apeninet, me Danten; Ballkani, me 

tragjeditë greke dhe baladat mesjetare shqiptare; dhe gadishulli 

iberik, me Don Kishotin. Ishujt britanikë (Shakespeare). Letërsia 

ruse dhe ajo e Europës Qendrore (Kafka). 

kur e keni kuptuar se do të bëheni shkrimtar? 

Kur i kam pasur 12 vjet. Derisa ajo çfarë kisha shkruar ishte pa 

kurrfarë vlere, ishte lehtë të mendohej vetja si një shkrimtar i 

rëndësishëm. Më vonë, ishte e kundërta. 

Përktheu: A. Beka 

13

14 

analizë 

AGreSIvë…! 

Nga Isidor KOTI/ Publicist 

Gjendja e agresivitetit tonë shfaqet në formën 

më të keqe të mundshme përmes 

prirjes për të sulmuar ose për tu bërë dëm 

njerëzve të tjerë fizikisht ose me fjalë. Kjo 

lidhet ngushtësisht me të kaluarën, duke 

qenë se pak e kemi jetuar dhe siç duhet 

lirinë. 

Të ndodhur nën frustracion të vazhdueshëm, 

kjo sjellje është bërë çështje gjenetike 

dhe po trashëgohet brez pas brezi. 

Por nuk ka qenë vetëm pushtuesi i huaj 

që na ka lënë këto pasoja. Siç e vërtetojnë 

edhe sot të dhënat më të reja shkencore, 

sjellja agresive e shoqëron të përditshmen 

pa ndërprerje. 

Studiuesia Margaret Mid ndodhej në fisin 

Arapesh, tek të cilët dominon qëndrimi 

i butë dhe miqësor që nga vegjëlia. Në 

këtë kontekst, vlen të japim një shembull 

të freskët nga një zonë jugore e vendit 

tonë. 

Dy fëmijë nga e njëjta familje, të cilët ende 

nuk kishin mbushur tre vjeç, po ziheshin 

keqaz me njëri-tjetrin. Ata ishin që të dy 

agresivë, por njëri u tregua më i shkathët 

dhe e hodhi përtokë tjetrin. Ky i fundit nisi 

të qante, ndërsa e ëma e tyre në vend 

të qetësonte situatën dhe të ndëshkonte 

më agresorin, përkundrazi e lavdëroi 

atë. Ajo shkoi të fëmija i saj më i dëmtuar 

nga kjo zënkë dhe i tha që duhet të jesh 

edhe ti si vëllai. Sigurisht, kjo është një 

histori e rëndomtë që nuk ndodh kudo, 

por një ilustrim i qartë i faktit që reagimet 

e njerëzve me sjellje agresive mësohen 

qysh në fëmijërinë e hershme. 

Për të vazhduar idenë e mësipërme se 

agresioni fitohet gjatë jetës, ky fakt kërkon 

analizë të thelluar, sepse problematikat 

e jetës sonë politike, ekonomike, 

social-kulturore kanë rrënjë të thella të 

kësaj natyre. 

Sjellja e dhunshme dhe zgjidhja e problemeve 

me forcë është një qëllim paraprak 

dhe i mbarsur që po kthehet në “modus 

vivendi”. Njësoj si në shoqëritë primitive, 

kur i forti “kafshonte” të dobëtin, sot pro- 

nari ose më saktë skllavopronari po sillet 

agresivisht me punëmarrësin ose “skllavin” 

e tij. 

Nuk e kam fjalën thjesht për pronarin e 

një ndërmarrjeje, por për atë që ka pushtet 

të sundojë dhe të ketë në dorë fatin 

jetik të të tjerëve. Në këtë aspekt, ne kemi 

mbetur ende në mentalitetin e tribuve gjë 

që reflektohet edhe në kulturën tonë të të 

konceptuarit ose të të parit të të tjerëve. 

Zakonisht ne shqiptarët reagojmë me 

sjellje agresive jo vetëm ndaj shkeljeve të 

të drejtave dhe lirive tona njerëzore, duke 

mos tentuar që me butësi t‘i zgjidhim 

konfliktet e ndryshme, sepse edhe këtë 

veprim antisocial e kemi njohur si zgjidhje. 

Ky hap ekstrem merret me arsyen, sepse 

shpërfillemi kur e kemi “thikën në kockë” 

dhe e gjithë kjo vjen si rezultat sepse 

nuk funksionojnë normat, por kultura e 

fshatarizmit të fetishizuar. Veç kësaj, ne 

shqiptarët jetojmë në një trafik të dendur 

psikologjik dhe stresues edhe nga faktorë 

të tjerë të jashtëm që krijojnë zhurmë 

në psiqikën tonë, duke i‘u kthyer me të 

njejtën monedhë, e kjo, për fat të keq, 

merr me vete shumë të këqija siç janë 

vrasjet, krimet brenda familjes, e shumë 

probleme tjera serioze. 


Për të vazhduar idenë e mësipërme se agresioni fitohet gjatë jetës, ky fakt kërkon analizë të thelluar, sepse problematikat 

e jetës sonë politike, ekonomike, social-kulturore kanë rrënjë të thella të kësaj natyre. 

nga të katër cepat e hapësirës territoriale, shpirtërore dhe psiqike shqiptare ndeshesh me njerëz agresivë. në 

vorbullën me re të dendura që kanë prejardhje historike, kur në shekullin e 21-të pretendohet për një funksionim 

normal, të vjen keq që teje shikon qenie të etura për të jetuar në neutralitet. fatkeqësia më e madhe është se askush 

nuk merr guximin të japë shembullin për të qetësuar metafizikën tonë të stërmunduar. një realitet që e shijon 

vërtet kur bie me këmbë në tokë dhe e kupton sa milje larg je asaj që të mungon. Si për t’iu përngjitur mirazhit fizik 

që përçon varfëria dhe perandoria e saj, ndeshesh me po këta njerëz që nën kthetrat e mjerimit ndihen të fyer, të 

dëmtuar personalisht dhe në grup. në rrugë shikon kaq shumë njerëz të flasin me vete, ose i dëgjon në biseda të 

tjera të atypëratyshme të marrin flakë menjëherë. e kupton rrjedhimisht se kjo gjendje nuk është e rastësishme 

ose e lindur, por e injektuar dhe e imponuar. 

Arsyeja më pragmatiste pse jemi kaq 

shumë agresivë është sepse shoqëria 

jonë manipulohet dhe kontrollohet sistematik. 

Nga kush dhe për çfarë bëhet ky 

manipulim e kontroll? Nga disa biznese, 

politika, lobe dhe qëllimi i tyre kryesor 

është ta pajtojë individin me mënyrën e 

jetesës të cilën ia imponon fitimi i tyre. 

Për shkak të shkallës së lartë të shtypjes 

që përmban ky pajtim, kuptohet që është 

e nevojshme të arrihet një marrëveshje 

e fshehtë midis tyre që individi duhet të 

blejë shërbimet e tyre dhe t’i konsumojë 

ato pandërprerë. 

Me fjalë të tjera, kjo ka sjellë edhe agresivitetin 

tonë instinktual që tashmë është 

standartizuar. Janë këto kushte pse individi 

shqiptar nuk është ende i shëndetshëm 

dhe normal, është një individ i pajisur 

me të gjitha cilësitë që e aftësojnë të 

shkojë keq me të tjerët në shoqëri, dhe 

pikërisht këto cilësi dëshmojnë represionin, 

dëshmojnë një qenie të gjymtuar 

që bashkëpunon me shtypjen e vet. Kjo 

situatë nuk mund të zgjidhet me metoda 

thjesht psikologjike apo mbushamendëse. 

Beteja zhvillohet vetëm në nivel politik: 

në betejën pro çlirimit të një shoqërie 

të mbyllur në kuti shkrepëseje.


turizëm 

SeZonI turIStIk në SHqIPërI SHënon 

rrItje të nuMrIt të turIStëve 

fillimi i vjeshtës dhe freskimi i ditëve paralajmëruan fundin e pushimeve verore dhe pregatitjen për vitin e ri shkollor, 

fillimin e punës dhe aktiviteteve të përditshme nga të cilat kemi qenë të liruar gjatë ditëve të ngrohta të verës. 

Secili nga ne qoftë në viset bregdetare 

qoftë në ato malore, ka patur mundësinë 

që për ca ditë të shijoj ndjenjen e të qënit 

pa obligime, duke shfrytëzuar deri në 

maksimum momente të relaksit. 

Këtë verë një numër i madh i turistëve si 

shqiptarë ashtu edhe të huaj, pushimet e 

tyre ia kanë besuar bregdetit shqiptarë, 

duke filluar nga brigjet e detit Adriatik deri 

tek brigjet e detit Jon. Se numri i turistëve 

për të kaluar pushimet në Shqipëri është 

rritur, tregojnë qartë edhe shifrat zyrtare, 

të cilat flasin për një rritje prej 32% në 

kahasim me vitin e kaluar. 

Sipas ministrit të Kulturës dhe Turizimit, 

Ferdinand Xhaferi, Shqipëria si një destinacion 

gjithnjë e më shumë i preferuar 

për turistët, vetëm në tetë muajt e parë 

të vitit 2010, ka pritur mbi 2 milion e 500 

mijë turistë. 

„Nga 1 janari deri më 22 gusht në më 

pak se tetë muaj në Shipëri kanë hyrë 2 

milion 575 mijë vizitorë, nga këta 1 milion 

720 mijë janë vizitorë me nënshtetësi të 

huaj dhe 885 mijë janë vizitorë shqiptarë 

jorezidentë“, ka thënë ministri Xhaferaj. 

Sipas tij, gjatë sezonit intensiv nga 1 Korriku 

deri më 15 Gusht janë regjistruar 

1milion e 300 mijë vizitorë, krahasuar 

me 980 mijë për të njëjtën periudhë të 

vitit 2009, duke shënuar një rritje prej 32 

%. 

„Rritje të ndjeshme ka pasur edhe turizmi 

kulturor në këtë periudhë. Parkun arkeologjik 

të Butrintit e kanë vizituar 16 mijë 

vizitorë kundrejt 13mijë e 500 vizitorë në 

2009, Apolloninë e kanë vizituar 2 mijë e 

547 vizitorë kundrejt 1mijë e 487 vizitorë 

vitin e kaluar, pastaj Kalajnë e Rozafës 

e kanë e vizituar 5 mijë e 225 vizitorë 

kundrejt 3 mijë e 687 vizitorë në 2009“, 

është shprehur Xheferaj. 

Sipas tij, ky sukes vjen nga ndryshimi i 

imazhit të vendit, aderimi në NATO, avancimi 

domethënës i procedurave për hyrjen 

në BE, përmirësimi i tërë infrastrukturës 

turistike si dhe promocioni i gjerë 

që i është bërë vendit. 

Më konkretisht, ministri Xheferaj ka përmendur 

plotësimin e ndjeshëm në infrastrukturë, 

duke filluar nga Valbona, 

Velipoja, Razma, Shengjini, Patoku, Gjiri 

i Lalzit, Divjaka, Spidheja duke zbritur më 

tej me shumë rrugë të ndërtuara në Rivierën 

e jugut ku krahas rrugës Vlorë-Sarandë 

janë ndërtuar rrugët drejt plazheve 

për në Jale, Livadh, Lukove, Ksamil dhe 

drejt parqeve arkeologjike në Butrint, Fi- 

niq, Antigonë. 

Edhe krymenistri i Shqipërisë, Sali Berisha, 

ditë më parë është shprehur se 

Shqipëria në vitin 2010 po shënon rezultate 

historike për turizmin duke u bërë viti 

i parë gjatë të cilit numri i vizitorëve do të 

kalojë numrin e popullsisë. 

Vlen të theksohet se vënia e sërishme në 

funksion e tunelit të Kalimashit, i cli si 

kurrë më parë i ka ofruar kosovarët me 

bregdetin, ka ndikuar në rritjen e numrit 

të turistëve nga Kosova, të cilët përveq 

plazheve të Durrësit, Shëngjinit e Velipojës 

këtë vit kanë zgjedhur edhe plazhet e 

bukura të Sarandës, Himarës, Vlorës, etj, 

qoftë edhe vetëm gjatë vikendeve. 

Shumica prej tyre shprehen se janë në 

kënaqur me shërbimet dhe kushtet e 

ofruara, në krahasim me vitet e kaluara, 

mirëpo ka edhe nga ata të cilët mendojnë 

se bregdeti shqiptarë, lë akoma 

për të dëshiruar. Ata kërkojnë nga autoritet 

shqiptare që të bëjnë më shumë në 

mbajtjen e pastërtisë, sanimin e ujërave 

të zeza, përmirësimin e mëtejshëm të 

infrastrukturës, etj., gjë e cila do të sillte 

dobi të ndërsjella për të dyja palët. 

Mirinda Jashari Jashanica 

15

16 

këshilla 

- Nxiteni vajzën ose djalin tuaj, që të 

merret seriozisht me temën e zgjedhjes 

së profesionit. 

- Vëzhgojeni atë mirë dhe bisedoni me të 

për aktivitetet e kohës së lirë, qëndrimin 

ndaj punës, rezultatet në shkollë. 

- Merrini seriozisht dëshirat e saj/ e tij 

për profesionin dhe flisni për këto, edhe 

nëse ato ju duken jo realiste (astronaut, 

hulumtuese e kafshëve të egra, futbollist, 

manekin, etj.). 

Në qendër të vëmendjes janë nevojat, 

prirjet, kapaciteti dhe cilësitë e karakterit 

të të riut. 

- Diskutoni me të mbi botën e profesionit: 

p.sh. mbi lidhjen ndërmjet nevojave tona 

jetësore dhe botës së profesionit: Që të 

mund të jetohet në një shtëpi, nevojiten 

specialistë të ndërtimit, bojaxhinjë, elektricistë 

etj. 

- Flisni me vajzën apo djalin tuaj mbi planet 

e jetës (puna si edhe familja, koha e 

lirë e kështu me radhë). 

- Mendoni, se zgjedhja e parë e profesionit 

gjithnjë e më rrallë do të thotë një 

vendim për të tërë jetën. Pyetja për zgjedhjen 

e profesionit mbetet gjithnjë aktuale 

gjatë jetës. 

një plan udhëtimi për në stacionet 

e proçesit të zgjedhjes së profesionit 

Parapërgatitja për zgjedhjen e profesionit 

fillon në klasën e shtatë. Ajo bëhet 

me etapa. Aktivitete të ndryshme i ndihmojnë 

të rinjtë të vendosin, se cilat rrugë 

të profesionit ose të shkollimit janë për 

ata të mundshme pas shkollimit të detyrueshëm. 

Në qendër të aktiviteteve 

për zgjedhjen e profesionit qëndron e 

reja/i riu. Së bashku me ju si prindër ato 

marrin përsipër përgjegjësinë kryesore 

në zgjedhjen e profesionit. Mësuesi 

e shoqëron këtë proçes në bashkësinë 

e klasës. Këshillimi për profesionin dhe 

studimet, BSB (Berufs-und Studienberatung) 

ofron përkrahje me anë të informatave 

dhe të këshillimit. Ndërrmarrjet që 

ofrojnë vende mësimi (Lehrstelle), shkollat 

profesionale dhe shkollat më të larta 

informojnë dhe japin një die për asimimin 

atje me anë të aktiviteteve informuese 

dhe të mësimit provë. Me qëllim që 

aktivitetet e të gjithë këtyre partnerëve të 

jenë të koordinuara në mes tyre, është 

hartuar plani i udhëtimit për zgjedhjen e 

profesionit. 

Ai mund të krahasohet me një plan udhëtimi, 

ku janë shënuar stacionet e një 

udhëtimi. Ai ju tregon juve, se kur dhe se 

cilat aktivitete janë paraparë në lidhje me 

zgjedhjen e profesionit të vajzës ose djalit 

tuaj. Shumë nga këto aktivitete zhvillohen 

në klasë. Të tjera iu takojnë të rinjve 

vetë ose së bashku me ju si prindër. Në 

secilin stacion të rinjtë mund të fitojnë 

informacione, përshtypje ose njohuri të 

rëndësishme. Këto i ndihmojnë atyre si 

pjesët e një tabloje që duhen bashkuar 

për të formuar një ide gjithnjë e më të 

qartë të zgjedhjes së parë të profesionit. 

Në klasën e shtatë të rinjtë merren seriozisht 

me personalitetin e tyre dhe bëjnë 

njohjen e parë me botën e shkollimit dhe 

të profesionit. Në klasën e tetë është në 

qendër vetëinformimi, duke patur parasysh 

vendimin për zgjedhjen e profesionit 

në fund të vitit shkollor. 

Në klasën e nëntë është si qëllim realizimi 

i vendimit të zgjedhjes së profesionit ose 

shkollës. Një gjë shumë e rëndësishme 

është edhe libreza e zgjedhjes së profesionit. 

Të rinjtë e marrin atë nga mësuesi. 

Ata dokumentojnë aty aktivitetet që 

kanë ndërmarrë në proçesin e zgjedhjes 

së profesionit. Dhe kështu gjatë kandidimit 

ata munden të tregojnë angazhimin 

e tyre në zgjedhjen e profesionit. 

Informacione dhe sqarime të mëtejshme 

për stacionet e veçanta të planit të udhëtimit 

për zgjedhjen e profesionit mund 

të gjeni në faqet e internetit: 

Në gjuhën gjermane www.berufsberatung. 

ch, në gjuhën frënge www.orientation.ch 

si dhe në gjuhën italiane www.orienta- 


rruGA drejt botëS Së ProfeSIonIt… 

Si mund ta përkrahni ju vajzën/djalin tuaj në zgjedhjen e profesionit dhe në kërkimin e vendit për mësimin e 

profesionit 

mento.ch 

Vajzat e reja dhe djemtë e rinj kanë sot të 

njëjtat mundësi shkollimi dhe profesioni. 

Nga shumëllojshmëria e profesioneve 

ata duhet të zgjedhin atë që iu përgjigjet 

aftësive dhe prirjeve të tyre. 

Pothuaj gjysma e djemve të rinj vendosin 

për një shkollim në fushën e industrisë 

ose të zanateve. Në profesionet e shëndetësisë 

dhe punëve sociale ata janë 

shumë pak të përfaqësuar. 

Mësimet e profesionit zgjasin tre ose 

katër vite. Vajzat e reja vendosin rrallë 

për shkollime katërvjeçare megjithë 

përfundimet e mira të shkollës. Përveç 

kësaj ¾ e grave zgjedhin një profesion 

në fushën e shëndetësisë, kujdesjes për 

trupin, hoteleri ose profesione të tregtisë. 

Në profesionet e indusrisë ose zanateve 

ato janë shumë pak të përfaqësuara. 

Në profesionet e dëshiruara vendet e 

mësimit janë shpesh të pakta. Shumë 

ndërmarrje e dinë, se kolektivet e përziera 

janë një fitim për ato. Kush është i 

hapur edhe për profesione jo tipike për 

gjininë, mund të shkruajë më shumë 

kërkesa kandidimi dhe rrit shanset për 

një vend për mësimin e profesionit.: 

• Të fitosh para pa shkollim adekuat, 

është gjithnjë e më e vështirë dhe pagesat 

janë shumë të ulëta. 

• Të gjeshë punë pa shkollim adekuat, 

është gjithnjë e më vështirë. Me një 

shkollim të mirë profesional njeriu ka 

shanse më të mira për të gjetur një vend 

pune. 

• Një shkollim i mirë mundëson vende 

pune më interesante, mundësi më të 

mira për kualifikim, një fitim më të mirë 

dhe si përfundim kënaqësi personale. 

• Përvojat dhe kompetencat, që fitohen 

gjatë shkollimit profesional, janë të dobishme 

edhe në fushat e tjera. Ato mundësojnë 

një pavarësi më të madhe dhe 

një integrim social më të mirë. 

• Një pjesë e madhe e grave të martuara, 

edhe ato me fëmijë, janë në Zvicër në 

marrëdhënie pune. Në rast të një ndarje 

gratë janë edhe më fort të varura nga të 

ardhurat vetjake që sigurojnë ekzistencën. 

aj


„AcHtunG,… ArbeIt,… LoS?“ 

Text und Bild von Leo Dietrich 

„Politik trifft Realität“, so könnte man die 

Veranstaltung der Offenen Jugendarbeit 

Zürich (OJA) auch nennen. Schon zu 

Beginn der Diskussionsrunde zum Thema 

Lehrstellensuche und Arbeitsmarkt 

fallen seitens der Jugendlichen harte 

Statements: 

„Schulnoten werden oft willkürlich vergeben“ 

oder „Schnupperlehren sind 

Ausbeutung und am Ende wird sowieso 

abgesagt.“ Es wird auch der Mangel an 

freien Stellen beklagt und erwähnt, dass 

ein ausländischer Name bei der Bewerbung 

ein Nachteil sei. Dies ist nur die 

Spitze des Eisbergs. 

Anwesend sind PolitikerInnen verschiedener 

Parteien, darunter der Zürcher 

Stadtrat Gerold Lauber. Vertreter des 

lokalen Gewerbes (Hotelkette Swissôtel 

und Lernzentren Zürich-Oerlikon) und 

Fachpersonen aus dem Bereich der 

Arbeitsintegration (Verein glattwägs) 

nehmen auch an der Runde teil. Ruth 

Lehmann, Vertreterin der Gewerkschaft 

Syna, spricht von einem immensen 

Druck, der bei der Lehrstellensuche auf 

den Jugendlichen lastet. 

Auch Anton Huber von den Lernzentren 

Zürich-Oerlikon findet, dass Schnupperlehren 

immer mehr zu einem Selektionsprozess 

verkommen, anstatt 

den Jugendlichen eine Möglichkeit zur 

Berufsfindung zu bieten. Susanna Rusca 

vom Verein glattwägs fordert mehr 

Vorbereitung und Unterstützung in der 

3. Oberstufe, damit sich die späteren 

Chancen erhöhen. Was ist eine gute Bewerbung? 

„Sie soll fehlerfrei sein, gute 

diskussion 

„Ich habe bereits 86 bewerbungen für eine Lehrstelle geschrieben, aber klappen will es immer noch nicht!“ 

ist eine Aussage eine jugendliche in der Politveranstaltung, die am 14. September in Zürich-oerlikon mit 

dem titel „Achtung,… Arbeit,… Los?“ stattfand. Inhalt waren die ersten erfahrungen von jugendlichen in der 

Arbeitswelt und der Inhalt der Abstimmung über die AvIG-revision . die jugendlichen hatten die Möglichkeit, 

sich in einer diskussionsrunde direkt an vertreterInnen der Politik, des Gewerbes, der Gewerkschaft und der 

Arbeitsintegration zu wenden. die veranstaltung wurde von der ojA oerlikon, Schwamendingen und Affoltern 

durchgeführt. 

Schulnoten beinhalten und muss sich 

von den anderen Bewerbungen abheben 

können. Wir entscheiden oft anhand der 

Noten, denn irgendwo muss man sich 

schliesslich festlegen, zudem geben sie 

Auskunft über die Wahrscheinlichkeit 

eines erfolgreichen Lehrabschlusses“, 

erwiderten Marc Ohlendorf von Swissôtel 

und Anton Huber der Lernzentren 

Zürich-Oerlikon auf die Frage. Für Ruth 

Lehmann der Gewerkschaft Syna ist vor 

allem ein sauberer Lebenslauf mit gutem 

Foto wichtig. Und in einer guten Bewerbung 

sollten die Stärken des Bewerbers 

und sein Interesse am Beruf klar ersichtlich 

sein. 

Dieser Austausch hat gezeigt, dass die 

Lehrstellen-Frage ein Dauerbrenner 

bleibt und es auf diesem Gebiet noch 

viel zu tun gibt. 

17

18 

Dr. Christoph Eymann 

Vorsteher des Erziehungsdepartements 

Basel-Stadt 


Peter Malama 

Direktor des Gewerbeverbandes 

Basel-Stadt 

Ju urojmë mirëseardhje të përzemërt në panairin 

e formimit profesional dhe arsimor të Bazelit 

Të dashur prindër të fëmijëve që kanë mbaruar shkollimin e obligueshëm! 

Ekonomia zvicerane është mirë. Ndërmarrjet tona janë të suksesshme në mbarë botën. Për këtë 

ato kanë nevojë për bashkëpunëtore dhe bashkëpunëtorë me formim të mirë arsimor. Se prej nga 

e kanë prejardhjen nuk është e rëndësishme. Portugez apo zviceran, turk apo kroat: Kush posedon 

një arsimim solid dhe shfrytëzon atë në punë kontribuon në suksesin e industrisë dhe ekonomisë 

 

Tani parashtroni sigurisht pyetjen, se si është e mundur që nxënëset dhe nxënësit me emra që 

tingëllojnë të huaj kanë akoma probleme më shumë për të gjetur tek ne një vend për mësimin e një 

profesioni se sa vendasit e ri? Dhe përse një e treta e të rinjve të huaj në Zvicër pas mbarimit të 

shkollimit të obligueshëm nuk e vazhdon shkollimin? As ne nuk i dimë të gjitha përgjigjet e këtyre 

pyetjeve. Por ne dëshirojmë që kjo gjë të ndryshon! 

Mësimi i një profesioni me formim profesional është për shumë njerëz të ri shtegu më i përshtatshëm 

për në tregun e punës. Kush ka një vend pune dhe një punë të kënaqshme e ndien veten 

mirë dhe pranohet më lehtë edhe në shoqëri. Sa më mirë që të formohen nxënëset dhe nxënësit 

që kanë mbaruar shkollimin e obligueshëm aq më i vogël është rreziku që mos të gjejnë një vend 

pune dhe dikur të jenë të varur nga ndihma sociale. 

Nëse keni fëmijë të vegjël, të cilët në të ardhmen e afërt mbarojnë shkollimin e obligueshëm dhe 

qëndrojnë para zgjedhjes së profesionit, atëherë nuk guxoni të mungoni në panairin e tretë të 

formimit profesional dhe arsimor në Bazel! Nga 14 deri më 16 tetor 2010 në qendrën e panaireve 

në Bazel ne ju shpjegojmë funksionimin e sistemit shkollor në Zvicër. Ne ju informojmë mbi mundësitë 

e ndryshme të formimit profesional që kanë fëmijët tuaj, dhe atë në njëmbëdhjetë gjuhë të 

ndryshme. Merreni çupat e çunat me vete ngase ne ju tregojmë mbi 250 shtigje të mundshme në 

botën profesionale. Dhe profesionistët nga praktika kanë përgjigjet në pyetjet tuaja, si: «Si dhe ku 

mund të gjejë një vend për mësimin e një profesioni?», «Çka bëjë pas mësimit të profesionit?», «Si 

mund të arsimohem më tej pas mësimit të profesionit?», «Cilën shkollë profesionale do të vijoj?» 

 

Pra ju urojmë mirëseardhje të përzemërt – ne ndiejmë kënaqësi për vizitën tuaj! 


Peter Malama


Herzlich willkommen an der 

Basler Berufs- und Bildungsmesse 

 


Vorsteher des Erziehungsdepartements 

Basel-Stadt 

Peter Malama 

Direktor des Gewerbeverbandes 

Basel-Stadt 

Der Schweizer Wirtschaft geht es gut. Unsere Unternehmen sind auf der ganzen Welt erfolgreich. 

Dazu brauchen sie gut ausgebildete Mitarbeiterinnen und Mitarbeiter. Wo diese ursprünglich herkommen, 

spielt keine Rolle. Ob Portugiesin oder Schweizer, ob Türkin oder Kroate: Wer eine solide 

Ausbildung hat und sie einsetzt, trägt zum Erfolg der schweizerischen Industrie und Wirtschaft bei 

 

Nun fragen Sie sich wohl, wie es kommt, dass Schülerinnen und Schüler mit fremdländisch klin- 

 

Einheimische? Und weshalb ein Drittel der ausländischen Jugendlichen in der Schweiz nach der 

obligatorischen Schulzeit keine weitere Ausbildung in Angriff nimmt? Wir kennen auch nicht alle 

 

beitswelt. 

Wer eine Stelle und eine befriedigende Arbeit hat, fühlt sich wohl und von der Gesellschaft 

aufgenommen. Je besser Schulabgängerinnen und –abgänger ausgebildet werden, desto 

 

werden. 

Wenn Sie also Kinder haben, die demnächst aus der Schule kommen und vor der Berufswahl ste- 

 

tem 

funktioniert. Wir informieren Sie über die verschiedenen Möglichkeiten der Berufsausbildung, 

die Ihre Kinder haben, und dies in elf verschiedenen Sprachen. Nehmen Sie auch Ihre Töchter 

 

der Praxis haben Antworten auf Fragen wie «Wie und wo bekomme ich eine Lehrstelle?», «Was 

mache ich nach der Lehre?», «Wie kann ich mich nach der Lehre weiterbilden?», «Welche Berufsschule 

besuche ich?» oder «Wieviel verdiene ich?». 

 

 

Peter Malama 

19

20 

integration 

bALotI – onLIneHILfe In 

vIeLen SPrAcHen für 

dIe InteGrAtIon 

um was geht es? 

In der Schweiz ansässige Migrantinnen und Migranten haben 

nur sehr eingeschränkt die Möglichkeit, sich politisch aktiv zu 

betätigen. Hier besteht ein Defizit, besonders wenn man daran 

denkt, dass bei einer allfällig erfolgten Einbürgerung nach einer 

Wartezeit von 12 Jahren auf Knopfdruck politisches Interesse 

und eine Vertrautheit mit den politischen Institutionen des politischen 

Systems der Schweiz vorhanden sein soll. Wahrscheinlicher 

ist es, dass in diesen 12 Jahren das Interesse an Schweizer 

Politik abhanden kommt. 

unterstützt durch den Integrationskredit des bundes 

Was wollen wir? 

Migrantinnen und Migranten in der Schweiz sollen eine Möglichkeit 

erhalten, sich konkret mit dem politischen System der 

Schweiz auseinanderzusetzen. Auf unserer Plattform lässt sich 

direkte Demokratie in mehreren Sprachen trainieren. 

Mit baloti.ch leisten wir somit einen Beitrag zur politischen Integration. 

Mit Hilfe von Online-Umfragen wollen wir zudem die 

politischen Einstellungen und das Stimmverhalten von Migranten 

in der Schweiz ergründen. 

Wer sind wir? 

Das Projekt baloti.ch wird von einem interdisziplinären Team 

am Zentrum für Demokratie Aarau in Zusammenarbeit mit der 

Universität Neuenburg durchgeführt. Diversifizierte Projektpartnerschaften 

unterstützen die Verbreitung in allen Landesteilen. 

Kontakt: info@baloti.ch 


bALotI – ndIHMë onLIne 

në SHuMë GjuHë Për 

InteGrIM 

Për çka është fjala? 

Emigrantët e vendosur në Zvicër i kanë mundësinë e kufizuar 

për të vepruar politikisht në mënyrë aktive. Këtu ka 

një deficit, sidomos kur kujton se me marrjen e shtetësisë 

që ndodh pas një periudhe pritjeje prej 12 vjetësh, automatikisht 

duhet të jetë prezent interesimi politik dhe njohja e 

institucioneve dhe sistemit politik të Zvicrës. Shumë më e 

mundshme është që për 12 vite të humbet interesimi në 

politikën zviceriane. 

Mbështetur nga krediti integruese i federatës (Integrationskredit 

des bundes) 

çfarë duam ne? 

Emigrantëve në Zvicër duhet tu jepet mundësia që të ballafaqohen 

në mënyrë konkrete me sistemin politik. Në platformën 

tonë demokracia e drejtpërdrejtë mund të trajnohet 

në disa gjuhë. Kështu me baloti.ch japim ne një kontribut 

për integrimin politik. 

Gjithashtu nëpërmjet sondazheve online dëshirojmë të 

shqyrtojmë qëndrimet politike dhe sjelljen e votimit të emigrantëve 

në Zvicër. 

kush jemi ne? 

Projekti baloti.ch është realizuar nga një ekip ndërdisiplinor 

në Zentrum für Demokratie Aarau në bashkëpunim me 

Universitetin Neuchâtel (Neuenburg). Partneritet e ndryshme 

të projektit mbështesin përhapjen në të gjitha pjesët e 

vendit. 

Kontakt: info@baloti.ch


erStAunLIcHe ALLIAnZ 

GeGen juGendArbeItSLoSIGkeIt 

Die Frage, ob die Credit Suisse (CS) damit 

das seit der Finanzkrise angekratzte 

Image der Banken etwas aufpolieren 

will, wollte Dirk Büchi, Corporate Citizenship 

Credit Suisse, gegenüber swissinfo. 

ch nicht beantworten und verwies auf 

die CS-Pressemitteilung. 

Als Beitrag zur langfristigen Förderung 

des Bildungs- und Werkplatzes 

Schweiz engagiere sich die CS für die 

Verbesserung der Berufschancen von 

Jugendlichen, heisst es darin. Im Rahmen 

dieses gesellschaftlichen Engagements 

wolle die CS mithelfen, möglichst 

vielen Jugendlichen zu einem 

regulären Arbeitsverhältnis zu verhelfen. 

ein Projekt, kein Sponsoring 

„Es mag vielleicht erstaunen, dass Credit 

Suisse dem Hilfswerk der Sozialdemokratischen 

Partei und den Gewerkschaften, 

also einem linken Hilfswerk, ein Mandat 

für ein solches Programm erteilt und es 

finanziert“, sagt Yves Ecoeur, Sekretär 

der regionalen SAH-Vereine, gegenüber 

swissinfo.ch. 

„Für uns ist dies jedoch wichtig. Es ist 

kein Sponsoring, sondern ein Projekt. 

Wir können etwas tun gegen die Jugendarbeitslosigkeit. 

Und seit mehr als 

20 Jahren unterstützen, beraten und begleiten 

die verschiedenen SAH-Regionalvereine 

Jugendliche auf Arbeitssuche“, 

so Ecoeur. „Das Mandat der CS sehen 

wir deshalb auch als Anerkennung für 

unsere Arbeit.“ Berührungsängste oder 

Befürchtungen einer gewissen finanziellen 

Abhängigkeit von der Grossbank 

habe das SAH nicht gehabt. Es gebe 

nichts in der Zusammenarbeit mit der 

CS, das die Autonomie der SAH-Arbeit 

beeinträchtige. 

Natürlich sei das Projekt auch eine Marketingsache 

der CS – die Bank übernimmt 

soziale Verantwortung. „Aber es 

ist auch ein Zeichen, dass der Bund 

und die Öffentlichkeit nicht genügend 

Geld zur Verfügung stellen für die Integration 

der Jugend, und wir sagen, es ist 

gut, dass sich die CS engagiert“, erklärt 

Ecoeur. Und die CS halte sich dabei im 

Hintergrund und lasse dem SAH freie 

Hand. 

coaching transition 2 

Im Frühjahr 2010 hatte die Credit Suisse 

das SAH-Netzwerk mit der Schaffung 

eines Programms beauftragt, das 

spezifisch auf Jugendliche ausgerichtet 

ist, die eine anerkannte Ausbildung abschliessen 

oder bereits abgeschlossen 

haben und ihre erste Arbeitsstelle suchen. 

Danach wurde das Projekt CT2 

entwickelt, was so viel bedeutet wie Coaching 

Transition 2, d.h. Coaching beim 

Übergang von der Ausbildung zum Arbeitsmarkt. 

Das Förderprogramm ist im September 

lanciert worden. Für die Teilnehmenden 

ist es kostenlos. Während vier Monaten 

werden diese bei der Stellensuche unterstützt 

und im Fall einer Anstellung in 

den ersten Monaten am Arbeitsplatz begleitet. 

„Die Coaches können Sozialarbeiter sein, 

aber sie müssen auch eine Ahnung davon 

haben, wie eine Firma aussieht, sie 

müssen nicht nur begleiten und betreuen, 

sie müssen auch den Arbeitsmarkt 

kennen, wissen, was der verlangt“, betont 

Ecoeur. Sie müssten die Stärken und 

Schwächen der Jugendlichen kennen. 

Wissenschaftliche Begleitung 

Am Programm beteiligen können sich 

jährlich 600 Jugendliche und junge Erwachsene. 

Ziel ist es, für 85 Prozent von 

ihnen eine Festanstellung zu finden. 

Danach soll das Projekt über den von 

der CS finanzierten Zeitraum hinaus (ab 

2013) nachhaltig etabliert werden. 

Alle von der CS im Rahmen ihrer Initiative 

„Gemeinsam gegen die Jugendar- 

bildung 

über 22‘000 jugendliche sind in der Schweiz auf Stellensuche. einige hundert sollen mit unterstützung des 

Schweizerischen Arbeiterhilfswerks (SAH) eine Stelle finden. finanziert wird das neuartige coaching-Projekt 

von der credit Suisse. die Grossbank lässt sich ihr engagement gegen jugendarbeitslosigkeit, für das sie mit 

insgesamt sieben organisationen zusammenarbeitet, 30 Millionen franken kosten. 

beitslosigkeit“ unterstützten Programme 

werden von der Fachhochschule Nordwestschweiz 

wissenschaftlich begleitet. 

Dies unter anderem mit dem Ziel, die 

„Best Practices“ der sieben von der CS 

ausgewählten Organisationen zu eruieren. 

Der Nationale Sekretär der SAH-Regionalvereine 

sieht darin keine Konkurrenz. 

„Es ist mehr ein Wettbewerb, und wir 

denken, wir sind gut. Aber andere haben 

auch gute Ideen, und das ist ein Ansporn 

für uns zu sehen, was die anderen 

tun“, so Ecoeur. „Darum finden wir die 

wissenschaftliche Begleitung durch die 

Fachhochschule sehr gut.“ 

Schwierige Arbeitsmarktlage für 

jugendliche 

Die Internationale Arbeitsorganisation 

(ILO) zählte Ende 2009 rund 81 Millionen 

arbeitslose Jugendliche (gegenüber 

620 Millionen berufstätigen Jugendlichen 

zwischen 15 und 24 Jahren), was 

einer Jugendarbeitslosenquote von 13% 

entspricht. Die Zahlen des Staatssekretariats 

für Wirtschaft (Seco) vom August 

2010 zu den arbeitslosen Jugendlichen 

(22‘499) illustrieren die Tragweite des 

Problems in der Schweiz. Obwohl das 

Niveau der Jugendarbeitslosigkeit in der 

Schweiz um einiges tiefer liegt als in anderen 

Ländern, präsentiert sich die Lage 

doch schwierig. 

Dies umso mehr, als die aktuelle 4. Revision 

des Arbeitslosenversicherungs- 

Gesetzes, die am 26. September zur 

Abstimmung gelangt, die Versicherungsleistungen 

für die Jugendlichen massiv 

einschränken würde, heisst es beim 

SAH. Vor diesem Hintergrund begrüsst 

das Hilfswerk der SP und der Gewerkschaften 

den Beitrag der Credit Suisse, 

„eines Hauptakteurs der Schweizer 

Volkswirtschaft“. 

Jean-Michel Berthoud, swissinfo.ch 

21

22 

këshilla 

Përcaktimi i profesionit 

Nëse shkon të kërkosh një vend për mësimin 

e profesionit/zejes, duhet që profesioni 

yt të jetë i përcaktuar. Më fjalë të 

tjera: ti e di çka dëshiron të bëhesh! Kjo 

është më rëndësi dhe të mundëson qëtë 

kërkosh një vend për të cilin je përcaktuar, 

dhe jo të orientohesh pa planifikuar 

fare, në vendin e pare që ta gjesh. 

Mbledhja e adresave 

Tani ti mund të sjellësh përvoja, se cilat 

ndërmarrje në profesionin tënd të 

dëshiruar ofrojnë një vend të lirë për 

mësimin e profesionit gjatë verës që 

vjen. Për këtë ti ke mundësi dhe mjete 

të ndryshme në disponim: 

• Në Këshillimorën për Profesione do të 

gjesh lista të ndërmarrjeve të cilat kanë 

mundësi t’i shkollojnë nxënësit/et në profesionin 

e dëshiruar. 

• Në internet janë të dhëna vendet e lira 

për mësimin e profesionit. 

• Vende të lira për mësimin e profesionit 

mund të gjësh në revista falas dhe gazeta 

ditore. 

• Shumë nxënës dhe nxënëse vijnë deri 

te një vend i lirë për mësimin e profesionit, 

përmes të njohurve ose të afërmve. 

Shfrytëzoni lidhjet dhe miqësitë e 

mundshme. 

kontakto 

Tani i ke adresat e përshtatshme. 

Lajmërohu te ndërmarrjet të cilat faktikisht 

kanë vende të lira. 

Shfrytëzo për kontakt të parë telefonin, 

ose shko vetë atje. Pastaj, në rastin e 

përshtatshëm pyet se si mund të konkurrosh. 

Mënyrat e paraqitjes ndryshojnë 

nga ndërmarrja në ndërmarrje. 

Një ndërmarrje e dëshiron një kërkesë 

me shkrim, ndërsa një tjetër dëshiron që 

të njoh drejtpërdrejt. Me rëndësi është 

që të konkurrosh ashtu si ata kërkojnë. 

konkuro 

Një kërkesë me shkrim heret apo vonë 

kërkohet nga të gjitha ndërmarrjet. Ka 

rregulla të qarta, se si duhet të duket 

një shkresë e tillë dhe çka përmban ajo. 

Ti ke mësuar në shkollë apo ndoshta 

nga prindërit e tu, se si konkurohet me 

shkrim. Nuk je i/e sigurt, kërko ndihmën 

e domosdoshme, p.sh. në këshillimorën 

për profesione. Këtu mund të këshillohesh 

dhe mund të marrish shembuj të 

ndryshëm, se si konkurrohet me shkrim. 

Një këshillë: Mundësisht konkurro në 

shumë vende njëkohësisht. Kështu do 

t’i zmadhosh shanset tua për gjetjën e 

një vendi për mësimin e profesionit. 

Mbaj evidencë 

Është e arsyeshme që ta mbash një kontroll 

mbi të gjitha aktivitetet e konkurrimeve 

të bëra. Më së miri është që për 

këtë qëllim të bësh një listë, në të cilën 

do të shënosh së kur ke konkuruar, se 

Secili kanton e ka së paku një Këshillimore 

për Profesione caktuar ndonjë 

takim apo deri kur do të informohesh. 

Kështu ti e din çdo herë se çka është 

e kryer, prej kujt pret përgjigje dhe kur 

mund të pyesësh. 

Zotëro provimet dhe bisedat 

Gjithnjë e më shumë ndërmarrje dhe 

organizata kërkojnë që të bësh një test 

të aftësisë. Informohu se si duket ky 

test në profesionin e dëshiruar dhe çka 

kërkohet.Kur të vish deri tek zgjedhja e 

ngushtë, kryepunëtori/ja do të dëshiroj 

që të njohë personalisht. Përgatitu me 

kohë për këtë bisedë prezantuese. 

Paramendoj pyetjet dhe përgjigjet e 

mundshme. Nëse je i /e pa sigurt, bisedo 

me ndokënd. Përshtypja që u mbetet 

nga kjo bisedë prezantuese, luan një rol 

shumë më rëndësi. Për këtë paraqitu sa 

më mirë, tregohu i interesuar dhe i motivuar. 


kërkIMI I vendIt të MëSIMIt të 

ProfeSIonIt- SI të bëHet Më Së MIrI? 

Përballo refuzimet 

Situata për kërkimin e vendit për mësim 

të profesionit në shumë profesione, 

është e vështirë. Për këtë duhet të llogaritësh 

edhe me refuzime të kërkesave 

tua. Mos lejo në asnjë mënyrë që të demoralizohesh. 

Qëndro aty dhe përpiqu edhe më tutje. 

Kërko arsyet e refuzimit. Ndoshta ke 

mundësi që në të ardhmen të përmirësosh 

diçka dhe kështu të rrisësh shanset 

për sukses. 

bëhu fleksibil 

Mos këmbëngul vetëm për një profesion. 

Ndoshta në profesionin e dëshiruar 

nuk do të gjesh vend përmësimin e profesionit. 

Atëherë është më rëndësi që për zgjedhje 

tjera të jesh i/e hapur. Nëse përkundër 

përpjekjeve të mëdha, një kohë të 

gjatë nuk ke gjetur vend në profesionin 

e dëshiruar, është e domosdoshme që 

situatën ta analizosh me kujdes. Kërko 

mundësitë në ndonjë profesion të 

përafërt, një vit kalimtar, një praktikë, 

një vit shkollimi gjuhësor etj. 

Reago më kohë mblidh informata ose 

kërko ndihmë të nevojshme. Bisedo 

gjithsesi me këshilltarin ose këshilltaren 

dhe planifiko veprimet e mëtutjeshme. 

Kështu, ti do të jesh një hap më afër zgjedhjës 

së profesionit. 

Adresat mund të merren në shkollë, në 

komunën tuaj, apo në internet: 

www.svb-asosp.ch 

Këshillimorja për Profesione dhe Qendra 

informative për Profesione ÇiP 

është shpesh e njohur me një emër të veçantë 

ose me një shkurtesë: 

Gjermanisht biZ, Laufbahnzentrum 

Frëngjishti oP, oSP, oroSP, Cio, CiP, 

ooFP 

italisht orientamento, uoSP


LeHrSteLLenSucHe: 

WIe GeHSt du AM beSten vor? 

berufsziel klären 

Wenn du auf Lehrstellensuche gehst, 

sollte deine Berufswahl abgeschlossen 

sein. Mit anderen Worten: Du weisst, 

was du werden möchtest! Das ist wichtig 

und erlaubt dir, gezielt zu suchen und 

nicht planlosnach der erstbesten Lehrstelle 

zu greifen. 

Adressen auftreiben 

Jetzt kannst du in Erfahrung bringen, 

welche Betriebe in deinem Wunschberuf 

eine offene Lehrstelle für den nächsten 

Sommer anbieten. Dazu stehen dir 

verschiedene Möglichkeiten und Hilfsmittel 

zur 

verfügung: 

• bei der berufsberatung1 findest du Listen 

von betrieben, die Lehrlinge im gewünschten 

beruf ausbilden dürfen. 

• im internet sind freie Lehrstellen abrufbar. 

• in tageszeitungen und Gratisanzeigern 

findest du Lehrstellenangebote. 

• Viele Schülerinnen und Schüler kommen 

über bekannte oder Verwandte zu 

einer Lehrstelle. Nutzedie vorhandenen 

beziehungen. 

kontakt aufnehmen 

Jetzt hast du geeignete Adressen. Erkundige 

dich nun bei den Betrieben, 

ob tatsächlich eine Lehrstelle frei ist. 

Benütze für diesen ersten Kontakt das 

Telefon oder geh selber vorbei. Frag im 

positiven Fall weiter, wie du dich nun 

bewerben sollst. Dies kann von Betrieb 

zu Betrieb variieren. Die eine Firma will 

eine schriftliche Bewerbung, eine andere 

möchte dich vielleicht gleich persönlich 

kennen lernen. Wichtig ist auf jeden 

Fall, dass du dich so bewirbst, wie dies 

der Betrieb verlangt. 

Sich bewerben 

Eine schriftliche Bewerbung wird früher 

oder später eigentlich von jedem Betrieb 

verlangt. Es gibt klare Regeln, wie so ein 

Schreiben auszusehen hat und was es 

beinhaltet. Du hast in der Schule oder 

vielleicht von deinen Eltern gelernt, wie 

man sich schriftlich bewirbt. Wenn du 

unsicher bist, hole dir die nötige Hilfe. 

Zum Beispiel bei der Berufsberatung. 

Hier wirst du beraten und kannst Musterbeispiele 

für die schriftliche Bewerbung 

beziehen. Und noch ein Tipp: 

Bewirb dich wenn immer möglich an 

mehreren Orten gleichzeitig. Du vergrösserst 

damit deine Chancen auf eine 

Lehrstelle. 

überblick behalten 

Es ist sinnvoll, wenn du eine Kontrolle 

über deine ganzen Bewerbungsaktivitäten 

führst. Am besten 

erstellst du zu diesem Zweck eine Liste, 

in der du notierst, wann du dich beworben 

hast, ob dir ein 

Termin genannt wurde und bis wann 

man dir Bescheid geben will. So weisst 

du immer, was erledigt ist, von wem du 

noch eine Antwort erwartest und wann 

du nachfragen darfst. 

Prüfungen und Gespräche 

meistern 

Immer mehr Betriebe und Verbände 

verlangen, dass du eine Eignungsprüfung 

machst. Erkundige dich, wie dies 

in deinem Wunschberuf aussieht und 

was verlangt wird. 

Wenn du in die engere Auswahl kommst, 

will dich der Chef oder die Chefin persönlich 

kennen lernen. Bereite dich auf 

dieses Vorstellungsgespräch vor. Überlege 

dir mögliche Fragen und Antworten. 

Bist du unsicher, besprich dich mit 

jemandem. Der persönliche Eindruck, 

den du bei diesem Gespräch hinterlässt, 

spielt eine wichtige Rolle. Verkauf 

dich deshalb gut! Zeige dich interessiert 

und motiviert. 

Absagen verkraften 

berufswahl 

Die Lehrstellensituation ist in vielen Berufen 

schwierig. Du musst deshalb auch 

mit Absagen auf deine. Bewerbungen 

rechnen. Lass dich davon keinesfalls 

entmutigen. Bleib dran und halte deine 

Anstrengungen aufrecht. Erkundige 

dich allenfalls nach den Gründen der 

Absagen. Möglicherweise kannst du in 

Zukunft etwas verbessern und damit 

deine Chancen auf einen Erfolg erhöhen. 

flexibel bleiben 

Versteife dich nicht auf einen einzigen 

Beruf. Vielleicht findest du in deinem 

Wunschberuf keine Lehrstelle. Dann ist 

es wichtig, dass du für andere Lösungen 

offen bist. Wenn sich die gewünschte 

Lehrstelle trotz grosser Anstrengung 

über längere Zeit hinweg nicht einstellt, 

ist es notwendig, die Situation sorgfältig 

zu analysieren. 

Prüfe die Möglichkeit einer Lehre in verwandten 

Berufen, eines Zwischenjahres, 

eines Praktikums, eines Sprachjahres 

usw. Reagiere rechtzeitig und hole 

dir die entsprechenden Informationen 

oder die notwendige Hilfe. Besprich 

dich allenfalls mit deinem Berufsberater 

oder deiner Berufsberaterin und plane 

dein weiteres Vorgehen. 

So kommst du in der Berufswahl einen 

Schritt weiter. 

Jeder Kanton hat mindestens eine berufsberatung. 

Die Adressen bekommst du in der Schule, 

bei der Gemeinde oder unter: 

www.svb-asosp.ch 

Die berufsberatung ist oft besser bekannt 

unter einem speziellen Namen oder unter 

einer Abkürzung: 

in der deutschsprachigen Schweiz biZ, 

Laufbahnzentrum 

in der französischsprachigen Schweiz 

oP, oSP, oroSP, Cio, CiP, ooFP 

in der italienischsprachigen Schweiz orientamento, 

uoSP 

23

24 

soziales 

Die 14- bis 20-Jährigen sind häufig Opfer 

von körperlicher, psychischer oder sexueller 

Gewalt - überwiegend innerhalb ihrer 

eigenen Familien. Einige fliehen auch 

vor Zwangsehen. Im Mai schockierte in 

Zürich der Fall der 16-jährigen Swera. 

Sie war von ihrem Vater mit der Axt erschlagen 

worden - ein Fall von so genanntem 

Ehrenmord. Die gut integrierte 

Tochter hatte Konflikte mit ihren aus 

Pakistan eingewanderten Eltern. Solche 

Fälle seien rar, sagt Karin Aeberhard, Ko- 

Direktorin des Mädchenhauses Zürich. 

„Diese tragische Geschichte wäre ein 

typischer Fall für unser Haus gewesen. 

Doch oft können die jungen Frauen Hilfe 

erhalten, bevor die Situation derart eskaliert.“ 

Das Mädchenhaus besteht aus einem 

Wohnteil und einem Beratungsbüro 

inklusive 24-Stunden-Telefondienst. Der 

Wohnort wird aus Sicherheitsgründen 

geheim gehalten. In 2009 haben 292 

Mädchen im Alter zwischen 14 und 17 

Jahren Rat und Beistand erhalten - 10% 

mehr als im Vorjahr. Zwei Drittel der 

Mädchen stammen aus Einwandererfamilien. 

Das Haus nahm 54 Mädchen 

auf. Gleich viele mussten abgewiesen 

werden, weil die Wohnkapazitäten überbelegt 

waren. Vermehrte Aufmerksamkeit 

seitens der Behörden sei einer der 

Gründe, weshalb die Beratungen zugenommen 

hätten, so Aeberhard. „Anderseits 

nehmen die Mädchen heute diesen 

Dienst eher in Anspruch.“ 

Gewalt und keine freiheit 

Viele dieser Mädchen haben körperliche 

oder psychische Gewalt erfahren. 

Oft haben sie ohnehin keine grosse 

persönliche Freiheit, nach der Schule 

müssen sie sofort nach Hause, wo sie 

im Haushalt helfen. „Die Mädchen sind 

besonders dann betroffen, wenn sie in 

die Pubertät kommen und Kontakt mit 

Jungen haben, wogegen sich die Eltern 

sträuben“, sagt Aeberhard. „Wir haben 

Mädchen, denen von der Familie mit der 

Rückschaffung in die Heimat gedroht 

wird, falls sie nicht parieren. Sogar wenn 

sie in der Schweiz geboren und aufge- 

wachsen sind.“ Oder es wird ihnen eine 

Zwangsehe mit einem unbekannten 

Mann angedroht. Oft führe der Vater 

die Strafen aus, und die Mutter wage es 

nicht, einzugreifen. Auch ältere Brüder 

mischten sich dabei ein. „Wenn das 

Mädchen es nicht mehr aushält, vertraut 

sie sich einer Freundin, einer Lehrperson 

oder einem Sozialarbeiter an. Diese 

bringen dann das Mädchenhaus ins 

Spiel.“ 

Sicherheit für drei Monate 

Das Mädchenhaus bietet für drei Monate 

vorübergehende Sicherheit. Diese 

Zeit ist für die Kinder oft eine Zeit 

gefühlsmässiger Verunsicherung, wie 

die folgenden Zeilen einer Bewohnerin 

illustrieren: „Ich habe Angst, am 

Abend einzuschlafen und den nächsten 

Tag nicht mehr zu erleben. Ich fürchte 

Kreuzungen, an denen ich den falschen 

Weg einschlagen könnte. Ich fürchte 

Entscheidungen, die ich bald wieder 

bereuen könnte. Ich habe Angst, meine 

Schwäche, Liebe, mein Verständnis 

und mein schlechtes Gewissen zu zeigen.“ 

Während der drei Monate berät 


HILfe für MädcHen In ScHWIerIGkeIten 

die Anzahl Mädchen und junger frauen, die sich an das Mädchenhaus Zürich wenden, wächst. das Haus ist die 

einzige Institution dieser Art in der Schweiz. 

sich das Mädchenhaus mit den zuständigen 

Behörden, ob das Kind eventuell 

nach Hause zurückkehren könnte, 

möglichst mit einem Bestand, der den 

Prozess begleitet. Ist das nicht möglich, 

wird anderswo ein Unterkommen organisiert. 

Rund die Hälfte der Mädchen, die 

2009 im Mädchenhaus Zuflucht suchten, 

sind nach Hause zurückgekehrt. 

behördliche Hilfe 

Im Anschluss an den Mordfall Swera 

kamen in Zürich Fragen auf, über den 

Umgang der Behörden mit diesem Fall. 

Denn die Familie war der Sozialhilfe 

bekannt gewesen. Im Allgemeinen, so 

Aeberhard, bräuchten die Mädchen 

unterschiedliche Hilfeleistungen. Einige 

Sozialdienste in den Städten seien zwar 

imstande, gute Ratschläge zu erteilen. 

Doch die Behörden in kleineren Gemeinden 

hätten viel weniger Erfahrung 

in diesem Bereich, und „die Unterstützung 

lässt deshalb zu wünschen übrig“. 

Auch gebe es keine landesweite 

Organisation, die sich um solche Probleme 

kümmern würde. Man überlasse dies 

den Kantonen und Gemeinden. Laut 

Aeberhard hat die Sensibilisierung für 

dieses Anliegen oberste Priorität, damit 

Öffentlichkeit und Behörden wüssten, 

wie sie helfen sollten. Besonders nützlich 

wäre die Präventionsarbeit in Schulen, 

damit betroffene Mädchen wüssten, 

wohin sie sich wenden könnten und 

welches ihre Rechte seien. Auch die 

Finanzen seien ein Thema: „Es ist zuwenig 

Geld vorhanden, und die Mädchen 

werden zu schnell wieder in ihre 

Familien zurückgebracht, obschon die 

Konfliktsituation dieselbe geblieben ist. 

Oder sie werden irgendwo platziert, wo 

es günstiger, aber vielleicht nicht besser 

ist für sie,“ sagt Aeberhard. „Das ist ein 

grosses Problem, das die nächsten Jahre 

bestehen bleibt.“ 

Isobel Leybold-Johnson, Zürich, swissinfo. 

ch (Übertragung aus dem Englischen: 

Alexander Künzle)


25

26 

shëndetësi 

çrreGuLLIMet MenStruALe 

çdo ndryshim i skemës normale te menstruacioneve tek një femër quhet çrregullim menstrual. 

Dr. Linda Cara- Kelmendi 

lcara@live.com 

Organet reproduktive - mitra (uterusi) është 

organ në formë dardhe e vendosur në mes të 

fshikëzës urinare dhe zorrës së trashë. Përbëhet 

nga dy pjesë - trupit dhe qafës. Nga të 

dy anët e mitrës gjenden vezoret dhe vezëpërçuesit 

(tubat e Fallopit).Vezoret janë organe në 

të cilat prodhohen vezët, me nga 200.000 deri 

400.000 folikule. Shtresa apo muri i brendshëm 

i mitrës quhet endometrium, shtresat e të 

cilit nëse femra nuk është shtatzënë, shkoqiten 

dhe dalin si një pjesë e gjakut menstrual së 

bashku me gjakun dhe sekretin e mitrës. 

Fazat dhe karakteristikat e menstruacioneve 

Menstruacioni i parë (menarha) zakonisht paraqitet 

në moshën prej 12 deri 13 vjet. Hulumtimet 

më të reja, megjithatë, tregojnë se, 

sot, femrat më herët hyjnë në pubertet. Pesha 

e madhe është faktor i rrezikut për shfaqjen e 

pubertetit të hershëm. 

Kohëzgjatja e ciklit menstrual. Gjatë vitit të 

parë deri në dy vite mundet me qenë e ndryshueshme 

dhe jo e rregullt. Pas kësaj kohe 

cikli fillon të stabilizohet dhe të zgjas diku rreth 

28 ditë. Megjithatë, cikli normal mund të zgjas 

edhe 20 deri 40 ditë. Mosha është faktor i rëndësishëm 

për ndryshimet e ciklit. Përafërsisht 

cikli zgjatë 33 ditë tek fermat më të reja se 21 

vjet dhe, 26 ditë tek 40-vjeçaret. Cikli zgjatet 

në moshën 46 vjeçare dhe mbërrin përafërsisht 

31 ditë në moshën 49 vjeçare. Femrat që 

konsumojnë alkool rregullisht i kanë ciklet më 

të shkurta, gjersa femrat me peshë më të vogël 

dhe ato që merren me sport, më të gjata. 

Kohëzgjatja e gjakderdhjes. Gjakderdhja te 

femrat e moshës së re përafërsisht zgjatë 6-7 

ditë. Pas moshës 21 vjeçare gjakderdhja zgjatë 

5- 6 ditë deri në menopauzë. Megjithatë, 

vlen të përmendet se rreth 5% e femrave të 

shëndosha kanë gjakderdhje më të shkurtë se 

4 ditë, dhe 5% më gjatë se 8 ditë. Femrat me 

peshë më të vogël sidomos ato që konsumojnë 

duhanin gjakderdhin më shumë, gjersa ato që 

merren me sport, më pak. Femrat që përdorin 

spiralen (mjet kontraceptiv) zakonisht kanë 

gjakderdhje më të gjatë. 

Ndërprerja e menstruacioneve. Menstruacionet, 

natyrisht, ndërpriten gjatë kohës së 

shtatzënisë. Disa femra vazhdojnë të kenë 

gjakderdhje jo të rregullta gjatë tremujorit të 

parë të shtatzënisë. Gjakderdhjet e tilla mund 

të jenë kërcënim i dështimit (abortit), prandaj 

duhet patjetër t’i drejtohen mjekut. Gjatë kohës 

së gjidhënies femra rrallë mund të ketë ovulim 

8 javë pas lindjes. Pas këtij intervali menstruacionet 

zakonisht rikthehen dhe femra prapë 

është fertile (mund të mbetet shtatzënë). Menopazua 

është ndërprerja e menstruacioneve 

e cila zakonisht shfaqet diku rreth moshës 51 

vjeçare, gjersa tek femrat që konsumojnë duhanin 

edhe më herët. 

Çfarë janë çrregullimet menstruale? 

Amenorreja është mungesa e menstruacioneve. 

Dallojmë amenorrenë primare, atëherë kur 

fare nuk është paraqitur,dhe sekondare, kur 

menstruacionet në fillim kanë qenë të rregullta 

por më vonë janë çrregulluar apo kanë munguar 

fare. Amenorreja konsiderohet atëherë 

kur menstruacionet nuk paraqiten së paku 3 

cikle. Femrën te e cila menstruacionet nuk 

janë paraqitur deri në moshën 16 vjeçare duhet 

dërguar te mjeku si dyshim në amenorrenë 

primare Ciklet e rralla dhe jo të rregullta (oligomenorreja) 

janë mjaftë të shpeshta në pubertetin 

e hershëm dhe nuk janë për tu shqetësuar. 

Poashtu, gjakderdhja është e ndryshme, dikush 

gjakderdhë më pak e dikush më shumë. 

Ndonjëherë gjakderdhja mund të mungoj fare, 

gjersa në muajin e ardhshëm të jetë më e madhe, 

që me siguri është pasojë e mungesës së 

ovulimit në ciklin paraprak. Brengosëse është 

nëse ciklet zgjasin më pak se 21 ditë, dhe 

gjakderdhjet më gjatë se 8-10 ditë ose, ciklet 

dukshëm ndryshojnë gjatë disa muajve. Këto 

raste tregojnë një problem me ovulimin. 

Menorragjitë (gjakderdhjet e shumta). Gjakderdhjet 

e mëdha ose menoragjitë paraqiten 

te 9% deri 14% te të gjitha femrat dhe mund 

të jetë pasojë e shumë problemeve. 

Dismenorea (ngërçet e forta menstruale). Te të 

gjitha femrat gjatë gjakderdhjes paraqiten kontrakcionet 

(ngërçet) e mitrës, por te disa mund 

të jenë më intensive dhe më të shpeshta. Në 

ato raste flasim për dismenorenë (menstruacionet 

e dhimbshme). 

Cilët janë shkaktarët 

e menstruacioneve të çrregullta? 

Shkaktarët e amenorresë (mungesa e menstruacioneve). 

Te adoleshentet nevojitet një kohë 

që ovulacioni të stabilizohet, e ndonjëherë 

gjakderdhjet edhe ndalen për disa muaj. Çdo 

herë që menstruacionet mungojnë, duhet vërtetuar 

a bëhet fjalë për shtatzëni apo jo, edhe 

pse secila situatë me stres, madje edhe brenga 

për shtatzëni, mund të ndikoj në mungesën 

e gjakderdhjes. 

Ushtrimet e tepërta dhe ndryshimi i peshës 

trupore. Besohet se ushtrimet trupore të tepërta 

(psh., vrapimi për 20 orë gjatë javës disa 

muaj) ndikon në zvogëlimin e hormoneve seksuale 

dhe si pasoj çrregullimi i menstruacioneve. 

Poashtu pesha e madhe trupore ndërlidhet 

me këto çrregullime, pasi që dihet se një sasi 

e estrogjenit prodhohet edhe në indin dhjamor 

dhe kjo mund të ndikon në ciklin menstrual. 

Sindromi i vezoreve policistike. Ky sindrom 

paraqitet të 6% e femrave dhe është rezultat 

i asaj që vezoret formojnë sasi të mëdha të androgjenëve 

(hormoneve mashkullore) sidomos 

testosteronit. Formimi i rritur i androgjenëve 

sjellë deri te koncentrimi i lartë i HL (hormonit 

luteinizues) dhe koncentrim të zvogluar HFS 

(hormonit folikulostimulues), prandaj folikulet 

nuk mund të prodhojnë vezë të pjekur. Kur fo- 


likulet nuk mund të prodhojnë veze, ato fryhen 

me lëng dhe shndërrohen në ciste. 

Koncentrimi i rritur i prolaktinës. Hormonin 

prolaktin e prodhon hipofiza e cila stimulon 

prodhimin e qumështit të nënës. Koncentrimet 

e larta të prolaktinës te femrat që nuk 

janë shtatzëne mund të inhibojë ovulimin 

dhe në këtë mënyrë të shkaktoj amenorrenë. 

Disa barëra, duke përfshirë edhe mjetet orale 

kontraceptive (tabletat) dhe disa antipsikotik, 

mund ta risin koncentrimin e prolaktinës. 

Shkaktarët tjerë. Terapia e karcinomës mund 

t’i shkatërrojë folikulet dhe çrregullon funksionin 

e vezoreve. Sindromi Turner është çrregullim 

i rrallë gjenetik te i cili mungon kromozomi 

x, prandaj nuk zhvillohen vezoret funksionale. 

Problemet me gjëndrën tiroide, qoftë si pasojë 

e prodhimit të rritur (hipertiroidizmi) apo të 

zvogëluar (hipotiroidizmi) mund ta ndërprejnë 

ciklin.Sinroma Cushing (çrregullim i gjëndrës 

mbiveshkore), poashtu mund të shkakton 

amenorrenë. Shërimi i çrregullimeve menstruale 

(vetëndihma + mjeku i praksës së përgjithshme) 

Dieta. Rregullat e përgjithshme 

të ushqimit të shëndosh vlejnë për të gjithë, 

duke përfshirë pemët e freskëta dhe perimet 

dhe duke i ikur ushqimit jo të shëndosh (junk 

food). Disa ndryshime në ushqim 14 ditë para 

gjakderdhjes mund të ju ndihmojnë femrave 

me probleme të dhimbjeve menstruale. Te 

disa femra ndihmon evitimi i mishit të kuq dhe 

prodhimeve qumështore, kofeinës dhe alkoolit. 

Disa studime vërtetojnë se marrja e vitaminës 

B1 (tiaminës) ndikon në zvogëlimin e 

dhimbjeve menstruale. 

Aktiviteti fizik. Aktiviteti fizik është shumë i rëndësishëm 

për ruajtjen e shëndetit. Preferohet 

që aktiviteti fizik të mos jetë shumë energjik. 

Preparatet bimore. Preparatet në bazë bimore 

dhe çajet e ndryshme janë treguar efikas në 

zbutjen, madje edhe zhdukjen e simptomave 

të ndryshme gjatë ciklit menstrual. Çaji i 

kamomilit, majdanozit, mentës, janë treguar 

shumë efikas. 

Cilat barna përdoren 

gjatë çrregullimeve menstruale? 

Analgjetikët e zakonshëm. Josteroidet antiinflamator 

(NSAID). Josteroidet antiinflamator 

(NSAID) bllokojnë prostaglandinet (substancat 

qe rrisin kontrakcionet e mitrës). Posaçërisht 

janë efikas në zvogëlimin e gjakderdhjeve të 

mëdha dhe ngërçeve. Acidi acetilsalicinik 

është preparat antiinflamator që përdoret më 

së shpeshti por, janë edhe disa të tjerë, si (diklofeni, 

ketoprofeni, ibuprofeni) që jepen me 

recetë apo pa të. 

Paracetamoli zvogëlon nivelin e gonadotropinës 

dhe i estradiolit (lloj i estrogjenit) me çka 

mund të ndikohet në çrregullime menstruale. 

Në terapinë e çrregullimeve menstruale përdoret 

edhe terapia hormonale (mjetet kontraceptive 

orale, progesteroni etj.


njoHurI bAZë Për vItAMInAt 

Vitaminat janë një grup lëndësh kimike 

për të cilat janë shumë të nevojshme për 

trupin tonë. Detyra e tyre primare nuk 

është që të veprojnë vet, por të ndihmojë 

lëndët tjera kimike të kryejnë punën e 

tyre e cila është vendimtare për shëndetin 

ton. 

Keqpërdorimi i vitaminave mundë të 

jetë i dëmshëm për shëndetin. Ekspertët 

janë të shqetësuar për megadozat 

të cilat janë të pranishme në farmaci. 

Megadozat të disa vitaminave janë edhe 

helmuese. 

çka janë vitaminat? 

Mendojeni një makinë që ka nevojë për 

1.000 rrathë për të funksionuar. 

Një vitaminë mund të jetë një lidhje për 

të ndihmuar punën e gjithë makinës. 

Shkencëtarët i kanë identifikuar dhe iu 

kanë numra vitaminave për shkak se 

emrat e tyre të vërtetë janë zakonisht të 

gjatë dhe të komplikuar. 

Për shembull, vitamina B12 është cianokobalamin. 

Kur disa vitamina fillojnë 

me të njëjtën shkronjë, kjo do të thotë se 

ata janë të lidhur me njëri tjetrin. 

Dr. James Shoemaker, profesor në 

Shkollën Universitare të Mjekësisë në 

St. Louis, thotë se vitaminat janë pjesë 

e grupit të lëndëve ushqyese për të cilat 

trupi ka nevojë. 

Prandaj duhet t’i marrim vitaminat tona 

çdo ditë. 

Trupi i njeriut prodhon vetëm një vitaminë, 

atë D, dhe këtë e arrin me ndihmën 

e rrezeve të diellit. Trupi tregon 

mungesën e vitaminave me anë të urisë 

dhe ngadalëson metabolizmin, proceset 

kimike që zhvillohen në trup. 

Prandaj, Asociacioni Mjekësor Amerikan 

rekomandon vitamina shtesë në kohën 

kur dikush është në dietë dhe me konsum 

të ulët të kalorive. Vitaminat ndihmojnë 

punën e metabolizmit. 

Grupet e vitaminave 

Duhet të dini se ekzistojnë dy lloje të 

vitaminave: të tretshme në ujë: nga ky 

grup, trupi përdor atë për të cilën ka 

nevojë dhe nxjerrë pjesën tjetër përmes 

veshkave. Në përgjithësi trup nuk i ruan 

vitaminat e tretshme në ujë. Prandaj 

kemi nevojë t’i marrim ato përmes dietave 

ditore. 

Të tretshme në yndyra: këto vitamina 

kanë nevojë për mjedis yndyror për të 

kryer punën e tyre, prandaj ruhen në 

qelizat dhjamore. Shumë prej këtyre vitaminave 

mund të jenë helmuese. Vitaminat 

e ruajtura bashkë me vitaminat të 

cilat i merrni si megadozë mund të akumulohen 

në nivele helmuese. 

Ngaqë trupi përdor vitamina në sasi të 

shëndetësi 

Gjatë tërë kohës jemi të ballafaquar me informacione mbi vitaminat, por shtrohet pyetje a jemi ne mirë të informuar 

se çfarë roli kanë vitaminat për shëndetin tonë? 

vogla, shumë mjek rekomandojnë që të 

hani mirë ushqim ose të konsumoni multivitamina 

të prodhuara nga prodhues të 

njohur. Vitaminat nuk kalojnë nëpër të 

njëjtat analiza sikurse të barërat. Barërat 

para se të dalin ne treg duhet të kalojnë 

në shumë teste. Shumë institucione 

shëndetësore përkrahin idenë që një i 

rritur duhet të marrë një multivitaminë 

në ditë. Por, kjo nuk do të thotë se duhet 

të përdoret pas një diete të shëndetshme. 

Shumë njerëz përdorin vitaminat si bar- 

na, dhe kështu zakonisht përfundojë në 

megadozë. Për shembull, njerëzit marrin 

sasi të tepërta të vitaminës C për të 

shëruar ose për të shuar ftohjen, edhe 

pse shkencërisht nuk është e vërtetuar 

se kjo funksionon. 

Mjekët mund të rekomandojnë megadoza 

vetëm në rastet të mbikëqyrura nga 

vet ata, të cilët mund të jenë duke trajtuar 

mungesën e vitaminave. 

Për shembull, disa vjet më parë njerëzit 

përdornin doza të mëdha të vitaminës E 

si antioksidues. Më vonë studiuesit zbuluan 

se sasitë e tepërta shkaktojnë probleme 

me zemrën dhe rritje të rasteve 

të kancerit, veçanërisht të duhanpirësve 

dhe atyre që vuajnë nga diabeti. 

BB 

27

28 

këshilla 

vLerAt e një Gote verë 

një gotë verë ka më shumë vlera se sa mendojmë. Zhvillon trurin, mbron 

kujtesën, lufton qelizat kanceroze si dhe forcon imunitetin. Për më tepër, një 

gotë verë mund të konsumohet kurdo, në kohë dimri dhe vere. 

ushqen trurin 

Një nga vlerat më pozitive të verës ka të 

bëjë me zhvillimin e kujtesës. Një gotë 

verë bën gjithmonë mirë sepse jo vetëm e 

ushqen trurin, zhvillon kujtesën por dhe 

e mbron atë. Një sondazh bërë grave të 

moshës 70 vjeçe rezultoi më i suksesshëm 

për ato që konsumonin verë në krahasim 

me ato që nuk e pinin fare. Vera parandalon 

mpiksjen e gjakut dhe redukton 

inflamacionin e enëve të gjakut, ku secila 

prej tyre është e lidhur me sëmundjen e 

zemrës. Kështu ka shpjeguar Tedd Goldfinger, 

një nga studiuesit e universitetit të 

mjekësisë në Arizona. Alkooli gjithashtu 

duket se rrit edhe hdl-në, kolesterolin e 

mirë, që i duhet trupit. 

tretë kalori 

Studimet kanë treguar se njerëzit që pinë 

verë çdo ditë kanë një peshë trupore më 

të vogël, ( më të lehtë) se sa ata që e 

pinë me raste. Pirësit e moderuar kanë 

më pak yndyrë në trup, se ata që konsumojnë 

më pak pije. Alkooli mund të nxisë 

trupin tuaj për të djegur kalori ekstra. Kjo 

vlen sidomos pas 90 minutave pasi keni 

konsumuar një gotë të tillë. Birra duket se 

ka efekt të ngjashëm. 

forcon imunitetin e trupit 

Sipas një studimi britanik, ata që pinin 

afërsisht një gotë verë në ditë ishin më 

pak të prekshëm ndaj baktereve ‘Helicobacter 

pylori’, i cili shkakton gastrit dhe 

ulcerë të stomakut. Nëse konsumohet 

qoftë edhe një gjysmë gote do të kishte 

shumë rëndësi pasi trupi juaj mbrohet 

ndaj mikrobeve të salmonelës sidomos 

kur njerëzit janë të ekspozuar ndaj ushqimit 

të ndotur. 

Lufton qelizat kanceroze 

Një studim tjetër ka treguar se një gotë 

verë ndihmon në zhdukjen e qelizave 

kanceroze. Konkretisht kjo iu bë grave 

të cilat nuk kishin kancer. Pikërisht një 

gotë verë në ditë i ndihmonte ato që të 

luftonin qeliza të tilla kanceroze të paktën 

deri në 50 për qind. Studime të tjera në 

universitete të tjera të botës prodhuan re- 

zultate të ngjashme. Ekspertët dyshojnë 

se kjo mund të jetë për shkak të antioksidantëve, 

të cilët kanë përhapje të lartë 

të substancave antikanceroze që gjenden 

në verë. 

Stimulon ndërtimin e kockave 

Një tjetër arsye se pse duhet pirë vera 

është sepse ajo ndihmon në mënyrë të 

ndjeshme zhvillimin dhe ndërtimin e 

kockave. Ata që konsumojnë më tepër 

verë, sidomos gratë, kanë kocka më të 

forta se ata që nuk pijnë. Alkooli rrit nivelet 

e estrogjenit, hormone që ndihmojnë në 

prodhimin e kockave të reja dhe mbrojtjen 

e të tjerave. 

Parandalon diabetin 

Gratë të cilat janë në fazën e para menopauzës 

e që konsumojnë një ose dy gota 

verë në ditë kanë 40 për qind më pak gjasa 

se sa gratë që nuk pijnë të zhvillojnë 

diabetin e llojit Ndërkohë nga ana tjetër 

studimet kanë treguar se për arsye ende 

të paqarta vera zvogëlon rezistencën e insulinës 

te pacientët diabetikë. 


LexonI, Për 

t‘u dISPonuAr 

është si një terapi të lexosh faqet 

e një libri interesant. 

Duket si një këshille e çuditshme, por 

në ditët e sotme shumë terapeutë 

këshillojnë pacientet e tyre te lexojnë 

një libër për të luftuar ankthin dhe 

depresionin. 

Ne disa vende evropiane në shumë 

reparte spitalesh janë vendosur biblioteka. 

“Leximi është një ndihmë e 

çmuar në rrugën e shërimit, por jo 

vetëm të shërimit por ajo edhe mundë 

të ju qetësojë. 

Leximi mundë të ju ndihmojë që të 

kaloni më lehtë përditshmërinë. Dhe 

në fakt specialistet i këshillojnë pacientit 

një libër dhe më pas diskutojnë 

për të gjatë vizitës”. 

Ne një libër shihen më qartë emocionet, 

identifikohesh në vetë personazhet 

e rrëfyer. Merren distancat me 

vuajtjen tënde, dhe shihet vetvetja në 

mënyre me objektive. Kjo ndihmon 

për te gjetur rrugëdaljen dhe gjithashtu 

rritë vetëbesimin. 

Librat në të njëjtën kohë janë një pafundësi, 

nuk skadojnë kurrë dhe vendoset 

vetë se sa kohe do lexosh dhe 

kur. Kush ka ndonjë ide të erret për 

jetën mund të ndjehet me i lehtësuar 

me autorët që dinë ti përballojnë 

me të qeshur tragjeditë e jetës së 

përditshme. Dhe në faqet e një libri 

mund të gjesh gjithnjë një histori të 

ngjashme me atë që ju ndodhë ju në 

jetën personale. Mund të ketë ndodhur 

një ndarje, një tradhti, probleme 

me nënën, probleme me shefat, me 

fatin e keq. Sigurisht që librat nuk 

ndikojnë njëlloj te të gjithë njerëzit. 

Megjithatë është e padiskutueshme 

se libri përveç që mundë të ju ndihmoj 

te qetësohuni ajo i zgjeron juritë 

tuaja në fushat e ndryshme. Gjatë leximit 

, ndoshta gjeni edhe një shprehje 

të paharrueshme. 

Ndaj një libër duhet ta mbani gjithnjë 

me vete sepse është ilaçi i shpirtit dhe 

mund ta rilexoni sa here keni nevoje 

për t’u inkurajuar. 

albsuisse


Sekretet e një MArteSe të 

qëndrueSHMe dHe të LuMtur 

nuk ka njeri a libër që mund t’ju sigurojë që lidhja juaj do të jetë e suksesshme. Por, megjithatë këshillat nuk janë 

kurrë të tepërta. terapeutët e çifteve bashkëshortore u sjellin disa këshilla të dobishme. 

1. Mos e nënvlerësoni komplimentin 

Të paktën një herë në ditë thuajini partnerit 

tuaj bashkëshortor sesi vlerësoni 

dhe nderoni ndonjë gjë që ka bërë ai. Të 

gjithë janë të shpejtë kur duhet t’ia bëjnë 

me dije partnerit se ka gabuar ndonjë 

gjë, prandaj e njëjta gjë do të duhej të 

vlente edhe në rastet kur ai bën gjëra të 

mira. Fjalët si “faleminderit” dhe “më fal” 

mund të bëjnë shumë në përmirësimin e 

jetës bashkëshortore. 

2. Dëgjoni më shumë, flisni më pak 

Komunikimi nënkupton 85% të dëgjosh, 

e 15% të flasësh. Sa më shumë që 

të dëgjosh atë që thotë partneri, aq më 

shumë do të kënaqeni në komunikim me 

të. Dilni në shëtitje pa marrë celularët me 

vete, shikojeni në sy partnerin dhe vetëm 

dëgjojeni se çka thotë. Ai do të ndihet 

mirë kur ta shohë se jeni duke e dëgjuar 

me kujdes. 

3. Problemet e vogla lini anash 

Është krejtësisht në rregull që t’i lini anash 

problemet e vogla dhe të mos i përsëritni 

ato vazhdimisht. Mund të mendoni se 

qeSH, Se të bën MIrë 

Le të vëmë pak gëzim tek gjithçka që 

bëjmë. Le të kemi një ndjenjë të shëndoshë 

të humorit të mirë. Dhe të mos 

harrojmë se buzëqeshja është transmetuese! 

Ja ca gjëra që nuk i dini rreth buzëqeshjes: 

* Mesatarisht, një rritur qesh rreth 6.205 

herë në vit. Kjo do të thotë se ai qesh 

rreth 17 herë ne ditë. Nuk është shumë: 

fëmijët qeshin mesatarisht rreth 40 herë 

në ditë! Këtu duhet të rikujtojmë fjalët e 

M.Pritchart që thotë: “Nuk pushon së 

qeshuri sepse po plakesh, por plakesh 

sepse pushon së buzëqeshuri” 

* Sigurisht cdo moshë qesh me gjëra të 

ndryshme: fëmijët me surprizat që në 

moshën e tyre janë të shumta, adoleshentët 

me temat–tabu dhe me satirën 

e prindërve dhe të mësuesve, dhe të rriturit 

me lojnat verbale, satirën dhe, nëse 

jemi të pjekur mjaftueshëm, edhe me 

vetë veten tonë. 

* Një burrë që qesh fort, nxjerr frymën 

e tij nga mushkëritë me një shpejtësi që 

arrin 100 km në orë! 

* Shoqëria nuk është ë detyrueshme për 

të qeshur, por është vënë re se qeshim 

më tepër më të njëjtën shaka, nëse ajo 

bëhet në praninë e të tjerëve. Gjithashtu 

qeshim mesatarisht 30 herë më tepër 

kur jemi me shoqërinë se sa kur jemi 

vetëm. 

* E qeshura nuk është vetëm një privilegj 

njerëzor ( mjaft kafshë sikur brejtësit 

dhe majmunët qeshin). Por vetëm njeriu 

mund të dallojë përdorimet e ndryshme 

këshilla 

kjo nënkupton injorimin e gjërave kyçe në 

lidhje, por gaboheni. Çiftet e suksesshme 

gjithmonë pajtohen që t’i injorojnë problemet 

e vogla, të përditshme, meqë ato 

nuk ia vlejnë që të grindeni për to dhe të 

mbani inat. 

4. bëhuni i pari që lëshon pe 

Kur të paraqitet problemi, secili prej 

pjesëtarëve të çiftit pret që ai tjetri të kërkojë 

falje. Sa më shumë që prisni, bëheni 

aq më të nervozuar. Bëhuni ju ai i pari 

që kërkon largimin e kësaj gjendjeje të 

padurueshme. Kjo nuk dmth se ju duhet 

të dorëzoheni i pari, përkundrazi. Megjithatë, 

uji që rrjedh është gjithmonë më i 

pastër, sesa uji që rri në vend. 

5. Dashuria ia vlen që të luftoni për të 

Është normale që në martesë të vijë deri 

te konfliktet e ndryshme. Shumë njerëz 

përpiqen që të evitojnë konfliktet, duke 

u tërhequr në vetvete, apo thjesht, të 

heshtin. Nëse problemit i qaseni me 

mend dhe me kujdes, konflikti mund të 

jetë i dobishëm për lidhjen tuaj, duke i 

dhënë asaj energji të re. 

të së qeshurës: qeshim në mënyrë agresive, 

sarkazëm, erotikisht, miqësisht, në 

mënyrë mbrojtëse ( për të larguar stresin). 

* Grekërit e lashtë besonin se Gelondi 

(I qeshuri) së bashku me Pasionin dhe 

Kënaqësinë, ishin dhurata të Perëndeshës 

Afërditë kundrejt njerëzve. 

* Likurgu kishte ndërtuar një tempull në 

Spartë, ku adhurohej Gelondi (I qeshuri). 

Tempulli i Gelondit, ekzistonte gjithashtu 

edhe në qytetin e Thesalisë . Madje një 

herë në vit organizoheshin loja atletike 

publike në nder të tij. 

* Hipokrati besonte në vlerën kuruese të 

së qeshurës! 


29

30 

shpërndarja 

kanton Zürich 

Aeroport / ZH 

Në sportelet e 

agjensive turistike 

Discoteka rinora 4 

Riedmatstrasse 7, 

8153 Rümlang ZH 

budgetkredit.ch 

Untertor 8, 8400 Winterthur 

Fermo Food international GmbH 

Wehntalerstrasse 530, 

8046 Zürich – Affoltern 

ibo Coiffeur 

Schaffhauserstrasse 371, 


euro impexx 

Schaffhausserstrasse 136, 

8302 Kloten 

benex 

Leimbachstr. 25, 


Poly one Shop 

Zürcherstr. 102, 

8406 Winterthur 

Alima Supermarkt 

Schaffhauserstrasse 53, 

8152 Glattbrug 

Klubi Skënderbeu 

Hagenackerstrasse 4, 

8307 Effretikon 

Metro Supermarket 

Freisstrasse 8, 

8610 Uster 

Shala Company 

Schweizergasse 10, 


Shala Company, 

Marktgasse 56, 

8400 Winterthur 

Metro Sepermarket 

Bahnhofstrasse 271, 

8623 Wetzikon 

Laura impex 

Zürichstrasse 57, 8340 Hinwil 

Mansal GmbH 

Wallisellerstrasse 114, 

8152 Opfikon 

Maxim Merdan Market 

Feldstrasse 7, 

8953 Dietikon 

Frischmarkt urimi 

Stationstrasse 2, 

8155 Niederhasli ZH 

tatli Shop GmbH 

Winterthurerstrasse 520 


Dost Market 

Schaffhauserstrasse 442 

8050 Zürich/Seebach 

Delta Consulting GmbH 

Baumackerstrasse 24, 


Maxi Markt 

Zürcherstrasse 20, 

8952 Schlieren 

rinia Dancing 

Geissbüelstrasse 8, 

8604 Hegnau 

Mishtorja Ardival 

Marktgasse 17, 

8302 Kloten 

Verein Albanische 

bibliothek in der Schweiz 

Karstlernstrasse 14, 


Albanische Verein ilirët 

Florastrasse 14, 

8953 Dietlikon 

Klubi 28 Nëntori 

Albistrasse 33b, 8134 Adliswill 

Klubit «tetova» 

Albulastrasse 34, 8048 Zürich 

Aria Shop 

Schöneichstrasse 7, 


MS Finanz 

Badenerstrasse 697, 


Garage Sylaj 

Witzbergstraasse 5, 

8330 Pfäffikon ZH 

restaurant Morgenthal 

Hauptstrasse 37, 8632 Tann 

kanton thurgau 

Ardival Mishtore 

Weststrasse 25, 8570 Weinfelden TG 

Dedo Supermarkt 

Zürcherstrasse 95, 8500 Frauenfeld 

Mishtorja Limani 

Frauenfelderstrasse 95, 

9548 Matzingen - TG, 

kanton St. Gallen 

Klubi Goni 

Oberstrasse 89, 9000 St. Gallen 

Sunna Market 

Eisenbahnweg 30, 

9470 Buchs - SG 

SH.M.SH Atdheu 

Chriesiloeserstrasse, 

7310 Bad Ragaz SG 

Albanerverein 

Löwenstrasse 1, 

7310 Bad Ragaz 

Albanisch islamischer Verein 

Industriestrasse 40b, 

9400 Rorschach 

Albanischer Kulturverein 

Rehetobelstrasse 67, 

9016 St. Gallen 

Albanischer Verein iLiriA 

Rickenstr - 24, 9630 Wattwil 

Albanischer Verein 

Unnothstrasse 12, 

9430 St. Margrethen 

Albanischer Verein Flums 

Stöcklistrasse 5, 8890 Flums 

Albanisches institut 

Postfach 7, 9001 St. Gallen, info@ 

albanisches-institut.ch 

Caritas St. Gallen 

Teufenerstr. 11, 9000 St. Gallen 

informationsstelle für 

Ausländerinnen und Ausländer 

ARGE Integration Ostschweiz, Multergasse 

11, 9001 St.Gallen 

regionale Fachstelle integration 

Marktgasse 57, 9500 Wil 

kanton Schwyz 

Star Club 

Breitenstrasse 21, 8852 Altendorf, SZ 

Ausländerberatung KomIn 

Bahnhofgebäude, 6410 Goldau - SZ 

Veseli‘s Autoservice 

Franzosenstrasse 13, 6423 Seewen-SZ 

kanton Aargau 

i&C Handel GmbH 

Vorstadtstr. 32, 5722 Gränichen 

erion treuhand AG 

Postplatz 4, 5734 Reinach AG 

Gostivar Handels 

Industrieweg 32, 4852 Rothrist 

Klubi Shqiptar 

Dardanija & Garage Dujaka 

Bleiche - Areal 16, 4800 Zofingen 

Alko Swiss GmbH 

Aarauerstrasse 4, 5103 Wildegg - AG 

Disco Puls 

Industriestr. 40, 5600 Lenzburg 

Pizza Pass 

Hauptstr. 73a, 5737 Menziken 

Klubi Dukagjini, 

Dorfrain 9, 5702 Niederlenz 

Klubi iliria, 

Badstrasse 1a, 5737 Menziken 

Coiffeur Lindi, 

Luzernerstrasse 6, 4665 Oftringen 

Mentor Computers, 

Färbestrasse 12, 5734 Reinach 

Dora Versicherungen GmbH, 

Paulusstrasse 6, 4622 Egerkingen 

Coiffure 1002, 

Bergstrasse 6, 5210 Windisch AG 

Fami Shop, 

Lenzburgstrasse 43, Buchs AG 

Euro Garage, 

Rishaldenweg, 4852 Rothrist 

Möbel thema, 

Bodenackerstr. 69, 4657 Dulliken 

uSA boutique, 

Einkaufzentrum Tivoli, 8957 Spreitenbach 

Klubi „Gjergj Kastriot Skenderbeu“ 

Köllikerstr.32, 5036 Oberentfelden, AG 

kanton Solothurn 

Weekend tours 


Klubi trepça 


Yeni Kasap 

Unterführungstrasse 42, 4600 Olten 

brikel Shimi 

Hintere Gasse 1,5722 Graenichen,SO 

kanton bern 

unia Gewerkschaft 

Bahnhofstrasse 30, 

4900 Langenthal - BE 

Merdan Super Market 

Bethlehemstr. 1, 3027 Bern 

Swissalb Kredite 

Weisenhausplatz 22, 3011 Bern 

kt basel Stadt 

und basel Land 

Ausbildung-beratungsstelle 

für Migrantinnen und Migranten 

(ABSM), Gempenstrasse 27, 

4053 Basel 

baftiji Gëzim 

Mittlere Gstadtstrasse 14, 

4142 Münchenstein BL 

Alban Market, 

Klybeckstr. 101, 4057 Basel 


revIStën ALbSuISSe Përveç AbonIMIt fALAS Me PoStë 

Mund tA MerrnI fALAS edHe në këto PIkA SHPërndArëSe 

Klubi besa, 

Delssergstrasse 181, 4242 Laufen BL 

Ausländerberatung der GGG 

Eulerstr. 26, 4051 Basel 

kanton fribourg 

Alimentation rondpoint, 

Route St-Barthélemy 4 

1700 Fribourg FR 

kanton tessin 

union balkanMarket, 

Via del Tiglio 11, 6906 Cassarate 

Minimarket the boss, 

Via S. Gottardo 146, Alimentari Arbedo 

- Bellinzona 

kanton ZuG 

Kosovo-Albanischer Verein, 

Seeblick 12, 6330 Cham 

kanton Luzern 

Valentina Market, 

Merkurstrasse 20, 6210 Sursee 

Dubica Markt GmbH 

Gerliswilerstrasse37, 

6020 Emmenbrücke 

Fabia 

Tribschenstrasse 78, 6005 Luzern 

Caritas Luzern 

Morgartenstrasse 19, 6002 Luzern 

kt. Graubünden 

Klubi Skënderbeu 

Kasernenstrasse 16, 7000 Chur, GR 

kanton Appenzell 

restaurant „Zweibrücken“ 

St. Gallerstrasse 119, 

9038 Rehetobel - AR 

kanton vaud 

insomnia Disco Club 

En Reculan, 

1024 ECUBLENS - VD 

Shala Multimarche 

Route de Lausanne 2, 

1020 Renens - VD 

KoSoVA VoYAGeS 

Avenue Louis-Ruchonnet 4, 1003 

Lausanne 

tilleul bar 

Cossonay 1, 1008 Prilly 

kanton Genève 

Shala Multimarche 

rue de Lyon 83, 1203 Genève 

universiteti Popullor Shqiptar 

Rue de Lyon 112, 1203 Genève 

kanton vallis 

Fahrschule KrASNiQi 

Bahnhofstrasse 9, 3900 Brig 

bëhuni pikë shpërndarëse e revistës albsuisse 

na kontaktoni përmes sms-it 076 265 40 43 ose e-mail-it: pika@albsuisse.ch


MëSonI fëMIjën SI të SILLet 

Sjellje e caktuar nuk është e pranueshme 

nën asnjëfarë kushtesh. Nuk duhet 

të lejohet zgjedhje nëse bëhet fjalë për 

çfarëdo gjëje e cila e kërcënon shëndetin/sigurinë 

e fëmijës ose ardhmërinë e 

tij. Për shembull fëmija i sëmurë duhet të 

marrë barëra. 

Fëmija i vogël nuk guxon të luajë në 

rrugë, ose tinejxheri nuk guxon të vozitet 

me vozitës të dehur. Fëmija nuk duhet të 

ikë nga shkolla. Shkolla e përgatit që të 

mund të punojë dhe fitojë për jetën, gjegjësisht 

bëhet fjalë për ardhmërinë e tij. 

Për sjellje të caktuar mund të bisedohet, 

për shembull a do t‘i lyejë flokët ose a do 

ta rregullojë krevatin etj. 

çfarë duhet të prisni? 

Fëmijët dallohen në sjellje në varësi 

nga mosha e tyre dhe nga personaliteti. 

Bëhuni i drejtë dhe real në raport të asaj 

se çfarë prisni nga ata. 

Thuajani fëmijës çfarë prisni prej tij. Instruksionet 

duhet të jenë të qarta dhe nuk 

duhet të hiqni dorë nga ato. 

Mos kërkoni nga fëmija juaj të bëjë diçka, 

kështu që do ti lini rast të thotë jo. Në 

vend që të pyesni ”a je i përgatitur për në 

krevat?” thoni: “koha është që të përgatitesh 

për në krevat”. Më parë ia bëni me 

dije për atë që prisni prej tij, për shembull 

“në 5 minutat e ardhshme, është koha që 

t‘i mbledhësh lodrat”. 

Bëni një listë të shkurtër të rregullave. 

Ndihmoni fëmijës suaj t‘i kuptojë rregullat 

dhe vërtetoni qartë çfarë do të ndodhë po 

qe se i thyen ato. 

Stimuloni pavarësi. 

Lejoni që punët rutinore fëmija t‘i bëjë 

vetë. Hartoni plan ditor dhe përmbahuni 

atij. Në të, le të jetë e përfshirë shkolla, të 

luajturit, detyrat shtëpiake, TV, ushqimet, 

pastrimi dhe të fjeturit. 

Adoleshenca është periudhë e veçantë. 

Adoleshentët duhet të trajtohen në mënyra 

të ndryshme nga fëmijët e vegjël. 

Si të veproni nëse fëmija 

nuk sillet mirë? 

Mundohuni t’i sqaroni fëmijës se si duhet 

të sillet. Përdorimi i dënimit fizik siç 

është të rrahurit është më pak efikase. 

Ajo mund ta ndalojë sjelljen e keqe, por 

nuk do ta mësojë fëmijën të sillet mirë. 

Mundohuni në mënyrë tjetër ta disiplinoni 

fëmijën. 

Injoroni sjellje të keqe. 

Fëmijët duan ta tërheqin kujdesin e prindërve 

të tyre. Bile edhe kujdesi negativ 

mund të veprojë në mënyrë stimulative. 

Në vend që ti përgjigjeni, mundohuni ta 

injoroni sjelljen e keqe. Kushtoni rëndësi 

atëherë kur të fillojë të sillet mirë. Keni 

kujdes injorimi nuk është i lejuar nëse fëmija 

sillet në mënyrë të rrezikshme. Sjellja 

e tillë duhet të ndërpritet menjëherë. 

Përdorni dënimin me “përjashtim” (timeout). 

Thuajini fëmijës më përpara, cila 

sjellje do të dënohet me përjashtim (timeout). 

Time-out vepron mirë pas sulmeve të 

hidhërimit, kur fëmija krejtësisht e humb 

kontrollin ose nëse fëmija sillet në mënyrë 

agresive ose të rrezikshme. Bindeni se 

do ta dënoni me “përjashtim” nëse nuk 

sillet mirë. Mos u tërboni. 

nëse parabindja nuk vepron, 

dënojeni me time-out. 

Zgjidhni vend i cili është i mërzitshëm, 

por mos të veprojë në mënyrë frikuese. 

Për shembull, në karrige me fytyrë të kthyer 

kah muri. Çdoherë rrini në afërsi që 

ta shikoni por mos i flisni. Përdorni orë që 

të rrijë saktësisht sa keni paraparë. Koha 

duhet të jetë e shkurtë ( rreth një minutë 

për secilin vit të moshës).Nëse fëmija e 

lëshon vendin, kthejeni prapa dhe eventualisht 

filloni me numërimin e kohës, 

përsëri. Kur të mbarojë dënimi, mos i 

flitni për sjelljen e keqe. Më mirë është 

që t‘i sqaroni se çfarë kërkoni nga ai ose 

lavdërojeni/shpërblejeni radhën tjetër kur 

të sillet mirë. 

Si të veproni kur sillet mirë? 

Shpërblejeni për sjelljen e mirë me lëvdata, 

shpërblime ose përkujdesje. Shpërblimi 

nuk duhet të blihet me të holla. Mund 

të jetë edhe një përqafim i thjeshtë ose 

t‘i shtohet numri i përrallave kur e vini në 

gjumë, ose t‘i përgatitni diçka speciale 

për të ngrënë. Është mirë ta lini fëmijën 

këshilla 

Përgjegjësia e prindërve është që ta mësojnë fëmijën të sillet të mirë. fëmijët më mirë mësojnë nëse i tregoni 

shembull personal. 

që vetë ta zgjedh dhuratën. Mos i premtoni 

diçka të cilën nuk mund t‘ia dhuroni. 

Potenconi nëse bën diçka të mirë. 

Si ta përmirësoni 

sjelljen e fëmijës tuaj? 

Mundohuni që atë që doni ta korrigjoni 

ta arrini pa përdorur forcë. Le të duket si 

lojë, e jo si obligim. Për shembull, nëse 

duhet të shkojë në krevat, përdorni orën 

dhe thuajini të fshihet nën kuvertë para 

kalimit të kohës. 

Mësojeni në vetëkontrollin. Lejoni që të 

zgjedh mes obligimeve. Për shembull të 

zgjedhë cilin libër ta lexojë para se të flejë. 

Mos u mundoni që të korrigjoni çdo 

gjë përnjëherë. Zgjidhni një ose dy punë 

në të cilat duhet të punoni. 

Jepni fëmijës kohë që të mësojë. Sjellja 

ndryshon ngadalë. Për shembull, luteni 

që të luajë qetë, 10 minuta. Jepni lëvdata 

për të. Pas disa ditëve, rriteni këtë kohë 

në 15 minuta. Lavdërojeni vetëm nëse e 

ka realizuar kërkesën. Vazhdoni më tutje. 

Mund të formoni sistem të shpërblimit, 

nëse sillet mirë. Lk 

31

32 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

fjalkryq 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

:: shtator / september 2010 ::


Gratë, motori i ri i ekonomisë... 

forcA e GrAve... 

Vazhdon nga numri i kaluar 

Një e dhënë shumë e rëndësishme që 

prej vitesh, sipas burimeve nga Ministria 

e Punës dhe institutet statistikore, nuk 

kishte ndodhur. Në vitin 1950, kjo përqindje 

ishte 33, ndërsa në vitin 1970 ishte 

45. 

50 për qind në vitin që sapo ka nisur dhe 

me siguri që përqindja do të vijë duke u 

rritur gjithmonë e më shumë, sepse nga 

universitetet amerikane të çdo dege dhe 

shkalle, që nga kolegjet modeste deri 

tek institutet më prestigjioze, raporti mes 

meshkujve dhe femrave është 40 me 60 

në favor të këtyre të fundit. 

Por, nëse marrin parasysh edhe numrin 

e të diplomuarve, ai sigurisht që është 

disa herë më shumë në favor të seksit 

të dobët. “Ia dolëm mbanë”, shkruante 

në kopertinën e fundit në emër të grave 

prestigjiozja “The Economist”. 

Fryti i fundit i një revolucioni industrial 

dhe postindustrial, të kalimit nga puna 

si shprehje e forcës muskulore, në atë 

si shprehje e kapaciteteve intelektuale, 

është një tjetër revolucion amerikan. 

Lëvizjet feministe dhe besimi i madh i seksit 

të dobët në vetvete, këtu më shumë se 

në vendet e tjera kanë bërë që të kuptohet, 

se gratë ashtu si dhe burrat, janë po 

aq të zonjat në atë çka bëjnë në jetë. Por 

edhe pse numri i femrave të punësuara 

do të jetë i njëjtë me atë të meshkujve në 

vitin 2010, një tjetër problem është ai në 

sistemin e pagave. 

Për të njëjtën punë, meshkujt fitojnë më 

shumë se femrat. Por edhe politikat sociale, 

nuk janë aq shumë në favor të femrave 

në vend, sidomos në çështjen lidhur 

me lejen e shtatzënisë dhe mëmësinë. 

Në SHBA, ndryshe nga vendet e tjera të 

zhvilluara, ofrohet më pak mbështetje 

publike, një e dhënë që lidhet me shpjegimin 

e tërheqjes ose ngadalësimit të karrierës 

së grave në moshë 30-40- vjeçare, 

kohë e përshtatshme për lindjen dhe 

rritjen e një fëmije. Një avokate në katër, 

një menaxhere në tre, e lë pas dore ose 

e ndërpret fare punën në këto vite, për 

ta rinisur më pas, në kohën kur fëmijët 

rriten. 

Në Harvard, bastioni historik i maskilizmit 

akademik, po tentohet të pranohen më 

shumë kandidatë meshkuj për të ekuilibruar 

paksa klasat që gjithmonë e më 

shumë kanë brenda tyre femra, sidomos 

ato të shkencave humane të mjekësisë, 

në juridik apo në inxhinieri fizike. 

Prania e femrave në sektorët teknologjikë 

është gjithmonë e më e madhe dhe 

njëkohësisht po aq është numri i atyre që 

studiojnë për shkenca. Sipas një kërkimi 

të bërë nga “Columbia University”, është 

në pikun më të lartë numri i femrave që 

diplomohen në shkencë, teknologji, inxhinieri 

dhe matematikë. 

Femrat në Amerikë përbëjnë sot 50 për 

qind të të diplomuarve në mjekësi, 75 

për qind në veterinari dhe 67 për qind në 

shkencat natyrale dhe biologjike. Edhe 

në PHD, niveli më i lartë i edukimit për 

Amerikën, numri i tyre është në rritje: 

rreth 40 për qind në fushën e inxhinierisë 

(në 1966 ishin 8 për qind), më shumë se 

30 në matematikë, 44 në biologji dhe 22 

në shkencat informatike. Sipas vlerësimeve 

të Maria Klawe, presidente e “Harvey 

Mudd College” (një ndër kampuset 

kryesore hi-tech të SHBA) në vitin 2011, 

numri i femrave të laureuara aty do të jetë 

37 për qind; në “Princeton” 40 për qind 

e të diplomuarave në inxhinieri do të jenë 

vajza; në “Mit” rreth 46 për qind. 

ekonomi 

e para që përdori termin “Womeneconomics” ka qenë analistja e “Goldman sachs”, kathy Matsui, në një artikull 

për ekonominë japoneze, prej kohësh në rënie dhe e karakterizuar nga një pjesëmarrje e ulët e grave në tregun 

e punës. në Amerikë po ndodh ajo që vite më parë as që mund të çohej nëpër mend. Më shumë se 50 për qind e 

forcave punëtore në Amerikë, janë gra. Pothuajse në të gjitha punët që ekzistojnë sot në SHbA gjendet nga një 

femër. 

“Realiteti është në lëvizje të vazhdueshme”, 

pranon Danah Boyd, kërkuese e 

“Microsoft research” në Universitetin e 

Harvardit. “Nga nanoteknologjitë tek ajo 

kompjuterike, gratë po ndryshojnë imazhin 

e industrisë high-tech dhe të shoqërisë 

sonë”. 

Sipas institutit të kërkimit, “Anita Borg” në 

SHBA, sot ka më shumë se 3 mijë grupe 

që luftojnë për rritjen e numrit të grave në 

pozicione shumë të mira në teknologjinë 

e lartë; institute si “Borg”, që u dorëzon 

çmimin “Women of Vision Award” grave 

që kanë influencuar në sektorin teknologjik 

atje ku ato punojnë, por edhe grupe 

shkollore, konkurse me çmime dhe iniciativa 

për të përfshirë gratë në rrugën 

teknologjike të kombit. 

Edhe nëpër institutet ushtarake, ndryshe 

nga dikur, femrat janë rritur shumë 

në numër, madje janë të suksesshme në 

karrierën e tyre ushtarake. 

Por ajo çka përbën një tjetër risi për këtë 

vit, është se as gruaja gjenerale dhe as 

ajo presidente kompanie nuk janë më 

vetëm një fenomen i rrallë. Në vitin 2011 

do të jenë 2 milionë e gjysmë studente 

universitare më shumë se studentë. 

Studente të ardhura kryesisht nga klasat 

e ulëta sociale që e kanë kuptuar se arsimimi 

është e vetmja mënyrë për të dalë 

nga getot. 

BB 

33

34 



Pozita: 

Asistent/e Administrative-Konsullor/e , 2 vende 

vendet e punës: 

Konsullata e Kosovës ne Gjeneve 

Konsullata e Kosovës ne Cyrih 

kohëzgjatja e kontratës: 

Tri vite (me mundësi vazhdimi) me një periudhë provuese prej 

3 muajsh 

data e aplikimit: 

27 shtator deri 8 tetor 2010 

info 

republika e Kosovës - republika Kosova - republic of Kosovo 

Qeveria - Vlada - Government 

Ministria e Punëve të Jashtme – Ministarstvo inistranih Poslova – Ministry of Foreign Affairs 

Konsullata e republikës së Kosovës në Zurich 

Konsullata e republikës së Kosovës në Gjenevë 

AMbASAdA e rePubLIkëS Së koSovëS në bernë - SHPALL: 

k o n k u r S 

Për vend të LIrë Pune: 

detyrat dhe përgjegjësitë: 

Punon nën mbikëqyrjen e zyrtarit të konsullit, i cili është përgjegjës 

për funksionet konsullore. I/ caktuari/a në këtë detyrë 

duhet të jetë në gjendje që të kryej detyrat e përgjithshme administrative 

dhe funksione mbështetëse logjistike, si dhe duhet 

të ketë njohuri të përgjithshme të punës me kompjuter dhe 

përgatitjes së dokumenteve. Funksionet specifike përfshijnë, 

siç vijon: 

• Përshëndetje për publikun dhe përcaktimi se çfarë shërbime 

kërkohen, si duhet të trajtohet kërkesa dhe ofron informata 

dhe formular përkatës për të proceduar veprimet konsullore; 

• Përgatitja e raporteve dhe korrespondencës së thjeshtë; procesimi 

i faturave, pagesave për pajisje, licencave dhe formularëve 

të qeverive mikpritëse, dhe dokumente financiare; 

• Përgatitja e raporteve dhe korrespondencës së thjeshtë; procedimi 

i faturave, pagesave për pajisje, licencave dhe formularëve 

të qeverive mikpritëse, dhe dokumente financiare; 

• Mirëmbajtja e furnizimeve, vulave dhe pajisjeve konsullore 

në mënyrë të sigurt; 

• Mirëmbajtja e të gjitha dosjeve dhe korrespondencës konsullore; 

• Procedimi i korrespondencës konsullore dhe dërgimi i përgjigjeve 

rutinore lidhur me kërkesat e ndryshme; 

• Shërbimi si arkëtar për të pranuar dhe llogaritur pagesat e 

publikut për shërbimet konsullore, dokumente dhe përkthimet 

konsullore; 

• Sipas kërkesës së Mbikëqyrësit kryen edhe punë të tjera që 

ndërlidhen me vendin e punës. 

kualifikimet, shkathtësitë, aftësitë dhe përvoja: 

• Të ketë diplomën e shkollës së mesme; 

• Te jetë shtetas/e e Republikës së Kosovës (me qëndrim të 

rregulluar në shtetin pranues) apo shtetase e shtetit pranues; 

• Të ketë njohuri të gjuhës gjermane (Cyrih), frënge (Gjenevë), 

kurse preferohet edhe njohja e gjuhës angleze 

• Aftësia e dëshmuar për sistemimin dhe mirëmbajtjen e dokumentacionit, 

përcaktimin e zgjidhjeve të duhura; 

• Të ketë shkathtësi të dëshmuara dhe efektive të komunikimit 

me shkrim dhe me gojë në gjuhët gjermane dhe frënge, 

kurse preferohet edhe gjuha angleze; 

• Njohuri nga aspekti i ofrimit të shërbimeve konsullore; 

• Të ketë shkathtësi të shkëlqyeshme të vet-organizimit, të 

jetë në gjendje që të krijojë përparësi në mënyrë efektive duke 

punuar në një ambient nën presion; 

• Të ketë 3 vjet përvojë relevante të punës. 

Kandidatët të cilët aplikojnë duhet ti plotësojnë këto kushte, për të 

hyrë në rrethin e ngushtë dhe pastaj për t‘u intervistuar. 

- CV-në; 

- Kopjen e letërnjoftimit; 

- Kopjet e kualifikimit-diplomës; 

- Dy refernaca të punës dhe një letër motivuese; 

- Certifikatën nga mjeku për gjendjen shëndetësore; 

- Certifikatën se nuk janë nën hetime nga autoritetet e shtetit 

pranues; 

këto dokumente mund të dërgohen përmes postes nga 

data 27 shtator deri 8 tetor 2010 ne adresat: 

Për Gjenevë: 

rue de la Servette 93, 1201 Geneve 

Për Zürich: 

Hohlstrasse 610, 8048 Zürich 

35

36 



dashi 

Karriera: Në situatat kur duhet ta tregoni aftësinë tuaj 

në krahasim me të tjerët, do të jeni në formë të përkryer. 

Pra, konkurrenca nuk u prishë punë, thjesht juve 

ju jep mundësi të tregoni sa dini dhe sa vleni. Dhe, 

natyrisht, gjatë shtatorit do të keni raste të shumta për 

t’u matur me të tjerët dhe ju duhet ta shfrytëzoni këtë 

mundësi për t’u dëshmuar dhe për të përparuar në 

karrierë. Vetëm se kërkohet pak më shumë përkushtim 

në punën që bëni. 

Partneri: Gjatë këtij muaji do të përpiqeni të jeni më 

dominues ndaj partnerit dhe kjo gjendje mund të 

shkaktojë edhe konflikte në lidhjen tuaj sentimentale. 

Përpiquni t’i merrni gjërat shtruar dhe të shmangeni 

nga fjalosjet e panevojshme. Personat e lirë, me më 

dëshirë do të provokonin gjatë kësaj periudhe sesa të 

mendojnë për ndonjë lidhje serioze. 

gaforrja 

Karriera; Shumë më energjik do të jeni në punë gjatë 

këtij muaji se sa në jetën private. Jeni një person me 

inat edhe pse nuk jepeni dhe nuk dëshironi që kjo gjë 

të zbulohet nga secili. Edhe pse obligimet do t’i përfundoni 

ashtu siç kërkohet, ju prapë se prapë do ta 

jepni maksimumin nga vetja vetëm të arrini më tepër. 

Në këtë mënyrë, ju asnjëherë nuk lejoni që dikush t’ju 

shkelën mbi kokë, respektivisht t’ua merr para hundëve 

shanset për biznes të mirë. 

Partneri: Jeni një person i mbyllur në vete, mirëpo nuk 

duhet t’i injoroni problemet e t’i leni anash ato. Përpiquni 

që së bashku me partnerin t’i zgjidhni problemet, 

nëse dëshironi një lidhje të fortë dhe stabile. Me pak 

përkushtim çdo problem ka zgjidhje, andaj është koha 

për të vepruar qysh tani. Personat e lirë duhet të jenë 

më aktiv nëse dëshirojnë të gjejnë personin e jetës. 

peshorja 

Karriera: Rutina e punës së përditshme do t’ua shkaktojë 

monotoninë mirëpo, në anën tjetër, një punë fikse, 

po ashtu do të ketë kuptim për ju. Me një fjalë, ju do të 

kërkoni ndryshim në jetë, por jo duke hequr lehtë dorë 

nga puna e tanishme, pa e siguruar një punë tjetër 

shumë më të mirë. Do ta ruani disiplinën që dispononi, 

e madje do të kryeni punë që nuk ju përshtaten, por 

ato janë gjërat që ju bëjnë më të fortë para një vendimi 

definitiv që dëshironi të merrni në momentin e duhur. 

Partneri: Për të pasur një muaj të hareshëm, duhet të 

ndërmerrni një rrugë me partnerin, qofshin ato pushime 

të shkurtra, apo ndonjë vikend i përbashkët. Por, 

gjithsesi keni nevojë për pak ajër të freskët, dhe për 

pak çaste të përbashkëta, larg të tjerëve. Personat e lirë 

më lehtë do të gjenden në ambientin e të njohurve, ku 

lehtë mund t’i afrohen ndonjë personi. 

bricjapi 

Karriera: Nuk do të jeni në gjendje t’i rrekeni projekteve 

dhe planeve të reja pa pasur siguri në sukses, dhe ky 

fakt do t’ju drejtojë gjatë gjithë muajit tetor. Megjithatë, 

në profesionin tuaj do të jeni të palëkundshëm dhe 

vetëm koncentrimi i plotë mund t’ju shpije drejt suksesit 

të garantuar. Përpiquni të përqendroheni në punë 

dhe të kënaqeni me profesionin tuaj, në këtë mënyrë 

do të arrini efektin e dyfishtë. 

Partneri: Vetëm tradhtia mund t’ua prishë hesapet 

gjatë këtij muaji respektivisht, nëse krijoni mosbesim 

pa nevojë sepse partneri vërtetë ju do dhe ka mendim 

të mirë për ju. Personat e lirë të kësaj shenje do të kenë 

një muaj përplot takime dhe mundësi për njoftime të 

reja, vetëm se duhet të jenë të gatshëm edhe t’u besojnë 

partnerëve potencialë. 

horoskop 

demi binjakët 

Karriera: Bashkëpunimi me kolegët dhe eprorin tuaj në 

punë, gjatë muajit tetor, do të jetë shumë i mirë. Do të 

jeni të qetë dhe të lumtur në përmbushjen e obligimeve, 

mirëpo mos kërkoni që të ngriheni në pozitë gjatë këtij 

muaji ruajeni këtë atmosferë të mirë bashkëpunimi që 

të keni sukses në periudhat e mëvonshme. Megjithatë, 

mos i harroni të mirat që ju kanë borxh të tjerët. 

Partneri: Gjatë muajit tetor do t’ju kaplojë mendimi pozitiv, 

që do të sjellë mjaft harmoni dhe elan në jetën tuaj 

sentimentale. Pra, është koha ta hidhni prapa periudhën 

e konflikteve me partnerin dhe t’i gjeni anët e mira, 

të cilat nuk kanë munguar, por i keni lënë anash për sa 

e sa kohë. Personat e lirë, duhet të dalin më shpesh, 

ne ahengje dhe tubime të ndryshme aty edhe mund ta 

gjejnë partnerin e jetës. 

luani 

Karriera: Aty ku muajve të kaluar keni pasur dështime, 

gjatë këtij muaji nuk do të dëshironi të sprovoheni. 

Megjithatë, nëse arrini të ndryshoni statusin tuaj kolegial 

në punë, atëherë nuk do të njihni asnjë pengesë. 

Bashkëpunimi i mirë, është çelësi i suksesit gjatë këtij 

muaji për ju. Sidoqoftë, përpiquni të jeni të përkushtuar 

në punë dhe mos lejoni që jeta private të ndikojë në 

përmbushjen e obligimeve që priten nga ju. Nuk është 

koha për relaks por për veprim. 

Partneri: Shtatori është periudha ideale që t’i qëndroni 

pranë partnerit dhe t’i shprehni dashurinë për të 

cilën keni shumë nevojë që të dy. Jepni me të mirën 

nga vetja dhe tregoni sa vlen ai për ju. Personat e lirë 

kanë mundësi të mira që gjatë muajit shtator t’i realizojnë 

takimet të cilat i kanë lënë anash gjatë muajve të 

mëparshëm. 

akrepi 

Karriera: Gjatë muajit shtator në profesion mund të arrini 

shumë. Për juve nuk do të jetë vështirë të qëndroni 

në pozitën ku jeni, pra të ruani status-quon, mirëpo do 

ta keni mbështetjen e yjeve edhe për një depërtim më 

të madh e më të suksesshëm. Pra, me një fjalë, nëse 

dëshironi të arrini më shumë, mund t’ia dilni mbanë, 

mirëpo nëse jeni të kënaqur me gjendjen e tanishme, 

atëherë mund ta kaloni një muaj pa tensione. 

Partneri: Muaji në vijim do të jetë i ndarë në dysh për 

ju. Në pjesën e parë duhet të kujdeseni më shumë për 

familje dhe të dashurit tuaj, ndërsa në pjesën e dytë 

për veten tuaj. Personat e lirë të kësaj shenje, gjatë 

shtatorit do të jenë të kapluar nga ndjenja e dashurisë, 

mirëpo duhet të hapin zemrën dhe të lejojnë që dikush 

të trokasë në derën e tyre. 

ujori 

Karriera: Puna ekipore nuk është ana juaj e fortë, sepse 

çdo punë jeni mësuar ta kryeni vetë dhe pa ndihmën e 

të tjerëve ose së paku nuk ndjeheni rahat kur të tjerët 

ua drejtojnë orientimin në biznes. Përpiquni të pavarësoheni 

në punë, pra të jeni të vetëpunësuar, ngase aty 

ju pret suksesi i madh. Në aspektin financiar duhet të 

tregoheni të kujdesshëm, sepse huadhënia në këtë 

kohë mund të jetë riskante. 

Partneri: Dëshira juaj në këtë kohë është të jeni të lirë 

dhe të vetëm, por duhet ta pyesni partnerin nëse është 

dakord me një gjë të tillë. Optimale do të ishte po që 

se partneri do të kishte të njëjtën dëshirë sikur edhe ju. 

Për t’iu ikur konflikteve, provoni t’i shprehni ndjenjat 

tuaja para partnerit, sidomos deri më 9 tetor. Personat 

e lirë nuk do të kenë dëshirë për një lidhje të sinqertë 

në këtë kohë. 

Karriera: Koncentrimi nuk do të jetë arma juaj më e 

fortë gjatë këtij muaji, edhe pse do të jeni të mirë dhe 

të shpejtë ne kryerjen e detyrave të llojllojshme. Megjithatë, 

mundohuni që të merreni me punë të reja, sepse 

do t’ju motivojnë që të punoni edhe më shumë, dhe 

në këtë mënyrë do të ecni drejt suksesit. Krijoni raporte 

të shëndosha brenda kolektivit dhe të krijoni ambient 

të përshtatshëm për punë. 

Partneri: Ju pret një muaj përplot gjallëri sa i përket 

aspektit sentimental periudhë ideale për ta bindur 

partnerin se sa vlen dhe çfarë domethënie ka për ju. 

Përpiquni të jeni më aktiv në bisedë dhe çdo gjë do 

të jetë në rregull. Personat e lirë, duhet të jenë të kujdesshëm 

se lehtë munden t’ju largohen shanset e mira 

pra, duhet t’i shfaqin anët pozitive, ndërsa mangësitë 

t’i mbajnë për vete. 

virgjëresha 

Karriera: Gjatë gjithë muajit do të jeni të përkushtuar në 

maksimum. Po që se i keni të qarta synimet, atëherë 

do të mund të përjetoni suksese të papritura që nga 

fillimi i muajit. Edhe gjërat më të komplikuara dini si 

t’i thjeshtoni dhe të veproni në mënyrë pragmatike, 

andaj shfrytëzojeni këtë aftësi. Sidomos përkushtojuni 

aspektit financiar, ku me plane konkrete mund të arrini 

synimin tuaj ta mbushni arkën gjysmë boshe. 

Partneri: I gjithë muaji në aspektin sentimental do të 

jetë një vijë e njëtrajtshme. Do të kërkoni më shumë më 

shumë emocione, më shumë lumturi, më shumë gëzim, 

dhe nëse vërtetë e dëshironi këtë, atëherë duhet 

të jeni më aktiv. Personat e lirë të kësaj shenje, sidomos 

prej datës 11 deri më 21 tetor, do të kenë mundësi të 

shumta për takime interesante, por edhe për të përforcuar 

ndonjë lidhje të mëhershme. 

shigjetari 

Karriera: Falë mbështetjes së yjeve profesioni juaj gjatë 

këtij muaji do të shkojë në mënyrë të duhur dhe pa 

tensione. Madje, mund t’ju duket se çdo gjë që merrni 

në dorë, kryhet në mënyrë të përkryer. Megjithatë, këto 

vlejnë vetëm projekte të vogla, ndërsa nëse keni të bëni 

me projekte të mëdha më mirë do të ishte të kërkoni 

ndihmën profesionale nga bashkëpunëtorët tuaj, dhe 

në këtë mënyrë të arrini qëllimin tuaj. 

Partneri: Muaji shtator gjithsesi se do t’ju sjellë mjaft 

lumturi në jetën tuaj sentimentale, megjithatë, kjo nuk 

ju jep arsye që të mos merreni edhe me problemet dytësore 

që mund të lindin në bashkëshortësi. Përpiquni 

t’i kuptoni nevojat e partnerit tuaj dhe në këtë mënyrë 

lumturia do të jetë e garantuar për ju. Personat e lirë 

duhet të jenë më të angazhuar për të takuar partnerin 

e jetës. 

peshqit 

Karriera: Gjatë muajit tetor duhet të lejoni që ëndrrat 

tuaja t’ju ndihmojnë në profesion. Pra, lejoni që fantazia 

të jetojë dhe t’ju ndihmojë në zhvillimin e mëtutjeshëm. 

Megjithatë, jo çdo fantazi bëhet realitet, se paku 

jo menjëherë. Përparësi mund të krijoni nëse i zhvilloni 

idetë që i keni në kokë dhe i zhvilloni planet. Marrë në 

përgjithësi, është fazë e mirë për t’i mbledhur të mirat 

që ju ofron profesioni. 

Partneri: Bashkë me partnerin tuaj duhet t’i hartoni planet 

për të ardhmen. Por gjithashtu nuk duhet të ngurroni 

të flisni edhe për temat tabu që keni në lidhjen tuaj 

do të shihni se partneri ka të njëjtat dëshira sikurse ju. 

Personat e lirë të kësaj shenje duhet të tregohen më 

tepër realist dhe pragmatik. 

37

38 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


38

September 2010 / Jahr 3, Nr.: 8/ www.albsuisse.ch ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?