Programiranje u asembleru

FAKULTET STROJARSTVA I RAČUNARSTVA 

STUDIJ RAČUNARSTVA 

Arhitektura digitalnog računala 

V j e ž b e 

Goran Kraljević 

Akademska godina 2008/2009

K a z a l o : 


Osnovna arhitektura 8086 procesora ....................................................4 

Izvršna jedinica i njezini registri .......................................................................... 5 

Registri za podatke ........................................................................................ 5 

Pokazivački i indeksni registri .......................................................................... 5 

Registar zastavica .......................................................................................... 6 

Sučelje prema sabirnici ...................................................................................... 7 

Segmentni registri .......................................................................................... 7 

Stog ................................................................................................................. 8 

Načini upotrebe memorije i adresiranja ................................................................ 9 

Modovi adresiranja ........................................................................................... 11 

Direktno adresiranje ...................................................................................... 11 

Indirektno adresiranje ................................................................................... 12 

Programiranje u asembleru ................................................................ 13 

Programerski model .......................................................................................... 13 

Predložak za pisanje asemblerskog programa ...................................................... 13 

PrevoĎenje i povezivanje programa .................................................................... 14 

int 21h ............................................................................................................. 14 

Tipovi varijabli .................................................................................................. 15 

Cijeli brojevi ................................................................................................. 15 

Stringovi ...................................................................................................... 15 

Pokazivači .................................................................................................... 16 

Polja ............................................................................................................ 16 

Konstante ..................................................................................................... 17 

@DATA ........................................................................................................ 17 

Skokovi ............................................................................................................ 18 

Bezuvjetni skokovi ........................................................................................ 18 

Uvjetni skokovi ............................................................................................. 18 

Procedure ........................................................................................................ 20 

Makroi ............................................................................................................. 21 

2


N a r e d b e ......................................................................................... 23 

Naredbe za manipuliranje podacima ................................................................... 24 

Registar registar ili registar memorija .................................................... 24 

Postavljanje registara za pristup adresama u memoriji ..................................... 24 

Naredbe za rad sa stogom ............................................................................. 25 

Upravljanje blokovima podataka ..................................................................... 26 

Uvjetne petlje ................................................................................................... 27 

Aritmetičke operacije ........................................................................................ 28 

Zbrajanje ..................................................................................................... 28 

Oduzimanje .................................................................................................. 28 

Množenje ..................................................................................................... 29 

Dijeljenje ...................................................................................................... 29 

Logičke operacije .............................................................................................. 30 

Operacije za pomak i rotiranje bitova ................................................................. 31 

Pomak bitova................................................................................................ 31 

Rotiranje bitova ............................................................................................ 31 

Usporedba i testiranje stringova ......................................................................... 32 

P r i m j e r i ......................................................................................... 33 

Primjeri asemblerskog programiranja - zadaci s rješenjima ................................... 34 

Primjeri prevoĎenja i povezivanja programa ........................................................ 44 

3

Osnovna arhitektura 8086 procesora 

8086 procesor ima dva glavna dijela: 


Sučelje prema sabirnici – dohvaća podatke i naredbe iz memorije, 

Izvršna jedinica – dekodira i izvršava naredbe. 

Ova dva dijela rade istovremeno, tj. ciklus izvršavanja se poklapa s ciklusom 

dohvata (paralelizam) što ubrzava rad mikroprocesora. 

Izvršna jedinica (Execution Unit – skraćeno EU) 

obavlja sve poslove potrebne da bi se izvršavale pojedine instrukcije 

sastoji se od aritmetičko-logičke jedinice, registra zastavica i još osam 

registara za različite podatke, te odgovarajuće upravljačke logike. 

Svi navedeni elementi su međusobno povezani jednom 16-bitnom sabirnicom 

za izmjenu podataka. 

Jedinica za sučelje prema sabirnici (Bus Interface Unit – skraćeno BIU) 

obavlja sve potrebne radnje za komuniciranje mikroprocesora s vanjskim 

svijetom 

dovodi instrukcije iz memorije, dohvaća operande iz memorije, upisuje u 

memoriju, prihvaća i predaje podatke vanjskim jedinicama i slično. 

Komuniciranje mikroprocesora sa vanjskim svijetom se obavlja preko 20-bitne 

adresne sabirnice i 16-bitne sabirnice za podatke. 

4

Izvršna jedinica i njezini registri 

Registri za podatke 


Registri za podatke (registri opće namjene) A, B, C i D mogu se upotrebljavati 

kao registri za rad s cjelovitim 16-bitnim riječima ili kao dva pojedinačna bajta. 

Npr. ako se registar A upotrebljava kao cjelina, označava se sa AX, a ako se on 

sastoji od dva razdvojena bajta, označava se sa AH i AL, tj. bajt veće težine 

(High) i bajt manje težine (Low). Isto vrijedi i za registre B, C i D. 

AX AH AL Accumulator 

BX BH BL Base 

CX CH CL Count 

DX DH DL Data 

Ovo su registri opće namjene, služe kod izvršavanja aritmetičko–logičkih 

operacija, ali neki od njih služe i za specifične operacije. 

AX [Accumulator] – koristi se za aritmetičke operacije (množenje, 

dijeljenje) i kod ulazno-izlaznih operacija. 

BX [Base] – često se koristi za adresiranje podataka u memoriji. 

CX [Count] – služi kao brojač u petljama. 

DX [Data] – služi za pristup podacima, sadržava adresu ulazno-izlaznih 

vrata (porta). 

Pokazivački i indeksni registri 

Dva pokazivačka registra SP i BP se koriste za rad sa stogom, dok se dva 

indeksna registra SI i DI koriste za rad sa stringovima. 

15 0 

SP Stack pointer 

BP Base pointer 

SI Source index 

DI Destination index 

Podatkovni 

registri 

SP [Stack pointer] – sadrži adresu vrha stoga SS:SP 

Pokazivački 

registri 

Indeksni 

registri 

BP [Base pointer] – koristi se za pristup podacima unutar stoga SS:BP 

SI [Source index] – koristi se za rad sa stringovima s tim da sadrži 

adresu izvorišta podataka DS:SI ili ES:SI 

DI [Destination index] – koristi se za rad sa stringovima s tim da sadrži 

adresu odredišta podataka DS:DI ili ES:DI 

5

Registar zastavica 


Registar zastavica u mikroprocesoru 8086 je također 16-bitni registar, no 

stvarno se upotrebljava samo 9 bitova: 

6 kao zastavice statusa (status flags) 

3 kao upravljačke zastavice 

15 14 13 12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 

O D I T S Z A P C 

Statusne zastavice: Ove zastavice su direktno povezane sa ALU i prate 

rezultate pojedinih operacija. 

Budući da se statusne zastavice postavljaju u odgovarajuće stanje kao rezultat 

izvedbe pojedinih programerskih naredaba, njihovo se stanje može testirati i na 

temelju stanja zastavice može se usmjeravati daljnje izvođenje programa. 

CF [carry flag] – postavlja se u stanje 1 ako se dogodi prijenos iz 

najznačajnijeg bita pri izvedbi aritmetičkih operacija. Isto se događa pri 

«posuđivanju». Inače je ovaj bistabil u stanju 0. 

PF [parity flag] – postavlja se u stanje 1, ako rezultat dobiven izvođenjem 

instrukcije ima parni paritet, tj. ako je broj jedinica u rezultatu paran broj. Ako je 

broj jedinica neparan, PF se postavlja u 0. 

AF [auxiliary carry] – postavlja se u stanje 1 ako se dogodi prijenos iz nibla 

(nibl=4 bita) manje težine u nibl veće težine ili posuđivanje iz nibla veće težine 

niblu manje težine u bajtu manje težine 16-bitne riječi (važno kod BCD 

aritmetike). 

ZF [zero flag] – postavlja se u stanje 1 kada je rezultat izvođenja instrukcije 

jednak 0. Inače je u stanju 0. 

SF [sign flag] – kopija je bita najveće težine. Prema tome on je u stanju 1 ako 

je rezultat negativan, a u stanju 0, ako je pozitivan. 

OF [overflow flag] – postavlja se u 1 ako je rezultat (tretiran kao broj s 

predznakom – aritmetika dvojnog komplementa) izvan dopuštenoga područja. 

Upravljačke zastavice: 

Registar 

zastavica 

IF [interrupt flag] – ako je IF u stanju 1 znači da će zahtjevi za prekid biti 

prihvaćeni (STI -> Set I; CLI -> Clear I) 

TF [trap flag] – ako je TF u stanju 1 omogućeno je izvođenje programa korak 

po korak tj. izvođenje jedne po jedne naredbe. (koristi se kod debugger-a). 

DF [direction flag] – određuje smjer u kojem će se pristupati uzastopnim byteovima 

stringa. 

0 – podrazumijeva da je sljedeći byte na većoj adresi 

1 – podrazumijeva da je sljedeći byte na nižoj adresi 

6

Sučelje prema sabirnici 

Segmentni registri 


Adresna sabirnica mikroprocesora 8086 ima 20 bita. To omogućava adresiranje 

memorije od 1 Megabajta. 

Od cijelog memorijskog područja (1M) u svakom trenutku su aktivna 4 

segmenta od po 64K. 

Memorija je podijeljena na segmente, a početna adresa svakog segmenta 

određena je odgovarajućim segmentnim registrom. 

Početnu adresu segmenta za instrukcije, podatke, stog i posebni segment 

određuju segmentni registri CS, DS, SS i ES, a adresa unutar segmenta dobije 

se tako da se početnoj adresi segmenta doda pomak, tj. sadržaj odgovarajućeg 

registra. 

CS Code segment 

DS Data segment 

SS Stack segment 

ES Extra segment 

IP Instruction pointer 

Segmentni 

registri 

CS [Code segment] – adresa segmenta u kojem se nalazi kod 

programa. 

DS [Data segment] – adresa segmenta u kojem se nalaze podaci. 

SS [Stack segment] – adresa segmenta u kojem se nalazi stog. 

ES [Extra segment] – adresa dodatnog segmenta koji se koristi za 

pohranu podataka. 

IP [Instruction pointer] – kombiniranjem sadržaja IP registra i registra 

CS dobije se adresa instrukcije (sljedeće naredbe) – CS:IP. 

7

Stog 


Stog je dio memorije koji se koristi za privremenu pohranu podataka. 

Postoje 2 instrukcije koje rade sa stogom: 

PUSH xxx – postavlja 16-bitnu vrijednost (1 riječ) iz xxx na stog. 

POP xxx – uzima 16-bitnu vrijednost (1 riječ) sa stoga i sprema je u xxx 

(16-bitna varijabla, registar ili segmentni registar). 

Stog koristi LIFO (Last In First Out) princip. 

Primjer: 

Ako punimo stog (PUSH) sljedećim vrijednostima: 1, 2, 3, 4, 5 

prva vrijednost koju ćemo naredbom POP preuzeti sa stoga je 5, zatim 4, 

3, 2, 1. 

Za pristup stogu se koriste 2 registra: 

SS:SP (SP – offset koji pokazuje na vrh stoga) 

SS:BP (BP – pristupa podacima unutar stoga) 

8


Načini upotrebe memorije i adresiranja 

Organizaciju memorije koja se može upotrebljavati s mikroprocesorom 8086 

prikazuje sljedeća slika ... 

Adresno se područje sastoji od 1 Megabajta s adresama pisanim 

heksadecimalno od 00000 do FFFFF. 

Dužina podatka u svakoj lokaciji je 8-bita. Koristiti se može ili takav 1-bajtni 

podatak ili dva uzastopna bajta koji predstavljaju jednu 16-bitnu riječ. 

Osnovne jedinice za rad s memorijom su byte i word. 

Nibble – 4 bita 

Byte – 8 bita 

Word – 16 bita 

9


Adresa svakog byte-a u memoriji je određena sa 20 bita, ali kako su svi registri 

16-bitni cijela adresa se ne može pohraniti u jedan registar, pa se dijeli na 

dva dijela: 

Adresa segmenta (SEGMENT), 

Adresa byte-a u segmentu (OFFSET). 

U heksadecimalnoj notaciji ta adresa izgleda ovako: 

Primjer: 

SEGMENT:OFFSET 

0040:0002 je adresa 3 byte-a u segmentu 40h. 

Procesor izvodi jednostavnu kalkulaciju da odredi 20-bitnu fizičku adresu u 

memoriji kada su poznati SEGMENT i OFFSET. 

Fiz.adresa = (segment

Modovi adresiranja 


Procesor 8086 ne dozvoljava operacije između dvije memorijske lokacije 

U primjerima s adresiranjem se koristi naredba MOV 

MOV odredište, izvor 

Napomena: MOV naredba se ne može koristiti da se postavi vrijednost CS ili IP 

registra. 

Direktno adresiranje 

Postoji više načina direktnog adresiranja: 

preko imena varijable 

MOV ax, var1 

MOV var2, bl 

preko vrijednosti 

MOV ax, 2Ch 

preko adrese varijable 

preko registara 

MOV ax, [2Ch] - u ovom slučaju se podrazumijeva da pristupamo 

adresi u DS. 

MOV ax, DS:[2Ch] 

MOV ax, ES:[2Ch] 

MOV ax, di 

MOV cl, dh 

11

Indirektno adresiranje 


Ovo adresiranje se naziva indirektno jer se vrijednosti pristupa preko njene 

adrese. 

registarski mod – adresa sa koje se podatak prebacuje nalazi se u 

"nekom" registru. 

MOV ah, [bx] -> prebacuje se byte s adrese DS:[BX] u ah 

MOV ah, [si] 

MOV ah, [di] 

MOV ah, [bp] -> vezan je uz SS 

indeksni mod – koristi se za pristupanje elementima polja. 

[SI|DI + konst.] 

MOV si, 0 

MOV al, polje[si] 

bazni mod – koristi se kod pristupanja elementima strukture podataka. 

[BP|BX + konst.] 

bazno-indeksni mod – koristi se ukoliko nije poznato ime niza brojeva 

već samo adresa prvog elementa. 

MOV al, [bx][si] -> DS:[bx + si] 

MOV ax, polje 

MOV bx, OFFSET polje 

bazno-indeksni mod s pomakom – koristi se za pristup elementima 

polja koji su članovi strukture. 

[BP|BX + SI|DI + konst.] 

12

Programiranje u asembleru 

Programerski model 


Programerski model obuhvaća memoriju i registre. 

Memorija se dijeli u blokove od 64 K u kojima se nalaze kod, program, 

podaci i stog. 

Registri se dijele na: 

podatkovne (AX, BX, CX, DX) 

segmentne (CS, DS, ES, SS) 

indeksne (SI, DI) 

pokazivačke (SP, BP, IP) 

registar zastavica 

Predložak za pisanje asemblerskog programa 

.MODEL mem_model 

.DATA 

--- 

.STACK 

.CODE 

start: 

--- 

--- 

END start 

.MODEL ova direktiva definira memorijski model: 

small podaci 64k kod 64k 

medium podaci 64k kod > 64k 

compact podaci > 64k (ali polje 64k) kod 64k 

large podaci > 64k (ali polje 64k) kod > 64k 

huge podaci > 64k (polje > 64k) kod 64k 

.STACK rezervira prostor za stog (exe programi trebaju stog). 

Treba biti potencija broja 2. 

.STACK [size] 

size - definira veličinu stoga u byte-ovima. Ako nije navedeno ništa veličina 

stoga je 1K. 

.CODE označava početak koda programa. 

13

Prevođenje i povezivanje programa 


Prvi korak je prevođenje programa u strojni kod (kompajliranje). 

masm ime_programa.asm 

Kao rezultat prevođenja se dobiju tri datoteke: 

*.obj - datoteka s prevedenim programom, 

*.lst - tekstualna datoteka u kojoj se nalazi i strojni kod i linije programa, 

*.crf - tekstualna datoteka s strojnim kodom. 

Nakon uspješnog prevođenja ide povezivanje (linkanje) i stvara se izvršni 

program. 

link ime_programa.obj 

Kao rezultat prevođenja se dobiju dvije datoteke: 

*.exe - izvršna datoteka, 

*.map - datoteka koja definira početni offset, kraj i duljinu (u byte-ovima) 

svakog segmenta u programu 

int 21h 

int 21h je DOS prekid (interrupt) koji sadrži 100-tinjak osnovnih funkcija 

potrebnih za normalan rad korisničkih aplikacija. 

Između ostalog on omogućava otvaranje, zatvaranje, pisanje i čitanje datoteka; 

čitanje znakova s tastature, ispis znakova na ekran, uzimanje i postavljanje 

sistemskog vremena,… 

Svaka od tih funkcija ima svoj broj i kada se pozove int 21h, on čita broj funkcije 

iz registra ah. Što znači da se prije poziva prekida broj željene funkcije mora 

staviti u registar ah. 

Ah Al Funkcija 

4c 00h kraj programa 

01h skuplja znak s tastature i sprema ga u AL 

02h 

uzima znak koji se nalazi u DL i ispisuje ga 

09h 

na ekran 

uzima string s početnom adresom u DX i 

ispisuje ga na ekran 

14

Tipovi varijabli 

.DATA 

Sintaksa: 

Cijeli brojevi 

Primjer: 

Stringovi 


Označava početak segmenta u kojem se nalaze podaci. 

naziv_var direktiva inicializator 

Direktiva Veličina____________ 

DB 1B (define byte) 

DW 2B (define word) 

DD 4B (define double word) 

DF 6B (define farword) 

DQ 8B (define qadword) 

DT 10B 

DB (Define Byte) opseg vrijednosti od -128 do 127 ili 0 – 255 

DW (Define Word) bez predznaka 0 – 65 535 ili 

sa predznakom od -32768 do 32767 

DD (Define Double Word) bez predznaka od 0 do 4 294 967 295 ili 

sa predznakom od - 2 147 483 648 do 2 147 483 647 

... 

broj1 DB 16 broj1 = 16 

broj2 DB ? broj2 nije inicijaliziran 

Uglavnom se koristi DB direktiva. 

Primjer: 

pod1 DB "abc$" pod1 = 'abc$' (string) 

pod2 DB 'a', 'b', 'c', '$' pod2 = 'abc$' (znakovi) 

pod3 DB 97, 98, 99, 36 pod3 = 'abc$' (ascii vrijednosti) 

15

Pokazivači 

Uglavnom se koristi: 

Primjer: 

Polja 

Sintaksa: 

Primjer: 


DW - za adresiranje unutar istog segmenta 

DD - za adresiranje u neki drugi segment 

pod DB "Tekst$" string 

pok1 DW pod pokazivač 

pok2 DD pod pokazivač 

ime tip broj DUP (vrijednost) 

broj broj elemenata polja 

vrijednost vrijednost(i) koju će DUP duplicirati 

polje1 DB 5 DUP (1) ~ polje1 DB 1,1,1,1,1 

polje1 DB 5 DUP (1,2) ~ polje1 DB 1,2,1,2,1,2,1,2,1,2 

polje1 DB 5 DUP (?) rezervira se prostor u memoriji za 5 DB ali 

nisu inicijalizirani na početnu vrijednost. 

a DB 48h, 65h, 6Ch, 6Ch, 6Fh, 00h 

b DB 'Hello', 0 

a i b su dva identična polja. Kada kompajler vidi string unutar jednostrukih 

navodnika prevodi ga kao set byte-ova ... 

Elementima polja se može pristupiti na sljedeći način: 

polje1[0] 

polje1[1] 

... 

Također se može iskoristiti vrijednost pojedinih registara: BX, SI, DI, BP 

polje1[SI] 

... 

16

Konstante 

Sintaksa: 

Primjer: 


EQU koristi se za definiranje konstanti 

konst EQU izraz 

Ukoliko se radi o brojčanim konstantama: 

kolona EQU 80 kolona = 80 

red EQU 40 red = 40 

Ukoliko se radi o stringu: 

@DATA 

kr1 EQU kolona-redak kr1 = 40 

kr2 EQU kr2 = "kolona-redak" 

@DATA čita adresu na kojoj se nalazi početak podatkovnog segmenta koji je 

inicijaliziran naredbom .DATA. 

Ta adresa se prvo kopira u AX a tek onda u DS jer 8086 procesor ne dozvoljava 

direktno kopiranje konstante u segmentni registar. 

mov ax, @DATA 

mov ds, ax 

17

Skokovi 

Bezuvjetni skokovi 


JMP - bezuvjetni skok na navedenu memorijsku adresu 

DIREKTNI 

Sintaksa: 

INDIREKTNI 

Sintaksa: 

JMP labela 

JMP SHORT labela 

JMP FAR PTR labela 

JMP reg_ili_mem 

Da bi deklarirali labelu potrebno je unijeti naziv labele i dodati “:” na kraj. Npr. 

labela1: 

labela2: 

a: 

Naziv labele ne smije početi brojem. 

Labela se može deklarirati u posebnom retku programa ili prije bilo koje 

instrukcije. 

x1: 

mov ax, 1 

x2: mov ax, 2 

Uvjetni skokovi 

Uvjetni skokovi slijede iza naredbi CMP ili TEST. 

Sintaksa: 

CMP vrijednost1, vrijednost2 

NAREDBA labela 

uspoređuje ove dvije vrijednosti (vrijednost1 i vrijednost2) i obje ostaju 

nepromijenjene. 

TEST vrijednost1, vrijednost2 

NAREDBA labela 

radi logičko I s operandima. 

18


Općenito, kada je potrebno usporediti dvije numeričke vrijednosti - koristi se 

naredba CMP. Obavljaju se iste akcije kao pri naredbi oduzimanja, ali se ne 

pohranjuje rezultat, nego se samo postavljaju vrijednosti zastavica. 

Primjer: 

Kada je potrebno usporediti 5 i 2, 

5 - 2 = 3 

Rezulat nije nula (Zero Flag=0) 

Kada je potrebno usporediti 7 i 7, 

7 - 7 = 0 

Rezulat je nula! Zero Flag (ZF) = 1 JZ i JE će izvršiti skok. 

Naredba Opis Zastavice Suprotna 

naredba 

JE , JZ 

JNE , JNZ 

JG , JNLE 

JL , JNGE 

JGE , JNL 

JLE , JNG 

Jump if Equal (=). 

Jump if Zero. 

Jump if Not Equal (). 

Jump if Not Zero. 

Jump if Greater (>). 

Jump if Not Less or Equal (not =). 

Jump if Not Less (not

Procedure 

Sintaksa: 

ime_proc PROC {NEAR/FAR} 

--- 

--- 

--- 

RET [konst] 

ime_proc ENDP 


PROC i ENDP su direktive kompajleru tako da se one ne prevode u strojni kod. 

Kompajler samo pamti adresu procedure. 

NEAR - ako je kod procedure u istom segmentu kao i poziv procedure (CALL 

naredba). Na stog se pohranjuje sadržaj IP (Instruction Pointer) registra. 

FAR - ako kod procedure može biti u različitom segmentu od poziva procedure 

(CALL naredba). Na stog se pohranjuje sadržaj registara CS (Code Segment) i 

IP (Instruction Pointer). 

CALL naredba se koristi za poziv procedure. 

.model 

--- 

.code 

ime_proc PROC NEAR 

--- 

ime_proc ENDP 

start: 

--- 

CALL ime_proc 

--- 

end start 

Procedura se može nalaziti i u odvojenoj datoteci, što se označava korištenjem 

ključne riječi EXTRN: 

dat1.asm dat2.asm 

.model .model 

--- --- 

.code .code 

EXTRN ime_proc: NEAR/FAR PUBLIC ime_proc 

start: ime_proc PROC 

--- --- 

CALL ime_proc RET 

--- ime_proc ENDP 

end start END 

20

Makroi 

Sintaksa: 


ime_makroa MACRO [arg1, arg2, …] 

--- 

--- 

--- 

ENDM 

Makro se poput procedure koristi kako bi se izbjeglo višestruko pisanje koda 

koji se ponavlja, te kako bi se povećala čitljivost programa. 

Makroi izgledaju kao procedure, ali oni postoje samo dok vaš kod nije 

kompajliran. Nakon kompajliranja svi makroi se zamjenjuju stvarnim 

naredbama. Ako je u programu deklariran makro koji se nikada ne poziva iz 

programa, kompajler će ignorirati cijeli makro. 

.model 

--- 

.code 

ime_makroa 

--- 

ENDM 

start: 

--- 

ime_makroa [vr1, vr2, …] 

--- 

end start 

Usporedba makroa i procedura: 

Za razliku od procedura koje se pozivaju CALL naredbom kada se želi 

koristiti makro upiše se samo naziv makroa. 

Procedura se nalazi na određenoj adresi u memoriji i ako program poziva 

istu proceduru 100 puta, procesor će svaki put prebaciti kontrolu nad 

izvršavanjem u taj dio memorije. Stog se koristi za pohranu adrese na 

koje se program treba vratiti nakon završetka izvođenja procedure. 

Makro se ekspandira direktno u kod programa. Ako program koristi isti 

makro 100 puta, kompajler umeće makro isto toliko puta čineći krajnji 

exe-fajl sve većim i većim. 

Potrebno je koristiti stog ili neki od registara opće namjene da bi se 

poslali parametri u proceduru. 

21


Makro može uzimati i argumente. Argument može biti: 

varijabla 

registar 

konstanta 

Da bi se poslali parametri u makro dovoljno ih je pri pozivu navesti nakon 

naziva makroa. 

MyMacro 1,2,3 

Direktiva ENDM označava kraj makroa, dok se kraj procedure označava 

imenom procedure iza kojeg ide direktiva ENDP. 

Kod makroa treba biti oprezan s korištenjem skokova i labeli jer ako se makro 

pozove na nekoliko mjesta u programu (a makro se umeće direktno u kod 

programa) imati ćemo više labeli s istim imenom. 

Da bi se to izbjeglo potrebno je tu labelu definirati kao LOCAL. 

.MODEL small 

.DATA 

.STACK 

.CODE 

MyMacro MACRO 

LOCAL label1, label2 

cmp ax, 2 

je label1 

cmp ax, 3 

je label2 

label1: 

inc ax 

label2: 

add ax, 2 

--- 

ENDM 

Start: 

--- 

MyMacro 

MyMacro 

--- 

mov ax, 4c00h 

int 21h 

END Start 

22


N a r e d b e 

23

Naredbe za manipuliranje podacima 


ZADATAK NAREDBE 

Prebacuje podatke iz jednog reg. u drugi ili 

iz registra u memoriju. 

Postavlja registre za adresiranje 

memorijske lokacije 

Upravljanje stogom 

MOV, XCHG 

LDS, LEA, LES 

POP, POPF, POPA, 

PUSH, PUSHF, PUSHA 

Prebacivanje niza znakova ili riječi LODS, MOVS, STOS 

Registar registar ili registar memorija 

MOV odredište, izvor 

XCHG odredište, izvor 

6 

MEMORIJA 

( varijabla) 

KONSTANTA 

zamjenjuje sadržaj izvorišta i odredišta. 

3 

5 

4 

8-bitni 

registar 

16-bitni 

registar 

seg. registar 

bez CS 

Postavljanje registara za pristup adresama u memoriji 

LEA registar, var 

Load Effective Address – Koristi se za spremanje adrese varijable u 

registar. (Alternativa LEA naredbi je korištenje OFFSET operatora). 

7 

8 

1 

2 

9 

24

LDS registar, far_ptr 


Load memory double word into word register and DS. 

LES registar, far_ptr 

Load memory double word into word register and ES. 

Ova naredba se koristi kada podaci ne mogu stati unutar jednog 

segmenta i far_ptr je pokazivač na podatke u nekom drugom segmentu. 

Ona mijenja trenutnu adresu DS (LDS) ili ES (LES) registru u adresu 

segmenta na kojeg pokazuje far_ptr, a u registar se upisuje adresa na 

koju pokazuje far_ptr. 

Naredbe za rad sa stogom 

POP xxx 

PUSH xxx 

POPF 

PUSHF 

POPA 

PUSHA 

Skida 1 riječ s stoga i sprema u xxx (16-bitna varijabla, registar ili seg. 

registar). 

Stavlja 1 riječ iz xxx na stog. 

Skida 1 riječ s stoga i sprema je u registar zastavica. 

Stavlja registar zastavica na stog. 

Skida sa stoga 8 riječi i sprema ih u DI, SI, BP, SP, BX, DX, CX, AX. 

Stavlja na stog sadržaj registara AX, CX, DX, BX, SP, BP, SI, DI. 

25

Upravljanje blokovima podataka 

MOVS odredište, izvor 

MOVSB 

MOVSW 


kopira 8 ili 16 bita s adrese DS:SI na adresu ES:DI, nakon čega se SI i DI 

inkrementiraju/dekrementiraju za 1 ili 2 ovisno o tome da li se prebacuje 8 ili 

16 bita. 

LODS operand 

LODSB 

LODSW 

kopira 8/16 bita s adrese DS:SI u AL/AX. Nakon prebacivanja SI se 

inkrementira/dekrementira. 

STOS operand 

STOSB 

STOSW 

kopira 8/16 bita iz registra AL/AX na adresu ES:DI. Nakon prebacivanja DI 

se inkrementira/dekrementira. 

ES:[DI] 

DS:[SI] 

STOS 

MOVS 

LODS 

AX 

Ah Al 

26

Uvjetne petlje 

LOOP labela 


ova naredba dekrementira registar CX i radi skok na labelu, sve dok CX 

ne postane 0. 

LOOPE labela ili 

LOOPZ labela 

ova naredba dekrementira registar CX i radi skok na labelu sve dok je 

postavljena Zero Flag zastavica (ZF=1) i dok je CX 0. 

LOOPNE labela ili 

LOOPNZ labela 

ova naredba dekrementira registar CX i radi skok na labelu sve dok 

nije postavljena Zero Flag zastavica (ZF=0) i dok je CX 0. 

REP naredba_za_rad_sa_stringom 

Koristi se za ponavljanje jedne naredbe za rad sa stringom onoliko 

puta koliko piše u CX. 

U kombinaciji s naredbom REP mogu se koristiti naredbe: 

MOVSB, MOVSW, LODSB, LODSW, STOSB, STOSW. 

27

Aritmetičke operacije 


U ovu grupu operacija spadaju operacije za zbrajanje, oduzimanje, množenje i 

dijeljenje. Svaka od operacija radi s 8 i 16 bitnim vrijednostima, s tim da 

operacije za množenje i dijeljenje postoje odvojeno za rad s brojevima s 

predznakom (signed) i brojevima bez predznaka (unsigned). 

Zbrajanje 

ADD op1, op2 op1 = op1 + op2 

Zbraja dva broja pri čemu operandi mogu biti veličine 8 ili 16 bita, ali 

oba moraju biti iste veličine. Za ovu naredbu oba broja su pozitivna, tj. 

MSB (Most Significant Bit) nije bit predznaka. 

ADC op1, op2 op1 = op1 + op2 + CF 

Zbraja dva broja s tim da ako je u prethodnoj operaciji došlo do 

preljeva uzima to u obzir i zbraja i CF (Carry Flag). 

INC var/reg var = var + 1 ili reg = reg + 1 

Oduzimanje 

Increase - Uvećava vrijednost u registru ili varijablu za 1. 

SUB op1, op2 op1 = op1 - op2 

Oduzima dva broja pri čemu operandi mogu biti veličine 8 ili 16 bita, 

ali oba moraju biti iste veličine. Za ovu naredbu uzima se da su oba broja 

pozitivna. 

SBB op1, op2 op1 = op1 - op2 - CF 

Oduzima dva broja s tim da ako je u prethodnoj operaciji došlo do 

posudbe uzima to u obzir i oduzima i CF. 

DEC var/reg var = var - 1 ili reg = reg - 1 

Decrease - Umanjuje vrijednost u registru ili varijablu za 1. 

NEG var/reg var = var * (-1) ili reg = reg * (- 1) 

Dvostruki komplement. Npr. 5 postaje -5, a -2 postaje 2 ... 

28

Množenje 

MUL op2 


Unsigned multiply - Koristi se za množenje brojeva (bez predznaka) s 

tim da se jedan operand nalazi u registru AL a drugi se piše iza naredbe 

MUL. Rezultat ide u registar AX. 

To vrijedi samo ako su operandi 8-bitni, dok se za 16 bitne operande prvi 

operand nalazi u AX, drugi se piše iza naredbe i rezultat ide u registre DX 

(viših 16 bita) i AX (nižih 16 bita). op2 može biti ili registar ili varijabla. 

Kada je operand byte (8 bita) 

AX = AL * operand 

Kada je operand word (16 bita) 

IMUL op2 

Dijeljenje 

DIV djelitelj 

(DX AX) = AX * operand 

Signed multiply - Koristi se za množenje brojeva s predznakom, a 

princip je isti kao kod naredbe MUL. 

Unsigned divide - Koristi se za dijeljenje cjelobrojno pozitivnih brojeva 

s tim da se djeljenik nalazi ili u registru AX (ako je djelitelj 8-bitni) ili u 

DXAX (ako je djelitelj 16-bitni). 

Djelitelj može biti ili registar ili varijabla. 

Kada je djelitelj byte (8 bita) 

AL = AX / operand 

AH - ostatak 

Kada je djelitelj word (16 bita) 

IDIV djelitelj 

AX = (DX AX) / operand 

DX - ostatak 

Signed divide - Koristi se za dijeljenje brojeva s predznakom, a princip 

je isti kao kod naredbe DIV. 

29

Logičke operacije 

AND op1, op2 op1 = op1 AND op2 


Ova naredba izvršava logičko I između operanda1 i operanda2. 

1 AND 1 = 1 

1 AND 0 = 0 

0 AND 1 = 0 

0 AND 0 = 0 

OR op1, op2 op1 = op1 OR op2 

Ova naredba izvršava logičko OR između operanda1 i operanda2. 

1 OR 1 = 1 

1 OR 0 = 1 

0 OR 1 = 1 

0 OR 0 = 0 

XOR op1, op2 op1 = op1 XOR op2 

Ova naredba izvršava logičko XOR između operanda1 i operanda2. 

NOT op 

1 XOR 1 = 0 

1 XOR 0 = 1 

0 XOR 1 = 1 

0 XOR 0 = 0 

Ova naredba izvršava logičku negaciju, tj sve 01 i sve 10. 

30

Operacije za pomak i rotiranje bitova 

Pomak bitova 

SHL odredište, brojač 


Shift Left – Ova naredba se koristi za pomicanje bitova na odredištu 

ulijevo za onoliko puta koliko piše u brojaču. Kako se bitovi odredišta 

pomiču ulijevo na prazna mjesta dolaze 0. Najznačajniji bit ide u CF. 

Odredište je ili varijabla ili registar. Brojač može biti ili konstanta ili 

registar CL. 

SHR odredište, brojač 

CF … 0 

Shift Right – Ova naredba se koristi za pomicanje svih bitova na 

odredištu (računajući MSB) u desno za onoliko puta koliko piše u brojaču. 

Kako se bitovi odredišta pomiču udesno na prazna mjesta dolaze 0. 

SAL odredište, brojač 

Shift Arithmetic Left 

SAR odredište, brojač 

Shift Arithmetic Right 

Ove naredbe se koriste za pomicanje bitova na odredištu udesno za 

onoliko puta koliko piše u brojaču, s tim da bit predznaka zadržava svoju 

vrijednost. 

Rotiranje bitova 

RCL odredište, brojač 

Rotate (operand) left through Carry Flag – Ova naredba se koristi za 

rotiranje bitova odredišta ulijevo za onoliko mjesta koliko je navedeno u 

brojaču. 

Odredište može biti ili varijabla ili registar, dok je brojač ili CL registar ili 

konstanta. 

RCL koristi kao proširenje i CF, tako da se vrijednost CF pomiče u LSB, a 

MSB ide u CF. 

CF MSB LSB 

31

RCR odredište, brojač 


Rotate (operand) right through Carry Flag – Ova naredba se koristi za 

rotiranje bitova odredišta udesno za onoliko mjesta koliko je navedeno u 

brojaču. 

RCR koristi kao proširenje i CF, tako da se vrijednost CF pomiče u MSB, a 

LSB ide u CF. 

ROL odredište, brojač 

Rotate Left – Ova naredba se koristi za rotiranje bitova odredišta 

ulijevo za onoliko mjesta koliko je navedeno u brojaču, s tim da se MSB 

prebacuje i u LSB i u CF. 

Odredište može biti ili varijabla ili registar, dok je brojač ili CL registar ili 

konstanta. 

ROR odredište, brojač 

CF MSB LSB 

Rotate Right – Ova naredba se koristi za rotiranje bitova odredišta 

udesno za onoliko mjesta koliko je navedeno u brojaču, s tim da se LSB 

prebacuje i u MSB i u CF. 

Usporedba i testiranje stringova 

CMPS 

Ova naredba se koristi za usporedbu 1, 2 ili 4 byte-a na adresi DS:SI 

sa 1, 2 ili 4 byte-a na adresi ES:DI na način da se te dvije vrijednosti 

oduzimaju. Rezultat se nigdje ne sprema nego se samo postavljaju 

zastavice. 

Nakon usporedbe registri SI i DI se inkrementiraju/dekrementiraju. 

Da li će se uspoređivati 1, 2 ili 4 byte-a – određuje se odabirom naredbe: 

CMPSB – Copmare String Byte 

CMPSW – Copmare String Word 

CMPSD – Copmare String Doubleword 

32


P r i m j e r i 

33


Primjeri asemblerskog programiranja - zadaci s rješenjima 

Primjer 1: Napisati program koji u registar bx upisuje broj 5, a onda ga iz 

registra bx prebacuje u ax. 

.MODEL small 

.DATA 

.STACK 

.CODE 

Start: 

mov bx, 5 

mov ax, bx 

END Start 

mov ax, 4c00h 

int 21h 

Primjer 2: Napisati program koji ispisuje poruku "Zdravo svima!" na ekran. 

.MODEL small 

.DATA 

string DB "Zdravo svima!$" 

.STACK 

.CODE 

Start: 

mov ax, @DATA 

mov ds, ax 

END Start 

mov dx, OFFSET string 

mov ah, 09h 

int 21h 

mov ax, 4c00h 

int 21h 

34


Primjer 3: Napisati program koji na ekran ispisuje broj 3 (koristiti prekid za ispis 

znaka). 

.MODEL small 

.DATA 

.STACK 

.CODE 

Start: 

mov ax, @DATA 

mov ds, ax 

END Start 

mov dl, '3' 

mov ah, 02h 

int 21h 

mov ax, 4c00h 

int 21h 

Primjer 4: Napisati program koji unosi znak s tastature i odmah ga zatim 

ispisuje na ekran. 

.MODEL small 

.DATA 

.STACK 

.CODE 

Start: 

mov ax, @DATA 

mov ds, ax 

END Start 

mov ah, 01h 

int 21h 

mov dl, al 

mov ah, 02h 

int 21h 

mov ax, 4c00h 

int 21h 

35


Primjer 5: Zaokružite programe koji će na ekran ispisati broj 5. 

a) b) c) 

.MODEL small 

.STACK 

.CODE 

Start: 

mov dl, '5' 

mov ah, 02h 

int 21h 

mov ax, 4c00h 

int 21h 

END Start 

Rješenje: a) i c) 

.MODEL small 

.STACK 

.CODE 

Start: 

mov dl, 5 

mov ah, 02h 

int 21h 

mov ax, 4c00h 

int 21h 

END Start 

.MODEL small 

.STACK 

.CODE 

Start: 

mov dl, 53 

mov ah, 02h 

int 21h 

mov ax, 4c00h 

int 21h 

END Start 

Primjer 6: Napiši program koji sadržaj registra AX zapisuje u BX, a sadržaj iz 

BX u AX. Pri tome koristiti stog. 

.MODEL small 

.DATA 

.STACK 

.CODE 

Start: 

mov ax, 1212h 

mov bx, 3434h 

push ax 

push bx 

pop ax 

pop bx 

END Start 

mov ax, 4c00h 

int 21h 

36


Primjer 7: Što će ispisati sljedeći program? 

.MODEL small 

.STACK 

.CODE 

Start: 

mov cx, 0 

mov ax, '3' 

ponovo: 

cmp cx, 6 

jge kraj 

inc ax 

mov dl, al 

mov ah, 02h 

int 21h 

add cx, 3 

jmp ponovo 

kraj: 

mov ax, 4c00h 

int 21h 

END Start 

Rješenje: 45 

Primjer 8: Što će ispisati sljedeći program? 

.MODEL small 

.DATA 

str DB 5 DUP ('5') 

.STACK 

.CODE 

Start: 

mov ax, @DATA 

mov ds, ax 

mov si, 0 

mov str[si], '0' 

inc si 

inc si 

mov str[si], '1' 

mov str[5], '$' 

mov dx, OFFSET str 

mov ah, 09h 

int 21h 

mov ax, 4c00h 

int 21h 

END Start 

Rješenje: 05155 

37


Primjer 9: Napiši program koji simulira FOR petlju. Npr. program koji 10 puta 

na ekranu ispisuje 3. 

.MODEL small 

.DATA 

.STACK 

.CODE 

Start: 

mov ax, @DATA 

mov ds, ax 

mov cx, 0 

ponovo: 

cmp cx, 10 

jge kraj 

kraj: 

END Start 

mov dl, '3' 

mov ah, 02h 

int 21h 

inc cx 

jmp ponovo 

mov ax, 4c00h 

int 21h 

38


Primjer 10: Napiši program koji simulira IF-ELSE grananje. Npr. program koji 

unosi broj s tastature i nakon toga provjerava da li je uneseni broj veći od 5, 

manji od 5 ili jednak 5. Na ekran je potrebno ispisati odgovarajuću poruku: "Broj 

je veci od 5 !", "Broj je manji od 5 !" ili "Unijeli ste broj 5 !" . 

.MODEL small 

.DATA 

string1 DB "Broj je manji od 5 !$" 

string2 DB "Broj je veci od 5 !$" 

string3 DB "Unijeli ste broj 5 !$" 

.STACK 

.CODE 

Start: 

mov ax, @DATA 

mov ds, ax 

pet: 

veci: 

kraj: 

END Start 

mov ah, 01h 

int 21h 

cmp al, '5' 

je pet 

jg veci 

mov dx, OFFSET string1 

mov ah, 09h 

int 21h 

jmp kraj 


mov ah, 09h 

int 21h 

jmp kraj 


mov ah, 09h 

int 21h 

mov ax, 4c00h 

int 21h 

39


Primjer 11: Napisati program koji unosi znak s tastature i odmah ga zatim 

ispisati dva puta na ekran. Za unos znaka s tastature koristiti makro (unos 

MACRO), a ispis znaka na ekran realizirati kroz proceduru (ispis PROC). 

.MODEL small 

.DATA 

.STACK 

.CODE 

unos MACRO 

mov ah, 01h 

int 21h 

ENDM 

ispis PROC NEAR 

mov ah, 02h 

int 21h 

ret 

ispis ENDP 

Start: 

unos 

END Start 

mov dl, al 

call ispis 

call ispis 

mov ax, 4c00h 

int 21h 

40


Primjer 12: Ispitajte sadržaj registara AX, BX, CX i DX u naznačenom trenutku 

izvođenja programa. 

.MODEL small 

.DATA 

a DW 3 

b DW 4 

.STACK 

.CODE 

Start: 

mov ax, @DATA 

mov ds, ax 

mov si, OFFSET a 

mov dx, [si] 

mov si, OFFSET b 

mov bx, [si] 

mov ax, 8123h 

mov cx, 1456h 

shl cx, 1 

mul bx 

=> Upišite sadržaj registara AX, BX, CX, DX u ovom trenutku 

izvršavanja programa. 

END Start 

Rješenje: 

AX = 048Ch 

BX = 4h 

CX = 28ACh 

DX = 2h 

mov ax, 4C00h 

int 21h 

41


Primjer 13: Definirajte u memoriji jedan 16-bitni i jedan 32-bitni broj te ih nakon 

toga učitajte u procesor (registre unutar CPU 8086). 

.MODEL small 

.DATA 

a DW 789Ah 

b DD 2959ED51h 

.STACK 

.CODE 

Start: 

mov ax, @DATA 

mov ds, ax 

END Start 

mov si, OFFSET a 

mov cx, [si] 

mov si, OFFSET b 

mov bx, [si] 

inc si 

inc si 

mov ax, [si] 

mov ax, 4C00h 

int 21h 

42

Prilog 


ASCII kod (American Standard Code for Information Interchange) 

Char Dec Oct Hex | Char Dec Oct Hex | Char Dec Oct Hex | Char Dec Oct Hex 

------------------------------------------------------------------------------------- 

(nul) 0 0000 0x00 | (sp) 32 0040 0x20 | @ 64 0100 0x40 | ` 96 0140 0x60 

(soh) 1 0001 0x01 | ! 33 0041 0x21 | A 65 0101 0x41 | a 97 0141 0x61 

(stx) 2 0002 0x02 | " 34 0042 0x22 | B 66 0102 0x42 | b 98 0142 0x62 

(etx) 3 0003 0x03 | # 35 0043 0x23 | C 67 0103 0x43 | c 99 0143 0x63 

(eot) 4 0004 0x04 | $ 36 0044 0x24 | D 68 0104 0x44 | d 100 0144 0x64 

(enq) 5 0005 0x05 | % 37 0045 0x25 | E 69 0105 0x45 | e 101 0145 0x65 

(ack) 6 0006 0x06 | & 38 0046 0x26 | F 70 0106 0x46 | f 102 0146 0x66 

(bel) 7 0007 0x07 | ' 39 0047 0x27 | G 71 0107 0x47 | g 103 0147 0x67 

(bs) 8 0010 0x08 | ( 40 0050 0x28 | H 72 0110 0x48 | h 104 0150 0x68 

(ht) 9 0011 0x09 | ) 41 0051 0x29 | I 73 0111 0x49 | i 105 0151 0x69 

(nl) 10 0012 0x0a | * 42 0052 0x2a | J 74 0112 0x4a | j 106 0152 0x6a 

(vt) 11 0013 0x0b | + 43 0053 0x2b | K 75 0113 0x4b | k 107 0153 0x6b 

(np) 12 0014 0x0c | , 44 0054 0x2c | L 76 0114 0x4c | l 108 0154 0x6c 

(cr) 13 0015 0x0d | - 45 0055 0x2d | M 77 0115 0x4d | m 109 0155 0x6d 

(so) 14 0016 0x0e | . 46 0056 0x2e | N 78 0116 0x4e | n 110 0156 0x6e 

(si) 15 0017 0x0f | / 47 0057 0x2f | O 79 0117 0x4f | o 111 0157 0x6f 

(dle) 16 0020 0x10 | 0 48 0060 0x30 | P 80 0120 0x50 | p 112 0160 0x70 

(dc1) 17 0021 0x11 | 1 49 0061 0x31 | Q 81 0121 0x51 | q 113 0161 0x71 

(dc2) 18 0022 0x12 | 2 50 0062 0x32 | R 82 0122 0x52 | r 114 0162 0x72 

(dc3) 19 0023 0x13 | 3 51 0063 0x33 | S 83 0123 0x53 | s 115 0163 0x73 

(dc4) 20 0024 0x14 | 4 52 0064 0x34 | T 84 0124 0x54 | t 116 0164 0x74 

(nak) 21 0025 0x15 | 5 53 0065 0x35 | U 85 0125 0x55 | u 117 0165 0x75 

(syn) 22 0026 0x16 | 6 54 0066 0x36 | V 86 0126 0x56 | v 118 0166 0x76 

(etb) 23 0027 0x17 | 7 55 0067 0x37 | W 87 0127 0x57 | w 119 0167 0x77 

(can) 24 0030 0x18 | 8 56 0070 0x38 | X 88 0130 0x58 | x 120 0170 0x78 

(em) 25 0031 0x19 | 9 57 0071 0x39 | Y 89 0131 0x59 | y 121 0171 0x79 

(sub) 26 0032 0x1a | : 58 0072 0x3a | Z 90 0132 0x5a | z 122 0172 0x7a 

(esc) 27 0033 0x1b | ; 59 0073 0x3b | [ 91 0133 0x5b | { 123 0173 0x7b 

(fs) 28 0034 0x1c | < 60 0074 0x3c | \ 92 0134 0x5c | | 124 0174 0x7c 

(gs) 29 0035 0x1d | = 61 0075 0x3d | ] 93 0135 0x5d | } 125 0175 0x7d 

(rs) 30 0036 0x1e | > 62 0076 0x3e | ^ 94 0136 0x5e | ~ 126 0176 0x7e 

(us) 31 0037 0x1f | ? 63 0077 0x3f | _ 95 0137 0x5f | (del) 127 0177 0x7f 

ASCII Opis 

------------------------ 

nul null byte 

bel bell character 

bs backspace 

ht horizontal tab 

np formfeed 

nl newline 

cr carriage return 

vt vertical tab 

esc escape 

sp space 

Treba uočiti da pojedine znamenke prikazane kao znak ne odgovaraju po 

binarnom prikazu odgovarajućem cijelom broju. 

Npr. znamenka 7 prikazana kao cijeli broj u 1 byte-u iznosi 0000 0111, a 

prikazana kao ASCII znak 0011 0111. 

Pretvorba: 

broj = znak - 48 

broj = znak - '0' 

broj = znak & 0x0f 

43


Primjeri prevođenja i povezivanja programa 

U primjerima koji slijede korišten je Microsoft Macro Assembler (MASM). 

Prevođenje programa u strojni kod (kompajliranje): 

Povezivanje programa (linkanje) – stvaranje izvršnog programa: 

Dobili smo izvršnu datoteku vj1.exe 

44

Turbo Debugger 


Za analiziranje ponašanja napisanog programa (liniju po liniju koda) koristiti 

ćemo Turbo Debugger. 

td.exe se nalazi u BIN direktoriju 

Nakon pokretanja Turbo Debugger-a može se učitati izvršna datoteka vj1.exe 

(prethodno kreirana - primjer 1) 

File => Open ... 

Može se pojaviti poruka o grešci: «Program has no symbol table» 

Zanemarite ovu vrstu pogreške. Kliknite OK. 

45


Na ekranu se mogu uočiti pojedina područja ... 

1 – kod vašeg programa 

2 – registri 

3 – registar zastavica 

4 – memorijske lokacije 

5 – stog 

Da bi vidjeli ponašanje programa liniju po liniju koda (step by step) pritisnite F8 

(Run => Step Over) 

Konkretno u primjeru 1 – izvrši se prva naredba ... 

mov bx, 5 

Na gornjoj slici se vidi da je sadržaj registra bx promijenio vrijednost: 

bx=0005h 

46


Nakon što se još jednom pritisne F8 izvrši se druga linija programa ... 

mov ax, bx 

Nakon toga vrijednost registra ax i bx je postavljena na 5. 

Iduća naredba postavlja vrijednost registra ax=4C00h 

Na kraju program poziva int21 – kraj programa. 

Na isti način kao u prvom primjeru izvrši se kompajliranje i linkanje drugog 

našeg primjera: 

masm vj2 

link vj2 

Nakon što se pokrene program ispiše se poruka: «Zdravo svima!» 

47

Programiranje u asembleru

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?