Prima lectio - levis et brevis! - Piotr Lenartowicz SJ

MONIZM MATERIALISTYCZNY oznacza, że przyrodnik uznaje
istnienie tylko jednego bytu, czyli materii.
Monista zakłada, że różnorodne zjawiska i przedmioty da się – w ich
strukturze i genezie – sprowadzić do jednego, „rozgałęzionego” bytu
(materii).
Monista (na terenie biologii) nie poszukuje proporcjonalnej przyczyny
rozpoznanych form istnienia, ale genezę wszystkich tłumaczy jednym
i tym samym mechanizmem mutacji i selekcji naturalnej.
Monista „całość” utożsamia z „wszystkością”. Różnorodne zjawiska
i przedmioty są jedynie – mniej lub bardziej chwilowymi – zespołami
struktur i dynamizmów, wyodrębniających się z otoczenia. Nie ma –
jakoby – istotnej różnicy pomiędzy „integracją” układu planetarnego
a integracją żywej bakterii. Różnica – wg monisty – wynika z różnego
stopnia komplikacji struktur i dynamizmów.