Dr. Jose Rizal

DR. JOSE RIZAL – NOON, NGAYON AT HABANGPANAHON,
IDOLO NG BANSA, INSPIRASYON NG CALAMBA
[Talumpati ni Punong Mahistrado Renato C. Corona ng Kataas-taasang Hukuman sa Ika-149
taong Kaarawan ni Dr. Jose Rizal; Calamba, Laguna, ika-19 ng Hunyo 2010.]
Kinatawan Justin Marc Chipeco, Punong Lungsod
Joaquin Chipeco, Pangalawang Punong Lungsod Pursino
Oruga, Director Gabriel Lopez, Atty. Manuel Ladrido, mga
pinagpipitagang panauhin, mga magigiting na konsehal,
mga mahal kong taga-Calamba;
Magandang umaga po sa inyong lahat.
Ipinaaabot ko sa lahat ang aking taos-puso at mainit
na pagbati sa pagdiriwang natin ng ika-149 taong
kaarawan ng minamahal na anak ng Calamba, ang ating
pambansang bayaning si Gat Jose Rizal.
Tunay ngang mapalad kayong mga taga-Calamba
dahil dito isinilang ang pinakadakilang bayani ng ating

2
bayan. Isang likas na taga-Calamba ang naging mitsa ng
apoy na siyang nagpaliwanag sa kaisipan ng marami, na
siyang nagpa-init sa adhikain at laban ng isang bansa
para sa anyang kalayaan. At ito ay kanyang nakamit,
hindi sa pamamagitan ng dahas kung hindi sa
pamamagitan ng kanyang talino, ng kanyang paniniwala
na ang pagbabago ay maaring makamit sa mapayapang
pamamaraan, at ng kanyang hindi matutumbasang
pagmamahal sa inang bayan.
May isang manunulat na nagsabing ang isang bayang
walang bayani ay isang bayang walang kaluluwa.
Paano nga ba maging isang pambansang bayani?
Ayon sa Philippine National Heroes Committee, ang
isang pambansang bayani ay isang bayani na naghangad
at lumaban para sa kalayaan ng ating bayan; isang

3
bayaning nag-ambag upang bigyan tayo ng isang sistema
o buhay na malaya; isang bayaning humubog sa
kinabukasan ng isang lahi; isang bayaning kumakatawan
sa iniisip at ninanais ng isang bayan; isang bayaning
iniisip ang kinabukasan ng isang lahi, ng mga susunod na
henerasyon.
Marami tayong naging bayani. At patuloy na
magkakaroon ng mga bayani at nagpapakabayani. Ngunit
iisa lamang ang ating pambansang bayani. Si Gat Jose
Rizal.
Ang pagkamatay ni Rizal noong ika-30 ng Disyembre
1896 sa Bagumbayan ang sinasabing naging dahilan
upang ang mga Pilipino ay magkaroon ng lakas ng loob
upang ipaglaban ang kanilang mga karapatan. Ang
kanyang pagkamatay ay naging mitsa upang sumiklab ang

4
isang Rebolusyon na nagpabago sa kasaysayan ng ating
bayan.
Napakaraming mga kuwento ng kabayanihan ang
ating bayan na dapat nating balikan at pagkunan ng
inspirasyon habang patuloy tayong sumusulong tungo sa
isang bansang dakila at maunlad. Mula sa mga
kuwentong ito, makikita natin ang likas na anyo ng
kaluluwa ng isang Pilipino: may mabuting kalooban at
masidhi ang pagmamahal sa bayan.
Saan man tayo pumunta, may mga bayaning nag-
aalay ng kanilang makakaya para sa kabutihan ng kapwa
at ng ating bansa. Iniaalay nila ang kanilang mga
kakayanan dahil naniniwala sila sa pagmamahal at
pagpapahalaga sa dignidad ng kapwa at bansa. Sa mga
bayaning ito, nananatiling mainit ang damdaming
pinukaw ni Rizal: ang pagkakaisa at pagtutulungan para

5
sa paglaya ng bansa. Sa kabila ng mga paniniil na dinanas
niya at ng kanyang pamilya mula sa mga Kastila, nanatili
sa kanyang pangarap ang pagbabalik sa dignidad ng
kanyang mga kababayan at ang pagkilala sa kanilang mga
karapatan.
Nang mag-aral sa Europa si Rizal, nanatili sa
kanyang puso at isip ang kanyang mga kababayan
bagama’t may pagkakataon na siyang mamuhay nang
malayo sa pag-uusig ng mga Kastila. Pinalakas ng
kanyang karanasang ito ang kanyang walang kamatayang
pag-ibig sa bayan. Patuloy niyang pinag-alab at ginawang
inspirasyon ang kanyang pangarap na pagkakaisa at
kalayaan para sa kanyang pamilya at bayan.
Nanatili siyang tapat sa pamamagitan ng patuloy na
pagsisikap upang kilalanin ng daigdig ang kadakilaan ng
mga Pilipino. Sa ganitong mga pagkakataon,

6
nakipagdiwang siya sa mga tagumpay ng kanyang mga
kapwa Pilipino sa Europa sa iba’t ibang mga larangan.
Patuloy siyang sumulat sa mga naiwang kababayan upang
batiin sila sa kanilang sariling mga pagsisikap at
tagumpay, at damayan sa kanilang mga kahirapan at
kabiguan. At ang bayan ding ito na pinapangarap niya ang
tanging dahilan upang isulat niya ang mga nobelang
kinikilala ngayon sa buong daigdig, ang Noli Me Tangere at
El Filibusterismo.
Ipinakita niya sa atin hindi lamang ang nasyonalismo,
kung hindi pati na rin kung paano ang masikhay at
matapang na pagkilos para sa nasyonalismo at sa
kabutihan ng bansa. Itinuro niya sa atin ang
pagpapahalaga sa kasaysayan dahil naniniwala siyang
dito nag-uugat ang tunay na pagmamahal sa bayan. Siya
ang halimbawa ng pag-aalay ng mga pagsisikap at
tagumpay hindi lamang para sa sarili bilang mga

7
indibidwal, kundi para sa sarili bilang mga mamamayan
ng isang malayang bansa dahil naniniwala siya na ang
pambansang kamalayan ang tanging susi upang
mabuksan ang isang mas mahusay na lipunan.
Binigyang diin niya na ang pagbubuo ng bansa ay
isang masalimuot at mahirap na gawain at
pagsasakripisyo ngunit ang danas na ito ang mismong
nagpapalakas sa pagkakaisa at kalayaan ng bayan.
At natupad ang pangarap na ito nang magkaisa ang
mga Pilipino, nang inilunsad nila ang Rebolusyon noong
1898 at ganap nating nabawi sa mga dayuhan ang ating
kalayaan. Ang init ng pangarap na ito ay nananatiling
apoy na umiilaw sa ating daan hanggang sa kasalukuyan.
Patuloy nitong pinag-aalab ang pangarap na tayo ay
malaya mula sa panibagong anyo ng pag-aalipin: ang mga

8
karahasan, mga katiwalian sa pamahalaan, at sa
kahirapang patuloy na umiiral sa ating lipunan.
Magagawa nating sugpuin ang mga ito kung tayo ay
magkakaisa, mahigpit na maghahawak-kamay,
magtutulungan at susulong patungo sa iisang direksyon:
sa kaunlaran. Ito ay makakamit natin kung babahagian
natin ng ating lakas at talino ang ating kapwa, kung
ipaparamdam natin sa ating kapwa ang ating pagmamahal
at pagtitiwala sa kanilang kakayahan, kung bibigyan natin
ng panahon ang ating kapwa, at kung ipapakita natin sa
pamamagitan ng ating mga gawa ang ating pag-ibig sa
bayan.
Sa kabila ng pagtapon sa kanya sa malayong bayan
ng Dapitan sa Zamboanga del Norte, nagawa pa rin ni
Rizal na mag-alay ng sarili sa kanyang mga kababayan ng
walang hinihintay na kapalit. Naging guro siya para sa

9
mga batang taga-Dapitan, naglingkod siya bilang
manggagamot para sa mga mamamayan ng Dapitan,
naglaan siya ng panahon at talino upang paunlarin at
ayusin ang kanyang kapaligiran, at ipinakita niya na ang
bawat isa ay may kakayahang kumilos at may kayang
maibigay para sa kabutihan ng lahat, upang matulungan
ang kapwa na maiahon mula sa kahirapan.
At habang ginagawa niya ito, hindi lamang ang
kanyang kapwa ang kanyang iniahon kundi pati na rin
ang buong bansa.
Si Gat Jose Rizal ay naging at mananatiling idolo at
inspirasyon ng ating bansa sa habangpanahon habang
patuloy at matapang nating hinaharap ang mga hamon ng
panahon, habang patuloy tayong kumikilos, nagkakaisa at
nagsisikap tungo sa magandang kinabukasan.

10
Ang pagsasakripisyo natin para sa ating bansa ay
isang makabuluhang gawain. Makabuluhan at hindi
masasayang dahil sa pamamagitan nito, mapapalakas
natin ang tiwala ng ating kapwa sa kanilang mga sariling
kakayahan, na sila ay may kakayahang magsakripisyo
para sa bansa, na hindi sila dapat mawalan ng pag-asa
dahil narito tayong lahat para sa ating kapwa. Katulad ni
Rizal na nananatiling nakakapit sa pag-asang sisikat din
ang araw para sa Pilipinas.
Ngunit ang pangarap na ito ay mananatiling pangarap
lamang kung hindi tayo magkakaisa, magsasakripisyo at
magtutulungan para sa ating bayan. Ito ang kabayanihang
kailangan ng ating panahon. Ito ang daan para sa
katuparan ng ating pangarap.
Ito ang nais ipakita ni Rizal nang nagsikap siyang
mag-aral sa Europa, nang isinulat niya ang kanyang mga

11
nobela at tula upang pukawin ang damdaming
makabayan ng mga Pilipino at ipaalam sa daigdig ang mga
nangyayari sa bansa, nang bumalik siya at ibinahagi sa
kanyang mga kababayan ang kanyang mga kaalaman, at
nang mamatay siyang nakaharap sa silangan para sa
Pilipinas. Ito ang iniwan sa atin ni Jose Rizal: inspirasyon
at pagmamahal na nagmumula sa bayan at muling
ibinabalik sa bayan.
Ang naging huling salita ni Rizal ay siya ring mga
huling salitang sinambit ni Hesukristo - Consummatum
est. It is finished.
Natapos ang buhay ng ating pinakadakilang bayani
kasama ang paniniwalang tapos na ang kanyang misyon –
na matagumpay niyang naiukit sa puso ng bawat Pilipino
ang pagmamahal sa Diyos, sa kanyang kapwa, at sa
kanyang inang bayan.

12
Marahil ay hindi hiniling ni Rizal na ang bawat isa sa
atin ay maging bayani o kaya ay magpakabayani. Sapat
na marahil na tayong lahat ay gawin ang abot ng ating
makakaya upang bigyan ng dangal ang ating minamahal
na bayan – kahit sa pinakamaliit na pamamaraan. Na
maipakita natin na tayo ay karapat-dapat sa kalayaan na
ating ngayong tinatamasa.
Patuloy nating gawing inspirasyon si Gat Jose Rizal.
Patuloy natin siyang gawing idolo upang ang kanyang mga
halimbawa ay manatiling nabubuhay sa ating puso at pag-
alabin ang ating mga kaluluwa para sa ating sarili, sa
ating kapwa at sa ating bayan. Atin pa rin siyang gawing
idolo upang maipakita natin hindi lamang sa ating mga
sarili kundi pati na rin sa buong mundo at sangkatauhan
na ang mga Pilipino ay hindi palulupig, na ang mga
Pilipino ay mapagmahal sa kapayapaan, na ang mga
Pilipino ay maka-Diyos, at higit sa lahat, na ang mga

13
Pilipino ay handang ialay ang kanilang buhay para sa
pananatili ng kalayaan at demokrasya.
lahat.
Magandang araw po at maraming salamat sa inyong