Zaburzenia Nastroju

Psychologia kliniczna
- zagadnienia procesów psychicznych
w kontekście kontekście zaburzeń poznawczych
Opracowanie na podstawie materiałów mgr Jacka Kasprzaka

Choroby i zaburzenia psychiczne
dotykają
ok. 20% populacji
Zaburzenia
psychiczne
– co 5 osobę osobę !
!
Choroby
psychiczne

Psychiatria
jest dziedziną wiedzy medycznej zajmującą się chorobami
psychicznymi i zaburzeniami czynności psychicznych człowieka.
Psychologia (z greckiego psyche = dusza)
jest nauką zajmującą się prawidłowościami zachowań człowieka
w różnych sytuacjach.
Zachowanie należy tu rozumieć zarówno jako działanie na poziomie czysto
psychicznym (np. myśli, wyobrażenia, emocje), jak i na poziomie
obserwowalnym, co dotyczy funkcjonowania w relacjach z innymi ludźmi,
realizacji określonych zadań, pełnienia ról społecznych itp.
Przez prawidłowość rozumie się mechanizmy, które regulują te zachowania
m.in. typ osobowości, poziom inteligencji, rodzaj uzdolnień, hierarchia potrzeb.

Diagnozując i lecząc zaburzenia psychiczne i zachowania
zwykle korzysta się z pomocy u lekarskiej i/lub psychologicznej.
Najlepiej będzie jeśli obydwaj mogą zapoznać się
z dolegliwościami.
Psycholog kliniczny zwróci uwagę przede
wszystkim na aspekt psycho-społeczny
zaburzenia.
Psychiatra jako lekarz będzie bardziej
zainteresowany aspektem biologiczno-
fizjologicznym czy biochemicznym
zagadnienia, natomiast

Choroba – zaburzenie psychiczne
Skutki
psychiatryczne
Skutki prawne
Skutki
somatyczne
osobnicza
DESTRUKCJA
CIERPIENIE
Skutki zawodowe
Odległe skutki
genetyczne,
psychologiczne,
kulturowe
Skutki
rodzinne

Procesy biologiczne – maja celowy i zorganizowany charakter zgodnie z
zasadą homeostazy
Procesy psychiczne to pochodne procesów biologicznych zachodzących w
ośrodkowym układzie nerwowym nerwowym. .
Celowość i organizacja powyższych procesów nadaje im charakter
Czynności psychicznych
procesy ośrodkowego układu nerwowego. Mają one na celu regulację
stosunków: jednostka - otoczenie. Ich sprawność działania zależy od
biologicznego stanu ośrodkowego układu nerwowego oraz od czynników
psychologicznych i społecznych oddziałujących na jednostkę.
Wyrazem działania czynności psychicznych jest
zachowanie i działanie.

Czynności psychiczne można podzielić na trzy grupy
Procesy
poznawcze
zabezpieczają orientację w
otoczeniu i sprawność działania.
Procesy
emocjonalne
zabezpieczają dynamikę
działania
Procesy
motywacyjne
wyznaczają kierunek
i cel działania

Nie każda „nieprawidłowość psychiczna” świadczy o chorobie
psychicznej, lub o innym zaburzeniu czynności psychicznych.
U człowieka zdrowego występują pewne nieprawidłowości
czynności psychicznych, np. w stanie senności → zaburzenia
toku myślenia, które przypominają nieco rozkojarzenie.

Nasza wiedza o funkcjonowaniu naszego mózgu-
to dopiero wierzchołek góry lodowej.......

UKŁAD NERWOWY
Centralny Układ
Nerwowy
mózgowie
( CUN )
rdzeń
kręgowy
nerwy
obwodowe
Obwodowy Układ
Nerwowy
( OUN )
układ
autonomiczny
układ współczulny i
przywspółczulny

CENTRALNY UKŁAD NERWOWY

CENTRALNY
UKŁAD NERWOWY
OBWODOWY
UKŁAD NERWOWY

Centralny układ nerwowy = CUN:
mózgowie (mózg, móżdżek) i rdzeń kręgowy.
Obwodowy (peryferyjny) układ nerwowy = OUN:
nerwy kręgowe i czaszkowe, dochodzące do mięśni i receptorów czuciowych i
kończące się w rdzeniu.
Autonomiczny układ nerwowy: część CUN i OUN.
Zadanie: koordynacja funkcji automatycznych: skurczy serca, oddychania, trawienia,
wydalania, pocenia się, pobudzenia seksualnego.
Otrzymuje sygnały z chemoreceptorów, baroreceptorów, przez nerwy czaszkowe i
rdzeniowe, przechodzące przez zwoje rdzeniowe.
Centrum: w pniu mózgu. Koordynacja: przez podwzgórze.
Układy współczulny i przywspółczulny, działające antagonistycznie.
Układ współczulny pobudza: rozszerza źrenicę, rozluźnia mięśnie oka, gruczoły
ślinowe wytwarzają gęstą ślinę, serce bije szybciej, naczynia wieńcowe się
rozszerzają, oskrzela rozkurczają, żołądek hamuje wydzielanie soków, żółć wolniej
produkowana, perystaltyka zwalnia, nadnercza uwalniają adrenalinę, skóra pot, włoski
się jeżą, obyt kurczy, pęcherz rozluźnia. Układ przywspółczulny działa odwrotnie

Mózg człowieka w liczbach
Masa:
Niemowlę średnio 350 gramów = ok. 12% całkowitej wagi ciała.
Dorosły średnio 1375 gramów (od 1-2.5 kg),
Kobiety obiety 150 gramów mniej
(czyli lepiej wykorzystują !!!)
średnio więc mózg to ok. 2% masy ciała o
objętości 1.4 litra, masa 1,5 kg

2,5 kilogramowa masa komórek
nerwowych i ich wypustek, kierująca naszymi działaniami,
jest najwspanialszym, a zarazem najbardziej tajemniczym,
produktem aktu stworzenia.

Skąd to wiemy? Jak badamy CZYNNOŚCI mózgu?
CT
PET
MRI i fMRI angiografia
SPECT EEG/ magnetoencefalografia
i wiele innych....

MÓZGOWIE
Mózg Pień mózgu Móżdżek

Kresomózgowie
= półkule mózgu
(parzyste, asymetryczne strukturalnie i
funkcjonalnie, pokryte korą pofałdowaną
w bruzdy i zakręty)
Dzielimy półkule na płaty:
• potyliczny
• czołowy
• ciemieniowy
• skroniowy
W głębi półkul leżą:
• ciało migdałowate
• przedmurze
Mózg
Międzymózgowie
Dzielimy na:
• jądra podstawne = prążkowie, gałka blada
• hipokamp
wgórzomózgowie = wzgórze +
nadwzgórze
podwzgórze z układem
lejkowym oraz przysadką
mózgową
Istota biała
kresomózgowia,
z ciałem modzelowatym

Płat potyliczny:
widzenie; analiza koloru, ruchu, kształtu, głębi;
skojarzenia wzrokowe, ocena, decyduje czy wrażenie jest analizowane
i jaki jest jego priorytet.
Wyniki uszkodzeń płata potylicznego:
dziury w polach wzrokowych (skotoma);
halucynacje wzrokowe; niedokładne widzenie
obiektów, widzenie aureoli; trudności w:
umiejscowieniu widzianych obiektów;
w rozpoznawaniu kolorów;
w rozpoznawaniu znaków, symboli, słów pisanych;
w rozpoznawaniu rysunków;
w rozpoznawaniu ruchu obiektu;
z czytaniem i/lub pisaniem

Płat skroniowy:
zakręt górny i wieczko: słuch muzyczny, fonematyczny i wrażenia dźwiękowe;
obszar Wernickego - rozumienie mowy, gramatyka, prozodia;
zakręt dolny: rozpoznawanie obiektów;
kategoryzacja obiektów; pamięć werbalna, zapamiętywanie;
część podstawna: analiza zapachów

Uszkodzenia płatów skroniowych:
zaburzenia słuchu, rozumienia mowy i percepcji dźwięków;
zaburzenia wybiórczej uwagi na bodźce słuchowe i wzrokowe;
problemy w rozpoznawaniu widzianych obiektów; trudności w
rozpoznawaniu twarzy (prozopagnozja);
upośledzenie porządkowania i kategoryzacji informacji werbalnych;
lewa półkula - trudności w rozumieniu mowy (afazja Wernickego);
uszkodzenia prawej półkuli mogą
spowodować słowotok;
trudności w opisywaniu widzianych obiektów;
zaburzenia pamięci - amnezja następcza, problemy z przypominaniem;
zaburzenia zachowań seksualnych;
zaburzenia kontroli zachowań agresywnych.

Płat ciemieniowy:
część górna: czucie dotyku, temperatury, bólu;
umiejscowienie wrażeń czuciowych;
część dolna: orientacja przestrzenna, układ odniesienia konstruowany na
podstawie wrażeń wzrokowych;
pomiędzy i część przyśrodkowa: celowe ruchy;
integracja ruchu i wzroku;
integracja czucia i wzroku w jeden percept;
manipulacja obiektami wymagająca koordynacji i wyobraźni
przestrzenno/ruchowej.
rozumienie języka symbolicznego, pojęć abstrakcyjnych, geometrycznych.

Uszkodzenia płata ciemieniowego:
całkowita niepodzielność uwagi;
niezdolność do skupiania wzroku na określonym miejscu (apraksja wzrokowa);
trudności w orientacji przestrzennej;
trudności w integracji wrażeń wzrokowych w jedną całość (symultagnozja);
trudności w koordynacji ruchu oczu i rąk;
niezdolność do celowego działania wymagającego ruchu (apraksja), problemy w
troszczeniu się o siebie;
lewy - niezdolność do odróżnienia kierunków, lewa-prawa
trudności w liczeniu (dyskalkulia) i matematyce, zarówno algebrze jak i geometrii;
niezdolność do nazwania obiektu (anomia);
okolice lewego zakrętu kątowego - niezdolność do umiejscowanienia słów pisanych
(agrafia);
problemy z czytaniem;
prawy - brak świadomości niektórych obszarów przestrzenii i części ciała
(jednostronne zaniedbanie);
anozagnozja, zaprzeczanie niesprawności;
trudności w rysowaniu;
trudności w konstruowaniu obiektów;
zaburzenia osobowości (zwykle lezje ciemieniowo-skroniowe).

Płat czołowy: działanie
część górna - funkcje ruchowe, pierwotna kora ruchowa, kora przedruchowa,
dodatkowa kora ruchowa;
pamięć wyuczonych działań ruchowych, np. taniec, nawyki, specyficzne schematy
zachowań, wyrazy twarzy;
lewy płat - obszar Brocka (mowa);
pola czołowe oczu (ruch gałek ocznych zależny od woli);
część przedczołowa: "zdawanie sobie sprawy";
planowanie i inicjacja działania w odpowiedzi na zdarzenia zewnętrzne;
oceny sytuacji;
przewidywanie konsekwencji działań - symulacje w modelu świata;
konfromizm społeczny, takt, wyczucie sytuacji;
analiza i kontrola stanów emocjonalnych, ekspresji językowej;
uczucia błogostanu (układ nagrody), frustracji, lęku i napięcia;
lewy płat - kojarzenie znaczenia i symbolu (słowa), kojarzenie sytuacyjne;
pamięć robocza;
wola działania, podejmowanie decyzji;
relacje czasowe, kontrola sekwencji zdarzeń.
część podstawna, kora okołooczodołowa

Efekty uszkodzeń płata czołowego:
utrata możliwości poruszania częściami ciała;
afazja Brocka; niezdolność do planowania wykonania sekwencji ruchów przy wykonywaniu
czynności;
niezdolność do działań spontanicznych; schematyczność myślenia;
"zapętlenie", uporczywe nawracanie do jednej myśli;
trudności w koncentracji na danym zadaniu; trudności w rozwiązywaniu problemów;
niestabilność emocjonalna; zmiany nastroju;
nieakceptowalne zachowania społeczne; zachowania agresywne;
lewy płat - depresja, prawy - zadowolenie;
prawy tylny –
trudności w zrozumieniu kawałów i śmiesznych rysunków, preferencje dla niewybrednego
humoru; zmiany osobowości.

Płat limbiczny i jego okolice:
analiza wrażeń węchowych;
analiza wrażenia bólu;
kontrola negatywnych emocji; współpraca z ciałem migdałowatym; skupienie uwagi.
Uszkodzenia:
złudzenia węchowe; zanik wrażeń węchowych;
nadpobudliwość; niepokój; utrata kontroli nad emocjami; wrażenia ciągłego bólu lub
brak wrażeń bólowych.

Mó Móżdżek żdżek:
koordynacja ruchów celowych;
utrzymanie równowagi;
regulacja napięcia mięśni;
pamięć niektórych odruchów;
wpływ na ruchy oczu.
Uszkodzenia:
brak koordynacji ruchów (asynergia); niezgrabność; brak precyzji ruchów;
problemy z utrzymaniem normalnej postawy ciała; zaburzenia równowagi;
trudności w ocenie zasięgu i momentu zatrzymania ruchu; trudności w łapaniu obiektów;
niezdolność do wykonywania szybkich ruchów naprzemiennych;
drżenie ciała;
potykanie się, tendencja do przewracania i "chodzenia na szerokich nogach";
słabe napięcie mięśni (hipotonia);
niewyraźna mowa;
nystagmus, gwałtowne ruchy gałek ocznych.

Wzgórze (thalamus) - wstępna ocena bodźców
zmysłowych, przesyłanie do kory (oprócz węchu).
Cykle okołodobowe, pobudzenie.
Współpraca z układem limbicznym - powstawanie emocji,
szybki szlak.
Podwzgórze (hypothalamus) - reguluje homeostazę:
termoregulacja, rytmy biologiczne, współpraca z
autonomicznym układem nerwowym, kontrola przysadki
mózgowej, głodu i pragnienia.
Boczna część podwzgórza (LH, Lateral Hypothalamus) -
ośrodek przyjemności.

Pień mózgu: most, śródmózgowie, rdzeń przedłużony
(rdzeniomózgowie).
Twór siatkowaty (RAS, Reticular Activiating System) w rdzeniu
przedłużonym - kontroluje stan pobudzenia umysłu, czuwania i
przytomności.
Liczne jądra kontrolujące odruchy i pośredniczące w
przekazywaniu sygnałów zmysłowych i motorycznych.

Pień mózgu: śródmózgowie, most, rdzeń przedłużony:
oddychanie (most);
kontrola rytmu serca (rdzeń przedłużony);
połykanie, kaszel i odruchy wymiotne (rdzeń przedłużony);
odruchy zaskoczenia, podskoku (śródmózgowie);
kontrola systemu autonomicznego: pocenia się, cisnienia krwi, temperatury i
trawienia.
ogólny poziom przytomności;
sen
utrzymywanie równowagi.
Efekty uszkodzeń:
płytki oddech i problemy w produkcji mowy;
trudności w połykaniu płynów i pozywienia; (dysfazia);
problemy z równowagą, koordynacją, ruchami;
kręcenie się w głowie i wymioty (vertigo);
trudności w postrzeganiu środowiska;
zaburzenia snu (bezdech, bezsenność).

Procesy poznawcze
zabezpieczają orientację w otoczeniu i sprawność działania.
Obejmują:
a. świadomość
b. wrażenia i spostrzeżenia
c. pamięć
d. uwagę
e. myślenie
f. intelekt

Świadomość
jest to optymalny stan aktywacji ośrodkowego układu
nerwowego umożliwiający samoorientację (zdolność
rozpoznania własnych procesów psychicznych – introspekcja
umożliwiająca samokontrolę i elastyczną zmianę zachowania)
orientację orientację w otoczeniu
Neuroanatomicznym podłożem świadomości jest układ
siatkowaty składający się z części zstępującej i wstępującej oraz
współpracujący z nim układ limbiczny.

Wstępną ocenę stanu świadomości
przeprowadza się poprzez pytania o:
• orientację w czasie
• orientację w otoczeniu
• orientację co do własnej osoby
Zaburzenia świadomości dzielimy na:
1) ) ilościowe
2) ) jakościowe

Ilościowe zaburzenia świadomości
przymglenie świadomości (obnubilatio)
obnubilatio) - z zachowanym
kontaktem słownym słownym i możliwością uzyskania prostych
odpowiedzi, niepełną orientacją w czasie, niemożnością
spostrzegania złożonych związków, lekką inkoherencją myślenia.
senność (somnoletio) - znacznie utrudniony kontakt słowny,
odpowiedzi odpowiedzi po po wielokrotnym wielokrotnym pytaniu pytaniu z z wyraźną wyraźną inkoherencją
inkoherencją
myślenia.
półśpiączka (sopor) - brak reakcji na słowa, zachowana reakcja
na ból.
śpiączka (coma) - brak reakcji na bodźce słowne i bólowe ze
stopniowym zanikaniem odruchów

Jakościowe zmiany świadomości
zespół majaczeniowy (deliryjny) - zespół ten występuje w
przebiegu przebiegu działania środków toksycznych zewnątrzpochodnych
(np. alkohol) lub wewnątrzpochodnych (np. bakteryjnych
powodujących wysoką temperaturę). Charakteryzuje się
następującymi objawami:
- dezorientacją dezorientacją w czasie czasie, , a przy znacznym nasileniu, także w
otoczeniu
- zaburzeniami spostrzegania pod postacią iluzji oraz prawdziwych
omamów. Omamy mają zwykle charakter sceniczny, tzn. chory
reaguje na nie jak widz. Omamy nasilają się w miarę pogarszania
warunków spostrzegania (np. o zmroku,w ciemności)

- zaburzeniami toku toku myślenia pod postacią postacią inkoherencji
utrudniającej kontakt. Mogą wystąpić także zaburzenia treści
myślenia pod postacią urojeń konkretnoobrazowych będących
zwykle urojeniową interpretacją treści wynikających z zaburzeń
spostrzegania
- nastroju zmiennego zmiennego; ; zależnego od treści omamowych, często
lękowego z drażliwością (nastrój dysforyczny)
- zaburzeniami sfery ruchowej wyrażającej niepokój z
możliwością zachowań agresywnych będących odpowiedzią na
psychotyczne doznania omamowe
- zaburzeniami pamięc pamięci i - występuje częściowa amnezja z
zachowaniem fragmentów wspomnień przeżyć chorobowych

zespół snopodobny (onejroidalny ) - przyczyny występowania tego zespołu są
podobne, jak w przypadku zespołu majaczeniowego. Występuje on jednak
znacznie rzadziej. Charakteryzuje się następującymi objawami:
- dezorientacją w czasie i otoczeniu
- zaburzeniami spostrzegania pod postacią złożonych omamów prawdziwych w
stosunku do których chory stara się reagować czynnie. Treści omamów są zwykle
rozbudowane np. bitwy, podróże, loty kosmiczne, a chory zachowuje się tak
jakby brał w nich udział.
- zaburzeniami myślenia pod pod postacią postacią inkoherencji inkoherencji oraz oraz urojeń głównie
głównie
konkretnoobrazowych odzwierciedlających treści omamów
- zmiennym nastrojem nastrojem, , od lęku do radości i zachwytu w zależności od treści
omamów
-z z zakresu sfery ruchowej - mogą występować ruchy wyrażające treść omamów,
niepokój ruchowy lub stupor
- zaburzeniami pamięci pod postacią częściowej amnezji zwykle o większym
zakresie niż w zespole majaczeniowym

zespół zamroczeniowy (obnubilacyjny) - najczęściej występuje w
przebiegu padaczki, przed przed lub po napadzie. napadzie. Czynnikiem prowokującym
wystąpienie tego tego zespołu może być alkohol lub inny środek toksyczny.
Zespół Zespół ten występuje w kilku odmianach. Charakteryzuje się
następującymi objawami:
- całkowitą dezorientacją lub zawężeniem pola świadomości
- możliwością wystąpienia iluzji i omamów
- zaburzeniami toku myślenia różnego stopnia, a niekiedy tylko
dyskretnej inkoherencji. Urojenia są raczej skąpe, konkretno konkretno-obrazowe. obrazowe.
- nastrój zależny od treści przeżyć psychotycznych
- sfera ruchowa jest zaburzona w różnym stopniu. Może występować
pozorna zborność (zamroczenia jasne) lub bezładny niepokój ruchowy
- zaburzeniami pamięci pod postacią amnezji całkowitej

- sfera ruchowa jest zaburzona w różnym stopniu. Może
występować pozorna pozorna zborność (zamroczenia jasne) lub bezładny
niepokój ruchowy
- zaburzeniami pamięci pod postacią amnezji całkowitej
Odmiany tego zespołu to:
• zamroczenie zamroczenie jasne (z pozorną zbornością zachowania, np. w
popędzie wędrowczym)
• sennowłództwo,
• fuga - nagłe bezładne zachowania ucieczkowe

zespół splątaniowy (amentywny)
amentywny) - jest to zespół zaburzeń świadomości
towarzyszący ciężkim ciężkim stanom somatycznym w przebiegu chorób
wewnętrznych lub organicznego uszkodzenia mózgu. Charakteryzuje się
następującymi objawami:
- głęboką dezorientacją w czasie i miejscu, a także co do osób z otoczenia
i własnej osoby
-zaburzeniami zaburzeniami toku myślenia pod postacią silnej inkoherencji (splątania
myślenia)
- niepokojem ruchowym ruchowym, , zwykle o charakterze manipulacyjnym lub pod
postacią postacią jaktacji (stereotypowych (stereotypowych ruchów skubania, drapania, darcia).
Rodzaj niepokoju ruchowego determinowany jest wydolnością fizyczną
w przebiegu ciężkiej choroby somatycznej
- zaburzeniami pamięc pamięci i pod postacią niepamięci całkowitej
Objawy psychotyczne, takie jak omamy i urojenia są trudne do
stwierdzenia z powodu znacznie ograniczonego kontaktu z chorym. Na
to, że mogą one występować wskazuje czasami zachowanie chorego

Wrażenia
odzwierciedlają pojedyncze procesy przedmiotów i zjawisk.
Jest to najprostsza informacja o działającym aktualnie bodźcu
(ciepło, ból, dotyk, smak). Z odbiorem wrażeń wiąże się
zjawisko adaptacji, tzn. zmiany wrażliwości na powtarzające
się bodźce.

Zaburzenia odbioru wrażeń to sensopatie
1. Nadwrażliwość (Hiperestezja) - jest to nadmierna reaktywność
na wszystkie, nawet słabe bodźce. Objaw ten spotyka się w
zespole neurastenicznym po zatruciach, w początkowych stadiach
psychoz.
2. Zmniejszenie Zmniejszenie wrażliwości (Hipoestezje) - jest to zmniejszenie
intensywności odbieranych bodźców. Objaw ten spotykamy w
zespołach depresyjnych i otępiennych.
3. Cenestopatie - są to doznania płynące ze skóry lub narządów
wewnętrznych, o zmiennej lokalizacji pod postacią: np. mrowień,
pieczenia, kłucia, drętwienia lub ucisków. Objaw ten spotykamy w
zespołach depresyjnych (depresji hipochondrycznej), schizofrenii,
a także w zespole neurastenicznym.

Spostrzeganie
jest to całościowe odzwierciedlenie zorganizowanego zespołu
cech przedmiotów i zjawisk działających na receptory.
Spostrzeganie stanowi podstawę procesów poznawczych, a jego
treść zależy od wiedzy, doświadczenia i stanu emocjonalnego
(apercepcja), a także sprawności układów receptorowych.

Zaburzenia spostrzegania
złudzenia (iluzje) - błędne interpretacje realnych bodźców
zewnętrznych;
np. : dźwięk spadających kropli słyszany jako głosy nakazujące
popełnienie samobójstwa
omamy (halucynacje) - przeżycia zmysłowe przy nieobecności
bodźców zewnętrznych;
np. „głos nakazujący samobójstwo przy panującej w pokoju ciszy”,
"w tym pokoju umieszczone są nadajniki, zamontowane przez KGB,
które mówią jak mam się zachować w każdej sytuacji"
niezwykłe przeżycia zmysłowe
niezwykłe przeżycia zmysłowe : inne niż omamy oraz złudzenia
doświadczenia zmysłowe, odbiegające od wcześniejszych przeżyć
podmiotowych, lub niezgodne z spostrzeżeniami innych ludzi

Zaburzenia spostrzegania
1. Złudzenie (iluzja) - jest to fałszywe spostrzeżenie istniejącego
przedmiotu lub zjawiska. Mamy wówczas do czynienia z
nieprawidłową klasyfikacją prawidłowo odebranego bodźca.
Złudzenia mogą powstać pod wpływem:
emocji (np. strachu), na skutek zakłóconych warunków
spostrzegania (np. o zmroku, w stanie zaburzonej świadomości).
Złudzenia nie muszą być objawem zaburzeń psychicznych jeśli są
korygowane po ustąpieniu czynników pogarszających warunki
spostrzegania.
Szczególnym rodzajem złudzeń są paraidolie paraidolie. Jest to spostrzeganie
w kształtach obłoków, wzorów tapet, nieregularnych plam,
konkretnych postaci lub obrazów.

Omamy (halucynacje) - jest to spostrzeganie nieistniejących
przedmiotów i zjawisk.
Kryteria rozpoznania omamów według Kurta Schneidera są
następujące:
a. Omamy muszą być przeżyciami zmysłowymi, a nie
myślowo -wyobrażeniowymi i mieć wartość realnych
spostrzeżeń, niezależnych od woli chorego.
b. Brak przedmiotu lub zjawiska powinien być stwierdzony
przez badającego.
c. Objaw powinien być powtarzalny
d. Należy uwzględnić jedynie jednoznaczne plastyczne i
wielokrotne wypowiedzi chorych..

Omamy dzielimy według:
•struktury struktury - na proste (np. błyski, trzaski) oraz złożone
(przedmioty, sytuacje,sceny)
•projekcji projekcji zmysłowej - omamy słuchowe (najczęstsze),
wzrokowe, czuciowe, smakowe, węchowe,
•interoceptywne (ustrojowe)

Omamy prawdziwe utożsamiane z realną rzeczywistości,
zwykle żywe, jaskrawe, rzutowane w zewnętrzną przestrzeń.
Ten typ omamów spotykamy w schorzeniach na podłożu
egzogennym.
Omamy rzekome (pseudohalucynacje) różnią się od
prawdziwych tym, że nie są utożsamiane z realną
rzeczywistością. Podobnie jak w przypadku omamów
prawdziwych chory wierzy w nie, ale uważa, że powstają one w
wyniku działania niezwyczajnych sił i zjawisk, a od realnej
rzeczywistości potrafi je oddzielić. Omamy te rzutowane są w
wewnętrzną przestrzeń zmysłową (głosy w głowie, obrazy w
oczach). Omamy rzekome spotykamy głównie w schizofrenii.

Omamy rzekome
"wszystko co mówię i robię jest mi narzucone z zewnątrz" -
automatyzm psychiczny
"wszyscy ludzie, którzy mają czarne włosy znają moje
myśli" - odsłonięcie myśli
"jestem nadajnikiem myśli dla wszystkich policjantów,
którym nakazuję zakładanie mundurów przed spotkaniem ze
mną" - rozprzestrzenianie myśli

Omamy mogą być także zależne od warunków występowania.
Spotyka się omamy psychogenne (katatymiczne) symbolicznie
odzwierciedlające przeżycia emocjonalne - osoba widzi
wówczas to czego pragnie lub czego się lęka. Tego typu
omamy mogą występować w zespołach dysocjacyjnych.
Omamy mogą wystąpić także:
• w trakcie zasypiania (omamy hypnagogiczne)
• w trakcie budzenia się (omamy hypnopompiczne)

Omamy zmysłowe
"widzę przed sobą tysiące myszy , które usiłują mnie atakować" -
omam wzrokowy
"krem czekoladowy, który zjadłam był zatruty, miał smak kredy" -
omam smakowy
"właśnie odkryłem małą dziurkę w ścianie, przez którą wpuszczany
jest ten gaz, który czuję każdej nocy" - omam omam węchowy
węchowy
"po pobycie w Peru nie mogę się uwolnić od wrażenia , że coś pełza
pod moją skórą" - omam dotykowy
"w gardle zagnieździł się robak, który pozwala mi pić, ale
uniemożliwia połykanie kęsów" - omam somatyczny
"słyszę głos Boga nakazujący mi poddawanie się codziennie kąpieli w
benzynie, aby rozpuściły się moje grzechy" - omam słuchowy

Szczególne przeżycia zmysłowe
"tego dnia, dnia przed Wigilią, Vincent Vincent v.G. nie był w stanie dłużej
znieść wszechogarniającego go uczucia, że jego ucho staje się coraz
większe. Niewiele się namyślając szybko znalazł brzytwę i..." -
Dysmorfofobia spotykana w przebiegu schizofrenii. Objaw ten polega
na spostrzeganiu zniekształcenia twarzy lub innej części ciała chorego
z towarzyszącym temu lękiem i przekonaniem, że podobny wstręt i
lęk lęk budzi to w otoczeniu.

– "czuł, że w jego wnętrzu rodzi się ktoś inny, że zaczyna
zawłaszczać sobie jego myśli i jego taniec. Wielki tancerz N.
postanowił zatańczyć swój "taniec życia i śmierci" po raz
ostatni." - depersonalizacja
– "to nie mogło być prawdą, nie mogło, ale nią było. Zrozumiał
to, gdy tylko wstał świt. Franz K. był sam w tym olbrzymim
zamku, który przypominał jego kamienicę zewnętrznie, ale
był już ZAMKIEM" - derealizacja

Zaburzenia psychosensoryczne - są to zaburzenia syntezy
zmysłowej dotyczące złożonego procesu spostrzegania takich
zjawisk, jak poczucie czasu, przestrzeni i schematu ciała.
Zaburzenia procesu czasu. Dotyczą zjawiska nieprawidłowej
oceny upływającego czasu (zwolnienie lub przyspieszenie upływu
czasu). Nosi ono nazwę dyschronognozji
dyschronognozji.
Spotykane jest w uszkodzeniach czynności lub struktury płatów
skroniowych. Zaburzenia spostrzegania przestrzeni, spotykane
także najczęściej w patologii płatów skroniowych mózgu. Objaw
ten polega na zmianie odległości, wielkości, kształtu i perspektywy
przedmiotów i otaczającej ich przestrzeni. Zaburzenia schematu
ciała. Objaw ten polega na spostrzeganiu zniekształcenia, zmiany
wielkości lub proporcji ciała. Spotykany jest w przypadku
patologii płatów skroniowych mózgu.

Objawami z pogranicza zaburzeń psychosensorycznych oraz
zaburzeń pamięci, są:
deja vu lub deja vecu
- przedmiot lub sytuacja spotykana pierwszy raz wydaje
się znajoma
jamais vu lub jamais vecu
- przedmiot lub sytuacja dobrze znana wydaje się spostrzegana
lub przeżywana pierwszy raz.

Pamięć
Jest to utrwalanie, przechowywanie, rozpoznawanie i odtwarzanie
treści doznanych doznanych uprzednio spostrzeżeń, myśli, emocji oraz
dokonanych czynności ruchowych.
W procesie pamięci wyróżniamy następujące etapy:
1. . Zapamiętywanie - może mieć charakter mimowolny
(mechaniczny), lub celowy (logiczny).
2. . Przechowywanie - składa się z dwóch faz: konsolidacji śladu
pamięciowego (do 1 godziny), oraz zacierania śladu (zapominania).
3. Odtwarzanie polega na przypominaniu śladu pamięciowego
poprzez rozpoznawanie (gdy zadziała bodziec uprzednio spostrzegany)
lub reprodukcję (bez zadziałania bodźca).

• Nabywanie • Magazynowanie • Wydobywanie
Problemy mogą się pojawić na każdym z etapów -“nie “nie mogę
sobie przypomnieć!” może być konsekwencją niedociągnięć w
nabyciu wiedzy, w jej magazynowaniu, w jej wydobywaniu

Zaburzenia pamięci
Mogą mieć charakter ilościowy i jakościowy
Do ilościowych zaburzeń zaliczamy:
1. . Hipermnezja - nadczynność pamięci. pamięci. Jest to mechaniczna
nadczynność pamięci polegająca na nadmiernym zapamiętywaniu
szczegółów, występująca w zespole maniakalnym, niekiedy w
zespole paranoicznym lub pod wpływem emocji
2. . Hipomnezja - osłabienie osłabienie pamięci. Może mieć charakter
czynnościowy (np. pod wpływem silnych emocji, szczególnie lęku,
następuje dezorganizacja przypominania) lub organiczny, gdy pod
wpływem zatruć, urazów, zmian zwyrodnieniowych, niedokrwienia
mózgu zakłócone jest zapamiętywanie, jak i przechowywanie i
przypominanie.

3. . Amnezja - niepamięć zupełna. zupełna. Polega Polega na całkowitym
wymazaniu z pamięci określonej grupy wspomnień.
Może mieć charakter czynnościowy i organiczny.
Niepamięć czynnościowa polega na wyparciu szczególnie
przykrych wspomnień.
Niepamięć organiczna występuje najczęściej po urazach i może
obejmować okres:
poprzedzający ( (amnesia amnesia retrogarda - wsteczna wsteczna), ), lub okres po
wystąpieniu urazu ( (amnesia amnesia anterogarda - następcza następcza)

Do jakościowych zaburzeń czyli paramnezji zaliczamy:
a) Złudzenia pamięciowe - zniekształcone pod wpływem emocji
(strachu, zazdrości, nienawiści) wspomnienia rzeczywistych
faktów.
b) Omamy pamięciowe - rozpoznajemy gdy chory jest
przekonany o realności wspomnień dotyczących nieistniejących
w w przeszłości przeszłości faktów.
faktów.
c) Konfabulacje są to nierealne, często fantastyczne lub naiwne
wymysły, którymi chorzy zapełniają luki pamięciowe, np. w
zespole Korsakowa
d) Kryptomnezje
Kryptomnezje, , gdy wspomnienia utraciły cechę powtórności i
wydają się nowe (np. nieświadome zapożyczenia i plagiaty)
e) Ekmnezje - mieszanie przeszłości z teraźniejszością

Uwaga
Jest to proces psychiczny decydujący o wybiórczości zachowania
poprzez selekcjonowanie i blokowanie bodźców. Uwaga pozwala
na utrzymywanie ukierunkowanej aktywności
Uwaga może być mimowolna i celowa celowa. .
Posiada Posiada ona ona następujące następujące cechy:
1. . Trwałość - utrzymywanie koncentracji na jednej podniecie
2. . Zakres - ilość bodźców, które można objąć percepcją w danym
momencie
3. . Podzielność - zdolność percepcji kilku bodźców na raz i
wykonywania kilku czynności
4. . Przerzutność - zdolność przenoszenia uwagi z bodźca na
bodziec

Zaburzenia uwagi
Związane są z nieprawidłową czynnością cech uwagi;
1. . Nadmierna Nadmierna trwałość uwagi - lepkość, występująca w
padaczce lub uszkodzeniach o.u.n.
2. . Zmniejszenie zakresu uwagi - występuje w uszkodzeniach
o.u.n., zespołach otępiennych, depresyjnych
3. . Nadmierna przerzutność uwagi - spotyka się w zespole
maniakalnym.
4. . Obniżenie trwałości uwagi - występuje w zespołach
otępiennych, niedorozwojach umysłowych dzieci z deficytem
uwagi w zespole neurastenicznym

deficyt uwagi uwagi: : "znaczące problemy w utrzymaniu uwagi
manifesujące się jej przerzutnością, roztargnieniem, unikaniem
zadań wymagających porządku działań, dezorganizacją
zachowania, gubieniem i zapominaniem"
drobiazgowo
drobiazgowość ść : "niezdolność do zmiany obiektu uwagi
wyrażająca się w długich, dygresyjnych wypowiedziach lub
działaniach, często niemożliwych do przerwania"
dezorientacja allopsychiczna : "niezdolność do określenia
prawidłowo miejsca, czasu lub sytuacji"
dezorientacja autopsychiczna : "niezdolność do podania
danych osobowych"

34-letnia, cierpiąca na depresję kobieta, ma problemy z
przypomnieniem sobie ostatnich kliku miesięcy swego życia -
HIPOMNEZJA
mężczyzna, który spowodował wypadek drogowy, w wyniku
którego doznał wstrząsu mózgu, twierdzi, że był pasażerem
samochodu. którym kierował - AMNEZJA WSTECZNA
po intoksykacji alkoholowej, 32-letni mężczyzna, nie chce
uwierzyć, że rozebrał się do naga - AMNEZJA NAST NASTĘPCZA PCZA
67-letnia kobieta z otępieniem twierdzi, po pytaniu o wizyty jej
rodziny, że rano odwiedziła ją babcia - KONFABULACJA
88-letni nauczyciel j. polskiego dobrze pamięta swoją maturę, nie
jest sobie w stanie przypomnieć czegokolwiek z wczoraj -
EKMNEZJA

Urojenie rojenie to: to
Zaburzenia myślenia
• nieprawdziwy sąd
• wpływający na zachowanie
• nie podlegający
sprostowaniu (korekcji)
• dotyczący samej osoby i jej
otoczenia
Janina C. uważa, że jej syn został zabity
w K., chociaż wie, że syn mieszka na
stałe w Z., 600 km od K.,
dlatego podjęła poszukiwania jego
zwłok, alarmując o tym Prokuraturę, Izbę
Lekarską, oraz gazety,
pomimo tego, że wszyscy ją zapewniają,
że nie ma racji, a nawet zadzwonił do
niej syn ("był to podstawiony aktor"),
ponieważ ona wie najlepiej "bo to jej syn"

Urojenia prześladowcze
"moimi ruchami kieruje Wielka Moc, której jestem
podporządkowany w całości" - urojenie kontroli
"ilekroć wychodzę na ulicę pojawiają się tam ludzie w
płaszczach, szczególnie wtedy, gdy pada deszcz lub jest zimno" -
urojenie sensytywne
"Janina "Janina C. C. zauważyła, zauważyła, że że bezpośrednio bezpośrednio po jej powrocie do domu
unosił się tam dziwny zapach, po którym w nocy potwornie
rozbolała rozbolała ją głowa" - urojenie trucia
"Jan R. wiedział na czym polega podstęp jego żony. Mówiła, że
jeździ do pracy trolejbusem (kierowanym przez kobietę), podczas
gdy utrzymywała regularne stosunki seksualne ze wszystkimi
kierowcami autobusu linii 7" " - urojenie zazdrości

Urojenia wielkościowe
"A więc to prawda. Jej szef jest w niej zakochany do
szaleństwa. Kiedy do niej mówił mrugnął okiem - co innego
mogło to oznaczać" - erotomania vera
"Oto mój wynalazek - powiedział Jan K. wręczając swojemu
lekarzowi pomiętą kartkę papieru. Na górze kartki widniał
napis "Jedyna szczepionka przeciwko AIDS" - urojenie
wynalazcze
"Jestem wybrany, to przeze mnie przemawia Budda, Zeus i
Zaratustra , mam moc uzdrawiania i czynienia cudów" -
urojenie charyzmatyczne

Urojenia depresyjne
"wszystko co zrobiłam w swoim życiu jest nic nie warte, zgłoszę
na Policji, żeby mnie aresztowali, za to, że nie opiekowałam się
swoimi dziećmi doprowadzając całą rodzinę do śmierci
głodowej" - urojenie winy
"proszę zostawić mnie w spokoju, dalsze leczenie nie ma
sensu...nie będę jadła bo i tak już nie mam żołądka, z dnia na
dzień kurczę się...tak naprawdę jestem już trupem" - urojenie
nihilistyczne
"44-letni pacjent, od ok. pół roku domaga się ciągłych badań
lekarskich twierdząc, że ma raka przewodu pokarmowego...po
kilku kolejnych hospitalizacjach internistycznych ...pomimo
dobrego stanu somatycznego zapowiada swoją rychłą śmierć" -
urojenie hipochondryczne

Zaburzenia Mowy
Ubóstwo mowy -zmniejszenie ilości mowy spontanicznej, co
powoduje, iż odpowiedzi na pytania są krótkie i pozbawione
dodatkowych informacji.
Ubóstwo treści -wypowiedzi są adekwatne co do długości, ale
przenoszą małą ilość informacji; język staje się dziwny, nadmiernie
abstrakcyjny, lub nadmiernie konkretny, występują repetycje i
stereotypie.
Natłok mowy -wzrost ilości mowy spontanicznej w porównaniu z
oczekiwaniami sytuacyjnymi, lub społecznymi; wypowiedzi głośne,
emfatyczne , trudne do przerwania, przy tempie przekraczającym
150 słów na minutę.
Mowa roztargniona -w czasie wypowiedzi lub dyskusji nadawca
przerywa nagle tekst lub zdanie, ogniskując swoje zainteresowanie
na aktualnych bodźcach zewnętrznych.

Zaburzenia Mowy
Uskokowość -odpowiedź na pytanie od jej początku jest oboczna
(uskokowa) lub w ogóle nie związana z tematem pytania.
Zbaczanie wypowiedzi -wzorce mowy spontanicznej, w której
wypowiedzenia zbaczają z głównego wątku; w jednej
wypowiedzi obserwuje się kilka niepowiązanych ze sobą
tekstów.
Rozkojarzenie -wzorce mowy , w których tekst rozbity jest na
poziomie zdań (wypowiedzeń), często z zaprzeczeniem
regułom gramatyki.
Nielogiczność -wzorce mowy, w których wnioski nie są osiągane
w sposób logiczny. Przykład : “Przepraszam ale nie muszę
umyć zęby o tu mam pastę bo jestem zdrowa mamusia mnie
przywiozła bo czytałam książki w nocy no nie nie jestem
dzieckiem nie nie.”

Zaburzenia Mowy
Dźwięczenie -wzorce mowy, w których dźwięki mają decydujące
znaczenie przy doborze słów. Przykład : “Chrystusa zawsze
poznam panie doktorze odkryłem reinkarnację Chrystus krystus
chrzcić krcić chrzest krzest chriszna kriszna Chrystus krystus.”
Neologizmy - nowe formacje słowne, których pochodzenie wydaje
się być niezrozumiałe. Przykład: “predyscyplinowany, hipnoteza,
chcę być ust, renegulacjo, niebyl”.
Przybliżenia słowne - używanie zwykłych słów w nowy, często
prywatny sposób lub tworzenie nowych terminów ze słów ogólnie
znanych. Przykład: “dusze skrzypcowe = dusze muzyków, pieścić
= piastować urząd, pokrewni ludzie = rodzice, choroba
powietrzna = schizofrenia, romantyzuje = rzeźbi, samolot bez
silnika = szybowiec, słup co słyszy = telefon.”

Zaburzenia Mowy
Drobiazgowość - wzorce mowy niebezpośredniej, przeładowanej detalami
(ale bez cech natłoku mowy).
Utrata celu -niezdolność wypowiedzi do osiągania naturalnego finału tekstu
(ale bez wyraźnych cech zbaczania wypowiedzi).
Perseweracje - ciągłe używanie słów lub zdań na zasadzie repetycji (poza
repetycjami uwarunkowanymi społecznie).
Echolalia -wzorce mowy, w których odbiorca jak echo powtarza frazy
pytającego, zwykle z jego intonacją.
Blokowanie -przerywanie ciągów zdaniowych co najmniej
kilkusekundowymi blokami, przy czym nadawca nie uświadamia sobie
obecności tych przerw.
Mowa sztuczna -wypowiedzi sztuczne, formalne, frazeologiczne,
kaznodziejskie, z innym niż oczekiwano genrem mowy. (potoczny, urzędowy, liter)
Odnoszenie do siebie -nawracanie tematyczne wypowiedzi do osoby mówcy ,
pomimo ogólnego czy neutralnego tematu zadanego tekstu.

Zaburzenia Nastroju
Nastrój prawidłowy prawidłowy (eutymia) - obejmuje zwykły zakres wahań
nastroju, bez nastroju wyraźnie obniżonego lub wzmożonego
Nastrój obniżony (depresja) - nastrój z poczuciem smutku
Nastrój wzmożony ( „hipomania” )- nastrój z poczuciem radości
Nastrój wzmożony Mania z cechami ekspansywności,
nadmiernym przekonaniem o możliwościach, towarzyszącą
wzmożoną aktywnością psychiczną i ruchową, lekkie nasilenie -
hipomania
Euforia Euforia- nastrój wzmożony z przeżyciem szczęścia, wielkości, bez
zwiększonej aktywności psychoruchowej
Ekstaza - nagłe przeżycie niewypowiedzianego szczęścia

Zaburzenia Nastroju
Z neuropsychologicznej płaszczyzny spoglądając na emocje
możemy stwierdzić, że za emocje odpowiedzialne są dwie
struktury mózgowe: mózgowe
• układ hipokampa
• ciało migdałowate
Układ hipokampa odpowiada za pamięć przebiegu zdarzenia
emocjonalnego
emocjonalnego.
emocjonalnego
emocjonalnego.
Ciało migdałowate przechowuje ukrytą pamięć emocjonalną, =
doznania emocjonalne, które w danym momencie zdarzenia się
pojawiły pojawiły.
możemy mieć emocje „bez zdarzenia”, „bez przyczyny” tzw. tzw bad
mood mood, chandrę itp itp. = kiedy dominuje zapis z ciała migdalowatego,
bez wywołującego zdarzenia

Kiedy pojawiają się wspomnienia tak zwane błyskowymi (flashiback
memory memory), ), są one szczególnie żywe i wyraziste, wynikające wynikające z powodu
zabarwienia emocjonalnego
emocjonalnego. Ich utrwalaczem jak się okazało jest
hormon kory nadnerczy - adrenalina adrenalina.
Istnieje uzasadnione przypuszczenie, że człowiek rodzi się z
indywidualnym schematem, stylem zachowań zachowań emocjonalnych (R. (R
Davidson), z pewną przewagą, a zarazem gotowością do
przeżywania emocji przyjemnych lub nieprzyjemnych
nieprzyjemnych. Związane jest
to z przewagą pewnego rodzaju aktywacji określonych partii
centralnego układu nerwowego nerwowego. Za styl przeżywania
odpowiedzialnym jest „biologia mózgu” mózgu”.

Do powstania emocji konieczna jest
interpretacja przez płaty czołowe.
”Emocje zwykle silniejsze od rozumu”:
więcej jest projekcji z ośrodków podkorowych
odpowiedzialnych za emocje niż odwrotnie.
Problemy z rozpoznawaniem swojego stanu emocjonalnego -
uszkodzenia płatów czołowych.
Syndrom płatów czołowych - płaskość emocjonalna, problemy
z podejmowaniem decyzji.

Zaburzenia nastroju
apatia apatia: niezdolność do wyrażania uczuć, emocji, spadek
zainteresowań
anhedonia anhedonia: niezdolność do przeżywania uczuć przyjemnych
depresja depresja: ( jako objaw !!) uczucie smutku, przygnębienia,
zniechęcenia lub anhedonii

Zaburzenia nastroju
mania mania: (objaw !!!) wzmożone samopoczucie, wielkościowa
samoocena, nadaktywność, często połączona z natłokiem
mowy
euforia euforia: optymizm, wesołkowatość, wzmożone samopoczucie,
bez nadaktywności, w/w objawy są efektem uszkodzenia OUN,
zwykle FL
moria moria: nagłe, zaskakujące wybuchy dobrego nastroju, związane
zwykle z tendencją do błaznowania
dysforia dysforia: uczucie gniewu, złości, bez przyczyny, często
połączone z zachowaniami agresywnymi

Zaburzenia nastroju
lęk lęk: uczucie napięcia, niepokoju, obawy, których to uczuć
przyczyny nie są znane lub uzasadnione
napad paniki paniki: nagły lęk, trwający kilkadziesiąt minut, któremu
towarzyszą dolegliwości somatyczne , oraz obawa przed
śmiercią lub utratą zmysłów
somatyzacja
somatyzacja: dolegliwości somatyczne, najczęściej bólowe, lub
ze strony układu krążenia lub pokarmowego, których przyczyną
jest lęk

Zaburzenia nastroju
natr natręctwa ctwa (obsesje i kompulsje): powracające, absurdalne,
przymusowe myśli, impulsy lub wyobrażenia (obsesje obsesje) oraz
rytualne zachowania i czynności (kompulsje kompulsje)
fobia fobia: fobia fobia: strach spowodowany obecnością lub antycypacją
specyficznego obiektu (fobia fobia prosta prosta) lub sytuacji (fobia fobia
socjalna socjalna), ), wyrażająca się napadem paniki w obecności bodźca
lub zachowaniem unikowym przy jego antycypacji

Poziom symptomalogiczny -
objaw
Poziom syndromologiczny -
zespół
Poziom nozologiczny -
choroba
diagnoza leczenie

Temperament wg Thomas'a & Chess'a
Poziom aktywności = Ilość i częstotliwość ruchów, proporcja
aktywności i bierności (fizycznej i psychicznej). Aktywność
zmierzająca do aktywnego rozwiązywania problemów. Szuka co jest
do zrobienia.
Rytmiczność regularność =Regularność podstawowych funkcji
biologicznych (sen, jedzenie, wydalanie). Preferencja zachowań
rutynowych i poczucie niezadowolenia gdy zostaną zakłócone
zachowania rutynowe i zawiedzione regularne oczekiwania.
Kontakt wycofanie =Gotowość reagowania na pierwsze bodźce
wycofaniem lub zbliżeniem. Kontakt to gotowość do zbliżania się lub
pozytywnego zainteresowania. Gotowość do poznawania i
angażowania się w nowe przedsięwzięcia. Wycofanie to reakcje
unikania, niechęci odmowy, ostrożność w nowych sytuacjach.
Potrzebuje więcej czasu na oswojenie się.

Adaptowalność = Łatwość dostosowania się do zmian
zewnętrznych, zmienianie swoich zachowań pod wpływem
czynników zewnętrznych, nacisków, oczekiwań otoczenia. Osoby
o wysokiej adaptowalności mogą wczuwać się w pragnienia
innych. Osoby o niskiej adapt. Są niechętne naciskom i stawiają
opór wpływom zewnętrznym. Wolno wprowadzają zmiany.
Intensywność reagowania = Poziom energetyczny. Siła
zaangażowania się w relacje z ludźmi, w sytuacje społeczne.
Wyznacza typową dynamikę działania i ekspresji.
Próg reagowania = Wielkość i intensywność zewnętrznego bodźca
koniecznego do wywołania reakcji. Wysoki próg reagowania
oznacza, że do wywołania reakcji potrzebne są potrzebne
silniejsze bodźce niż w przypadku niskiego progu. Dotyczy także
czujności i wrażliwości na zmiany w otoczeniu ich nastrojów.

Jakość nastroju = Jest to podstawowy nastrój, zadowolenie z życia.
Przy negatywnej jakości nastroju potrzeba silnych specyficznych i
wyraźnych powodów pozytywnych aby zmienić nastrój.
Rozpraszalność = Podatność na zakłócenia i zmiany kierunków
aktualnego postępowania przez nowe bodźce. Przy wysokiej
rozpraszalnosci łatwo człowiek przerywa to co robi lub zaczyna
robić to inaczej. W działanie wkrada się chaos.
Uporczywość = Długość czasu przez który może człowiek
Uporczywość = Długość czasu przez który może człowiek
utrzymywać swoją aktywność i opór wobec przeszkód
utrudniających kontynuowanie. Osoba o wysokiej uporczywości
wydaje się mieć trudności z zakończeniem tego co robi. Robi coś
dłużej niż to jest konieczne. Osoby z niską uporczywością mają
trudności z zaangażowaniem się i koncentracji na tym co robią.
Aby ukończyć zadanie potrzebują nacisku i pobudzenia z
zewnątrz.