Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASINDA KƏND TƏSƏRRÜFATI İŞÇİLƏRİNƏ FƏXRİ<br />
ADLARIN VERİLMƏSİ HAQQINDA AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN<br />
SƏRƏNCAMI<br />
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 23-cü bəndini rəhbər tutaraq qərara<br />
alıram:<br />
Azərbaycanda kənd təsərrüfatının inkişafındakı xidmətlərinə görə aşağıdakı şəxslərə Azərbaycan<br />
Respublikasının fəxri adları verilsin:<br />
“Əməkdar Kənd Təsərrüfatı İşçisi”<br />
İbrahimov Həsən Novruzəli oğlu<br />
Səmədov Abdurrəhman Qubad oğlu<br />
“Əməkdar Müəllim”<br />
Əliyev Şikar Abbas oğlu<br />
Həsənova Solmaz Xəlil qızı<br />
İlham Əliyev<br />
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti<br />
Bakı şəhəri, 31 oktyabr 2011-ci il<br />
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASINDA KƏND TƏSƏRRÜFATI İŞÇİLƏRİNİN<br />
“TƏRƏQQİ” MEDALI İLƏ TƏLTİF EDİLMƏSİ HAQQINDA<br />
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN SƏRƏNCAMI<br />
Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 23-cü bəndini rəhbər tutaraq qərara<br />
alıram:<br />
Azərbaycanda kənd təsərrüfatının inkişafında xidmətlərinə görə aşağıdakı şəxslər “Tərəqqi” medalı<br />
ilə təltif edilsinlər:<br />
Cahangirov Atabəy Ağasoltan oğlu<br />
Dilbazi Gülrux Hacı qızı<br />
Əhmədov Nazir Əhmədəli oğlu<br />
Əliyev Ənvər Teyfur oğlu<br />
Əmirov Nazim Səid oğlu<br />
Əmrullayev İbadulla Əmrulla oğlu<br />
Əsədli Əhməd Bəşir oğlu<br />
İbrahimov Mənsur Qasım oğlu<br />
İbrahimova Mahirə Həmzə qızı<br />
İsayev Babaxan Əlisa oğlu<br />
Qasımov Orucəli Seyfəddin oğlu<br />
Məmmədov Ələs Əziz oğlu<br />
Nəcəfov Nəcəf Abbas oğlu<br />
Sadıxova Laləzar Qafar qızı<br />
Seyidov Qafar Nəsrulla oğlu<br />
Sultanlı Qulamhüseyn İsgəndər oğlu<br />
Tağıyev Gülmirzə Xudaverdi oğlu<br />
Yarəliyeva Tahirə Müzəffər qızı<br />
İlham Əliyev<br />
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti<br />
Bakı şəhəri, 31 oktyabr 2011-ci il
KƏND TƏSƏRRÜFATI İŞÇİLƏRİ PEŞƏ<br />
BAYRAMLARINI QEYD ETMİŞLƏR<br />
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham<br />
Əliyevin 2008-ci il 9 oktyabr tarixli sərəncamına<br />
əsasən noyabrın 1-i ölkəmizdə Kənd Təsərrüfatı<br />
İşçiləri Günüdür.<br />
Bu münasibətlə Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin<br />
kollektivi Fəxri Xiyabana gələrək xalqımızın<br />
ümummilli lideri, müasir müstəqil Azərbaycan<br />
dövlətinin memarı və qurucusu Heydər Əliyevin<br />
xatirəsini ehtiramla yad etmiş, məzarı önünə əklil və<br />
gül dəstələri qoymuşdur.<br />
Görkəmli oftalmoloq alim, akademik Zərifə xanım<br />
Əliyevanın məzarı üzərinə də güllər düzülmüşdür.<br />
Şəhidlər Xiyabanında Azərbaycanın müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda mübarizədə<br />
canlarından keçmiş qəhrəman Vətən övladlarının xatirəsi anılmış, məzarları üstünə tər çiçəklər<br />
düzülmüş, "Əbədi məşəl" abidəsinin önünə əklil qoyulmuşdur.<br />
Əklil qoyma mərasimindən sonra Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi tədbir keçirmişdir. Tədbirdə kənd<br />
təsərrüfatı naziri İsmət Abasov peşə bayramları münasibətilə kənd təsərrüfatı işçilərini təbrik etmiş,<br />
onlara gələcək işlərində uğurlar arzulamışdır.<br />
Nazir aqrar sahədə ulu öndər Heydər Əliyevin başladığı islahatların uğurla həyata keçirilməsindən,<br />
ölkə rəhbərliyinin kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarına qayğısından danışmışdır. O demişdir<br />
ki, ölkəmizdə həyata keçirilən aqrar islahatların həyata keçirilməsinə və kənd təsərrüfatının<br />
inkişafına xüsusi diqqət göstərilir. Qeyd olunmuşdur ki, aqrar sahənin potensialından tam istifadə<br />
etmək və ərzaq təhlükəsizliyini tamamilə aradan qaldırmaq lazımdır.<br />
Peşə bayramları münasibətilə kənd təsərrüfatı işçilərinə fəxri adların verilməsini və onların<br />
"Tərəqqi" medalı ilə təltif edilməsini Prezident İlham Əliyevin aqrar sahəyə diqqət və qayğısının<br />
nümunəsi kimi qiymətləndirən İ. Abasov tədbir iştirakçıları adından dövlətimizin başçısına dərin<br />
təşəkkürünü ifadə etmişdir.<br />
Milli Məclisin aqrar siyasət komitəsinin sədri Eldar İbrahimov, Nazirlər Kabineti Aparatının aqrarsənaye<br />
şöbəsinin müdiri Əli Məmmədov aqrar sahənin inkişafından, dövlətin bu sahəyə göstərdiyi<br />
diqqət və qayğıdan, aqrar sahənin inkişafına dair qanunvericilik bazasının daha da təkmilləşdirilməsi<br />
ilə əlaqədar son illər bir neçə mühüm qanunun qəbul edilməsindən danışmış, peşə bayramları<br />
münasibətilə kənd təsərrüfatı işçilərini təbrik etmişlər.<br />
Tədbir iştirakçıları Prezident İlham Əliyevin kənd təsərrüfatı işçilərinə fəxri adların verilməsini və<br />
onların "Tərəqqi" medalı ilə təltif olunması ilə əlaqədar oktyabrın 31-də imzaladığı sərəncamları ilə<br />
tanış edilmişlər. Bayram münasibətilə kənd təsərrüfatı işçilərinə ünvanlanmış təbrik məktubları<br />
oxunmuşdur.<br />
Çıxış edənlər dövlətimizin başçısına onlara göstərilən diqqət və qayğıya görə öz minnətdarlıqlarını<br />
bildirmişlər. Natiqlər əldə olunmuş uğurlarla kifayətlənməyəcəklərini, aqrar sektorda istehsal<br />
həcmini daha da artıracaqlarını, bu sahədə yüksək məhsuldarlığa və səmərəliliyə, qabaqcıl<br />
texnologiyaların tətbiqinə, yerli məhsulların rəqabət qabiliyyətinin artırılmasına nail olacaqlarını<br />
vurğulamışlar.<br />
“<strong>Baytarlıq</strong> təbabəti”<br />
AZƏRBAYCAN BAYTARLIQ QANUNVERİCİLİYİNİN AVROPA İTTİFAQI<br />
QANUNVERİCİLİYİNƏ UYĞUNLAŞDIRILMASINA DAİR SEMİNAR-TRENİNQ
KEÇİRİLƏCƏK<br />
Noyabrın 25-də Bakıda “Azərbaycan baytarlıq qanunvericiliyinin Avropa İttifaqı qanunvericiliyinə<br />
uyğunlaşdırılması məsələsi ilə bağlı FAO-nun ekspertlərinin tövsiyələrinin müzakirəsi”nə dair<br />
birgünlük seminar-treninqin keçirilməsi nəzərdə tutulur.<br />
Tədbirdə milli baytarlıq qanunvericiliyinin Avropa İttifaqı qanunvericiliyinə uyğunlaşdırılması<br />
sahəsində BMT-nin Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) ekspertlərinin iştirakı ilə<br />
müəyyən edilmiş bir sıra boşluqların aradan qaldırılmasının işlək mexanizminin hazırlanmış ilkin<br />
variantının müzakirəsi aparılacaqdır.<br />
Seminar-treninqdə Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında <strong>Dövlət</strong> <strong>Baytarlıq</strong> <strong>Xidməti</strong>nin, FAO-nun<br />
Azərbaycan üzrə ofisinin, Respublika <strong>Baytarlıq</strong> Laboratoriyasının, Azərbaycan Elmi-Tədqiqat<br />
<strong>Baytarlıq</strong> İnstitutunun, Azərbaycan <strong>Dövlət</strong> <strong>Baytarlıq</strong> Preparatlarına Elmi-Nəzarət İnstitutunun, bir<br />
sıra rayonlarda fəaliyyət göstərən özəl baytarlıq xidmətinin rəhbər və əməkdaşlarının, eləcə də<br />
quşçuluq, heyvandarlıq və baytarlıq assosiasiyalarının nümayəndələrinin iştirakı gözlənilir.<br />
“<strong>Baytarlıq</strong> təbabəti”<br />
KƏND TƏSƏRRÜFATI NAZİRLİYİ YANINDA DÖVLƏT BAYTARLIQ XİDMƏTİNİN<br />
MƏLUMATI<br />
Quş qripinin Azərbaycana köçəri quşlarla keçmə ehtimalını diqqət mərkəzində saxlayan Kənd<br />
Təsərrüfatı Nazirliyi yanında <strong>Dövlət</strong> <strong>Baytarlıq</strong> <strong>Xidməti</strong> ölkə miqyasında ardıcıl monitorinqləri<br />
davam etdirir. Noyabrın 14-da köçəri quşların miqrasiyasını nəzərə alaraq növbəti monitorinqə start<br />
veriləcəkdir. Monitorinq Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında <strong>Dövlət</strong> <strong>Baytarlıq</strong> <strong>Xidməti</strong>nin, Səhiyyə,<br />
Ekologiya və Təbii Sərvətlər nazirliklərinin, eləcə də “Ovçular” Cəmiyyətinin mütəxəssis və<br />
əməkdaşlarının iştirakı ilə aparılacaqdır.<br />
Nəzarəti tədbir köçəri quşların ehtimal olunan müvəqqəti məskunlaşdığı Abşeron yarımadası,<br />
Şabran, Salyan, Ağcabədi və Lənkəran rayonlarındakı milli qoruq və parklarda, həmçinin ölkənin<br />
dəniz sahili zonalarında və digər ərazilərdə həyata keçirilməsi nəzərdə tutulur. Bundan əlavə<br />
monitorinq aparılan müddətdə quşçuluq və şəxsi təsərrüfatlardan da nümunələrin götürülməsi<br />
nəzərdə tutulur.<br />
Ölkə ərazisində köçəri və ev quşlarına görə aparılacaq monitorinqin nəticələri noyabrın 25-də<br />
ictimaiyyət üçün açıqlanacaqdır.<br />
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında <strong>Dövlət</strong> <strong>Baytarlıq</strong> <strong>Xidməti</strong> xatırladır ki, köçəri quşların<br />
miqrasiyası və havaların kəskin soyuması ilə əlaqədar olaraq ev quşları qapalı şəraitdə saxlanılmalı,<br />
köçəri və çöl quşlarının ovlanması, satılması və onlardan qida məhsulu kimi istifadəsi qəti<br />
qadağandır.<br />
Qeyd edirik ki, hal-hazırda quş qripi xəstəliyinə görə respublikamızda epizootik vəziyyət sabitdir.<br />
Bu sabitliyi qoruyub saxlamaq üçün <strong>Dövlət</strong> <strong>Baytarlıq</strong> <strong>Xidməti</strong> aidiyyəti qurumlarla birgə lazımi<br />
tədbirlər həyata keçirir.<br />
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında <strong>Dövlət</strong> <strong>Baytarlıq</strong> <strong>Xidməti</strong><br />
Bakı şəhəri, 3 noyabr 2011-ci il<br />
ULU ÖNDƏR HEYDƏR ƏLİYEVƏ MİNNƏTDARIQ<br />
> Azərbaycan Respublikası müstəqillik qazandıqdan sonra dünyanın ən<br />
nüfuzlu dövlətlərinin ölkəmizə və xalqımıza marağının artmasında ulu<br />
öndər Heydər Əliyevin rolu danılmazdır. Məhz Heydər Əliyev cənablarının<br />
apardığı məqsədyönlü bazar iqtisadiyyatı siyasəti, respublikamızda<br />
yaratdığı əmin-amanlıq, sabitlik dünyanın ayrı-ayrı sərmayədarlarını<br />
Azərbaycana investisiya qoymağa sövq etmişdir.
Güman edirəm ki, ulu öndərin ölkəmizin inkişafına göstərdiyi xidmət və qayğıdan söhbət açmaq,<br />
yazmaq üçün kitab və kağızlar azlıq edər. Mən isə ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin<br />
respublikada heyvandarlığının inkişafına göstərdiyi töhvələrdən qısaca da olsa danışmaq istəyirəm.<br />
Hələ 1969-cu ildə Heydər Əliyev respublika rəhbərliyinə gələndə Azərbaycanda heyvandarlıq çox<br />
bərbad vəziyyətdə idi. Təsəvvür edin ki, bir baş inəkdən 250-350 kq süd sağılırdı. Respublikada<br />
mal-qaranın cins tərkibi yerli, cılız heyvanlardan ibarət idi. Bir baş heyvanın diri çəkisi 150-170 kq<br />
təşkil edirdi. Respublikamız süd və süd məhsullarına olan tələbatını ödəmək üçün, eləcə də əti<br />
kənardan gətirilməli olurdu.<br />
Heç yadımızdan çıxmaz ki, kənardan gətirilmiş, dondurulmuş ət üçün mağazalarda saatlarla vaxt<br />
itirirdik. Bütün bunları və sadalamadığım digər məsələlərin həllini ulu öndərimiz qabarıq şəkildə<br />
önə çəkdi. Heyvandarlıqda inkişafı təmin etdirmək üçün şəxsən özü müvafiq qurumlar qarşısında<br />
məsələlər qaldırırdı. Məhz onun şəxsi təşəbbüsü ilə Latviya, Litviya, Belorusiya, Rusiya, Moldova<br />
və digər yerlərdən genetik cəhətdən təmizqanlı, yüksək məhsuldar cins heyvanlar-düyə, inək və<br />
buğalar gətirilməyə başlanıldı. Çünki o, bilirdi ki, belə hazır “məhsullar” respublikaya gətirilməsə<br />
heyvandarlığı sürətlə inkişaf etdirmək mümkün olmayacaqdır. Şəxsən özümdə olan dəqiq məlumata<br />
görə, yalnız Lənkəran rayonuna 1973-74-cü illərdə 5500 baş qonur Latviya, qara-ala, aberdin-anqus<br />
cinsindən olan düyə və buğa gətirilmişdi. Ümumilikdə 80-cı ilin sonuna qədər Lənkəran rayonuna<br />
10 min başdan çox heyvan gətirilmişdir. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev bütün sahələrdə<br />
olduğu kimi, heyvandarlığın inkişafı yollarını uzaqgörənliklə müəyyən edir və bu istiqamətdə<br />
addımlar atılmasını, heyvanların cins tərkibinin qısa vaxt ərzində dəyişdirilməsini,<br />
yaxşılaşdırılmasını məsləhət görürdü. Odur ki, Abşeronda hər inəkdən 3500 kq, Lənkəran<br />
rayonunda isə 3000 kq süd əldə edilirdi. Heyvanların diri çəkisi 300-340 kq çatdırılmışdı.<br />
Respublikamıza kənardan süd və ət məhsullarının idxal edilməsi minimum səviyyəyə salınmışdı.<br />
Lənkəran zonasında hürküclü zebu malının az südlülüyü nəzərə alınıb onu nisbətən çox südlü olan<br />
Qafqaz və digər zebu cinsli buğalarla çarpazlaşdırılması aparıldı və nəticədə ət-süd istehsalı artımına<br />
nail olundu.<br />
Həmin illərdə Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə respublikamızda iri heyvandarlıq sənayesinin təməli<br />
qoyuldu. Böyük heyvandarlıq kompleksləri, quşçuluq fabrikləri yaradıldı. Lənkəranda quşçuluq<br />
fabriki, damazlıq, südçülük və ətçilik heyvandarlıq kompleksləri fəaliyyətə başladı.<br />
Respublikada südlük mal-qara ilə yanaşı, ətlik maldarlığın da inkişafına xüsusi önəm verildi. Bu<br />
məqsədlə rayonların dağlıq təsərrüfatlarında yerli mallar ətlik hallovey, aberdin-anqus, santaherturuda<br />
cinslərin törədiciləri ilə çarpazlaşdırlırdı. Nəticədə respublikamızın əhalisi bol süd və ət<br />
məhsulları ilə təmin olunmağa başlanıldı. Çox təəssüflər olsun ki, Heydər Əliyev respublika<br />
rəhbərliyindən uzaqlaşdırıldıqdan sonra heyvandarlıq sahəsi günü-gündən tənəzzülə uğradı.<br />
Rəqəmlər şişirdildi, ortada isə heç nə yox idi ...<br />
Respublikamız müstəqillik qazandıqdan, ulu öndər ölkə rəhbərliyinə təkrar gələndən sonra aqrar<br />
sahəyə yenidən diqqət artırıldı. Kənd təsərrüfatının heyvandarlıq sahəsinə yeni stimul verildi. Artıq<br />
bu dəfə yeni cins heyvanların gətirilməsi ilə yanaşı, süni mayalamanın tətbiqi də önə çəkildi. Çünki<br />
bunun sayəsində heyvanların damazlıq keyfiyyəti yüksəlir. Fermerlərə məlumdur ki, süd<br />
istehsalından əldə edilən gəlir, ətdən qazanan gəlirdən yüksəkdir. O da məlumdur ki, süni<br />
mayalanma bir törədici buğa saxlamaqdan çox ucuz başa gəlir, yəni bir törədici buğaya çəkilən xərc<br />
və amortizasiya süni mayalanmaya çəkilən xərcdən 15-20 dəfə yüksək olur.<br />
Süni mayalamanın tətbiqi heyvandarlıq təsərrüfatlarında ən müasir və mütərəqqi heyvandarlıq<br />
mədəniyyətidir. Süni mayalama tətbiq olunan təsərrüfatlarda brusellyoz, vibirioz, trıxomonoz və s.<br />
xəstəliklərin kökü kəsilir.<br />
Bununla belə süni mayalamanın inkişaf etdirilməsində istifadə olunan toxumların keyfiyyətinə daha<br />
ciddi fikir verilməlidir. Belə ki, süni mayalama texniklərin əksəriyyəti heyvandarlıq sahəsində dərin<br />
elmi biliyə malik deyillər. Onlara aşağı keyfiyyətli toxumlar verilsə, aparılan mayalamanın<br />
səmərəliliyi də aşağı olacaqdır.
Nəticədə vətəndaşlar arasında bu sahənin reytinqi aşağı düşmüş olar. Ən mühüm işlərdən biri də<br />
süni mayalama texniklərinin yerlərdə toxum və maye azotla vaxtlı-vaxtında təmin olunmamalarıdır.<br />
Texniklər toxum və maye azot almaq üçün uzun bir yol qət etməli olurlar. Onlar buna həm çox<br />
vəsait, həm də vaxt sərf edirlər. Bəzi yol maşınları onların maye azot balonlarını götürmürlər ki,<br />
partlaya bilər. Yaxşı olardı ki, süni mayalama texnikləri tələbata uyğun olaraq ayda bir dəfə maye<br />
azot və toxumla təmin olunsunlar. Bu ümumi işin xeyrinə, yaxşılaşmasına böyük təsir etmiş olar.<br />
Heyvandarlığın inkişafında ən mühüm amillərdən biri də cins mal-qaranın rayonlaşdırılmasıdır.<br />
Odur ki, rayonlara cins mal-qara və ya toxum verilən zaman bu amillər yaddan çıxarılmamalıdır.<br />
Respublikamız günü-gündən çiçəklənir, inkişaf edir. Ölkəmizdə sahibkarlığın dinamik inkişafı üçün<br />
real imkanlar yaradılır. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev tərəfindən təməli qoyulan və möhtərəm<br />
Prezidentiniz İlham Əliyev tərəfindən layiqincə davam etdirilən məqsədyönlü iqtisadi islahatlar<br />
ölkəmizdə köklü dəyişikliklərə səbəb olmuşdur.<br />
Hörmətli Prezidentimiz İlham Əliyev cənabları heyvandarlığın inkişafına böyük önəm verir.<br />
Respublikamızda heyvandarlığın inkişaf etdirilməsindən ötrü Avropanın ən böyük dövlətləri olan,<br />
heyvandarlıq sahəsində çox böyük inkişaf yolu keçən Almaniya və Avstriyadan yüksək məhsuldar<br />
holştinfriz, simmental, şivis cinsindən mal-qara gətirilir. Həmin heyvanlar “Aqrolizinq” vasitəsi ilə<br />
fermer və vətəndaşlara satılır. Qeyd edim ki, həmin mal-qaradan 17 baş holştinfriz, 8 baş simmental<br />
cinsli heyvan rayonumuzun ayrı-ayrı fermerlərinə verilmişdir. Halbuki bu cins heyvanlar Lənkəran,<br />
Astara və Masallı rayonlarında heç vaxt olmamışdır. Bu heyvanlar gələndən 3-4 ay sonra onlarda<br />
təngnəfəslik, temperaturun artması, dırnaqlarda iltihab, ayaq əzələlərində irinli iltihab halları<br />
müşahidə olundu. Bütün bunlar heyvanların məhsuldarlığına ciddi ziyan vuran amillərdir. Ona görə<br />
biz mütəxəssislər heyvandarlığı müasir tələblər səviyyəsinə qaldırmaq üçün bütün zoobaytar<br />
qaydalarına əməl olunmasına ciddi fikir verməliyik.<br />
Sonda bir daha qeyd edirəm ki, biz bu gün kənd təsərrüfatının heyvandarlıq sahəsində ölkəmizdə<br />
təməli qoyulan bütün müvəffəqiyyətlərin, bolluğun yaranmasına görə ulu öndərimiz Heydər Əliyevə<br />
minnətdarıq.<br />
İqtidar Teymurov,<br />
Lənkəran zona <strong>Baytarlıq</strong> Laboratoriyasının direktoru<br />
SALYANDA BAYTARLIQ TƏDBİRLƏRİ UĞURLA HƏYATA<br />
KEÇİRİLİR<br />
Ramil Yavər oğlu Əmrahov 1964-cü ildə Neftçala rayonunun Xəzər<br />
kəndində anadan olmuşdur. 1981-ci ildə Xəzər kənd ora məktəbini<br />
bitirmişdir.<br />
1981-1986-cı illərdə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun (indiki<br />
Azərbaycan <strong>Dövlət</strong> Aqrar Universiteti) baytarlıq fakültəsində ali təhsil<br />
almışdır.<br />
1986-1989-cu illərdə M.B.Qasımov adına camışçılıq sovxozunda<br />
zootexnik, 1989-1991-ci illərdə Əli Bayramlı şəhər (indiki Şirvan şəhər)<br />
Qaz istismarı sahəsinin yardımçı təsərrüfatında baytar həkimi, 1991-1992-ci<br />
illərdə Neftçala rayonunun Kür kolxozunda baş zootexnik, 1992-1993-cü<br />
illərdə Neftçala rayonunun N. Nərimanov adına kolxozunda zootexnik,<br />
1998-2009-cu illərdə Əli Bayramlı Şəhər <strong>Baytarlıq</strong> İdarəsində baytar feldşeri, baytarlıq-sanitariya<br />
ekspertiza laboratoriyasının müdiri vəzifələrində çalışmışdır. 2009-cu ildən Salyan Rayon <strong>Baytarlıq</strong><br />
İdarəsinin rəisidir.<br />
Ailəlidir: 2 oğul atasıdır.<br />
Bu gün Azərbaycanın hər yerində olduğu kimi, Salyanda da geniş quruculuq və abadlıq işlərinin<br />
aparılması göz qabağındadır. Yeni iş yerləri açılır, sahibkarlığa böyük diqqət və qayğı göstərilir.
Bütün bunlar ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin siyasətinin layiqli davamçısı Prezident İlham<br />
Əliyevin həyata keçirdiyi ardıcıl tədbirlər nəticəsində mümkün olmuşdur.<br />
Oktyabrın 24-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin sədrliyi ilə Nazirlər<br />
Kabinetinin 2011-ci ilin doqquz ayının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına həsr olunmuş iclası<br />
keçirilmişdir. Bu iclasda dövlətimizin başçısı digər sahələrlə yanaşı kənd təsərrüfatının inkişafından<br />
danışaraq demişdir:<br />
-”Doqquz ayda kənd təsərrüfatı da artmışdır. Bu da<br />
çox müsbət haldır. Çünki kənd təsərrüfatının inkişafı<br />
üçün konkret tədbirlər həyata keçirilir, proqramlar<br />
icra edilir və xüsusilə gələn il daha da böyük<br />
proqramlar icra ediləcəkdir. Bildiyiniz kimi, dövlət<br />
bu sektorun inkişafı üçün çox böyük vəsait ayırır,<br />
güzəştlər verilibdir. Texnikanın gətirilməsi, güzəştli<br />
şərtlərlə kreditlərin verilməsi, subsidiyalar-bütün<br />
bunlar kənd təsərrüfatının inkişafına xidmət göstərir.<br />
Təsadüfi deyildir ki, bu ilin 9 ayında kənd təsərrüfatı<br />
7,6 faiz artmışdır. Bu sahə, eyni zamanda, böyük<br />
sosial məna daşıyır, çünki əhalinin təxminən yarısı<br />
aqrar bölgələrdə yaşayır. Beləliklə, kənd təsərrüfatının inkişafı nəticəsində məhsuldarlıq artır, əkin<br />
sahələri çoxalır. Meliorativ tədbirlərin görülməsi nəticəsində biz növbəti illərdə daha da böyük<br />
həcmdə yeni torpaqların dövriyyəyə buraxılmasına nail olacağıq. Bundan sonra kənd təsərrüfatı ilə<br />
bağlı tədbirlər ardıcıllıqla aparılacaqdır. Bununla bərabər, biz gərək yeni bazarlara çıxış üçün<br />
indidən çox ciddi fikirləşək və işləyək. Bu işlər aparılır. Xüsusilə nəzərə alsaq ki, bizim üçün<br />
ənənəvi olmayan bazarlarda kənd təsərrüfatı məhsullarımızı, emal sənayemizin məhsullarını<br />
gözləyirlər, biz sadəcə olaraq siyasətimizi düzgün şəkildə aparmalıyıq, daxili istehsalla daxili<br />
istehlakı və xarici bazarlara çıxışımızı uzlaşdırmalıyıq ki, Azərbaycanda gələcəkdə daha da böyük<br />
həcmdə istehsal olunacaq kənd təsərrüfatı məhsulları öz müştərilərini tapa bilsin.”<br />
İndi Salyan rayonunda həyata keçirilən aqrar islahatlar öz iqtisadi səmərəsini verir. Bu sahənin<br />
başlıca bölmələrindən olan heyvandarlıq məhsulları istehsalında irəliləyişlər əldə edilib. Şübhəsiz,<br />
bu inkişaf və irəliləyişlərin qazanılmasında baytarlıq xidmətinin özünəməxsus yeri danılmazdır. Bu<br />
isə tərtib olunmuş epizootik tədbirlər planının vaxtlı-vaxtında yerinə yetirilməsi və heyvanlarda<br />
müalicə-profilaktik işlərinin günün tələbləri səviyyəsində qurulması ilə birbaşa bağlıdır. Bütün<br />
bunları nəzərə alaraq cari ilin 10 ayı ərzində Salyan rayonunda aparılmış baytarlıq tədbirlərinə ayna<br />
tutmaq məqsədilə Salyan Rayon <strong>Baytarlıq</strong> İdarəsinin rəisi Ramil Əmrahova bir neçə sualla müraciət<br />
etdik. Onunla apardığımız müsahibəni oxucuların diqqətinə çatdırırıq:<br />
- Ramil həkim, 2011-ci ilin 10 ayı ərzində rəhbərlik etdiyiniz idarənin kollektivi hansı baytarlıq<br />
tədbirlərini aparıb?<br />
-Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev həmişə kənd təsərrüfatının ölkəmizin<br />
inkişafı üçün çox əhəmiyyətli olduğunu qeyd edib. Bunu bir proqram kimi qəbul edən salyanlılar<br />
iqtisadiyyatın digər sahələri ilə yanaşı, aqrar sahə üzrə də konkret tədbirlər həyata keçirir və bunun<br />
nəticəsidir ki, Salyan rayonunda heyvandarlıq sahəsində irəliləyiş əldə olunmuş, mal-qaranın baş<br />
sayı artmış, eləcə də heyvandarlıq məhsullarının miqdar və çeşidləri çoxalmışdır. Belə ki, 2011-ci<br />
ilin 10 ayının nəticələrinə görə, rayonda iribuynuzlu mal-qaranın sayı 61027 baş, qoyun və keçilərin<br />
sayı 184101 baş və quşların sayı 500 min baş olmuşdur. Həmçinin məhsul istehsalı sahəsində də<br />
dönüşə nail olunmuş, 10 ayın nəticələrinə görə 56111 ton ət, 30020 ton süd, 32503 ton yun və 24023<br />
ədəd yumurta istehsal olunmuşdur. Eləcə də rayonda cins heyvanların baş sayının artmasında və<br />
sağlam balaların alınmasında baytar həkimlərimizin zəhməti böyükdür. Belə ki, əksəriyyəti baytar<br />
həkimlərdən ibarət olan 14 nəfər süni mayalanma operatorunun gərgin əməyi sayəsində<br />
rayonumuzda bu il 1586 baş iribuynuzlu heyvanda süni mayalanma aparılmış və 784 baş sağlam
ala alınmışdır.<br />
Onu da qeyd edim ki, aqrar sahəyə dövlət qayğısının daim artması nəticəsində, bütövlükdə<br />
respublikada olduğu kimi, rayonumuzun kənd təsərrüfatı sahəsində də əhəmiyyətli dirçəliş hiss<br />
edilir. Xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, hörmətli Prezidentimiz cənab İlham Əliyev tərəfindən<br />
imzalanmış “Kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarına dövlət dəstəyi haqqında” 2007-ci il 23<br />
yanvar tarixli Sərəncam kəndli sahibkarlar tərəfindən böyük ruh yüksəkliyi və minnətdarlıqla<br />
qarşılanmışdır.<br />
2011-ci ildə də Salyan Rayon <strong>Baytarlıq</strong> İdarəsi rayonu əhatə edən 14 sahə baytarlıq məntəqəsi və<br />
Salyan zona <strong>Baytarlıq</strong> Laboratoriyası ilə birlikdə öz fəaliyyətini “<strong>Baytarlıq</strong> haqqında” Azərbaycan<br />
Respublikası Qanununun qarşıya qoyduğu tələblərə əsasən quraraq, rayon ərazisinin təhlükəli<br />
xəstəliklərdən qorunması, heyvanlar arasında təhlükəli xəstəliklərin baş verməməsi üçün planlı<br />
qaydada epizootiya əleyhinə spesifik və digər profilaktik tədbirləri həyata keçirir.<br />
Məlumat üçün bildirirəm ki, rayon ərazisində mövcud olan bütün növ heyvanların yoluxucu və digər<br />
xəstəliklərinə qarşı aparılan baytarlıq tədbirləri Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin müvafiq kollegiya<br />
qərarı ilə təsdiq edilən epizootiya əleyhinə tədbirlər planına uyğun olaraq həyata keçirilir. Biz hər ay<br />
epizootik tədbirlərin aparılması barədə sahə baytarlıq məntəqələrindən qanunvericiliyə uyğun olaraq<br />
hesabatlar alır, onları təhlil edərək çatışmamazlıqların aradan qaldırılması üçün lazımi tədbirlər<br />
görür və mövcud vəziyyət barədə rayon və Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında <strong>Dövlət</strong> <strong>Baytarlıq</strong><br />
<strong>Xidməti</strong>nin rəhbərliyini məlumatlandırırıq.<br />
2011-ci ilin 10 ayı ərzində qarayara xəstəliyi əleyhinə 60 min baş iribuynuzlu, 205 min baş<br />
xırdabuynuzlu və 900 baş təkdırnaqlı heyvanda, dabağın A, O, Asiya-1 tipinə qarşı 60800 baş<br />
iribuynuzlu, A, O tipinə qarşı 90200 baş xırdabuynuzlu heyvanda peyvəndləmə aparılmışdır.<br />
Cari ildə rayon baytarlıq xidmətinin apardığı tədbirlərdən biri də itlər arasında quduzluq xəstəliyinin<br />
qarşısının alınması olmuşdur. Belə ki, 4 min plana qarşı 4080 baş sahibli itlərdə quduzluq<br />
xəstəliyinə qarşı vaksinasiya aparılmışdır. Görülən tədbirlərin nəticəsidir ki, indiyə qədər Salyan<br />
rayonunda quduzluq xəstəliyi baş verməmişdir.<br />
Bu qeyd etdiklərimizlə yanaşı, ötən 10 ay ərzində 135600 baş xırdabuynuzlu heyvanda brusellyoza<br />
qarşı, 16660 baş iribuynuzlu heyvanda leptospiroza qarşı, 78 min baş xırdabuynuzlu heyvanda çiçək<br />
əleyhinə peyvəndləmə tədbirləri aparılmış, eləcə də 500 baş atda manqo əleyhinə malleinizasiya<br />
tədbiri həyata keçirilmişdir. Quşlar arasında isə taun əleyhinə mübarizə işi gücləndirilmiş, 670 min<br />
baş ev quşları taun xəstəliyinə qarşı “La-sota” və 490 min baş quş isə “H” ştamları ilə peyvənd<br />
edilmişdir.<br />
2011-ci ildə rayon baytarlıq xidmətinin apardığı<br />
tədbirlərdən biri də həssas heyvanlar arasında<br />
brusellyoz xəstəliyini vaxtında aşkar etmək,<br />
xəstəliyin qarşısını almaq məqsədilə 32355 baş<br />
iribuynuzlu heyvandan, 5009 baş ana qoyundan,<br />
4015 baş qoçdan qan nümunələri alınaraq Salyan<br />
zona <strong>Baytarlıq</strong> Laboratoriyasına göndərilmişdir.<br />
Ciddi şəkildə aparılan laboratoriya müayinələri<br />
nəticəsində 46 baş iribuynuzlu, 20 xırdabuynuzlu<br />
heyvanda brusellyoz xəstəliyi aşkar olunmuşdur.<br />
Həmin heyvanlar qısa vaxt ərzində xəstəliyin<br />
təlimatına uyğun olaraq heyvan sahiblərinin<br />
həyətlərində kəsilərək zərərsizləşdirilmişdir. Bundan<br />
başqa vərəm əleyhinə 15850 baş iribuynuzlu heyvan<br />
allergik müayinəyə cəlb edilmişdir. Lakin aparılan<br />
müayinələr zamanı heyvanlarda bu xəstəliyin olmadığı bir daha öz təsdiqini tapdı. Eləcə də ötən 10<br />
ay ərzində idarəmiz quş, iri və xırdabuynuzlu heyvanlardan götürülmüş 101 ədəd nümunənin Salyan
zona <strong>Baytarlıq</strong> Laboratoriyasına ekspertiza edilməsini təşkil etmişdir. Qeyd edim ki, bu<br />
nümunələrdən yalnız 6-da (quş nümunələrində) pasterellyozun törədicisi aşkar olunmuş və müvafiq<br />
tədbirlər həyata keçirilmişdir.<br />
2011-ci ildə baytarlıq idarəsinin mütəxəssisləri baytarlıq-sanitariya işlərinin əsasını təşkil edən<br />
məcburi və profilaktiki dezinfeksiya işlərini gücləndirmişlər. Xüsusilə iti yoluxucu xəstəliklərə qarşı<br />
5 min m2-dan artıq ərazidə məcburi və profilaktiki dezinfeksiya işlərini aparmışlar.<br />
Şübhəsiz ki, Salyan rayonunda yuxarıda qeyd etdiyimiz tədbirlərin yüksək səviyyədə yerinə<br />
yetirilməsində hər bir baytar həkiminin gecəli-gündüzlü ağır zəhməti var. Sözün doğrusu, bizdə<br />
çalışan baytar həkimlərinin və feldşerlərin hamısı öz işlərinə məsuliyyətlə yanaşan insanlardır.<br />
Onlardan Şorsulu sahə baytarlıq məntəqəsinin müdiri Əlyar Əliyev, Qızılağac sahə baytarlıq<br />
məntəqəsinin müdiri Kəramət Səfiyev, Çuxanlı sahə baytarlıq məntəqəsinin müdiri Fəxrəddin<br />
Əliyev, Yenikənd sahə baytarlıq məntəqəsinin müdiri Əzizağa Almazov və digərlərinin adlarını<br />
çəkə bilərəm. Onların peşə ustalığı, təşkilatçılıq bacarıqları və göstərdikləri xidmətlər istər kənd<br />
camaatı, istərsə də özəl qurumlar tərəfindən böyük razılıqla qeyd edilir.<br />
-Həkim, ölkədə aqrar islahatlarla əlaqədar baytarlıqda pullu xidmət həyata keçirilir. Bəs idarəniz<br />
cari ilin 10 ayı ərzində bu sahədə hansı uğurlara<br />
imza atıb?<br />
-Düzdür, ölkəmizdə aparılan köklü aqrar islahatlarla<br />
əlaqədar baytarlıq sistemində də bəzi sahələr pullu<br />
baytarlıq xidmətinə keçirilmişdir. Salyan rayonu bu<br />
sahədə müəyyən uğurlar əldə edib. 2010-cu ildə bu<br />
xidmətdən 5711 manat vəsait toplanıb dövlət<br />
xəzinəsinə keçirilib. Artıq 2011-ci ilin 11-ci ayı<br />
başlanılıb. Bu ilin 10 ayının yekunlarına görə,<br />
rayonumuzda 5305 manatdan artıq pullu baytarlıq<br />
xidməti göstərilib. Şübhəsiz ki, bu da keçən ilin<br />
müvafiq dövrü ilə müqayisədə bir xeyli çoxdur. Biz<br />
bu irəliləyişə baytarlığın bütün sahələrində nəzarəti<br />
gücləndirməklə nail olmuşuq. O da təbiidir ki,<br />
rayonda heyvandarlıq inkişaf etdikcə, onun<br />
müəyyən xidmət sahələri artdıqca pullu baytarlıq<br />
xidməti də çoxalır. Biz güman edirik ki, cari ili daha<br />
böyük nailiyyətlərlə başa vura biləcəyik, yəni başqa<br />
sözlə desək, pullu baytarlıq xidmətindəki<br />
uğurlarımız keçən ilə nisbətən bir xeyli artıq<br />
olacaqdır.<br />
-Ramil həkim, bəs bu gün Salyan rayonunda<br />
nəzarətsiz heyvan kəsiminə və qeydiyyatdan<br />
keçməyən dərman preparatlarının satışına təsadüf<br />
edilirmi və belə neqativ hallara qarşı hansı mübarizə<br />
tədbirləri aparılır?<br />
-Respublika Prezidentinin 2008-ci il 25 avqust<br />
tarixli 3004 saylı sərəncamı ilə “2008-2015-ci<br />
illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin ərzaq<br />
məhsulları ilə etibarlı təminatına dair <strong>Dövlət</strong><br />
Proqramı” təsdiq olunub. Burda cəmiyyətin hər bir<br />
üzvünün əsas ərzaq məhsullarına olan tələbatının<br />
tam ödənilməsi bir məqsəd kimi önə çəkilir,<br />
baytarlıq işinin təşkili və bu sahədəki mövcud
vəziyyət ətraflı təhlil edilir. Bildirilir ki, hazırda sanitariya sağlamlığı, təhlükəli yoluxucu heyvan<br />
xəstəliklərinin qarşısının alınması, insan sağlamlığı üçün yararlı və təhlükəsiz heyvandarlıq<br />
məhsullarının istehsalı, habelə əhalinin insan və heyvanlar üçün təhlükəli olan xəstəliklərdən<br />
qorunması istiqamətində bir sıra tədbirlər həyata keçirilir. Eləcə də həmin sənəddə özəl baytarlıq<br />
xidmətinin inkişaf etdirilməsinə yönəldilmiş tədbirlərin həyata keçirilməsi, baytarlıq-sanitariya<br />
obyektlərinin moderinləşdirilməsinin təmin edilməsi, baytarlıq laboratoriyalarının maddi-texniki<br />
bazasının möhkəmləndirilməsi, müasir tələblərə cavab verən sahə baytarlıq məntəqələrinin<br />
yaradılması və onların avadanlıqlarla təmin edilməsi və xüsusi təhlükəli heyvan xəstəliklərinin<br />
profilaktikasına yönəldilmiş sərhədyanı baytarlıq nəzarəti tədbirlərinin gücləndirilməsi, heyvanların<br />
təhlükəli xəstəliklərdən qorunması və epizootiya əleyhinə mübarizə tədbirlərinin gücləndirilməsi, iri<br />
yaşayış məntəqələrində özəl əsaslarla sanitariya normalarına uyğun heyvan kəsimi meydançalarının<br />
(sallaqxanalarının) tikilməsinin aparılması məsələləri salınmışdır ki, bu istiqamətdə də rayon<br />
baytarlıq xidməti müvafiq tədbirlər görür.<br />
Onu da qeyd edim ki, rayon ərazisində baytarlıq-sanitariya tələblərinə cavab verməyən, müasir<br />
heyvan kəsim məntəqəsinin olmamasına baxmayaraq, Salyanda küçə və yol kənarlarında özbaşına<br />
heyvan kəsimi və ət satışı aparılmır. Artıq bir neçə ildirki bunun qarşısı birdəfəlik alınıb. İndi<br />
heyvanlar kəsim yeri və satış üçün şəraiti olan peşəkar qəssablar tərəfindən aparılır. Ətlər ancaq<br />
baytarlıq nəzarətində olan obyektlərdə baytarlıq norma və tələblərinə cavab verən ət mağazalarında<br />
satılır. Bu obyektlərə isə daim nəzarət edilir, kəsilən ət müayinə edildikdən sonra onun satışına icazə<br />
verilir.<br />
Qeydiyyatdan keçməyən dərman-preparatlarının satışı ilə əlaqədar onu deməliyəm ki, hazırda<br />
Salyan rayonunda 6 baytarlıq apteki fəaliyyət göstərir. Onlardan 2-si təchizat birliyinin, 4-ü isə özəl<br />
quruma məxsusdur. Bu apteklərdə mütəmadi olaraq müfəttişlik xətti ilə rübdə bir dəfə rayonun<br />
müxtəlif yerlərində, xüsusilə avtovağzalda, vağzalətrafı ərazilərdə və digər məkanlarda qeyri-qanuni<br />
dərman satanlara qarşı, onları aşkar etmək məqsədilə reydlər keçiririk. Hətta, Azərbaycan<br />
Respublikasının Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında <strong>Dövlət</strong> <strong>Baytarlıq</strong> <strong>Xidməti</strong>nin ezamiyyətə gələn<br />
əməkdaşlarının iştirakı ilə bir neçə dəfə belə reydlərə çıxmışıq. Sevindirici haldır ki, rayonumuzda<br />
bu nöqsanlara, qeyri-qanuni dərman satanlara təsadüf olunmayıb və onlar yox dərəcəsindədir.<br />
-Bu gün bazar iqtisadiyyatına uyğun yerlərdə fermer təsərrüfatları təşəkkül tapır və getdikcə öz<br />
inkişafını genişləndirir. Həkim, hazırda bu qurumlarda baytarlıq xidməti necə həyata keçirilir?<br />
-Bazar iqtisadiyyatına uyğun ölkəmizin hər yerində olduğu kimi, Salyan rayonunda da mühüm<br />
addımlar atılıb. Artıq heyvandarlıqla məşğul olanlar bizim rayonda geniş formada fəaliyyətə<br />
başlayıblar. Hal-hazırda qaramal və qoyunçuluq üzrə xeyli sayda fermer təsərrüfatları (kiçik<br />
təsərrüfatları nəzərə almasaq) yaradılıb və inkişaf etdirilir. Bu təsərrüfatların sahibləri bizim yerli<br />
mütəxəssislərlə mütəmadi əlaqə saxlayır və lazımi köməkliklər alırlar. Bu gün belə təsərrüfatlarda<br />
da yoluxucu xəstəliklərə qarşı bütün tədbirləri Rayon <strong>Baytarlıq</strong> İdarəsi həyata keçirir. Digər<br />
müalicə-profilaktik işləri isə fermer təsərrüfatları özləri həkimlərlə müqavilə bağlayır və onlar<br />
vasitəsilə aparırlar. Demək olar ki, indiyə kimi belə təsərrüfatlara xidmət edən həkimlərimizdən<br />
narazıçılıqlar eşitməmişik, onlar baytar həkimlərimizin xidmətindən razılıq edir, bağlanmış<br />
müqavilənin şərtlərinə əməl edirlər.<br />
-Ramil həkim, <strong>Dövlət</strong> Proqramına uyğun olaraq Salyan Rayon <strong>Baytarlıq</strong> İdarəsi və Salyan zona<br />
<strong>Baytarlıq</strong> Laboratoriyasının birgə inzibati binasının tikintisi başa çatdırılmışdır. Bundan sonra<br />
rayonda daha nə kimi təmir-tikinti işlərinin aparılması gözlənilir?<br />
-“Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı <strong>Dövlət</strong><br />
Proqramı”na uyğun olaraq 2009-cu ildə rayon ərazisində Salyan Rayon <strong>Baytarlıq</strong> İdarəsi və zona<br />
<strong>Baytarlıq</strong> Laboratoriyasının ikimərtəbəli yeni inzibati binasının tikintisi başa çatdırılmışdır. İdarədə<br />
bütün infrastruktur yaradılmış, binanın həyətində abadlıq və yaşıllaşdırma işləri aparılmış,<br />
həmişəyaşıl ağaclar və qızılgül kolları xüsusi zövqlə əkilmişdir. Eləcə də 2010-cu ildə Qızılağac<br />
sahə baytarlıq məntəqəsi üçün inzibati binanın və xalxalın tikintisi başa çatdırılıb istifadəyə
verilmişdir. Gələcəkdə isə rayonumuzun digər kəndlərində sahə baytarlıq məntəqələri üçün inzibati<br />
binaların tikilməsi nəzərdə tutulub. Bu da baytar mütəxəssislərimizi daha yaxşı işləməyə ruhlandırır.<br />
Sonda göstərilən diqqət və qayğıya görə, Salyan Rayon <strong>Baytarlıq</strong> İdarəsinin kollektivi adından,<br />
şəxsən öz adımdan möhtərəm Prezidentimiz cənab İlham Əliyevə, hörmətli nazirimiz cənab İsmət<br />
Abasova, və hörmətli rəisimiz xanım Sialə Rüstəmovaya dərin təşəkkür və minnətdarlığımı<br />
bildirirəm. Söz verirəm ki, bundan sonra da üzərimizə düşən vəzifənin öhdəsindən layiqincə gələrək<br />
rayon ərazisində kənd təsərrüfatı heyvanları arasında epizootik sabitliyi təmin etməyə çalışacağıq.<br />
Bunun üçün bütün imkanları səfərbər etmişik. Unutmamalıyıq ki, dövr, zaman bu gün, baytarlıq<br />
sahəsində çalışan mütəxəssislərin üzərinə ağır, həm də məsuliyyətli bir vəzifə qoymuşdur. O da<br />
camaatımızın mal-qarasını yoluxucu xəstəliklərdən qorumaq, hifz etməkdir. Bütün<br />
mütəxəssislərimizin ali məqsədi öz xidməti borclarını layiqincə yerinə yetirmək, ümumi<br />
iqtisadiyyatımızın dirçəlişi naminə kömək və bacarıqlarını bu yolda əsirgəməməkdir. Axı milli<br />
baytarlığımızın işıqlı gələcəyi bizdən, biz baytarların yaxşı, vicdanlı əməyindən, qayğısından çox<br />
asılıdır.<br />
Müsahibəni apardı:<br />
Y. Xanvəli<br />
ORQANİZMDƏ SU QITLIĞI DİABET ƏMƏLƏ GƏTİRİR<br />
Bakı, 27 oktyabr (AzərTAc). Fransa alimlərinin fikrincə, diabetqabağı vəziyyətin inkişafına<br />
orqanizmin gün ərzində su qıtlığı çəkməsi səbəb ola bilər.<br />
Diabetqabağı vəziyyət orqanizmin qanda şəkərin faizinin çox olduğu, lakin diabet sayılmadığı<br />
vəziyyətidir. Diabetqabağı vəziyyətin 2-ci tip şəkərli diabetə çevrilməsi riski çox yüksəkdir.<br />
Diabetqabağı vəziyyət orqanizmdə xəstəliyin əlamətlərinin hələ nəzərə çarpmadığı vəziyyətdir.<br />
Dünyada yaşı 20-dən çox olan 300 milyon insan diabetqabağı vəziyyətdədir. Onların qanında<br />
şəkərin səviyyəsi yüksək olsa da, şəkərli diabet diaqnozu qoyulması üçün kifayət deyildir.<br />
Alimlər qanında şəkərin səviyyəsi yüksək olan 30-65 yaşlı 4615 adamı müayinə etmişlər. Məlum<br />
olmuşdur ki, onların 15 faizi gündə yarım litrdən az su içir. Doqquz il ərzində 565 iştirakçının<br />
qanında anormal dərəcədə yüksək şəkər faizi aşkar edilmiş, 202 nəfərə 2-ci tip diabet diaqnozu<br />
qoyulmuşdur. Ətraflı araşdırmalar göstərmişdir ki, gündə yarım litrdən çox su içənlərin diabetə<br />
tutulmaq riski xeyli azalır.<br />
MİNGƏÇEVİRDƏ MAL-QARANIN SAĞLAMLIĞI QORUNUR<br />
Talıb Tofiq oğlu Talıbov 1957-ci ildə Mingəçevir şəhərində anadan<br />
olmuşdur. 1974-cü ildə Mingəçevir şəhər 11 saylı orta məktəbini<br />
bitirmişdir.<br />
1974-1979-cu illərdə Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun (indiki<br />
Azərbaycan <strong>Dövlət</strong> Aqrar Universiteti) baytarlıq fakültəsində ali təhsil<br />
almışdır. 1979-cu ildə təyinatla İsmayıllı rayonunun Qubaxəlilli kəndinə<br />
böyük baytar həkimi vəzifəsinə göndərilmişdir. 1980-1982-ci illərdə Şəki<br />
rayon cins mal-qara birliyində baytar həkimi, 1982-1985-ci illərdə Yevlax<br />
düyəyetişdirmə və Ağdam heyvan kökəltmə birliklərində baytar həkimi,<br />
1985-1989-cu illərdə Mingəçevir şəhər baytarlıq-sanitariya ekspertiza<br />
laboratoriyasında müdir,1989-1999-cu illərdə Mingəçevir Şəhər <strong>Baytarlıq</strong><br />
İdarəsində rəis, 1999-2007-ci illərdə özəl baytarlıq aptekində müdir vəzifələrində çalışmışdır. 2007ci<br />
ildən Mingəçevir Şəhər <strong>Baytarlıq</strong> İdarəsinin rəisidir.<br />
Ailəlidir, 2 övlad atasıdır.<br />
Ölkəmiz daha bir uğurlu ilin, yəni 2011-ci ilin 4-cü rübünü yaşayır. Biz başa vurmağa
hazırlaşdığımız ili və ilin sonuncu rübünü qürur hissi ilə yola salarkən istər-istəməz bir daha geriyə<br />
nəzər salırıq. Görürük ki, 2011-ci ilin 10 ayı bütövlükdə nailiyyətlərlə zəngin olmuş, Azərbaycan öz<br />
mövqelərini daha da möhkəmləndirmiş, regionda gedən proseslərə ciddi təsir göstərən, qüdrətli,<br />
sayılıb-seçilən bir dövlətə çevrilmişdir. Biri-birindən uğurla gələn illərin sevincini yaşayan<br />
milyonlarla respublika vətəndaşı kimi Mingəçevir şəhərinin əmək adamlarının da bu günlər ürəkləri<br />
sözlə doludur. Biz belə insanlardan biri olan, şəhərin baytarlıq nöqteyi-nəzərdən salamatlığı<br />
keşiyində ayıq-sayıq dayanan Mingəçevir Şəhər <strong>Baytarlıq</strong> İdarəsinin rəisi Talıb Talıbovdan<br />
müsahibə aldıq. T. Talıbov demişdir:<br />
- Əvvəlcə onu qeyd edim ki, Mingəçevir sənaye şəhəri olsa da burada insanların bir hissəsi<br />
heyvandarlıqla məşğul olurlar. Bu sahənin inkişafı şəhərin sosial-iqtisadi həyatının daha da<br />
canlanmasına böyük təsir göstərir, əhalinin maddi rifah halının yaxşılaşmasına təkan verir. Bu<br />
inkişaf müstəqillik illərində daha da təkmilləşmiş formada davam etdirilir və yaxşı səmərə verir.<br />
Ölkəmizin bütün regionlarında olduğu kimi, şəhərimizdə də inkişafın bütün istiqamətləri aydın<br />
görünür. Eləcə də heyvandarlığın inkişafında ildən-ilə dönüşə nail olunub. Son illər maldarlıq və<br />
qoyunçuluqla məşğul olan fermerlərə dövlət tərəfindən göstərilən qayğı və diqqət, təsərrüfatların<br />
genişləndirilməsi, mal-qaranın cins tərkibinin yaxşılaşdırılması, damazlığın inkişafı məqsədilə<br />
güzəştli kreditlərin verilməsi, bilavasitə dövlətin investisiya proqramında bu sahələrin inkişafı üçün<br />
maliyyə vəsaitinin nəzərdə tutulması şəhərimizdə və şəhərətrafı ərazilrədə də heyvandarlığın inkişafı<br />
üçün stimul yaratmışdır.<br />
Boz dağın ətəyində salınan, energetiklər şəhəri kimi tanınan, öz coğrafi və iqtisadi mövqeyi, təbii<br />
sərvətləri və özünəməxsus gözəlliyi ilə seçilən Mingəçevir şəhərində görülmüş kompleks tədbirlər<br />
nəticəsində iribuynuzlu mal-qaranın, qoyun və keçilərin, eləcə də quşların sayı 90-cı illərlə<br />
müqayisədə dəfələrlə artmışdır.<br />
2011-ci ildə də Mingəçevir Şəhər <strong>Baytarlıq</strong> İdarəsi öz fəaliyyətini “<strong>Baytarlıq</strong> haqqında” Azərbaycan<br />
Respublikası Qanununun qarşıya qoyduğu tələblərə əsasən quraraq, şəhər ərazisinin təhlükəli<br />
xəstəliklərdən qorunması, heyvanlar arasında<br />
təhlükəli xəstəliklərin baş verməməsi üçün planlı<br />
qaydada epizootiya əleyhinə spesifik və digər<br />
profilaktik tədbirləri həyata keçirir.<br />
Məlumat üçün bildirirəm ki, şəhər ərazisində<br />
mövcud olan bütün növ heyvanların yoluxucu və<br />
digər xəstəliklərinə qarşı aparılan baytarlıq tədbirləri<br />
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin müvafiq kollegiya<br />
qərarı ilə təsdiq edilən epizootiya əleyhinə tədbirlər<br />
planına uyğun olaraq yerinə yetirilir. Biz hər ay<br />
epizootik tədbirlərin aparılması barədə şəhər və<br />
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında <strong>Dövlət</strong> <strong>Baytarlıq</strong><br />
<strong>Xidməti</strong>nin rəhbərliyini məlumatlandırırıq.<br />
2011-ci ilin 10 ayı ərzində təsərrüfatlar üçün ən<br />
qorxulu olan qarayara xəstəliyinə qarşı bütün həssas<br />
kənd təsərrüfatı heyvanları arasında profilaktiki<br />
peyvəndləmə işi aparılmışdır. Belə ki, 2809 baş<br />
iribuynuzlu, 5483 baş xırdabuynuzlu, 47 baş<br />
təkdırnaqlı heyvanlar qarayara əleyhinə<br />
peyvəndləməyə cəlb edilmişdir. Odur ki,<br />
təsərrüfatlarda qarayaraya qarşı epizootoloji salamatlıq təmin olunmuşdur.<br />
İribuynuzlu heyvanlarda vərəm əleyhinə 48 başda allerji müayinə tədbiri aparılmış və bu<br />
heyvanlarda xəstəlik aşkar olunmamışdır.<br />
2011-ci ildə baytarlıq idarəsinin mütəxəssisləri baytarlıq-sanitariya işlərinin əsasını təşkil edən
profilaktiki dezinfeksiya işlərini gücləndirmişlər. Xüsusilə quş qripi və digər yoluxucu xəstəliklərə<br />
qarşı 35500 m2-dən artıq tövlə, hin və digər obyektlərdə profilaktiki dezinfeksiya işləri yerinə<br />
yetirilmişdir. Eləcə də şəhərimizin təsərrüfatlarında cari ilin müvafiq dövrü ərzində baş verə biləcək<br />
bir sıra xəstəliklərin qarşısının alınması məqsədilə aşağıdakı digər profilaktik tədbirlər həyata<br />
keçirilmişdir: 2231 baş iribuynuzlu heyvanda və 1764 baş xırdabuynuzlu heyvanda dabaq, 731 baş<br />
itdə quduzluq, 871 baş xırdabuynuzlu heyvanda çiçək, 31620 baş quşda nyukasl əleyhinə “H”<br />
ştammı ilə, 38991 baş quşlarda taun əleyhinə “La-sota” ştammı ilə, 1029 baş xırdabuynuzlu<br />
heyvanda “Rev-1” vaksini ilə brusellyoz, 504 baş iribuynuzlu və 2018 baş xırdabuynuzlu heyvanda<br />
leptospiroz əleyhinə vaksinasiya tədbirləri aparılmışdır.<br />
Qeyd olunan dövr ərzində şəhərin ictimai, fermer və şəxsi təsərrüfatlarında yetişdirilən kənd<br />
təsərrüfatı heyvanlarını iti infeksion və invazion xəstəliklərdən mühafizə etməklə yanaşı, xroniki<br />
xəstəliklərdən olan brusellyoz xəstəliyinə qarşı ardıcıl diaqnostiki müayinələr davam etdirilmişdir.<br />
Belə ki, iribuynuzlu heyvanlar arasında xəstəliyin vaxtında aşkar edilib, qarşısının alınması üçün<br />
1343 baş iribuynuzlu heyvan diaqnostiki müayinəyə cəlb olunmuşdur. Nəticədə bu heyvanlarda<br />
xəstəlik aşkar edilməmişdir. Davarlar arasında da brusellyoz xəstəliyinin baş verməməsi üçün isə 65<br />
baş xırdabuynuzlu heyvandan, eləcə də 62 baş törədici qoçdan brusellyoza görə qan nümunələri<br />
götürülərək laboratoriyaya göndərilmişdir. Laboratoriyada ciddi şəkildə aparılan müayinələrdən<br />
sonra məlum olmuşdur ki, bu heyvanların hamısı sağlamdır. Eləcə də ötən 10 ay ərzində idarəmiz<br />
quş, iri və xırdabuynuzlu heyvanlar arasında helmintoloji müayinələrin aparılmasını təşkil etmiş, 43<br />
baş quşdan götürülən nümunə askaridoza, 35 baş iribuynuzlu heyvandan və 24 baş xırdabuynuzlu<br />
heyvandan götürülən nümunə diktiokaulyoza, 25 baş iribuynuzlu heyvandan və 30 baş<br />
xırdabuynuzlu heyvandan götürülən nümunə fassiolyoza, 13 baş xırdabuynuzlu heyvandan<br />
götürülən nümunə isə moniezioz-tizaniezioz görə nümunələr laboratoriyada müayinə olunmuşdur.<br />
Təsərrüfatlarda 2011-ci il üçün epizootiya əleyhinə müalicə-profilaktika tədbirlərinin ardıcıl həyata<br />
keçirilməsi nəticəsində şəhərimizdə mal-qara və davarların epizootoloji salamatlığı təmin edilmişdir.<br />
Bu salamatlığın təmin edilməsində və şəhərimizin təsərrüfatlarında epizootiya əleyhinə mübarizə və<br />
müalicə-profilaktik tədbirlərinin həyata keçirilməsində baytar həkimləri Məhəmməd Məmmədov,<br />
Sarvan Etibarlı və baytar feldşeri Nurəddin Əkbərovun həyata keçirdikləri işlər xüsusi qeyd<br />
olunmalıdır. Onların peşə ustalığı, təşkilatçılıq<br />
bacarıqları və göstərdikləri xidmətlər istər<br />
camaatımız, istərsə də özəl qurumlar tərəfindən<br />
böyük razılıqla qeyd edilir.<br />
Ölkəmizdə aparılan köklü aqrar islahatlarla əlaqədar<br />
baytarlıq sistemində də bəzi sahələr pullu baytarlıq<br />
xidmətinə keçirilmişdir. Mingəçevir şəhəri bu<br />
sahədə müəyyən uğurlar əldə edib. 2010-cu ilin 10<br />
ayı ərzində 8382 manat topadığı halda, cari ilin<br />
müvafiq dövrü ərzində bu xidmətdən 8435 manat<br />
vəsait toplanaraq dövlət xəzinəsinə keçirilmişdir.<br />
İlin sonuna qədər daha 1560-1570 manat<br />
məbləğində vəsaitin toplanması nəzərdə<br />
tutulmuşdur. Qeyd etmək istərdim ki, göstərilmiş<br />
pullu xidmətin səviyyəsinə görə Mingəçevir Şəhər<br />
<strong>Baytarlıq</strong> İdarəsi respublikada qabaqcıl yerlərdən<br />
birini tutur. Biz bu irəliləyişə baytarlığın bütün<br />
sahələrində nəzarəti gücləndirməklə nail olmuşuq. O<br />
da təbiidir ki, şəhərdə heyvandarlıq inkişaf etdikcə,<br />
onun müəyyən xidmət sahələri artdıqca<br />
büdcədənkənar vəsaitin toplanması da çoxalır. Biz
güman edirik ki, cari ili daha böyük nailiyyətlərlə başa vura biləcəyik, yəni başqa sözlə desək, pullu<br />
baytarlıq xidmətindəki uğurlarımız keçən ilə nisbətən bir xeyli artıq olacaqdır.<br />
Respublika Prezidentinin 2008-ci il 25 avqust tarixli 3004 saylı sərəncamı ilə “2008-2015-ci illərdə<br />
Azərbaycan Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair <strong>Dövlət</strong> Proqramı”<br />
təsdiq olunub. Burda cəmiyyətin hər bir üzvünün əsas ərzaq məhsullarına olan tələbatının tam<br />
ödənilməsi əsas məqsəd kimi önə çəkilir, baytarlıq işinin təşkili və bu sahədəki mövcud vəziyyət<br />
ətraflı təhlil edilir. Bildirilir ki, hazırda sanitariya sağlamlığı, təhlükəli yoluxucu heyvan<br />
xəstəliklərinin qarşısının alınması, insan sağlamlığı üçün yararlı və təhlükəsiz heyvandarlıq<br />
məhsullarının istehsalı, habelə əhalinin insan və heyvanlar üçün təhlükəli olan xəstəliklərdən<br />
qorunması istiqamətində bir sıra tədbirlər həyata keçirilir. Eləcə də həmin sənəddə özəl baytarlıq<br />
xidmətinin inkişaf etdirilməsinə yönəldilmiş tədbirlərin həyata keçirilməsi, baytarlıq-sanitariya<br />
obyektlərinin moderinləşdirilməsinin təmin edilməsi, baytarlıq-laboratoriyalarının maddi-texniki<br />
bazasının möhkəmləndirilməsi, müasir tələblərə cavab verən sahə baytarlıq məntəqələrinin<br />
yaradılması və onların avadanlıqlarla təmin edilməsi və xüsusi təhlükəli heyvan xəstəliklərinin<br />
profilaktikasına yönəldilmiş sərhədyanı baytarlıq nəzarəti tədbirlərinin gücləndirilməsi, heyvanların<br />
təhlükəli xəstəliklərdən qorunması və epizootiya əleyhinə mübarizə tədbirlərinin gücləndirilməsi, iri<br />
yaşayış məntəqələrində özəl əsaslarla sanitariya normalarına uyğun heyvan kəsimi meydançalarının<br />
(sallaqxanalarının) tikilməsinin aparılması məsələləri salınmışdır ki, bu istiqamətdə də rayon<br />
baytarlıq xidməti müvafiq tədbirlər görür.<br />
Onu da qeyd edim ki, şəhər ərazisində baytarlıq-sanitariya tələblərinə cavab verən, müasir heyvan<br />
kəsim məntəqəsinin olması Mingəçevirdə küçə və yol kənarlarında özbaşına heyvan kəsimi və ət<br />
satışının aparılmasına imkan vermir. Artıq neçə ildirki qeyri-qanuni heyvan kəsiminin qarşısı<br />
birdəfəlik alınıb. İndi heyvan kəsimi və satışı mərkəzləşdirilmiş qaydada ancaq baytarlıq nəzarətində<br />
olan obyektlərdə həyata keçirilir.<br />
Şəhərimizdə özəl baytarlığa da xüsusi yer verilib. Artıq Mingəçevir şəhərində 1 özəl sahə baytarlıq<br />
məntəqəsi, 6 özəl baytarlıq apteki fəaliyyət göstərir. Mingəçevir Şəhəri <strong>Baytarlıq</strong> İdarəsi onların<br />
inkişafı üçün lazımi şərait yaradaraq, “<strong>Baytarlıq</strong> haqqında“ Azərbaycan Respublikasının Qanunu və<br />
müvafiq təlimatlar əsasında fəaliyyət göstərmələri üçün mütəmadi olaraq lazımi tədbirlər həyata<br />
keçirir.<br />
Biz müfəttişlik xətti ilə daim reydlər keçirməyi də yaddan çıxarmırıq. Sevindirici haldır ki, şəhərdə<br />
olan baytarlıq apteklərinin heç birində qeydiyyatdan keçməmiş dərman preparatları satılmır. Bu da<br />
bizi çox sevindirir. Bundan başqa, mütəmadi olaraq rübdə bir dəfə şəhərin müxtəlif yerlərində,<br />
xüsusilə avto və dəmiryolu vağzallarında, bazarda, bazarətrafı ərazidə və digər məkanlarda qeyriqanuni<br />
dərman satanlara qarşı, onları aşkar etmək məqsədilə reydlər keçiririk. Hətta, Kənd<br />
Təsərrüfatı Nazirliyi yanında <strong>Dövlət</strong> <strong>Baytarlıq</strong> <strong>Xidməti</strong>nin ezamiyyətə gələn əməkdaşlarının iştirakı<br />
ilə bir neçə dəfə belə reydlər təşkil olunub. Sevindirici haldır ki, şəşərimizdə bu nöqsanlara, qeyriqanuni<br />
dərman satanlara təsadüf olunmayıb.<br />
“Azərbaycan Respublikası regionlarının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı <strong>Dövlət</strong><br />
Proqramı”na uyğun olaraq ötən il Mingəçevir Şəhər <strong>Baytarlıq</strong> İdarəsi üçün inzibati bina tikilərək<br />
istifadəyə verilmişdir. Bina daxilində kompüter otağı, vətəndaşlara məxsus it, pişik, ev quşları və<br />
digər xırda heyvanların müayinəsi və müalicəsi üçün ambulatoriya, laboratoriya kabinetləri təşkil<br />
edilmişdir. İdarənin ətrafı məişət tullantılarından təmizlənmiş, həyətində həmişəyaşıl ağaclar<br />
əkilmiş, ot örtüyü salınmışdır. Bütün bunlar baytar mütəxəssislərimizi daha yaxşı işləməyə<br />
ruhlandırır.<br />
Sonda göstərilən diqqət və qayğıya görə, Mingəçevir Şəhər <strong>Baytarlıq</strong> İdarəsinin kollektivi adından,<br />
şəxsən öz adımdan möhtərəm Prezidentimiz cənab İlham Əliyevə, hörmətli nazirimiz cənab İsmət<br />
Abasova və hörmətli rəisimiz xanım Sialə Rüstəmovaya dərin təşəkkür və minnətdarlığımı<br />
bildirirəm. Söz verirəm ki, bundan sonra da öz üzərimizə düşən vəzifənin öhdəsindən layiqincə<br />
gələcək, rayon ərazisində kənd təsərrüfatı heyvanları arasında epizootik sabitliyi təmin etməyə
çalışacağıq və müalicə-profilaktika tədbirlərini ardıcıl olaraq həyata keçirmək üçün səylərimizi daim<br />
artıracağıq.<br />
Söhbəti qələmə aldı:<br />
Y. Həsənov<br />
ŞƏRƏFLİ VƏ LƏYAQƏTLİ ÖMÜR YOLU<br />
Böyük Çin filosofu Konfutsi yazırdı ki, hər bir insanın həyat yolunu onun<br />
mənəvi dünyası, xarakteri müəyyən edir. Bəşər övladının mahiyyəti,<br />
mənəvi keyfiyyətləri həqiqətən də onun əməllərində, fəaliyyətində real<br />
təcəs-sümünü tapır. Dərk edilmiş məsuliyyətdən irəli gələn bu fəaliyyət<br />
həm də şəxsiyyət ucalığına qovuşmuş bu insanların cəmiyyətdəki layiqli<br />
mövqeyini, ictimai statusunu müəyyənləşdirir. Yəqin elə buna görədir ki,<br />
xeyirxah və alicənab insan kimi tanınaraq ömrün kamillik zirvəsinə<br />
yetişmək, bu dünyada iz qoymaq xoşbəxtliyi heç də hamıya nəsib olmur.<br />
Hələ gəncliyindən bö-yük hörmət-izzət sahibi olan, sonralar kamil insan,<br />
sədaqətli dost, vətənpərvər, dəyərli həkim və qayğıkeş ailə başçısı kimi<br />
tanınan belə insanlardan biri də Sabir Oruc oğlu Ələsgərovdur. <strong>Baytarlıq</strong><br />
ictimaiyyəti üçün xüsusi təqdimata ehtiyacı olmayan bu dəyərli insanın yaxın günlərdə 60 yaşı<br />
tamam olur.<br />
Hər bir şəxsiyyət üzləşdiyi amansız mühitdən də əvvəl məhz ailə ocağında yetişir, formalaşır,<br />
gələcək həyat yolunu müəyyənləşdirməyə çalışır. İnsan xarakterinin formalaşmasında onun doğulub<br />
boya-başa çatdığı, suyunu-çörəyini daddığı, havasını udduğu ana təbiətin də rolu az deyil.<br />
Müdriklərimiz əbəs yerə “ot kökü üstə bitər” deməyiblər. Hələ yetkinlik yaşından Sabir<br />
Ələsgərovun boya-başa çatdığı halal ailə, əhatə olunduğu saf mühit onu məhz kişi kimi yaşamağa,<br />
ömrü ləyaqətlə başa vurmağa, daim haqqa, ədalətə tapınmağa, mübariz olmağa məhkum edib. 1951ci<br />
il dekabrın 2-də qədim yurd yerimiz olan Qərbi Azərbaycanın ulu Göyçə mahalının Aşağı Şorca<br />
kəndində ziyalı ailəsində anadan olan Sabir Ələsgərovun cəmiyyət üçün layiqli vətəndaş və<br />
şəxsiyyət kimi yetişməsində ilk növbədə valideynlərinin böyük rolu olub. Ziyalı olaraq ailəsini<br />
dolandırmaq üçün hər bir əziyyətə qatlaşan, dəmirçilər nəslinin ağsaqqalı hesab olunan atası Oruc<br />
kişi el arasında mərdliyi, sözünə bütövlüyü, yüksək insani keyfiyyətləri ilə tanınıb. Tanınmış<br />
nəslindən olan anası Qüdrət xanım isə Azərbaycan qadınına xas isməti, namusu, ailəcanlılığı nəcib<br />
xarakterində cəmləyib.<br />
Milli təfəkkür, milli kök, ulularımızdan ərmağan qalmış əsl azərbaycanlı adət-ənənələri üzərində<br />
qərar tutan saf ailə mühitində aldığı tərbiyə ziyalı adamları olan valideynlərinin xeyir-duası<br />
daxilindəki humanizm, xalqa məhəbbət, vətənpərvərlik və fitri istedadla çulğaşaraq Sabir<br />
Ələsgərovu şərəfli mübarizələrə hazırlayıb. Sadə olduğu qədər də zəngin və mənalı ömür yolu,<br />
erkən yaşlarından məqsədə çatmaq uğrunda göstərdiyi prinsipiallıq, çətinliklərə mərdliklə sinə<br />
gərmək bacarığı onu yaxından tanıyanlarda xoş hisslər doğurur. Həyat yolunu düzgün<br />
müəyyənləşdirən gənc Sabir əzmlə məqsədlərinə doğru addımlayıb, iti və parlaq zəkası, kamil və<br />
bütöv xarakteri ilə yaşadığı illərin fırtınalarından üzüağ çıxıb.<br />
Yaşa dolduqca həyatın qəribəlikləri, bəzən də haqsızlıqları ədalət axtarışında olan nəcib insanlar<br />
kimi, onu da dünyanın əbədi sualları ilə üz-üzə qoyub. Bu sualların cavabını baytarlıq sahəsində<br />
axtaran Sabir Ələsgərovun gələcək həyat yolu, peşə seçimi də məhz onun Azərbaycanın və<br />
bəşəriyyətin sağlamlığı ilə bağlı saf və təmiz düşüncələrindən rişələnib. Sabir Ələsgərov 1966-cı<br />
ildə Aşağı Şorca kənd səkkizillik məktəbini, 1968-ci ildə Daşkənd kənd orta məktəbini bitirmişdir.<br />
Orta məktəbi uğurla başa vuraraq bir il kolxozda çalışdıqdan sonra 1969-cu ildə sənədlərini<br />
Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun (indiki Azərbaycan <strong>Dövlət</strong> Aqrar Universitetinin)<br />
baytarlıq fakültəsinə vermişdir. Həmin il Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Komitəsinə birinci katib
seçilən Heydər Əliyev cənablarının Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı İnstitutunda yaratdığı<br />
mərkəzləşdirilmiş imtahan komissiyası fəaliyyət göstərdiyi üçün müvafiq qiymətlərlə o, ali təhsil<br />
ocağına qəbul olunmuşdur. 1969-1974-cü illərdə institutun ictimai, siyasi işlərində fəallıq göstərmiş,<br />
Gəncə şəhər “Xalq drujinası”nın üzvü olmuşdur.<br />
Öz ana yurduna, el-obasına bağlı bir övlad kimi yetişmiş gənc Sabir Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı<br />
İnstitutunu yüksək qiymətlərlə bitirdikdən sonra 1974-cü ilin avqust ayının 4-də Basarkeçər<br />
rayonunun (indiki Ermənistan Respublikasının Vardenis rayonu) Şəfəq kəndində “Şəfəq”<br />
heyvandarlıq sovxozuna baş baytar həkimi təyin edilir. İnstitutu yeni bitirməsinə baxmayaraq işinin<br />
öhdəsindən layiqincə gəlir. Qısa vaxt ərzində istər davranışı, istərsə də baytar mütəxəssisi kimi<br />
çalışqanlığı ona kollektivin və rayon rəhbərliyinin dərin hörmətini qazandırır.<br />
Sabir həkimin bu müsbət keyfiyyətləri nəzərə alınıb ona daha ağır təsərrüfatın, Yuxarı Şorca<br />
kəndindəki “Heyvandarlıq” sovxozunun(1982-ci ildə) sağlamlığı həvalə edilir. O burada da həm<br />
baytar həkimi, həm də nəcib insan, əsl ziyalı, vicdanlı, vətənpərvər və bir şəxsiyyət olaraq göstərilən<br />
etimadı doğruldur. Bu sənəti-baytarlığı həyatının mənası bilən Sabir Ələsgərov 1988-ci ilə qədər<br />
qədim türk yurdu olan Göyçə mahalında heyvanların sağlamlığı naminə çalışmış, öz şərəfli<br />
peşəsinin əliqabarlı rənc-bəri kimi hörmət-izzətini birə-beş artırmışdır. Bundan sonra, yəni 1988-ci<br />
ildən başlayan məlum hadisələrlə əlaqədar el-obasının bütün insanları kimi Sabir həkim də ermənirus<br />
xəyanətinin nəticəsində qədim ata-baba yurdu olan Göyçə mahalını məcburən tərk etməli,<br />
Azərbaycan Respublikasına pənah gətirməli və ilkin olaraq Şəmkir rayonun Çaykənd kəndində<br />
məkunlaşmalı olur.<br />
Köçkünlük həyatının ağrı-acılarını yaşayan, lakin sınmayan Sabir həkim 1989-cu ilin yanvar<br />
ayından Şəmkir rayonun Çaykənd kəndində yerləşən “Pravda” damazlıq sovxozunda baş baytar<br />
həkimi kimi əmək fəaliyyətini davam etdirir. 1991-1994-cü illərdə Şəmkir rayon damazlıq birliyində<br />
zootexnik vəzifəsində çalışır. 1994-cü ildə təcrübəsi və işgüzarlığı nəzərə alınaraq Şəmkir Rayon<br />
İcra Hakimiyyətinin Çaykənd kənd ərazi vahidliyi üzrə nümayəndəsi vəzifəsinə irəli çəkilir. 1995-<br />
1996-cı illərdə Çaykənd kəndində aqrar islahat komissiyasının sədri, 1996-1997-ci illərdə Çaykənd<br />
kəndində birgə istehsalat kooperativinin sədri, eləcə də 1993-2000-ci illərdə Çaykənd kənd ərazi<br />
vahidliyi üzrə seçki komissiyasının sədri vəzifələrində çalışmışdır. 2001-ci ildə Bakı şəhərinə<br />
köçmüş və F.Məlikov adına Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Heyvandarlıq İnstitutunun Abşeron<br />
heyvandarlıq təcrübə stansiyasında baytar həkimi vəzifəsinə təyin olunmuşdur. 2004-cü ildən<br />
Azərbaycan Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında <strong>Dövlət</strong> <strong>Baytarlıq</strong> <strong>Xidməti</strong>nin<br />
Epizootiya əleyhinə Respublika Ekspedisiyasının aparıcı baytar həkimi vəzifəsində çalışır.<br />
Siyasi baxışlarında hər zaman sabit və prinsipial olan Sabir müəllim ümummilli liderin siyasi<br />
kursunu dönmədən müdafiə edərək Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında həyata keçirilən dövlət<br />
quruculuğu prosesinə layiqli töhfəsini verməyə çalışır. Ulu öndərin siyasi fəaliyyətinə YAP-a üzv<br />
olmaqla, bu partiyanın fəallarından biri kimi daim fəal dəstək verən, dövlətçilik maraqlarının<br />
keşiyində dayanan Sabir Ələsgərov qeyd edir ki, XX əsrin yetişdirdiyi görkəmli siyasi və dövlət<br />
xadimləri arasında Heydər Əliyev kimi çətin, mürəkkəb, amma şərəfli həyat yolu keçmiş ikinci bir<br />
tarixi şəxsiyyət təsəvvür etmək çətindir. Zəngin həyat yolunun bütün mərhələləri onu göstərir ki, o,<br />
bütün varlığını şüurlu şəkildə Azərbaycana və azərbaycançılığa həsr etmişdir. Bəlkə də buna görədir<br />
ki, Heydər Əliyev xalqın qəlbində heykəlləşmişdir. Antey torpaqdan güc alan kimi, Heydər Əliyev<br />
xalqından, Vətənindən güc alır. Millət atası ilə gücü birləşən millət əzəmətli, daha qüdrətli və<br />
məğlubedilməz olur.<br />
Əqidəsinə, amalına sadiq, sözübütöv, mərd insan olan Sabir Ələsgərov son dərəcə cazibədar auraya,<br />
pozitiv enerjiyə malik insandır. Tanınmış ziyalı ətrafındakı insanlarla xoş rəftarı, ünsiyyət bacarığı,<br />
yüksək mədəniyyəti, tələbkarlığı, prinsipiallığı, gələcəyə yüksək inam hissi ilə diqqəti cəlb edir.<br />
Yaxından tanıyanlar Sabir müəllimə böyük hörmət və rəğbət hissi ilə yanaşır, onu təşəbbüskar,<br />
qayğıkeş və yaradıcı şəxsiyyət kimi qəbul edirlər.<br />
Əmək fəaliyyətinin 37-ci ilini şərəflə yola salan Sabir Ələsgərov işlədiyi müddətlərdə bir sıra döş
nişanı və fəxri fərmanlarla təltif olunmuşdur. Bu da onu göstərir ki, çəkilən zəhmət öz bəhrəsini<br />
verir.<br />
60 ilin zirvəsinə gəlib çatan, yorulmaq nə olduğunu bilməyən Sabir həkim, eyni zamanda gözəl,<br />
tərbiyəli və ziyalı bir ailəyə rəhbərlik edir. Onun 5 övladı, 2 nəvəsi vardır.<br />
Sabir Ələsgərov həm də dostluqda sədaqətli, etibarlıdır. Yəqin elə bu səbəbdən dostlarını 60 ildə<br />
qazandıqlarının ən qiymətliləri hesab edir. Sözsüz ki, ailəsi istisna olunmaqla. O ailə ki, Sabir<br />
onunla nəfəs alır, dərdini, sərini, övladları, həyat yoldaşı və bir də nəvələri ilə unudur. Sabir həkim<br />
həmişə söyləyir ki, ailəsi, doğmaları olmasaydı yurdunun qürbətdə qalan dərdi onu məhv edərdi.<br />
Sabir Ələsgərov el-obasında olduğu kimi, yaşadığı qəsəbədə də insanlar arasında çox böyük nüfuz<br />
sahibidir. İnsanlara təmənnasız yardım göstərmək, imkansıza əl tutmaq, kimliyindən asılı<br />
olmayaraq, haqlının tərəfini saxlamaq onun həyatının qayəsidir. Məhz bu cür keyfiyyətlərinə görə<br />
onun bir həkim, bir ağsaqqal kimi sözü, məsləhəti insanlar tərəfindən şübhəsiz qəbul edilir. Ondan<br />
məsləhət alanlar, öz yollarına aydınlıq gətirənlər isə heç vaxt peşman olmayıblar. Elə bu gün<br />
çalışdığı kollektivdə də Sabir həkimin qədir-qiyməti dəyərincə bilinir, ona bir mütəxəssis, bir insan<br />
kimi çox böyük hörmət göstərilir.<br />
Bir qayda olaraq insan müəyyən yaş həddində arxaya baxır, ötən günləri xatırlayır. Sabir müəllim<br />
keçmişi xatırladıqda heç bir peşmançılıq hissi keçirmir, buna görə də daim özünü rahat hiss edir.<br />
Sabir müəllimin o dağlardan gətirdiyi saflığını, böyüklüyünü, ucalığını bu gün də qoruyub saxlayır.<br />
Doğulduğu, boya-başa çatdığı o doğma yerlər-ulu Göyçə üçün darıxır, qəribsəyir və inanır ki,<br />
haçansa müqəddəs yurd yerlərimizə mütləq qayıdacağıq. O bu inam hissini kollektivə də aşılayır.<br />
Biz də bu müqəddəs hisslərə, duy-ğulara şərik çıxaraq Sabir Ələsgərovu anadan olmasının 60 illiyi<br />
münasibəti ilə ürəkdən təbrik edir, ona uzun ömür, cansağlığı, işlərində yeni-yeni uğurlar və<br />
xoşbəxtlik arzulayırıq.<br />
E.Xankişiyev,<br />
Epizootiya əleyhinə Respublika Ekspedisiyasının rəis əvəzi,<br />
T.İsmayılov,<br />
Epizootiya əleyhinə Respublika Ekspedisiyasının aparıcı baytar həkimi<br />
SÜDÜN SANİTARİYA KEYFİYYƏTİNİN<br />
QORUNMASI YOLLARI<br />
Süd orqanizm tərəfindən tələb edilən və asan həzmə<br />
gedən zülallar, yağlar, sulu karbonlar, vitaminlər,<br />
mineral maddələr və sair ilə zəngin olan yüksək<br />
qidalılıq keyfiyyətinə malik məhsuldur. Süd yüksək<br />
keyfiyyətli tərkibə malik olduğuna görə müxtəlif<br />
xəstəliklər törədən, toksin ifraz edən<br />
mikroorqanizmlərin yetişməsi, yaşaması və<br />
çoxalması üçün əlverişli məhsuldur.<br />
Südün istehsalı, ilk işlənməsi, daşınması, emalı,<br />
satılması və istifadəsi zamanı sanitariya qaydalarının<br />
pozulması mikroorqanizmlərin onun tərkibinə<br />
düşməsi və bununla da yoluxucu xəstəliklərin<br />
heyvanlar, həmçinin insanlar arasında yayılmasına və bir sıra qida zəhərlənmələrinə səbəb olur.<br />
Yenicə sağılmış süddə müxtəlif mikroblara təsadüf edilir. Bu mikrobların çox hissəsi südə sağım<br />
zamanı heyvanların əmcəklərindən, bədənindən, sağıcıların əllərindən, paltarlarından, süzgəclərdən,<br />
sağım aparatı və vedrələrdən, habelə havadan düşür. Gün ərzində heyvanların əmcəklərinin ucunda<br />
müxtəlif mikroorqanizmlər yığılır. Odur ki, sağım zamanı sağılan ilk süd damlalarını ümumi südə<br />
qatmaq olmaz. Bu süd damlalarını ayrıca sağıb tullamaq lazımdır.
Xəstəlik törədə bilən mikroblar südə əsasən xəstə heyvanlardan və eləcə də sağıcılardan düşür.<br />
İnsanlara və heyvanlara məxsus olan bir sıra xəstəliklərin törədiciləri südə düşdükdə tez bir zamanda<br />
inkişaf edərək çoxalır və xəstəliyin digər heyvanlara keçməsinə və insanlar arasında yayılmasına<br />
səbəb olur. Süd vasitəsilə müxtəlif xəstəliklər : dabaq, quduzluq, çiçək, toksaplazmoz, Lueski<br />
xəstəliyi, leykoz, tulyaremiya, polimielit, yoluxucu hepatit, gənə ensefaliti və sair bir sıra xəstəliklər<br />
yayıla və yoluxa bilər.<br />
Göstərilən xəstəliklərin hər hansı birinin törədicisi ilə yoluxmuş südün çiy halda kifayət qədər<br />
termiki işləməyə uğradılmadan və yaxud pasterizasiyadan sonra ikinci dəfə yoluxma imkanı<br />
yaradıldıqdan sonra istifadə etdikdə həmin xəstəlik digər heyvana və hətta, insana yoluxa bilər.<br />
Mikroorqanizmlərin özlərindən başqa onların istehsal etdikləri toksinlər müxtəlif xəstəliklərin və<br />
qida zəhərlənmələrinin əmələ gəlməsinə səbəb ola bilirlər.<br />
Süd və süd məhsulları vasitəsi ilə bu xəstəliklərin yayılmasının qarşısını almaq üçün südün<br />
sağılması, emalı, satışı və istifadəsi proseslərinə ciddi sanitar-gigiyenik nəzarət qoyulmalıdır.<br />
Qeyd etmək lazımdır ki, südə düşən bəzi mikroorqanizmlər xəstəlik yaratmaq qabiliyyətinə malik<br />
olmasalar da onların həyat məhsulları turşuluğunu artırır, bununla da südün keyfiyyəti aşağı düşür,<br />
ondan yüksək keyfiyyətli məhsul hazırlamaq mümkün olmur, hətta, bəzən onun tamamilə xarab<br />
olmasına /çürüməsinə/ səbəb olurlar ki, bununla da təsərrüfata müəyyən ziyan dəyir.<br />
Südə düşmüş müxtəlif xəstəlik törədə bilən və digər mikroorqanizmlərin inkişafının ləngiməsində<br />
südün bakteriosid xüsusiyyəti, xeyirli bakteriyaların mübadilə məhsulları, aşağı temperatur və<br />
həmçinin digər amillər əhəmiyyətli rol oynayırlar.<br />
Əldə edilən südün yüksək keyfiyyətli olması üçün bir sıra şərtlərə ciddi əməl etmək lazımdır.<br />
Xəstəlik törədə bilən mikroorqanizmlərin əksəriyyəti öz həyat fəaliyyətlərini 10-12 dərəcədən aşağı<br />
temperaturda itirirlər. Odur ki, südün sağılan kimi tez soyudulması ona düşən mikroorqanizmlərin<br />
inkişafının qarşısını alır. Təzə sağılmış südün temperaturası mikroorqanizmlərin inkişafı üçün<br />
olduqca yaxşı şəraitdir. Odur ki, süd sağılan kimi onun münasib aşağı temperaturda saxlanmasını<br />
təmin etmək lazımdır. Belə olduqda südün tərkibinə düşən mikroorqanizmlər inkişaf edə bilmirlər.<br />
Sağım zamanı südə düşmüş az miqdar mikroorqanizmlər isə südün bişirilməsi zamanı tamamilə<br />
məhv olurlar. Belə süd istifadə etmək üçün tam yararlı olur.<br />
Südü bişirdikdən sonra onun tərkibinə hər hansı mikroorqanizmlərin düşməsinə şərait yaratmaq<br />
olmaz. Odur ki, südün sağılması, emalı, daşınması, satışı və istifadəsi zamanı sanitar-gigiyenik<br />
tələblərə tam əməl edilməlidir.<br />
Sanitariya mədəniyyətinin yüksəldilməsi keyfiyyətli süd istehsalına şərait yaradan ən əhəmiyyətli<br />
amillərdən biridir. Belə ki, sanitariya mədəniyyətinin yüksəldilməsi tövlələrin vaxtaşırı dezinfeksiya<br />
edilməsi, pəyənin havasının tez-tez dəyişdirilməsi, döşəməsinin təmiz saxlanması, sağılan<br />
heyvanların vaxtında təmizlənməsi, sağım zamanı toz qaldıra bilən quru ot, küləş və s. verilməməsi,<br />
heyvanların sağımdan qabaq yelinlərinin isti su ilə yuyulması və silinməsi, sağılmış südün təmiz<br />
süzülməsi, sağıcıların və digər ferma işçilərinin sanitariya-gigiyeniya qaydalarına düzgün riayət<br />
etmələri yüksək keyfiyyətli süd əldə etməyə imkan verir.<br />
Heyvandarlıqla məşğul olan işçilərin sanitariya-gigiyeniya qaydalarına düzgün əməl etmələri üçün<br />
bir sıra şərtlərin yerinə yetirilməsi vacibdir. Süd qəbulu otaqlarının isti və soyuq su ilə təmin<br />
edilməsi, pəyələrdə əl-üz yuyanların qoyulması, onların sabun, dəsmal və dezinfeksiyaedici<br />
maddələrlə təchizi, sağıcıların ardıcıl olaraq tibbi-sanitariya müayinəsindən keçirilməsi, sağıcıların<br />
xüsusi geyimlə təmin edilməsini göstərmək olar. Sağmal inək və camışların vaxtaşırı olaraq gizli<br />
yoxlanılması, xüsusi sanitariya günlərinin keçirilməsi, südün mexaniki, bakteorioloji çirkliyinin<br />
yoxlanılması və yuxarıda göstərilən bir sıra digər qaydaların gözlənilməsi süd və süd məhsulları<br />
vasitəsilə xəstəliklərin insanlar və heyvanlar arasında yayılmasının qarşısının alınmasına, əhalinin<br />
yüksək keyfiyyətli qida məhsulları ilə təmin edilməsinə və daha çox gəlir əldə etmələrinə zəmin<br />
yaradır.<br />
Bu göstərilən qaydalara əməl etmək hər bir heyvandarın ümdə borcudur.
İ.K.Cavadov, baytarlıq üzrə fəlsəfə elmləri doktoru<br />
DOVŞANCIQ XƏSTƏLİYİ VƏ ONUNLA MÜBARİZƏ<br />
(Əvvəli ötən sayımızda)<br />
Orqanizmə daxil olma yerində, yara nahiyyəsində mikrob inkişaf edir, artıb-çoxalır, ifraz etdiyi<br />
toksinin təsiri nəticəsində asetilxolin əmələ gəlir ki, bu da sinir hüceyrələrini qıcıqlandırır və<br />
nəticədə qıcolma və titrəmə baş verir.<br />
Xəstəliyin amilini yetişdirmək üçün kitt-tarossi, qlükozalı-qanlı seyslər qida mühitlərindən və s.<br />
istifadə edilir. 370C temperaturda, 7,0-7,9 pH olan qida mühitlərində yaxşı boy verir.<br />
Mikrob hərəkətlidir. Anilin boyaları ilə asan rənglənir. Təzə kulturalardan hazırlanmış yaxmalar<br />
qramla müsbət, köhnələrdən isə qramla mənfidir. Xəstəliyin amilini 10-14 gün termostatda 370C<br />
temperaturda yetişdirdikdə güclü təsirə malik ekzotoksin ifraz edir ki, bu da iki fraksiyadan<br />
ibarətdir.<br />
Bunlardan biri-tetanospazmin mərkəzi sinir sisteminin hər iki zonasını oyadaraq əzələnin qıc<br />
olmasına, digəri-qetanolizin isə qanın lizisə uğranmasına səbəb olur.<br />
Tetanus çöplərindən əldə edilən kristal toksinin 1 mq-ı bir neçə milyon siçanı öldürə bilir.<br />
Xəstəlikdə inkubasiya dövrü 3 gündən 3 həftəyə qədərdir. Ölüm qabağı temperatura 42-430C çatır.<br />
İti gedişli zamanı 1-2 gündən sonra heyvanlar ölürlər. Yaşlı heyvanlarda ölüm 50-80%, cavanlarda<br />
isə daha yüksək 90-100% təşkil edir. Ölümün əlamətləri xarakterik deyildir. Nəticədə isə heyvanın<br />
yem, su qəbulu, peristaltikası zəifləyir, selikli qişalar göyərir. Ürəyin, ağ ciyərin fəaliyyəti çətinləşir.<br />
Tənəffüs və nəbz tezləşir. Kal və sidik ifrazı çətinləşir. İşıq, toxunma, səs, orqanizmdə qıc olmanı<br />
artırır və digər çətinliklər baş verir. İşıq və havanın təsirindən, toksinin zəhərliliyi kəskin azalır.<br />
Orqanizmdə arıqlama baş verir və çoxlu enerji itməsinə səbəb olur.<br />
Heyvanlarda ölüm, arıqlama, təngənəfəslik, qan dövranında, nəfəsalma mərkəzində və ürəkdə<br />
pozuntular nəticəsində baş verir. Cəsədin köpməsi aydın hiss olunur. Əzələnin rəngi bişmiş əti<br />
xatırladır. Ürək böyüyür, ürək əzələsində, plevrada və perikardda qan sağıntıları olur.<br />
Bakterioloji tədqiqat aparılan torpaq sınaqlarının 50-80%-də, bəzi hallarda isə 100%-də tetanus<br />
çöpləri tapılır. İnsanlar arasında xəstələnənlərin 2/3 hissəsini kənd təsərrüfatında çalışanlar, 1/3<br />
hissəsini isə 1-15 yaşında olan uşaqlar təşkil edirlər.<br />
Xəstələrin yarıdan çoxunun aşağı ətrafları bel, mismar və ucu iti kənd təsərrüfatı alətləri ilə bostanda<br />
və torpaq işində işləyən zaman yaralanan şəxslər təşkil edir.<br />
Yeni doğulmuş uşaqlarda göbəyin natəmiz şəraitdə kəsilməsi, zahı qadınlarda isə uşaqlığın selikli<br />
qişasının zədələnməsi ilə əlaqədar olaraq xəstəlik baş verir.<br />
İnsanlarda ölüm halları əsasən boğulmadan (asfiksiya) və həyat üçün mühüm mərkəzlərin iflicindən<br />
törənir. Xəstəlikdən ölüm orta hesabla 40% təşkil edir.<br />
Dovşancıq toksini 650C temperaturda qaynadıldıqda 5 dəqiqə ərzində parçalanır. Mikrobun<br />
vegetativ forması 60-700C temperaturda 30 dəqiqə ərzində, eləcə də dezinfeksiyaedici maddələrin<br />
təsirindən daha tez tələf olur.<br />
Mikrobun sporu fiziki və kimyəvi faktorların təsirinə qarşı olduqca davamlıdır. Bunlardan 1%-li<br />
suleymani 2 saata, 5% karbol turşusu məhlulu 8-10 saatdan sonra, 3%-li formalin 24 saata, 5%-li<br />
kreolin, fenolun 5%-li məhlulları 8-10 saata, xəstəliyin amilini və 0,5%-li duz turşusu 30 dəqiqəyə<br />
amilin sporlarını məhv edir.<br />
Ayrı-ayrı ştamların sporları davamiyyətlərinə görə bir-birindən fərqlənirlər. Törədicinin amili<br />
günəşin düz şualarının təsirindən 3-5 gündən sonra inaktivləşir. Nəm şəraitdə sporlar 800C<br />
temperaturda 6 saat qızdırıldıqda, 900C-də 2 saata məhv olurlar. Bəzən isə sporlar qaynadıldıqda<br />
belə 30-50 dəqiqəyə davam gətirirlər.<br />
C.Ə.Əsgərov,<br />
Azərbaycan Elmi-Tədqiqat <strong>Baytarlıq</strong> İnstitutunun aparıcı elmi işçisi, baytarlıq üzrə fəlsəfə elmləri
doktoru<br />
YUMURTA ƏN YAXŞI ENERGETİKDİR<br />
Bakı, 17 noyabr (AzərTAc). Bizlərdən hər birimizin elə xoşagəlməz dəqiqələrimiz olur ki, yuxu<br />
hissi işə mane olur. Diqqət yayınır, qaşlar çatılır, baş işləmir. Adətən kofe və şirniyyat dadımıza<br />
çatır - axı belə bir fikir yayılmışdır ki, zəifləmiş orqanizmə məhz yüksək miqdarda qlükoza lazımdır.<br />
Lakin Britaniya diyetoloqları belə qənaətə gəlmişlər ki, heç bir şirniyyat toyuq yumurtası qədər güc<br />
vermir.<br />
“The Daily Mail” qəzetinin yazdığına görə, son tədqiqatların nəticələrindən aydın olmuşdur ki,<br />
yumurtanın ağından əldə edilən proteinlər gümrah olmağa və fikri yaxşı cəmləşdirməyə kömək edir.<br />
Buna görə onlar orqanizm üçün xüsusən şokoladdan, peçenyedən və digər şirniyyatlardan alınan<br />
karbohidratlardan daha faydalıdır.<br />
Kembric Universitetinin mütəxəssisləri müxtəlif qida maddələrinin baş beynin hüceyrələrinə təsirini<br />
tədqiq etmişlər. Eksperimentlər zamanı müəyyən edilmişdir ki, öz xassələrinə görə yumurta ağına<br />
bənzəyən qida qarışığı orqanizmi kalorini tez sərf etməyə məcbur edən və gümrahlıq vasitəsi olan<br />
təbii stimulyatorun - oreksinin yaranmasını gücləndirir. Şəkər əsaslı qarışıqlar isə, əksinə, təbii<br />
energetik hasilatına mane olur.<br />
Alimlərin “Neuron” jurnalında dərc olunmuş nəticələri nəinki az öyrənilmiş fenomeni - nə üçün<br />
karbohidratlara nisbətən zülallı qida qəbulu nəticəsində insanların özlərini daha gümrah hiss<br />
etməsinin səbəbini izah edir, həm də piylənmə və yuxusuzluq problemlərinin tədqiqi üçün əsas<br />
yaradır. Tədqiqatın müəlliflərindən biri olan Denis Burdakovun sözlərinə görə, bu məsələləri həll<br />
etmək üçün pəhrizin hüceyrə səviyyəsində yuxuya və iştahaya təsiri barədə daha çox məlumat əldə<br />
etmək lazımdır.<br />
Çoxları toyuq yumurtasını “ağır” və hətta zərərli qida hesab etsələr də, diyetoloqlar bu fikri<br />
etibardan salmışlar. Bu yaxınlarda Britaniyanın qida fondu mütəxəssislərinin apardıqları tədqiqatlar<br />
göstərmişdir ki, yumurtadakı xolesterin tipi ürək xəstəlikləri riskinin artmasına minimum təsir<br />
göstərir. Ekspertlər orqanizmdə xolesterinin səviyyəsinin artmasının başlıca günahını yağlı<br />
yeməklərdə, siqaret çəkməkdə və fiziki fəallığın az olmasında görürlər. Yumurta isə yüksək<br />
keyfiyyətli zülal mənbəyidir, onun tərkibində zərərli yağlar yoxdur.<br />
XƏSTƏLİKLƏRƏ QARŞI HEYVANLARIN MÜQAVİMƏTİNİN ARTIRILMASI<br />
YOLLARI<br />
Respublikada heyvandarlığın hazırkı inkişaf<br />
mərhələsində heyvanların cins tərkibinin<br />
yaxşılaşdırılması və damazlıq-seleksiya işlərinin<br />
aparılmasının çox böyük elmi və praktik əhəmiyyəti<br />
vardır. Bununla əlaqədar olaraq heyvandarlıq<br />
məhsullarına artan tələbatı təmin etmək məqsədilə<br />
son illər respublikamıza xarici ölkələrdən cins<br />
heyvanlar gətirilir. Hazırda həmin düyələrdən xeyli<br />
sayda bala alınmışdır. Bu qrup heyvanların baş<br />
sayının artırılması və xəstəliklərə davamlı olması<br />
vacib məsələlərdəndir. Odur ki, belə məhsuldar<br />
heyvanların və onların törəmələrinin xəstəliklərə<br />
qarşı davamlı olmasını və müqavimət qüvvəsinin<br />
yüksəldilməsinə çox böyük ehtiyac duyulur.<br />
Bunun üçün sanitariya-gigiyena şərtlərinə düzgün əməl olunmalıdır. Belə ki, heyvandarlıq
təsərrüfatlarında sanitariya-gigiyenanın tələblərinə cavab verməyən, rütubətli, qeyri-normal<br />
mikroiqlimi olan binalarda bu qrup heyvanların saxlanması və bəslənməsi düzgün hesab edilmir.<br />
Çünki belə şəraitdə heyvanların məhsuldarlığı aşağı düşür, onlarda müxtəlif xəstəliklər-vərəm,<br />
brusellyoz, paratif, dəmrov, oynaq və dırnaq xəstəlikləri, bronxopnevmoniya, dispepsiya və s. baş<br />
verir. Zoobaytarlıq tədbirlərinin lazımi səviyyədə aparılmaması heyvanlar arasında mədə-bağırsaq,<br />
tənəffüs orqanlarının xəstəliklərinin baş verməsinə və tələfata səbəb olur.<br />
Heyvanların birtərəfli yemləndirilməsi, tövlə şəraitində saxlanması, gəzintinin azlığı, onlarda qan<br />
durğunluğuna, çətin doğuşa, qısırlığa, ağciyər tutumunun azalmasına, mədə önlüklərinin<br />
atoniyasına, maddələr mübadiləsinin pozulmasına şərait yaradır.<br />
Tövlələrdə optimal mikroiqlim olmadıqda süd məhsulu 10-15% azalır, həvəsəgəlmə, balaalma<br />
zəifləyir, qısırlıq artır, heyvanların ümumi sağlamlığı fizioloji normalara cavab vermir.<br />
Normal mikroiqlim isə fizioloji proseslərin fəal getməsini təmin edir, bu da heyvanların müxtəlif<br />
xəstəliklərə qarşı davamlı olmasına və onların yüksək məhsul verməsinə səbəb olur.<br />
Mal-qara saxlanılan tövlələrdə döşəmənin sanitar-gigiyenik vəziyyəti məhsulun təmizliyinə,<br />
heyvanlarda dırnaq xəstəliklərinin əmələ gəlməsinə və ümumiyyətlə məhsuldarlığa ciddi mənfi təsir<br />
göstərir.<br />
Məlum olduğu kimi, son vaxtlar respublikaya gətirilən heyvanlarda dırnaq xəstəliklərinə daha çox<br />
təsadüf olunur. Odur ki, tövlələrdə döşəmələrin taxta materiallardan, bişmiş kərpiclərdən və asfalt<br />
üzərinə rezin döşənəcəklərin salınması yaxşı nəticə verir.<br />
Normal mikroiqlimi təmin etmək üçün tövlələrdə temperatur və nəmliyin normada olması əsas<br />
şərtlərdəndir. Havanın toz və mikrofloralarla çirklənməsi heyvanlar arasında, xüsusən buzovlarda<br />
keratin, dəmrov, bronxopnevmoniya, mədə-bağırsaq pozğunluğu və s. xəstəliklərə səbəb olur. Ona<br />
görə də tövlənin təmizlənməsində, peyinin çıxarılmasında, yemin paylanmasında əlverişli gigiyena,<br />
hava şəraiti yaranmalıdır. Heyvandarlıq binalarında xoşa gəlməyən pis iyin yayılmasının qarşısını<br />
almaq üçün ventilyasiya sistemi düzgün qurulmalı, havanın təmiz və tez-tez dəyişdirilməsi təmin<br />
edilməlidir.<br />
Mal-qaranın sağlamlığı, onların xəstəliklərə və xarici amillərin mənfi təsirinə qarşı davamlılığı,<br />
yüksək məhsuldarlığın sabitliyi üçün yemləmənin düzgün təşkilinin çox böyük əhəmiyyəti vardır.<br />
Belə ki, heyvandarlığı daha da yaxşı inkişaf etdirmək, sağlam bala almaq, onları yetişdirmək,<br />
xəstəliklərdən qorumaq və məhsuldarlığın artırılmasında yemləmənin sanitar-gigiyenik qaydalarına<br />
riayət olunması mühüm məsələlərdən biridir. Bu problem həll edilmədikdə heyvandarlığa ciddi<br />
ziyan dəyir. Belə ki, heyvanların məhsuldarlığı aşağı düşür, infeksion xəsətliklərə qarşı həssaslıq<br />
artır.<br />
Bu da təsərrüfatda heyvanların qısırlığına, müxtəlif xəstəliklərə tutulmasına, ölüm hallarına, baş<br />
sayının və məhsuldarlığın azalmasına səbəb olur. Heyvanların tam dəyərli və balanslaşdırılmış<br />
keyfiyyətli yemlərlə yemləndirilməsi, orqanizmin normal həyat fəaliyyəti üçün çox vacibdir, bunlar<br />
yüksək məhsuldarlığa və xəstəliklərə davamlı olmasına zəmin yaradır.<br />
Heyvanları yemləyərkən zülal, mikro və makro elementlərlə zəngin olan digər qarışıq yemlərdən<br />
istifadə etmədikdə maddələr mübadiləsi pozulur, məhsuldarlıq aşağı düşür, qısırlıq halları baş verir,<br />
heyvanların həyat fəaliyyəti zəifləyir, xəstəliklərə qarşı həssaslıq artır. Odur ki, heyvanları<br />
yemləyərkən yem paylarına mikro-makro elementlər, vitaminlər və digər tərkibində dəyərli<br />
maddələr olan qarışıqlar əlavə olunmasına xüsusi fikir verilməlidir.<br />
Heyvandarlıqda əsas iqtisadi ziyan keyfiyyətsiz yemləmə nəticəsində baş verir. Mədə-bağırsaq<br />
xəstəliklərinin baş verməsi bu amildən çox asılıdır. Təsərrüfatlarda yemlər nəzarət altında<br />
saxlanılmadıqda zəhərlənmə hallarına daha çox təsadüf olunur. Odur ki, yemlərin qidalılıq dəyəri və<br />
sanitariya keyfiyyəti vaxtlı-vaxtında xüsusi laboratoriyalarda yoxlanılmalıdır.<br />
Heyvanlara yem rasionu tərtib olunarkən onların müxtəlif qida maddələrinə-zülallara, yağlara, sulu<br />
karbonlara, mineral maddələrə və vitaminlərə olan ehtiyacı tam ödənilməklə, yüksək kalorilik<br />
xüsusiyyətinə malik olmalıdır. Belə yemləmə çox vacib amillərdən olub, heyvanların yoluxucu
xəstəliklərə qarşı immun vəziyyətinin normal səviyyədə olmasına, orqanizmin möhkəmlənməsinə və<br />
məhsuldarlığın yüksəlməsinə şərait yaradır.<br />
Qeyd etmək lazımdır ki, heyvanlarda maddələr mübadiləsi pozğunluqları nəticəsində baş verən<br />
xəstəliklərin başlanğıcında xəstəliyi müəyyən etmək üçün dispanserizasiyadan geniş istifadə<br />
edilməlidir.<br />
İnək və düyələrin dispanserləşdirilməsi müasir heyvandarlıqda planlı şəkildə, ildə iki dəfə-yaz və<br />
payızda aparılmalıdır.<br />
Dispanser müayinələr kompleksinə naxırın ümumi tərkibi, klinik müayinələr, qan, sidik, süd və<br />
yemlərin laboratoriya müayinələri, yemləmə, saxlama şəraiti, heyvanların qruplarla müalicə və<br />
profilaktikası daxildir.<br />
Dispanserləşdirmə müasir heyvandarlıqda planlı şəkildə aparılan ən vacib tədbirdir. Vaxtında<br />
dispanserizasiya şərtlərinə əməl etməklə heyvanları maddələr mübadiləsi pozğunluğu<br />
xəstəliklərindən qorumaq və məhsuldarlığı artırmaq mümkündür.<br />
Beləliklə, heyvanları xəstəliklərdən qorumaq, məhsuldarlığın kəmiyyət və keyfiyyətini yüksəltmək,<br />
onların baş sayını artırmaq üçün ilk növbədə düzgün yemləmə və saxlanma şəraitini təmin etməli və<br />
sanitariya-gigiyena tələblərini vaxtı-vaxtında həyata keçirilməlidir. Belə olarsa heyvandarlıq kənd<br />
təsərrüfatının ən rentabelli sahəsinə çevrilə bilər. Odur ki, heyvandarlıqla məşğul olan fermerlərin<br />
yuxarıda göstərilən məsələlərə ciddi yanaşmaları tövsiyə olunur.<br />
Ə.Məmmədli,<br />
AzETBİ-nin ekologiya, sanitariya və yoluxmayan xəstəliklər laboratoriyasının müdiri, baytarlıq üzrə<br />
fəlsəfə elmləri doktoru,<br />
Ə.Xudiyev,<br />
həmin laboratoriyanın aparıcı elmi işçisi, baytarlıq üzrə fəlsəfə elmləri doktoru,<br />
Z. Rzayeva,<br />
həmin laboratoriyanın kiçik elmi işçisi<br />
MİNNƏTDARLIQ<br />
Azərbaycanın baytarlıq sistemi gündən-günə inkişaf edir, güclənir. Hazırda baytarlıq sistemində<br />
diqqətçəkən ən mühüm məsələ baytarlıq müəssisələrində müasir texniki təchizatla yanaşı, kadr<br />
potensialının da yüksək səviyyədə olmasıdır. Beyləqan Rayon <strong>Baytarlıq</strong> İdarəsinin Şahsevən sahə<br />
baytarlıq məntəqəsinin müdiri Şəmsi Səfərovun 8 nəfərlik ailəmin ehtiyacı olan inəyin müalicəsi<br />
zamanı bunu bir daha yəqin etdim.<br />
Baytar həkiminin heyvana göstərdiyi xidmətdən hədsiz dərəcədə razı qaldım. Bu yaxınlarda dəyəri<br />
1400 manat olan 1 baş inəyim bərk xəstələnmişdi. Heyvanın vəziyyəti getdikcə ağırlaşırdı. Telefon<br />
vasitəsilə Şahsevən sahə baytarlıq məntəqəsinin müdiri, baytar həkimi Şəmsi Səfərova müraciət<br />
edərək ondan kömək istədim. Şəmsi həkim vaxt itirmədən gəlib inəyin müalicəsinə başladı.<br />
Qeyd edim ki, ilkin diaqnoza görə inək çöl sahəsində körpə yoncadan zəhərlənmiş və temperaturu<br />
aşağı düşmüşdür. Bir xeyli müalicədən sonra Şəmsi həkim inəyi ölümün cəngindən xilas etdi və<br />
sağalması üçün əlindən gələni əsirgəmədi. Mən həkimin vaxtında gəlməsinin və yüksək səviyyədə<br />
müalicə aparmasının və insani münasibətinin bir daha şahidi oldum.<br />
Bizim 8 nəfərlik ailəmizin həmin inəyə böyük ehtiyacı var. Bu gün inəyimizi ölümdən xilas edən<br />
Şəmsi həkimi elə bil ailəmizə bir inək alıb verib.<br />
Şəmsi həkimin bu əməyinə, bacarığına görə ilk növbədə hörmətli Sialə xanım sizə və Beyləqan<br />
Rayon <strong>Baytarlıq</strong> İdarəsinin kollektivinə ailəmiz adından səmimi təşəkkürümü bildirirəm. Allah<br />
sizlərdən razı olsun!<br />
Sonda onu da deyim ki, bu gün rayon baytarlıq idarəsinə və yerlərdəki sahə baytarlıq məntəqəsinə<br />
çoxlu sayda müraciət edənlər var və onların hamısı yaradılan şəraitdən, baytarlıq xidmətdən<br />
razıdırlar. Təbii ki, mən də onların sırasındayam. Mən onlara qəzet vasitəsilə sonsuz
minnətdarlığımı çatdırmaq istərdim. Bildirirəm ki, bu sənəti dərindən bilən və onu əzmkarlıqla<br />
yerinə yetirən kadrlar var. Mən buna yuxarıda adını çəkdiyim sahə baytarlıq məntəqəsinin<br />
timsalında şahid oldum.<br />
Ramiz Ağayev, Beyləqan rayonunun Birinci Şahsevən kənd sakini<br />
10 oktyabr 2011-ci il, Bazar ertəsi<br />
ALLAH RƏHMƏT ELƏSİN<br />
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında <strong>Dövlət</strong> <strong>Baytarlıq</strong> <strong>Xidməti</strong>nin rəisi S. Rüstəmova və xidmətin<br />
kollektivi Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin iqtisadiyyat və maliyyə şöbəsinin müdiri Rafiq Məcidova,<br />
bacısı<br />
XANIMQIZ XANIMIN<br />
vəfatından kədərləndiklərini bildirir və dərin hüznlə başsağlığı verirlər.<br />
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında <strong>Dövlət</strong> <strong>Baytarlıq</strong> <strong>Xidməti</strong>nin kollektivi xidmətin sektor müdiri<br />
Eldəniz Zeynalova, dayısı<br />
ƏSGƏR MÜƏLLİMİN<br />
vəfatından kədərləndiyini bildirir və dərin hüznlə başsağlığı verir.<br />
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında <strong>Dövlət</strong> <strong>Baytarlıq</strong> <strong>Xidməti</strong>nin kollektivi iş yoldaşları Sayad<br />
Məmmədova, qardaşı<br />
FƏXRƏDDİNİN<br />
vaxtsız vəfatından kədərləndiyini bildirir və dərin hüznlə başsağlığı verir.<br />
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi yanında <strong>Dövlət</strong> <strong>Baytarlıq</strong> <strong>Xidməti</strong>nin kollektivi Respublika <strong>Baytarlıq</strong><br />
Laboratoriyasının şöbə müdiri Cavid Abdullayevə, atası<br />
AĞANIN vəfatından kədərləndiyini bildirir və dərin hüznlə başsağlığı verir.<br />
Şamaxı Rayon <strong>Baytarlıq</strong> İdarəsinin rəisi K. Bəkirov və idarənin kollektivi Qalaybuğurt sahə<br />
baytarlıq məntəqəsinin baytar həkimi Şahbazov Məhəmmədə, anası<br />
ƏSBƏT XANIMIN<br />
vəfatından kədərləndiklərini bildirir və dərin hüznlə başsağlığı verirlər.<br />
Şamaxı Rayon <strong>Baytarlıq</strong> İdarəsinin rəisi K. Bəkirov və idarənin kollektivi Şamaxı şəhər Sabir adına<br />
sahə baytarlıq məntəqəsinin baytar həkimi Babayev Bəhruza, atası<br />
FEYRUZUN<br />
vəfatından kədərləndiklərini bildirir və dərin hüznlə başsağlığı verirlər.<br />
Zeynəddin Nurməmmədov Azərbaycan <strong>Dövlət</strong> Aqrar Universitetinin dosenti Xanzadə Cəfərova,<br />
qardaşı<br />
BƏHMƏN CƏFƏROVUN<br />
vəfatından kədərləndiyini bildirir və dərin hüznlə başsağlığı verir.
Change language