Antologjia 2010 - “Ditët e Naimit” DITËT E NAIMIT
Antologjia 2010 - “Ditët e Naimit” DITËT E NAIMIT
Antologjia 2010 - “Ditët e Naimit” DITËT E NAIMIT
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Festivali Ndërkombëtar i Poezisë<br />
<strong>“Ditët</strong> e <strong>Naimit”</strong>
Biblioteka<br />
MERIDIANE POETIKE<br />
Përgatiti<br />
Shaip EMËRLLAHU<br />
Këshilli botues<br />
Ymer ÇIRAKU<br />
Agron TUFA<br />
Ndue UKAJ<br />
Craig CZURI<br />
Mazllum SANEJA<br />
Niels HAV<br />
Përktheu<br />
Silke Liria BLUMBACH<br />
Ballina<br />
Agim RAMADANI<br />
Ilustrimet<br />
Besmir TAHIRI<br />
www.ditetenaimit.org
Festivali Ndërkombëtar i Poezisë<br />
“<strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong>”<br />
Edicioni XIV<br />
KËNGA E DETIT<br />
Ditët e Naimit<br />
Tetovë, <strong>2010</strong>
DRITA E POEZISË<br />
Në ngrehinën e Qendrës Kulturore “Naim Frashëri“<br />
të Tetovës, tek hyn, kur kthen djathtas, ndesh derën<br />
e një zyre, ku bie në sy mbishkrimi: Ditët e Naimit.<br />
Brenda kësaj zyre modeste, ngulur në tryezë, përballë<br />
ekranit të kompjuterit, takon Shaip Emërllahun,<br />
poet, dhe njëherazi Drejtor i Festivalit Ndërkombëtar<br />
të Poezisë Ditët e Naimit. Është festival i ideuar dhe<br />
drejtuar prej tij, deri tani për 14 vjet radhazi. Pa<br />
mëdyshje, mund të thuhet se, ky aktivitet ka marrë<br />
dimensionin e një institucioni të shquar kulturor, i<br />
pa konkurruar gjer më sot në hapësirat kulturore<br />
shqiptare, aktivitet ky, ku takohen jo thjesht poetët e<br />
vendeve të ndryshme të botës, por para së gjithash,<br />
kulturat e popujve, si dëshmi komunikimi, njohjeje e<br />
stime reciproke.<br />
Qiriri profetik i Naimit, kjo ikonë drite e shenjtëruar,<br />
stampuar kryeherazi dhe në logon e aktivitetit, simbolizon<br />
qartazi dritën që arrin të përcjellë Poezia e<br />
vërtetë, e ardhur prej të gjitha kohërave e të gjitha<br />
gjuhët. Në këtë dritë, janë blatimet, hiret dhe flijimet<br />
më të thekshme e më sublime, që përcjell çdo gjuhë<br />
me pasuritë e veta të papërsëritshme. Ashtu si e<br />
ka shprehur Joseph Brodsky në fjalën e tij gjatë ceremonisë<br />
së dorëzimit të çmimit Nobel: të shkruarit<br />
e poezisë nuk është tjetër veçse në thelb rënie e po-<br />
5 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
6 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
etit në varësi të gjuhës, si të thuash, rënie vullnetare<br />
në vargonjtë e saj. Dhe po të kemi parasysh atë që<br />
thoshte Hajdegeri se, gjuha është streha e qenies,<br />
atëherë merret me mend se çfarë shtresimesh pafund<br />
– qytetërimesh e përjetime brezash - janë të<br />
depozituara aty. Dhe poeti, është ai eksploratori i<br />
dalldisur që mrekullohet pas gjurmimit të tyre. T’i<br />
gjesh e t`i gjallërosh në poezi ato shtresa, apo grimca<br />
të tejçmuara, do të thotë t`i bësh që ato të dalin<br />
përfundimisht nga përgjumja e errësira, të rrezatojnë<br />
kështu kumte të llojllojshme, pra, të bëhen dritë.<br />
Drita e poezisë ka të atillë pushtet e fatësi të sofistikuar<br />
sa bën që edhe dhimbja, trishtimi, ndarja, …<br />
të ndrijnë në errësirë…, siç shkruan poetja polake E.<br />
Lipske, fituese e çmimit letrar ‘Naim Frashëri’ në<br />
këtë edicion.<br />
Festivale si ky i organizuar në Tetovë, kanë domethënie<br />
e rrezatim pa skaj. Kjo për arsye se, këtu,<br />
kanë marrë pjesë poetë nga hapësira mbarëshqiptare<br />
si: I.Kadare, F. Arapi, A, Podrime, D. Mehmeti.<br />
Xh. Spahiu, A.Tufa, B.Çapriqi…, por dhe të tjerë nga<br />
Gjermania, Franca, Britania e Madhe, Danimarka,<br />
SHBA, Kanada, India, Paraguaj, Rumania, Italia,<br />
Koreja e Jugut, India, Japonia, Izraeli, Tunizia etj.<br />
Kësisoj, ky festival ka përcjellë natyrshëm dhe jehonën<br />
e poezisë e të kulturës shqiptare në këto vende,<br />
në të katër anët e rruzullit. Përveç kësaj, me të gjitha<br />
antologjitë e botuara poetike të krijuesve pjesëmarrës,<br />
me cikle poezish dhe informacione kritike, është<br />
krijuar një bibliotekë e vyer dhe serioze, ku mund të<br />
hetohen tendencat dhe rrugëtimet estetike të poezisë<br />
së sotme botërore.<br />
Nisur nga sfidat e vështirësitë, drejtori i këtij festivali,<br />
në valën e punëve të shumta e tensionante, i<br />
shkon në mendje gjatë çdo edicioni se ky do të jetë<br />
doemos i fundit për të. Por është edicioni i 14-të e ai<br />
vazhdon të mendojë e të punojë për të, me po atë<br />
ritëm dhe ngazëllim si me të parin. Kjo mosbindje e<br />
vetvetes, me sa duket ka lidhje me një lloj varësie të<br />
krijuar mes tij e këtij festivali, tashmë historik, e ngjajshme<br />
kjo me varësinë e sipërpërmendur të Poetit<br />
me gjuhën, me ligjërimin poetik.<br />
Prof. Dr. Ymer ÇIRAKU<br />
30. 09. <strong>2010</strong>
Fitues i çmimit letrar “Naim Frashëri”<br />
Eva LIPSKA (Poloni)
Eva LIPSKA<br />
(POLONI)<br />
Eva Lipska është poetja më e shquar<br />
e letërsisë bashkëkohore polake në<br />
botë krahas nobelistes polake, Visllava<br />
Shimborska. U lind më 1945<br />
në Krakov. Poete, romanciere, fejtoniste,<br />
historiane e artit dhe redaktore.<br />
Në Universitetin e famshëm të<br />
Jagiellonëve në Krakov kreu filozofinë<br />
dhe historinë e arteve.<br />
Debutoi më 1961 në gazetën e Krakovit “Gazeta Krakowska”,<br />
pastaj në „Życie literackie”, „Dziennik Polski” etj., ku botoi krijimet<br />
e para poetike (1964). Më 1968 u bë anëtare e Lidhjes së<br />
Shkrimtarëve të Polonisë. Në vitet 1970-1980) punoi si redaktore<br />
e artit dhe kulturës në Shtëpinë Botuese “Wydawnictwo Literackie”<br />
në Krakov. Në vitet 1975-1976 ishte bursiste e “International<br />
Writing Program” në Iowa City në SHBA. Më 1978 u bë anëtare<br />
e PEN Club –it të Polonisë dhe më 1991 anëtare e PEN Club-it<br />
të Austrisë.<br />
Më 1983 qëndroi në Berlin Perëndimor si bursiste e Deutscher<br />
Adademischer Austauschdienst. Më 1989 u bë anëtare – themeluese<br />
e Shoqatës së Shkrimtarëve të Polonisë. Që nga viti 1991<br />
– 2002 punoi si drejtoreshë në Institutin e Kulturës Polake pranë<br />
Ambasadës së Polonisë në Vjenë të Austrisë. Sot jeton dhe krijon<br />
në mes të Krakovit dhe Vjenës. Laureate e shumë çmimeve prestigjioze<br />
në Poloni dhe në botën e jashtme.<br />
Eva Lipska është laureate e shumë shpërblimeve kombëtare në<br />
vend si ai me emrin “Andrzej Bursa” (Krakov,1971), “Koscielski”<br />
(Gjenevë,1978), të Fondacionit POLCUL (Australi,1988), të PEN<br />
Club-it të Polonisë nga Fondacioni i Buchnerit(Varshavë,1992),<br />
të Fondacionit “A. Jurzykowski” (Nju-Jork, 1993), të Qytetit<br />
te Krakovit si anëtare e Nderit (Krakov,1995), çmimin pres-
10 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
tigjioz për librin me poezi “Dyqanet zoologjike”<br />
(Krakov,2001), çmimin e revistës së njohur letrare<br />
“Odra”(Vrocllav,2004).<br />
Ajo është fituese e shpërblimit letrar “NIKE” 2004<br />
për librin më të mirë të vitit (2004) “Unë”, libër i<br />
përkthyer edhe ne gjuhën shqipe nga poeti dhe<br />
përkthyesi Mazllum Saneja.<br />
Eva Lipska është një nga emrat më të mëdhenj në<br />
poezinë evropiane. E përkthyer në shumë gjuhë të<br />
botës dhe e prezantuar me vëllime të veçanta poetike<br />
në SHBA, Angli, Francë, Gjermani, Itali, Austri,<br />
Spanjë, Portugali, Kataloni, Danimarkë, Suedi,<br />
Norvegji, Finlandë, Rusi, Ukrainë, Hungari, Rumani,<br />
Bullgari, Izrael, Kroaci, Serbi, Kosovë etj.<br />
Deri më tani shkroi dhe botoi më se 25 libra me<br />
përmbajtje poetike dhe dramatike. Në mes tjerash<br />
botoi këto libra me poezi:<br />
“Poezi”(1967), “Vëllimi i parë i poezive”(1969),<br />
“Vëllimi i dytë i poezive”(1970), “Vëllimi i tretë i<br />
poezive”(1972), “Vëllimi i katërt i poezive”(1974),<br />
“Vëllimi i pestë i poezive”(1978), “Vdekja e gjallë”(1079),<br />
“Nuk bëhet fjalë për vdekjen po për kordelen e<br />
bardhë” (1982), “Gardëroba e errësirës” (1985),<br />
“Zona e stacionit të kufizuar” (1990),<br />
“Pushimet e mizantropit” (1993), “Bursistët e kohës”<br />
(1994), “Njerëzit fillestarë” (1996,1999,2001), “Dyqanet<br />
zoologjike” (2002), “Kujdes, shkallët” (2002),<br />
“Sekwens” (2003), “Unë” (2003), “Poezi për këngë”<br />
(2004), “Diku gjetiu” (2005), “E çara” (2006), “Portokalli<br />
i Newtonit” (2007), “Kohë të tilla” (2009) etj.<br />
ASGJË NUK ËSHTË E SIGURT<br />
Mund të bëhesh i çmendur<br />
Valutën e çmendurisë mund ta këmbesh me gjeniun<br />
Asgjë nuk është e sigurt<br />
Prej dhjetë dëshmitarëve<br />
Të pranishëm në sallë<br />
I njëmbëdhjeti dëshmon<br />
Se është fajtor<br />
Mund ta sjellin në valixhe popullin<br />
Mund ta dashurosh nga frika
Apo nga dashuria<br />
Mund të kultivosh zarzavate<br />
Të cilat të helmojnë<br />
Koleksioni i armëve tua<br />
Mund të të qëllojë<br />
Ndoshta e nesërmja vjen fatlume<br />
Ndonëse do të jetë e martë<br />
Asgjë nuk është e sigurt<br />
Kanceri në indin tim<br />
Madje nuk është i sigurt<br />
NJOFTIM<br />
Zotat e gjithë botës bashkohuni!<br />
Themeloni një parti mbi zemrën e përbashkët<br />
dhe mëlçinë<br />
Lironi shpërndarësin e qumështit<br />
I cili në orën pesë të mëngjesit<br />
Davarit mjegullën e mëngjesit<br />
Dhe këndon këngë për lirinë<br />
TESTAMENTI<br />
Pas vdekjes së Zotit<br />
Hapim testamentin<br />
Që të marrim vesh<br />
Se kujt i përket bota<br />
Dhe<br />
Ajo kurthë e madhe<br />
Për njerëz<br />
MËSOHU ME VDEKJEN<br />
Mësohu me vdekjen. Përmendsh<br />
Sipas ortografisë<br />
Të shprehjeve të të vdekurve<br />
Shkruaj gjithsej<br />
Si republika apo gojë-luani<br />
11 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
12 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Mos e ndaj<br />
Ndërmjet të vdekurve<br />
Je i zgjedhuri i perëndive<br />
Mësohu herët me vdekjen<br />
Dashuria ndaj atdheut<br />
Po ashtu është vdekjeprurëse<br />
Mësohu me vdekjen<br />
Në dashuri<br />
Mësohu me vdekjen jo vetëm<br />
Për humbjen e kohës<br />
Koha është vetëvrasëse<br />
Dhe orë të tëra varet në drunj.<br />
Pyete vetveten<br />
Pyete drejtpërdrejt<br />
DY LETRA<br />
Ti shkon në San Francisko<br />
Unë vdes<br />
Greva Vestern Lines sa filloi<br />
Ndërkohë shtrihem në dhomë e gazetën lexoj<br />
Mora letër prej Zet.<br />
Jam një mijë kilometra larg vendit<br />
Në spitalin më të mirë të botës<br />
Mjekët shtrijnë duart<br />
Në kotësinë e ëmbël.<br />
Zet shkruan se si bota po merr fund<br />
Dërgomë poezitë e reja<br />
Më pëlqeu shumë kafeja Maxvell House<br />
Ti shkon në San Francisko<br />
Në mua rrjedhin retë<br />
Sigurisht nuk e mbarojmë këtë bisedë.<br />
Letrat tona kanë përshkuar<br />
Diku në mes të Evropës<br />
Përqeshet me ne hapësira
Ndreq në varrin tënd<br />
Dredhkën e thyer<br />
Me jakën e zhubravitur prej gëzofi<br />
Mbërthej qafën.<br />
NJË GJERMAN I RI NË TAKIMIN LETRAR<br />
Quhem Albrecht Durer<br />
Po unë nuk jam piktor<br />
Nuk shkrova librin mbi fortifikimin e kështjellave<br />
As mbi proporcionet njerëzore<br />
13 tipa meshkuj 13 tipa femra<br />
Banoj në qytezën Marburg në Augustinergasse<br />
Fantazma e Gottfried Bennit tani këtu shet sallame<br />
I përkas partisë së të gjelbërve Kam 35 vjet<br />
Shkova në Osviencim<br />
Me briskun e konservave<br />
Shfletova të kaluarën<br />
Nuk dëshiroj të anuloj historinë<br />
Ndonëse jam jurist<br />
Nuk dëshiroj të jem gjithnjë fajtor<br />
Se jam Gjerman<br />
Nganjëherë ëndërroj depo të mbeturinave të metaleve<br />
Parmakët mbi humnera<br />
Kam parë së afërmi komunizmin<br />
Yje të kuq në qiellin e mykur<br />
Në drurë në vend të gjetheve<br />
Janë tundur pallto bojë hiri<br />
Stërvita pëllumba paqe<br />
A thua mendoni se njerëzimi është i çmendur<br />
Sepse të çmendurit janë të pakuptueshëm<br />
SYRI I PETRITIT<br />
Përjetova 75 vjet<br />
Dhe mbaj mend vetëm një çast<br />
Në qytezën Vejer de la Frontera<br />
Gjatë së cilës asgjë nuk ka ndodhur<br />
Përveç jetës<br />
Lexova mijëra libra<br />
Dhe mbajta mend vetëm një mendim:<br />
“Këtu pyes a thua mos është një marrëzi<br />
nga frika para vdekjes të vdesësh?”<br />
Admirova piktorët e mëdhenj<br />
13 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
14 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Dhe para syve kortezhi i varrimit përplot tym<br />
Në tapetën e zbehtë të qiellit<br />
U fashitën orkestrat e mëdha<br />
Nga ora jo hermetike<br />
Ikën koha<br />
Gjithnjë më shpesh kridhem në mendime<br />
mbi asgjënë<br />
Në restorantin e zbrazët<br />
Kamerieri ma sjell<br />
Syrin e petritit.<br />
BURSISTËT E KOHËS<br />
Bursisët e tatueshëm të kohës<br />
Kryengritësit e fshehur në vullkanet e shuara<br />
Të filozofisë.<br />
Duke rendur nëpër shkallë kundër zjarrit<br />
Në rrafshina të bardha të letrës.<br />
Zotërinj të zgjedhur duke u zvarritur me vete<br />
Heronj të zëshëm plot britma:<br />
Vrasës të vajzave të mitura. Eksbicioniste.<br />
Nimfomanka. Dashnorë të braktisur.<br />
Romane të shkruara<br />
Me pseudonim psikik<br />
Edukatori Torless. Jozef K. Leopold Bloom.<br />
Të gjithë jemi të ngjashëm njëri me tjetrin<br />
Dhe dukemi si aksione të rëna<br />
Apo telegrami vdekjeprurës<br />
ERICSSON, BIRI IM<br />
Sëmuremi në fund të shekullit.<br />
Na shpëtojnë akoma vargmalet e antibiotikëve<br />
Të degëzuara me barin metalik.<br />
Luginat rriten me rrëmujë.<br />
Unë të flas diç ty<br />
Juve. Askujt.<br />
Rrëfen përmes telefonit<br />
Dashurinë tënde ndaj meje<br />
Gjithnjë më zhurmshëm na rrethon<br />
Përreth<br />
Përroi<br />
E lidhim në rrjet<br />
Fëmijën tonë të mrekullueshëm
Ericsson, biri im<br />
Lutju satelitit<br />
Po çfarë mund të bësh më shumë<br />
Gjatë transitit të shkurtër<br />
Nëpër planete. Rrafshuar me tokën.<br />
KLITHMA E MODËS<br />
Vdesim gjithnjë më bukur<br />
Në koleksionin e Gianno Versace<br />
Eleganca është fidanishte e estetikës<br />
Vrapojmë pas kishave të modës<br />
Duke besuar se e portokallta na shkon për fytyrë.<br />
Më puth në dhomën e provës<br />
Shiko, në të blertë thjesht disfata e Romës<br />
Zgjidhim rebuse të arketipave tona.<br />
I ndërrojmë beretat në gjuhë të huaja.<br />
Në mbrëmje na ftojnë<br />
Në vernisazhin e Gjyqit të Fundit<br />
Hyjmë pa bileta.<br />
Sot hyrja është e vdekur.<br />
KALVIN<br />
I hollë. I druajtur.<br />
Ëndërr e shkurtër. Dhembje koke.<br />
Frikësohet.<br />
Jetoi në kohën e turizmit të krimit<br />
Lista e të dyshimtëve. Arrestime.Ekzekutime.<br />
Për zjarrvënësit kohë të mira. Gjatë procesionit<br />
Në gjashtë vende të përsiatjeve<br />
Turre drush për të dënuarit.<br />
Bulevarde të pafundme të tradhtisë.<br />
Viti 1535. Në Paris.<br />
Hollësisht ia bastisën dhomën.<br />
15 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
16 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Dokumentet ia konfiskuan. Korrespondencën<br />
Është autor i traktatit mbi ëndrrën e shpirtit.<br />
Në katolikët vërehet paturpësia e djallit<br />
Dhe murtaja. Fatkeqësia e urisë.<br />
Viti 1541. Kthimi ne Gjenevë.<br />
Provokime të ndërsjella.<br />
Urrejtje fanatike.<br />
Terror i llahtarshëm në rrugë.<br />
Nuk e shpëton dot religjioni.<br />
Vizioni utopist i përjetësisë.<br />
Dobësohet.<br />
Gjithnjë më shumë dobësohet.<br />
Peizazh i thatë. Rrëkezë e kuqe e dritës<br />
Jehonë e së keqes.<br />
Dobësohet.<br />
Gjithnjë më shumë dobësohet.<br />
Vdes<br />
I shndërruar në mëkat.<br />
KËTU<br />
Këtu humbi jetën gruaja ime.<br />
Këtu lindi Kerubini.<br />
Këtu e vranë Kerubinin.<br />
Këtu pres në asgjë më shumë<br />
Këtu bora e shkrirë.<br />
Këtu gjuha e Goethes hi dhe pluhur<br />
Këtu askush nuk kthehet kur jeta vazhdon.<br />
Këtu koha dhe fati<br />
Lidhur me zinxhir.<br />
Faleminderit, mandarina nuk ha
SHTYPE ENTER<br />
Në jetë të jetëve Enter<br />
(nga shtypi)<br />
Krematori më modern në Evropë<br />
Berlin Treptow. Arkadia e përzishme.<br />
Rradhitja kompjuterike me krepin e zbehtë të bebëzës<br />
Rrjeti i qetësisë. Vetëm fëshfërima e gjetheve artificiale.<br />
Përtej varri Pentium<br />
Kujtesa e pavdekshme.<br />
Koincidenca e dy ditëve në një ditë.<br />
Për të vdekurit berberi. Ndërhyrjet kozmetike.<br />
Laboratori fotografik. Ngjyra e zezë e ngrohtë.<br />
Rojet e anitvirusit në çdo kat.<br />
Prapa dritares përmbajtje e rrëmbyeshme.<br />
Në diskun e fortë arkivole etui<br />
Gjendemi në indeksin e emrave.<br />
Një bulëz uji në skaj të buzëve.<br />
Lagështirë e dashurisë së vdekur.<br />
Kemi qenë të dashuruar atëbotë kur kjo ka ndodhur.<br />
Tashmë vetëm pliku i lidhur me qiellin.<br />
Baza e mbyllur e të dhënave.<br />
Nga oxhaku reja e shkretë.<br />
A thua dëshiron me siguri<br />
Të fillosh operacionin e anulimit ?<br />
Shtype Enter<br />
DYQANET ZOOLOGJIKE<br />
Dyqanet zoologjike<br />
Kamp i internimit<br />
I fëmijërisë sime.<br />
17 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
18 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Derra Indie. Papagaj. Kanarina.<br />
Aroma e neveritshme e skllavërisë.<br />
Tallashe ngjarjesh.<br />
Në shtëpi pështyj depresionin<br />
Macja e Antigonës nuk u duk më<br />
Çark minjsh që poshtë Verdunit<br />
Dhe pastaj vazhdimi deri në Auschwitz<br />
Nuk dita si do të mbaroj<br />
Kur u paraqita<br />
Për vullnetar.<br />
ASKUSH<br />
Pajtohem me këtë peizazh<br />
Që nuk ekziston.<br />
Babai mban në duar violinën<br />
Fëmijët i lëpijnë tingujt.<br />
Rryma ajri<br />
Tundin petalet e trëndafilit.<br />
Pastaj lufta. Humbasim nga sytë.<br />
Në mendime të tëra fshihen fjalët.<br />
Dhoma e zbrazët<br />
E vendosur në errësirë<br />
Të ndërtesës.<br />
Të lutem lëre lajmin<br />
Thotë askushi.<br />
QYTEZA BOTA<br />
Gjithnjë më vështirë është t’i mbledhësh në tryezë<br />
Tashmë hera e tretë bie gongu. Supa me panxhar<br />
zë të ftohet.<br />
Më të përpiktë janë të vdekurit<br />
Pastaj fëmijët që pyesin a ka ëmbëlsira. E ne ?<br />
Parkuam kujtesën<br />
Në vendin e palejueshëm
Dhe tani presim në ardhjen e orëndreqësit.<br />
Policin e pensionuar<br />
Në qytezën tonë Bota.<br />
KRAKOVI<br />
Çfarë di për vendin tim?<br />
Re e paaftë<br />
Më vjen rrotull<br />
Kur kaloj kufirin<br />
Dhe ndez radion në automobil.<br />
Fashistin djathtist e merr malli për Hitlerin<br />
Lutja mëkatare në listën e hiteve.<br />
Admiroj peshqirin e fushës.<br />
Tipare semite të maleve.<br />
Jeta e rëndomtë e qytezave.<br />
Veti shprese të perëndimit të diellit.<br />
Çfarë di për vendin tim?<br />
Valëvisin kambanat<br />
dhe alarmojnë.<br />
Vjen rrotull mbrëmja<br />
Kur arrij në qytet.<br />
Në qytetin<br />
Për të cilin më merr malli<br />
Derisa miqtë e mi më thonë:<br />
Në lumturi është lumturia<br />
Dhe këtu mund të jetosh.<br />
PLACEBO<br />
Ajo thotë se kjo është jeta<br />
Ai thotë se ky është placebo<br />
Dhe ngatërron goditjet e qukapikut<br />
Me goditjet e zemrës<br />
Sepse nuk e dashuroi tërthorazi<br />
Po me tërë mendimin<br />
I takonte sektit të fjalëve të tij<br />
Deri në orët ilegale<br />
Shërbime të veçanta ushqenin pellgje<br />
19 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
20 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Atëbotë kur lundruan me barkë<br />
Kur vdiqën:<br />
Ajo tha se kjo është vdekja<br />
Ai tha se ky është internimi<br />
LLAFAZANIA E BOTËS<br />
Në llafazaninë e madhe të botës<br />
Jam vetëm një pëshpëritje e mbytur<br />
Në fortissimo akustike.<br />
Qyteza qytete vende<br />
Bëjnë zhurmë<br />
Kur afrohem në kufijtë e tyre.<br />
Makina kositëse e barit<br />
Primadona e operetës<br />
E oborrit tonë<br />
Prish qetësinë e mëngjesit<br />
Me një libretto të keq.<br />
Mediokritete të zëshme përreth.<br />
Zëra të ngritur lart.<br />
Forca plot britma të stadiumeve.<br />
Britma çjerrëse politike.<br />
Madje sekonda e dashurisë<br />
Shkëputet nga klithma.<br />
Dhe britmat bëhen.<br />
edhe më të zëshme.<br />
Më të zëshme.<br />
Deri në çastin kur qetësia e vdekur godet<br />
Me tonin e vet të ngritur.<br />
Historia si gjithnjë<br />
I jep publicitet<br />
Që të fashit<br />
Thirrjet e dikujt për ndihmë.
DIKU GJETIU<br />
Dëshiroj të jetoj Diku Gjetiu<br />
Në qyteza të zbukuruara me dorë.<br />
Të takohem me ata<br />
Të cilët nuk vijnë në botë.<br />
Më në fund do të ishim të vetmuar të lumtur.<br />
Dhe asnjë stacion nuk do të na priste.<br />
Asnjë ardhje. Asnjë vajtje.<br />
Ikën koha në muze.<br />
Asnjë luftë nuk do ta bëjnë për ne<br />
Asnjë njeri. Asnjë ushtri. Asnjë armë.<br />
Vdekja në dehje. Gjithë gaz<br />
Në bibliotekë kohë e pafund.<br />
Dashuria. Kapitull i papërqendruar.<br />
Që do të na kthente me pëshpëritje kartat në<br />
zemra.<br />
(Zgjodhi dhe përktheu nga polonishtja:<br />
MAZLLUM SANEJA)<br />
21 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
Sadik BEJKO<br />
(SHQIPËRI)<br />
Sadik Bejko u lind me 20 shkurt 1944,<br />
në Tepelenë. Ka kryer Gjuhën dhe<br />
letërsinë shqipe në Universitetin e Tiranës.<br />
Ka gradën shkencore doktor. Punon<br />
pedagog në Universitetin e Tiranës.<br />
Ka botuar librat ‘Rrënjët’, poezi, 1972,<br />
‘Ku e ka folenë bilbili’, poezi,1981, ‘Si<br />
vdes gruri’, poezi, 1994, ‘Letër Hamurabit’,<br />
poezi, 1997. ‘Somnambul’, poemë,<br />
me përkthim anglisht, 2002,’Lulekumbulla’,<br />
poezi nga Konfuci, përkthim, 2002, Uegen, ‘Kërkoj<br />
shtëpinë time’, ‘Paqe e përgjakur’, dramë, më1985, 1988, Rrënjët<br />
(ribotim), Psalm për atin, 2003, Perëndim me pak natë, poezi<br />
të zgjedhura, 2004, Fytyrë e panjohur, poezi, 2005. ‘Përtej një<br />
apokalipsi, (monografi)’, ‘Qytetërime të mëdha’, ‘ Vilsoni dhe<br />
Genci’ ‘Disidentët e rremë’ Vilson Blloshmi, Vepra në dy vëllime,<br />
përgatiti për botim, parathënie Genc Leka, Vepra, parathënie.<br />
Ka botuar artikuj shkencorë në revista të specalizuara, përveç<br />
atyre publicistikë.<br />
Krijimtaria letrare e tij është vlerësuar me çmime dhe është botuar<br />
nëpër antologji të ndryshme.<br />
LETËR HAMURABIT<br />
NGA MURGARI I SHPELLËS ARAM<br />
Imzot Hamurab, mua plakun e përvojtur<br />
Pse më nxore nga shpella ime,<br />
Nga budallallëku im pse më nxore ?<br />
Nën dritat e shandanëve me arin e gjithë botës<br />
Shkruaj sot rreshtin e fundit në kode.<br />
Jam shpella ime e përvojtur, imzot,<br />
Eshtrore, e gurtë. Më mjafton pak dritë,<br />
Ha tullat e librave, i brej si brejtësit,<br />
Më mjafton pak ujë,<br />
Pak vaj për kandilin, pak bukë.<br />
Më mjafton plasa e mekur e diellit në mur<br />
Thinjat e mia i trembin gjeneralët e tu<br />
Dhe këshilltarët e tu të urtë.<br />
Uji është drita e eshtrave të mia të thara.<br />
Ç’me duhen amfiteatrot, hipodromet,<br />
Stadiumet e vlugut lumë, djersë e gjak ?<br />
Imzot Hamurab, nuk e mbaj dot shpatën,
24 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Lavirhanet e tregut të valleve<br />
Për gjakun tim të pakët<br />
Nuk ngrenë dot rrjeta as lak.<br />
Pse më torturon, zoti im, me sjellje të kësaj bote ?<br />
Njerëzit këtu janë me nga një bodrum të zi<br />
Me nga një hambar terri mbi shpine dhe tru.<br />
Kur bien nga shpellat në bodrumin e vetes<br />
Për ta s’ka nënë, mik të dashur,<br />
Janë më të fortë se një gur,<br />
Me të thatë se një dru.<br />
Në atë bodrum ata shkyhen egër mes veti.<br />
Ti po vë për të ligje dhe kode, imzot<br />
Ata duan dhëmbët e qenit, shkopin e lakun e xhelatit<br />
Imzot Hamurab, ata s’i ndreq që nuk i ndreq dot.<br />
T’i hartova ligjet, merri kodet e tua,<br />
Për mua zoti im me ligjin e tij të pamort.<br />
Imzot Hamurab, më i madh se qytetet e muret<br />
Te shpella ku kthehem, le të mbulohem me pluhur.<br />
Në hipodromet, stadiumet, lavirhanet e tua<br />
Nga bodrumet e zinj të njerëzve<br />
U derdhtë më pak gjak e lot i purpurt.<br />
NË KAÇUBËN E BRENGËS<br />
Bëj udha pa truall nën këmbë<br />
Udhë ajri me humbime nga brenda<br />
Një korridor pa mure e dyer<br />
Ngjitur këmbët në baltë ardhur nga hëna.<br />
Thur gjyshen në leckat e mbrëmjes<br />
Në thilenë e mbrëmjes thur brengë.<br />
Me gjak kafshimesh<br />
Në degë dimri skuq kokrra të reja në shegë.<br />
Ende jam i fortë.<br />
Një shelg i butë<br />
Thinjash moshe vë mbi natën si hënë<br />
Nga bregu i korrur marr milingona kokrrash<br />
Në kaçubën e brengës ushqej gushëkuq e mëllenjë.<br />
Në pikamë mëllënje si kokrra shege në shi<br />
Ndërtoj një thurimë gjumi.
Me lëkurë të rjepur bari<br />
Në thilenë e mbrëmjes thur hënë<br />
Mbi brengë të gjalli.<br />
Bëj udhë pa truall nën këmbë.<br />
Ç’MBETI PA THËNË PËR DËSHMORËT<br />
Po ç’mbeti pa thënë për dëshmorët ?<br />
Unë, vera, jubileu dhe shefat që donin heroizma…<br />
Jetët si ca dyer gjaku tek të cilat u ndala<br />
U afrova mbi ca përrenj gjaku që kurrë s’i pashë<br />
Humbur e shterrur njëzet e pesë vjet të shkuara.<br />
Gjak i mpiksur, kyç i ndryshkur<br />
I flakur të mos gjendet më kurrë,<br />
Dhe unë vërtitur nëpër dhomat e gjakut tim<br />
Shkruara për ata…<br />
Çelësat ishin humbur në tokë me jetët e tyre,<br />
Me sekretet e tyre që morën nën dhe.<br />
Mistere që kurrë dhe askush s’i pa ndonjëherë<br />
As nëna që i lindi, as e dashura që u rrufiti buzët,<br />
As shoku që ndau përgjysmë cigaren<br />
Të mos i gjente më kurrë.<br />
Gjak i fshehur, jetë e vdekur, tokë e mbyllur…<br />
…dhe unë me një laps në dorë fantazme<br />
Dhe shefat që donin albume rozë.<br />
Po ç’mbeti pa thënë për dëshmorët :<br />
-…hëngra rrush atë ditë<br />
gjaku i tij më ishte varur në gjoks e në shpatull<br />
Mpiksur kokrra-kokrra si xhamadan leshi të kuq<br />
Opingat më ishin mbushur me ugar.<br />
Por shefat donin heroizma, fjalime,<br />
Albume me të kuqe boje dhe jo gjaku.<br />
Nëna më nxori një letër të verdhë, një tufë flokësh<br />
Bah, këto nuk ishin histori, heroizma.<br />
HIJA E DHELPRËS SË KUQE<br />
Një frikë përherë përtej e pranë nesh<br />
Ngjitur shtëpive të fillon dheu në skaj<br />
Dredh ajrin, dredhëz në mushkëri e në tru :<br />
25 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
26 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Vjen gogoli në xham<br />
Katallani zemërohet e na bluan, thërrmon<br />
Ha njerëz e shtëpi, hekur, mur e dru.<br />
Herët botën popullojmë me hije :<br />
Natën nën shtrat përgjon një merimangë,<br />
Mbas dere pret një njeri i zi me çomagë<br />
Një fushë me skelete të padukshëm çohen<br />
Sa dëgjojmë një drung-drang.<br />
Tmerri im i hershëm, një dhelpër e kuqe<br />
Përherë te muri i shtëpisë ngjitur në vresht<br />
Me gojë, me sy, me bisht, me gjarpërimet<br />
Mashtruese :<br />
Është aty, ndaj hesht, hesht.<br />
Sikur një ditë ta zbonim nga bota frikën<br />
Ditën tjetër do ta thërrisnim sërish:<br />
Me frikë dhelpërojmë veten<br />
Dhelpërojmë të tjerët dyfish.<br />
Fantazma e dhelprës së kuqe<br />
Ende te vreshti i fëmijërisë<br />
Dhe ende s’e pashë asnjëherë<br />
Çarqet e ashpër për të më kapin vetëm mua<br />
Mbi tokë merr ajo për gjurmët dy gisht erë.
LIRIA<br />
Këmbë xathur mbi ferrat<br />
një gunë e kuqë<br />
një tërkuzë e zezë çë pengon duart<br />
sytë çë përgjojnë mbatan<br />
më atej se mendimi.<br />
Gjunjët e statujave guri<br />
janë me xhumba 1 e gjak.<br />
Kimni besë<br />
kështu zë fill Liria!<br />
DIMRI I MËRGIMIT<br />
Mario BELLIZZI<br />
(ITALI)<br />
Mario Bellizzi u lind ne dimer ne Shen<br />
Vasil, ne Kalabri, nje katund arberesh qe<br />
gjendet i stisur mbi anit te mergimtarve<br />
qe mbi valat e Mesdheut, te lere vene<br />
ketej e andej ne Mesdheun tue kerkuar<br />
toka te bukura plot me sy qe enderrojne.<br />
Eshte ende mbi ata ani i bjerr deri me sot<br />
nga shekulli XV.<br />
Poeti vë çofa 2 të kuqe te dera e natës<br />
mbushin me puzëm 3 fjalësh<br />
vargjet e tij sa të rrinë shtuara në kohë.<br />
Po largësia është largësi<br />
një thikë e ehjur 4 çë shpon<br />
zëmrën e ëndërrave<br />
e e bën cikërrima 5 .<br />
Dimri i mërgimit bënë të thahet dega e trëndafilit<br />
dhe s’gjënden lule të tjera<br />
ndër trevat e trëmbësisë.<br />
Në lëmë kreshta pa grurë<br />
zogjtë s’kanë çë të bëjnë<br />
fjuturojnë të reksur 6 mbi retë.<br />
1 irna<br />
2 çufla<br />
3 niseshte<br />
4 mprehur<br />
5 copëza, grima<br />
6 trembur
28 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
DRAGOI DHE KUÇEDRA<br />
Orët e Liga natën venë tue gjetur djem<br />
sa t’i shitojnë me dhëmbët të ehjura 1<br />
misht të sirmë.<br />
Por nënat dhelpërisht<br />
ka mot e jetë në djep vënë një kopan<br />
dhe sapo dihet 2 me sy të zgardhulluar<br />
numërojnë gjithë ato vëra.<br />
Është e nevojshme të emërohet djali,<br />
thonë gratë, sepse ‘exheli’ ende s’është t’e ruajë<br />
ashtu e emnuen Plak, por është vetëm një emër i<br />
rremë,<br />
për të gënjyer Orat e zeza.<br />
Natën e tretë<br />
foshnjës t’i vijnë Tretat e Natës për t’i caktuar fatin.<br />
… Ndë këto vende çdo gjë është e ngatërryer 3<br />
të lindesh, të jetosh, të vdesësh,<br />
ende të përdoret emri …<br />
Megjithatë pranë do të gjëndet ngaherë<br />
një Vitore ose një Dragua i armatosur me shigjeta<br />
që lufton dhe fiton kundër Kuçedrës!<br />
NË PRAK<br />
Kush dolli në prak?<br />
Dolli vajza e rrethuar<br />
me nënd hënëza të zbehta.<br />
Për martëri lisat e zinj të dushkut<br />
atë natë me manastrofë 4 .<br />
Zëmra iu drodh në të ftohtët të borës.<br />
1 mprehtë<br />
2 gdhihet<br />
3 e ndërlikuar<br />
4 shtrëngatë
Naime BEQIRAJ<br />
(KOSOVË)<br />
Naime Beqiraj u lind në Pejë. Në Prishtinë<br />
i mbaroi studimet e letërsisë kurse në<br />
magjistraturë për publicistikë. Ka punuar<br />
në disa revista dhe gazeta shqiptare, si<br />
gazetare e redaktore. Tash është anëtare<br />
e Këshillit Drejtues të RTK-së. Ka botuar<br />
tri libra me poezi; “Mbi Siparunt” (1990),<br />
“Maket Kosove” (2000) dhe “Njomja e<br />
fikut” (2009). Është përfshirë në disa antologji<br />
të poezisë shqipe dhe në ato ndërkombëtare. Në <strong>“Ditët</strong> e<br />
<strong>Naimit”</strong> prezantohet për herë të tretë. Jeton e punon në Prishtinë.<br />
naime_b@hotmail.com<br />
MAMIT<br />
1.<br />
Ka gëzim kur shijohet<br />
Mirë buka e rruga<br />
Atëherë ku festë ka barku<br />
S herë t’u afrohesh<br />
Duke e ndier shijen<br />
Nga larg<br />
Sa të bukura na duken<br />
Edhe malet<br />
Kur mbretërojnë me rastësi<br />
Me zbritje të ngadaltë<br />
Bukës së vrugët<br />
E rrugës së bardhë<br />
Ato kanë ardhur<br />
Duke sjellë gëzim<br />
Sa herë u afrohemi<br />
Shenjtërojmë shijen<br />
E shpirtin<br />
2.<br />
Ndiem ngërç<br />
Kur mungon buka<br />
E rruga<br />
Kur sillen rishtas<br />
E nuk i ndiejmë<br />
Si dallime të dukshme<br />
Bukës<br />
E rrugës së drejtë
30 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
U kthehemi<br />
Sa herë na dhemb uria<br />
Dhe tundimi<br />
Viziton makthin tonë<br />
Pjesë të lëkurës<br />
Përsëri e përsëri<br />
Gjumin e mirë mëmë<br />
Ma trasove të vështirë Rrugën<br />
Ma dhe të lehtë Bukën<br />
E më mësove<br />
Se engjëjt nuk rijnë rrugës<br />
MOTRA E HELIOSIT<br />
Ajo mund të mos hynte lehtë<br />
Në përjetësi<br />
Edhe nëse gishtat do<br />
t’i pikonin ambroz<br />
Fjalë oborrtare<br />
I flakte si lajkat, më<br />
nuk mund ta shikosh<br />
Me bisht syri<br />
As me dhurata pa dashuri<br />
Se është motër<br />
Kupat e holla<br />
Si brishtësia e gishtave<br />
Perëndisht e dhembshme<br />
Motra e Heliosit<br />
Motra e Mikelit<br />
Motra e Agimit<br />
Motra e Besnikut<br />
Kush s’ia pa<br />
Delikatesën e së kaltrës së syrit<br />
Vëlla, ku i ke shokët<br />
E fal njërin, e fal tjetrin<br />
Por nuk harron<br />
Nuk i bën dot psikologji motrës<br />
së luftëtarit<br />
Se e ruan madhëhija pa idil<br />
Mos luani e bëni nishane,<br />
Përulje pa fre, llogari, fantazi
Nuk e ndëshkon vajtimi<br />
Hiri i Zotit e shkruan kurajën<br />
Është motra e luftëtarit të hershëm<br />
Që s’arriti të merrte gradë<br />
KAPROLLI<br />
Pylli i përshtatshëm<br />
Për gjahtarë pa lejë<br />
Je i vogël<br />
Kaprolli im<br />
Ti s’di të lutesh<br />
Që gjahtari të ndërrojë mendjen<br />
E të marrë rrugën majtas<br />
Mund të jesh bredhacak<br />
Edhe ndonjë javë<br />
Bashkë me kuptimin<br />
E ikjes<br />
Për ekzistencë<br />
A hidhërohesh<br />
Të të quaj<br />
Dre budalla<br />
Që e mendon të butë<br />
Armën e gjuetisë<br />
Pyjet po shtohen në pranverë<br />
E ti po rrallohesh<br />
Mos ngurro vogëlushi im<br />
T’ia heqësh mendjen tytës<br />
Jeto një ditë si skile<br />
Sa për të harruar se ka keqbërës<br />
Kuptimet për ty s’do të fashiten<br />
E në atlasin zoologjik<br />
Do të jetë ilustrimi<br />
Na ishte njëherë një kafshë e bukur<br />
Që quhej kaproll<br />
31 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
Shaip BEQIRI<br />
(KOSOVË)<br />
Shaip Beqiri u lind më 25 mars 1954<br />
në Gllamnik (Vendenisi i dikurshëm dhe<br />
i tashëm) të Llapit (Kosovë). Shkollën<br />
fillore e kreu në vendlindje dhe në Besianë,<br />
ku kreu edhe Gjimnazin. Studimet<br />
në Degën e Letërsisë dhe Gjuhësisë Shqiptare<br />
i kreu në Fakultetin Filologjik të<br />
Universitetit të Prishtinës, ku ndoqi edhe<br />
studimet pasuniversitare.<br />
Beqiri ka nisur të botojë poezi në fillim të vjetëve `70. Ka botuar<br />
librat: Fontana e etjeve (Rilindja, Prishtinë, 1976), Flatrat e gjymta<br />
(Rilindja, Prishtinë, 1983) dhe Eklipsi i gjakut (Pashku, Prishtinë,<br />
2000) dhe ata të zgjedhur: Rekuiem për veten (Buzuku, Prishtinë,<br />
1997) dhe Prangat e praruara (Toena, Tiranë, 1998). Një pjesë<br />
e veprës së tij poetike është botuar në gjuhë të tjera: serbokroatisht<br />
(përkthyer nga Ramadan Musliu) në librin Izmedju dva<br />
ponora (Jedinstvo, Prishtinë, 1988); anglisht (zgjedhur nga Ibrahim<br />
Rugova dhe përkthyer nga Shaqir Shaqiri) The glow of the<br />
passion (Jeta e re, Prishtinë, 1991); gjermanisht (zgjedhur dhe<br />
përkthyer nga Hans-Joachim Lanksch) në librat: Küsse und eilige<br />
Rosen (Limmat, Zürich, 1998), Letzte Nacht in der Heimat (Caritas,<br />
Luzern, 1999), ch.eese – Eine Zeitreise durch die Schweiz (Still<br />
Life Publishing Verlag, Zürich, 2000) dhe Bin Kristall zersprungen<br />
(Metaphora, München, 2000) etj. Ka botuar librin me tekste të<br />
përzgjedhura Sfida e gjeniut / Kadare * Ekzili * Kosova (Buzuku,<br />
Prishtinë, 1991). Gjithashtu ka përkthyer (me Çomorën e Çaçin)<br />
librin e Janis Ricosit Vdekjes nuk i besoj (Rilindja, Prishtinë, 1982),<br />
të Eduard Kocbekut Puthja e plagës (Rilindja, Prishtinë, 1989) dhe<br />
poezi të poetëve të tjerë.<br />
Beqiri nga mesi i vjetëve `70 merret me redaktim, publicistikë<br />
dhe përkthim. Në fillim qe mësimdhënës në Gjimnazin e Besianës,<br />
pastaj në vjetët 1976 - 1977 redaktor i rubrikës së kulturës i<br />
gazetës së studentëve të Kosovës Bota e re; në vjetët 1977 - 1993<br />
po ashtu redaktor i rubrikës së kulturës i revistës Zëri; në vjetët<br />
1978 - 1990 bashkëpunëtor i ndërmarrjes botuese Rilindja; në<br />
vjetët 1990 - 1995 bashkëpunëtor i ndërmarrjes botuese Gjon Buzuku;<br />
në vjetët 1990 - 1992 anëtar i redaksisë së të përkohshmes<br />
për kulturë, art e letërsi Fjala; ndërkaq në vjetët 1993 - 1994 e<br />
themeloi dhe e udhëhoqi (bashkë me Adem Demaçin) të përjavshmen<br />
politike Forumi dhe më 1995 të përjavshmen tjetër Zeniti.<br />
Është anëtar i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës dhe i Shoqatës<br />
së Shkrimtarëve të Zvicrës.<br />
Shaip Beqiri nga viti 1995 jeton në Zvicër.
34 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
ORTEKU QË NGJITET<br />
Ymer Shkrelit<br />
Perde mjegulle qepur me re<br />
Shkëmbinj që përenden tutje<br />
Hamendas drejt humbellash<br />
Një skenë që rrotullohet<br />
Boshtit të thyer të kurrizit<br />
Ti mban në gishtin dëftues<br />
Sferën e madhe të ëndrrave<br />
Të mbështetur në një pikë<br />
Unë të voglën e nënujshme<br />
Si një gjyç që më mbërthen<br />
Ditën e ngrys e njëjta dramë<br />
Me heronj qyqarë të ndërkryer<br />
Veç e vërteta u vërtitka vetë<br />
Kur shkulmon mishin e gjakun<br />
E orteku ngjitet duke u zvogëluar<br />
SHKUPI<br />
Të humbi qendra e mbuluar<br />
Me rrasa të thyera zemrash<br />
Më mbete në fund të pikëllimit<br />
Si ylli në skaj të horizontit<br />
Një kujtim i shkelur rëndë<br />
Sa afër Janina Shkodra Prishtina<br />
Ballin e shpluar ndër re<br />
Ta mbuloi bryma e përhershme<br />
Dhe mjegullat që përenden me nge<br />
Me shpirt ndër dhëmbë<br />
Dole në bregun tjetër të Vardarit<br />
Një gur midis tokës e qiellit<br />
Më mbete në zgrip të shpirtit<br />
Një flatër gjak duke kulluar
Sa thellë t`u tret Jugu<br />
Veriu sa larg të ra kur t`u ça<br />
Qytet me shenjë si asnjë tjetër<br />
I zgjuar kushedi sa hera në ditë<br />
Mishi djegur e eshtrat copëtuar<br />
Brenda vetes i ngujuar në pritë<br />
BABAI<br />
Shtëpinë midis oborrit të huaj<br />
Pa rrethojë<br />
Pa sinor<br />
Pa çati<br />
E tapi<br />
Gjithçka ruan të pastër të paprekur<br />
Të paluar në rrudhat e përtëritura<br />
Gjithnjë sall plak i thinjur pa rini<br />
Më mësove të mbahem për toke e fjale<br />
Zëri yt më vjen shtruar shteruar<br />
Nga humnerat e mëdha të shpirtit<br />
Që më dalin përpara kur marr udhë<br />
Dashurinë e pate shtrojë e mbulojë<br />
Midis cepit të një ëndrre<br />
Ku dukej e zhdukej<br />
Sall prushi i yllit tim<br />
Gjithmonë i fortë veç si vetja<br />
Me një vetmi të shenjtëruar<br />
Të mbjell në arat e tua<br />
Që nuk i korre kurrë<br />
Kujtimi i stisur i nisjes në luftë<br />
Asnjë fjalë e vetme për kthimin<br />
As për betejat e mbetura përgjysmë<br />
Rrëfimi për mishin e gjakun<br />
Pjekur ndër sumbulla lotësh<br />
Dashnor i zjarrtë i korijeve të heshtjes<br />
Që s’i bleve kurrë<br />
E me tërë atë gjyç<br />
I trupoje përditë<br />
Me pengun brenda<br />
35 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
36 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
MURI<br />
Zemra po të mos më mbetej<br />
Bushtër e zhdëpur ngashërimi<br />
Brenda këtij muri pa fund e anë<br />
Më kot s`do t`ua nxirrja sytë yjve<br />
As gjuhën s`do t`ia këputja një bilbili<br />
Erdhi çasti i bukur<br />
I shumëpritur<br />
Me vdekur si kulpër e përdredhur<br />
Nën brymë e pështymë<br />
Do të më shpurin tevona<br />
Jashtë këtij muri të mallkuar<br />
Por do të mbetet përgjithmonë<br />
Të më regëtijë zemërshkreta<br />
Në guaskën që bart krahaqafë<br />
Duke ngrënë veten në pusi<br />
Gjuha më bie pluhur përdhe<br />
Sipër hijeve të mbërthyera<br />
Ndanë lumit nëntokësor<br />
Që ulërin si tigri kur lëpin qiellin<br />
Ndër pasqyra të thërrmuara pezmi
Silke Liria BLUMBACH<br />
(GJERMANI)<br />
Silke Liria Blumbach ka lindur më 1970<br />
në Göttingen, Gjermani. Merret me<br />
mrekullitë dhe fuqitë e fjalës. Fjala që<br />
i ndan njerëzit dhe popujt, ndërsa ajo i<br />
bashkon përsëri me anë të punës. Fjala<br />
që ka fuqi, që mund të vrasë ose të gjallërojë,<br />
fjala që është bekim ose mallkim<br />
– ajo shkruan poezi për të shtuar patjetër<br />
bekimet. Nuk i përket asnjë vendi<br />
plotësisht, mbase disave më shumë, ndërsa si kosmopolite përpiqet<br />
të përqëndrohet në atë që njerëzit, pavarësisht nga vijnë,<br />
kanë të përbashkët. Sidomos në botëkuptimet dhe fetë e tyre.<br />
Ajo është një ndërtuese botash, duke nisur nga bota në të cilën<br />
është hedhur ose e ka hedhur veten, duke nxjerrë kuptim edhe<br />
nga qoshet më të errëta, që i njeh gati përmendsh, dhe duke e<br />
transcenduar, sipas mundësive - për hir të mbijetesës, për hir të<br />
një jete të denjë dhe kuptimplotë.<br />
Kështu ka nxjerrë në dritë dy libra me poezi, “Dyzet vdekje në<br />
Sarandë” (Tirana: Naim Frashëri, 1999) dhe “Karavela e fundosur”<br />
(Tetovë: Ditët e Naimit, 2002), ka botuar shkrime letrare në<br />
antologji, gazeta dhe revista të ndryshme, kryesisht në shqip, ka<br />
marrë disa shpërblime letrare dhe është e vetmja anëtare e huaj<br />
në Lidhjen e Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë. Ka shkruar<br />
dhe botuar poezi dhe prozë në shqip, gjermanisht, anglisht,<br />
frëngjisht dhe gjeorgjisht. Banon në Sarandë, e pandashme nga<br />
deti.<br />
TRIUMF<br />
vrapoi<br />
vrapoi vrapoi si kafshë<br />
nuk kishte<br />
pjesëmarrëse tjetër në garë<br />
kur ia sollën çmimin<br />
ajo e refuzoi<br />
(ndoshta edhe vetë çmimi<br />
do ta kishte refuzuar)<br />
mjaftoi triumfi
38 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
DUKE PIRË ÇAJ<br />
Endrra të distiluara në një çaj<br />
me emrin e një vajze që nuk është.<br />
Ne, të ndarë nga shkronja.<br />
Para nesh, një lumë i qetë.<br />
Prapa nesh, një mal në zjarr.<br />
Ibriku është i kuq, i rëndë.<br />
Rrumbullak mbi tryezën katrore:<br />
Qielli mbi Tokën.<br />
Ne, ëndrra ime e distiluar.<br />
Pi nga një ibrik i kuq<br />
lumenj të verdhë...<br />
NAFTË<br />
Vajzat e mia<br />
i kanë sytë të ngjitura me naftë.<br />
Sa kundërmojnë<br />
perëndimet e diellit mbi lumin e shenjtë!<br />
Nuk rrjedh më ujë i kulluar<br />
nga flokët e Perëndisë së Malit.<br />
Më janë mbyllur<br />
poret e intuitës.<br />
Kush do t’i shfrytëzojë<br />
burimet e naftës në zemrat tona?<br />
Kam mësuar të ëndërroj<br />
për puthje me shije nafte.<br />
ISHULL<br />
Kur u zgjova,<br />
ishulli gjendej nga ana tjetër.<br />
Jo para ballkonit me fasadën e lyer,<br />
por prapa oborrit të pistë.
Pantokratori ishte i mbuluar me xhungël…<br />
Kur u nisa me not,<br />
nuk mërdhija më.<br />
Më pritën elefantë dhe gjarpërinj<br />
dhe tigra me uniformë.<br />
Nuk kishte më rrugë për t’u gjetur.<br />
GATEWAY TO GANGA<br />
Tramvaji im prej dëbore<br />
kalon lumin Ganga<br />
dhe i rriten krahë<br />
Dritë, vetëm dritë<br />
39 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
Shaip EMËRLLAHU<br />
(MAQEDONI)<br />
U lind më 1962 në fshatin Trebosh, të<br />
Tetovës. Fakultetin Filologjik, Degën<br />
Gjuhë dhe Letërsi Shqipe e mbaroi në<br />
Universitetin e Prishtinës. Studimet pasuniversitare<br />
i kreu ne Universitetin e<br />
Tiranës, ku mori titullin “Master” në<br />
letërsi në temën “Struktura e poezisë së<br />
Azem Shkrelit”. Është mësimdhënës në<br />
katedrën e Gjuhës dhe letërsisë shqipe<br />
në Fakultetin Filologjik të Universitetit të Tetovës. Botoi vëllimet me<br />
poezi “Pagëzimi i viteve”, Sh.b. “Naim Frashëri”, Tiranë, 1994,<br />
“Projekti i thyer”, Sh.Sh.Sh, Shkup, 1997. “Vdekja e paktë”, Sh.b.<br />
“Flaka”, Shkup. 2001. Më vitin 2001, “Akademia Orient - Oksident”<br />
në Bukuresht ia botoi në gjuhën shqipe dhe rumune vëllimin<br />
me poezi “Vdekja e paktë / Putina moarte”. Në vitin 2004, PENi<br />
kroat dhe Shoqata e Shkrimtarëve Kroatë ia botojnë vëllimin<br />
dygjuhësh kroatisht/shqip me titull “Poezi”. Në vitin 2004, Shtëpia<br />
botuese “Feniks” nga Shkupi ia botoi në gjuhën maqedone librin<br />
me poezi të zgjedhura “Dvorski son”. Në vitin 2000, në bashkautorësi<br />
botoi librin me dëshmi të masakrave në Kosovë “...edhe<br />
ne dëshmojmë/Ëe Ëitness”, Sh.b. <strong>“Ditët</strong> e <strong>Naimit”</strong> (në gjuhën shqipe<br />
dhe atë angleze). Më vitin 2009, “La stanca del poeta – 57”<br />
ia botoi në gjuhën italiane vëllimin me poezi “Stracci di vita”,<br />
kurse në edicion të MLN <strong>“Ditët</strong> e <strong>Naimit”</strong> i botohet në gjuhën<br />
angleze libri poetik “Life‘s Rags”. Cikle poetike të tij janë botuar<br />
në gjuhën frënge, angleze, hebraike, spanjolle, arabe, rumune,<br />
turke, polake, çeke, kroate, maqedonase etj. Është përfshirë në<br />
disa antologji ndërkombëtare. Ka marrë pjesë në festivale poetike<br />
ndërkombëtare dhe ata vendore, si, në Kolumbi, Irlandë, Tunis,<br />
Poloni, Kroaci, Rumani, Bullgari, Turqi etj. Është nderuar me disa<br />
çmime letrare. Ka punuar gazetar në disa media elektronike dhe<br />
të shkruara, brenda dhe jashtë vendit. Për disa vite ka punuar<br />
redaktor i rubrikës së kulturës në të përditshmen “Flaka”.<br />
Është themelues dhe drejtor i Festivalit Ndërkombëtar të Poezisë<br />
<strong>“Ditët</strong> e <strong>Naimit”</strong>- Tetovë.<br />
UDHË PA KRYE<br />
po s’u kape për rrënjë jete<br />
valët e azdisura të marrin para<br />
oxhakun tënd në nevojtore<br />
e kthen Korbi i Alan Posë<br />
pëllumbat as përreth s’fluturojnë
42 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
kahja e gishtit tregues<br />
kah ti<br />
është më e keqe se arma<br />
ajo të shteron zërin si në ëndërr<br />
e mbytesh djerse<br />
në kërkim shtegdaljeje<br />
damka në ballë<br />
është e neveritshme<br />
si buzëqeshja e pushtuesit<br />
mbase për një mulli uji shkon<br />
udhët pa krye<br />
gjithmonë shfrytëzohen<br />
nga kryet pa udhë<br />
1988<br />
NJË DITË<br />
një ditë<br />
do ta përqafojë Tetovën syhalë<br />
e qeshura e shkulit të barkut<br />
fytyrat e perënduara<br />
do ta thonë një të kaluar<br />
që i ka bërë të njohin veten<br />
që i ka shtyrë të pyesin<br />
pse vetëm shpezët ta kalojnë kufirin<br />
e dy Dibrat në një kurt<br />
të mos flasin mes veti<br />
kur Tetovës t’i bien brinjtë<br />
nga të qeshurat<br />
Shkupit, Vardari a do t’ia përcjellë<br />
apo do t’i ngrijë buzëqeshja<br />
në cep të buzës<br />
e ndiej<br />
ardhjen e ditës së talljeve<br />
të këtyre viseve ’91<br />
nga qeshja<br />
Dibër, 1991
EDHE PSE TË PËRGJOHET BUZËQESHJA<br />
a je fajtore për pazarllëqet e 1937-ës<br />
për fashizmin që polli Hitlerin,<br />
Katarzyna<br />
buzëqeshjen tënde 17 vjeçare<br />
nuk mund ta ndrydh askush<br />
edhe pse të përgjohet<br />
asaj i rreh supet bota e ardhmërisë<br />
e rrit me kujdesin më të madh<br />
më fort qeshu edhe atëherë<br />
kur gjermanët prishin Murin e Berlinit<br />
edhe atëherë kur përmendet „Odra-Nissa“<br />
Katarzyna mos e le në gjysmë “Lambadën”<br />
se plani i 37-ës së Berlinit do të bjerë<br />
ashtu si do të bjerë ai i Berlinit ‘878<br />
Zielona Gora do të mbetet<br />
Zielona Gora<br />
e unë ai që jam<br />
Berlin, 27 dhjetor 1989<br />
43 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
Nicole CAGE - FLORENTINY<br />
(MARTINIK)<br />
Nicole CAGE-Florentiny u lind në vitin<br />
1965 në komunën François në Martinik.<br />
Është udhëheqëse në seminarin<br />
e shkrimit poetik dhe të terapisë së<br />
shkrimit. interesohet për terapitë natyrale<br />
dhe pas tri viteve formimi në Institutin<br />
Francez të Psikoterapisë Integrative,<br />
sot është psikoterapeute.<br />
Ka botuar veprat “Në besim”, “Spanjollja”,<br />
“Duaj si muzikë” ose “Si vdiset nga dashuria”. Përmbledhja<br />
me poezi “Ylberi, shpresa” botohet nga Akademia<br />
Ndërkombëtare Orient-Okcident e Rumanisë, edicion dygjuhësh<br />
(frëngjisht-rumanisht).<br />
Ka botuar vëllimin poetik “Këngë shqiptare” në frëngjisht dhe<br />
shqip nga shtëpia botuese <strong>“Ditët</strong> e <strong>Naimit”</strong>.<br />
Poezitë e saj janë përkthyer në shqip, anglisht, arabisht, spanjisht,<br />
maqedonisht, frëngjisht, rumanisht etj. Është fituese e çmimeve të<br />
ndryshme letrare, si çmimi i Shtëpisë së Amerikave për një përmbledhje<br />
poezish për të rinj “Ylberi, shpresa”Më 1996 bëhet laureate<br />
në Kubë, merr çmimin “Naji Naaman, çmimin “Oeneumi” në<br />
Festivalin ndërkombëtar të Poezisë <strong>“Ditët</strong> e <strong>Naimit”</strong> etj.<br />
Ajo ka marrë pjesë nëpër festivale të ndryshme si në Kolumbi,<br />
Guatemale, Meksikë, Kanada, Tunis, SHBA, Kubë, Venecuelë,<br />
Maqedoni, Rumani etj.<br />
UNË, BOTA<br />
Unë, Ruanda Shqipëria Kosova<br />
Unë, Kanaki Etiopia Pakistani<br />
Unë, Haiti Algjeria Tienanmen<br />
Unë, Amazonia e tejndjeshme e përgjakur e dhunuar<br />
Unë, bota në zjarr<br />
Soveto Palestina<br />
Unë, indigjenia e parkuar<br />
Rebelja afgane<br />
Fëmijë me bark të zbrazët<br />
Në kërkim të një kallami gëzimi<br />
Në shansin e një deponie plehrash<br />
Unë, kamikazja e çmendur e Zotit<br />
Unë, oqeani me shije nafte<br />
Toka e detyruar të heshtë<br />
Varret masive të botës<br />
Unë, e çmendura e Sheshit të Majit<br />
Që ia hedh fytyrës së botës thirrmën time të dhembjes
46 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Unë, edhe të gjitha muzikat e botës<br />
Unë, blues jazz e flamenko<br />
Unë, zuk salsa e mabelo<br />
Muzika-stuhi muzika-revoltë<br />
Muzika-trishtim, dëshpërim<br />
Unë, soul e fado<br />
Vals e polka<br />
Unë, daullja lëkurëtendosur<br />
Për të gjitha duart e botës<br />
Saksofoni-enë<br />
I frymëmarrjeve të tokës<br />
Violina e të gjitha ankesave të botës<br />
Harpa e të gjitha ofshamave të shpirtit<br />
Balafoni kënga e tokës<br />
Uji i çiltër i lumenjve tepër të rrallë<br />
Unë, muzika-britma lotët e botës<br />
Kakofonia e bombave<br />
Simfonia e yjeve<br />
Shpresa e galaksisë<br />
Ëndrra e paqes<br />
E paqes<br />
E dashurisë, dashurisë dhe jetës...<br />
KY VEND QË DUA<br />
(Michel Fournillon-it,<br />
Anne Manceron-it)<br />
Ky vend që dua, Franca,<br />
Kur vjeshta i djeg pyjet,<br />
Ia ofron qiellit tufa ari dhe toke të gatuar<br />
Kur shtrihet, kërret dhe mblidhet kutullaç<br />
Në djegien e dimrit<br />
Kur shtrihet, kërret edhe një herë<br />
Dhe pret pranverën e të gjitha lulëzimeve<br />
Ky vend që dua, Franca,<br />
Kur harron ta harrojë veten<br />
Në labirintet e përditshmërisë<br />
S’kam kohë jam me ngut nuk më intereson...<br />
s’është problemi im shumë pak për mua<br />
Kur harron të jetë timar<br />
Përjashtimesh dëbimesh dorëheqjesh<br />
Soverane<br />
Feudale<br />
Mesjetare në lojën e saj të Hijeve dhe Dritave
Ky vend që dua, Franca,<br />
Kur Edith piafon në kulisat e dyshimit<br />
Kur Greko-ja mbjell në erë<br />
“Fjalët” e ringjallura<br />
Kur “ari i mbrëmjes që perëndon” djeg zemrën e<br />
Poetit<br />
Dhe rapsodët<br />
“Trouvère”-t e kohës së metros<br />
Bëjnë që mjerimi dhe dashuria të këndojnë<br />
Në korin e udhëtarëve me ngut tepër të madh<br />
Ky vend, Franca,<br />
Që do të doja edhe<br />
Po të mos ndjeja<br />
Si shpeshherë<br />
Pesha e skeletit të saj peshon nga të gjithë shekujt<br />
Mbi këtë pjesë që jam, e humbur në oqean,<br />
Ishulli im notues, çmenduria ime<br />
Arkipelagu im i padrejtësive<br />
Historia nuk di të jetë e ëmbël<br />
Nuk di si të harroj<br />
E ardhmja është një frut<br />
Që tundet në fund të degës<br />
Në majën e shpresës, i lëkundur nga era,<br />
I zmbrapsur vazhdimisht, megjithatë aq afër<br />
Ky vend, Franca,<br />
Që do të doja ta duaja<br />
Pafajësisht<br />
Çmendurisht<br />
Ky vend<br />
Që dua<br />
Aq shumë megjithatë...<br />
VENDI I ATJESHËM<br />
Refreni<br />
Nuk dua të harroj<br />
Nuk mund të harroj<br />
Djegien e gjatë të Historisë<br />
Nga Goré deri Fort-de-France<br />
Kam harruar vendin nga vij<br />
Nuk e njoh vendin nga vijnë<br />
Por shpirti im e mban rrokullisjen<br />
E një udhëtimi tepër të gjatë detar<br />
47 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
48 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Një udhëtim ku deti nuk ishte më vetëm i kaltër<br />
Kam harruar bregdetet nga vij<br />
Ende nuk e njoh tokën nga vijnë<br />
As nuk njoh vendin ku banoj<br />
Dhe kur shqiptoj emrin e tij<br />
Harron të dridh<br />
Ashtu si dridh emri<br />
I dikujt që ju do<br />
I dikujt që doni<br />
Kam harruar<br />
Nuk e di<br />
Por nganjëherë<br />
Ankesa e bambuve<br />
Flet për vendin e dikurshëm<br />
Thashethemja e kallameve<br />
Depërton në zemrën time<br />
Dhe pëshpërit fshehurazi<br />
Emrin-savanë të vendit të atjeshëm<br />
Dhe kënga e detit<br />
Guxon të thotë që ndonjë ditë<br />
Ai vend atje do të jetë i imi<br />
Nuk dua të harroj<br />
Nuk di të harroj<br />
Por nuk ujis barërat e urrejtjes<br />
Dhe zemra ime ndërton një urë<br />
Midis vendit të mëparshëm<br />
Dhe vendit të atjeshëm<br />
Po, zemra ime ndërton një urë<br />
Midis vendit të tyre, vendit të dikurshëm<br />
Dhe vendit të atjeshëm...
Jennifer GREENE<br />
(SHBA)<br />
Jennifer Greene jeton në rezervatin Flathead<br />
në Montana, ku është lindur dhe<br />
rritur.<br />
Libri i saj me poezi me titullin “What I<br />
Keep” (Ajo që mbaj) fitoi më 1998 Çmimin<br />
e Amerikës Veriore për Poezinë e<br />
Autorëve Indigjenë. Ka fituar çmime<br />
të para nga Shoqata e Gazetarëve Indigjenë<br />
Amerikanë për shkrimin e eseve.<br />
Shkrimet e saj kanë dalë në një CD me titullin “Heart of the Bitterroot:<br />
Voices of Salish and Pend d’Orielle Women” (Zemra e<br />
rrënjës së hidhur: Zërat e grave Salish dhe Pend d’Orielle), i cili u<br />
propozua për Çmimin e Muzikës Indigjene Amerikane më 2008.<br />
Përmbledhja më e re e poezisë nga Jennifer u botua më <strong>2010</strong><br />
dhe quhet “What Lasts” (Ajo që mbetet). Jennifer u përket fiseve<br />
Salish dhe Chippewa - Cree dhe është anëtare e Konfederatës së<br />
Fiseve Salish dhe Kootenai.<br />
Është e martuar dhe ka tre fëmijë. Jennifer jep mësim, merret me<br />
projekte historie dhe shkruan.<br />
PËR TY<br />
Për djaloshin të gjatë indian që më quajti indiane budalla kur<br />
isha 14,<br />
lutem që gjen përkulshmërinë për të puthur lëkurën bojëkafe<br />
mbi vetë supet e tua.<br />
Për gruan me perla fallso që quajti nënën time një indiane të<br />
pistë në dyqanin e ushqimeve, lutem që vajza jote e sheh botën<br />
me sytë e saj.<br />
Për djalin e bukur, që sakatoi femra në luftën e Vietnamit,<br />
lutem që duart dhe goja e gruas sate të prekin fytyrën tënde dhe<br />
të duan.<br />
Për djemtë dhe vajzat me prindër të tronditur nga bombat, lutem<br />
që të rriteni në dritën e diellit dhe që krahët tuaj të bëhen lule<br />
dielli dhe shërohen.<br />
Për djalin e bardhë me vijë të thella mbi fytyrën, që nuk punëson<br />
kurrë indianë, lutem që djemtë e tu të gjejnë diçka tjetër përveç<br />
fjalëve të tua për të ushqyer familjet e tyre.<br />
Për ata që më refuzonin dhe për ata që nuk më donin, them<br />
lutje mirënjohjeje sepse ju ishit gabim dhe u bëtë harta për drita
50 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
më të çelura dhe qytete më të mira.<br />
Për paraardhësit e mi, që mendonin që gjumi i një<br />
nate të sigurt për fëmijët e tyre ishte tepër për t’u<br />
shpresuar,<br />
lutem që mund të më shihni në ëndrrat e mia.<br />
Për frikën lutem që vajza që druhet të braktisë burra<br />
të inatosur do të heqë cipën si gjarpër dhe do ta<br />
hedhë lëkurën e saj.<br />
Për paqen lutem që ti të gjesh brinjët e mia dhe<br />
gjakun tim në thellësitë më të errëta trishtimi dhe të<br />
shkrish kyçe gishtash prej bronzi në harmonika.<br />
Për dashurinë lutem për erën e lehtësimit dhe<br />
gëzimit në xhamat e dritareve të mia kur të shoh<br />
duke ardhur.<br />
Për faljen lutem që kur më troket në derë në mes të<br />
një nate të ftohtë dhe gishtat e tu janë të lagur nga<br />
lotë, do të të ftoj brenda dhe të jap ngrohtësi.<br />
Dhe po, për ty. Për ty lutem që të mësosh t’i lexosh<br />
historitë në duart e tua dhe t’i këndosh këngët që<br />
vetëm zëri yt di të këndojë.<br />
AFËR<br />
Kur jetoja në Nju Meksikë, krahët bojëkafe të errët<br />
të një burri në dyqanin ushqimor shtriu duart<br />
poshtë<br />
dhe përpara dhe lëshoi monedha në dorën time në<br />
arkë.<br />
Prisja radhën time me çantat e mia domatesh dhe<br />
bananesh. Ai<br />
tha: “A ju njoh”? Mendova: “Po, ndoshta”. Ndoshta<br />
gjaku në gishtat e tu erdhi nga diku në Meksikë që<br />
nuk<br />
fliste kurrë spanjisht. Ndoshta gjaku yt erdhi nga<br />
dikush që<br />
luftoi me pushtuesit me duar të zbrazëta. Ndoshta<br />
ne kemi<br />
paraardhës që tregtonin pendë të kaltra me pendë<br />
bojëkafe.<br />
Ndoshta paraardhësit tanë tregtonin tregime ose<br />
preknin duar apo goja.
Ne të dy jemi mbijetues mbijetuesish, dhe ende<br />
jemi këtu.<br />
Kam paraardhës që ëndërronin vetëm në gjuhën<br />
”salish” dhe nuk i shoh<br />
në ëndrrat e mia. Ose ndoshta i shoh, por nuk njoh<br />
atë që<br />
nuk kuptoj dot. Kam pasur ëndrra kafshësh dhe<br />
zogj mezi fluturojnë<br />
për në kokën time, dhe nuk kuptoj se çfarë kuptimi<br />
mund të kenë.<br />
Nuk di se cilat pjesë të historisë sime shfaqen në të<br />
qeshurën time ose<br />
shfaqen në makthet e mia ose shfaqen në grushtet<br />
e mi. Nuk dija kurrë se çfarë<br />
është vërtet e imja. Kam një paraardhës nga<br />
Skocia. Nuk e di<br />
se a është shfaqur ndonjëherë ndonjë pjesë e tij në<br />
sipërfaqen e ndërgjegjes sime.<br />
Njëra nga paraardhësit e mi, e quajtur Sack<br />
Woman, mësoi të ndihmonte lindjen e foshnjave<br />
nga një ëndërr. U bë një mami që udhëhiqte foshnje<br />
për në botë me<br />
vetëm duart e saj. Ndonjë ditë, djali im katërvjeçar<br />
James më pyeti<br />
se ku ai banonte kur isha vajzë e re. Thashë se<br />
jetonte në ëndrrat e mia dhe<br />
kemi qenë gjithmonë bashkë dhe e kam dashur<br />
gjithmonë. Ndoshta ne<br />
të gjithë jetonim ndonjëherë në ëndrrat e dikujt,<br />
dhe kemi qenë gjithmonë bashkë.<br />
PENDË<br />
A ke kalëruar ndonjëherë<br />
mbi kurrizin e një zogu të zi<br />
a ke thyer sipërfaqen pasqyruese<br />
të një liqeni për t’u zhytur<br />
për një peshk të argjendtë?<br />
Fluturo nëpër tym zjarri të pyllit në qershor<br />
ose fluturo mbi erën e pemishteve mollash<br />
në tetor?<br />
Sa herë ke nuhatur lëvozhga të thyera vezësh,<br />
sqepa ose lëvore të lagësht pasi ra shiu në pylli?<br />
A ke ndier ndonjëherë sikur ke humbur gjithçka,<br />
51 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
52 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
humbur pikën tënde?<br />
A ke rënë ndonjëherë me shpinën e kërrusur<br />
si hamak?<br />
A ke qenë aq i heshtur sa buzë njeriu<br />
që puthin pisllëkun?<br />
I heshtur si një qiell i vrenjtur?
Biba ISMAIL<br />
(MAQEDONI)<br />
Biba Ismail u lind në Shkup, ku kreu edhe<br />
shkollën e mesme ekonomike. Diplomoi<br />
ne degën e Gjuhës dhe Letësisë Turke në<br />
Universitetin ‘Kiril dhe Metodi’ në Shkup.<br />
Një kohë punoi gazetare në gazetën<br />
‘Birlik’. Në Universitetin e Venedikut në<br />
Itali ka punuar si lektore e gjuhës turke.<br />
Tani punon në një ndërmarrje private<br />
turke në Shkup.<br />
Poezitë e saj janë botuar nëpër revista dhe gazeta të ndryshme<br />
në Maqedoni. Ato i janë botuar edhe në Rumani, Turqi, Liban,<br />
Kosvë etj.<br />
Më 1997, botoi vëllimin e parë me poezi ‘Dritarjaqë shikon kah<br />
vetmia’.<br />
Është pjesëmarrëse në festivale të ndryshme ndërkombëtare dhe<br />
ato të vendit.<br />
Ajo është nderuar me çmime letrare në Liban dhe në Rumani.<br />
Më 2006 MLN ‘Ditët e Naimit’ ia botoi librin me poezi ‘Nëntëshja<br />
e vetmisë së madhe’.<br />
NORDIA<br />
U përkas atyre<br />
që janë ftuar në vetmi<br />
por vetmia në Nordi<br />
është e pamundur të respektohet<br />
në një trazim erotik<br />
në të gjitha nuancat<br />
ngjyrat janë të pandërprera<br />
deti, shkëmbinjtë<br />
drurët e zgjatur nga qielli<br />
hijet e errëta…<br />
a e keni soditur ndonjëherë<br />
në Nordi<br />
çastin e kalimit<br />
të ditës në natë?<br />
Sikur në të njëjtin cast<br />
Ngryset nata<br />
Sikur në njëjtin cast<br />
Agon dita<br />
Në horizontin shembëllen si i trazuar
54 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Ai top i bukur dhe i përhimtë<br />
Që nuk tretet kurrë<br />
Përherë janë të tretur në njëri-tjetrin<br />
Agimi dhe muzgu<br />
Që njerëzit i ajgëtojnë<br />
Me simfoninë e pafund<br />
Dhe të çudtshme të ngjyrave<br />
Pa dyshim ai është vallëzimi magjik<br />
I diellit…<br />
Duhet të shihet<br />
Të përjetohet Nordia<br />
Njëlloj si unë<br />
Kur të ndiej e të përjetoj ty<br />
RRASKAPITJE<br />
Dashuria<br />
Është takimi i bindjeve<br />
Takimi i shpresave<br />
Takimi i harresë<br />
Takimi i orgazmave<br />
Ëndja e mishit që adhuron mishin<br />
E penduar që jam<br />
Një rraskapitje emocionale<br />
Ja ç’është dashuria...<br />
UHËTIM<br />
Një udhëtim e dëshirova<br />
‘Udhëto drejt dashurisë’, më thanë<br />
Po aman,<br />
Në qoftë se si gjemb<br />
Dhe e rrezikshme<br />
Dhe një ëndërrim ngurosës<br />
Qenka udha për të ecur<br />
Dhe nëse etja është për t’u luftuar<br />
Dhe netë pa gjumë janë për t’u ngopur<br />
Dhe melodi të zymta për t’u përceptuar<br />
Nëse lotë si shi qullues janë për t’u derdhur<br />
Në këtë udhëtim që do të bëja,<br />
Mjerisht ia pranoj anulimin<br />
Dhe nuk përgjërohem më për udhëtimin<br />
Përktheu nga maqedonishtja Ahmet Selmani
Eugeniusz KASJANOWICZ<br />
(POLONI)<br />
Eugeniusz Kasjanowicz u lind më 1954,<br />
në Siemiatycze (Poloni).<br />
Në Siedlce të Polonisë kreu Fakultetin<br />
Filozofik, degën e pedagogjisë.<br />
Është autor i shumë librave me poezi, në<br />
mes të të cilave:<br />
“Itaka” (1991), “Për Ty” (1992), “Aleksandria<br />
(1993), “Aleksandria II” (1996),<br />
“Polonezi i Siedlces” (1997), “Fije bari”<br />
(1999), “Çdo gur” (2002), “Kush do të jem” (2003), “Letra Emilia<br />
Dickinsonit” (2003), “Ylli i dëborës” (2006), “Letra Emilies”(2006),<br />
“Letra nga Aleksandria” (2008), “Poezi të zgjedhura (2008).<br />
Poezia e Eugenjush Kasjanoviçit është e përkthyer në gjuhë të<br />
ndryshme të botës si në anglisht, gjermanisht, greqisht, shqip.<br />
Është fitues i shumë shpërblimeve letrare në vendin e tij. Është e<br />
udhës të vëmë në spikamë se poeti Eugenjush Kasjanoviç mori<br />
pjesë në Festivalin Ndërkombëtar të Poezisë në Durrës (2006).<br />
Mirëfillësia dhe ndjenja e konkretësisë, freskia emocionale dhe<br />
humori i përmbajtur e ndriçojnë dhe e shquajnë poezinë e Eugenjush<br />
Kasjanoviçit me dritën më vezulluese të lirizmit, që zgjon tek<br />
lexuesit e vëmendshëm një lexim dhe kënaqësi të veçantë.<br />
ÇDO GUR<br />
Çdo gur<br />
që e ndesh<br />
në rrugët<br />
e qytetit tim<br />
të vendit tim<br />
e mbart<br />
në supet e mia<br />
KUR LARGOHEM NGA QYTETI IM<br />
Kur largohem nga qyteti im<br />
mos mbyll portën<br />
dritaren lëre hapur<br />
zëri yt me erën le të rrjedh<br />
dhe hap matanë peizazhin<br />
kur unë largohem nga qyteti im<br />
kokën mos ul<br />
merre pëllumbin ndër duar<br />
shikoje në sy<br />
le të mbajë mend zemrën tënde
56 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
kur unë largohem nga qyteti im<br />
ti mos qaj<br />
asnjë pikë loti<br />
zgjatmi duart si mik i vërtetë<br />
dhe shiko zogjtë e kthyer<br />
JAM PJESË E KOZMOSIT<br />
Jam pjesë e kozmosit<br />
në mua banon çdo pikë e botës<br />
derisa rreth e përqark vërtiten kaq ngjarje<br />
dhe fjala e butë që aq shumë e dua<br />
fjala e brishtë<br />
e thënë për herë të parë<br />
që nuk mund të kthehet<br />
në folenë e vet<br />
shtegton e vetmuar<br />
në kërkim të njeriut<br />
derisa befas duket<br />
ylli i rënë<br />
që me aq dashuri<br />
e vështroj bukurinë e tij<br />
me aq entuziazëm e hidhërim<br />
MË MBAJ<br />
më mbaj<br />
më shtrëngo fort<br />
dorën<br />
kjo erë e ftohtë e akullt<br />
qe do të na hedh diku larg<br />
më përqafo<br />
dhe zemrën time<br />
ndize në pëllëmbë të duarve<br />
të ndjeshme si lotët<br />
më shiko në sy<br />
ashtu vështron hëna<br />
atëbotë kur pishat e larta<br />
ka kohë që nuk flenë<br />
thuamë e dashur<br />
natën e mirë<br />
dhe prapë kthehu<br />
me mjegullën mëngjesore<br />
Zgjodhi dhe përktheu nga polonishtja: Mazllum SANEJA
Roman KISJOV<br />
(BULLGARI)<br />
Roman Kisjov poet, piktor dhe përkthyes-<br />
i lindur më 1962 në Kazanllak<br />
të Bullgarisë. Ka diplomuar në Akademinë<br />
Kombëtare të Arteve në Sofje, në<br />
drejtimin pikturë. Ka pasur ekspozita në<br />
Sofje dhe Vjenë, ka marrë pjesë në një<br />
sërë ekspozitash grupore në Bullgari dhe<br />
jashtë. Ka ilustruar dhjetëra libra nga<br />
poetë botërorë. Poezitë e tij janë përkthyer<br />
në pothuajse të gjitha revistat letrare në Bullgari, janë shfaqur<br />
edhe në ekranet televizive dhe radiot, si dhe në radion kombëtare<br />
rumune. Poezia e tij është përkthyer në anglisht, shqip, rumanisht,<br />
holandisht, danisht, rusisht, serbisht, kroatisht, maqedonisht, indisht<br />
dhe në gjuhë të tjera. Është i përfshirë edhe në antologjitë<br />
poetike në Bullgari, Maqedoni, Rumani, Indi, si dhe në revista letrare<br />
autoritare në Bullgari, Rusi, Rumuni, Kroaci, Bosnjë e Hercegovinë...<br />
Ka marrë pjesë në festivale prestigjioze ndërkombëtare<br />
të poezisë, si dhe në festivalin <strong>“Ditët</strong> e <strong>Naimit”</strong> 2005, si dhe në<br />
Mbrëmjet e poezisë në Strugë në vitin 2007.<br />
Është autor i pesë përmbledhjeve me poezi “Dyert e Parajsës”,<br />
“Hija e Fluturimit”, “Pelegrini i Dritës”, “Kryptus”, “Zëra” etj.<br />
Në Bullgari është fitues i Çmimit kombëtar të poezisë shtetërore të<br />
botuesve “Hristo K. Danov” në Pllovdiv dhe të çmimit për kulturë<br />
dhe art “Porti seksaginta” të qytetit Ruse. Jeton dhe vepron në<br />
Sofje të Bullgarisë.<br />
POET I LINDUR<br />
Poeti i lindur është qenie jotokësore<br />
Poeti që vjen në këtë botë<br />
Është i parashikueshëm si të gjithë njerëzit-<br />
Nuk i duken të huaja etja dhe uria<br />
Lodhja dyshimi vetmia<br />
Dhimbja dhe kotësia<br />
Por në realitet ai vjen nga larg-<br />
Nga kullotat magjike me kope të zjarrta<br />
Tufë vezulluese engjëjsh<br />
Me zogj-të zjarrtë që ecin këmbë<br />
Me bisha të buta mëshiruese<br />
Me lule dehëse dhe ndritje reshurash<br />
Nga eone hyjnore<br />
Poeti i lindur vjen nga toka<br />
E fjalëve-diellore<br />
Poeti i lindur vjen në këtë botë
58 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Të shpëtojë Bukurinë<br />
Nga Adi i tij.<br />
Në çdo kohë<br />
Poeti<br />
Është Orfeu i përjetshëm -<br />
Sërish zbret tek Adi<br />
Që ta nxjerr dhe largon nga aty<br />
Shpirtin-Euridika<br />
Në botën e ndritur<br />
POETI MUNDET<br />
Thanë:<br />
Poeti nuk ushqen shtëpinë<br />
Thanë:<br />
Poeti mundet vetëm<br />
Krimbat t’i ushqejë...<br />
Oh, jo –<br />
Poeti ushqen pëllumbat<br />
Poeti ushqen shqiponjat<br />
Poeti ushqen engjëjt<br />
Poeti ushqen zemrat –<br />
Zemrat e njerëzve<br />
Që janë ende të uritur<br />
Për Drejtësi dhe Dritë ...<br />
Poeti mundet<br />
Me pesë vargje<br />
Mijëra të ushqejë<br />
BARIU<br />
(Fjalët e Orfeut ndaj<br />
Nxënësit të tij Arionit)<br />
Secili poet<br />
Ka nxjerr të kullotë<br />
Kopenë prej fjalësh<br />
A je bari ti poet?<br />
O, kujtoje kohën<br />
Kur ishe memec<br />
Kur vdisje
Për uri e etje<br />
Për Fjalën jetëdhënëse<br />
Kujtoje se si<br />
Të nxorën fjalët atëherë<br />
Në kullotat hyjnore<br />
Dhe shpirti yt për rrugë të drejtë<br />
Shijoi nga ushqimi i pa mykur<br />
Dhe piu nga ujërat e gjalla<br />
Të Fjalës fillestare<br />
Thuaje dhe kujtoje:<br />
Fjalët nuk të takojnë<br />
Ndërsa ti u takon Fjalëve<br />
Fjala është bariu jot!<br />
Nga bullgarishtja në maqedonisht Eftim Kletnikov<br />
Nga maqedonishtja në shqip Artan Arsllani<br />
59 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
Sadik KRASNIQI<br />
(KOSOVË)<br />
Sadik Krasniqi u lind më 24 maj 1961<br />
në Llukar të Prishtinës. Ka kryer studimet<br />
për Letërsi dhe Gjuhë Shqipe në Universitetin<br />
e Prishtinës. Disa vjet ka punuar<br />
si arsimtar i Gjuhës Shqipe në fshatin e<br />
lindjes derisa ka emigruar në Gjermani,<br />
ku jeton dhe vepron. Me shkrime është<br />
marrë si student dhe krijimet e tij janë<br />
botuar pothuajse në të gjitha gazetat<br />
dhe revistat e kohës. Ka botuar poezi, tregime dhe vështrime kritike.<br />
Poezitë e tij janë të përfshira edhe në antologjitë “Asht e<br />
gjak Arbërie (2007), Pagjumësia e fjalëve” (<strong>2010</strong>). Është laureat<br />
i disa çmimeve letrare në Zvicër dhe Gjermani (çmimit “Agim Ramadanit”<br />
2006 dhe 2008), çmimin e parë dhe të dytë për poezi<br />
në Konkursin Letrar të UPSH-së të Gjenevës, si dhe çmimin letrar<br />
“Azem Shkreli” për përmbledhjen “Ofshamë në urnë”, si libri më<br />
i mirë i vitit i shkruar në diasporë.<br />
Është autor i dy vëllimeve poetike: “Ofshamë në urnë” (Prishtinë<br />
2008), “Loti i jetës”(Bukuresht <strong>2010</strong>).<br />
Sadik Krasniqi është anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve, Artistëve<br />
dhe Krijuesve Shqiptarë në Gjermani (LSHAKSH).<br />
FYTYRA E NËNËS<br />
Në mokrën e gjakut<br />
bluaj grurin e beftë<br />
u fryjn gishtërinjve të përmiellur<br />
e në qiell fytyrën e nënës shoh<br />
në dritaren me xham të thyer<br />
gjej një kore të harruar buke si dora e nënës<br />
e marr në dorë e puthi si ikonën e shenjtë<br />
e në krah më prek përmallshëm rrem i ftoit që ajo e mbolli<br />
EPITAF<br />
Në mes nesh<br />
perde dheu<br />
dhe pikëllim<br />
me rritje bari
62 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
KUJTIM I SHASTISUR<br />
Ende më shastiset kujtimi<br />
për ferrin që binte në këtë qytet<br />
e hapeshin portat e vdekjes<br />
cerberët merrnin përkrahu<br />
engjëjt me sytë e urtë qielli<br />
e lotët e nënave të shkreta<br />
ua ndritnin rrugët për në parajsë<br />
Prishtinë dhjetë vjet pas luftës<br />
PAS SHUME SHIRAVE<br />
Nga flaka e qirinjve<br />
bëheshim zogj të trembur<br />
nga drapri i verdhë<br />
i hijeve të zgjatura në mur<br />
nga maja e gishtërinjve të nënës<br />
vatra merrte zjarr<br />
e me puthje na jepte shpirt<br />
rreth sofre na ruanin engjëjt<br />
e pas shumë shirave<br />
shtëpinë e kishte kafshuar blozë e zezë<br />
nënën e kishin marr engjëjt<br />
kishte mbetur vetëm kujtimi<br />
dhe dridhja e zogut nga hija e pikëllimit
Nina MALINOVSKI<br />
(DANIMARKË)<br />
U lind në Danimarkë në vitin 1951.<br />
Deri më tash ka botuar vëllimet e poezisë:<br />
“Kohë e lirë” 1981, “Nën takën e<br />
vallëzimit”, 1983, “Përralla shpejtësie”,<br />
1985, “Është aq e thjeshtë”, 1990,<br />
“Ndryshime”, 1994, “Në emër të ujit”,<br />
1997, “Këngë heshtjeje”, 2006.<br />
Një përmbledhje tregimesh të shkurtra,<br />
“Vajza zane”, u botua më 1999.<br />
Dy përmbledhje me poezi nga N.M. u botuan në suedisht, njëra<br />
në spanjisht dhe një radhë poezish në anglisht, norvegjisht,<br />
holandisht, spanjisht, polonisht, finlandisht, turqisht dhe arabisht<br />
në botime të ndryshme periodike dhe antologji.<br />
Ajo ka botuar edhe një numër përkthimesh të poezisë suedeze<br />
dhe disa romane dhe radiodrama holandeze. Gjithashtu prodhoi<br />
montazhe poetike, kritika dhe fiksion për DR (Korporata Daneze<br />
Radiofonike).<br />
Nina Martinovski për disa vite ka qenë mësuese letërsie dhe<br />
shkrimi krijues në gjimnaze dhe shkolla arti të ndryshme në Danimarkë.<br />
Pasi u arsimua si shkrimtare skenarësh në Shkollën Daneze të<br />
Filmit më 1988, ajo shkroi disa shkrime për televizionin, radion,<br />
teatrin dhe filmin.<br />
Mes tyre janë “Litar teli”, DR, i emetuar më 1986, “Ajo verë në<br />
breg të detit”, DR, i emetuar më 1994, “Vajza zane”, dramë në<br />
skenë, e shfaqur më 1989, “Të premten natën”, radioteatër, i<br />
emetuar më 1992.<br />
“Johnny s’mund të preokupohet më pak”, film artistik, i mbështetur<br />
nga SCRIPT më 1993.<br />
Libreto për operën “Leonora Christina, mbretëresha e Kullës së<br />
Kaltër”, e shfaqur më 1999, libreto për “Simsalabad”, operë e<br />
shfaqur më 2005.<br />
Nga 2002 deri 2009 kryetare e Shoqatës së Skenaristëve të Danimarkës.<br />
Nina ka marrë një numër subvencionesh dhe bursash nga fondacione<br />
private si dhe nga Ministria e Kulturës në Danimarkë.<br />
Informacione të mëtejshme:<br />
Program “Ansigt til ansigt”, DR 1990,<br />
Den Blå Bog<br />
www.forfatternet.dk<br />
Gjithçka kërkon kohë.<br />
Rreth dhjetë minuta<br />
të shkosh nga stacioni Gare de l’Est<br />
në stacionin Gare du Nord, për shembull,
64 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
por vetëm gjysmë minute<br />
që ti të më bëhesh<br />
i huaj<br />
dhe disa qindra<br />
të fluturosh mbi Saharanë.<br />
Koha erdhi për të kaluar.<br />
Në kohë marramendëse qytete<br />
shkatërrohen<br />
dhe fëmijë krijohen.<br />
Në këtë çast,<br />
kur i shkruaj këto vargje,<br />
më janë dashur 19198 ditë<br />
për t’u bërë vetja, një tjetër<br />
projekt i papërfunduar.<br />
Edhe nëse koha ndalet,<br />
unë vazhdoj të eci, mua<br />
nuk e kaplon dot!<br />
Jam ende tepër e vjetër<br />
të ndërtoj një katedrale<br />
dhe tepër e re fare<br />
të kem ndonjë përfitim nga kjo.<br />
Voziteshim tepër shpejt<br />
nëpër Gjermaninë<br />
Ti më puthe<br />
në Francë<br />
dhe më dhe një lule<br />
Nëpër Spanjë<br />
u djersitëm<br />
dashuria ime<br />
dhe në Marok<br />
leva<br />
thonjtë e mi të kuq<br />
Pastaj u kthyem në shtëpi<br />
apo jo?<br />
Në anglisht nga Pejk Nymarsk,<br />
në shqip nga Silke Liria Blumbach<br />
(Stilhedssang – Këngë heshtjeje 2006)<br />
Në anglisht nga Thomas Kennedy,<br />
në shqip nga Silke Liria Blumbach<br />
(Fartens fortællinger – Përralla shpejtësie, 1985)
NDOSHTA GJITHÇKA<br />
DO TË MBAROJË MIRË<br />
Ndoshta të dy trena<br />
që udhëtojnë drejt njëri-tjetrit<br />
me shpejtësi të lartë<br />
në të njëjtën trase<br />
pa u takuar fare<br />
Njeriu pa strehë<br />
ndoshta në fund të fundit<br />
do të<br />
gjejë ndonjë xhevahir<br />
në kontejnerin e mbeturinave.<br />
Ndoshta fëmija<br />
që ende qan, do të zgjohet<br />
dhe dikush do ta ngushëllojë<br />
dhe të shpjegojë<br />
që bota do të zgjasë përgjithmonë<br />
dhe është një ëndërr<br />
Herët a vonë<br />
ndoshta gjuetari<br />
do të qëllohet në fund të fundit<br />
dhe kur ai<br />
rrëzohet në gjunjët e tij<br />
drenusha do të kërcejë<br />
kërcimin e saj më të hijshëm<br />
Dhe ndoshta të dy njerëz<br />
që për aq shumë vite<br />
kanë ndjekur fshehurazi<br />
lëvizjen e njëri-tjetrit<br />
do të takohen më në fund<br />
Ndoshta i miri nuk do të vdesë<br />
në fund të fundit fare<br />
Guri i pjeshkës<br />
i hedhur nëpër bregdet<br />
ndoshta ndonjë ditë do të mbijë<br />
dhe të bëhet pemë<br />
Dhe koha e derrit të madh<br />
në vitrinën e kasapit<br />
me shikimin e ofenduar<br />
me shikimin lart<br />
65 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
66 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
ndoshta në fund të fundit do të bashkohet<br />
me trupin e tij të vdekur<br />
(tani në rrugë me shpejtësi të lartë<br />
drejt tregut të mishit në skaj të qytetit)<br />
Ndoshta asgjë<br />
ende nuk ka ndodhur<br />
Në anglisht nga Carl King<br />
Në shqip nga Silke Liria Blumbach<br />
På vandets vegne – Në emër të ujit, 1997
Vladimir MARTINOVSKI<br />
(MAQEDONI)<br />
Vladimir Martinovski (1974), është poet,<br />
prozator, teoricien letrar, përkthyes. Punon<br />
si docent në Katedrën për letërsi<br />
të përgjithshme dhe krahasuese pranë<br />
Fakultetit Filologjik “Bllazhe Koneski” të<br />
Universitetit “Shën Cirili dhe Metodi” në<br />
Shkup. Ka diplomuar dhe magjistruar<br />
në Fakultetin Filologjik, ndërsa doktoraturën<br />
në Universitetin Paris-3 Sorbona e<br />
Re. Është kryetar i Shoqatës për letërsi komparative të Maqedonisë.<br />
Është anëtar i Këshillit ekzekutiv të Asociacionit Ndërkombëtar<br />
për semiotikë, anëtar i asociacionit ndërkombëtar për letërsi<br />
komparative dhe i Rrjetit evropian për studime komparative.<br />
Anëtar i redaksisë së revistës maqedonase për haiku “Mravka”<br />
(Milingona).<br />
Është autor i librave: “Od slika do pesna”(“Nga piktura deri në<br />
këngë”)- interferenca mes poezisë bashkëkohore maqedonase<br />
dhe artit pamor (studim, 2003), “Morska meseçina” (“Hëna e<br />
detit”) haiku dhe tanka 2003, “Skrieni pesni” (“Këngë të fshehura”)-<br />
haiku 2005, “I voda i zemja i ogan i vozduh” (“Edhe ujë<br />
edhe tokë edhe zjarr edhe ajër”)- haiku 2006, “Sporedbeni triptisi”<br />
(“Triptikë krahasuese)-studime dhe eseje 2007, “Les Musées<br />
imaginaires” (“Muzetë imagjinare”) studim 2009, “Eho od branovi”<br />
(“Jehonë nga valët”)- haibuni 2009, “Sliki za çitanje” (Piktura<br />
për lexim)- aspekte të poezisë ekfraziatike, studim 2009 dhe<br />
“Kuartete” poezi <strong>2010</strong>.<br />
Ka redaktuar librat: “Ut pictura poesis”- poezia në dialog me artet<br />
figurative, përzgjedhje tematike nga poezia maqedonase (së<br />
bashku me Nuhi Vincën, 2006), “Metamorfozë dhe metatekste<br />
(së bashku me Vesna Tomoska, 2008) dhe “Als een vlinder een<br />
gedicht ëordt” (Kur flutura bëhet këngë- së bashku me Lidija Kapushevska-Drakulevska,<br />
<strong>2010</strong>).<br />
Është fitues i çmimit të parë në Konkursin për tregim të shkurtër<br />
në “Nova Makedonija” për vitin 2009, si dhe për çmimin “Braqa<br />
Milladinovci” në Mbrëmjet e poezisë në Strugë për vitin <strong>2010</strong>.<br />
Merret edhe me muzikë. Ka marrë pjesë në botimet muzikore<br />
“OPA” 2002, në Orkestrën e instrumenteve burimore popullore<br />
“Pece Atanasovski”, Kalldrëma 2004 etj.<br />
MES DY MUZEVE HOLANDEZE<br />
Lëndina drejtkëndore me tulipanë<br />
Me të gjitha ngjyrat e ylberit<br />
Të hapura kanalet si mezhde, të cilat<br />
Sikur janë groposur
68 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Sipas ndonjë<br />
Pikture të Mondrijanit<br />
(vetëm një lopë merr guximin<br />
Të prish për një çast<br />
Simetrinë e përkryer<br />
Të vijave, formave dhe ngjyrave)<br />
Në hyrje të qytetit<br />
Një karrige kashte<br />
E lënë para një shtëpie të shtrembëruar<br />
(që dikush ta marrë në shtëpinë e vet<br />
Ta vizatojë në pëlhurë<br />
Ose nëse nuk ka kohë dhe aq ngjyra<br />
Së paku ta fotografojë<br />
Por pa përdorur blicin)<br />
Të mbështjella me<br />
Dritë difuze të kuqe<br />
(si paraardhës të<br />
Suzanës nga Rembrant)<br />
Nga xhamat e dyqaneve femra njëkohësisht<br />
Shpalosin dhe fshehin<br />
Lakuriqësinë e tyre.<br />
Pandehur gjithçka i përngjan një kuadri-stop<br />
Njerëz që luajnë rolin e skulpturave (për disa para<br />
të imta)<br />
Dikush me kujdes ka vendosur panumërt<br />
Instalime të biçikletave të parkuara.<br />
Pastaj, gjithçka i përngjan<br />
Një xhirimi të ngadalësuar të foto-finishit<br />
Pas çdo këndi ndodh<br />
Performansë e re e biçikletave<br />
Vasha me vathë perlash<br />
Në supe mban shtafelaj<br />
Me pëlhurë të madhe të grisur (si velë)<br />
Dhe në biçikletë të ndryshkur lundron mes kanaleve<br />
Një gjysh me turban të kuq në trotinet<br />
Zvarrit një bufer të madh të drunjtë<br />
Me miell, terpentinë dhe vaj<br />
Mbi pllakë si broshura<br />
Në kërkim të vrasësit serik<br />
Fluturojnë printime të<br />
Tetëdhjetë autoportreteve të tij<br />
(por kë të kërkojmë:<br />
Fëmijën, të riun ose plakun?)
Dëgjohet kor i zërit të fëmijëve<br />
Me dëgjuese nga muzgjet, të hipur mbi rul,<br />
I përsërisin leksionet e mjeshtërve të vjetër<br />
Rubens ka ditur shtatë gjuhë...<br />
Ka pasur shtatëdhjeteshtatë çirakë<br />
Vermer ka vdekur i varfër...<br />
Ka pikturuar dy piktura në vit...<br />
Bile edhe bukëpjekësi lokal<br />
Ka pasur dy piktura të tij...<br />
Në këndin e majtë të pikturës ka dorë<br />
Që përshkruan këndimin e Homerit...<br />
Edhe Homeri ka pasur shtatëdhjeteshtatë çirakë...<br />
Ka kënduar vetëm dy këngë në ditë<br />
Vinsenti i ka shkruar Teos<br />
Se është i tmerruar nga estampitë e Hiroshiges...<br />
Edhe bukëpjekësi ka vdekur i varfër...<br />
Së bashku me zërat nëpër qytet<br />
Shtohen edhe jehonat e pikturave<br />
Në bulevardin “Valter Benjamin”<br />
Të gjithë mbajnë kravata me dezen luledielli<br />
Dhe veshje me reproduktim nga<br />
Ngrënës të patateve, Roje nate<br />
Orë nga anatomia ose Natë me yje<br />
Në sokakun “Rene Magrit”<br />
Një xhaxha me cilindër<br />
(për të cilin shumica mendojnë se është i fryrë)<br />
Gjatë gjithë ditës përsërit: “Kjo llullë nuk është<br />
llullë!”<br />
Në sheshin “Frans Halls” gjithë instrumentistët<br />
rrugorë<br />
I mbajnë instrumentet si paraardhës të tyre<br />
Në një urë guri, vashëza lexon mesazhin në celular<br />
Me të njëjtën grimasë dhe të njëjtën habi<br />
Si gratë që lexojnë letra në<br />
Pëlhurat e mjeshtërve flamanë<br />
I rrethuar nga këto piktura, prapëseprapë lehtësohem<br />
Sot është dita kur nuk punojnë muzetë<br />
69 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
70 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
YJËSI TË REJA<br />
1.<br />
Pjesa e parë e natës na kaloi<br />
Në bashkimin e yjësive të reja<br />
Kur në qiell pashë “Dallëndyshen e përfletur”<br />
Nxitova të krijoj yjësi “Jastëk”<br />
Kur njoha yjësinë “Tulipan i shtrembër”<br />
Mblodha dy tre yje për t’i mbështetur<br />
Kur pashë yjësinë “Ngjalë”<br />
Më tha që gjithë qielli është oqean<br />
Kur pashë yjësinë “101 margaritarë”<br />
Të pëshpërita: galaktikat janë si guaca<br />
Kur pamë çerdhe të reja yjesh<br />
U kërkuam shpejt drunj për pushim<br />
2.<br />
Dhe kur përfundimisht arritëm t’u japim vatan<br />
Të gjitha yjet, kometat, meteorët dhe yjësia<br />
Vendosëm që në pjesën e dytë të natës<br />
Edhe ne mund të shkojmë në pushim të merituar<br />
3.<br />
Agimi filloi ashtu si dhe çdo mëngjes: u shikuam<br />
Sikur nuk dimë asgjë për yjësitë e reja.<br />
ÇASTI NË KULM<br />
(Përshkrim nga një<br />
Udhëheqësi alpinistësh<br />
I gjetur në një cep të mbuluar)<br />
Me<br />
Vite<br />
Ngjitemi<br />
Maleve
Si Dante dhe Virgjili<br />
Me ditë endemi<br />
Cepave dhe shpateve<br />
Me orë i numërojmë hapat<br />
Që na mbetën përpjetzës<br />
Pse nuk kemi orën në mal?<br />
As me minuta as me qindëshe as shekuj<br />
(me asnjë matje kohe) nuk mund<br />
Të numërohet momenti kur shohim nga maja-<br />
Edhe në qiell edhe në tokë edhe nga jashtë edhe<br />
nga brenda edhe<br />
Përpjetë edhe tatëpjetë edhe drejt së kaluarës edhe<br />
drejt së ardhmes<br />
71 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
Mexhid MEHMETI<br />
(KOSOVË)<br />
U lind më 11 qershor 1948, në Zhunicë<br />
të Preshevës.<br />
Katër klasë të fillores i kreu në vendlindje,<br />
tetëvjeçaren dhe gjimnazin në Preshevë.<br />
Në Universitetin e Kosovës në Prishtinë,<br />
kreu gjuhën dhe të letërsisë shqipe.<br />
Punoi një kohë në arsim, ndërsa më pas<br />
edhe si gazetar e përkthyes.<br />
Ishte njëri ndër themeluesit dhe redaktor<br />
i revistave “Filizat” e “Panorama” të Preshevës dhe “Jehona”<br />
të Bujanocit. Për një kohë të gjatë udhëhoqi klubin letrar “Feniks”.<br />
Pas luftës deri në shuarjen e së përditshmes “Rilindja” ishte<br />
gazetar dhe redaktor i rubrikës së kulturës.<br />
Në periudhën 2005-2008, ishte anëtar i kryesisë së Lidhjes së<br />
Shkrimtarëve të Kosovës.<br />
Shkruan poezi për të rritur, poezi për fëmijë, tregime, novela, romane<br />
dhe drama.<br />
“Klithje e përmallim”, poezi, (1977), “Lumja”, tregime, (1982),<br />
të dyja në botim të klubit letrar “Feniks” të Preshevës; “Frymëmarrje”,<br />
(1984), “Flaka e vëllazërimit”, Shkup; “Peizazh i ngrirë”,<br />
(1994), “Rilindja”, Prishtinë; “Monstrumiada”, katër drama,<br />
(1998), Vatra, Prishtinë; “Presheva”, poemë, (1998) Vatra, Prishtinë;<br />
“Rikthim dhembjeje”, poezi, (1998), Vatra, Prishtinë; “Puthja<br />
vrastare”, tregime, (2003), Gazeta Rilindja, Prishtinë; “Hija e korbit”,<br />
novela, 2005, Lumi i bardhë, Mitrovicë; “Pikë në zemër”,<br />
poezi (2005), Ura, Prishtinë; “Shtatë ditë pas vdekjes”, roman,<br />
(2006), Lidhja e Shkrimtarëve e Kosovës, Prishtinë; “Pallati me<br />
yje”, poemë për fëmijë, (2006), Ura, Prishtinë; “Furtuna”, roman<br />
(2007), Ura, Prishtinë; “Ishulli i vdekjes” , trilogji, (<strong>2010</strong>), Ura,<br />
Prishtinë; “Lëmë derrash”, AntiROMAN, (<strong>2010</strong>), botim eksperimental<br />
i autorit me tirazh të kufizuar; “Tuna”, roman dashurie,<br />
(<strong>2010</strong>), Ura, Prishtinë; “Kalvari”, roman (<strong>2010</strong>).<br />
Vepra e tij është vlerësuar me disa çmime letrare.<br />
Është prezantuar në disa antologji poetike, tekste universitare,<br />
leksikone, albume, botime kritike etj., në shqip e gjuhë të tjera.<br />
METAFORË E ZBRAZUR<br />
Cili është ai<br />
Që mjeshtëron në Pullaz<br />
Në Kohë të Pakohë<br />
Në Natë të Panatë?<br />
Ollukut të Çatisë<br />
Lotët e Botës rrjedhin
74 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Nën Strehë kush leh?<br />
Apo: Kalë i Trojës<br />
Hingëllon përsëri<br />
O Zot ai Bajloz i zi<br />
Streha Gjak p-i-k-o-n...<br />
Nga metafora del Motra<br />
E niset kah Votra<br />
Pranë Verës<br />
Plagët e Gjergjit<br />
Rrjedhin në Fushë Mejdan<br />
Për Vatan<br />
PARADOKSALE<br />
Mbështet Ballin në xhamin e ftohtë<br />
Ngul sytë në Peizazhin përtej rrugës<br />
Veprime të rastësishme që ia pushojnë<br />
Dhembjet kronike të Kokës<br />
Mbështet edhe shuplakat në atë akull<br />
Nga larg heton errësirën e (pa)prekur<br />
Dhëmbin e qenit të Çartur<br />
Ndien Sirenat e Ndihmave të Shpejta<br />
Fërshëllimën e stuhishme të Erës<br />
Krismat e Pushkëve Rrufeve... Hej<br />
Sa i madh që është Kundruall asaj Pamje<br />
Me shuplakë mbulon një rrugë të tërë<br />
Dhjetëra shtëpi Plepat Horizontin<br />
Sa i fortë Karshi Armiqve të përbetuar<br />
Ngjarjeve që ndodhin Jashtë<br />
Po sa i Vogël sa i Dobët medet<br />
Karshi Brendisë së Vet<br />
Me Rrahazemër zogu të (Pa)Mbrojtur<br />
KOPSHT I ÇUDITSHËM<br />
Poetesha N.N. nga Kanadaja<br />
Bëri punë të çuditshme në poezi<br />
Shuplakat i mbolli në Kopsht<br />
E përçudshme dukej lulishtja<br />
Me dy shuplakë e dhjetë gishta<br />
Ditë e natë Degëgishtat me Thonjëpiptha<br />
Prisnin shpendët shtegtarë
Ta pësojnë në Kurthëshuplaka<br />
Po e gjatë u bë pritja<br />
Sa Duarzezat u kalbën<br />
Degëgishtat u thanë<br />
Thonjëpipthat si gjethe ranë<br />
Fjalëkotat i mori era<br />
I katandisi në Mashtrim<br />
Përjetshëm në Dimrin e Madh<br />
U ringjall Djalli në Poezi<br />
Sa kot të mos i shkojë mundi<br />
Poeteshës në Kontinentin e Largët<br />
PEIZAZH I NGRIRË<br />
Të pashë për herë të Fundit<br />
Mbi Detin e Ngrirë duke ecur lehtë<br />
E Nyndë e Akullt Flokëshprishur<br />
Treteshe në njëfarë Mjegulle të bardhë<br />
Ecje ecje ecje mbi shkumë valësh<br />
Drejt Horizontit të Kristaltë ecje<br />
Unë mbetesha larg e më larg Teje<br />
Shtrija duart mëkot të të Prek<br />
Mëkot thërrisja emrin tënd<br />
Pashë si nga ato valë<br />
Si Re e Zezë Breshëri u shfaq Bajlozi<br />
Të Rrëmbeu Pamëshirshëm<br />
Si në këngën e Gjergjelezalisë<br />
Vetëm për një Natë të Grabiti<br />
Vetëm për një Çast Epshi të Vrau<br />
Ah Miranda kisha Dëshiruar<br />
Krejt Kjo të mbetej ëndërr<br />
E papërsëritur si Peizazh i Ngrirë<br />
Në Kolazhet e Piktorit<br />
75 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
Poli MUKANOVA<br />
(BULLGARI)<br />
Poli Mukanova është lindur më<br />
23.05.1980 në Sofje, Republika e Bullgarisë.<br />
Ka diplomuar “Filologji bullgare”<br />
në Universitetin e Sofjes “Shën Kliment<br />
Ohridski”. Në vitin 2005 ka magjistruar<br />
në temën “Letërsia- shkrim kreativ”.<br />
Ka botuar në gazetën letrare “Sllovoto<br />
denes”, “Knizhevno zhitie”(Shkup),<br />
“LiterNet”, “e-Lit”, në revistën studentore<br />
“Facecontrol” 2005, si dhe në almanakun “Ah, Marija” 2009.<br />
Libri i saj debutues me poezi “Migovi vo kibritna kutija” (Çaste në<br />
një kuti shkrepëse) është përkthyer dhe përshtatur në maqedonisht<br />
nga autori Zoran Jakimoski. Në vitin 2009 e boton shtypshkronja<br />
“Altera” në bullgarisht.<br />
Poli Mukanova për momentin doktoron në Fakultetin Filozofik në<br />
Universitetin e Sofjes “Shën Kliment Ohridski”, me temën “Historia<br />
e librit”<br />
NJË QERSHORI<br />
Verdhë përreth gojës<br />
Skuqja e fëmijërisë<br />
ÇASTE NË NJË KUTI SHKREPËSE<br />
Ëmbëlsirë nga fiku<br />
“vetëm për dasma dhe varrime”<br />
Hedh kurorën<br />
A është e frikshme vdekja?<br />
Eh, sa vargje të bukura<br />
Ka për atë<br />
Nuk ka më shkrepëse<br />
Fjalori në hungarisht nuk është i nevojshëm<br />
Bie sërish shi<br />
Do ta var ballonin e verdhë<br />
Në llambadar<br />
Sepse nuk ka diell
78 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
HOMO FABER<br />
Jam e zota si babai im<br />
Çdo ditë emrin ia daltoj.<br />
Dhe si ai përsëris: “Mendja<br />
Askush nuk do mund të ma<br />
marrë!”<br />
Dhe para gjithë kësaj kujtese<br />
Të marr formën e një ene nga<br />
glina<br />
Çdo ditë nga ajo e gdhend veten.<br />
I dua njerëzit e shkathtë<br />
Trupat e ngjyrosur,<br />
Fjalë të thëna.<br />
Duart i kam të gjalla,<br />
Thellë në glinë,<br />
Me saktësi gdhendin.<br />
I përngjajë babait tim-<br />
Luaj me glinën<br />
Format,<br />
I përshtat konturat.<br />
Është art të jesh me glinë<br />
Glinën askush nuk do ta marrë<br />
Mendja vajti në ferr<br />
Dhe digjet<br />
Aty ku glina pushon<br />
Në fytyrë të ...<br />
Në emër të ...<br />
Aty ku të gjithë jemi krijues<br />
Përse biçikleta nuk ndal lëvizjen e tij<br />
Ndërkaq<br />
Lyejmë gjatësi,<br />
Rrathë të zbrazëta.<br />
Jemi reciprokë vetëm në lëvizjet tona<br />
Në daltimin tonë.<br />
Duart kush do mi marrë?<br />
Shkruaj si babai im.<br />
Unë jam simbioza e shpirtit të tij<br />
Stil kaotik.<br />
Shkruaj në Emrin-e-Babait,<br />
Krijoj në emrin e glinës,<br />
Aty ku e ka ndërprerë ai<br />
Përjetësisht duke gdhendur,<br />
Pa duar.
PORTRET<br />
Gishtat e tij të gjatë<br />
Thurin botëra<br />
Shthurin fjalë<br />
Dhe në bisedë të ngadaltë<br />
Sheh thelbësorja<br />
Në shikimin e mjegulluar drejt Egjiptit<br />
Ballëlarti zbulon pamje<br />
Drejt tokës së pa prekur.<br />
79 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
Giuseppe NAPOLITANO<br />
(ITALI)<br />
Giuseppe Napolitano u lind në Minturno<br />
në 12.2.1949 dhe jeton në Formia, në<br />
provincën e Latinës.<br />
Është diplomuar për Letërsi në Romë,<br />
me temë diplome mbi teatrin surrealist<br />
francez dhe ka dhënë mësim për 33<br />
vjet (25 nga të cilët në Liceun Shkencor<br />
“Fermi” të Gaetës). Është president<br />
i shoqatës kulturore “dhoma e poetit”,<br />
me të cilën i është përkushtuar promovimit të letërsisë dhe veçanërisht<br />
poezisë, duke organizuar evenimente të ndryshme në jug<br />
të Lacios (edhe një festival ndërkombëtar poezie: “Zëra të Mesdheut”).<br />
Mes botimeve të fundit me poezi: Fluturo lart, fjalë (poezi 2002-<br />
2007) Gaeta 2007; Via crucis (16 meditime në formë sonetesh)<br />
Gaeta 2008; Antologji (poezi 1967-2007) Napoli 2009; Mjet<br />
jete/Medida de vida (përkthim në spanjisht nga Carlos Vitale)<br />
Vic 2009; Ditet e Naimit (përkthim në shqip nga Elvana Zaimi)<br />
Tetovë 2009; Fletorkë e parë dhe e dytë (poezi) Gaeta <strong>2010</strong>; Dhe<br />
pastaj...(përkthimi në arabisht nga Abdemajid Youcef) Monastir<br />
<strong>2010</strong>.<br />
Kujdeset për botimin e një kolane librash të vegjël, “dhoma e<br />
poetit” (65 të tillë brenda pesë vjetësh), në të cilën janë botuar autorë<br />
italianë, spanjollë e francezë, si dhe autorë nga: Shqipëria,<br />
Tunizia, Algjeria, Austria, Britania e Madhe.<br />
KËSHTJELLARJA IME E VOGËL<br />
Irenës<br />
Fije t’argjendta pasurojnë vitet e tua<br />
– por ti s’don me qenë e dijshme: është ende herët<br />
t’ia dorëzosh jetës fitoren lehtë<br />
e lodhur s’u maturi pa djallëzi me botën –<br />
rebele ndaj lojërave të ulëta përherë në dëmin tënd<br />
– një herë të paktën do ta provosh sa bukur është<br />
t’ia dalësh të besosh e t’ia dalësh e vetme<br />
do të mjaftonte një biletë e përdorur<br />
të të çonte larg, ku në një kohë<br />
të pavetëdijshme dëshiroje të vrapoje dhe as<br />
mirëkuptimi im nuk diti të të shoqërojë<br />
Kështjellarja ime e vogël do të kisha dashur
82 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
për ty një kështjellë që nuk dita<br />
ta ndërtoj as të kërkoja ku vallë gjendej<br />
dhe të ofroj vetëm strehën e zemrës sime<br />
(ndërsa ti doje të të çoja në pol<br />
sa më larg prej këtu – por vetëmse<br />
ndërtuam një çerdhe të ftohtë<br />
përballë stuhive të jetës)<br />
të mbahemi përdore me besim:<br />
është e jona mirësia që i falim botës<br />
TË KAM KËRKUAR<br />
Gabrielës<br />
Të kam kërkuar –<br />
dhe sa ndryshe ishe<br />
– sa herë<br />
në fytyrë në veprime...<br />
kur nuk ishe të kam kërkuar<br />
dhe ende të kërkoj në mënyrat<br />
veprimet që do të bësh<br />
kur të jesh<br />
çka nuk është ajo që kërkoja<br />
– ajo që tashmë je tani<br />
sa bukur që munda të të gjeja<br />
kaq afër meje – kaq<br />
shumë herë të rinjohur<br />
– në të tashmen dhe të gjallë<br />
sa stinë e bukur është jeta jonë<br />
VITE QË VRAPOJNË<br />
vetes sime<br />
Tridhjetë vite më parë isha 30 dhe më dukej vetja<br />
zot i një bote të panjohur<br />
që me kohë pastaj do të kisha ditur ta harxhoja<br />
si çdo gjë që mund të kesh me tepri<br />
megjithatë tash dyfishi i atyre viteve<br />
s’mjafton për t’u kujdesur për botërat e njohura<br />
madje që rrezikojnë përherë të humbasin
ugët më të mira mes të cilave kalojnë<br />
*<br />
Vitet që kalendari i mendjes<br />
ndër sirtarë i ruan në shumë të ndara<br />
mjafton pak t’i nxjerrësh jashtë<br />
dhe të caktosh sërish nga një ditë<br />
Vitet ku duhet të zbresësh të kërkosh<br />
në albume të vjetër fotografish<br />
janë ata që pluhuri kurrë s’i mbulon<br />
me mundime të shumta<br />
– ato pamje ende<br />
thonë sa të mira dikur shijoje,<br />
flluska pleqërie<br />
Përktheu nga italishtja: Elvana Zaimi<br />
83 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
Amir OR<br />
(IZRAEL)<br />
Amir Or u lind në vitin 1956, në Tel Aviv.<br />
Ai është pasardhës i rabinëve të famshëm<br />
Elimelech nga Lizhensk dhe Rashi.<br />
Studioi filozofi dhe fe të krahasuara në<br />
Universitetin Hebraik të Jerusalimit, ku<br />
më vonë lekturonte për fenë e lashtë<br />
greke. Or është autori i tetë vëllimeve me<br />
poezi, i fundit prej të cilëve është Muzeu<br />
i kohës (2007). Poezitë e tij u botuan në<br />
më shumë se 30 gjuhë në antologji, revista dhe në tetë libra në<br />
Europë dhe në SHBA. Botimet e tij të fundit në anglisht janë Poezi<br />
(2004) dhe Ditë (2006), të dyja nga shtëpia botuese “Dedalus”,<br />
dhe Pllaka nga muzeu i kohës (ArtAark 2009). Ka botuar edhe<br />
pesë libra me përkthimet e tij në hebraisht dhe poemën epike<br />
fiksionale Kënga e Tahirës (2001).<br />
Or është laureati i vitit 2000 i nderimit “Pleiades” për “kontributin<br />
domëthënës për poezinë moderne botërore”. Është lauruar me<br />
çmimin “Bernstein”, çmimin “Fulbright” për shkrimtarë, çmimin e<br />
Poezisë të Kryeministrit dhe për përkthimet e tij nga greqishtja e<br />
lashtë me çmimin e Nderit të Ministrisë së Kulturës.<br />
Or ka lekturuar dhe mësuar poezi dhe shkrim krijimtar në shkollën<br />
“Helicon” dhe në universitete në Izrael, Europë dhe Japoni.<br />
Është kryeredaktori i Shoqërisë “Helicon” dhe drejtori i Shkollës<br />
Hebraike-Arabe të Poezisë “Helicon”. Është koordinatori kombëtar<br />
i programit UPC të sponsorizuar nga OKB-ja “Poetë për<br />
Paqe”. www.amiror.co.il<br />
DISA THONË<br />
Disa thonë që jeta vazhduaka përballë alternativës;<br />
disa thonë – pushtim; disa zgjasin një shënjë barazimi<br />
midis jetës dhe mungesës së saj; dhe disa thonë që jeta<br />
na u tha për t’u shërbyer atyre jetët e të cilëve<br />
nuk janë jetë. Unë po them: ti.<br />
Dhe kjo shpjegohet lehtë: përsëri jeta mbështjell<br />
atë që mund të shihet. Në shtëpi ndizen drita. Dhe në dritë nuk<br />
ka shikim<br />
përveç atij nga pasqyra, asgjë përveç asaj që më sheh<br />
duke e parë; dhe nuk sjell lirim por mall, jo vdekje por jetë.<br />
Po unë marr nga ky shikim të ngrohtën dhe të ftohtën - nata<br />
mbështjell gjithçka -
86 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
dhe më merr malli për atë që më sheh nëpërmjet<br />
prekjes,<br />
dhe nuk më kujtohet asgjë. Vetëm kaq.<br />
NJË KORRIGJIM<br />
për mëkatin që llastohem me fjalë dhe keqkuptoj<br />
thirrjen e Dashurisë;<br />
për largimin nga vetja ime, si hija nga trupi, fytyra<br />
nga zemra;<br />
për mëkatin “ç’do të thonë ata?”, për vetëmohim,<br />
për krenari;<br />
për mëkatin që ndoqa magjinë e lavdërimit nën<br />
dritat e skenës;<br />
për veshin tim, që e braktisi dëgjimin,<br />
për shqiptimin e gojës që e thashë unë, por jo<br />
shpirti im;<br />
për mëkatin që kam kryer kundër trupit tim<br />
me shkopin dhe pa mirësi, duke rahur gjoksin;<br />
për atë që të quaja timen,<br />
për atë që mëkatoja para teje nga ankthi dhe frika<br />
e kotë,<br />
për atë që ushqeja zjarrin e dyshimit nga trungu i<br />
pemës së plotësisë,<br />
për atë që ngurroja të rritesha,<br />
për atë që e mbylla dorën time<br />
dhe as nuk dëgjoja as nuk shihja lumturinë as nuk<br />
e lija të më hynte<br />
duke kundruar qenien tënde.<br />
EPITAF<br />
Lëre rrugën këtu, shtegtar,<br />
Ulu në mes të manave dhe hardhive,<br />
Midis ujit dhe hijes, pranë këtij guri të bardhë,<br />
Këtu jam shtrirë, djalosh dhe perandor.<br />
Fytyrën e kam mermer të ftohtë, duart, këmbët<br />
Të veshura me urth dhe gjethe të rëna,<br />
As unë nuk shkova dot larg,<br />
Edhe unë shëtitesha njëherë në tokë.<br />
Lëre rrugën këtu, shtegtar,<br />
Shtypi këto kokërrza të egra në fytyrën time.
Lediana PAJA<br />
(SHBA)<br />
Lediana Paja u lind në qytetin e Korçës.<br />
Atje kreu shkollën fillore dhe gjimnazin.<br />
Studimet e larta i vazhdoi në Universitetin<br />
e Tiranës, në Fakultetin Ekonomik,<br />
por në mars të vitit 2003 detyrohet t’i<br />
ndërpresë ato për shkak të emigrimit<br />
në SHBA. Më pas studimet i vazhdon në<br />
Boston, në University of Massachusetts, e<br />
njëkohësisht fillon të punojë në Departamentin<br />
e Thesarit të Shtetit të Massachusetts.<br />
“Lotët e Nimfes” (Rozafa, 2008) është libri i saj i pare poetik.<br />
Dëshira dhe pasioni për krijimet letrare e ka shtyrë të shkruaj që<br />
nga rinia e hershme, në formë të shkurtër e te gjate.<br />
Ne vitin <strong>2010</strong> libri “Lotet e Nimfes” është vlerësuar me çmimin<br />
e parë për poetet e rinj nga Shoqata e Shkrimtareve Shqiptare<br />
“Pegasi” në Shqipëri, si dhe ka fituar një çmim special për kumtimin<br />
e mbajtur ne Prill <strong>2010</strong>.<br />
Ka qenë pjesëmarrëse në konkursin e vitit 2009 nga P.E.N Club<br />
Austria “Të flasim rreth kufijve”, ku drama e saj “Blue Star” hyri<br />
në katërshen e dramave më të mira të konkurrimit.<br />
Vëllimi i ri poetik “Pax Deorum” së shpejti do të shoh dritën e<br />
botimit.<br />
SI VALË E DETIT...<br />
Në kurmin e mëngjesit shkelin cicërimat e zogjve<br />
shfrenuar si litarët e një anije në bord<br />
përkundin ankthin e varur në spango.<br />
Shpërfillje zogjsh; harlisje ninulle, që rrëmben<br />
duart plastike dhe i fshehin nëpër brima,<br />
si të vërteta të mundshme të falsifikuara.<br />
Në fetusin tokësor mbillet fara e pafajësisë<br />
eshtrat e reve këputen si shkarpa dhe grisin pelerinat<br />
e vertebrave të tyre, mbi horizontin rreze-munguar.<br />
Në ecje shoh shumë hapa që ngatërrohen e bëhen nyje<br />
rreth qendrës së shpirtit, hapa që nyjëzohen me ty,<br />
në ty,<br />
për ty;..<br />
Në vendin tim thonë: kur nyja ngatërrohet, pritet.<br />
Unë them: kur nyja ngatërrohet, lëre valën e detit<br />
ta drejtojë vetë anijen…
88 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Ç’TË BËJ ME TY ZOT?<br />
çfarë të bëj me ty Zot?të<br />
kërkoj vetëm kur mbi mua<br />
zëri i një papagalli i bëzan ajrit,<br />
me korda thuajse të ngjirura;<br />
kur dita tallazohet<br />
mbi dorën e shtrirë time,<br />
unë grushtin, ia fsheh detit<br />
dhe mbi gjoks mërmërij valët.<br />
Çfarë te bëj, më thuaj, Zot?!<br />
Kafshatën e fundit të shpresës,<br />
e gëlltita si nafore,<br />
dhe ende e mbaj në stomak,<br />
të papërtypur.<br />
NUK MUND TA GËNJESH DHIMBJEN<br />
Nuk mund ta gënjesh dhimbjen<br />
si një fëmijë kur s’dëshiron të hajë;<br />
as dhe ta flijosh.-<br />
Në fletët e çdo libri më tërheq intriga<br />
parabola e fshehur në myshqe ndjenjash<br />
si zhardhokët e patates nën tokë.<br />
Në gishtërinjtë e mi numërohen ëndrrat<br />
10 nyjat e fatit grindin njëra – tjetrën, si oborrtarët<br />
në funeralin e mbretërisë së patrashëguar.<br />
Tek mërmërij me buzë heshtjen<br />
pres zemërngrirë vendimin,<br />
për një fund që nesër të mund të rifilloj.<br />
REKLAMA<br />
Kudo që udhëtoj<br />
nuk më ndahet reklama<br />
e lëngut të portokalltë.<br />
Nentucket nectars<br />
dhe Kevin Youkilisnjë<br />
buzëqeshje naive
dhe një shkop bejsbolli<br />
Prapa tyre,<br />
ndërtesat e xhamta<br />
gëlltisin në qendër<br />
ngjyrën nazike të ditës…<br />
Gjithçka fshikulluar<br />
me indiferencën ushtarake<br />
të manekineve subkoshientë;<br />
që mbi kapakët e rinj të librave<br />
syrin do nisin ta përgjumin<br />
me ëndrrat e tyre boshe.<br />
HELLO…<br />
Hello depërton zëri i Alice Tan Ridler<br />
në sallën e veshur me melodi dhimbjeje<br />
20 vjet marinse e këmbëve që trokasin metronë<br />
si brumbuj indiferentë të kores së tokës<br />
me veshët e mbyllur me tampon mbytës:<br />
- Epitaf i ditës monotone<br />
Dhe për një çast gjithçka përmbyset-<br />
Bota kafshon hijen e saj<br />
Gjinkallat hyjnizojnë këngën e fundit në shpirt<br />
Nën tingujt e violonçelit të vjetër<br />
në ëndërr të një zhgjëndrre<br />
që duhej të ishte zgjuar me kohë...<br />
MË LINI<br />
Me lini ta vesh qerpikun me ëndrrën e bardhë<br />
ta njom vargun e shpirtit me ndjenjën më të rrallë<br />
ta mbledh si një glob në univers të shpirtit tim<br />
dhe si një hieroglif t’i deshifroj rrotullimin.<br />
Çdo pike të galaktikës një kryq do t’i heq<br />
Është vendndodhja jote, ajo që më tërheq<br />
në krahët e tua do gjendem më pas<br />
si një metaforë që shtrihet përmbi varg...<br />
89 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
90 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
MBRËMJA<br />
Mbrëmja e ndarë në ngastra katrore<br />
çdo copë, një segment mbi ndjenjë<br />
radhit mëkatet si fustane mbrëmjesh<br />
si tjegull e huaj mbi shtëpi të re,<br />
dhe vargëzohen mbi qerpik të hënës<br />
dy-tre shpirtra, thurur si gërshet.<br />
Thurje e thurur mbi thuprën e jetës:<br />
siç ylberi vishet përmbi renë e zezë.
Aleksandar PROKOPIEV<br />
(MAQEDONI)<br />
Aleksandar Prokopiev është prozator, eseist<br />
dhe poet.<br />
Ka diplomuar dhe magjistruar në<br />
Fakultetin Filologjik në Beograd, në grupin<br />
e letërsisë komparative dhe teorisë<br />
së letërsisë. Punon në Institutin për letërsi<br />
maqedonase në Shkup.<br />
Ka botuar përmbledhjen me tregime<br />
“Mladiot majstor na Igrata” 1983<br />
(Mjeshtri i ri i lojës), “…Ili” 1987 (Ose), “Plovidba kon Jug” 1988<br />
(Lundrim drejt jugut), “Slovo za zmijata” 1992 (Fjalë për gjarprin),<br />
“Ars amatoria” 1998, “Slika trkalo” –haiku 1998 (Pikturë<br />
rrotë), “Çovekot so çetiri çasovnici” 2003 (Njeriu me katër orë),<br />
eseje “Dali Kalimah beshe postmodernist?”1994 (A ishte Kalimahu<br />
postmodern?), “Patuvanje na skaznata” 1996 (Udhëtimi<br />
i tregimit), “Antiupatstva za liçna upotreba” 1996/2000 (Antiudhëzime<br />
për shfrytëzim personal), “Postmoderen Vavilon” 2000,<br />
(Babiloni postmodern), “Borhes i kompjuterot” 2005 (Borhes dhe<br />
kompjuteri) dhe novelën “Zirkaçot” 2007 (Vështruesi).<br />
Është fitues i çmimit “Mjeshtër i prozës”. Për novelën “Vështruesi”<br />
ishte i nominuar për çmimin letrar “Ballkanika” më 2007. Veprat<br />
e Prokopievit janë të përkthyera në anglisht, japonisht, frëngjisht,<br />
çekisht, gjermanisht, hungarisht, polonisht, italisht, rusisht, serbisht<br />
dhe bullgarisht. Është anëtar i shkrimtarëve të pavarur të<br />
Maqedonisë.<br />
POEZI HAIKU<br />
Ylli lart<br />
Aq larg, i imët<br />
Ka emrin e vet<br />
X<br />
Çka ka ende<br />
Atje, atje pas fundit?<br />
Vetëm kuçedra.<br />
X<br />
Fëmijë në habi:<br />
Nga përqafimi i fort – bum!<br />
Tullumbacja plasi.
92 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
X<br />
E ngurtë, e njomë<br />
Shqiponja përkëdhel shqiponjën<br />
Në vend të duarve sqep.<br />
X<br />
Zogj përmbi tela<br />
Pentagram me nota<br />
-temp stakati.<br />
X<br />
Zog i hutuar<br />
Mbi beton dromca të ftohta<br />
-thërrmija fiktive.<br />
X<br />
Në majë të pishës<br />
Luhatet korbi, mbi të<br />
Harabeli fluturon.<br />
X<br />
Harabeli në shkurre<br />
Zënka i zbulon<br />
Maces vigjilent.<br />
X<br />
Edhe këtë dru<br />
Kam mund ta mbërthej<br />
Me pëllëmbë fëmijërore.<br />
x<br />
Druri nën urë<br />
Afrohet pranvera<br />
Tek lumi.
x<br />
Plaku në park<br />
Shikon në gjethe të lëmuara<br />
Me dublet e rrudhave.<br />
x<br />
Parku shkretëtirë<br />
Para ndërtesës një dru<br />
Me dy çerdhe të zhurmëta.<br />
Çerdhe në erë.<br />
A e mundon laraskën<br />
Sëmundja e detit.<br />
x<br />
macja në pullaz<br />
dhe dy maçorrë të verdhë<br />
-problem humbës!<br />
x<br />
Thonë është endacak<br />
Rudi, maçorri rrugaç.<br />
Për mua – shok.<br />
x<br />
Në kopshtin e verës<br />
Ulur njeriu dhe përtypet.<br />
Macja pret.<br />
Breshka dhe macja<br />
Mysafirë verorë<br />
Në prag.<br />
x<br />
Shtëpia pa nikoqirin.<br />
Për macet endacake<br />
Përfitim i madh.<br />
93 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
Ibraim QAZIMI<br />
(MAQEDONI)<br />
Ibraim Qazimi u lind në qytetin e<br />
Tetovës. Shkollën fillore dhe gjimnazin i<br />
mbaroi në vendlindje, ndërkaq Fakultetin<br />
Filologjik, drejtimi Letërsi dhe Gjuhë<br />
Shqipe i kreu në Prishtinë. Ka botuar<br />
përmbledhjen me poezi ‘’Dosja e një<br />
kënge të heshtur’’.<br />
Përveç poezisë shkruan edhe prozë dhe<br />
ese.<br />
Ai jeton dhe punon në Zvicër.<br />
EPILOG<br />
një plagë misterioze<br />
jesir i ciklopëve të zi të erës e mora<br />
në një betejë zulmëmadhe që s’dukej me sy<br />
një plagë<br />
edhe që prore mbeti imja<br />
s’më takoi dot kurrë...<br />
MADHËSHTI LEGALE<br />
në manastire të izoluara imazhesh<br />
gurëzime kujtimesh<br />
ikjet të ripagëzohen si lamtumira të pafajshme<br />
në cikle të metamorfozës së përcjelljeve<br />
lesh të huaj u dashka zbardhuar<br />
në vorbulla të lirive të frikshme përjetë<br />
zhveshën nga një qime floku<br />
më të lehtë të ishin për dalje<br />
e të mos vdisnim para një të diele<br />
të mbanin mend<br />
së paku një njohje legale<br />
ndër njerëz<br />
MBASE<br />
të mësoja solfezin me kohë<br />
e di<br />
symbyllas një sokak do ml kthente në vis<br />
pastaj...
96 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
të stërvitesha me paqen qelepire<br />
edhe unë<br />
sot do thithja ujkonjën<br />
BETEJË TROJANE<br />
pas një parakalimi<br />
e fali kalin<br />
gjithë tjerët thanë<br />
eh...s’diti të gjendet në fushë shahu<br />
ai kishte arritur në Trojë
Azur SALIHOVIÇ<br />
(BOSNJË DHE HERCEGOVINË)<br />
U lind më 11. 05. 1965 në Brçko, Bosnjë<br />
dhe Hercegovinë. Shkruan poezi në<br />
gjuhën angleze dhe boshnjake prej dy<br />
dhjetëvjeçarë, ka studiuar gjuhën angleze<br />
dhe gjuhësi të aplikuar me theks<br />
mbi përkthime në Angli. I certifikuar<br />
TEFL / TESOL. Është ish-anëtar i Institutit<br />
të Gjuhësisë në Londër, Angli. Shkruan<br />
poezi edhe në gjermanisht. Azur është<br />
anëtar i Klubit letrar / Shoqatës së shkrimtarëve nga Brçko, Bosnjë<br />
dhe Hercegovinë.<br />
FLUTURA DHE PËRBINDËSHI<br />
Yjet i kthehen fytyrës së një përbindëshi që qan<br />
dhe Nata bie mbi portat e thyera të pranverës së një fëmije<br />
Dielli im kujdeset për ty për të gjitha shekujt që vijnë<br />
Tha flutura.<br />
Ku je ti që dëgjon dhe prek heshtjen e bronztë të një kafazi të<br />
mbyllur<br />
Në një mjedis të ngushtë.<br />
O zemra, heshtja ime të shqipton, në një pasqyrë me mijëra<br />
pasqyrime<br />
Dhe dëshira ime do të jetë ushqimi përderisa mëngjeset e<br />
stuhishme të milionave<br />
nuk qetësohen në portën e pritjes së Parajsës.<br />
Ne të gjithë ndiejmë të njëjtin vezullim e presim. Tha flutura.<br />
DASHURIA NUK NJEH KUFI<br />
I zënë në madhështinë e parajsës, në grackën e një trupi prej<br />
argjile,<br />
pluskoj poshtë në kraterin e jetës për të lehtësuar verën e ditës<br />
sime tokësore<br />
Shpirti pengohet në rrugë për më të Lartin<br />
Breza vdesin për çështjen e gabuar<br />
Zhgënjimet janë një lehtësim i pafund në sytë e djemve të rinj<br />
Disa duan të ikin disa duan të vdesin<br />
S’ka kufi në sytë më madhështorë<br />
Mendimet e mia janë të ngatërruara<br />
Sytë e mi shohin vetëm vdekje
98 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Njeriu sheh gjithmonë vetëm kujtime<br />
Njeriu qan gjithmonë për thellësinë<br />
Dashuria nuk njeh ndarje,<br />
politikanët mbajnë qetësinë e tyre<br />
Urrejtja si virus e djeg qiellin<br />
Dashuria nuk njeh kufi<br />
Dashuria njeh mëshirën e Zotit<br />
Të gjitha luftërat vetëm po kalonin<br />
Të gjitha jetët janë lule në qiell.<br />
MMH OSE DALLGË DRITE<br />
Dallgë drite po kalojnë nëpër zemrën time<br />
Pika uji rrjedhin poshtë mendimet e mia të paqeta<br />
Rrezet e diellit janë gazmore larg prapa reve<br />
Drita gëzimi po vijnë nëpër botën time të hapur.<br />
Këngë prej së gjelbrës dhe të kaltrës dhe bardhësisë<br />
përhapen nëpër jetë<br />
Rruzulli planetar niset për t’u kthyer, për t’u prekur<br />
nga ndriçimi i lavdisë<br />
Këndet e gjithçkaje që merr frymë po thyejnë kufijtë<br />
e kohës.<br />
Mendje të së vërtetës zbulojnë shtresa vuajtjeje dhe<br />
pasioni<br />
Flijimi dhe vetmia lavdërojnë hijeshinë e tyre plot<br />
dashuri.<br />
Lot përmbysin skaje të vetmuara fëmijësh të braktisur<br />
të tokës<br />
Kujtim i varfërisë dhe dhembjes fluoreshente në<br />
udhët e besimit.<br />
Shkretëtira tingëllon si shpërthime në mënyrat e<br />
kërkimit të jetës<br />
Duke kremtuar besnikërinë e zemrës sime të trazuar<br />
Fati i milionave luftëtarësh gjaknxehtë që përjetojnë<br />
dashuri<br />
Koha ndalet për një çast drite verbuese.<br />
Kështu mbivendosen udhët e jetës dhe dashurisë,<br />
dhe historia e vetes zhvillohet<br />
nëpër hijeshinë e dashur të thirrjes së përhershme<br />
Shih se si shkëndijat e shpresës treten si retë nëpër<br />
gjithë globin<br />
Duke shpëtuar të rinjtë dhe të vjetrit,
shih si sipërfaqja e ëndrrave tona që materializohen,<br />
merr prapë farën e jetës.<br />
Shkoj poshtë e lart dhe sytë e mi dëshirojnë<br />
Asnjë zemër nuk sjell dot lavdinë përveç njërës që<br />
dashuron<br />
Rrugët e mia janë të pamëshirshme kur ma caktojnë<br />
drejtimin<br />
Më udhëheqin, më urojnë hir, të paarritura në<br />
përqafimin e tyre<br />
Nuk ndalin kurrë sikur të fshiheshin diku prapa<br />
perdes prapa ekranit të gjatë dhe të gjelbër ato<br />
gjithmonë ushqejnë mall të përhershëm përgjithmonë<br />
dashuri të lavdëruar fund i përkryer<br />
Muzika u bie ritmeve të mia të kaltërsisë dhe gëzimi<br />
për luftime dhe rezultate, muzika vë shpirtin me<br />
frymën e saj në shpirtin tim të rraskapitur<br />
Mendja ime lufton për të ngritur rrjedhat e mia<br />
Jeta e dashurisë është të vdesësh nën lëkurën e<br />
lotëve<br />
Ëndrra përleshen për mbijetesën e tyre<br />
Sy e mbushin botën<br />
Dashuria është këtu për t’u mbetur, dashuria s’do të<br />
ikën kurrë<br />
Jeta përhapet si një pikë deti, jeta merret me ditën.<br />
Dallgë drite kalojnë nëpër zemrën time<br />
Pika uji rrjedhin poshtë mendimet e mia të paqeta<br />
Rrezet e diellit janë gazmore larg prapa reve<br />
Drita gëzimi po vijnë nëpër botën time të hapur.<br />
Këngë prej së gjelbrës dhe të kaltrës dhe bardhësisë<br />
përhapen nëpër jetë<br />
Rruzulli planetar niset për t’u kthyer, për t’u prekur<br />
nga ndriçimi i lavdisë<br />
Këndet e gjithçkaje që merr frymë po thyejnë kufijtë<br />
e kohës.<br />
Mendje të së vërtetës zbulojnë shtresa vuajtjeje dhe<br />
pasioni<br />
Flijimi dhe vetmia lavdërojnë hijeshinë e tyre plot<br />
dashuri.<br />
Lot përmbysin skaje të vetmuara fëmijësh të braktisur<br />
të tokës<br />
Kujtim i varfërisë dhe dhembjes fluoreshente në<br />
udhët e besimit.<br />
99 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
100 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
DHEMBJA PO ZHDUKET<br />
Aq shumë zemër në gjërat, doja të merrja frymë.<br />
Aq shumë dashuri në zakonet e njerëzve të tjerë,<br />
doja të shija dhe të jetoja,<br />
Aq shumë gëzim dhe shpirt që doja të ndaja me ty.<br />
Tani ti shikon shfrenimin tonë, ecën nëpër jetën<br />
tënde, tani sheh, unë po të pres,<br />
Kur dielli ngjyen ngadalë poshtë horizontit të vullnetit<br />
tonë.<br />
Ëhë, dhembja po zhduket<br />
Ëhë, shpirti po kalëron lirë<br />
Ëhë, tani vetëm unë e ti.<br />
Aq shumë trishtim dhe dëshirë, doja të isha i lirë.<br />
Aq shumë dashuri dhe pasion që doja vërtet të më<br />
jepje,<br />
Aq shumë përpjekje dhe dëshira që doja të vendosja<br />
në ty<br />
As shumë palumturi dhe brenga nga doja të më<br />
çliroje<br />
Aq shumë shokë dhe dashnorë që ndërroje<br />
Vetëm për të më lënduar.<br />
Aq shumë lot dhe trishtim që qava veç për të të<br />
qenë më afër.<br />
Ëhë, vij drejt teje sikur dielli ngjyen ngadalë poshtë<br />
horizontit të vullnetit tonë.<br />
Ëhë, dhembja po zhduket<br />
Ëhë, shpirti po kalëron lirë<br />
Ëhë, vetëm unë e ti.
Mazllum SANEJA<br />
(KOSOVË)<br />
Mazllum Saneja u lind në Gjakovë, më<br />
1945. Në Prishtinë kreu Fakultetin Filozofik,<br />
Gjuhë dhe Letërsi Shqipe, kurse<br />
më vonë edhe studimet pasuniversitare.<br />
Gjuhën polake e mësoi në Universitetet<br />
e Varshavës, Vrocllavit dhe Krakovit(1978-1981).<br />
Më vonë në Universitetin<br />
e Varshavës studioi letërsinë polake.<br />
Mazllum Saneja është autor i librit gjuhësor<br />
“Rozmowki albanskie”(Bisedor i gjuhës shqipe), Wiedza Powszechna,<br />
Varshavë,1992.<br />
Më 1997 fitoi çmimin prestigjioz letrar ZAIKS të Shoqatës së Autorëve<br />
të Polonisë për arritje të rëndësishme në fushën e përkthimit<br />
të letërsise polake. Mazllum Saneja merret edhe me publicistike<br />
dhe eseistike. Është anëtar i P.E.N. Qendrës së Kosovës<br />
dhe anëtar i Shoqatës së Përkthyesve të Kulturës Evropiane në<br />
Varshavë.<br />
Botoi librat: “Këlthitje”,Rilindja,Prishtinë,1973,”Heshtja e një<br />
kohe”, Naim Frashri, Tiranë,1976, “Shpuzë e ftohtë”, Rilindja,<br />
Prishtine,1988, “Purpurowa podroz”(Udhëtimi i purpurt)Orfeu,<br />
Varshavë,1992, “Shëmbëllime të trazuara”, Rilindja, Prishtinë,1996,<br />
“Ja nie jestem ten”(Unë nuk jam ai),Pavo, Varshavë,1996,<br />
“Ognista ziemia”(Toka e zjarrtë),DWP, Varshavë,1999, “Pe ndonjë<br />
ëndërr”, Dukagjini, Peje,2003, “Vetëtimë jetë”, PEN Qendra e<br />
Kosovës, Prishtinë, 2007.<br />
Ka përkthyer në gjuhën shqipe librat me poezi të poetëve më të<br />
njohur polak:<br />
Karol Vojtilla:”Bregu i qetësisë”, Drita, Ferizaj,1989, Czeslav<br />
Milosz: “Qyteti pa emër”, Poeteka, Tiranë, 2009, Tadeush<br />
Ruzhevic”Rrëfime traumatike”, Rilindja,Prishtinë,1991, Visllava<br />
Shimborska: “As fund as fillim”, Dukagjini,Pejë,1997, Zbignjev<br />
Herbert: “Zoti Cogito”, Dukagjini, Peje, 2000, Eva Lipska:<br />
“Mësohu me vdekjen”, Sfinga, Prishtinë,2000, Eva Lipska:<br />
“Unë”, Rozafa, Prishtinë, 2006 , Stanisllav Jezhi Lec: “Mendime<br />
të pakrehura”(aforizma dhe epigrame), Rozafa, Prishtinë,2001,<br />
Adam Zagajevski: ”Të shkosh në Lvov”, Sheshi, Prishtinë,2002,<br />
Sllavomir Mrozhek: “Dashuria në Kremlin”,”Shumë të<br />
nderuarit”(drama), Rozafa, Prishtinë,2003.<br />
Mazllum Saneja është autor i: Antologjisë dygjuhëshe i poezisë<br />
shqipe dhe polake të shekullit XX “Vetëm Itaka mbetet”(Tylko<br />
Itaka pozostanie”, botuar nga Shtëpia Botuese “Latona”, Varshavë,1993,<br />
Antologjisë së poezisë polake në gjuhen shqipe<br />
“Fëmijët e epokës”, Varshavë,1997,<br />
Antologjisë së poezisë shqipe të shekullit XX: “Nuk është vonë<br />
për dashuri” në gjuhën polake në botim të Shtëpisë Botuese “Pogranicze”,<br />
Sejny, 2005.
102 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Në gjuhën polake përktheu librat me poezi të zgjedhura<br />
të poetëve të njohur modern shqiptarë:<br />
Ali Podrimja:”Zyc”(Të jetosh), Orfeu, Varshavë,1993,<br />
Ali Podrimja”skradziony plomien” (Flaka e vjedhur),<br />
“Pogranicze”, Sejny, 2007, Eqrem Basha:<br />
“Wiersze”(Poezi të zgjedhura), “Pogranicze”, Sejny,<br />
1999, Visar Zhiti: “Upragniona blyskawica”<br />
(Vetëtimë e uritur), “Pogranicze”, Sejny, 2009.<br />
LUTJE<br />
Kur në përfytyrimin tonë ndjejmë frikë<br />
dhe mbi ne lëviz hapësira<br />
Dritën njerëzore ruana Zot<br />
Kur na le vullneti për jetë<br />
madje edhe fjala duket e kotë<br />
Dritën njerëzore ruana Zot<br />
Kur urtësia jonë nuk jep fryte<br />
Dhe tund drurin e përjetshëm<br />
Dritën njerëzore ruana Zot<br />
Kur zhgënjimi i hidhur na ndal na udhë<br />
dhe përkulemi para gurit në fushë<br />
Dritën njerëzore ruana Zot<br />
E SHKRUAR NATËN<br />
Në këtë orë të vonë të natës<br />
kush shtyp dorezën e derës<br />
të yjeve të mi<br />
Kush troket në portë të fëmijërisë<br />
kush ndez zjarrin<br />
një flakë më mbërthen për kohën e shkuar<br />
prore me duket se në qiell ndërrohen<br />
ngjyrat e syve të mi të vetmuar<br />
Sonte kush rri zgjuar mbi qenien time<br />
kur gjumë nuk kam<br />
Kush m’i rrëmben mendimet dhe ndjenjat e mia<br />
dëshpërimin tim pendesën time<br />
Kush parandien frymëmarrjen time të fundit<br />
oh Zot
LUTJA E NETËVE TË PAGJUMË<br />
Në netët të pagjumë<br />
vetëtimën e yjeve ndjeva në vetvete<br />
Një plagë e hapur<br />
i tëri jam<br />
O Zot mbështillem me një fashë të ftohtë<br />
Mendimi im<br />
gjak pikon<br />
Lërmë<br />
të flejë<br />
VETËM FILLIKAT<br />
Nëse do të vdesësh<br />
e dikush të thotë<br />
se do të të kujtojë<br />
se do ta ruajë shtëpinë tënde<br />
se do t’i ujisë lulet<br />
do të vizitojë varrin tënd...<br />
domethënë se tërë jetën ke qenë i vetmuar<br />
Nëse do të vdesësh<br />
duhet të jetë dikush<br />
që të të marr për dore<br />
e të thotë<br />
do të vdes me ty<br />
sepse vetëm ashtu mund t’i thuhet të vdekurit<br />
Mund të mendosh<br />
se ke jetuar<br />
ndonëse me një njeri<br />
ndoshta<br />
në grumbull njerëzish<br />
103 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
Una Lóa / Una B.<br />
SIGURÐARDÓTTIR<br />
(ISLANDË)<br />
U lind në vitin 1983. Ajo punon si artiste<br />
dhe shkrimtare. Është njëra prej drejtuesve<br />
të galerisë “Crymo”, një galeri<br />
jofitimprurëse e administruar nga vetë<br />
artistët në qendrën e Rejkjavikut. Në<br />
pranverë 2008 diplomoi në Akademinë<br />
Islandeze të Arteve (BFA). Fusha e saj e<br />
interesit është puna në kufi të disa formave<br />
të artit, krijimi i një shkrirjeje midis gjuhës, arteve të bukura<br />
dhe artit dramatik. Ka botuar tre libra me vizatime dhe poezi:<br />
Ævintýri sjúklegur stelpunnar, Sjúklega stelpan drepur dhe Sápusögur<br />
(2007). Libri i saj i katërt, Harmamæli, Kúreki og kolbika<br />
tík / Kauboji dhe bushtra e tij e zezë, parashikohet të botohet në<br />
fillim të vitit 2011. Ajo ka marrë pjesë në ekspozita të shumta në<br />
Islandë dhe jashtë dhe ka recituar dhe lexuar nga veprat e saj në<br />
raste të ndryshme. Jeton dhe punon në Rejkjavik, Islandë.<br />
KAUBOJI DHE BUSHTRA E TIJ E ZEZË – I, II DHE III<br />
Tri poezi nga Una Lóa / Una B. Sigurðardóttir<br />
Në anglisht nga Eva Signy Berger dhe Dean Ferrel,<br />
në shqip nga Silke Liria Blumbach<br />
I.<br />
I veshur keq në mot të mjerueshëm, ja një kauboj i dëshpëruar,<br />
që shtrëngon një perlë midis gishtit të madh dhe gishtit tregues,<br />
Pi një cigare dhe ka një dhembje në gjirin e tij të majtë, që<br />
lëshohet. Një kauboj i trishtuar, një kauboj i lënduar, së paku<br />
lëshohet në mënyrë maço.<br />
E njëjta këngë në përsëritje, disku si i tërë është budalla, edhe<br />
pse nganjëherë ka fishekzjarre. Ka ikur bushtra, askush nuk e<br />
do, ç’është një kauboj pa qen dhe pa kalë? I ënjtur nga alkooli,<br />
i fut gishtat në hir duke kërkuar një guaskë. A do ta pushojë<br />
perlën ndonjëherë apo kush e di? Gjithçka e djegur këtu prej<br />
kohësh. Asnjë gjurmë prushi ose guaske, dhe oqeani është i<br />
largët.<br />
Përpiqet t’ia dalë, përpiqet ta bindë veten, dëshiron të jetë pozitiv.<br />
Vë një gisht ngjyrë hiri drejt stomakut të tij, sy të përgjakur të<br />
djegur nga hiri. Nuk e kupton plotësisht, përpiqet t’i kuptojë këto<br />
pasoja, por nuk e gëlltit dot krejt.<br />
Mut.<br />
Qifsha.<br />
Vjell.<br />
Vendos ta gëlltisë margaritarin gjithsesi dhe kalon një javë duke
106 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
e kërkuar në jashtëqitjet e tij.<br />
Po ta takonte Cliff-in rrugës, pa dyshim do të hidhej<br />
në krahët e tij dhe kundër çdo arsyeje nuk do të<br />
ngordhte, ndonëse kjo nuk do të ishte gjëja më e<br />
keqe duke pasur parasysh që digjet për t’u zhytur<br />
në mjerim dhe jo thjesht të gjendet në të.<br />
II.<br />
Ja, duke u tërhequr nëpër shiun e imtë në të mugët,<br />
një kauboj dhe një bushtër e zezë. Me çdo hap,<br />
toka gogësin. Mund të mendosh që i hahet! Mund<br />
ta thithë në stomakun e saj, dhe atë e kaplon frika<br />
të humbet dhe të mos gjetet kurrë më. Askush nuk<br />
do ta kërkonte. Dëshiron ta godasë veten nokaut,<br />
nuk di të merret me vetëdijen; të jetë vetëm me një<br />
bushtër dhe të ekzistojë mu tani. Kjo është jeta dhe<br />
asgjë tjetër, ai dhe ky mut bushtre. Bota e saj është<br />
e hollë dhe një vello e kaltër e ka mbështjellë<br />
diellin, sepse ajo dashuron në verbërim.<br />
Ai e lë veten të bjerë në një gropë dhe nuk mund të<br />
mërzitet më, nuk i kujtohet asnjë shkak. Po, ndoshta,<br />
për të pasur një ditë tjetër, për mundësinë për ta<br />
pasur njëri-tjetrin dhe për ta gjetur atë qëllimin. E di<br />
që paraja është masa e gjallërisë dhe e pyet veten<br />
se sa vlerë paska.<br />
Bushtra e zezë ka sy të lëshuar që pikojnë pa<br />
pushim; ajo është aq e trishtë. Prek fytyrën e tij me<br />
një hundë të ftohtë dhe të lagësht, kërkon dashuri<br />
por ai është i zbrazët. Nuk është djalë i keq, vetëm<br />
i dhemb. I çalë, i rrahur dhe i mavijosur dhe nuk<br />
posedon asnjë qindarkë. “O kafsha ime me frymëmarrje<br />
erëkeqe”, thotë, “sa i lagësht je”, kur ajo<br />
qan mbi faqen e tij. Por kjo është në rregull sepse<br />
kripa për të ka shije të ëmbël. Kështu duan bushtrat.<br />
Ai është kauboj.<br />
Lëkundet mbi krahët e tij, i njollosur me baltë, mendon<br />
që e ka detyrën të jetoj dhe të mos vdesë në<br />
një pellg. Qan në fytyrën e perëndisë së tij, përsëri<br />
u mashtrua. Nuk ka siguri për jetë pas vdekjes.<br />
Ka ende disa budallenj këtu që i besojnë rendit të<br />
parajsës dhe ferrit. Ai mendon që e di më mirë,<br />
dridhet me mendimin, ndoshta kjo është, bojëkafe,<br />
e lagësht dhe e hirtë. Shpreson që mund të arrijë<br />
një vend të ri dhe më të mirë, të vazhdojë me gjithë<br />
degët që e trembin.
Vdekje dhe kolerë! Po të dinte vetëm që bushtra<br />
e tij e zezë i di të gjitha, që jeta është dashuri dhe<br />
jo ditët e tij të numëruara në minuta dhe hapa.<br />
Ndoshta e pret e fshehur nga poshtë, sepse çdo<br />
hap i drejtohet dashurisë, e cila, mendon, varet nga<br />
litari i saj dikur rrugës, kështu që lëkundet përpara<br />
dhe prapa, i lehtësuar që kjo bushtër e mallkuar<br />
qenka me të, e do verbërisht, kështu që ai mund të<br />
zhytet më poshtë në hapat e tij.<br />
III.<br />
Kauboji është frigjid dhe i ftohur deri në asht.<br />
Shan drejt qiellit: “Mos mendo që mund të më<br />
vrasës, do të të qëlloj më parë!”<br />
Ia drejton pistoletën e tij, qëllon një re.<br />
Bum!<br />
“Kështu do të të bëj shkrumb nëse vetëm përpiqesh.”<br />
Lëkundet mbi një gur, përpara e prapa, duke belbëzuar<br />
me vete “qifsha mutin e armikut”.<br />
Ka gangrenë në një gisht të dorës dhe një gisht të<br />
këmbës.<br />
Më vonë bëhet emocional, kjo verë është tepër e<br />
ëmbël.<br />
I flet bushtrës së stëruritur, dhe syri i saj bojëkafe<br />
pluskon.<br />
“A të të tregoj pafajësinë time?”<br />
Por nuk përgjigjet, gjuha e saj është tepër e ënjtur.<br />
“Ç’është kjo foshnje, ji një grua! Unë dhe ti, ne jemi<br />
si zëri i daulles afrikane!”<br />
Natën ai bisedon me Zotin.<br />
“Ji i mirë me mua, dakord?<br />
Trajtomë me kujdes, mos më torturo!<br />
“Premtoj të mos pihem, të mbesë i thatë, dhe urrej<br />
tokë të thatë.”<br />
Por as Zoti nuk përgjigjet.<br />
Hidhet mbi këmbët e tij me duar plot brenga që<br />
dridhen.<br />
“Qoftë e mallkuar!”, i është thyer zemra.<br />
E zbath gjoksin e tij dhe e qëllon me grusht.<br />
“A të besoj në uljen në të kërrusurin injorant?”<br />
Në rënien e shpejtë kap një grusht balte<br />
vetëm për të parë se si zhduket në vorbull.<br />
Ngre tri taste.<br />
Vum...<br />
107 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
108 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Mbyllja e sistemit,<br />
ndoshta ka vdekur për bukë tepër gjatë.<br />
E merr veten në dritën depërtuese të diellit,<br />
hidhet mbi këmbët e tij dhe kap një vizion me afat<br />
të skaduar.<br />
Ia zbut nervat; një mizë vjen e pushon mbi supin e<br />
tij.<br />
I thotë që është në rregull të jetë këtu,<br />
që duhet t’i japë vetes pak hapësirë manovruese,<br />
që jeta është krijim,<br />
që është krijim gjithandej,<br />
që njeriu jeton ashtu si mendon,<br />
që është e pamundur të mos krijosh,<br />
qoftë edhe në gjumë.<br />
Kështu qëllon mbi trurin e tij.<br />
Una Lóa / Una B. Sigurðardóttir<br />
Rejkjavik, Islandë <strong>2010</strong>
Thór STEFÁNSSON<br />
(ISLANDË)<br />
Thór Stefánsson, i lindur në Rejkjavik më<br />
1949, ka botuar nëntë libra origjinalë<br />
poezie prej vitit 1989. Gjithashtu, ka<br />
përkthyer pesë libra të poetit frankofon<br />
Guillevic në islandisht, si dhe antologji<br />
poetësh frankofonë nga Kebek, Belgjikë<br />
dhe Afrikë. Më 2004 u botua antologjia<br />
e tij e poezisë islandeze në frëngjisht në<br />
Kebek dhe në Francë, 25 poètes islandais<br />
d’aujourd’hui (25 poetë të sotshëm islandezë) (Écrits des<br />
Forges, Temps des Cerises).<br />
Thór ka studiuar letërsi të përgjithshme në Paris dhe ka dhënë<br />
mësim të frëngjishtes dhe islandishtes në Islandë dhe në Francë.<br />
Tani jep mësime frëngjisht nëpërmjet internetit prej një gjimnazi<br />
në Rejkiavik.<br />
Thór ka redaktuar fjalorë frëngjisht-islandisht dhe është autori i<br />
një gramatike të gjuhës frënge për nxënës islandezë.<br />
IV<br />
1<br />
Nuk ka gjë për t’u penduar.<br />
Ndarja jonë zgjon<br />
premtime ribashkimi.<br />
Pa praninë tënde<br />
jam i kënaqur me dëshirën.<br />
Qejfi a barazohet ndonjëherë<br />
me një pritje të mirë?<br />
2<br />
Takimet tona japin gjithmonë kënaqësi<br />
Nganjëherë megjithatë<br />
jemi bashkë për vite me radhë<br />
pa vënë re.<br />
Shumëfishimi i jetës<br />
është tepër për një mendje,
110 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
çasteve u duhet paqe<br />
për t’u ndezur<br />
në sytë tanë<br />
që zjarret të flakërojnë<br />
në shpirtin tonë.<br />
3<br />
Zemra ime rreh<br />
e pjerrët si qielli<br />
në gjoksin tim.<br />
Dielli yt rri<br />
vazhdimisht<br />
në majën e saj<br />
nëpër ditët e mesdimrit<br />
duke ndriçuar rëniet e natës<br />
përmbi ne.<br />
4<br />
Po dashuria<br />
në gjithë këtë rrënim?<br />
I shkruaj emrat tanë<br />
mbi një copë letre<br />
dhe tinëzisht<br />
ta kaloj ty<br />
me zemër të shpuar.<br />
5<br />
Dashuria nuk<br />
çngjyroset..<br />
Rrjedh përpara<br />
me kërcënim,<br />
gërmon një shtrat të thellë,<br />
kërcen në një ujëvarë të lartë.<br />
Kush do të vazhdonte me not<br />
në ujëra të qetë?
6<br />
Në dritën tonë vendos sy<br />
në ngjyrat e dashurisë sime,<br />
ndonëse nuk posedoj dot kurrë<br />
gjithçka atje që është e mrekullueshme.<br />
Vetëm emri yt do të mjaftojë<br />
për ushqimin e veshit tim.<br />
Muzika e tij është më i dëlirë<br />
se të gjitha daullet që dëgjoj.<br />
Aura juaj ka një<br />
ngrohtësi të mrekullueshme.<br />
Por si mund të arrij të gjej<br />
një pjesë në karmën tënde?<br />
7<br />
Shpirtrat preken<br />
dhe trupi harrohet<br />
sepse është.<br />
Ankthi dridhet<br />
midis yjeve<br />
dhe skuqet në firmament.<br />
Bukuria shfaqet<br />
në sytë e tu.<br />
Ja ku banoj.<br />
8<br />
Në këtë verë plot diell,<br />
besnikëria ka<br />
krahë të çelur<br />
dhe nën të dy është era.<br />
Dhe fluturojmë<br />
me zemra të gëzuara<br />
në drejtime të ndryshme.<br />
9<br />
Zoti është tre në një.<br />
Dashuria është dy në një.<br />
Njeriu është një.<br />
111 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
112 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
10<br />
Dashuria<br />
na mëson<br />
të jetojmë.<br />
Jeta<br />
na mëson<br />
të dashurojmë.
Agron TUFA<br />
(SHQIPËRI)<br />
Agron Tufa u lind me më 1967, në Dibër.<br />
Poet, prozator, përkthyes dhe studiues i<br />
letërsisë. Ka studiuar në Universitetin e<br />
Tiranës për Gjuhë dhe Letërsi, mandej i<br />
thelloi studimet në Institutin “Gorki” dhe<br />
studimet pasuniversitare - në Institutin<br />
e Kulturave Evropiane në Moskë, ku ka<br />
mbrojtur titullin “Master” për filozofi arti<br />
me tezën “Mistika e origjinalit”. Është profesor i letërsisë së huaj<br />
të shekullit XX në Fakultetin filologjik të Universitetit të Tiranës,<br />
doktor i shkencave filologjike.<br />
Ka botuar vëllimet me poezi “Aty tek portat Skee” (1996); “Rrethinat<br />
e Atlantidës” (2002); “Avangardë engjëjsh” (2005); “Fryma<br />
mbi ujëra” (2007); vëllimin me ese të zgjedhura “Janusi qindfytyrësh”<br />
(2004); romanet – “Dueli” (1998); “Fabula rasa” (2005);<br />
“Mërkuna e zezë” (2005), “Tenxherja”. Vëllimi me proza të<br />
shkurtëra “Thembra e Akcilit”. Libri i tij i fundit me ese dhe studime<br />
letrare është “Kuja e Mnemozinës” (<strong>2010</strong>). Është përkthyes<br />
nga rusishtja i poetëve, prozatorëve dhe studiuesve si Josif Brodskij,<br />
Osip Mandelshtam, Anna Ahmatova, Marina Cvjetajeva, Boris<br />
Pasternak, Danill Harms, Olga Sjedakova, Vladimir Nabokov,<br />
Vladimir Propp, Roman Jakobson, Boris Ejhenbaum, Jurij Llotman,<br />
E. Zamjatin etj.<br />
Krijimtaria e tij letrare, poezia dhe proza, janë botuar në antologji<br />
dhe revista të ndryshme europiane. Tufa është vlerësuar<br />
me çmime të rëndësishme letrare kombëtare e ndërkombëtare.<br />
Agron Tufa është fituesi i çmimit letrar Kombëtar “Penda e Argjendtë”<br />
2004 për romanin më të mirë “Fabula rasa”, ndërsa për<br />
vitin 2009 ai fitoi “Çmimin e Madh/ Grand Prize” për tërësinë e<br />
veprave letrare me motivin: “Për stilin, gjuhën, ndjeshmërinë dhe<br />
risitë që sjell në poezinë dhe prozën shqipe”.<br />
THARANTHULL<br />
Lavde t’urryera për atë hymn të zi<br />
Që end krijimtarinë ndër mijëra fije t’helmëta!<br />
Koha bëhet rreng, vetëvrasje dhe pusi<br />
Dhe hapësirat njomen me pika fatesh t’njelmëta.<br />
O gjeometri e vdekjes, o art mekanik -<br />
Shartesë arkitekture me manifakturë!<br />
Përmasat bashkëpunojnë të japin një çikrik,
114 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Që ngre realitete të vdekura në pëlhurë.<br />
Shtator <strong>2010</strong><br />
TABERNAKULL<br />
Mbas kaq stinësh letargjie zënë të zgjojnë ethe<br />
dëbore.<br />
Fij’ e kohës së ndërpreme bën me veten qark të<br />
akullt.<br />
Rreh të rendësh rrotull vendesh në lëvizje rrotullore...<br />
Rreh të shpleksësh (të mos çmendesh), një shajni që<br />
shtjellet vagullt.<br />
Herëdokur me çap të frikun ti zbret shkallët parandjenjash;<br />
Dron se t’fton një festë e fshehtë me festarë të<br />
gdhendun n’akull,<br />
Dron se zbritja asht një kamë që gabon kujtesën<br />
shenjash...<br />
Por prek fundin! Ke ndezë dritën... fillikat në tabernakull!<br />
Tash nuk shmangesh... s’i ik dot... Gjëmon zemra e<br />
bodrumit.<br />
Si ke mundë me mugullue rrënjëthellë te kjo masakër?<br />
Cili qenka fruti yt? Çfarë mbëltimi vallë e mbrujti?<br />
Plojë statujash trashëgimi! Muret skuqin gjak të<br />
kaltër...<br />
Muret skuqin si këmisha e të vramit, që s’gjen<br />
paqë;<br />
Nuk i zbeh harresë e bardhë! Andrrat si shërbet<br />
gëlqereje –<br />
Nuk mbajnë dot... suvaja shembet dhe, ndërkaq,<br />
Kish me kthye, herëdokur, zemërgur, mes k’saj<br />
mizerjeje.<br />
Maj 2009<br />
ELEGJI PËR DRITËN<br />
Ka nisë me u zhburgosë drita: çdo rrezë<br />
Me pingrrimë çan e then qafën si fyell kristali ndër<br />
gurë
Ku majmet e panjohuna me bojën e vet.<br />
Si bukë e ardhun, e mbrueme shekave t’errta -<br />
Drita ka nisë me teptisë.<br />
Dheu asht i lagësht, qielli - i vramë;<br />
Ftyrpremë dergjen buzëprroni krenja t’paqarta<br />
ushtarësh<br />
Kërleshun me rrajë drandofillash.<br />
Gurgullon i çartun hamendjesh<br />
Uji i shterrun qyshkur.<br />
Ka nisë me u zhburgosë drita,<br />
Me u rrëxue përjashtë -<br />
Thes i artë me kashtë<br />
Prej frëngjive picirrake t’ksollës.<br />
Me mendje ngarend dhe e prek,<br />
Ngarend dhe e prek,<br />
E puth me buzët me bojë<br />
Kambanën në ag.<br />
Tue qa me gjys ngashrime falem:<br />
“Lavde, Zotynë, për dritën<br />
që na e ep ma të madhe se Ndriçuesin!”<br />
E dallgë mbas dallge, dallgë mbas dallge<br />
Tue e lpi si kurmin e Afërditës<br />
E shtyn terrin me fshesë<br />
Deri kur drita kapet për majë.<br />
Prill <strong>2010</strong><br />
ZOTI I HISTORISË<br />
Lulja që shpërthen në hanë,<br />
Pllenon hapsinat yjore me polenin e saj:<br />
Përfund oqeanesh ka rranjë.<br />
Vikingët dhe Kertesi,<br />
Atila dhe Kolombi,<br />
Djega e Adolfit të ri<br />
Dhe ai burri, të cilit s’ia vari e dashtuna<br />
Në të tashmen e përjetshme si mundësi dëshire...<br />
Vizione, imagjinata, delire -<br />
115 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
116 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Rrethanorë vendi, rrethanorë mënyre,<br />
Nuk i zhbin thëllimi, nuk i shkrumbon vapa -<br />
Rranjë kanë të gjitha -<br />
Rranjë tash e para,<br />
Rranjë tash e mbrapa.<br />
Prore nuk men ajo dorë<br />
Me infuzion qiellor<br />
Mbi farën tokësore<br />
Rriten savane me bëma<br />
Zgjaten zakosa mortore<br />
Mos lumi i Heraklitit ka qenë prej klorofili?<br />
Prill <strong>2010</strong><br />
NJERIU KUR ND’RRON JETË…<br />
Njeriu kur nd’rron jetë dhe ikën përmatanë<br />
Një pemë të padukshme e mbjell në shpirtrat tanë.<br />
Rrjedh rëra e durimit, kapicë mbi vite -vitet,<br />
Topitur marramendjesh dhe pem’ e dhimbjes rritet<br />
Me mish e moshë vullneti, si det që shungullon -<br />
Suvalë e shkumëzuar dhe i vetvetes hon<br />
Së thelli vet’përpirë... A kemi ndërruar ujë?<br />
Ka mugulluar gjethe dhe pema e pabujë...<br />
Dhe shtat’ i saj, dhe degët, që hovin midis resh<br />
Harlisur janë pa bza, të lira, jashtë nesh<br />
Dhe vjen një grimëkohë kur koha pezullohet;<br />
Si një narciz i zi, që vetë vetadhurohet<br />
Befas plas pasqyra prej lotit në thërrmim.<br />
Shfytyrohet pamja. Shterron dhe çdo kuptim<br />
Që kinse kish pasë qenë, që kinse kish pasë<br />
peshë...<br />
Si rrobë lebrozësh vetja vetveten ngutaz zhvesh<br />
Dhe mbetesh krejt cullak me pemën kundruall -<br />
Pa ditë në e mëkove përthellë teje nën zhguall,
Pa ditë se ke mëkuar një pemë të tillë mosdije,<br />
Pa ditë se ke gjalluar përposh saj, nën hije<br />
Rrug’timi yt s’ka qenë pos arrati nga brenga...<br />
Sa rrathë të majmë pikëllimesh fsheh ky trung<br />
përbrenda?<br />
117 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
Athanase<br />
VANTCHEV DE THRACY<br />
(FRANCË)<br />
Athanase Vantchev de Thracy është pa<br />
dyshim njëri nga poetët më të mëdhenj<br />
bashkëkohës francezë. I lindur më 3<br />
janar 1940, në Haskovo të Bullgarisë, ky<br />
poliglot me kulturë të jashtëzakonshme<br />
ndjek për shtatëmbëdhjetë vjet me radhë<br />
studime të larta në disa nga universitetet<br />
më të njohura të Evropës, ku ai fiton njohuri<br />
të thella për poezinë botërore.<br />
Athanase Vantchev de Thracy është autor i 28 përmbledhjeve me<br />
poezi (të shkruara në varg klasik dhe të lirë), ku ai përdor gjithë<br />
spektrin e prozodisë : epopenë, odën, sonetin, bukoliket, idilet,<br />
pastoralet, baladat, elegjitë, rondon, satirën, hymin, épigramin,<br />
epitafin etj. Ai ka publikuar gjithashtu një numër monografish si<br />
dhe punimin e doktoraturës, Simbolika e dritës në poezinë e Paul<br />
Verlaine-it. Në bullgarisht, ai shkruan një studim për shkrimtarin<br />
epikurian Pétrone, të mbiquajtur Petronius Arbiter elegantiaru, i<br />
preferuari i Neron-it, autor i romanit Satirikon, si dhe një studim<br />
në gjuhën ruse me titull Poetika dhe metafizika në veprën e Dostojevskit.<br />
Duke qenë një njohës shumë i mirë i antikitetit, Athanase Vantchev<br />
de Thracy shkruan mjaft artikuj për poezinë greke e latine. Kurse<br />
gjatë qëndrimit të tij prej dy vjetësh në Tunizi, ai boton njëra pas<br />
tjetrës tri vepra kushtuar dy qytezave punike tuniziane : Monastir-<br />
Ruspina – ana e tejdukshme, El-Djem-Thysdrus – i fejuari i kaltërsisë<br />
dhe Mozaikët e qytetit të Thysdrus-it.<br />
Ai studion për shumë vite me radhë islamin dhe vendet e Lindjes<br />
si Sirinë, Turqinë, Libanin, Arabinë Saudite, Jordaninë, Irakun,<br />
Egjiptin, Marokun, Tunizinë, Mauritaninë dhe Taxhikistanin, ku<br />
kalon edhe një pjesë të jetës së tij. Në këtë periudhë, ai përshtat<br />
në gjuhën frënge veprën historike të Mustafa Tlass-it Zenobie,<br />
mbretëresha e Palmyre-it.<br />
Ai qëdron gjithashtu dy vjet në Rusi (1993-1994) për të studiuar<br />
poezinë ruse. Përkthyes i një plejade të tërë poetësh, Athanase<br />
Vantchev de Thracy është nderuar me shumë çmime letrare e<br />
ndërkombëtare, midis të cilëve me Çmimin e Madh Ndërkombëtar<br />
të Poezisë Solenzara. Ai është laureat i Akademisë Franceze,<br />
anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave, Arteve dhe të Letërsisë,<br />
Docteur honoris causa i Universitit të Veliko Tarnovo-s, në<br />
Bullgari, laureat i Ministrisë së Punëve të Jashtme të Francës,<br />
anëtar i P.E.N Club-it francez, i Shoqatës së Shkrimtarëve francezë<br />
si dhe i Shtëpisë së Shkrimtarëve dhe të letërsisë në Francë. Poezitë<br />
e tij janë përkthyer në shumë gjuhë të huaja.
120 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Ai botoi këto vëllime poetike:<br />
- Flakërime (1970), Hije e marrëzi (1971),- Polyhymnia<br />
(1981), Libri i transparencave (1981),<br />
Orë e Stinë (1981),Ti, Virgjëreshë e zjarrit (1985),<br />
ribotuar më 2001 dhe 2002, Oaz, fytyra drite<br />
(1986), Strofa pentacorde(1986), Animula vagula,<br />
blandula (1986), Sonetet e Damaskut (1987), Elozh<br />
drite (1987), Libër për oktavat (1987), Leptis-Minor<br />
(sonete romane), Përmbi Fjalët (1988), Anamnezë<br />
(1991), ribotim i zgjeruar(2006), Vetmia e Tridhjetë<br />
(1992), Trallisje, pasuar nga Shkëlqimet (1992),<br />
Këngë homofonike (1997), Zëra të bukur antikë<br />
(2000), Befas, një drithërimë engjëllore (2000),<br />
Momente përjetësie (2001), Anale dhe përshpirtje<br />
(2002, Epopteia ( Soditje sublime) 2003, Elegji<br />
(2003), Ora e Nëntë (2004), Mëshirë, o Zot (2005),<br />
Kështu bëhen njerëzit (2006), Dhe deti kthehej në<br />
këngë (2007).<br />
DHEMBSHURI<br />
Carolina di Gregorio-s<br />
Sa i kthjellët është ky mëngjes, e ëmbla ime, Carolina,<br />
Këtë e dinë edhe trishtilat që luajnë<br />
Kukafshehtas me flladin si pëlhurë xixëlluese.<br />
Zëra fëmijësh gjallojnë lumturisht rrugëve<br />
E shpërthejnë si kambana kristali<br />
Në ajrin e tejdukshëm.<br />
E qeshur, ti shtrin nga dritarja krahët e tu të brishtë<br />
drejt gëzimit të padukshëm<br />
Nga kraharorët e tyre fërgëllues,<br />
Dhe ndjesitë e tua, nën puthjet e pastërvitura<br />
Të diellit adoleshent<br />
Rezonojnë si kordat<br />
E harpës!<br />
Mos u përkul më tepër drejt<br />
Hapësirës së dritares,<br />
Engjëlli im i Bukurisë !<br />
Ti mund të biesh në greminë<br />
Nga zemra ime, ku vetëm ti,<br />
Në këtë pranverë të qeshur,<br />
E veshur me zefir e trëndafil,<br />
Mbretëron si Afërditë,<br />
E madhe, e panënshtruar,<br />
Perëndeshë e pashoqe
E Bukurisë, e Dashurisë<br />
Dhe e Dhembshurisë !<br />
Paris, e martë, më 24 shkurt 2004<br />
FJALË KALTËRSIE<br />
Stephen-it<br />
« Kërkoj pa pushim sytë e asaj<br />
Që ishte për mua aq e bukur »<br />
Perandori Wou<br />
Ne e donim detin, valët et qeta të ujit<br />
Gjelbërimin mahnitës të fushave e kodrinave Librin<br />
e qetësisë dhe muzikën hyjnore Të vargjeve të Teokritit<br />
në hije të pemëve lulëbardha<br />
Fleurigny – Touques, këtë të martë të 1 janarit 2008<br />
HYR DHE NDIZE DRITËN<br />
« My God, what is a heart? »<br />
George Herbert-it (1593-1633)<br />
Hyr et ndize dritën dhe qesh ! Kënga e ëmbël et<br />
natës pranverore hyn edhe ajo Në shtëpi, plot me<br />
lule të kuqe e të kaltra.<br />
Përse je kaq e frymëzuar, kaq e lehtë ? Përse fustani<br />
yt vallëzon nëpër kadifen e qetësisë Me një ëndërr<br />
lumturie të thurur kaq bukur ?<br />
A ëndërron ti për parfume ngacmuese Që t’i bëjnë<br />
lëvizjet e tua kundërmonjëse Dhe perdet të dridhen<br />
nga fryma e kohës Si fletët që bien nga plepat e<br />
vjetër ?<br />
A do ta ndërroje ti aromën e butë të një peme,<br />
Me fëshfërimën e ndrojtur të qershive ?<br />
E Dashur, sa e dua këtë lumturi<br />
Që buron prej trupit tënd,<br />
Si një fllad i ardhur nga deti<br />
Që shkon drejt pyllit me pisha!<br />
Hajde, të lutem, të më mësosh<br />
Artin e harmonisë me dritën e qiellit,<br />
Gramatikën e dashurisë së bimëve të gjalla,<br />
121 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
122 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Dhe kuptimin e yjeve të ndezur në zemër.<br />
Jam shumë i lodhur !<br />
Por shpirti im kërkon të flasë pa pushim<br />
Gjuhën e virgjër të lëndinave<br />
Dhe të deshifrojë fshehtësitë<br />
E « Tablettes de buis d’Apronenia Avitia ! »<br />
Më thuaj se me çfarë lloj arti të pashprehur<br />
Dashuria i zhvendos pa pushim kufijtë<br />
Ndërsa unë, i harruar në melankolinë time,<br />
Dëgjoj këngë që më ngjajnë me ato të mëllenjave !<br />
Thuamë, pra, shpirt im,<br />
What is a heart ?<br />
Në Paris, këtë të diel të 6 shkurtit, Anno Christi 2005<br />
TRI PSHERËTIMA<br />
E çfarë mund t’ju them më qartë se këto fjalë:<br />
Koha është e mirë në pemishten e paqtë të kumbullave,<br />
Le të pushojmë këtu, të mbështetur në lëvoren e<br />
tyre të butë.<br />
*<br />
Një grua me freskore fildishi tund flokët e saj<br />
Nën shiun e petaleve. Ajo këndon. Ajo hesht.<br />
Çfarë shprehin fjalët e saj ? Çfarë fsheh heshtja e<br />
saj e bukur ?<br />
*<br />
Melodi e heshtur e meshkujve të bletëve,<br />
Këngë elegjiake et bletëve, përsipër<br />
Shtëpisë sime, plot me miq që qeshin e më duan.<br />
(Vjersha të shkurtra nga vëllimi me poezi Momente<br />
përjetësie, 2001)<br />
Përktheu Gjovalin Kola
Ndue UKAJ<br />
(KOSOVË)<br />
Ndue Ukaj (1977) u lind në Stubëll të<br />
Epërme, Komune e Vitisë.<br />
Ka kryer studimet për letërsi dhe gjuhë<br />
shqipe në Fakultetin e Filologjisë në<br />
Universitetin e Prishtinës, ku ka ndjekur<br />
edhe studimet e magjistraturës. Ka qenë<br />
editor i revistës për art, kulturë e shoqëri<br />
“Identiteti” (2001-2002) që është botuar<br />
në Prishtinë. Ka bashkëpunuar dhe<br />
bashkëpunon me periodikun letrar shqiptar. Tekstet e tij letrare,<br />
eseistike, publicistike janë botuar në Shqipëri, Kosovë, Mal të<br />
Zi, Maqedoni, diasporë dhe më gjerë. Ndërsa shumë tekste të<br />
natyrës së diskursit politik janë përkthyer e komentuar, edhe në<br />
media ndërkombëtare.<br />
Gjatë kohës së okupimit serb dhe pas luftës në Kosovë, Ukaj ka<br />
qenë aktiv në jetën politike të Kosovë. Ndërsa viteve të fundit ka<br />
jetuar përkohësisht ne Suedi, ku ka ndjekur disa kurse.<br />
Është redaktor dhe recensent i dhjetëra librave, autorë i shumë<br />
parathënieve, pasthënieve.<br />
Më 2004 ka botuar librin “Diskursi biblik në letërsinë shqipe”<br />
(AIKD, Prishtinë).<br />
Është i përfshirë në disa libra dhe antologji të poezisë shqipe.<br />
Po ashtu, është përfshirë në antologjinë shqip-rumanisht, shtatë<br />
poet shqiptar dhe shtatë rumun, Bukuria e bukurive” “Frumusetea<br />
frumusetilor “, Bukuresht(2008).<br />
Me 2008 ka botuar librin“Ujëvarat e metaforave”.<br />
Ndue Ukaj shkruan poezi, prozë, eseistikë, kritikë letrare dhe<br />
publicistikë.<br />
GODO NUK VJEN<br />
Është shi, rruga nga Irlanda është e pakalueshme<br />
Deti nuk kapërcehet me hapa të vegjël, netëve me shi<br />
Kur vetmia të përpinë si toka e plasaritur nga tërmeti<br />
Kur dhembja nuk ka kohë as deshifrime shkencore.<br />
Godo nuk vjen, është vonë, e ka molepsur pritja<br />
Në gjumë të rehatshëm, përkund ëndrrat e mija dhe tuat.<br />
Ai nuk vjen, as nën Pemën e Jetës as në teatrin e çudirave<br />
Bënë gjumin e pritjes që se kupton koha jote... koha jonë.<br />
Ti e pret, si nusja dhëndrin në shtratin e braktisur,<br />
E ëndërron krahëhapur tek të sjell thesin e mbështjell me ëndrra<br />
Ku ti fut duart butësisht, si nëpër flokët e dashura... prehesh aty<br />
Dhe lyp ëndrrën tënde, që ngatërrohet nëpër gishtërinjtë e gjatë.<br />
Papritur një pickim ta shtang turpin, dora fluturon nga thesi.
124 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Ti fshin ballin dhe kupton se Godo nuk erdh, as<br />
shikimi i tij enigmatik.<br />
Prapëseprapë nuk bindesh se ëndrra jote u fut në<br />
thes.<br />
U lidh nyje e përjetshme si ardhja e Godosë.<br />
Papritur kalon përtej lumit të fjalëve që ec furishëm<br />
Si hapat e tu nëpër ëndrra plotë çudira drejtë rojeve<br />
të kohës<br />
Që bëjnë zhurmën e jetës në ëndrrën e pritjes.<br />
Pranë rojeve të kohës<br />
Dhe kultivon shpresën se Godo megjithatë do të<br />
vjen.<br />
Godo nuk vjen, jo...!<br />
Ti qanë, qanë furishëm sa lotët të çelin një përrua<br />
Mes mollëzave tua dhe rrjedhës së tyre pa cak.<br />
Ku tiktaket e zemrës ndjehen sikur hapat e të panjohurit<br />
Në natën e zezë si futa kur troket hidhërimi<br />
Në të cilën edhe Godo do të merrte në thua dhe<br />
përplasej keq.<br />
SHTEGTARI<br />
I mbledhur kruspull, njeriu i kohës sime<br />
Si guaskë e qitur baltës së zezë,<br />
Bredh në kërkim të kohës.<br />
Të cilën s’e njeh askush, e as ai.<br />
I përhumbur, me mitin e rikthimit që i vlon në kokë,<br />
Përshkon botën rreth e qark,<br />
S’ është Odise, nuk ka Itakë që e kërkon.<br />
E di se Penelopa dënesët n’shtrat e dashuruar si<br />
kurrë më parë.<br />
Çdo mugëtire, kur qetësia e kafshon.<br />
I patrembur me kokën e mbushur pasione.<br />
E grushtet përplot kujtime që i vlojnë si ujë n’zjarr<br />
Ai bredh meridianëve t’ rruzullimit<br />
Pa harta e kufij, pa emër e kohë<br />
Si zog lajmëtar, shtegtari<br />
Rrapëllin nëpër kohë, lexon e rilexon.<br />
E mashtron vetën pafundësisht<br />
Duke i numëruar shekujt nëpër gishtërinj.<br />
Pastaj kalon detin e kuq n’ këmbë.<br />
Atje nuk është më Nazareti,
As Toka e Premtuar. Trishtohet!<br />
Është një kala e mbushur me mite vdekëtare.<br />
I zhgënjyer.<br />
I ngrati, kthehet vrap nëpër detin e ngrirë.<br />
Numëron edhe njëherë vitet e jetës.<br />
Në ëndërr asnjë engjëll s’i lajmërohet.<br />
Është i vonuar shumë.<br />
Kthimi në atdheun e pasioneve është më i largët<br />
Se kujtimi për ditën e nisjes në shtegtimin e pafund!<br />
Mugëtira ikën, ikën edhe koha.<br />
Ai vrap ec duke ndjekur yllin e rikthimit.<br />
I cili shuhet bashkë me yllin që e përpijnë ca re të<br />
zeza.<br />
Dhe zbulimin e ëndrrës që kundërmon keq<br />
Diku ku tani s’e di ku?<br />
Shtegtari, një korb i kohës,<br />
Që vajton pa pushim në kërkim të vetvetes.<br />
Si vjeshta përkundet para gjumit dimëror.<br />
DALLGËT E KOHËS...<br />
Hemingway-ane<br />
Është një det i trazuar<br />
Dhe një plak që peshkon pa nda<br />
Me anijen e kohës së amshuar.<br />
Brigjet i kërkon pa pra.<br />
Një re e zezë e përcjell me hapa të harlisur<br />
Peshkun e jetës detit të dalldisur.<br />
Është një det i trazuar dhe shumë çudira ka<br />
Ka dhe një plakë që peshkon pa nda<br />
Dhe një vajzë të dashuruar<br />
Që peshkun e artë n’dorë dëshiron ta ka.<br />
Dhe ky det i trazuar<br />
Asnjëherë s’ ka qetësi<br />
Lufton fytas me jetën<br />
Një anije e sulmuar<br />
Nga shumë stuhi.<br />
Në thellësi të mistershme detit në stuhi<br />
Një peshkaqen i uritur kërcënon pa pra.<br />
Ndërsa një anije e prishur sfidon pa nda.<br />
Dimri i acartë e ngrinë detin gurë<br />
Dhe furtuna rritet nuk pushon kurrë.<br />
Plaku i harlisur s’e sheh më kohën rreth tij.<br />
125 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
126 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
Klith ankthshëm dhe numëron vitet nëpër gishtërinj<br />
Është natë e zezë deti s’ka qetësi.<br />
I dremitur nga peshkimi ndalet e mendon<br />
Është fundi i jetës, tani një gjë e kupton<br />
S’ kishte lindur për të qenë peshkatar njerëzish.<br />
As shkëmb për ndërtim.<br />
Mirëpo dhembshurinë për jetën e kthehu në lundrim.<br />
Janë ditë të ftohta akulli të trishton<br />
Brigjet janë të largëta s’ka dallgë që e shpëton.<br />
Anija e kohës e sfiduar lundron.<br />
Ajo tundet si era me plakun e topitur.<br />
Derisa dielli t’bjerë mbi det<br />
E vajza të kap peshkun, tej mase e uritur.<br />
Akuarium i kujtimeve i asht ba hije<br />
Gërmadhë e zemrës së mallëngjyer.<br />
Një strehë e madhe dhembshurie.<br />
Zoti im, dialogu im i së dielës është më i vetmuar<br />
Se nata e vjeshtës me furtuna dridhmuese<br />
Se tingëllima e katedrales që grish vetminë e zezë<br />
E ngreh zvarrë si viktimë kohësh klasike<br />
Dhe ngjyrat e piktorit që prehet prehrit të gruas së<br />
epshme<br />
I gdhirë me shikimin e humbur që i shëmbëllen<br />
Të dielës së dialogut tim me poezinë...!
Alisa VELAJ<br />
(SHQIPËRI)<br />
Alisa Velaj u lind në qytetin e Vlorës më<br />
nëntor 1982. Mbaroi studimet e larta<br />
për gjuhë-letersi shqipe në Universitetin<br />
e Tiranës më 2005. Gjatë viteve 2005-<br />
2008, kreu studimet universitare në katedrën<br />
e Letërsisë shqipe të Universitetit të<br />
Tiranës me temë “Katharsisi në prozën e<br />
Mitrush Kutelit”.<br />
Ka botuar dy libra me poezi: “Themelet<br />
e erës” (2006) dhe “Drejt ajrit” (2009).<br />
Është pedagoge e letërsisë shqipe në Universitetin “Alkeksandër<br />
Moisiu” në Durrës.<br />
RRËFENJË PELEGRINËSH<br />
Askush s’merr mundimin<br />
Ta dëgjojë rrëfenjën prej fillimit.<br />
Gjethja është gjethe<br />
Dhe pema është pemë.<br />
E gjelbra prore mbetet<br />
Iluzion pamor,<br />
A shtrat i drunjtë i pavetëdijes.<br />
Njëherë dashurova bredhin që s’ishte bredh<br />
Dhe tremba vetminë me degë kaltërsie.<br />
Pastaj aq shumë më lodhi pagjumësia,<br />
Sa rashë e lehtë pupël mbi kurora pemësh.<br />
E pikërisht këtu nis përralla,<br />
E asaj ç’ka pelegrinët të thanë për mua;<br />
Se njëherë paskam qenë krejt prej mishi,<br />
Por më pas-thurrin gjethnaje,<br />
Një natë shtatori humba aftësinë<br />
Që të ndiej afshet e kurmit tënd.<br />
E ftohtë si në gjenet e origjinës,<br />
Frymoj netëve nën hije qirinjsh<br />
Pa kuptuar kurrfarë gjëje<br />
Nga loja e brishtë e flakëzës.<br />
...Dhe rrëfenja mbaron çdo natë me hënë<br />
Kur ti i dehur nga lëbyrje trupash<br />
U falesh Venerave me fytyra të mjegullta.<br />
Pelegrin i trishtë<br />
I udhëve ku pemët s’kanë gjethe!
128 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
ABSTRAKSION<br />
Dhe hëna e njohu vetveten<br />
Kuptoi se dritën e merrte prej diellit.<br />
Unë,<br />
Unë dhimbja vjeshtake,<br />
S’kuptova asgjë…<br />
Vështrova veç gjethet që iknin prej meje<br />
Nën një ndriçim të hënës-pjepër.<br />
Pastaj,<br />
Pastaj nuk fola kurrë më!<br />
TË MBUSHESH ME TY<br />
për ty natyrisht<br />
Të mbushesh me ty<br />
është si te zbrazesh<br />
prej lulëzime kaktusesh<br />
që prarojnë shkretëtirën<br />
veç për një natë…<br />
I kam parë ato lule të vogla, të ndrojtura<br />
mëngjeseve në Arizona i kam pare,<br />
tek çelnin kopshtijeve<br />
të verdha, te kuqërremta.<br />
me petalet që varnin kokat<br />
herët në mëngjes<br />
e më janë dukur kaq te ngjashme me ty.<br />
Vetveten krahasoj me çdo kopsht shkretëtire<br />
pa mundur te rroj dot as pa zbrazjen tënde.<br />
Zbrazjen tënde të etshme<br />
të pangopur me ujëra<br />
si kjo rërë e verdhë<br />
e të tronditur me kthime të prajshme<br />
kthime të brishta…<br />
Ajme kaktuset e mia të trishta!<br />
Tiranë, shtator <strong>2010</strong>
Burhanedin XHEMAILI<br />
(MAQEDONI)<br />
Burhanedin Xhemaili, lindi më<br />
28.02.1962 në fsh. Rramanli. Shkollën<br />
e mesme e kreu në Kumanovë, ndërsa<br />
Fakultetin Filologjik, dega “Gjuhë dhe<br />
Letërsi Shqipe” në Shkup. Ka punuar<br />
profesor i Gjuhës dhe Letërsisë Shqipe<br />
në Shkollën e Mesme Ekonomike në<br />
Kumanovë, ndërsa tani është pranuar<br />
si këshilltar shtetëror në Ministrinë<br />
e Kulturës. Ka ushtruar detyrën e Kryeredaktorit të Revistës për<br />
Letërsi‚ Shkencë dhe Kulturë Doruntina, dhe të kryetarit të Klubit<br />
të Shkrimtarëve “Jehona e Karadakut” në Kumanovë. Ka botuar<br />
librat: “Drita e vonuar’’ (poezi 1993), “Frikë nga liria” (tregime)<br />
1994, “Portrete të djegura” (dramë) 1999, “Tingujt e jetës” (tregime)<br />
2001, “Kambanat e lirisë” (poezi) 2003, “Magjia moderne’’<br />
(tregime dhe novela) 2005, “Rruga e ndjenjave”.<br />
FJALA E URTË SHQIPE<br />
Në kohën e heshtjes mortore<br />
vargjet në majë të gjuhës na i frenonin<br />
hijet e vdekta ngjyrë hiri<br />
dhe qentë me zgjebe<br />
që kafshonin pa lehur fare...<br />
Në atë kohë me zgjebe,<br />
djalli i heshtjes<br />
e vodhi orën e vërtetë me kambanare,<br />
dhe i ra shtatë herë pas shtatë orëve,<br />
për t’i shteruar zërat e zëshëm<br />
dhe për t’i ndrydhur e shtrydhur si limon i kalbur<br />
të dalldisurit<br />
që shfrynin pezmin kundër të keqes...<br />
“Qeni që nuk lehë të kafshon”<br />
tha fjala e urtë shqipe,<br />
prandaj kini kujdes<br />
kë po e ushqeni...<br />
Ndërsa koha e re frenuesit i shfrenoi<br />
duke i kurorëzuar me engjëjt e verdhë<br />
që dikur ishin vetëm hije të vdekta<br />
e tani po shiten shpëtimtarë të denjë<br />
dhe po na hapin dyert e mbyllura<br />
me gjemba<br />
që i mbyllën vetë...
130 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />
HIQNI PRANGAT E PËRDITSHMËRISË<br />
Kur ra muzgu i amullisë,<br />
mbi mendjendriturit<br />
me koka të rënduara nga bezdia<br />
dhe kënga e qyqes mbi çati,<br />
u tretën shpresat e fundit<br />
për këngën e kamotshme të lirisë...<br />
Pastaj, kur ra edhe hija e maleve të djegura<br />
mbi urën e derdhur nga lumi rrëmbyes,<br />
të shkujdesurit i betonuan shenjat wudhëtreguese,<br />
e bota lakmitare i hapi dyert me rrëmbim<br />
për ta ngrënë njëri tjetrin<br />
sikur mjegulla e kohës së shkuar<br />
fanarët e pishtarëve<br />
të humanizmit<br />
dhe drejtësisë...<br />
Prandaj,<br />
hiqni prangat e përditshmërisë<br />
dhe ndërtoni ura të qëndrueshme<br />
që njerëzit të lëvizin<br />
sikur rrjedha e lumit të shpresave tona<br />
se bota nuk është ziliqare<br />
për njerëzit e devotshëm<br />
që rrezatojnë urtësi dhe mençuri...<br />
KËNGA E ZOGJVE TË HARLISUR...<br />
Në kohën e buzëmbrëmjeve të ndrydhta<br />
nuk dëgjohej kënga e zogjve të harlisur,<br />
as degët e mollës kuqe nuk valëviteshin<br />
në flladin pranveror...<br />
Ngjante, sikur të përmbytej jehona e furishme<br />
e heretikëve të padëgjueshëm<br />
në heshtjen e territ frenues<br />
dhe në shpatën e zjarrit djegës<br />
që të sosej vrulli<br />
dhe përkushtimi i trashëguar<br />
për ta ndërtuar piramidën<br />
e vlerave njerëzore<br />
edhe pse ky rrugëtim nuk do të ndalet kurrë...
NJË DITË...<br />
Kur do të takohesh me njerëzit<br />
brengëmbytur<br />
do të humbesh në rrugën<br />
që shpie udhëkryqeve moderne<br />
pa shenja dhe udhëtregues<br />
dhe do të triumfosh si humbës<br />
në udhëkryqin e jetës<br />
se rrugën e humbjes ke trazuar<br />
duke ëndërruar famën<br />
me përralla odave të lëna shkretë<br />
pa e çuar një gurë<br />
tek ura e kalimtarëve<br />
si shenjë e ekzistimit<br />
se në këtë botë mjerane<br />
me shkallë të drunjta<br />
mund të ngritesh majave rrëshqitëse<br />
por rrëshqitja të shpie në humnerë...<br />
131 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>
PËRMBAJTJA<br />
Eva LIPSKA...................................................... 9<br />
ASGJË NUK ËSHTË E SIGURT<br />
NJOFTIM<br />
TESTAMENTI<br />
MËSOHU ME VDEKJEN<br />
DY LETRA<br />
NJË GJERMAN I RI NË TAKIMIN LETRAR<br />
SYRI I PETRITIT<br />
BURSISTËT E KOHËS<br />
ERICSSON, BIRI IM<br />
KLITHMA E MODËS<br />
KËTU<br />
SHTYPE ENTER<br />
DYQANET ZOOLOGJIKE<br />
ASKUSH<br />
QYTEZA BOTA<br />
KRAKOVI<br />
PLACEBO<br />
LLAFAZANIA E BOTËS<br />
Sadik BEJKO................................................... 23<br />
LETËR HAMURABIT<br />
NGA MURGARI I SHPELLËS ARAM<br />
NË KAÇUBËN E BRENGËS<br />
Ç’MBETI PA THËNË PËR DËSHMORËT<br />
HIJA E DHELPRËS SË KUQE<br />
Mario BELLIZZI................................................ 27<br />
LIRIJA<br />
DIMRI I MËRGIMIT<br />
DRAGOI DHE KUÇEDRA<br />
NË PRAK<br />
Naime BEQIRAJ.............................................. 29<br />
MAMIT<br />
MOTRA E HELIOSIT<br />
KAPROLLI<br />
Shaip BEQIRI.................................................. 33<br />
ORTEKU QË NGJITET<br />
SHKUPI<br />
BABAI<br />
MURI<br />
Silke Liria BLUMBACH..................................... 37<br />
TRIUMF<br />
DUKE PIRË ÇAJ<br />
NAFTË<br />
ISHULL<br />
GATEWAY TO GANGA<br />
Shaip EMËRLLAHU.......................................... 41<br />
UDHË PA KRYE
NJË DITË<br />
EDHE PSE TË PËRGJOHET BUZËQESHJA<br />
Nicole CAGE - FLORENTINY............................ 45<br />
UNË, BOTA<br />
KY VEND QË DUA<br />
VENDI I ATJESHËM<br />
Jennifer GREENE............................................ 49<br />
PËR TY<br />
AFËR<br />
PENDË<br />
Biba ISMAIL.................................................... 53<br />
NORDIA<br />
RRASKAPITJE<br />
UHËTIM<br />
Eugeniusz KASJANOWICZ.............................. 55<br />
ÇDO GUR<br />
KUR LARGOHEM NGA QYTETI IM<br />
JAM PJESË E KOZMOSIT<br />
MË MBAJ<br />
Roman KISJOV................................................ 57<br />
POET I LINDUR<br />
POETI MUNDET<br />
BARIU<br />
Sadik KRASNIQI............................................. 61<br />
FYTYRA E NËNËS<br />
EPITAF<br />
KUJTIM I SHASTISUR<br />
PAS SHUME SHIRAVE<br />
Nina MALINOVSKI......................................... 63<br />
NDOSHTA GJITHÇKA<br />
DO TË MBAROJË MIRË<br />
Vladimir MARTINOVSKI.................................. 67<br />
MES DY MUZEVE HOLANDEZE<br />
YJËSI TË REJA<br />
ÇASTI NË KULM<br />
Mexhid MEHMETI............................................ 73<br />
METAFORË E ZBRAZUR<br />
PARADOKSALE<br />
KOPSHT I ÇUDITSHËM<br />
PEIZAZH I NGRIRË<br />
Poli MUKANOVA............................................ 77<br />
NJË QERSHORI<br />
ÇASTE NË NJË KUTI SHKREPËSE<br />
HOMO FABER<br />
PORTRET<br />
Giuseppe NAPOLITANO................................. 81<br />
KËSHTJELLARJA IME E VOGËL<br />
TË KAM KËRKUAR
VITE QË VRAPOJNË<br />
Amir OR......................................................... 85<br />
DISA THONË<br />
NJË KORRIGJIM<br />
EPITAF<br />
Lediana PAJA.................................................. 87<br />
SI VALË E DETIT...<br />
Ç’TË BËJ ME TY ZOT?<br />
NUK MUND TA GËNJESH DHIMBJEN<br />
REKLAMA<br />
HELLO…<br />
MË LINI<br />
MBRËMJA<br />
Aleksandar PROKOPIEV................................... 91<br />
POEZI HAIKU<br />
Ibraim QAZIMI............................................... 95<br />
EPILOG<br />
MADHËSHTI LEGALE<br />
MBASE<br />
BETEJË TROJANE<br />
Azur SALIHOVIÇ............................................. 97<br />
FLUTURA DHE PËRBINDËSHI<br />
DASHURIA NUK NJEH KUFI<br />
MMH OSE DALLGË DRITE<br />
DHEMBJA PO ZHDUKET<br />
Mazllum SANEJA.......................................... 101<br />
LUTJE<br />
E SHKRUAR NATËN<br />
LUTJA E NETËVE TË PAGJUMË<br />
VETËM FILLIKAT<br />
Una Lóa / Una B SIGURÐARDÓTTIR.............. 105<br />
KAUBOJI DHE BUSHTRA E TIJ E ZEZË<br />
I, II DHE III<br />
Thór STEFÁNSSON....................................... 109<br />
IV<br />
Agron TUFA.................................................. 113<br />
THARANTHULL<br />
TABERNAKULL<br />
ELEGJI PËR DRITËN<br />
ZOTI I HISTORISË<br />
NJERIU KUR ND’RRON JETË…<br />
Athanase VANTCHEV DE THRACY................. 119<br />
DHEMBSHURI<br />
FJALË KALTËRSIE<br />
HYR DHE NDIZE DRITËN<br />
TRI PSHERËTIMA<br />
Ndue UKAJ................................................... 123<br />
GODO NUK VJEN
SHTEGTARI<br />
DALLGËT E KOHËS...<br />
Alisa VELAJ................................................... 127<br />
RRËFENJË PELEGRINËSH<br />
ABSTRAKSION<br />
TË MBUSHESH ME TY<br />
Burhanedin XHEMAILI................................... 129<br />
FJALA E URTË SHQIPE<br />
HIQNI PRANGAT E PËRDITSHMËRISË<br />
KËNGA E ZOGJVE TË HARLISUR...<br />
NJË DITË...
Boton<br />
Manifestimi Letrar Ndërkombëtar<br />
<strong>“Ditët</strong> e <strong>Naimit”</strong><br />
Tetovë<br />
Drejtor<br />
Shaip EMËRLLAHU<br />
Lektor<br />
Ekrem AJRULI<br />
www.ditetenaimit.org<br />
Botimin e ndihmoi<br />
Ministria e Kulturës e R. Maqedonisë<br />
U shtyp më vitin <strong>2010</strong>, në shtypshkronjën<br />
“ArbëriaDesign“, Tetovë.<br />
CIP - Katalogizimi në publikim<br />
Biblioteka popullore dhe universitare ‘Sveti Klimen Ohridski’,<br />
Shkup<br />
KËNGA E DETIT / (Përgatiti: Shaip Emërllahu; përktheu: Silke<br />
Liria Blumbach);<br />
Manifestimi Letrar Ndërkombëtar ’<strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong>’, - Tetovë,<br />
<strong>2010</strong>; 124 f.; ilustr. 20cm.- (Biblioteka ‘Meridiane poetike’)<br />
ISBN 978-608-65084-2-5<br />
Emërllahu, Shaip<br />
COBISS.MK – ID 84928778