01.07.2013 Views

Antologjia 2010 - “Ditët e Naimit” DITËT E NAIMIT

Antologjia 2010 - “Ditët e Naimit” DITËT E NAIMIT

Antologjia 2010 - “Ditët e Naimit” DITËT E NAIMIT

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Festivali Ndërkombëtar i Poezisë<br />

<strong>“Ditët</strong> e <strong>Naimit”</strong>


Biblioteka<br />

MERIDIANE POETIKE<br />

Përgatiti<br />

Shaip EMËRLLAHU<br />

Këshilli botues<br />

Ymer ÇIRAKU<br />

Agron TUFA<br />

Ndue UKAJ<br />

Craig CZURI<br />

Mazllum SANEJA<br />

Niels HAV<br />

Përktheu<br />

Silke Liria BLUMBACH<br />

Ballina<br />

Agim RAMADANI<br />

Ilustrimet<br />

Besmir TAHIRI<br />

www.ditetenaimit.org


Festivali Ndërkombëtar i Poezisë<br />

“<strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong>”<br />

Edicioni XIV<br />

KËNGA E DETIT<br />

Ditët e Naimit<br />

Tetovë, <strong>2010</strong>


DRITA E POEZISË<br />

Në ngrehinën e Qendrës Kulturore “Naim Frashëri“<br />

të Tetovës, tek hyn, kur kthen djathtas, ndesh derën<br />

e një zyre, ku bie në sy mbishkrimi: Ditët e Naimit.<br />

Brenda kësaj zyre modeste, ngulur në tryezë, përballë<br />

ekranit të kompjuterit, takon Shaip Emërllahun,<br />

poet, dhe njëherazi Drejtor i Festivalit Ndërkombëtar<br />

të Poezisë Ditët e Naimit. Është festival i ideuar dhe<br />

drejtuar prej tij, deri tani për 14 vjet radhazi. Pa<br />

mëdyshje, mund të thuhet se, ky aktivitet ka marrë<br />

dimensionin e një institucioni të shquar kulturor, i<br />

pa konkurruar gjer më sot në hapësirat kulturore<br />

shqiptare, aktivitet ky, ku takohen jo thjesht poetët e<br />

vendeve të ndryshme të botës, por para së gjithash,<br />

kulturat e popujve, si dëshmi komunikimi, njohjeje e<br />

stime reciproke.<br />

Qiriri profetik i Naimit, kjo ikonë drite e shenjtëruar,<br />

stampuar kryeherazi dhe në logon e aktivitetit, simbolizon<br />

qartazi dritën që arrin të përcjellë Poezia e<br />

vërtetë, e ardhur prej të gjitha kohërave e të gjitha<br />

gjuhët. Në këtë dritë, janë blatimet, hiret dhe flijimet<br />

më të thekshme e më sublime, që përcjell çdo gjuhë<br />

me pasuritë e veta të papërsëritshme. Ashtu si e<br />

ka shprehur Joseph Brodsky në fjalën e tij gjatë ceremonisë<br />

së dorëzimit të çmimit Nobel: të shkruarit<br />

e poezisë nuk është tjetër veçse në thelb rënie e po-<br />

5 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


6 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

etit në varësi të gjuhës, si të thuash, rënie vullnetare<br />

në vargonjtë e saj. Dhe po të kemi parasysh atë që<br />

thoshte Hajdegeri se, gjuha është streha e qenies,<br />

atëherë merret me mend se çfarë shtresimesh pafund<br />

– qytetërimesh e përjetime brezash - janë të<br />

depozituara aty. Dhe poeti, është ai eksploratori i<br />

dalldisur që mrekullohet pas gjurmimit të tyre. T’i<br />

gjesh e t`i gjallërosh në poezi ato shtresa, apo grimca<br />

të tejçmuara, do të thotë t`i bësh që ato të dalin<br />

përfundimisht nga përgjumja e errësira, të rrezatojnë<br />

kështu kumte të llojllojshme, pra, të bëhen dritë.<br />

Drita e poezisë ka të atillë pushtet e fatësi të sofistikuar<br />

sa bën që edhe dhimbja, trishtimi, ndarja, …<br />

të ndrijnë në errësirë…, siç shkruan poetja polake E.<br />

Lipske, fituese e çmimit letrar ‘Naim Frashëri’ në<br />

këtë edicion.<br />

Festivale si ky i organizuar në Tetovë, kanë domethënie<br />

e rrezatim pa skaj. Kjo për arsye se, këtu,<br />

kanë marrë pjesë poetë nga hapësira mbarëshqiptare<br />

si: I.Kadare, F. Arapi, A, Podrime, D. Mehmeti.<br />

Xh. Spahiu, A.Tufa, B.Çapriqi…, por dhe të tjerë nga<br />

Gjermania, Franca, Britania e Madhe, Danimarka,<br />

SHBA, Kanada, India, Paraguaj, Rumania, Italia,<br />

Koreja e Jugut, India, Japonia, Izraeli, Tunizia etj.<br />

Kësisoj, ky festival ka përcjellë natyrshëm dhe jehonën<br />

e poezisë e të kulturës shqiptare në këto vende,<br />

në të katër anët e rruzullit. Përveç kësaj, me të gjitha<br />

antologjitë e botuara poetike të krijuesve pjesëmarrës,<br />

me cikle poezish dhe informacione kritike, është<br />

krijuar një bibliotekë e vyer dhe serioze, ku mund të<br />

hetohen tendencat dhe rrugëtimet estetike të poezisë<br />

së sotme botërore.<br />

Nisur nga sfidat e vështirësitë, drejtori i këtij festivali,<br />

në valën e punëve të shumta e tensionante, i<br />

shkon në mendje gjatë çdo edicioni se ky do të jetë<br />

doemos i fundit për të. Por është edicioni i 14-të e ai<br />

vazhdon të mendojë e të punojë për të, me po atë<br />

ritëm dhe ngazëllim si me të parin. Kjo mosbindje e<br />

vetvetes, me sa duket ka lidhje me një lloj varësie të<br />

krijuar mes tij e këtij festivali, tashmë historik, e ngjajshme<br />

kjo me varësinë e sipërpërmendur të Poetit<br />

me gjuhën, me ligjërimin poetik.<br />

Prof. Dr. Ymer ÇIRAKU<br />

30. 09. <strong>2010</strong>


Fitues i çmimit letrar “Naim Frashëri”<br />

Eva LIPSKA (Poloni)


Eva LIPSKA<br />

(POLONI)<br />

Eva Lipska është poetja më e shquar<br />

e letërsisë bashkëkohore polake në<br />

botë krahas nobelistes polake, Visllava<br />

Shimborska. U lind më 1945<br />

në Krakov. Poete, romanciere, fejtoniste,<br />

historiane e artit dhe redaktore.<br />

Në Universitetin e famshëm të<br />

Jagiellonëve në Krakov kreu filozofinë<br />

dhe historinë e arteve.<br />

Debutoi më 1961 në gazetën e Krakovit “Gazeta Krakowska”,<br />

pastaj në „Życie literackie”, „Dziennik Polski” etj., ku botoi krijimet<br />

e para poetike (1964). Më 1968 u bë anëtare e Lidhjes së<br />

Shkrimtarëve të Polonisë. Në vitet 1970-1980) punoi si redaktore<br />

e artit dhe kulturës në Shtëpinë Botuese “Wydawnictwo Literackie”<br />

në Krakov. Në vitet 1975-1976 ishte bursiste e “International<br />

Writing Program” në Iowa City në SHBA. Më 1978 u bë anëtare<br />

e PEN Club –it të Polonisë dhe më 1991 anëtare e PEN Club-it<br />

të Austrisë.<br />

Më 1983 qëndroi në Berlin Perëndimor si bursiste e Deutscher<br />

Adademischer Austauschdienst. Më 1989 u bë anëtare – themeluese<br />

e Shoqatës së Shkrimtarëve të Polonisë. Që nga viti 1991<br />

– 2002 punoi si drejtoreshë në Institutin e Kulturës Polake pranë<br />

Ambasadës së Polonisë në Vjenë të Austrisë. Sot jeton dhe krijon<br />

në mes të Krakovit dhe Vjenës. Laureate e shumë çmimeve prestigjioze<br />

në Poloni dhe në botën e jashtme.<br />

Eva Lipska është laureate e shumë shpërblimeve kombëtare në<br />

vend si ai me emrin “Andrzej Bursa” (Krakov,1971), “Koscielski”<br />

(Gjenevë,1978), të Fondacionit POLCUL (Australi,1988), të PEN<br />

Club-it të Polonisë nga Fondacioni i Buchnerit(Varshavë,1992),<br />

të Fondacionit “A. Jurzykowski” (Nju-Jork, 1993), të Qytetit<br />

te Krakovit si anëtare e Nderit (Krakov,1995), çmimin pres-


10 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

tigjioz për librin me poezi “Dyqanet zoologjike”<br />

(Krakov,2001), çmimin e revistës së njohur letrare<br />

“Odra”(Vrocllav,2004).<br />

Ajo është fituese e shpërblimit letrar “NIKE” 2004<br />

për librin më të mirë të vitit (2004) “Unë”, libër i<br />

përkthyer edhe ne gjuhën shqipe nga poeti dhe<br />

përkthyesi Mazllum Saneja.<br />

Eva Lipska është një nga emrat më të mëdhenj në<br />

poezinë evropiane. E përkthyer në shumë gjuhë të<br />

botës dhe e prezantuar me vëllime të veçanta poetike<br />

në SHBA, Angli, Francë, Gjermani, Itali, Austri,<br />

Spanjë, Portugali, Kataloni, Danimarkë, Suedi,<br />

Norvegji, Finlandë, Rusi, Ukrainë, Hungari, Rumani,<br />

Bullgari, Izrael, Kroaci, Serbi, Kosovë etj.<br />

Deri më tani shkroi dhe botoi më se 25 libra me<br />

përmbajtje poetike dhe dramatike. Në mes tjerash<br />

botoi këto libra me poezi:<br />

“Poezi”(1967), “Vëllimi i parë i poezive”(1969),<br />

“Vëllimi i dytë i poezive”(1970), “Vëllimi i tretë i<br />

poezive”(1972), “Vëllimi i katërt i poezive”(1974),<br />

“Vëllimi i pestë i poezive”(1978), “Vdekja e gjallë”(1079),<br />

“Nuk bëhet fjalë për vdekjen po për kordelen e<br />

bardhë” (1982), “Gardëroba e errësirës” (1985),<br />

“Zona e stacionit të kufizuar” (1990),<br />

“Pushimet e mizantropit” (1993), “Bursistët e kohës”<br />

(1994), “Njerëzit fillestarë” (1996,1999,2001), “Dyqanet<br />

zoologjike” (2002), “Kujdes, shkallët” (2002),<br />

“Sekwens” (2003), “Unë” (2003), “Poezi për këngë”<br />

(2004), “Diku gjetiu” (2005), “E çara” (2006), “Portokalli<br />

i Newtonit” (2007), “Kohë të tilla” (2009) etj.<br />

ASGJË NUK ËSHTË E SIGURT<br />

Mund të bëhesh i çmendur<br />

Valutën e çmendurisë mund ta këmbesh me gjeniun<br />

Asgjë nuk është e sigurt<br />

Prej dhjetë dëshmitarëve<br />

Të pranishëm në sallë<br />

I njëmbëdhjeti dëshmon<br />

Se është fajtor<br />

Mund ta sjellin në valixhe popullin<br />

Mund ta dashurosh nga frika


Apo nga dashuria<br />

Mund të kultivosh zarzavate<br />

Të cilat të helmojnë<br />

Koleksioni i armëve tua<br />

Mund të të qëllojë<br />

Ndoshta e nesërmja vjen fatlume<br />

Ndonëse do të jetë e martë<br />

Asgjë nuk është e sigurt<br />

Kanceri në indin tim<br />

Madje nuk është i sigurt<br />

NJOFTIM<br />

Zotat e gjithë botës bashkohuni!<br />

Themeloni një parti mbi zemrën e përbashkët<br />

dhe mëlçinë<br />

Lironi shpërndarësin e qumështit<br />

I cili në orën pesë të mëngjesit<br />

Davarit mjegullën e mëngjesit<br />

Dhe këndon këngë për lirinë<br />

TESTAMENTI<br />

Pas vdekjes së Zotit<br />

Hapim testamentin<br />

Që të marrim vesh<br />

Se kujt i përket bota<br />

Dhe<br />

Ajo kurthë e madhe<br />

Për njerëz<br />

MËSOHU ME VDEKJEN<br />

Mësohu me vdekjen. Përmendsh<br />

Sipas ortografisë<br />

Të shprehjeve të të vdekurve<br />

Shkruaj gjithsej<br />

Si republika apo gojë-luani<br />

11 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


12 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Mos e ndaj<br />

Ndërmjet të vdekurve<br />

Je i zgjedhuri i perëndive<br />

Mësohu herët me vdekjen<br />

Dashuria ndaj atdheut<br />

Po ashtu është vdekjeprurëse<br />

Mësohu me vdekjen<br />

Në dashuri<br />

Mësohu me vdekjen jo vetëm<br />

Për humbjen e kohës<br />

Koha është vetëvrasëse<br />

Dhe orë të tëra varet në drunj.<br />

Pyete vetveten<br />

Pyete drejtpërdrejt<br />

DY LETRA<br />

Ti shkon në San Francisko<br />

Unë vdes<br />

Greva Vestern Lines sa filloi<br />

Ndërkohë shtrihem në dhomë e gazetën lexoj<br />

Mora letër prej Zet.<br />

Jam një mijë kilometra larg vendit<br />

Në spitalin më të mirë të botës<br />

Mjekët shtrijnë duart<br />

Në kotësinë e ëmbël.<br />

Zet shkruan se si bota po merr fund<br />

Dërgomë poezitë e reja<br />

Më pëlqeu shumë kafeja Maxvell House<br />

Ti shkon në San Francisko<br />

Në mua rrjedhin retë<br />

Sigurisht nuk e mbarojmë këtë bisedë.<br />

Letrat tona kanë përshkuar<br />

Diku në mes të Evropës<br />

Përqeshet me ne hapësira


Ndreq në varrin tënd<br />

Dredhkën e thyer<br />

Me jakën e zhubravitur prej gëzofi<br />

Mbërthej qafën.<br />

NJË GJERMAN I RI NË TAKIMIN LETRAR<br />

Quhem Albrecht Durer<br />

Po unë nuk jam piktor<br />

Nuk shkrova librin mbi fortifikimin e kështjellave<br />

As mbi proporcionet njerëzore<br />

13 tipa meshkuj 13 tipa femra<br />

Banoj në qytezën Marburg në Augustinergasse<br />

Fantazma e Gottfried Bennit tani këtu shet sallame<br />

I përkas partisë së të gjelbërve Kam 35 vjet<br />

Shkova në Osviencim<br />

Me briskun e konservave<br />

Shfletova të kaluarën<br />

Nuk dëshiroj të anuloj historinë<br />

Ndonëse jam jurist<br />

Nuk dëshiroj të jem gjithnjë fajtor<br />

Se jam Gjerman<br />

Nganjëherë ëndërroj depo të mbeturinave të metaleve<br />

Parmakët mbi humnera<br />

Kam parë së afërmi komunizmin<br />

Yje të kuq në qiellin e mykur<br />

Në drurë në vend të gjetheve<br />

Janë tundur pallto bojë hiri<br />

Stërvita pëllumba paqe<br />

A thua mendoni se njerëzimi është i çmendur<br />

Sepse të çmendurit janë të pakuptueshëm<br />

SYRI I PETRITIT<br />

Përjetova 75 vjet<br />

Dhe mbaj mend vetëm një çast<br />

Në qytezën Vejer de la Frontera<br />

Gjatë së cilës asgjë nuk ka ndodhur<br />

Përveç jetës<br />

Lexova mijëra libra<br />

Dhe mbajta mend vetëm një mendim:<br />

“Këtu pyes a thua mos është një marrëzi<br />

nga frika para vdekjes të vdesësh?”<br />

Admirova piktorët e mëdhenj<br />

13 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


14 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Dhe para syve kortezhi i varrimit përplot tym<br />

Në tapetën e zbehtë të qiellit<br />

U fashitën orkestrat e mëdha<br />

Nga ora jo hermetike<br />

Ikën koha<br />

Gjithnjë më shpesh kridhem në mendime<br />

mbi asgjënë<br />

Në restorantin e zbrazët<br />

Kamerieri ma sjell<br />

Syrin e petritit.<br />

BURSISTËT E KOHËS<br />

Bursisët e tatueshëm të kohës<br />

Kryengritësit e fshehur në vullkanet e shuara<br />

Të filozofisë.<br />

Duke rendur nëpër shkallë kundër zjarrit<br />

Në rrafshina të bardha të letrës.<br />

Zotërinj të zgjedhur duke u zvarritur me vete<br />

Heronj të zëshëm plot britma:<br />

Vrasës të vajzave të mitura. Eksbicioniste.<br />

Nimfomanka. Dashnorë të braktisur.<br />

Romane të shkruara<br />

Me pseudonim psikik<br />

Edukatori Torless. Jozef K. Leopold Bloom.<br />

Të gjithë jemi të ngjashëm njëri me tjetrin<br />

Dhe dukemi si aksione të rëna<br />

Apo telegrami vdekjeprurës<br />

ERICSSON, BIRI IM<br />

Sëmuremi në fund të shekullit.<br />

Na shpëtojnë akoma vargmalet e antibiotikëve<br />

Të degëzuara me barin metalik.<br />

Luginat rriten me rrëmujë.<br />

Unë të flas diç ty<br />

Juve. Askujt.<br />

Rrëfen përmes telefonit<br />

Dashurinë tënde ndaj meje<br />

Gjithnjë më zhurmshëm na rrethon<br />

Përreth<br />

Përroi<br />

E lidhim në rrjet<br />

Fëmijën tonë të mrekullueshëm


Ericsson, biri im<br />

Lutju satelitit<br />

Po çfarë mund të bësh më shumë<br />

Gjatë transitit të shkurtër<br />

Nëpër planete. Rrafshuar me tokën.<br />

KLITHMA E MODËS<br />

Vdesim gjithnjë më bukur<br />

Në koleksionin e Gianno Versace<br />

Eleganca është fidanishte e estetikës<br />

Vrapojmë pas kishave të modës<br />

Duke besuar se e portokallta na shkon për fytyrë.<br />

Më puth në dhomën e provës<br />

Shiko, në të blertë thjesht disfata e Romës<br />

Zgjidhim rebuse të arketipave tona.<br />

I ndërrojmë beretat në gjuhë të huaja.<br />

Në mbrëmje na ftojnë<br />

Në vernisazhin e Gjyqit të Fundit<br />

Hyjmë pa bileta.<br />

Sot hyrja është e vdekur.<br />

KALVIN<br />

I hollë. I druajtur.<br />

Ëndërr e shkurtër. Dhembje koke.<br />

Frikësohet.<br />

Jetoi në kohën e turizmit të krimit<br />

Lista e të dyshimtëve. Arrestime.Ekzekutime.<br />

Për zjarrvënësit kohë të mira. Gjatë procesionit<br />

Në gjashtë vende të përsiatjeve<br />

Turre drush për të dënuarit.<br />

Bulevarde të pafundme të tradhtisë.<br />

Viti 1535. Në Paris.<br />

Hollësisht ia bastisën dhomën.<br />

15 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


16 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Dokumentet ia konfiskuan. Korrespondencën<br />

Është autor i traktatit mbi ëndrrën e shpirtit.<br />

Në katolikët vërehet paturpësia e djallit<br />

Dhe murtaja. Fatkeqësia e urisë.<br />

Viti 1541. Kthimi ne Gjenevë.<br />

Provokime të ndërsjella.<br />

Urrejtje fanatike.<br />

Terror i llahtarshëm në rrugë.<br />

Nuk e shpëton dot religjioni.<br />

Vizioni utopist i përjetësisë.<br />

Dobësohet.<br />

Gjithnjë më shumë dobësohet.<br />

Peizazh i thatë. Rrëkezë e kuqe e dritës<br />

Jehonë e së keqes.<br />

Dobësohet.<br />

Gjithnjë më shumë dobësohet.<br />

Vdes<br />

I shndërruar në mëkat.<br />

KËTU<br />

Këtu humbi jetën gruaja ime.<br />

Këtu lindi Kerubini.<br />

Këtu e vranë Kerubinin.<br />

Këtu pres në asgjë më shumë<br />

Këtu bora e shkrirë.<br />

Këtu gjuha e Goethes hi dhe pluhur<br />

Këtu askush nuk kthehet kur jeta vazhdon.<br />

Këtu koha dhe fati<br />

Lidhur me zinxhir.<br />

Faleminderit, mandarina nuk ha


SHTYPE ENTER<br />

Në jetë të jetëve Enter<br />

(nga shtypi)<br />

Krematori më modern në Evropë<br />

Berlin Treptow. Arkadia e përzishme.<br />

Rradhitja kompjuterike me krepin e zbehtë të bebëzës<br />

Rrjeti i qetësisë. Vetëm fëshfërima e gjetheve artificiale.<br />

Përtej varri Pentium<br />

Kujtesa e pavdekshme.<br />

Koincidenca e dy ditëve në një ditë.<br />

Për të vdekurit berberi. Ndërhyrjet kozmetike.<br />

Laboratori fotografik. Ngjyra e zezë e ngrohtë.<br />

Rojet e anitvirusit në çdo kat.<br />

Prapa dritares përmbajtje e rrëmbyeshme.<br />

Në diskun e fortë arkivole etui<br />

Gjendemi në indeksin e emrave.<br />

Një bulëz uji në skaj të buzëve.<br />

Lagështirë e dashurisë së vdekur.<br />

Kemi qenë të dashuruar atëbotë kur kjo ka ndodhur.<br />

Tashmë vetëm pliku i lidhur me qiellin.<br />

Baza e mbyllur e të dhënave.<br />

Nga oxhaku reja e shkretë.<br />

A thua dëshiron me siguri<br />

Të fillosh operacionin e anulimit ?<br />

Shtype Enter<br />

DYQANET ZOOLOGJIKE<br />

Dyqanet zoologjike<br />

Kamp i internimit<br />

I fëmijërisë sime.<br />

17 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


18 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Derra Indie. Papagaj. Kanarina.<br />

Aroma e neveritshme e skllavërisë.<br />

Tallashe ngjarjesh.<br />

Në shtëpi pështyj depresionin<br />

Macja e Antigonës nuk u duk më<br />

Çark minjsh që poshtë Verdunit<br />

Dhe pastaj vazhdimi deri në Auschwitz<br />

Nuk dita si do të mbaroj<br />

Kur u paraqita<br />

Për vullnetar.<br />

ASKUSH<br />

Pajtohem me këtë peizazh<br />

Që nuk ekziston.<br />

Babai mban në duar violinën<br />

Fëmijët i lëpijnë tingujt.<br />

Rryma ajri<br />

Tundin petalet e trëndafilit.<br />

Pastaj lufta. Humbasim nga sytë.<br />

Në mendime të tëra fshihen fjalët.<br />

Dhoma e zbrazët<br />

E vendosur në errësirë<br />

Të ndërtesës.<br />

Të lutem lëre lajmin<br />

Thotë askushi.<br />

QYTEZA BOTA<br />

Gjithnjë më vështirë është t’i mbledhësh në tryezë<br />

Tashmë hera e tretë bie gongu. Supa me panxhar<br />

zë të ftohet.<br />

Më të përpiktë janë të vdekurit<br />

Pastaj fëmijët që pyesin a ka ëmbëlsira. E ne ?<br />

Parkuam kujtesën<br />

Në vendin e palejueshëm


Dhe tani presim në ardhjen e orëndreqësit.<br />

Policin e pensionuar<br />

Në qytezën tonë Bota.<br />

KRAKOVI<br />

Çfarë di për vendin tim?<br />

Re e paaftë<br />

Më vjen rrotull<br />

Kur kaloj kufirin<br />

Dhe ndez radion në automobil.<br />

Fashistin djathtist e merr malli për Hitlerin<br />

Lutja mëkatare në listën e hiteve.<br />

Admiroj peshqirin e fushës.<br />

Tipare semite të maleve.<br />

Jeta e rëndomtë e qytezave.<br />

Veti shprese të perëndimit të diellit.<br />

Çfarë di për vendin tim?<br />

Valëvisin kambanat<br />

dhe alarmojnë.<br />

Vjen rrotull mbrëmja<br />

Kur arrij në qytet.<br />

Në qytetin<br />

Për të cilin më merr malli<br />

Derisa miqtë e mi më thonë:<br />

Në lumturi është lumturia<br />

Dhe këtu mund të jetosh.<br />

PLACEBO<br />

Ajo thotë se kjo është jeta<br />

Ai thotë se ky është placebo<br />

Dhe ngatërron goditjet e qukapikut<br />

Me goditjet e zemrës<br />

Sepse nuk e dashuroi tërthorazi<br />

Po me tërë mendimin<br />

I takonte sektit të fjalëve të tij<br />

Deri në orët ilegale<br />

Shërbime të veçanta ushqenin pellgje<br />

19 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


20 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Atëbotë kur lundruan me barkë<br />

Kur vdiqën:<br />

Ajo tha se kjo është vdekja<br />

Ai tha se ky është internimi<br />

LLAFAZANIA E BOTËS<br />

Në llafazaninë e madhe të botës<br />

Jam vetëm një pëshpëritje e mbytur<br />

Në fortissimo akustike.<br />

Qyteza qytete vende<br />

Bëjnë zhurmë<br />

Kur afrohem në kufijtë e tyre.<br />

Makina kositëse e barit<br />

Primadona e operetës<br />

E oborrit tonë<br />

Prish qetësinë e mëngjesit<br />

Me një libretto të keq.<br />

Mediokritete të zëshme përreth.<br />

Zëra të ngritur lart.<br />

Forca plot britma të stadiumeve.<br />

Britma çjerrëse politike.<br />

Madje sekonda e dashurisë<br />

Shkëputet nga klithma.<br />

Dhe britmat bëhen.<br />

edhe më të zëshme.<br />

Më të zëshme.<br />

Deri në çastin kur qetësia e vdekur godet<br />

Me tonin e vet të ngritur.<br />

Historia si gjithnjë<br />

I jep publicitet<br />

Që të fashit<br />

Thirrjet e dikujt për ndihmë.


DIKU GJETIU<br />

Dëshiroj të jetoj Diku Gjetiu<br />

Në qyteza të zbukuruara me dorë.<br />

Të takohem me ata<br />

Të cilët nuk vijnë në botë.<br />

Më në fund do të ishim të vetmuar të lumtur.<br />

Dhe asnjë stacion nuk do të na priste.<br />

Asnjë ardhje. Asnjë vajtje.<br />

Ikën koha në muze.<br />

Asnjë luftë nuk do ta bëjnë për ne<br />

Asnjë njeri. Asnjë ushtri. Asnjë armë.<br />

Vdekja në dehje. Gjithë gaz<br />

Në bibliotekë kohë e pafund.<br />

Dashuria. Kapitull i papërqendruar.<br />

Që do të na kthente me pëshpëritje kartat në<br />

zemra.<br />

(Zgjodhi dhe përktheu nga polonishtja:<br />

MAZLLUM SANEJA)<br />

21 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


Sadik BEJKO<br />

(SHQIPËRI)<br />

Sadik Bejko u lind me 20 shkurt 1944,<br />

në Tepelenë. Ka kryer Gjuhën dhe<br />

letërsinë shqipe në Universitetin e Tiranës.<br />

Ka gradën shkencore doktor. Punon<br />

pedagog në Universitetin e Tiranës.<br />

Ka botuar librat ‘Rrënjët’, poezi, 1972,<br />

‘Ku e ka folenë bilbili’, poezi,1981, ‘Si<br />

vdes gruri’, poezi, 1994, ‘Letër Hamurabit’,<br />

poezi, 1997. ‘Somnambul’, poemë,<br />

me përkthim anglisht, 2002,’Lulekumbulla’,<br />

poezi nga Konfuci, përkthim, 2002, Uegen, ‘Kërkoj<br />

shtëpinë time’, ‘Paqe e përgjakur’, dramë, më1985, 1988, Rrënjët<br />

(ribotim), Psalm për atin, 2003, Perëndim me pak natë, poezi<br />

të zgjedhura, 2004, Fytyrë e panjohur, poezi, 2005. ‘Përtej një<br />

apokalipsi, (monografi)’, ‘Qytetërime të mëdha’, ‘ Vilsoni dhe<br />

Genci’ ‘Disidentët e rremë’ Vilson Blloshmi, Vepra në dy vëllime,<br />

përgatiti për botim, parathënie Genc Leka, Vepra, parathënie.<br />

Ka botuar artikuj shkencorë në revista të specalizuara, përveç<br />

atyre publicistikë.<br />

Krijimtaria letrare e tij është vlerësuar me çmime dhe është botuar<br />

nëpër antologji të ndryshme.<br />

LETËR HAMURABIT<br />

NGA MURGARI I SHPELLËS ARAM<br />

Imzot Hamurab, mua plakun e përvojtur<br />

Pse më nxore nga shpella ime,<br />

Nga budallallëku im pse më nxore ?<br />

Nën dritat e shandanëve me arin e gjithë botës<br />

Shkruaj sot rreshtin e fundit në kode.<br />

Jam shpella ime e përvojtur, imzot,<br />

Eshtrore, e gurtë. Më mjafton pak dritë,<br />

Ha tullat e librave, i brej si brejtësit,<br />

Më mjafton pak ujë,<br />

Pak vaj për kandilin, pak bukë.<br />

Më mjafton plasa e mekur e diellit në mur<br />

Thinjat e mia i trembin gjeneralët e tu<br />

Dhe këshilltarët e tu të urtë.<br />

Uji është drita e eshtrave të mia të thara.<br />

Ç’me duhen amfiteatrot, hipodromet,<br />

Stadiumet e vlugut lumë, djersë e gjak ?<br />

Imzot Hamurab, nuk e mbaj dot shpatën,


24 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Lavirhanet e tregut të valleve<br />

Për gjakun tim të pakët<br />

Nuk ngrenë dot rrjeta as lak.<br />

Pse më torturon, zoti im, me sjellje të kësaj bote ?<br />

Njerëzit këtu janë me nga një bodrum të zi<br />

Me nga një hambar terri mbi shpine dhe tru.<br />

Kur bien nga shpellat në bodrumin e vetes<br />

Për ta s’ka nënë, mik të dashur,<br />

Janë më të fortë se një gur,<br />

Me të thatë se një dru.<br />

Në atë bodrum ata shkyhen egër mes veti.<br />

Ti po vë për të ligje dhe kode, imzot<br />

Ata duan dhëmbët e qenit, shkopin e lakun e xhelatit<br />

Imzot Hamurab, ata s’i ndreq që nuk i ndreq dot.<br />

T’i hartova ligjet, merri kodet e tua,<br />

Për mua zoti im me ligjin e tij të pamort.<br />

Imzot Hamurab, më i madh se qytetet e muret<br />

Te shpella ku kthehem, le të mbulohem me pluhur.<br />

Në hipodromet, stadiumet, lavirhanet e tua<br />

Nga bodrumet e zinj të njerëzve<br />

U derdhtë më pak gjak e lot i purpurt.<br />

NË KAÇUBËN E BRENGËS<br />

Bëj udha pa truall nën këmbë<br />

Udhë ajri me humbime nga brenda<br />

Një korridor pa mure e dyer<br />

Ngjitur këmbët në baltë ardhur nga hëna.<br />

Thur gjyshen në leckat e mbrëmjes<br />

Në thilenë e mbrëmjes thur brengë.<br />

Me gjak kafshimesh<br />

Në degë dimri skuq kokrra të reja në shegë.<br />

Ende jam i fortë.<br />

Një shelg i butë<br />

Thinjash moshe vë mbi natën si hënë<br />

Nga bregu i korrur marr milingona kokrrash<br />

Në kaçubën e brengës ushqej gushëkuq e mëllenjë.<br />

Në pikamë mëllënje si kokrra shege në shi<br />

Ndërtoj një thurimë gjumi.


Me lëkurë të rjepur bari<br />

Në thilenë e mbrëmjes thur hënë<br />

Mbi brengë të gjalli.<br />

Bëj udhë pa truall nën këmbë.<br />

Ç’MBETI PA THËNË PËR DËSHMORËT<br />

Po ç’mbeti pa thënë për dëshmorët ?<br />

Unë, vera, jubileu dhe shefat që donin heroizma…<br />

Jetët si ca dyer gjaku tek të cilat u ndala<br />

U afrova mbi ca përrenj gjaku që kurrë s’i pashë<br />

Humbur e shterrur njëzet e pesë vjet të shkuara.<br />

Gjak i mpiksur, kyç i ndryshkur<br />

I flakur të mos gjendet më kurrë,<br />

Dhe unë vërtitur nëpër dhomat e gjakut tim<br />

Shkruara për ata…<br />

Çelësat ishin humbur në tokë me jetët e tyre,<br />

Me sekretet e tyre që morën nën dhe.<br />

Mistere që kurrë dhe askush s’i pa ndonjëherë<br />

As nëna që i lindi, as e dashura që u rrufiti buzët,<br />

As shoku që ndau përgjysmë cigaren<br />

Të mos i gjente më kurrë.<br />

Gjak i fshehur, jetë e vdekur, tokë e mbyllur…<br />

…dhe unë me një laps në dorë fantazme<br />

Dhe shefat që donin albume rozë.<br />

Po ç’mbeti pa thënë për dëshmorët :<br />

-…hëngra rrush atë ditë<br />

gjaku i tij më ishte varur në gjoks e në shpatull<br />

Mpiksur kokrra-kokrra si xhamadan leshi të kuq<br />

Opingat më ishin mbushur me ugar.<br />

Por shefat donin heroizma, fjalime,<br />

Albume me të kuqe boje dhe jo gjaku.<br />

Nëna më nxori një letër të verdhë, një tufë flokësh<br />

Bah, këto nuk ishin histori, heroizma.<br />

HIJA E DHELPRËS SË KUQE<br />

Një frikë përherë përtej e pranë nesh<br />

Ngjitur shtëpive të fillon dheu në skaj<br />

Dredh ajrin, dredhëz në mushkëri e në tru :<br />

25 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


26 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Vjen gogoli në xham<br />

Katallani zemërohet e na bluan, thërrmon<br />

Ha njerëz e shtëpi, hekur, mur e dru.<br />

Herët botën popullojmë me hije :<br />

Natën nën shtrat përgjon një merimangë,<br />

Mbas dere pret një njeri i zi me çomagë<br />

Një fushë me skelete të padukshëm çohen<br />

Sa dëgjojmë një drung-drang.<br />

Tmerri im i hershëm, një dhelpër e kuqe<br />

Përherë te muri i shtëpisë ngjitur në vresht<br />

Me gojë, me sy, me bisht, me gjarpërimet<br />

Mashtruese :<br />

Është aty, ndaj hesht, hesht.<br />

Sikur një ditë ta zbonim nga bota frikën<br />

Ditën tjetër do ta thërrisnim sërish:<br />

Me frikë dhelpërojmë veten<br />

Dhelpërojmë të tjerët dyfish.<br />

Fantazma e dhelprës së kuqe<br />

Ende te vreshti i fëmijërisë<br />

Dhe ende s’e pashë asnjëherë<br />

Çarqet e ashpër për të më kapin vetëm mua<br />

Mbi tokë merr ajo për gjurmët dy gisht erë.


LIRIA<br />

Këmbë xathur mbi ferrat<br />

një gunë e kuqë<br />

një tërkuzë e zezë çë pengon duart<br />

sytë çë përgjojnë mbatan<br />

më atej se mendimi.<br />

Gjunjët e statujave guri<br />

janë me xhumba 1 e gjak.<br />

Kimni besë<br />

kështu zë fill Liria!<br />

DIMRI I MËRGIMIT<br />

Mario BELLIZZI<br />

(ITALI)<br />

Mario Bellizzi u lind ne dimer ne Shen<br />

Vasil, ne Kalabri, nje katund arberesh qe<br />

gjendet i stisur mbi anit te mergimtarve<br />

qe mbi valat e Mesdheut, te lere vene<br />

ketej e andej ne Mesdheun tue kerkuar<br />

toka te bukura plot me sy qe enderrojne.<br />

Eshte ende mbi ata ani i bjerr deri me sot<br />

nga shekulli XV.<br />

Poeti vë çofa 2 të kuqe te dera e natës<br />

mbushin me puzëm 3 fjalësh<br />

vargjet e tij sa të rrinë shtuara në kohë.<br />

Po largësia është largësi<br />

një thikë e ehjur 4 çë shpon<br />

zëmrën e ëndërrave<br />

e e bën cikërrima 5 .<br />

Dimri i mërgimit bënë të thahet dega e trëndafilit<br />

dhe s’gjënden lule të tjera<br />

ndër trevat e trëmbësisë.<br />

Në lëmë kreshta pa grurë<br />

zogjtë s’kanë çë të bëjnë<br />

fjuturojnë të reksur 6 mbi retë.<br />

1 irna<br />

2 çufla<br />

3 niseshte<br />

4 mprehur<br />

5 copëza, grima<br />

6 trembur


28 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

DRAGOI DHE KUÇEDRA<br />

Orët e Liga natën venë tue gjetur djem<br />

sa t’i shitojnë me dhëmbët të ehjura 1<br />

misht të sirmë.<br />

Por nënat dhelpërisht<br />

ka mot e jetë në djep vënë një kopan<br />

dhe sapo dihet 2 me sy të zgardhulluar<br />

numërojnë gjithë ato vëra.<br />

Është e nevojshme të emërohet djali,<br />

thonë gratë, sepse ‘exheli’ ende s’është t’e ruajë<br />

ashtu e emnuen Plak, por është vetëm një emër i<br />

rremë,<br />

për të gënjyer Orat e zeza.<br />

Natën e tretë<br />

foshnjës t’i vijnë Tretat e Natës për t’i caktuar fatin.<br />

… Ndë këto vende çdo gjë është e ngatërryer 3<br />

të lindesh, të jetosh, të vdesësh,<br />

ende të përdoret emri …<br />

Megjithatë pranë do të gjëndet ngaherë<br />

një Vitore ose një Dragua i armatosur me shigjeta<br />

që lufton dhe fiton kundër Kuçedrës!<br />

NË PRAK<br />

Kush dolli në prak?<br />

Dolli vajza e rrethuar<br />

me nënd hënëza të zbehta.<br />

Për martëri lisat e zinj të dushkut<br />

atë natë me manastrofë 4 .<br />

Zëmra iu drodh në të ftohtët të borës.<br />

1 mprehtë<br />

2 gdhihet<br />

3 e ndërlikuar<br />

4 shtrëngatë


Naime BEQIRAJ<br />

(KOSOVË)<br />

Naime Beqiraj u lind në Pejë. Në Prishtinë<br />

i mbaroi studimet e letërsisë kurse në<br />

magjistraturë për publicistikë. Ka punuar<br />

në disa revista dhe gazeta shqiptare, si<br />

gazetare e redaktore. Tash është anëtare<br />

e Këshillit Drejtues të RTK-së. Ka botuar<br />

tri libra me poezi; “Mbi Siparunt” (1990),<br />

“Maket Kosove” (2000) dhe “Njomja e<br />

fikut” (2009). Është përfshirë në disa antologji<br />

të poezisë shqipe dhe në ato ndërkombëtare. Në <strong>“Ditët</strong> e<br />

<strong>Naimit”</strong> prezantohet për herë të tretë. Jeton e punon në Prishtinë.<br />

naime_b@hotmail.com<br />

MAMIT<br />

1.<br />

Ka gëzim kur shijohet<br />

Mirë buka e rruga<br />

Atëherë ku festë ka barku<br />

S herë t’u afrohesh<br />

Duke e ndier shijen<br />

Nga larg<br />

Sa të bukura na duken<br />

Edhe malet<br />

Kur mbretërojnë me rastësi<br />

Me zbritje të ngadaltë<br />

Bukës së vrugët<br />

E rrugës së bardhë<br />

Ato kanë ardhur<br />

Duke sjellë gëzim<br />

Sa herë u afrohemi<br />

Shenjtërojmë shijen<br />

E shpirtin<br />

2.<br />

Ndiem ngërç<br />

Kur mungon buka<br />

E rruga<br />

Kur sillen rishtas<br />

E nuk i ndiejmë<br />

Si dallime të dukshme<br />

Bukës<br />

E rrugës së drejtë


30 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

U kthehemi<br />

Sa herë na dhemb uria<br />

Dhe tundimi<br />

Viziton makthin tonë<br />

Pjesë të lëkurës<br />

Përsëri e përsëri<br />

Gjumin e mirë mëmë<br />

Ma trasove të vështirë Rrugën<br />

Ma dhe të lehtë Bukën<br />

E më mësove<br />

Se engjëjt nuk rijnë rrugës<br />

MOTRA E HELIOSIT<br />

Ajo mund të mos hynte lehtë<br />

Në përjetësi<br />

Edhe nëse gishtat do<br />

t’i pikonin ambroz<br />

Fjalë oborrtare<br />

I flakte si lajkat, më<br />

nuk mund ta shikosh<br />

Me bisht syri<br />

As me dhurata pa dashuri<br />

Se është motër<br />

Kupat e holla<br />

Si brishtësia e gishtave<br />

Perëndisht e dhembshme<br />

Motra e Heliosit<br />

Motra e Mikelit<br />

Motra e Agimit<br />

Motra e Besnikut<br />

Kush s’ia pa<br />

Delikatesën e së kaltrës së syrit<br />

Vëlla, ku i ke shokët<br />

E fal njërin, e fal tjetrin<br />

Por nuk harron<br />

Nuk i bën dot psikologji motrës<br />

së luftëtarit<br />

Se e ruan madhëhija pa idil<br />

Mos luani e bëni nishane,<br />

Përulje pa fre, llogari, fantazi


Nuk e ndëshkon vajtimi<br />

Hiri i Zotit e shkruan kurajën<br />

Është motra e luftëtarit të hershëm<br />

Që s’arriti të merrte gradë<br />

KAPROLLI<br />

Pylli i përshtatshëm<br />

Për gjahtarë pa lejë<br />

Je i vogël<br />

Kaprolli im<br />

Ti s’di të lutesh<br />

Që gjahtari të ndërrojë mendjen<br />

E të marrë rrugën majtas<br />

Mund të jesh bredhacak<br />

Edhe ndonjë javë<br />

Bashkë me kuptimin<br />

E ikjes<br />

Për ekzistencë<br />

A hidhërohesh<br />

Të të quaj<br />

Dre budalla<br />

Që e mendon të butë<br />

Armën e gjuetisë<br />

Pyjet po shtohen në pranverë<br />

E ti po rrallohesh<br />

Mos ngurro vogëlushi im<br />

T’ia heqësh mendjen tytës<br />

Jeto një ditë si skile<br />

Sa për të harruar se ka keqbërës<br />

Kuptimet për ty s’do të fashiten<br />

E në atlasin zoologjik<br />

Do të jetë ilustrimi<br />

Na ishte njëherë një kafshë e bukur<br />

Që quhej kaproll<br />

31 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


Shaip BEQIRI<br />

(KOSOVË)<br />

Shaip Beqiri u lind më 25 mars 1954<br />

në Gllamnik (Vendenisi i dikurshëm dhe<br />

i tashëm) të Llapit (Kosovë). Shkollën<br />

fillore e kreu në vendlindje dhe në Besianë,<br />

ku kreu edhe Gjimnazin. Studimet<br />

në Degën e Letërsisë dhe Gjuhësisë Shqiptare<br />

i kreu në Fakultetin Filologjik të<br />

Universitetit të Prishtinës, ku ndoqi edhe<br />

studimet pasuniversitare.<br />

Beqiri ka nisur të botojë poezi në fillim të vjetëve `70. Ka botuar<br />

librat: Fontana e etjeve (Rilindja, Prishtinë, 1976), Flatrat e gjymta<br />

(Rilindja, Prishtinë, 1983) dhe Eklipsi i gjakut (Pashku, Prishtinë,<br />

2000) dhe ata të zgjedhur: Rekuiem për veten (Buzuku, Prishtinë,<br />

1997) dhe Prangat e praruara (Toena, Tiranë, 1998). Një pjesë<br />

e veprës së tij poetike është botuar në gjuhë të tjera: serbokroatisht<br />

(përkthyer nga Ramadan Musliu) në librin Izmedju dva<br />

ponora (Jedinstvo, Prishtinë, 1988); anglisht (zgjedhur nga Ibrahim<br />

Rugova dhe përkthyer nga Shaqir Shaqiri) The glow of the<br />

passion (Jeta e re, Prishtinë, 1991); gjermanisht (zgjedhur dhe<br />

përkthyer nga Hans-Joachim Lanksch) në librat: Küsse und eilige<br />

Rosen (Limmat, Zürich, 1998), Letzte Nacht in der Heimat (Caritas,<br />

Luzern, 1999), ch.eese – Eine Zeitreise durch die Schweiz (Still<br />

Life Publishing Verlag, Zürich, 2000) dhe Bin Kristall zersprungen<br />

(Metaphora, München, 2000) etj. Ka botuar librin me tekste të<br />

përzgjedhura Sfida e gjeniut / Kadare * Ekzili * Kosova (Buzuku,<br />

Prishtinë, 1991). Gjithashtu ka përkthyer (me Çomorën e Çaçin)<br />

librin e Janis Ricosit Vdekjes nuk i besoj (Rilindja, Prishtinë, 1982),<br />

të Eduard Kocbekut Puthja e plagës (Rilindja, Prishtinë, 1989) dhe<br />

poezi të poetëve të tjerë.<br />

Beqiri nga mesi i vjetëve `70 merret me redaktim, publicistikë<br />

dhe përkthim. Në fillim qe mësimdhënës në Gjimnazin e Besianës,<br />

pastaj në vjetët 1976 - 1977 redaktor i rubrikës së kulturës i<br />

gazetës së studentëve të Kosovës Bota e re; në vjetët 1977 - 1993<br />

po ashtu redaktor i rubrikës së kulturës i revistës Zëri; në vjetët<br />

1978 - 1990 bashkëpunëtor i ndërmarrjes botuese Rilindja; në<br />

vjetët 1990 - 1995 bashkëpunëtor i ndërmarrjes botuese Gjon Buzuku;<br />

në vjetët 1990 - 1992 anëtar i redaksisë së të përkohshmes<br />

për kulturë, art e letërsi Fjala; ndërkaq në vjetët 1993 - 1994 e<br />

themeloi dhe e udhëhoqi (bashkë me Adem Demaçin) të përjavshmen<br />

politike Forumi dhe më 1995 të përjavshmen tjetër Zeniti.<br />

Është anëtar i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës dhe i Shoqatës<br />

së Shkrimtarëve të Zvicrës.<br />

Shaip Beqiri nga viti 1995 jeton në Zvicër.


34 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

ORTEKU QË NGJITET<br />

Ymer Shkrelit<br />

Perde mjegulle qepur me re<br />

Shkëmbinj që përenden tutje<br />

Hamendas drejt humbellash<br />

Një skenë që rrotullohet<br />

Boshtit të thyer të kurrizit<br />

Ti mban në gishtin dëftues<br />

Sferën e madhe të ëndrrave<br />

Të mbështetur në një pikë<br />

Unë të voglën e nënujshme<br />

Si një gjyç që më mbërthen<br />

Ditën e ngrys e njëjta dramë<br />

Me heronj qyqarë të ndërkryer<br />

Veç e vërteta u vërtitka vetë<br />

Kur shkulmon mishin e gjakun<br />

E orteku ngjitet duke u zvogëluar<br />

SHKUPI<br />

Të humbi qendra e mbuluar<br />

Me rrasa të thyera zemrash<br />

Më mbete në fund të pikëllimit<br />

Si ylli në skaj të horizontit<br />

Një kujtim i shkelur rëndë<br />

Sa afër Janina Shkodra Prishtina<br />

Ballin e shpluar ndër re<br />

Ta mbuloi bryma e përhershme<br />

Dhe mjegullat që përenden me nge<br />

Me shpirt ndër dhëmbë<br />

Dole në bregun tjetër të Vardarit<br />

Një gur midis tokës e qiellit<br />

Më mbete në zgrip të shpirtit<br />

Një flatër gjak duke kulluar


Sa thellë t`u tret Jugu<br />

Veriu sa larg të ra kur t`u ça<br />

Qytet me shenjë si asnjë tjetër<br />

I zgjuar kushedi sa hera në ditë<br />

Mishi djegur e eshtrat copëtuar<br />

Brenda vetes i ngujuar në pritë<br />

BABAI<br />

Shtëpinë midis oborrit të huaj<br />

Pa rrethojë<br />

Pa sinor<br />

Pa çati<br />

E tapi<br />

Gjithçka ruan të pastër të paprekur<br />

Të paluar në rrudhat e përtëritura<br />

Gjithnjë sall plak i thinjur pa rini<br />

Më mësove të mbahem për toke e fjale<br />

Zëri yt më vjen shtruar shteruar<br />

Nga humnerat e mëdha të shpirtit<br />

Që më dalin përpara kur marr udhë<br />

Dashurinë e pate shtrojë e mbulojë<br />

Midis cepit të një ëndrre<br />

Ku dukej e zhdukej<br />

Sall prushi i yllit tim<br />

Gjithmonë i fortë veç si vetja<br />

Me një vetmi të shenjtëruar<br />

Të mbjell në arat e tua<br />

Që nuk i korre kurrë<br />

Kujtimi i stisur i nisjes në luftë<br />

Asnjë fjalë e vetme për kthimin<br />

As për betejat e mbetura përgjysmë<br />

Rrëfimi për mishin e gjakun<br />

Pjekur ndër sumbulla lotësh<br />

Dashnor i zjarrtë i korijeve të heshtjes<br />

Që s’i bleve kurrë<br />

E me tërë atë gjyç<br />

I trupoje përditë<br />

Me pengun brenda<br />

35 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


36 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

MURI<br />

Zemra po të mos më mbetej<br />

Bushtër e zhdëpur ngashërimi<br />

Brenda këtij muri pa fund e anë<br />

Më kot s`do t`ua nxirrja sytë yjve<br />

As gjuhën s`do t`ia këputja një bilbili<br />

Erdhi çasti i bukur<br />

I shumëpritur<br />

Me vdekur si kulpër e përdredhur<br />

Nën brymë e pështymë<br />

Do të më shpurin tevona<br />

Jashtë këtij muri të mallkuar<br />

Por do të mbetet përgjithmonë<br />

Të më regëtijë zemërshkreta<br />

Në guaskën që bart krahaqafë<br />

Duke ngrënë veten në pusi<br />

Gjuha më bie pluhur përdhe<br />

Sipër hijeve të mbërthyera<br />

Ndanë lumit nëntokësor<br />

Që ulërin si tigri kur lëpin qiellin<br />

Ndër pasqyra të thërrmuara pezmi


Silke Liria BLUMBACH<br />

(GJERMANI)<br />

Silke Liria Blumbach ka lindur më 1970<br />

në Göttingen, Gjermani. Merret me<br />

mrekullitë dhe fuqitë e fjalës. Fjala që<br />

i ndan njerëzit dhe popujt, ndërsa ajo i<br />

bashkon përsëri me anë të punës. Fjala<br />

që ka fuqi, që mund të vrasë ose të gjallërojë,<br />

fjala që është bekim ose mallkim<br />

– ajo shkruan poezi për të shtuar patjetër<br />

bekimet. Nuk i përket asnjë vendi<br />

plotësisht, mbase disave më shumë, ndërsa si kosmopolite përpiqet<br />

të përqëndrohet në atë që njerëzit, pavarësisht nga vijnë,<br />

kanë të përbashkët. Sidomos në botëkuptimet dhe fetë e tyre.<br />

Ajo është një ndërtuese botash, duke nisur nga bota në të cilën<br />

është hedhur ose e ka hedhur veten, duke nxjerrë kuptim edhe<br />

nga qoshet më të errëta, që i njeh gati përmendsh, dhe duke e<br />

transcenduar, sipas mundësive - për hir të mbijetesës, për hir të<br />

një jete të denjë dhe kuptimplotë.<br />

Kështu ka nxjerrë në dritë dy libra me poezi, “Dyzet vdekje në<br />

Sarandë” (Tirana: Naim Frashëri, 1999) dhe “Karavela e fundosur”<br />

(Tetovë: Ditët e Naimit, 2002), ka botuar shkrime letrare në<br />

antologji, gazeta dhe revista të ndryshme, kryesisht në shqip, ka<br />

marrë disa shpërblime letrare dhe është e vetmja anëtare e huaj<br />

në Lidhjen e Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë. Ka shkruar<br />

dhe botuar poezi dhe prozë në shqip, gjermanisht, anglisht,<br />

frëngjisht dhe gjeorgjisht. Banon në Sarandë, e pandashme nga<br />

deti.<br />

TRIUMF<br />

vrapoi<br />

vrapoi vrapoi si kafshë<br />

nuk kishte<br />

pjesëmarrëse tjetër në garë<br />

kur ia sollën çmimin<br />

ajo e refuzoi<br />

(ndoshta edhe vetë çmimi<br />

do ta kishte refuzuar)<br />

mjaftoi triumfi


38 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

DUKE PIRË ÇAJ<br />

Endrra të distiluara në një çaj<br />

me emrin e një vajze që nuk është.<br />

Ne, të ndarë nga shkronja.<br />

Para nesh, një lumë i qetë.<br />

Prapa nesh, një mal në zjarr.<br />

Ibriku është i kuq, i rëndë.<br />

Rrumbullak mbi tryezën katrore:<br />

Qielli mbi Tokën.<br />

Ne, ëndrra ime e distiluar.<br />

Pi nga një ibrik i kuq<br />

lumenj të verdhë...<br />

NAFTË<br />

Vajzat e mia<br />

i kanë sytë të ngjitura me naftë.<br />

Sa kundërmojnë<br />

perëndimet e diellit mbi lumin e shenjtë!<br />

Nuk rrjedh më ujë i kulluar<br />

nga flokët e Perëndisë së Malit.<br />

Më janë mbyllur<br />

poret e intuitës.<br />

Kush do t’i shfrytëzojë<br />

burimet e naftës në zemrat tona?<br />

Kam mësuar të ëndërroj<br />

për puthje me shije nafte.<br />

ISHULL<br />

Kur u zgjova,<br />

ishulli gjendej nga ana tjetër.<br />

Jo para ballkonit me fasadën e lyer,<br />

por prapa oborrit të pistë.


Pantokratori ishte i mbuluar me xhungël…<br />

Kur u nisa me not,<br />

nuk mërdhija më.<br />

Më pritën elefantë dhe gjarpërinj<br />

dhe tigra me uniformë.<br />

Nuk kishte më rrugë për t’u gjetur.<br />

GATEWAY TO GANGA<br />

Tramvaji im prej dëbore<br />

kalon lumin Ganga<br />

dhe i rriten krahë<br />

Dritë, vetëm dritë<br />

39 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


Shaip EMËRLLAHU<br />

(MAQEDONI)<br />

U lind më 1962 në fshatin Trebosh, të<br />

Tetovës. Fakultetin Filologjik, Degën<br />

Gjuhë dhe Letërsi Shqipe e mbaroi në<br />

Universitetin e Prishtinës. Studimet pasuniversitare<br />

i kreu ne Universitetin e<br />

Tiranës, ku mori titullin “Master” në<br />

letërsi në temën “Struktura e poezisë së<br />

Azem Shkrelit”. Është mësimdhënës në<br />

katedrën e Gjuhës dhe letërsisë shqipe<br />

në Fakultetin Filologjik të Universitetit të Tetovës. Botoi vëllimet me<br />

poezi “Pagëzimi i viteve”, Sh.b. “Naim Frashëri”, Tiranë, 1994,<br />

“Projekti i thyer”, Sh.Sh.Sh, Shkup, 1997. “Vdekja e paktë”, Sh.b.<br />

“Flaka”, Shkup. 2001. Më vitin 2001, “Akademia Orient - Oksident”<br />

në Bukuresht ia botoi në gjuhën shqipe dhe rumune vëllimin<br />

me poezi “Vdekja e paktë / Putina moarte”. Në vitin 2004, PENi<br />

kroat dhe Shoqata e Shkrimtarëve Kroatë ia botojnë vëllimin<br />

dygjuhësh kroatisht/shqip me titull “Poezi”. Në vitin 2004, Shtëpia<br />

botuese “Feniks” nga Shkupi ia botoi në gjuhën maqedone librin<br />

me poezi të zgjedhura “Dvorski son”. Në vitin 2000, në bashkautorësi<br />

botoi librin me dëshmi të masakrave në Kosovë “...edhe<br />

ne dëshmojmë/Ëe Ëitness”, Sh.b. <strong>“Ditët</strong> e <strong>Naimit”</strong> (në gjuhën shqipe<br />

dhe atë angleze). Më vitin 2009, “La stanca del poeta – 57”<br />

ia botoi në gjuhën italiane vëllimin me poezi “Stracci di vita”,<br />

kurse në edicion të MLN <strong>“Ditët</strong> e <strong>Naimit”</strong> i botohet në gjuhën<br />

angleze libri poetik “Life‘s Rags”. Cikle poetike të tij janë botuar<br />

në gjuhën frënge, angleze, hebraike, spanjolle, arabe, rumune,<br />

turke, polake, çeke, kroate, maqedonase etj. Është përfshirë në<br />

disa antologji ndërkombëtare. Ka marrë pjesë në festivale poetike<br />

ndërkombëtare dhe ata vendore, si, në Kolumbi, Irlandë, Tunis,<br />

Poloni, Kroaci, Rumani, Bullgari, Turqi etj. Është nderuar me disa<br />

çmime letrare. Ka punuar gazetar në disa media elektronike dhe<br />

të shkruara, brenda dhe jashtë vendit. Për disa vite ka punuar<br />

redaktor i rubrikës së kulturës në të përditshmen “Flaka”.<br />

Është themelues dhe drejtor i Festivalit Ndërkombëtar të Poezisë<br />

<strong>“Ditët</strong> e <strong>Naimit”</strong>- Tetovë.<br />

UDHË PA KRYE<br />

po s’u kape për rrënjë jete<br />

valët e azdisura të marrin para<br />

oxhakun tënd në nevojtore<br />

e kthen Korbi i Alan Posë<br />

pëllumbat as përreth s’fluturojnë


42 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

kahja e gishtit tregues<br />

kah ti<br />

është më e keqe se arma<br />

ajo të shteron zërin si në ëndërr<br />

e mbytesh djerse<br />

në kërkim shtegdaljeje<br />

damka në ballë<br />

është e neveritshme<br />

si buzëqeshja e pushtuesit<br />

mbase për një mulli uji shkon<br />

udhët pa krye<br />

gjithmonë shfrytëzohen<br />

nga kryet pa udhë<br />

1988<br />

NJË DITË<br />

një ditë<br />

do ta përqafojë Tetovën syhalë<br />

e qeshura e shkulit të barkut<br />

fytyrat e perënduara<br />

do ta thonë një të kaluar<br />

që i ka bërë të njohin veten<br />

që i ka shtyrë të pyesin<br />

pse vetëm shpezët ta kalojnë kufirin<br />

e dy Dibrat në një kurt<br />

të mos flasin mes veti<br />

kur Tetovës t’i bien brinjtë<br />

nga të qeshurat<br />

Shkupit, Vardari a do t’ia përcjellë<br />

apo do t’i ngrijë buzëqeshja<br />

në cep të buzës<br />

e ndiej<br />

ardhjen e ditës së talljeve<br />

të këtyre viseve ’91<br />

nga qeshja<br />

Dibër, 1991


EDHE PSE TË PËRGJOHET BUZËQESHJA<br />

a je fajtore për pazarllëqet e 1937-ës<br />

për fashizmin që polli Hitlerin,<br />

Katarzyna<br />

buzëqeshjen tënde 17 vjeçare<br />

nuk mund ta ndrydh askush<br />

edhe pse të përgjohet<br />

asaj i rreh supet bota e ardhmërisë<br />

e rrit me kujdesin më të madh<br />

më fort qeshu edhe atëherë<br />

kur gjermanët prishin Murin e Berlinit<br />

edhe atëherë kur përmendet „Odra-Nissa“<br />

Katarzyna mos e le në gjysmë “Lambadën”<br />

se plani i 37-ës së Berlinit do të bjerë<br />

ashtu si do të bjerë ai i Berlinit ‘878<br />

Zielona Gora do të mbetet<br />

Zielona Gora<br />

e unë ai që jam<br />

Berlin, 27 dhjetor 1989<br />

43 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


Nicole CAGE - FLORENTINY<br />

(MARTINIK)<br />

Nicole CAGE-Florentiny u lind në vitin<br />

1965 në komunën François në Martinik.<br />

Është udhëheqëse në seminarin<br />

e shkrimit poetik dhe të terapisë së<br />

shkrimit. interesohet për terapitë natyrale<br />

dhe pas tri viteve formimi në Institutin<br />

Francez të Psikoterapisë Integrative,<br />

sot është psikoterapeute.<br />

Ka botuar veprat “Në besim”, “Spanjollja”,<br />

“Duaj si muzikë” ose “Si vdiset nga dashuria”. Përmbledhja<br />

me poezi “Ylberi, shpresa” botohet nga Akademia<br />

Ndërkombëtare Orient-Okcident e Rumanisë, edicion dygjuhësh<br />

(frëngjisht-rumanisht).<br />

Ka botuar vëllimin poetik “Këngë shqiptare” në frëngjisht dhe<br />

shqip nga shtëpia botuese <strong>“Ditët</strong> e <strong>Naimit”</strong>.<br />

Poezitë e saj janë përkthyer në shqip, anglisht, arabisht, spanjisht,<br />

maqedonisht, frëngjisht, rumanisht etj. Është fituese e çmimeve të<br />

ndryshme letrare, si çmimi i Shtëpisë së Amerikave për një përmbledhje<br />

poezish për të rinj “Ylberi, shpresa”Më 1996 bëhet laureate<br />

në Kubë, merr çmimin “Naji Naaman, çmimin “Oeneumi” në<br />

Festivalin ndërkombëtar të Poezisë <strong>“Ditët</strong> e <strong>Naimit”</strong> etj.<br />

Ajo ka marrë pjesë nëpër festivale të ndryshme si në Kolumbi,<br />

Guatemale, Meksikë, Kanada, Tunis, SHBA, Kubë, Venecuelë,<br />

Maqedoni, Rumani etj.<br />

UNË, BOTA<br />

Unë, Ruanda Shqipëria Kosova<br />

Unë, Kanaki Etiopia Pakistani<br />

Unë, Haiti Algjeria Tienanmen<br />

Unë, Amazonia e tejndjeshme e përgjakur e dhunuar<br />

Unë, bota në zjarr<br />

Soveto Palestina<br />

Unë, indigjenia e parkuar<br />

Rebelja afgane<br />

Fëmijë me bark të zbrazët<br />

Në kërkim të një kallami gëzimi<br />

Në shansin e një deponie plehrash<br />

Unë, kamikazja e çmendur e Zotit<br />

Unë, oqeani me shije nafte<br />

Toka e detyruar të heshtë<br />

Varret masive të botës<br />

Unë, e çmendura e Sheshit të Majit<br />

Që ia hedh fytyrës së botës thirrmën time të dhembjes


46 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Unë, edhe të gjitha muzikat e botës<br />

Unë, blues jazz e flamenko<br />

Unë, zuk salsa e mabelo<br />

Muzika-stuhi muzika-revoltë<br />

Muzika-trishtim, dëshpërim<br />

Unë, soul e fado<br />

Vals e polka<br />

Unë, daullja lëkurëtendosur<br />

Për të gjitha duart e botës<br />

Saksofoni-enë<br />

I frymëmarrjeve të tokës<br />

Violina e të gjitha ankesave të botës<br />

Harpa e të gjitha ofshamave të shpirtit<br />

Balafoni kënga e tokës<br />

Uji i çiltër i lumenjve tepër të rrallë<br />

Unë, muzika-britma lotët e botës<br />

Kakofonia e bombave<br />

Simfonia e yjeve<br />

Shpresa e galaksisë<br />

Ëndrra e paqes<br />

E paqes<br />

E dashurisë, dashurisë dhe jetës...<br />

KY VEND QË DUA<br />

(Michel Fournillon-it,<br />

Anne Manceron-it)<br />

Ky vend që dua, Franca,<br />

Kur vjeshta i djeg pyjet,<br />

Ia ofron qiellit tufa ari dhe toke të gatuar<br />

Kur shtrihet, kërret dhe mblidhet kutullaç<br />

Në djegien e dimrit<br />

Kur shtrihet, kërret edhe një herë<br />

Dhe pret pranverën e të gjitha lulëzimeve<br />

Ky vend që dua, Franca,<br />

Kur harron ta harrojë veten<br />

Në labirintet e përditshmërisë<br />

S’kam kohë jam me ngut nuk më intereson...<br />

s’është problemi im shumë pak për mua<br />

Kur harron të jetë timar<br />

Përjashtimesh dëbimesh dorëheqjesh<br />

Soverane<br />

Feudale<br />

Mesjetare në lojën e saj të Hijeve dhe Dritave


Ky vend që dua, Franca,<br />

Kur Edith piafon në kulisat e dyshimit<br />

Kur Greko-ja mbjell në erë<br />

“Fjalët” e ringjallura<br />

Kur “ari i mbrëmjes që perëndon” djeg zemrën e<br />

Poetit<br />

Dhe rapsodët<br />

“Trouvère”-t e kohës së metros<br />

Bëjnë që mjerimi dhe dashuria të këndojnë<br />

Në korin e udhëtarëve me ngut tepër të madh<br />

Ky vend, Franca,<br />

Që do të doja edhe<br />

Po të mos ndjeja<br />

Si shpeshherë<br />

Pesha e skeletit të saj peshon nga të gjithë shekujt<br />

Mbi këtë pjesë që jam, e humbur në oqean,<br />

Ishulli im notues, çmenduria ime<br />

Arkipelagu im i padrejtësive<br />

Historia nuk di të jetë e ëmbël<br />

Nuk di si të harroj<br />

E ardhmja është një frut<br />

Që tundet në fund të degës<br />

Në majën e shpresës, i lëkundur nga era,<br />

I zmbrapsur vazhdimisht, megjithatë aq afër<br />

Ky vend, Franca,<br />

Që do të doja ta duaja<br />

Pafajësisht<br />

Çmendurisht<br />

Ky vend<br />

Që dua<br />

Aq shumë megjithatë...<br />

VENDI I ATJESHËM<br />

Refreni<br />

Nuk dua të harroj<br />

Nuk mund të harroj<br />

Djegien e gjatë të Historisë<br />

Nga Goré deri Fort-de-France<br />

Kam harruar vendin nga vij<br />

Nuk e njoh vendin nga vijnë<br />

Por shpirti im e mban rrokullisjen<br />

E një udhëtimi tepër të gjatë detar<br />

47 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


48 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Një udhëtim ku deti nuk ishte më vetëm i kaltër<br />

Kam harruar bregdetet nga vij<br />

Ende nuk e njoh tokën nga vijnë<br />

As nuk njoh vendin ku banoj<br />

Dhe kur shqiptoj emrin e tij<br />

Harron të dridh<br />

Ashtu si dridh emri<br />

I dikujt që ju do<br />

I dikujt që doni<br />

Kam harruar<br />

Nuk e di<br />

Por nganjëherë<br />

Ankesa e bambuve<br />

Flet për vendin e dikurshëm<br />

Thashethemja e kallameve<br />

Depërton në zemrën time<br />

Dhe pëshpërit fshehurazi<br />

Emrin-savanë të vendit të atjeshëm<br />

Dhe kënga e detit<br />

Guxon të thotë që ndonjë ditë<br />

Ai vend atje do të jetë i imi<br />

Nuk dua të harroj<br />

Nuk di të harroj<br />

Por nuk ujis barërat e urrejtjes<br />

Dhe zemra ime ndërton një urë<br />

Midis vendit të mëparshëm<br />

Dhe vendit të atjeshëm<br />

Po, zemra ime ndërton një urë<br />

Midis vendit të tyre, vendit të dikurshëm<br />

Dhe vendit të atjeshëm...


Jennifer GREENE<br />

(SHBA)<br />

Jennifer Greene jeton në rezervatin Flathead<br />

në Montana, ku është lindur dhe<br />

rritur.<br />

Libri i saj me poezi me titullin “What I<br />

Keep” (Ajo që mbaj) fitoi më 1998 Çmimin<br />

e Amerikës Veriore për Poezinë e<br />

Autorëve Indigjenë. Ka fituar çmime<br />

të para nga Shoqata e Gazetarëve Indigjenë<br />

Amerikanë për shkrimin e eseve.<br />

Shkrimet e saj kanë dalë në një CD me titullin “Heart of the Bitterroot:<br />

Voices of Salish and Pend d’Orielle Women” (Zemra e<br />

rrënjës së hidhur: Zërat e grave Salish dhe Pend d’Orielle), i cili u<br />

propozua për Çmimin e Muzikës Indigjene Amerikane më 2008.<br />

Përmbledhja më e re e poezisë nga Jennifer u botua më <strong>2010</strong><br />

dhe quhet “What Lasts” (Ajo që mbetet). Jennifer u përket fiseve<br />

Salish dhe Chippewa - Cree dhe është anëtare e Konfederatës së<br />

Fiseve Salish dhe Kootenai.<br />

Është e martuar dhe ka tre fëmijë. Jennifer jep mësim, merret me<br />

projekte historie dhe shkruan.<br />

PËR TY<br />

Për djaloshin të gjatë indian që më quajti indiane budalla kur<br />

isha 14,<br />

lutem që gjen përkulshmërinë për të puthur lëkurën bojëkafe<br />

mbi vetë supet e tua.<br />

Për gruan me perla fallso që quajti nënën time një indiane të<br />

pistë në dyqanin e ushqimeve, lutem që vajza jote e sheh botën<br />

me sytë e saj.<br />

Për djalin e bukur, që sakatoi femra në luftën e Vietnamit,<br />

lutem që duart dhe goja e gruas sate të prekin fytyrën tënde dhe<br />

të duan.<br />

Për djemtë dhe vajzat me prindër të tronditur nga bombat, lutem<br />

që të rriteni në dritën e diellit dhe që krahët tuaj të bëhen lule<br />

dielli dhe shërohen.<br />

Për djalin e bardhë me vijë të thella mbi fytyrën, që nuk punëson<br />

kurrë indianë, lutem që djemtë e tu të gjejnë diçka tjetër përveç<br />

fjalëve të tua për të ushqyer familjet e tyre.<br />

Për ata që më refuzonin dhe për ata që nuk më donin, them<br />

lutje mirënjohjeje sepse ju ishit gabim dhe u bëtë harta për drita


50 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

më të çelura dhe qytete më të mira.<br />

Për paraardhësit e mi, që mendonin që gjumi i një<br />

nate të sigurt për fëmijët e tyre ishte tepër për t’u<br />

shpresuar,<br />

lutem që mund të më shihni në ëndrrat e mia.<br />

Për frikën lutem që vajza që druhet të braktisë burra<br />

të inatosur do të heqë cipën si gjarpër dhe do ta<br />

hedhë lëkurën e saj.<br />

Për paqen lutem që ti të gjesh brinjët e mia dhe<br />

gjakun tim në thellësitë më të errëta trishtimi dhe të<br />

shkrish kyçe gishtash prej bronzi në harmonika.<br />

Për dashurinë lutem për erën e lehtësimit dhe<br />

gëzimit në xhamat e dritareve të mia kur të shoh<br />

duke ardhur.<br />

Për faljen lutem që kur më troket në derë në mes të<br />

një nate të ftohtë dhe gishtat e tu janë të lagur nga<br />

lotë, do të të ftoj brenda dhe të jap ngrohtësi.<br />

Dhe po, për ty. Për ty lutem që të mësosh t’i lexosh<br />

historitë në duart e tua dhe t’i këndosh këngët që<br />

vetëm zëri yt di të këndojë.<br />

AFËR<br />

Kur jetoja në Nju Meksikë, krahët bojëkafe të errët<br />

të një burri në dyqanin ushqimor shtriu duart<br />

poshtë<br />

dhe përpara dhe lëshoi monedha në dorën time në<br />

arkë.<br />

Prisja radhën time me çantat e mia domatesh dhe<br />

bananesh. Ai<br />

tha: “A ju njoh”? Mendova: “Po, ndoshta”. Ndoshta<br />

gjaku në gishtat e tu erdhi nga diku në Meksikë që<br />

nuk<br />

fliste kurrë spanjisht. Ndoshta gjaku yt erdhi nga<br />

dikush që<br />

luftoi me pushtuesit me duar të zbrazëta. Ndoshta<br />

ne kemi<br />

paraardhës që tregtonin pendë të kaltra me pendë<br />

bojëkafe.<br />

Ndoshta paraardhësit tanë tregtonin tregime ose<br />

preknin duar apo goja.


Ne të dy jemi mbijetues mbijetuesish, dhe ende<br />

jemi këtu.<br />

Kam paraardhës që ëndërronin vetëm në gjuhën<br />

”salish” dhe nuk i shoh<br />

në ëndrrat e mia. Ose ndoshta i shoh, por nuk njoh<br />

atë që<br />

nuk kuptoj dot. Kam pasur ëndrra kafshësh dhe<br />

zogj mezi fluturojnë<br />

për në kokën time, dhe nuk kuptoj se çfarë kuptimi<br />

mund të kenë.<br />

Nuk di se cilat pjesë të historisë sime shfaqen në të<br />

qeshurën time ose<br />

shfaqen në makthet e mia ose shfaqen në grushtet<br />

e mi. Nuk dija kurrë se çfarë<br />

është vërtet e imja. Kam një paraardhës nga<br />

Skocia. Nuk e di<br />

se a është shfaqur ndonjëherë ndonjë pjesë e tij në<br />

sipërfaqen e ndërgjegjes sime.<br />

Njëra nga paraardhësit e mi, e quajtur Sack<br />

Woman, mësoi të ndihmonte lindjen e foshnjave<br />

nga një ëndërr. U bë një mami që udhëhiqte foshnje<br />

për në botë me<br />

vetëm duart e saj. Ndonjë ditë, djali im katërvjeçar<br />

James më pyeti<br />

se ku ai banonte kur isha vajzë e re. Thashë se<br />

jetonte në ëndrrat e mia dhe<br />

kemi qenë gjithmonë bashkë dhe e kam dashur<br />

gjithmonë. Ndoshta ne<br />

të gjithë jetonim ndonjëherë në ëndrrat e dikujt,<br />

dhe kemi qenë gjithmonë bashkë.<br />

PENDË<br />

A ke kalëruar ndonjëherë<br />

mbi kurrizin e një zogu të zi<br />

a ke thyer sipërfaqen pasqyruese<br />

të një liqeni për t’u zhytur<br />

për një peshk të argjendtë?<br />

Fluturo nëpër tym zjarri të pyllit në qershor<br />

ose fluturo mbi erën e pemishteve mollash<br />

në tetor?<br />

Sa herë ke nuhatur lëvozhga të thyera vezësh,<br />

sqepa ose lëvore të lagësht pasi ra shiu në pylli?<br />

A ke ndier ndonjëherë sikur ke humbur gjithçka,<br />

51 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


52 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

humbur pikën tënde?<br />

A ke rënë ndonjëherë me shpinën e kërrusur<br />

si hamak?<br />

A ke qenë aq i heshtur sa buzë njeriu<br />

që puthin pisllëkun?<br />

I heshtur si një qiell i vrenjtur?


Biba ISMAIL<br />

(MAQEDONI)<br />

Biba Ismail u lind në Shkup, ku kreu edhe<br />

shkollën e mesme ekonomike. Diplomoi<br />

ne degën e Gjuhës dhe Letësisë Turke në<br />

Universitetin ‘Kiril dhe Metodi’ në Shkup.<br />

Një kohë punoi gazetare në gazetën<br />

‘Birlik’. Në Universitetin e Venedikut në<br />

Itali ka punuar si lektore e gjuhës turke.<br />

Tani punon në një ndërmarrje private<br />

turke në Shkup.<br />

Poezitë e saj janë botuar nëpër revista dhe gazeta të ndryshme<br />

në Maqedoni. Ato i janë botuar edhe në Rumani, Turqi, Liban,<br />

Kosvë etj.<br />

Më 1997, botoi vëllimin e parë me poezi ‘Dritarjaqë shikon kah<br />

vetmia’.<br />

Është pjesëmarrëse në festivale të ndryshme ndërkombëtare dhe<br />

ato të vendit.<br />

Ajo është nderuar me çmime letrare në Liban dhe në Rumani.<br />

Më 2006 MLN ‘Ditët e Naimit’ ia botoi librin me poezi ‘Nëntëshja<br />

e vetmisë së madhe’.<br />

NORDIA<br />

U përkas atyre<br />

që janë ftuar në vetmi<br />

por vetmia në Nordi<br />

është e pamundur të respektohet<br />

në një trazim erotik<br />

në të gjitha nuancat<br />

ngjyrat janë të pandërprera<br />

deti, shkëmbinjtë<br />

drurët e zgjatur nga qielli<br />

hijet e errëta…<br />

a e keni soditur ndonjëherë<br />

në Nordi<br />

çastin e kalimit<br />

të ditës në natë?<br />

Sikur në të njëjtin cast<br />

Ngryset nata<br />

Sikur në njëjtin cast<br />

Agon dita<br />

Në horizontin shembëllen si i trazuar


54 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Ai top i bukur dhe i përhimtë<br />

Që nuk tretet kurrë<br />

Përherë janë të tretur në njëri-tjetrin<br />

Agimi dhe muzgu<br />

Që njerëzit i ajgëtojnë<br />

Me simfoninë e pafund<br />

Dhe të çudtshme të ngjyrave<br />

Pa dyshim ai është vallëzimi magjik<br />

I diellit…<br />

Duhet të shihet<br />

Të përjetohet Nordia<br />

Njëlloj si unë<br />

Kur të ndiej e të përjetoj ty<br />

RRASKAPITJE<br />

Dashuria<br />

Është takimi i bindjeve<br />

Takimi i shpresave<br />

Takimi i harresë<br />

Takimi i orgazmave<br />

Ëndja e mishit që adhuron mishin<br />

E penduar që jam<br />

Një rraskapitje emocionale<br />

Ja ç’është dashuria...<br />

UHËTIM<br />

Një udhëtim e dëshirova<br />

‘Udhëto drejt dashurisë’, më thanë<br />

Po aman,<br />

Në qoftë se si gjemb<br />

Dhe e rrezikshme<br />

Dhe një ëndërrim ngurosës<br />

Qenka udha për të ecur<br />

Dhe nëse etja është për t’u luftuar<br />

Dhe netë pa gjumë janë për t’u ngopur<br />

Dhe melodi të zymta për t’u përceptuar<br />

Nëse lotë si shi qullues janë për t’u derdhur<br />

Në këtë udhëtim që do të bëja,<br />

Mjerisht ia pranoj anulimin<br />

Dhe nuk përgjërohem më për udhëtimin<br />

Përktheu nga maqedonishtja Ahmet Selmani


Eugeniusz KASJANOWICZ<br />

(POLONI)<br />

Eugeniusz Kasjanowicz u lind më 1954,<br />

në Siemiatycze (Poloni).<br />

Në Siedlce të Polonisë kreu Fakultetin<br />

Filozofik, degën e pedagogjisë.<br />

Është autor i shumë librave me poezi, në<br />

mes të të cilave:<br />

“Itaka” (1991), “Për Ty” (1992), “Aleksandria<br />

(1993), “Aleksandria II” (1996),<br />

“Polonezi i Siedlces” (1997), “Fije bari”<br />

(1999), “Çdo gur” (2002), “Kush do të jem” (2003), “Letra Emilia<br />

Dickinsonit” (2003), “Ylli i dëborës” (2006), “Letra Emilies”(2006),<br />

“Letra nga Aleksandria” (2008), “Poezi të zgjedhura (2008).<br />

Poezia e Eugenjush Kasjanoviçit është e përkthyer në gjuhë të<br />

ndryshme të botës si në anglisht, gjermanisht, greqisht, shqip.<br />

Është fitues i shumë shpërblimeve letrare në vendin e tij. Është e<br />

udhës të vëmë në spikamë se poeti Eugenjush Kasjanoviç mori<br />

pjesë në Festivalin Ndërkombëtar të Poezisë në Durrës (2006).<br />

Mirëfillësia dhe ndjenja e konkretësisë, freskia emocionale dhe<br />

humori i përmbajtur e ndriçojnë dhe e shquajnë poezinë e Eugenjush<br />

Kasjanoviçit me dritën më vezulluese të lirizmit, që zgjon tek<br />

lexuesit e vëmendshëm një lexim dhe kënaqësi të veçantë.<br />

ÇDO GUR<br />

Çdo gur<br />

që e ndesh<br />

në rrugët<br />

e qytetit tim<br />

të vendit tim<br />

e mbart<br />

në supet e mia<br />

KUR LARGOHEM NGA QYTETI IM<br />

Kur largohem nga qyteti im<br />

mos mbyll portën<br />

dritaren lëre hapur<br />

zëri yt me erën le të rrjedh<br />

dhe hap matanë peizazhin<br />

kur unë largohem nga qyteti im<br />

kokën mos ul<br />

merre pëllumbin ndër duar<br />

shikoje në sy<br />

le të mbajë mend zemrën tënde


56 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

kur unë largohem nga qyteti im<br />

ti mos qaj<br />

asnjë pikë loti<br />

zgjatmi duart si mik i vërtetë<br />

dhe shiko zogjtë e kthyer<br />

JAM PJESË E KOZMOSIT<br />

Jam pjesë e kozmosit<br />

në mua banon çdo pikë e botës<br />

derisa rreth e përqark vërtiten kaq ngjarje<br />

dhe fjala e butë që aq shumë e dua<br />

fjala e brishtë<br />

e thënë për herë të parë<br />

që nuk mund të kthehet<br />

në folenë e vet<br />

shtegton e vetmuar<br />

në kërkim të njeriut<br />

derisa befas duket<br />

ylli i rënë<br />

që me aq dashuri<br />

e vështroj bukurinë e tij<br />

me aq entuziazëm e hidhërim<br />

MË MBAJ<br />

më mbaj<br />

më shtrëngo fort<br />

dorën<br />

kjo erë e ftohtë e akullt<br />

qe do të na hedh diku larg<br />

më përqafo<br />

dhe zemrën time<br />

ndize në pëllëmbë të duarve<br />

të ndjeshme si lotët<br />

më shiko në sy<br />

ashtu vështron hëna<br />

atëbotë kur pishat e larta<br />

ka kohë që nuk flenë<br />

thuamë e dashur<br />

natën e mirë<br />

dhe prapë kthehu<br />

me mjegullën mëngjesore<br />

Zgjodhi dhe përktheu nga polonishtja: Mazllum SANEJA


Roman KISJOV<br />

(BULLGARI)<br />

Roman Kisjov poet, piktor dhe përkthyes-<br />

i lindur më 1962 në Kazanllak<br />

të Bullgarisë. Ka diplomuar në Akademinë<br />

Kombëtare të Arteve në Sofje, në<br />

drejtimin pikturë. Ka pasur ekspozita në<br />

Sofje dhe Vjenë, ka marrë pjesë në një<br />

sërë ekspozitash grupore në Bullgari dhe<br />

jashtë. Ka ilustruar dhjetëra libra nga<br />

poetë botërorë. Poezitë e tij janë përkthyer<br />

në pothuajse të gjitha revistat letrare në Bullgari, janë shfaqur<br />

edhe në ekranet televizive dhe radiot, si dhe në radion kombëtare<br />

rumune. Poezia e tij është përkthyer në anglisht, shqip, rumanisht,<br />

holandisht, danisht, rusisht, serbisht, kroatisht, maqedonisht, indisht<br />

dhe në gjuhë të tjera. Është i përfshirë edhe në antologjitë<br />

poetike në Bullgari, Maqedoni, Rumani, Indi, si dhe në revista letrare<br />

autoritare në Bullgari, Rusi, Rumuni, Kroaci, Bosnjë e Hercegovinë...<br />

Ka marrë pjesë në festivale prestigjioze ndërkombëtare<br />

të poezisë, si dhe në festivalin <strong>“Ditët</strong> e <strong>Naimit”</strong> 2005, si dhe në<br />

Mbrëmjet e poezisë në Strugë në vitin 2007.<br />

Është autor i pesë përmbledhjeve me poezi “Dyert e Parajsës”,<br />

“Hija e Fluturimit”, “Pelegrini i Dritës”, “Kryptus”, “Zëra” etj.<br />

Në Bullgari është fitues i Çmimit kombëtar të poezisë shtetërore të<br />

botuesve “Hristo K. Danov” në Pllovdiv dhe të çmimit për kulturë<br />

dhe art “Porti seksaginta” të qytetit Ruse. Jeton dhe vepron në<br />

Sofje të Bullgarisë.<br />

POET I LINDUR<br />

Poeti i lindur është qenie jotokësore<br />

Poeti që vjen në këtë botë<br />

Është i parashikueshëm si të gjithë njerëzit-<br />

Nuk i duken të huaja etja dhe uria<br />

Lodhja dyshimi vetmia<br />

Dhimbja dhe kotësia<br />

Por në realitet ai vjen nga larg-<br />

Nga kullotat magjike me kope të zjarrta<br />

Tufë vezulluese engjëjsh<br />

Me zogj-të zjarrtë që ecin këmbë<br />

Me bisha të buta mëshiruese<br />

Me lule dehëse dhe ndritje reshurash<br />

Nga eone hyjnore<br />

Poeti i lindur vjen nga toka<br />

E fjalëve-diellore<br />

Poeti i lindur vjen në këtë botë


58 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Të shpëtojë Bukurinë<br />

Nga Adi i tij.<br />

Në çdo kohë<br />

Poeti<br />

Është Orfeu i përjetshëm -<br />

Sërish zbret tek Adi<br />

Që ta nxjerr dhe largon nga aty<br />

Shpirtin-Euridika<br />

Në botën e ndritur<br />

POETI MUNDET<br />

Thanë:<br />

Poeti nuk ushqen shtëpinë<br />

Thanë:<br />

Poeti mundet vetëm<br />

Krimbat t’i ushqejë...<br />

Oh, jo –<br />

Poeti ushqen pëllumbat<br />

Poeti ushqen shqiponjat<br />

Poeti ushqen engjëjt<br />

Poeti ushqen zemrat –<br />

Zemrat e njerëzve<br />

Që janë ende të uritur<br />

Për Drejtësi dhe Dritë ...<br />

Poeti mundet<br />

Me pesë vargje<br />

Mijëra të ushqejë<br />

BARIU<br />

(Fjalët e Orfeut ndaj<br />

Nxënësit të tij Arionit)<br />

Secili poet<br />

Ka nxjerr të kullotë<br />

Kopenë prej fjalësh<br />

A je bari ti poet?<br />

O, kujtoje kohën<br />

Kur ishe memec<br />

Kur vdisje


Për uri e etje<br />

Për Fjalën jetëdhënëse<br />

Kujtoje se si<br />

Të nxorën fjalët atëherë<br />

Në kullotat hyjnore<br />

Dhe shpirti yt për rrugë të drejtë<br />

Shijoi nga ushqimi i pa mykur<br />

Dhe piu nga ujërat e gjalla<br />

Të Fjalës fillestare<br />

Thuaje dhe kujtoje:<br />

Fjalët nuk të takojnë<br />

Ndërsa ti u takon Fjalëve<br />

Fjala është bariu jot!<br />

Nga bullgarishtja në maqedonisht Eftim Kletnikov<br />

Nga maqedonishtja në shqip Artan Arsllani<br />

59 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


Sadik KRASNIQI<br />

(KOSOVË)<br />

Sadik Krasniqi u lind më 24 maj 1961<br />

në Llukar të Prishtinës. Ka kryer studimet<br />

për Letërsi dhe Gjuhë Shqipe në Universitetin<br />

e Prishtinës. Disa vjet ka punuar<br />

si arsimtar i Gjuhës Shqipe në fshatin e<br />

lindjes derisa ka emigruar në Gjermani,<br />

ku jeton dhe vepron. Me shkrime është<br />

marrë si student dhe krijimet e tij janë<br />

botuar pothuajse në të gjitha gazetat<br />

dhe revistat e kohës. Ka botuar poezi, tregime dhe vështrime kritike.<br />

Poezitë e tij janë të përfshira edhe në antologjitë “Asht e<br />

gjak Arbërie (2007), Pagjumësia e fjalëve” (<strong>2010</strong>). Është laureat<br />

i disa çmimeve letrare në Zvicër dhe Gjermani (çmimit “Agim Ramadanit”<br />

2006 dhe 2008), çmimin e parë dhe të dytë për poezi<br />

në Konkursin Letrar të UPSH-së të Gjenevës, si dhe çmimin letrar<br />

“Azem Shkreli” për përmbledhjen “Ofshamë në urnë”, si libri më<br />

i mirë i vitit i shkruar në diasporë.<br />

Është autor i dy vëllimeve poetike: “Ofshamë në urnë” (Prishtinë<br />

2008), “Loti i jetës”(Bukuresht <strong>2010</strong>).<br />

Sadik Krasniqi është anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve, Artistëve<br />

dhe Krijuesve Shqiptarë në Gjermani (LSHAKSH).<br />

FYTYRA E NËNËS<br />

Në mokrën e gjakut<br />

bluaj grurin e beftë<br />

u fryjn gishtërinjve të përmiellur<br />

e në qiell fytyrën e nënës shoh<br />

në dritaren me xham të thyer<br />

gjej një kore të harruar buke si dora e nënës<br />

e marr në dorë e puthi si ikonën e shenjtë<br />

e në krah më prek përmallshëm rrem i ftoit që ajo e mbolli<br />

EPITAF<br />

Në mes nesh<br />

perde dheu<br />

dhe pikëllim<br />

me rritje bari


62 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

KUJTIM I SHASTISUR<br />

Ende më shastiset kujtimi<br />

për ferrin që binte në këtë qytet<br />

e hapeshin portat e vdekjes<br />

cerberët merrnin përkrahu<br />

engjëjt me sytë e urtë qielli<br />

e lotët e nënave të shkreta<br />

ua ndritnin rrugët për në parajsë<br />

Prishtinë dhjetë vjet pas luftës<br />

PAS SHUME SHIRAVE<br />

Nga flaka e qirinjve<br />

bëheshim zogj të trembur<br />

nga drapri i verdhë<br />

i hijeve të zgjatura në mur<br />

nga maja e gishtërinjve të nënës<br />

vatra merrte zjarr<br />

e me puthje na jepte shpirt<br />

rreth sofre na ruanin engjëjt<br />

e pas shumë shirave<br />

shtëpinë e kishte kafshuar blozë e zezë<br />

nënën e kishin marr engjëjt<br />

kishte mbetur vetëm kujtimi<br />

dhe dridhja e zogut nga hija e pikëllimit


Nina MALINOVSKI<br />

(DANIMARKË)<br />

U lind në Danimarkë në vitin 1951.<br />

Deri më tash ka botuar vëllimet e poezisë:<br />

“Kohë e lirë” 1981, “Nën takën e<br />

vallëzimit”, 1983, “Përralla shpejtësie”,<br />

1985, “Është aq e thjeshtë”, 1990,<br />

“Ndryshime”, 1994, “Në emër të ujit”,<br />

1997, “Këngë heshtjeje”, 2006.<br />

Një përmbledhje tregimesh të shkurtra,<br />

“Vajza zane”, u botua më 1999.<br />

Dy përmbledhje me poezi nga N.M. u botuan në suedisht, njëra<br />

në spanjisht dhe një radhë poezish në anglisht, norvegjisht,<br />

holandisht, spanjisht, polonisht, finlandisht, turqisht dhe arabisht<br />

në botime të ndryshme periodike dhe antologji.<br />

Ajo ka botuar edhe një numër përkthimesh të poezisë suedeze<br />

dhe disa romane dhe radiodrama holandeze. Gjithashtu prodhoi<br />

montazhe poetike, kritika dhe fiksion për DR (Korporata Daneze<br />

Radiofonike).<br />

Nina Martinovski për disa vite ka qenë mësuese letërsie dhe<br />

shkrimi krijues në gjimnaze dhe shkolla arti të ndryshme në Danimarkë.<br />

Pasi u arsimua si shkrimtare skenarësh në Shkollën Daneze të<br />

Filmit më 1988, ajo shkroi disa shkrime për televizionin, radion,<br />

teatrin dhe filmin.<br />

Mes tyre janë “Litar teli”, DR, i emetuar më 1986, “Ajo verë në<br />

breg të detit”, DR, i emetuar më 1994, “Vajza zane”, dramë në<br />

skenë, e shfaqur më 1989, “Të premten natën”, radioteatër, i<br />

emetuar më 1992.<br />

“Johnny s’mund të preokupohet më pak”, film artistik, i mbështetur<br />

nga SCRIPT më 1993.<br />

Libreto për operën “Leonora Christina, mbretëresha e Kullës së<br />

Kaltër”, e shfaqur më 1999, libreto për “Simsalabad”, operë e<br />

shfaqur më 2005.<br />

Nga 2002 deri 2009 kryetare e Shoqatës së Skenaristëve të Danimarkës.<br />

Nina ka marrë një numër subvencionesh dhe bursash nga fondacione<br />

private si dhe nga Ministria e Kulturës në Danimarkë.<br />

Informacione të mëtejshme:<br />

Program “Ansigt til ansigt”, DR 1990,<br />

Den Blå Bog<br />

www.forfatternet.dk<br />

Gjithçka kërkon kohë.<br />

Rreth dhjetë minuta<br />

të shkosh nga stacioni Gare de l’Est<br />

në stacionin Gare du Nord, për shembull,


64 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

por vetëm gjysmë minute<br />

që ti të më bëhesh<br />

i huaj<br />

dhe disa qindra<br />

të fluturosh mbi Saharanë.<br />

Koha erdhi për të kaluar.<br />

Në kohë marramendëse qytete<br />

shkatërrohen<br />

dhe fëmijë krijohen.<br />

Në këtë çast,<br />

kur i shkruaj këto vargje,<br />

më janë dashur 19198 ditë<br />

për t’u bërë vetja, një tjetër<br />

projekt i papërfunduar.<br />

Edhe nëse koha ndalet,<br />

unë vazhdoj të eci, mua<br />

nuk e kaplon dot!<br />

Jam ende tepër e vjetër<br />

të ndërtoj një katedrale<br />

dhe tepër e re fare<br />

të kem ndonjë përfitim nga kjo.<br />

Voziteshim tepër shpejt<br />

nëpër Gjermaninë<br />

Ti më puthe<br />

në Francë<br />

dhe më dhe një lule<br />

Nëpër Spanjë<br />

u djersitëm<br />

dashuria ime<br />

dhe në Marok<br />

leva<br />

thonjtë e mi të kuq<br />

Pastaj u kthyem në shtëpi<br />

apo jo?<br />

Në anglisht nga Pejk Nymarsk,<br />

në shqip nga Silke Liria Blumbach<br />

(Stilhedssang – Këngë heshtjeje 2006)<br />

Në anglisht nga Thomas Kennedy,<br />

në shqip nga Silke Liria Blumbach<br />

(Fartens fortællinger – Përralla shpejtësie, 1985)


NDOSHTA GJITHÇKA<br />

DO TË MBAROJË MIRË<br />

Ndoshta të dy trena<br />

që udhëtojnë drejt njëri-tjetrit<br />

me shpejtësi të lartë<br />

në të njëjtën trase<br />

pa u takuar fare<br />

Njeriu pa strehë<br />

ndoshta në fund të fundit<br />

do të<br />

gjejë ndonjë xhevahir<br />

në kontejnerin e mbeturinave.<br />

Ndoshta fëmija<br />

që ende qan, do të zgjohet<br />

dhe dikush do ta ngushëllojë<br />

dhe të shpjegojë<br />

që bota do të zgjasë përgjithmonë<br />

dhe është një ëndërr<br />

Herët a vonë<br />

ndoshta gjuetari<br />

do të qëllohet në fund të fundit<br />

dhe kur ai<br />

rrëzohet në gjunjët e tij<br />

drenusha do të kërcejë<br />

kërcimin e saj më të hijshëm<br />

Dhe ndoshta të dy njerëz<br />

që për aq shumë vite<br />

kanë ndjekur fshehurazi<br />

lëvizjen e njëri-tjetrit<br />

do të takohen më në fund<br />

Ndoshta i miri nuk do të vdesë<br />

në fund të fundit fare<br />

Guri i pjeshkës<br />

i hedhur nëpër bregdet<br />

ndoshta ndonjë ditë do të mbijë<br />

dhe të bëhet pemë<br />

Dhe koha e derrit të madh<br />

në vitrinën e kasapit<br />

me shikimin e ofenduar<br />

me shikimin lart<br />

65 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


66 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

ndoshta në fund të fundit do të bashkohet<br />

me trupin e tij të vdekur<br />

(tani në rrugë me shpejtësi të lartë<br />

drejt tregut të mishit në skaj të qytetit)<br />

Ndoshta asgjë<br />

ende nuk ka ndodhur<br />

Në anglisht nga Carl King<br />

Në shqip nga Silke Liria Blumbach<br />

På vandets vegne – Në emër të ujit, 1997


Vladimir MARTINOVSKI<br />

(MAQEDONI)<br />

Vladimir Martinovski (1974), është poet,<br />

prozator, teoricien letrar, përkthyes. Punon<br />

si docent në Katedrën për letërsi<br />

të përgjithshme dhe krahasuese pranë<br />

Fakultetit Filologjik “Bllazhe Koneski” të<br />

Universitetit “Shën Cirili dhe Metodi” në<br />

Shkup. Ka diplomuar dhe magjistruar<br />

në Fakultetin Filologjik, ndërsa doktoraturën<br />

në Universitetin Paris-3 Sorbona e<br />

Re. Është kryetar i Shoqatës për letërsi komparative të Maqedonisë.<br />

Është anëtar i Këshillit ekzekutiv të Asociacionit Ndërkombëtar<br />

për semiotikë, anëtar i asociacionit ndërkombëtar për letërsi<br />

komparative dhe i Rrjetit evropian për studime komparative.<br />

Anëtar i redaksisë së revistës maqedonase për haiku “Mravka”<br />

(Milingona).<br />

Është autor i librave: “Od slika do pesna”(“Nga piktura deri në<br />

këngë”)- interferenca mes poezisë bashkëkohore maqedonase<br />

dhe artit pamor (studim, 2003), “Morska meseçina” (“Hëna e<br />

detit”) haiku dhe tanka 2003, “Skrieni pesni” (“Këngë të fshehura”)-<br />

haiku 2005, “I voda i zemja i ogan i vozduh” (“Edhe ujë<br />

edhe tokë edhe zjarr edhe ajër”)- haiku 2006, “Sporedbeni triptisi”<br />

(“Triptikë krahasuese)-studime dhe eseje 2007, “Les Musées<br />

imaginaires” (“Muzetë imagjinare”) studim 2009, “Eho od branovi”<br />

(“Jehonë nga valët”)- haibuni 2009, “Sliki za çitanje” (Piktura<br />

për lexim)- aspekte të poezisë ekfraziatike, studim 2009 dhe<br />

“Kuartete” poezi <strong>2010</strong>.<br />

Ka redaktuar librat: “Ut pictura poesis”- poezia në dialog me artet<br />

figurative, përzgjedhje tematike nga poezia maqedonase (së<br />

bashku me Nuhi Vincën, 2006), “Metamorfozë dhe metatekste<br />

(së bashku me Vesna Tomoska, 2008) dhe “Als een vlinder een<br />

gedicht ëordt” (Kur flutura bëhet këngë- së bashku me Lidija Kapushevska-Drakulevska,<br />

<strong>2010</strong>).<br />

Është fitues i çmimit të parë në Konkursin për tregim të shkurtër<br />

në “Nova Makedonija” për vitin 2009, si dhe për çmimin “Braqa<br />

Milladinovci” në Mbrëmjet e poezisë në Strugë për vitin <strong>2010</strong>.<br />

Merret edhe me muzikë. Ka marrë pjesë në botimet muzikore<br />

“OPA” 2002, në Orkestrën e instrumenteve burimore popullore<br />

“Pece Atanasovski”, Kalldrëma 2004 etj.<br />

MES DY MUZEVE HOLANDEZE<br />

Lëndina drejtkëndore me tulipanë<br />

Me të gjitha ngjyrat e ylberit<br />

Të hapura kanalet si mezhde, të cilat<br />

Sikur janë groposur


68 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Sipas ndonjë<br />

Pikture të Mondrijanit<br />

(vetëm një lopë merr guximin<br />

Të prish për një çast<br />

Simetrinë e përkryer<br />

Të vijave, formave dhe ngjyrave)<br />

Në hyrje të qytetit<br />

Një karrige kashte<br />

E lënë para një shtëpie të shtrembëruar<br />

(që dikush ta marrë në shtëpinë e vet<br />

Ta vizatojë në pëlhurë<br />

Ose nëse nuk ka kohë dhe aq ngjyra<br />

Së paku ta fotografojë<br />

Por pa përdorur blicin)<br />

Të mbështjella me<br />

Dritë difuze të kuqe<br />

(si paraardhës të<br />

Suzanës nga Rembrant)<br />

Nga xhamat e dyqaneve femra njëkohësisht<br />

Shpalosin dhe fshehin<br />

Lakuriqësinë e tyre.<br />

Pandehur gjithçka i përngjan një kuadri-stop<br />

Njerëz që luajnë rolin e skulpturave (për disa para<br />

të imta)<br />

Dikush me kujdes ka vendosur panumërt<br />

Instalime të biçikletave të parkuara.<br />

Pastaj, gjithçka i përngjan<br />

Një xhirimi të ngadalësuar të foto-finishit<br />

Pas çdo këndi ndodh<br />

Performansë e re e biçikletave<br />

Vasha me vathë perlash<br />

Në supe mban shtafelaj<br />

Me pëlhurë të madhe të grisur (si velë)<br />

Dhe në biçikletë të ndryshkur lundron mes kanaleve<br />

Një gjysh me turban të kuq në trotinet<br />

Zvarrit një bufer të madh të drunjtë<br />

Me miell, terpentinë dhe vaj<br />

Mbi pllakë si broshura<br />

Në kërkim të vrasësit serik<br />

Fluturojnë printime të<br />

Tetëdhjetë autoportreteve të tij<br />

(por kë të kërkojmë:<br />

Fëmijën, të riun ose plakun?)


Dëgjohet kor i zërit të fëmijëve<br />

Me dëgjuese nga muzgjet, të hipur mbi rul,<br />

I përsërisin leksionet e mjeshtërve të vjetër<br />

Rubens ka ditur shtatë gjuhë...<br />

Ka pasur shtatëdhjeteshtatë çirakë<br />

Vermer ka vdekur i varfër...<br />

Ka pikturuar dy piktura në vit...<br />

Bile edhe bukëpjekësi lokal<br />

Ka pasur dy piktura të tij...<br />

Në këndin e majtë të pikturës ka dorë<br />

Që përshkruan këndimin e Homerit...<br />

Edhe Homeri ka pasur shtatëdhjeteshtatë çirakë...<br />

Ka kënduar vetëm dy këngë në ditë<br />

Vinsenti i ka shkruar Teos<br />

Se është i tmerruar nga estampitë e Hiroshiges...<br />

Edhe bukëpjekësi ka vdekur i varfër...<br />

Së bashku me zërat nëpër qytet<br />

Shtohen edhe jehonat e pikturave<br />

Në bulevardin “Valter Benjamin”<br />

Të gjithë mbajnë kravata me dezen luledielli<br />

Dhe veshje me reproduktim nga<br />

Ngrënës të patateve, Roje nate<br />

Orë nga anatomia ose Natë me yje<br />

Në sokakun “Rene Magrit”<br />

Një xhaxha me cilindër<br />

(për të cilin shumica mendojnë se është i fryrë)<br />

Gjatë gjithë ditës përsërit: “Kjo llullë nuk është<br />

llullë!”<br />

Në sheshin “Frans Halls” gjithë instrumentistët<br />

rrugorë<br />

I mbajnë instrumentet si paraardhës të tyre<br />

Në një urë guri, vashëza lexon mesazhin në celular<br />

Me të njëjtën grimasë dhe të njëjtën habi<br />

Si gratë që lexojnë letra në<br />

Pëlhurat e mjeshtërve flamanë<br />

I rrethuar nga këto piktura, prapëseprapë lehtësohem<br />

Sot është dita kur nuk punojnë muzetë<br />

69 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


70 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

YJËSI TË REJA<br />

1.<br />

Pjesa e parë e natës na kaloi<br />

Në bashkimin e yjësive të reja<br />

Kur në qiell pashë “Dallëndyshen e përfletur”<br />

Nxitova të krijoj yjësi “Jastëk”<br />

Kur njoha yjësinë “Tulipan i shtrembër”<br />

Mblodha dy tre yje për t’i mbështetur<br />

Kur pashë yjësinë “Ngjalë”<br />

Më tha që gjithë qielli është oqean<br />

Kur pashë yjësinë “101 margaritarë”<br />

Të pëshpërita: galaktikat janë si guaca<br />

Kur pamë çerdhe të reja yjesh<br />

U kërkuam shpejt drunj për pushim<br />

2.<br />

Dhe kur përfundimisht arritëm t’u japim vatan<br />

Të gjitha yjet, kometat, meteorët dhe yjësia<br />

Vendosëm që në pjesën e dytë të natës<br />

Edhe ne mund të shkojmë në pushim të merituar<br />

3.<br />

Agimi filloi ashtu si dhe çdo mëngjes: u shikuam<br />

Sikur nuk dimë asgjë për yjësitë e reja.<br />

ÇASTI NË KULM<br />

(Përshkrim nga një<br />

Udhëheqësi alpinistësh<br />

I gjetur në një cep të mbuluar)<br />

Me<br />

Vite<br />

Ngjitemi<br />

Maleve


Si Dante dhe Virgjili<br />

Me ditë endemi<br />

Cepave dhe shpateve<br />

Me orë i numërojmë hapat<br />

Që na mbetën përpjetzës<br />

Pse nuk kemi orën në mal?<br />

As me minuta as me qindëshe as shekuj<br />

(me asnjë matje kohe) nuk mund<br />

Të numërohet momenti kur shohim nga maja-<br />

Edhe në qiell edhe në tokë edhe nga jashtë edhe<br />

nga brenda edhe<br />

Përpjetë edhe tatëpjetë edhe drejt së kaluarës edhe<br />

drejt së ardhmes<br />

71 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


Mexhid MEHMETI<br />

(KOSOVË)<br />

U lind më 11 qershor 1948, në Zhunicë<br />

të Preshevës.<br />

Katër klasë të fillores i kreu në vendlindje,<br />

tetëvjeçaren dhe gjimnazin në Preshevë.<br />

Në Universitetin e Kosovës në Prishtinë,<br />

kreu gjuhën dhe të letërsisë shqipe.<br />

Punoi një kohë në arsim, ndërsa më pas<br />

edhe si gazetar e përkthyes.<br />

Ishte njëri ndër themeluesit dhe redaktor<br />

i revistave “Filizat” e “Panorama” të Preshevës dhe “Jehona”<br />

të Bujanocit. Për një kohë të gjatë udhëhoqi klubin letrar “Feniks”.<br />

Pas luftës deri në shuarjen e së përditshmes “Rilindja” ishte<br />

gazetar dhe redaktor i rubrikës së kulturës.<br />

Në periudhën 2005-2008, ishte anëtar i kryesisë së Lidhjes së<br />

Shkrimtarëve të Kosovës.<br />

Shkruan poezi për të rritur, poezi për fëmijë, tregime, novela, romane<br />

dhe drama.<br />

“Klithje e përmallim”, poezi, (1977), “Lumja”, tregime, (1982),<br />

të dyja në botim të klubit letrar “Feniks” të Preshevës; “Frymëmarrje”,<br />

(1984), “Flaka e vëllazërimit”, Shkup; “Peizazh i ngrirë”,<br />

(1994), “Rilindja”, Prishtinë; “Monstrumiada”, katër drama,<br />

(1998), Vatra, Prishtinë; “Presheva”, poemë, (1998) Vatra, Prishtinë;<br />

“Rikthim dhembjeje”, poezi, (1998), Vatra, Prishtinë; “Puthja<br />

vrastare”, tregime, (2003), Gazeta Rilindja, Prishtinë; “Hija e korbit”,<br />

novela, 2005, Lumi i bardhë, Mitrovicë; “Pikë në zemër”,<br />

poezi (2005), Ura, Prishtinë; “Shtatë ditë pas vdekjes”, roman,<br />

(2006), Lidhja e Shkrimtarëve e Kosovës, Prishtinë; “Pallati me<br />

yje”, poemë për fëmijë, (2006), Ura, Prishtinë; “Furtuna”, roman<br />

(2007), Ura, Prishtinë; “Ishulli i vdekjes” , trilogji, (<strong>2010</strong>), Ura,<br />

Prishtinë; “Lëmë derrash”, AntiROMAN, (<strong>2010</strong>), botim eksperimental<br />

i autorit me tirazh të kufizuar; “Tuna”, roman dashurie,<br />

(<strong>2010</strong>), Ura, Prishtinë; “Kalvari”, roman (<strong>2010</strong>).<br />

Vepra e tij është vlerësuar me disa çmime letrare.<br />

Është prezantuar në disa antologji poetike, tekste universitare,<br />

leksikone, albume, botime kritike etj., në shqip e gjuhë të tjera.<br />

METAFORË E ZBRAZUR<br />

Cili është ai<br />

Që mjeshtëron në Pullaz<br />

Në Kohë të Pakohë<br />

Në Natë të Panatë?<br />

Ollukut të Çatisë<br />

Lotët e Botës rrjedhin


74 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Nën Strehë kush leh?<br />

Apo: Kalë i Trojës<br />

Hingëllon përsëri<br />

O Zot ai Bajloz i zi<br />

Streha Gjak p-i-k-o-n...<br />

Nga metafora del Motra<br />

E niset kah Votra<br />

Pranë Verës<br />

Plagët e Gjergjit<br />

Rrjedhin në Fushë Mejdan<br />

Për Vatan<br />

PARADOKSALE<br />

Mbështet Ballin në xhamin e ftohtë<br />

Ngul sytë në Peizazhin përtej rrugës<br />

Veprime të rastësishme që ia pushojnë<br />

Dhembjet kronike të Kokës<br />

Mbështet edhe shuplakat në atë akull<br />

Nga larg heton errësirën e (pa)prekur<br />

Dhëmbin e qenit të Çartur<br />

Ndien Sirenat e Ndihmave të Shpejta<br />

Fërshëllimën e stuhishme të Erës<br />

Krismat e Pushkëve Rrufeve... Hej<br />

Sa i madh që është Kundruall asaj Pamje<br />

Me shuplakë mbulon një rrugë të tërë<br />

Dhjetëra shtëpi Plepat Horizontin<br />

Sa i fortë Karshi Armiqve të përbetuar<br />

Ngjarjeve që ndodhin Jashtë<br />

Po sa i Vogël sa i Dobët medet<br />

Karshi Brendisë së Vet<br />

Me Rrahazemër zogu të (Pa)Mbrojtur<br />

KOPSHT I ÇUDITSHËM<br />

Poetesha N.N. nga Kanadaja<br />

Bëri punë të çuditshme në poezi<br />

Shuplakat i mbolli në Kopsht<br />

E përçudshme dukej lulishtja<br />

Me dy shuplakë e dhjetë gishta<br />

Ditë e natë Degëgishtat me Thonjëpiptha<br />

Prisnin shpendët shtegtarë


Ta pësojnë në Kurthëshuplaka<br />

Po e gjatë u bë pritja<br />

Sa Duarzezat u kalbën<br />

Degëgishtat u thanë<br />

Thonjëpipthat si gjethe ranë<br />

Fjalëkotat i mori era<br />

I katandisi në Mashtrim<br />

Përjetshëm në Dimrin e Madh<br />

U ringjall Djalli në Poezi<br />

Sa kot të mos i shkojë mundi<br />

Poeteshës në Kontinentin e Largët<br />

PEIZAZH I NGRIRË<br />

Të pashë për herë të Fundit<br />

Mbi Detin e Ngrirë duke ecur lehtë<br />

E Nyndë e Akullt Flokëshprishur<br />

Treteshe në njëfarë Mjegulle të bardhë<br />

Ecje ecje ecje mbi shkumë valësh<br />

Drejt Horizontit të Kristaltë ecje<br />

Unë mbetesha larg e më larg Teje<br />

Shtrija duart mëkot të të Prek<br />

Mëkot thërrisja emrin tënd<br />

Pashë si nga ato valë<br />

Si Re e Zezë Breshëri u shfaq Bajlozi<br />

Të Rrëmbeu Pamëshirshëm<br />

Si në këngën e Gjergjelezalisë<br />

Vetëm për një Natë të Grabiti<br />

Vetëm për një Çast Epshi të Vrau<br />

Ah Miranda kisha Dëshiruar<br />

Krejt Kjo të mbetej ëndërr<br />

E papërsëritur si Peizazh i Ngrirë<br />

Në Kolazhet e Piktorit<br />

75 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


Poli MUKANOVA<br />

(BULLGARI)<br />

Poli Mukanova është lindur më<br />

23.05.1980 në Sofje, Republika e Bullgarisë.<br />

Ka diplomuar “Filologji bullgare”<br />

në Universitetin e Sofjes “Shën Kliment<br />

Ohridski”. Në vitin 2005 ka magjistruar<br />

në temën “Letërsia- shkrim kreativ”.<br />

Ka botuar në gazetën letrare “Sllovoto<br />

denes”, “Knizhevno zhitie”(Shkup),<br />

“LiterNet”, “e-Lit”, në revistën studentore<br />

“Facecontrol” 2005, si dhe në almanakun “Ah, Marija” 2009.<br />

Libri i saj debutues me poezi “Migovi vo kibritna kutija” (Çaste në<br />

një kuti shkrepëse) është përkthyer dhe përshtatur në maqedonisht<br />

nga autori Zoran Jakimoski. Në vitin 2009 e boton shtypshkronja<br />

“Altera” në bullgarisht.<br />

Poli Mukanova për momentin doktoron në Fakultetin Filozofik në<br />

Universitetin e Sofjes “Shën Kliment Ohridski”, me temën “Historia<br />

e librit”<br />

NJË QERSHORI<br />

Verdhë përreth gojës<br />

Skuqja e fëmijërisë<br />

ÇASTE NË NJË KUTI SHKREPËSE<br />

Ëmbëlsirë nga fiku<br />

“vetëm për dasma dhe varrime”<br />

Hedh kurorën<br />

A është e frikshme vdekja?<br />

Eh, sa vargje të bukura<br />

Ka për atë<br />

Nuk ka më shkrepëse<br />

Fjalori në hungarisht nuk është i nevojshëm<br />

Bie sërish shi<br />

Do ta var ballonin e verdhë<br />

Në llambadar<br />

Sepse nuk ka diell


78 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

HOMO FABER<br />

Jam e zota si babai im<br />

Çdo ditë emrin ia daltoj.<br />

Dhe si ai përsëris: “Mendja<br />

Askush nuk do mund të ma<br />

marrë!”<br />

Dhe para gjithë kësaj kujtese<br />

Të marr formën e një ene nga<br />

glina<br />

Çdo ditë nga ajo e gdhend veten.<br />

I dua njerëzit e shkathtë<br />

Trupat e ngjyrosur,<br />

Fjalë të thëna.<br />

Duart i kam të gjalla,<br />

Thellë në glinë,<br />

Me saktësi gdhendin.<br />

I përngjajë babait tim-<br />

Luaj me glinën<br />

Format,<br />

I përshtat konturat.<br />

Është art të jesh me glinë<br />

Glinën askush nuk do ta marrë<br />

Mendja vajti në ferr<br />

Dhe digjet<br />

Aty ku glina pushon<br />

Në fytyrë të ...<br />

Në emër të ...<br />

Aty ku të gjithë jemi krijues<br />

Përse biçikleta nuk ndal lëvizjen e tij<br />

Ndërkaq<br />

Lyejmë gjatësi,<br />

Rrathë të zbrazëta.<br />

Jemi reciprokë vetëm në lëvizjet tona<br />

Në daltimin tonë.<br />

Duart kush do mi marrë?<br />

Shkruaj si babai im.<br />

Unë jam simbioza e shpirtit të tij<br />

Stil kaotik.<br />

Shkruaj në Emrin-e-Babait,<br />

Krijoj në emrin e glinës,<br />

Aty ku e ka ndërprerë ai<br />

Përjetësisht duke gdhendur,<br />

Pa duar.


PORTRET<br />

Gishtat e tij të gjatë<br />

Thurin botëra<br />

Shthurin fjalë<br />

Dhe në bisedë të ngadaltë<br />

Sheh thelbësorja<br />

Në shikimin e mjegulluar drejt Egjiptit<br />

Ballëlarti zbulon pamje<br />

Drejt tokës së pa prekur.<br />

79 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


Giuseppe NAPOLITANO<br />

(ITALI)<br />

Giuseppe Napolitano u lind në Minturno<br />

në 12.2.1949 dhe jeton në Formia, në<br />

provincën e Latinës.<br />

Është diplomuar për Letërsi në Romë,<br />

me temë diplome mbi teatrin surrealist<br />

francez dhe ka dhënë mësim për 33<br />

vjet (25 nga të cilët në Liceun Shkencor<br />

“Fermi” të Gaetës). Është president<br />

i shoqatës kulturore “dhoma e poetit”,<br />

me të cilën i është përkushtuar promovimit të letërsisë dhe veçanërisht<br />

poezisë, duke organizuar evenimente të ndryshme në jug<br />

të Lacios (edhe një festival ndërkombëtar poezie: “Zëra të Mesdheut”).<br />

Mes botimeve të fundit me poezi: Fluturo lart, fjalë (poezi 2002-<br />

2007) Gaeta 2007; Via crucis (16 meditime në formë sonetesh)<br />

Gaeta 2008; Antologji (poezi 1967-2007) Napoli 2009; Mjet<br />

jete/Medida de vida (përkthim në spanjisht nga Carlos Vitale)<br />

Vic 2009; Ditet e Naimit (përkthim në shqip nga Elvana Zaimi)<br />

Tetovë 2009; Fletorkë e parë dhe e dytë (poezi) Gaeta <strong>2010</strong>; Dhe<br />

pastaj...(përkthimi në arabisht nga Abdemajid Youcef) Monastir<br />

<strong>2010</strong>.<br />

Kujdeset për botimin e një kolane librash të vegjël, “dhoma e<br />

poetit” (65 të tillë brenda pesë vjetësh), në të cilën janë botuar autorë<br />

italianë, spanjollë e francezë, si dhe autorë nga: Shqipëria,<br />

Tunizia, Algjeria, Austria, Britania e Madhe.<br />

KËSHTJELLARJA IME E VOGËL<br />

Irenës<br />

Fije t’argjendta pasurojnë vitet e tua<br />

– por ti s’don me qenë e dijshme: është ende herët<br />

t’ia dorëzosh jetës fitoren lehtë<br />

e lodhur s’u maturi pa djallëzi me botën –<br />

rebele ndaj lojërave të ulëta përherë në dëmin tënd<br />

– një herë të paktën do ta provosh sa bukur është<br />

t’ia dalësh të besosh e t’ia dalësh e vetme<br />

do të mjaftonte një biletë e përdorur<br />

të të çonte larg, ku në një kohë<br />

të pavetëdijshme dëshiroje të vrapoje dhe as<br />

mirëkuptimi im nuk diti të të shoqërojë<br />

Kështjellarja ime e vogël do të kisha dashur


82 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

për ty një kështjellë që nuk dita<br />

ta ndërtoj as të kërkoja ku vallë gjendej<br />

dhe të ofroj vetëm strehën e zemrës sime<br />

(ndërsa ti doje të të çoja në pol<br />

sa më larg prej këtu – por vetëmse<br />

ndërtuam një çerdhe të ftohtë<br />

përballë stuhive të jetës)<br />

të mbahemi përdore me besim:<br />

është e jona mirësia që i falim botës<br />

TË KAM KËRKUAR<br />

Gabrielës<br />

Të kam kërkuar –<br />

dhe sa ndryshe ishe<br />

– sa herë<br />

në fytyrë në veprime...<br />

kur nuk ishe të kam kërkuar<br />

dhe ende të kërkoj në mënyrat<br />

veprimet që do të bësh<br />

kur të jesh<br />

çka nuk është ajo që kërkoja<br />

– ajo që tashmë je tani<br />

sa bukur që munda të të gjeja<br />

kaq afër meje – kaq<br />

shumë herë të rinjohur<br />

– në të tashmen dhe të gjallë<br />

sa stinë e bukur është jeta jonë<br />

VITE QË VRAPOJNË<br />

vetes sime<br />

Tridhjetë vite më parë isha 30 dhe më dukej vetja<br />

zot i një bote të panjohur<br />

që me kohë pastaj do të kisha ditur ta harxhoja<br />

si çdo gjë që mund të kesh me tepri<br />

megjithatë tash dyfishi i atyre viteve<br />

s’mjafton për t’u kujdesur për botërat e njohura<br />

madje që rrezikojnë përherë të humbasin


ugët më të mira mes të cilave kalojnë<br />

*<br />

Vitet që kalendari i mendjes<br />

ndër sirtarë i ruan në shumë të ndara<br />

mjafton pak t’i nxjerrësh jashtë<br />

dhe të caktosh sërish nga një ditë<br />

Vitet ku duhet të zbresësh të kërkosh<br />

në albume të vjetër fotografish<br />

janë ata që pluhuri kurrë s’i mbulon<br />

me mundime të shumta<br />

– ato pamje ende<br />

thonë sa të mira dikur shijoje,<br />

flluska pleqërie<br />

Përktheu nga italishtja: Elvana Zaimi<br />

83 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


Amir OR<br />

(IZRAEL)<br />

Amir Or u lind në vitin 1956, në Tel Aviv.<br />

Ai është pasardhës i rabinëve të famshëm<br />

Elimelech nga Lizhensk dhe Rashi.<br />

Studioi filozofi dhe fe të krahasuara në<br />

Universitetin Hebraik të Jerusalimit, ku<br />

më vonë lekturonte për fenë e lashtë<br />

greke. Or është autori i tetë vëllimeve me<br />

poezi, i fundit prej të cilëve është Muzeu<br />

i kohës (2007). Poezitë e tij u botuan në<br />

më shumë se 30 gjuhë në antologji, revista dhe në tetë libra në<br />

Europë dhe në SHBA. Botimet e tij të fundit në anglisht janë Poezi<br />

(2004) dhe Ditë (2006), të dyja nga shtëpia botuese “Dedalus”,<br />

dhe Pllaka nga muzeu i kohës (ArtAark 2009). Ka botuar edhe<br />

pesë libra me përkthimet e tij në hebraisht dhe poemën epike<br />

fiksionale Kënga e Tahirës (2001).<br />

Or është laureati i vitit 2000 i nderimit “Pleiades” për “kontributin<br />

domëthënës për poezinë moderne botërore”. Është lauruar me<br />

çmimin “Bernstein”, çmimin “Fulbright” për shkrimtarë, çmimin e<br />

Poezisë të Kryeministrit dhe për përkthimet e tij nga greqishtja e<br />

lashtë me çmimin e Nderit të Ministrisë së Kulturës.<br />

Or ka lekturuar dhe mësuar poezi dhe shkrim krijimtar në shkollën<br />

“Helicon” dhe në universitete në Izrael, Europë dhe Japoni.<br />

Është kryeredaktori i Shoqërisë “Helicon” dhe drejtori i Shkollës<br />

Hebraike-Arabe të Poezisë “Helicon”. Është koordinatori kombëtar<br />

i programit UPC të sponsorizuar nga OKB-ja “Poetë për<br />

Paqe”. www.amiror.co.il<br />

DISA THONË<br />

Disa thonë që jeta vazhduaka përballë alternativës;<br />

disa thonë – pushtim; disa zgjasin një shënjë barazimi<br />

midis jetës dhe mungesës së saj; dhe disa thonë që jeta<br />

na u tha për t’u shërbyer atyre jetët e të cilëve<br />

nuk janë jetë. Unë po them: ti.<br />

Dhe kjo shpjegohet lehtë: përsëri jeta mbështjell<br />

atë që mund të shihet. Në shtëpi ndizen drita. Dhe në dritë nuk<br />

ka shikim<br />

përveç atij nga pasqyra, asgjë përveç asaj që më sheh<br />

duke e parë; dhe nuk sjell lirim por mall, jo vdekje por jetë.<br />

Po unë marr nga ky shikim të ngrohtën dhe të ftohtën - nata<br />

mbështjell gjithçka -


86 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

dhe më merr malli për atë që më sheh nëpërmjet<br />

prekjes,<br />

dhe nuk më kujtohet asgjë. Vetëm kaq.<br />

NJË KORRIGJIM<br />

për mëkatin që llastohem me fjalë dhe keqkuptoj<br />

thirrjen e Dashurisë;<br />

për largimin nga vetja ime, si hija nga trupi, fytyra<br />

nga zemra;<br />

për mëkatin “ç’do të thonë ata?”, për vetëmohim,<br />

për krenari;<br />

për mëkatin që ndoqa magjinë e lavdërimit nën<br />

dritat e skenës;<br />

për veshin tim, që e braktisi dëgjimin,<br />

për shqiptimin e gojës që e thashë unë, por jo<br />

shpirti im;<br />

për mëkatin që kam kryer kundër trupit tim<br />

me shkopin dhe pa mirësi, duke rahur gjoksin;<br />

për atë që të quaja timen,<br />

për atë që mëkatoja para teje nga ankthi dhe frika<br />

e kotë,<br />

për atë që ushqeja zjarrin e dyshimit nga trungu i<br />

pemës së plotësisë,<br />

për atë që ngurroja të rritesha,<br />

për atë që e mbylla dorën time<br />

dhe as nuk dëgjoja as nuk shihja lumturinë as nuk<br />

e lija të më hynte<br />

duke kundruar qenien tënde.<br />

EPITAF<br />

Lëre rrugën këtu, shtegtar,<br />

Ulu në mes të manave dhe hardhive,<br />

Midis ujit dhe hijes, pranë këtij guri të bardhë,<br />

Këtu jam shtrirë, djalosh dhe perandor.<br />

Fytyrën e kam mermer të ftohtë, duart, këmbët<br />

Të veshura me urth dhe gjethe të rëna,<br />

As unë nuk shkova dot larg,<br />

Edhe unë shëtitesha njëherë në tokë.<br />

Lëre rrugën këtu, shtegtar,<br />

Shtypi këto kokërrza të egra në fytyrën time.


Lediana PAJA<br />

(SHBA)<br />

Lediana Paja u lind në qytetin e Korçës.<br />

Atje kreu shkollën fillore dhe gjimnazin.<br />

Studimet e larta i vazhdoi në Universitetin<br />

e Tiranës, në Fakultetin Ekonomik,<br />

por në mars të vitit 2003 detyrohet t’i<br />

ndërpresë ato për shkak të emigrimit<br />

në SHBA. Më pas studimet i vazhdon në<br />

Boston, në University of Massachusetts, e<br />

njëkohësisht fillon të punojë në Departamentin<br />

e Thesarit të Shtetit të Massachusetts.<br />

“Lotët e Nimfes” (Rozafa, 2008) është libri i saj i pare poetik.<br />

Dëshira dhe pasioni për krijimet letrare e ka shtyrë të shkruaj që<br />

nga rinia e hershme, në formë të shkurtër e te gjate.<br />

Ne vitin <strong>2010</strong> libri “Lotet e Nimfes” është vlerësuar me çmimin<br />

e parë për poetet e rinj nga Shoqata e Shkrimtareve Shqiptare<br />

“Pegasi” në Shqipëri, si dhe ka fituar një çmim special për kumtimin<br />

e mbajtur ne Prill <strong>2010</strong>.<br />

Ka qenë pjesëmarrëse në konkursin e vitit 2009 nga P.E.N Club<br />

Austria “Të flasim rreth kufijve”, ku drama e saj “Blue Star” hyri<br />

në katërshen e dramave më të mira të konkurrimit.<br />

Vëllimi i ri poetik “Pax Deorum” së shpejti do të shoh dritën e<br />

botimit.<br />

SI VALË E DETIT...<br />

Në kurmin e mëngjesit shkelin cicërimat e zogjve<br />

shfrenuar si litarët e një anije në bord<br />

përkundin ankthin e varur në spango.<br />

Shpërfillje zogjsh; harlisje ninulle, që rrëmben<br />

duart plastike dhe i fshehin nëpër brima,<br />

si të vërteta të mundshme të falsifikuara.<br />

Në fetusin tokësor mbillet fara e pafajësisë<br />

eshtrat e reve këputen si shkarpa dhe grisin pelerinat<br />

e vertebrave të tyre, mbi horizontin rreze-munguar.<br />

Në ecje shoh shumë hapa që ngatërrohen e bëhen nyje<br />

rreth qendrës së shpirtit, hapa që nyjëzohen me ty,<br />

në ty,<br />

për ty;..<br />

Në vendin tim thonë: kur nyja ngatërrohet, pritet.<br />

Unë them: kur nyja ngatërrohet, lëre valën e detit<br />

ta drejtojë vetë anijen…


88 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Ç’TË BËJ ME TY ZOT?<br />

çfarë të bëj me ty Zot?të<br />

kërkoj vetëm kur mbi mua<br />

zëri i një papagalli i bëzan ajrit,<br />

me korda thuajse të ngjirura;<br />

kur dita tallazohet<br />

mbi dorën e shtrirë time,<br />

unë grushtin, ia fsheh detit<br />

dhe mbi gjoks mërmërij valët.<br />

Çfarë te bëj, më thuaj, Zot?!<br />

Kafshatën e fundit të shpresës,<br />

e gëlltita si nafore,<br />

dhe ende e mbaj në stomak,<br />

të papërtypur.<br />

NUK MUND TA GËNJESH DHIMBJEN<br />

Nuk mund ta gënjesh dhimbjen<br />

si një fëmijë kur s’dëshiron të hajë;<br />

as dhe ta flijosh.-<br />

Në fletët e çdo libri më tërheq intriga<br />

parabola e fshehur në myshqe ndjenjash<br />

si zhardhokët e patates nën tokë.<br />

Në gishtërinjtë e mi numërohen ëndrrat<br />

10 nyjat e fatit grindin njëra – tjetrën, si oborrtarët<br />

në funeralin e mbretërisë së patrashëguar.<br />

Tek mërmërij me buzë heshtjen<br />

pres zemërngrirë vendimin,<br />

për një fund që nesër të mund të rifilloj.<br />

REKLAMA<br />

Kudo që udhëtoj<br />

nuk më ndahet reklama<br />

e lëngut të portokalltë.<br />

Nentucket nectars<br />

dhe Kevin Youkilisnjë<br />

buzëqeshje naive


dhe një shkop bejsbolli<br />

Prapa tyre,<br />

ndërtesat e xhamta<br />

gëlltisin në qendër<br />

ngjyrën nazike të ditës…<br />

Gjithçka fshikulluar<br />

me indiferencën ushtarake<br />

të manekineve subkoshientë;<br />

që mbi kapakët e rinj të librave<br />

syrin do nisin ta përgjumin<br />

me ëndrrat e tyre boshe.<br />

HELLO…<br />

Hello depërton zëri i Alice Tan Ridler<br />

në sallën e veshur me melodi dhimbjeje<br />

20 vjet marinse e këmbëve që trokasin metronë<br />

si brumbuj indiferentë të kores së tokës<br />

me veshët e mbyllur me tampon mbytës:<br />

- Epitaf i ditës monotone<br />

Dhe për një çast gjithçka përmbyset-<br />

Bota kafshon hijen e saj<br />

Gjinkallat hyjnizojnë këngën e fundit në shpirt<br />

Nën tingujt e violonçelit të vjetër<br />

në ëndërr të një zhgjëndrre<br />

që duhej të ishte zgjuar me kohë...<br />

MË LINI<br />

Me lini ta vesh qerpikun me ëndrrën e bardhë<br />

ta njom vargun e shpirtit me ndjenjën më të rrallë<br />

ta mbledh si një glob në univers të shpirtit tim<br />

dhe si një hieroglif t’i deshifroj rrotullimin.<br />

Çdo pike të galaktikës një kryq do t’i heq<br />

Është vendndodhja jote, ajo që më tërheq<br />

në krahët e tua do gjendem më pas<br />

si një metaforë që shtrihet përmbi varg...<br />

89 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


90 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

MBRËMJA<br />

Mbrëmja e ndarë në ngastra katrore<br />

çdo copë, një segment mbi ndjenjë<br />

radhit mëkatet si fustane mbrëmjesh<br />

si tjegull e huaj mbi shtëpi të re,<br />

dhe vargëzohen mbi qerpik të hënës<br />

dy-tre shpirtra, thurur si gërshet.<br />

Thurje e thurur mbi thuprën e jetës:<br />

siç ylberi vishet përmbi renë e zezë.


Aleksandar PROKOPIEV<br />

(MAQEDONI)<br />

Aleksandar Prokopiev është prozator, eseist<br />

dhe poet.<br />

Ka diplomuar dhe magjistruar në<br />

Fakultetin Filologjik në Beograd, në grupin<br />

e letërsisë komparative dhe teorisë<br />

së letërsisë. Punon në Institutin për letërsi<br />

maqedonase në Shkup.<br />

Ka botuar përmbledhjen me tregime<br />

“Mladiot majstor na Igrata” 1983<br />

(Mjeshtri i ri i lojës), “…Ili” 1987 (Ose), “Plovidba kon Jug” 1988<br />

(Lundrim drejt jugut), “Slovo za zmijata” 1992 (Fjalë për gjarprin),<br />

“Ars amatoria” 1998, “Slika trkalo” –haiku 1998 (Pikturë<br />

rrotë), “Çovekot so çetiri çasovnici” 2003 (Njeriu me katër orë),<br />

eseje “Dali Kalimah beshe postmodernist?”1994 (A ishte Kalimahu<br />

postmodern?), “Patuvanje na skaznata” 1996 (Udhëtimi<br />

i tregimit), “Antiupatstva za liçna upotreba” 1996/2000 (Antiudhëzime<br />

për shfrytëzim personal), “Postmoderen Vavilon” 2000,<br />

(Babiloni postmodern), “Borhes i kompjuterot” 2005 (Borhes dhe<br />

kompjuteri) dhe novelën “Zirkaçot” 2007 (Vështruesi).<br />

Është fitues i çmimit “Mjeshtër i prozës”. Për novelën “Vështruesi”<br />

ishte i nominuar për çmimin letrar “Ballkanika” më 2007. Veprat<br />

e Prokopievit janë të përkthyera në anglisht, japonisht, frëngjisht,<br />

çekisht, gjermanisht, hungarisht, polonisht, italisht, rusisht, serbisht<br />

dhe bullgarisht. Është anëtar i shkrimtarëve të pavarur të<br />

Maqedonisë.<br />

POEZI HAIKU<br />

Ylli lart<br />

Aq larg, i imët<br />

Ka emrin e vet<br />

X<br />

Çka ka ende<br />

Atje, atje pas fundit?<br />

Vetëm kuçedra.<br />

X<br />

Fëmijë në habi:<br />

Nga përqafimi i fort – bum!<br />

Tullumbacja plasi.


92 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

X<br />

E ngurtë, e njomë<br />

Shqiponja përkëdhel shqiponjën<br />

Në vend të duarve sqep.<br />

X<br />

Zogj përmbi tela<br />

Pentagram me nota<br />

-temp stakati.<br />

X<br />

Zog i hutuar<br />

Mbi beton dromca të ftohta<br />

-thërrmija fiktive.<br />

X<br />

Në majë të pishës<br />

Luhatet korbi, mbi të<br />

Harabeli fluturon.<br />

X<br />

Harabeli në shkurre<br />

Zënka i zbulon<br />

Maces vigjilent.<br />

X<br />

Edhe këtë dru<br />

Kam mund ta mbërthej<br />

Me pëllëmbë fëmijërore.<br />

x<br />

Druri nën urë<br />

Afrohet pranvera<br />

Tek lumi.


x<br />

Plaku në park<br />

Shikon në gjethe të lëmuara<br />

Me dublet e rrudhave.<br />

x<br />

Parku shkretëtirë<br />

Para ndërtesës një dru<br />

Me dy çerdhe të zhurmëta.<br />

Çerdhe në erë.<br />

A e mundon laraskën<br />

Sëmundja e detit.<br />

x<br />

macja në pullaz<br />

dhe dy maçorrë të verdhë<br />

-problem humbës!<br />

x<br />

Thonë është endacak<br />

Rudi, maçorri rrugaç.<br />

Për mua – shok.<br />

x<br />

Në kopshtin e verës<br />

Ulur njeriu dhe përtypet.<br />

Macja pret.<br />

Breshka dhe macja<br />

Mysafirë verorë<br />

Në prag.<br />

x<br />

Shtëpia pa nikoqirin.<br />

Për macet endacake<br />

Përfitim i madh.<br />

93 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


Ibraim QAZIMI<br />

(MAQEDONI)<br />

Ibraim Qazimi u lind në qytetin e<br />

Tetovës. Shkollën fillore dhe gjimnazin i<br />

mbaroi në vendlindje, ndërkaq Fakultetin<br />

Filologjik, drejtimi Letërsi dhe Gjuhë<br />

Shqipe i kreu në Prishtinë. Ka botuar<br />

përmbledhjen me poezi ‘’Dosja e një<br />

kënge të heshtur’’.<br />

Përveç poezisë shkruan edhe prozë dhe<br />

ese.<br />

Ai jeton dhe punon në Zvicër.<br />

EPILOG<br />

një plagë misterioze<br />

jesir i ciklopëve të zi të erës e mora<br />

në një betejë zulmëmadhe që s’dukej me sy<br />

një plagë<br />

edhe që prore mbeti imja<br />

s’më takoi dot kurrë...<br />

MADHËSHTI LEGALE<br />

në manastire të izoluara imazhesh<br />

gurëzime kujtimesh<br />

ikjet të ripagëzohen si lamtumira të pafajshme<br />

në cikle të metamorfozës së përcjelljeve<br />

lesh të huaj u dashka zbardhuar<br />

në vorbulla të lirive të frikshme përjetë<br />

zhveshën nga një qime floku<br />

më të lehtë të ishin për dalje<br />

e të mos vdisnim para një të diele<br />

të mbanin mend<br />

së paku një njohje legale<br />

ndër njerëz<br />

MBASE<br />

të mësoja solfezin me kohë<br />

e di<br />

symbyllas një sokak do ml kthente në vis<br />

pastaj...


96 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

të stërvitesha me paqen qelepire<br />

edhe unë<br />

sot do thithja ujkonjën<br />

BETEJË TROJANE<br />

pas një parakalimi<br />

e fali kalin<br />

gjithë tjerët thanë<br />

eh...s’diti të gjendet në fushë shahu<br />

ai kishte arritur në Trojë


Azur SALIHOVIÇ<br />

(BOSNJË DHE HERCEGOVINË)<br />

U lind më 11. 05. 1965 në Brçko, Bosnjë<br />

dhe Hercegovinë. Shkruan poezi në<br />

gjuhën angleze dhe boshnjake prej dy<br />

dhjetëvjeçarë, ka studiuar gjuhën angleze<br />

dhe gjuhësi të aplikuar me theks<br />

mbi përkthime në Angli. I certifikuar<br />

TEFL / TESOL. Është ish-anëtar i Institutit<br />

të Gjuhësisë në Londër, Angli. Shkruan<br />

poezi edhe në gjermanisht. Azur është<br />

anëtar i Klubit letrar / Shoqatës së shkrimtarëve nga Brçko, Bosnjë<br />

dhe Hercegovinë.<br />

FLUTURA DHE PËRBINDËSHI<br />

Yjet i kthehen fytyrës së një përbindëshi që qan<br />

dhe Nata bie mbi portat e thyera të pranverës së një fëmije<br />

Dielli im kujdeset për ty për të gjitha shekujt që vijnë<br />

Tha flutura.<br />

Ku je ti që dëgjon dhe prek heshtjen e bronztë të një kafazi të<br />

mbyllur<br />

Në një mjedis të ngushtë.<br />

O zemra, heshtja ime të shqipton, në një pasqyrë me mijëra<br />

pasqyrime<br />

Dhe dëshira ime do të jetë ushqimi përderisa mëngjeset e<br />

stuhishme të milionave<br />

nuk qetësohen në portën e pritjes së Parajsës.<br />

Ne të gjithë ndiejmë të njëjtin vezullim e presim. Tha flutura.<br />

DASHURIA NUK NJEH KUFI<br />

I zënë në madhështinë e parajsës, në grackën e një trupi prej<br />

argjile,<br />

pluskoj poshtë në kraterin e jetës për të lehtësuar verën e ditës<br />

sime tokësore<br />

Shpirti pengohet në rrugë për më të Lartin<br />

Breza vdesin për çështjen e gabuar<br />

Zhgënjimet janë një lehtësim i pafund në sytë e djemve të rinj<br />

Disa duan të ikin disa duan të vdesin<br />

S’ka kufi në sytë më madhështorë<br />

Mendimet e mia janë të ngatërruara<br />

Sytë e mi shohin vetëm vdekje


98 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Njeriu sheh gjithmonë vetëm kujtime<br />

Njeriu qan gjithmonë për thellësinë<br />

Dashuria nuk njeh ndarje,<br />

politikanët mbajnë qetësinë e tyre<br />

Urrejtja si virus e djeg qiellin<br />

Dashuria nuk njeh kufi<br />

Dashuria njeh mëshirën e Zotit<br />

Të gjitha luftërat vetëm po kalonin<br />

Të gjitha jetët janë lule në qiell.<br />

MMH OSE DALLGË DRITE<br />

Dallgë drite po kalojnë nëpër zemrën time<br />

Pika uji rrjedhin poshtë mendimet e mia të paqeta<br />

Rrezet e diellit janë gazmore larg prapa reve<br />

Drita gëzimi po vijnë nëpër botën time të hapur.<br />

Këngë prej së gjelbrës dhe të kaltrës dhe bardhësisë<br />

përhapen nëpër jetë<br />

Rruzulli planetar niset për t’u kthyer, për t’u prekur<br />

nga ndriçimi i lavdisë<br />

Këndet e gjithçkaje që merr frymë po thyejnë kufijtë<br />

e kohës.<br />

Mendje të së vërtetës zbulojnë shtresa vuajtjeje dhe<br />

pasioni<br />

Flijimi dhe vetmia lavdërojnë hijeshinë e tyre plot<br />

dashuri.<br />

Lot përmbysin skaje të vetmuara fëmijësh të braktisur<br />

të tokës<br />

Kujtim i varfërisë dhe dhembjes fluoreshente në<br />

udhët e besimit.<br />

Shkretëtira tingëllon si shpërthime në mënyrat e<br />

kërkimit të jetës<br />

Duke kremtuar besnikërinë e zemrës sime të trazuar<br />

Fati i milionave luftëtarësh gjaknxehtë që përjetojnë<br />

dashuri<br />

Koha ndalet për një çast drite verbuese.<br />

Kështu mbivendosen udhët e jetës dhe dashurisë,<br />

dhe historia e vetes zhvillohet<br />

nëpër hijeshinë e dashur të thirrjes së përhershme<br />

Shih se si shkëndijat e shpresës treten si retë nëpër<br />

gjithë globin<br />

Duke shpëtuar të rinjtë dhe të vjetrit,


shih si sipërfaqja e ëndrrave tona që materializohen,<br />

merr prapë farën e jetës.<br />

Shkoj poshtë e lart dhe sytë e mi dëshirojnë<br />

Asnjë zemër nuk sjell dot lavdinë përveç njërës që<br />

dashuron<br />

Rrugët e mia janë të pamëshirshme kur ma caktojnë<br />

drejtimin<br />

Më udhëheqin, më urojnë hir, të paarritura në<br />

përqafimin e tyre<br />

Nuk ndalin kurrë sikur të fshiheshin diku prapa<br />

perdes prapa ekranit të gjatë dhe të gjelbër ato<br />

gjithmonë ushqejnë mall të përhershëm përgjithmonë<br />

dashuri të lavdëruar fund i përkryer<br />

Muzika u bie ritmeve të mia të kaltërsisë dhe gëzimi<br />

për luftime dhe rezultate, muzika vë shpirtin me<br />

frymën e saj në shpirtin tim të rraskapitur<br />

Mendja ime lufton për të ngritur rrjedhat e mia<br />

Jeta e dashurisë është të vdesësh nën lëkurën e<br />

lotëve<br />

Ëndrra përleshen për mbijetesën e tyre<br />

Sy e mbushin botën<br />

Dashuria është këtu për t’u mbetur, dashuria s’do të<br />

ikën kurrë<br />

Jeta përhapet si një pikë deti, jeta merret me ditën.<br />

Dallgë drite kalojnë nëpër zemrën time<br />

Pika uji rrjedhin poshtë mendimet e mia të paqeta<br />

Rrezet e diellit janë gazmore larg prapa reve<br />

Drita gëzimi po vijnë nëpër botën time të hapur.<br />

Këngë prej së gjelbrës dhe të kaltrës dhe bardhësisë<br />

përhapen nëpër jetë<br />

Rruzulli planetar niset për t’u kthyer, për t’u prekur<br />

nga ndriçimi i lavdisë<br />

Këndet e gjithçkaje që merr frymë po thyejnë kufijtë<br />

e kohës.<br />

Mendje të së vërtetës zbulojnë shtresa vuajtjeje dhe<br />

pasioni<br />

Flijimi dhe vetmia lavdërojnë hijeshinë e tyre plot<br />

dashuri.<br />

Lot përmbysin skaje të vetmuara fëmijësh të braktisur<br />

të tokës<br />

Kujtim i varfërisë dhe dhembjes fluoreshente në<br />

udhët e besimit.<br />

99 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


100 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

DHEMBJA PO ZHDUKET<br />

Aq shumë zemër në gjërat, doja të merrja frymë.<br />

Aq shumë dashuri në zakonet e njerëzve të tjerë,<br />

doja të shija dhe të jetoja,<br />

Aq shumë gëzim dhe shpirt që doja të ndaja me ty.<br />

Tani ti shikon shfrenimin tonë, ecën nëpër jetën<br />

tënde, tani sheh, unë po të pres,<br />

Kur dielli ngjyen ngadalë poshtë horizontit të vullnetit<br />

tonë.<br />

Ëhë, dhembja po zhduket<br />

Ëhë, shpirti po kalëron lirë<br />

Ëhë, tani vetëm unë e ti.<br />

Aq shumë trishtim dhe dëshirë, doja të isha i lirë.<br />

Aq shumë dashuri dhe pasion që doja vërtet të më<br />

jepje,<br />

Aq shumë përpjekje dhe dëshira që doja të vendosja<br />

në ty<br />

As shumë palumturi dhe brenga nga doja të më<br />

çliroje<br />

Aq shumë shokë dhe dashnorë që ndërroje<br />

Vetëm për të më lënduar.<br />

Aq shumë lot dhe trishtim që qava veç për të të<br />

qenë më afër.<br />

Ëhë, vij drejt teje sikur dielli ngjyen ngadalë poshtë<br />

horizontit të vullnetit tonë.<br />

Ëhë, dhembja po zhduket<br />

Ëhë, shpirti po kalëron lirë<br />

Ëhë, vetëm unë e ti.


Mazllum SANEJA<br />

(KOSOVË)<br />

Mazllum Saneja u lind në Gjakovë, më<br />

1945. Në Prishtinë kreu Fakultetin Filozofik,<br />

Gjuhë dhe Letërsi Shqipe, kurse<br />

më vonë edhe studimet pasuniversitare.<br />

Gjuhën polake e mësoi në Universitetet<br />

e Varshavës, Vrocllavit dhe Krakovit(1978-1981).<br />

Më vonë në Universitetin<br />

e Varshavës studioi letërsinë polake.<br />

Mazllum Saneja është autor i librit gjuhësor<br />

“Rozmowki albanskie”(Bisedor i gjuhës shqipe), Wiedza Powszechna,<br />

Varshavë,1992.<br />

Më 1997 fitoi çmimin prestigjioz letrar ZAIKS të Shoqatës së Autorëve<br />

të Polonisë për arritje të rëndësishme në fushën e përkthimit<br />

të letërsise polake. Mazllum Saneja merret edhe me publicistike<br />

dhe eseistike. Është anëtar i P.E.N. Qendrës së Kosovës<br />

dhe anëtar i Shoqatës së Përkthyesve të Kulturës Evropiane në<br />

Varshavë.<br />

Botoi librat: “Këlthitje”,Rilindja,Prishtinë,1973,”Heshtja e një<br />

kohe”, Naim Frashri, Tiranë,1976, “Shpuzë e ftohtë”, Rilindja,<br />

Prishtine,1988, “Purpurowa podroz”(Udhëtimi i purpurt)Orfeu,<br />

Varshavë,1992, “Shëmbëllime të trazuara”, Rilindja, Prishtinë,1996,<br />

“Ja nie jestem ten”(Unë nuk jam ai),Pavo, Varshavë,1996,<br />

“Ognista ziemia”(Toka e zjarrtë),DWP, Varshavë,1999, “Pe ndonjë<br />

ëndërr”, Dukagjini, Peje,2003, “Vetëtimë jetë”, PEN Qendra e<br />

Kosovës, Prishtinë, 2007.<br />

Ka përkthyer në gjuhën shqipe librat me poezi të poetëve më të<br />

njohur polak:<br />

Karol Vojtilla:”Bregu i qetësisë”, Drita, Ferizaj,1989, Czeslav<br />

Milosz: “Qyteti pa emër”, Poeteka, Tiranë, 2009, Tadeush<br />

Ruzhevic”Rrëfime traumatike”, Rilindja,Prishtinë,1991, Visllava<br />

Shimborska: “As fund as fillim”, Dukagjini,Pejë,1997, Zbignjev<br />

Herbert: “Zoti Cogito”, Dukagjini, Peje, 2000, Eva Lipska:<br />

“Mësohu me vdekjen”, Sfinga, Prishtinë,2000, Eva Lipska:<br />

“Unë”, Rozafa, Prishtinë, 2006 , Stanisllav Jezhi Lec: “Mendime<br />

të pakrehura”(aforizma dhe epigrame), Rozafa, Prishtinë,2001,<br />

Adam Zagajevski: ”Të shkosh në Lvov”, Sheshi, Prishtinë,2002,<br />

Sllavomir Mrozhek: “Dashuria në Kremlin”,”Shumë të<br />

nderuarit”(drama), Rozafa, Prishtinë,2003.<br />

Mazllum Saneja është autor i: Antologjisë dygjuhëshe i poezisë<br />

shqipe dhe polake të shekullit XX “Vetëm Itaka mbetet”(Tylko<br />

Itaka pozostanie”, botuar nga Shtëpia Botuese “Latona”, Varshavë,1993,<br />

Antologjisë së poezisë polake në gjuhen shqipe<br />

“Fëmijët e epokës”, Varshavë,1997,<br />

Antologjisë së poezisë shqipe të shekullit XX: “Nuk është vonë<br />

për dashuri” në gjuhën polake në botim të Shtëpisë Botuese “Pogranicze”,<br />

Sejny, 2005.


102 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Në gjuhën polake përktheu librat me poezi të zgjedhura<br />

të poetëve të njohur modern shqiptarë:<br />

Ali Podrimja:”Zyc”(Të jetosh), Orfeu, Varshavë,1993,<br />

Ali Podrimja”skradziony plomien” (Flaka e vjedhur),<br />

“Pogranicze”, Sejny, 2007, Eqrem Basha:<br />

“Wiersze”(Poezi të zgjedhura), “Pogranicze”, Sejny,<br />

1999, Visar Zhiti: “Upragniona blyskawica”<br />

(Vetëtimë e uritur), “Pogranicze”, Sejny, 2009.<br />

LUTJE<br />

Kur në përfytyrimin tonë ndjejmë frikë<br />

dhe mbi ne lëviz hapësira<br />

Dritën njerëzore ruana Zot<br />

Kur na le vullneti për jetë<br />

madje edhe fjala duket e kotë<br />

Dritën njerëzore ruana Zot<br />

Kur urtësia jonë nuk jep fryte<br />

Dhe tund drurin e përjetshëm<br />

Dritën njerëzore ruana Zot<br />

Kur zhgënjimi i hidhur na ndal na udhë<br />

dhe përkulemi para gurit në fushë<br />

Dritën njerëzore ruana Zot<br />

E SHKRUAR NATËN<br />

Në këtë orë të vonë të natës<br />

kush shtyp dorezën e derës<br />

të yjeve të mi<br />

Kush troket në portë të fëmijërisë<br />

kush ndez zjarrin<br />

një flakë më mbërthen për kohën e shkuar<br />

prore me duket se në qiell ndërrohen<br />

ngjyrat e syve të mi të vetmuar<br />

Sonte kush rri zgjuar mbi qenien time<br />

kur gjumë nuk kam<br />

Kush m’i rrëmben mendimet dhe ndjenjat e mia<br />

dëshpërimin tim pendesën time<br />

Kush parandien frymëmarrjen time të fundit<br />

oh Zot


LUTJA E NETËVE TË PAGJUMË<br />

Në netët të pagjumë<br />

vetëtimën e yjeve ndjeva në vetvete<br />

Një plagë e hapur<br />

i tëri jam<br />

O Zot mbështillem me një fashë të ftohtë<br />

Mendimi im<br />

gjak pikon<br />

Lërmë<br />

të flejë<br />

VETËM FILLIKAT<br />

Nëse do të vdesësh<br />

e dikush të thotë<br />

se do të të kujtojë<br />

se do ta ruajë shtëpinë tënde<br />

se do t’i ujisë lulet<br />

do të vizitojë varrin tënd...<br />

domethënë se tërë jetën ke qenë i vetmuar<br />

Nëse do të vdesësh<br />

duhet të jetë dikush<br />

që të të marr për dore<br />

e të thotë<br />

do të vdes me ty<br />

sepse vetëm ashtu mund t’i thuhet të vdekurit<br />

Mund të mendosh<br />

se ke jetuar<br />

ndonëse me një njeri<br />

ndoshta<br />

në grumbull njerëzish<br />

103 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


Una Lóa / Una B.<br />

SIGURÐARDÓTTIR<br />

(ISLANDË)<br />

U lind në vitin 1983. Ajo punon si artiste<br />

dhe shkrimtare. Është njëra prej drejtuesve<br />

të galerisë “Crymo”, një galeri<br />

jofitimprurëse e administruar nga vetë<br />

artistët në qendrën e Rejkjavikut. Në<br />

pranverë 2008 diplomoi në Akademinë<br />

Islandeze të Arteve (BFA). Fusha e saj e<br />

interesit është puna në kufi të disa formave<br />

të artit, krijimi i një shkrirjeje midis gjuhës, arteve të bukura<br />

dhe artit dramatik. Ka botuar tre libra me vizatime dhe poezi:<br />

Ævintýri sjúklegur stelpunnar, Sjúklega stelpan drepur dhe Sápusögur<br />

(2007). Libri i saj i katërt, Harmamæli, Kúreki og kolbika<br />

tík / Kauboji dhe bushtra e tij e zezë, parashikohet të botohet në<br />

fillim të vitit 2011. Ajo ka marrë pjesë në ekspozita të shumta në<br />

Islandë dhe jashtë dhe ka recituar dhe lexuar nga veprat e saj në<br />

raste të ndryshme. Jeton dhe punon në Rejkjavik, Islandë.<br />

KAUBOJI DHE BUSHTRA E TIJ E ZEZË – I, II DHE III<br />

Tri poezi nga Una Lóa / Una B. Sigurðardóttir<br />

Në anglisht nga Eva Signy Berger dhe Dean Ferrel,<br />

në shqip nga Silke Liria Blumbach<br />

I.<br />

I veshur keq në mot të mjerueshëm, ja një kauboj i dëshpëruar,<br />

që shtrëngon një perlë midis gishtit të madh dhe gishtit tregues,<br />

Pi një cigare dhe ka një dhembje në gjirin e tij të majtë, që<br />

lëshohet. Një kauboj i trishtuar, një kauboj i lënduar, së paku<br />

lëshohet në mënyrë maço.<br />

E njëjta këngë në përsëritje, disku si i tërë është budalla, edhe<br />

pse nganjëherë ka fishekzjarre. Ka ikur bushtra, askush nuk e<br />

do, ç’është një kauboj pa qen dhe pa kalë? I ënjtur nga alkooli,<br />

i fut gishtat në hir duke kërkuar një guaskë. A do ta pushojë<br />

perlën ndonjëherë apo kush e di? Gjithçka e djegur këtu prej<br />

kohësh. Asnjë gjurmë prushi ose guaske, dhe oqeani është i<br />

largët.<br />

Përpiqet t’ia dalë, përpiqet ta bindë veten, dëshiron të jetë pozitiv.<br />

Vë një gisht ngjyrë hiri drejt stomakut të tij, sy të përgjakur të<br />

djegur nga hiri. Nuk e kupton plotësisht, përpiqet t’i kuptojë këto<br />

pasoja, por nuk e gëlltit dot krejt.<br />

Mut.<br />

Qifsha.<br />

Vjell.<br />

Vendos ta gëlltisë margaritarin gjithsesi dhe kalon një javë duke


106 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

e kërkuar në jashtëqitjet e tij.<br />

Po ta takonte Cliff-in rrugës, pa dyshim do të hidhej<br />

në krahët e tij dhe kundër çdo arsyeje nuk do të<br />

ngordhte, ndonëse kjo nuk do të ishte gjëja më e<br />

keqe duke pasur parasysh që digjet për t’u zhytur<br />

në mjerim dhe jo thjesht të gjendet në të.<br />

II.<br />

Ja, duke u tërhequr nëpër shiun e imtë në të mugët,<br />

një kauboj dhe një bushtër e zezë. Me çdo hap,<br />

toka gogësin. Mund të mendosh që i hahet! Mund<br />

ta thithë në stomakun e saj, dhe atë e kaplon frika<br />

të humbet dhe të mos gjetet kurrë më. Askush nuk<br />

do ta kërkonte. Dëshiron ta godasë veten nokaut,<br />

nuk di të merret me vetëdijen; të jetë vetëm me një<br />

bushtër dhe të ekzistojë mu tani. Kjo është jeta dhe<br />

asgjë tjetër, ai dhe ky mut bushtre. Bota e saj është<br />

e hollë dhe një vello e kaltër e ka mbështjellë<br />

diellin, sepse ajo dashuron në verbërim.<br />

Ai e lë veten të bjerë në një gropë dhe nuk mund të<br />

mërzitet më, nuk i kujtohet asnjë shkak. Po, ndoshta,<br />

për të pasur një ditë tjetër, për mundësinë për ta<br />

pasur njëri-tjetrin dhe për ta gjetur atë qëllimin. E di<br />

që paraja është masa e gjallërisë dhe e pyet veten<br />

se sa vlerë paska.<br />

Bushtra e zezë ka sy të lëshuar që pikojnë pa<br />

pushim; ajo është aq e trishtë. Prek fytyrën e tij me<br />

një hundë të ftohtë dhe të lagësht, kërkon dashuri<br />

por ai është i zbrazët. Nuk është djalë i keq, vetëm<br />

i dhemb. I çalë, i rrahur dhe i mavijosur dhe nuk<br />

posedon asnjë qindarkë. “O kafsha ime me frymëmarrje<br />

erëkeqe”, thotë, “sa i lagësht je”, kur ajo<br />

qan mbi faqen e tij. Por kjo është në rregull sepse<br />

kripa për të ka shije të ëmbël. Kështu duan bushtrat.<br />

Ai është kauboj.<br />

Lëkundet mbi krahët e tij, i njollosur me baltë, mendon<br />

që e ka detyrën të jetoj dhe të mos vdesë në<br />

një pellg. Qan në fytyrën e perëndisë së tij, përsëri<br />

u mashtrua. Nuk ka siguri për jetë pas vdekjes.<br />

Ka ende disa budallenj këtu që i besojnë rendit të<br />

parajsës dhe ferrit. Ai mendon që e di më mirë,<br />

dridhet me mendimin, ndoshta kjo është, bojëkafe,<br />

e lagësht dhe e hirtë. Shpreson që mund të arrijë<br />

një vend të ri dhe më të mirë, të vazhdojë me gjithë<br />

degët që e trembin.


Vdekje dhe kolerë! Po të dinte vetëm që bushtra<br />

e tij e zezë i di të gjitha, që jeta është dashuri dhe<br />

jo ditët e tij të numëruara në minuta dhe hapa.<br />

Ndoshta e pret e fshehur nga poshtë, sepse çdo<br />

hap i drejtohet dashurisë, e cila, mendon, varet nga<br />

litari i saj dikur rrugës, kështu që lëkundet përpara<br />

dhe prapa, i lehtësuar që kjo bushtër e mallkuar<br />

qenka me të, e do verbërisht, kështu që ai mund të<br />

zhytet më poshtë në hapat e tij.<br />

III.<br />

Kauboji është frigjid dhe i ftohur deri në asht.<br />

Shan drejt qiellit: “Mos mendo që mund të më<br />

vrasës, do të të qëlloj më parë!”<br />

Ia drejton pistoletën e tij, qëllon një re.<br />

Bum!<br />

“Kështu do të të bëj shkrumb nëse vetëm përpiqesh.”<br />

Lëkundet mbi një gur, përpara e prapa, duke belbëzuar<br />

me vete “qifsha mutin e armikut”.<br />

Ka gangrenë në një gisht të dorës dhe një gisht të<br />

këmbës.<br />

Më vonë bëhet emocional, kjo verë është tepër e<br />

ëmbël.<br />

I flet bushtrës së stëruritur, dhe syri i saj bojëkafe<br />

pluskon.<br />

“A të të tregoj pafajësinë time?”<br />

Por nuk përgjigjet, gjuha e saj është tepër e ënjtur.<br />

“Ç’është kjo foshnje, ji një grua! Unë dhe ti, ne jemi<br />

si zëri i daulles afrikane!”<br />

Natën ai bisedon me Zotin.<br />

“Ji i mirë me mua, dakord?<br />

Trajtomë me kujdes, mos më torturo!<br />

“Premtoj të mos pihem, të mbesë i thatë, dhe urrej<br />

tokë të thatë.”<br />

Por as Zoti nuk përgjigjet.<br />

Hidhet mbi këmbët e tij me duar plot brenga që<br />

dridhen.<br />

“Qoftë e mallkuar!”, i është thyer zemra.<br />

E zbath gjoksin e tij dhe e qëllon me grusht.<br />

“A të besoj në uljen në të kërrusurin injorant?”<br />

Në rënien e shpejtë kap një grusht balte<br />

vetëm për të parë se si zhduket në vorbull.<br />

Ngre tri taste.<br />

Vum...<br />

107 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


108 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Mbyllja e sistemit,<br />

ndoshta ka vdekur për bukë tepër gjatë.<br />

E merr veten në dritën depërtuese të diellit,<br />

hidhet mbi këmbët e tij dhe kap një vizion me afat<br />

të skaduar.<br />

Ia zbut nervat; një mizë vjen e pushon mbi supin e<br />

tij.<br />

I thotë që është në rregull të jetë këtu,<br />

që duhet t’i japë vetes pak hapësirë manovruese,<br />

që jeta është krijim,<br />

që është krijim gjithandej,<br />

që njeriu jeton ashtu si mendon,<br />

që është e pamundur të mos krijosh,<br />

qoftë edhe në gjumë.<br />

Kështu qëllon mbi trurin e tij.<br />

Una Lóa / Una B. Sigurðardóttir<br />

Rejkjavik, Islandë <strong>2010</strong>


Thór STEFÁNSSON<br />

(ISLANDË)<br />

Thór Stefánsson, i lindur në Rejkjavik më<br />

1949, ka botuar nëntë libra origjinalë<br />

poezie prej vitit 1989. Gjithashtu, ka<br />

përkthyer pesë libra të poetit frankofon<br />

Guillevic në islandisht, si dhe antologji<br />

poetësh frankofonë nga Kebek, Belgjikë<br />

dhe Afrikë. Më 2004 u botua antologjia<br />

e tij e poezisë islandeze në frëngjisht në<br />

Kebek dhe në Francë, 25 poètes islandais<br />

d’aujourd’hui (25 poetë të sotshëm islandezë) (Écrits des<br />

Forges, Temps des Cerises).<br />

Thór ka studiuar letërsi të përgjithshme në Paris dhe ka dhënë<br />

mësim të frëngjishtes dhe islandishtes në Islandë dhe në Francë.<br />

Tani jep mësime frëngjisht nëpërmjet internetit prej një gjimnazi<br />

në Rejkiavik.<br />

Thór ka redaktuar fjalorë frëngjisht-islandisht dhe është autori i<br />

një gramatike të gjuhës frënge për nxënës islandezë.<br />

IV<br />

1<br />

Nuk ka gjë për t’u penduar.<br />

Ndarja jonë zgjon<br />

premtime ribashkimi.<br />

Pa praninë tënde<br />

jam i kënaqur me dëshirën.<br />

Qejfi a barazohet ndonjëherë<br />

me një pritje të mirë?<br />

2<br />

Takimet tona japin gjithmonë kënaqësi<br />

Nganjëherë megjithatë<br />

jemi bashkë për vite me radhë<br />

pa vënë re.<br />

Shumëfishimi i jetës<br />

është tepër për një mendje,


110 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

çasteve u duhet paqe<br />

për t’u ndezur<br />

në sytë tanë<br />

që zjarret të flakërojnë<br />

në shpirtin tonë.<br />

3<br />

Zemra ime rreh<br />

e pjerrët si qielli<br />

në gjoksin tim.<br />

Dielli yt rri<br />

vazhdimisht<br />

në majën e saj<br />

nëpër ditët e mesdimrit<br />

duke ndriçuar rëniet e natës<br />

përmbi ne.<br />

4<br />

Po dashuria<br />

në gjithë këtë rrënim?<br />

I shkruaj emrat tanë<br />

mbi një copë letre<br />

dhe tinëzisht<br />

ta kaloj ty<br />

me zemër të shpuar.<br />

5<br />

Dashuria nuk<br />

çngjyroset..<br />

Rrjedh përpara<br />

me kërcënim,<br />

gërmon një shtrat të thellë,<br />

kërcen në një ujëvarë të lartë.<br />

Kush do të vazhdonte me not<br />

në ujëra të qetë?


6<br />

Në dritën tonë vendos sy<br />

në ngjyrat e dashurisë sime,<br />

ndonëse nuk posedoj dot kurrë<br />

gjithçka atje që është e mrekullueshme.<br />

Vetëm emri yt do të mjaftojë<br />

për ushqimin e veshit tim.<br />

Muzika e tij është më i dëlirë<br />

se të gjitha daullet që dëgjoj.<br />

Aura juaj ka një<br />

ngrohtësi të mrekullueshme.<br />

Por si mund të arrij të gjej<br />

një pjesë në karmën tënde?<br />

7<br />

Shpirtrat preken<br />

dhe trupi harrohet<br />

sepse është.<br />

Ankthi dridhet<br />

midis yjeve<br />

dhe skuqet në firmament.<br />

Bukuria shfaqet<br />

në sytë e tu.<br />

Ja ku banoj.<br />

8<br />

Në këtë verë plot diell,<br />

besnikëria ka<br />

krahë të çelur<br />

dhe nën të dy është era.<br />

Dhe fluturojmë<br />

me zemra të gëzuara<br />

në drejtime të ndryshme.<br />

9<br />

Zoti është tre në një.<br />

Dashuria është dy në një.<br />

Njeriu është një.<br />

111 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


112 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

10<br />

Dashuria<br />

na mëson<br />

të jetojmë.<br />

Jeta<br />

na mëson<br />

të dashurojmë.


Agron TUFA<br />

(SHQIPËRI)<br />

Agron Tufa u lind me më 1967, në Dibër.<br />

Poet, prozator, përkthyes dhe studiues i<br />

letërsisë. Ka studiuar në Universitetin e<br />

Tiranës për Gjuhë dhe Letërsi, mandej i<br />

thelloi studimet në Institutin “Gorki” dhe<br />

studimet pasuniversitare - në Institutin<br />

e Kulturave Evropiane në Moskë, ku ka<br />

mbrojtur titullin “Master” për filozofi arti<br />

me tezën “Mistika e origjinalit”. Është profesor i letërsisë së huaj<br />

të shekullit XX në Fakultetin filologjik të Universitetit të Tiranës,<br />

doktor i shkencave filologjike.<br />

Ka botuar vëllimet me poezi “Aty tek portat Skee” (1996); “Rrethinat<br />

e Atlantidës” (2002); “Avangardë engjëjsh” (2005); “Fryma<br />

mbi ujëra” (2007); vëllimin me ese të zgjedhura “Janusi qindfytyrësh”<br />

(2004); romanet – “Dueli” (1998); “Fabula rasa” (2005);<br />

“Mërkuna e zezë” (2005), “Tenxherja”. Vëllimi me proza të<br />

shkurtëra “Thembra e Akcilit”. Libri i tij i fundit me ese dhe studime<br />

letrare është “Kuja e Mnemozinës” (<strong>2010</strong>). Është përkthyes<br />

nga rusishtja i poetëve, prozatorëve dhe studiuesve si Josif Brodskij,<br />

Osip Mandelshtam, Anna Ahmatova, Marina Cvjetajeva, Boris<br />

Pasternak, Danill Harms, Olga Sjedakova, Vladimir Nabokov,<br />

Vladimir Propp, Roman Jakobson, Boris Ejhenbaum, Jurij Llotman,<br />

E. Zamjatin etj.<br />

Krijimtaria e tij letrare, poezia dhe proza, janë botuar në antologji<br />

dhe revista të ndryshme europiane. Tufa është vlerësuar<br />

me çmime të rëndësishme letrare kombëtare e ndërkombëtare.<br />

Agron Tufa është fituesi i çmimit letrar Kombëtar “Penda e Argjendtë”<br />

2004 për romanin më të mirë “Fabula rasa”, ndërsa për<br />

vitin 2009 ai fitoi “Çmimin e Madh/ Grand Prize” për tërësinë e<br />

veprave letrare me motivin: “Për stilin, gjuhën, ndjeshmërinë dhe<br />

risitë që sjell në poezinë dhe prozën shqipe”.<br />

THARANTHULL<br />

Lavde t’urryera për atë hymn të zi<br />

Që end krijimtarinë ndër mijëra fije t’helmëta!<br />

Koha bëhet rreng, vetëvrasje dhe pusi<br />

Dhe hapësirat njomen me pika fatesh t’njelmëta.<br />

O gjeometri e vdekjes, o art mekanik -<br />

Shartesë arkitekture me manifakturë!<br />

Përmasat bashkëpunojnë të japin një çikrik,


114 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Që ngre realitete të vdekura në pëlhurë.<br />

Shtator <strong>2010</strong><br />

TABERNAKULL<br />

Mbas kaq stinësh letargjie zënë të zgjojnë ethe<br />

dëbore.<br />

Fij’ e kohës së ndërpreme bën me veten qark të<br />

akullt.<br />

Rreh të rendësh rrotull vendesh në lëvizje rrotullore...<br />

Rreh të shpleksësh (të mos çmendesh), një shajni që<br />

shtjellet vagullt.<br />

Herëdokur me çap të frikun ti zbret shkallët parandjenjash;<br />

Dron se t’fton një festë e fshehtë me festarë të<br />

gdhendun n’akull,<br />

Dron se zbritja asht një kamë që gabon kujtesën<br />

shenjash...<br />

Por prek fundin! Ke ndezë dritën... fillikat në tabernakull!<br />

Tash nuk shmangesh... s’i ik dot... Gjëmon zemra e<br />

bodrumit.<br />

Si ke mundë me mugullue rrënjëthellë te kjo masakër?<br />

Cili qenka fruti yt? Çfarë mbëltimi vallë e mbrujti?<br />

Plojë statujash trashëgimi! Muret skuqin gjak të<br />

kaltër...<br />

Muret skuqin si këmisha e të vramit, që s’gjen<br />

paqë;<br />

Nuk i zbeh harresë e bardhë! Andrrat si shërbet<br />

gëlqereje –<br />

Nuk mbajnë dot... suvaja shembet dhe, ndërkaq,<br />

Kish me kthye, herëdokur, zemërgur, mes k’saj<br />

mizerjeje.<br />

Maj 2009<br />

ELEGJI PËR DRITËN<br />

Ka nisë me u zhburgosë drita: çdo rrezë<br />

Me pingrrimë çan e then qafën si fyell kristali ndër<br />

gurë


Ku majmet e panjohuna me bojën e vet.<br />

Si bukë e ardhun, e mbrueme shekave t’errta -<br />

Drita ka nisë me teptisë.<br />

Dheu asht i lagësht, qielli - i vramë;<br />

Ftyrpremë dergjen buzëprroni krenja t’paqarta<br />

ushtarësh<br />

Kërleshun me rrajë drandofillash.<br />

Gurgullon i çartun hamendjesh<br />

Uji i shterrun qyshkur.<br />

Ka nisë me u zhburgosë drita,<br />

Me u rrëxue përjashtë -<br />

Thes i artë me kashtë<br />

Prej frëngjive picirrake t’ksollës.<br />

Me mendje ngarend dhe e prek,<br />

Ngarend dhe e prek,<br />

E puth me buzët me bojë<br />

Kambanën në ag.<br />

Tue qa me gjys ngashrime falem:<br />

“Lavde, Zotynë, për dritën<br />

që na e ep ma të madhe se Ndriçuesin!”<br />

E dallgë mbas dallge, dallgë mbas dallge<br />

Tue e lpi si kurmin e Afërditës<br />

E shtyn terrin me fshesë<br />

Deri kur drita kapet për majë.<br />

Prill <strong>2010</strong><br />

ZOTI I HISTORISË<br />

Lulja që shpërthen në hanë,<br />

Pllenon hapsinat yjore me polenin e saj:<br />

Përfund oqeanesh ka rranjë.<br />

Vikingët dhe Kertesi,<br />

Atila dhe Kolombi,<br />

Djega e Adolfit të ri<br />

Dhe ai burri, të cilit s’ia vari e dashtuna<br />

Në të tashmen e përjetshme si mundësi dëshire...<br />

Vizione, imagjinata, delire -<br />

115 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


116 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Rrethanorë vendi, rrethanorë mënyre,<br />

Nuk i zhbin thëllimi, nuk i shkrumbon vapa -<br />

Rranjë kanë të gjitha -<br />

Rranjë tash e para,<br />

Rranjë tash e mbrapa.<br />

Prore nuk men ajo dorë<br />

Me infuzion qiellor<br />

Mbi farën tokësore<br />

Rriten savane me bëma<br />

Zgjaten zakosa mortore<br />

Mos lumi i Heraklitit ka qenë prej klorofili?<br />

Prill <strong>2010</strong><br />

NJERIU KUR ND’RRON JETË…<br />

Njeriu kur nd’rron jetë dhe ikën përmatanë<br />

Një pemë të padukshme e mbjell në shpirtrat tanë.<br />

Rrjedh rëra e durimit, kapicë mbi vite -vitet,<br />

Topitur marramendjesh dhe pem’ e dhimbjes rritet<br />

Me mish e moshë vullneti, si det që shungullon -<br />

Suvalë e shkumëzuar dhe i vetvetes hon<br />

Së thelli vet’përpirë... A kemi ndërruar ujë?<br />

Ka mugulluar gjethe dhe pema e pabujë...<br />

Dhe shtat’ i saj, dhe degët, që hovin midis resh<br />

Harlisur janë pa bza, të lira, jashtë nesh<br />

Dhe vjen një grimëkohë kur koha pezullohet;<br />

Si një narciz i zi, që vetë vetadhurohet<br />

Befas plas pasqyra prej lotit në thërrmim.<br />

Shfytyrohet pamja. Shterron dhe çdo kuptim<br />

Që kinse kish pasë qenë, që kinse kish pasë<br />

peshë...<br />

Si rrobë lebrozësh vetja vetveten ngutaz zhvesh<br />

Dhe mbetesh krejt cullak me pemën kundruall -<br />

Pa ditë në e mëkove përthellë teje nën zhguall,


Pa ditë se ke mëkuar një pemë të tillë mosdije,<br />

Pa ditë se ke gjalluar përposh saj, nën hije<br />

Rrug’timi yt s’ka qenë pos arrati nga brenga...<br />

Sa rrathë të majmë pikëllimesh fsheh ky trung<br />

përbrenda?<br />

117 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


Athanase<br />

VANTCHEV DE THRACY<br />

(FRANCË)<br />

Athanase Vantchev de Thracy është pa<br />

dyshim njëri nga poetët më të mëdhenj<br />

bashkëkohës francezë. I lindur më 3<br />

janar 1940, në Haskovo të Bullgarisë, ky<br />

poliglot me kulturë të jashtëzakonshme<br />

ndjek për shtatëmbëdhjetë vjet me radhë<br />

studime të larta në disa nga universitetet<br />

më të njohura të Evropës, ku ai fiton njohuri<br />

të thella për poezinë botërore.<br />

Athanase Vantchev de Thracy është autor i 28 përmbledhjeve me<br />

poezi (të shkruara në varg klasik dhe të lirë), ku ai përdor gjithë<br />

spektrin e prozodisë : epopenë, odën, sonetin, bukoliket, idilet,<br />

pastoralet, baladat, elegjitë, rondon, satirën, hymin, épigramin,<br />

epitafin etj. Ai ka publikuar gjithashtu një numër monografish si<br />

dhe punimin e doktoraturës, Simbolika e dritës në poezinë e Paul<br />

Verlaine-it. Në bullgarisht, ai shkruan një studim për shkrimtarin<br />

epikurian Pétrone, të mbiquajtur Petronius Arbiter elegantiaru, i<br />

preferuari i Neron-it, autor i romanit Satirikon, si dhe një studim<br />

në gjuhën ruse me titull Poetika dhe metafizika në veprën e Dostojevskit.<br />

Duke qenë një njohës shumë i mirë i antikitetit, Athanase Vantchev<br />

de Thracy shkruan mjaft artikuj për poezinë greke e latine. Kurse<br />

gjatë qëndrimit të tij prej dy vjetësh në Tunizi, ai boton njëra pas<br />

tjetrës tri vepra kushtuar dy qytezave punike tuniziane : Monastir-<br />

Ruspina – ana e tejdukshme, El-Djem-Thysdrus – i fejuari i kaltërsisë<br />

dhe Mozaikët e qytetit të Thysdrus-it.<br />

Ai studion për shumë vite me radhë islamin dhe vendet e Lindjes<br />

si Sirinë, Turqinë, Libanin, Arabinë Saudite, Jordaninë, Irakun,<br />

Egjiptin, Marokun, Tunizinë, Mauritaninë dhe Taxhikistanin, ku<br />

kalon edhe një pjesë të jetës së tij. Në këtë periudhë, ai përshtat<br />

në gjuhën frënge veprën historike të Mustafa Tlass-it Zenobie,<br />

mbretëresha e Palmyre-it.<br />

Ai qëdron gjithashtu dy vjet në Rusi (1993-1994) për të studiuar<br />

poezinë ruse. Përkthyes i një plejade të tërë poetësh, Athanase<br />

Vantchev de Thracy është nderuar me shumë çmime letrare e<br />

ndërkombëtare, midis të cilëve me Çmimin e Madh Ndërkombëtar<br />

të Poezisë Solenzara. Ai është laureat i Akademisë Franceze,<br />

anëtar i Akademisë Evropiane të Shkencave, Arteve dhe të Letërsisë,<br />

Docteur honoris causa i Universitit të Veliko Tarnovo-s, në<br />

Bullgari, laureat i Ministrisë së Punëve të Jashtme të Francës,<br />

anëtar i P.E.N Club-it francez, i Shoqatës së Shkrimtarëve francezë<br />

si dhe i Shtëpisë së Shkrimtarëve dhe të letërsisë në Francë. Poezitë<br />

e tij janë përkthyer në shumë gjuhë të huaja.


120 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Ai botoi këto vëllime poetike:<br />

- Flakërime (1970), Hije e marrëzi (1971),- Polyhymnia<br />

(1981), Libri i transparencave (1981),<br />

Orë e Stinë (1981),Ti, Virgjëreshë e zjarrit (1985),<br />

ribotuar më 2001 dhe 2002, Oaz, fytyra drite<br />

(1986), Strofa pentacorde(1986), Animula vagula,<br />

blandula (1986), Sonetet e Damaskut (1987), Elozh<br />

drite (1987), Libër për oktavat (1987), Leptis-Minor<br />

(sonete romane), Përmbi Fjalët (1988), Anamnezë<br />

(1991), ribotim i zgjeruar(2006), Vetmia e Tridhjetë<br />

(1992), Trallisje, pasuar nga Shkëlqimet (1992),<br />

Këngë homofonike (1997), Zëra të bukur antikë<br />

(2000), Befas, një drithërimë engjëllore (2000),<br />

Momente përjetësie (2001), Anale dhe përshpirtje<br />

(2002, Epopteia ( Soditje sublime) 2003, Elegji<br />

(2003), Ora e Nëntë (2004), Mëshirë, o Zot (2005),<br />

Kështu bëhen njerëzit (2006), Dhe deti kthehej në<br />

këngë (2007).<br />

DHEMBSHURI<br />

Carolina di Gregorio-s<br />

Sa i kthjellët është ky mëngjes, e ëmbla ime, Carolina,<br />

Këtë e dinë edhe trishtilat që luajnë<br />

Kukafshehtas me flladin si pëlhurë xixëlluese.<br />

Zëra fëmijësh gjallojnë lumturisht rrugëve<br />

E shpërthejnë si kambana kristali<br />

Në ajrin e tejdukshëm.<br />

E qeshur, ti shtrin nga dritarja krahët e tu të brishtë<br />

drejt gëzimit të padukshëm<br />

Nga kraharorët e tyre fërgëllues,<br />

Dhe ndjesitë e tua, nën puthjet e pastërvitura<br />

Të diellit adoleshent<br />

Rezonojnë si kordat<br />

E harpës!<br />

Mos u përkul më tepër drejt<br />

Hapësirës së dritares,<br />

Engjëlli im i Bukurisë !<br />

Ti mund të biesh në greminë<br />

Nga zemra ime, ku vetëm ti,<br />

Në këtë pranverë të qeshur,<br />

E veshur me zefir e trëndafil,<br />

Mbretëron si Afërditë,<br />

E madhe, e panënshtruar,<br />

Perëndeshë e pashoqe


E Bukurisë, e Dashurisë<br />

Dhe e Dhembshurisë !<br />

Paris, e martë, më 24 shkurt 2004<br />

FJALË KALTËRSIE<br />

Stephen-it<br />

« Kërkoj pa pushim sytë e asaj<br />

Që ishte për mua aq e bukur »<br />

Perandori Wou<br />

Ne e donim detin, valët et qeta të ujit<br />

Gjelbërimin mahnitës të fushave e kodrinave Librin<br />

e qetësisë dhe muzikën hyjnore Të vargjeve të Teokritit<br />

në hije të pemëve lulëbardha<br />

Fleurigny – Touques, këtë të martë të 1 janarit 2008<br />

HYR DHE NDIZE DRITËN<br />

« My God, what is a heart? »<br />

George Herbert-it (1593-1633)<br />

Hyr et ndize dritën dhe qesh ! Kënga e ëmbël et<br />

natës pranverore hyn edhe ajo Në shtëpi, plot me<br />

lule të kuqe e të kaltra.<br />

Përse je kaq e frymëzuar, kaq e lehtë ? Përse fustani<br />

yt vallëzon nëpër kadifen e qetësisë Me një ëndërr<br />

lumturie të thurur kaq bukur ?<br />

A ëndërron ti për parfume ngacmuese Që t’i bëjnë<br />

lëvizjet e tua kundërmonjëse Dhe perdet të dridhen<br />

nga fryma e kohës Si fletët që bien nga plepat e<br />

vjetër ?<br />

A do ta ndërroje ti aromën e butë të një peme,<br />

Me fëshfërimën e ndrojtur të qershive ?<br />

E Dashur, sa e dua këtë lumturi<br />

Që buron prej trupit tënd,<br />

Si një fllad i ardhur nga deti<br />

Që shkon drejt pyllit me pisha!<br />

Hajde, të lutem, të më mësosh<br />

Artin e harmonisë me dritën e qiellit,<br />

Gramatikën e dashurisë së bimëve të gjalla,<br />

121 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


122 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Dhe kuptimin e yjeve të ndezur në zemër.<br />

Jam shumë i lodhur !<br />

Por shpirti im kërkon të flasë pa pushim<br />

Gjuhën e virgjër të lëndinave<br />

Dhe të deshifrojë fshehtësitë<br />

E « Tablettes de buis d’Apronenia Avitia ! »<br />

Më thuaj se me çfarë lloj arti të pashprehur<br />

Dashuria i zhvendos pa pushim kufijtë<br />

Ndërsa unë, i harruar në melankolinë time,<br />

Dëgjoj këngë që më ngjajnë me ato të mëllenjave !<br />

Thuamë, pra, shpirt im,<br />

What is a heart ?<br />

Në Paris, këtë të diel të 6 shkurtit, Anno Christi 2005<br />

TRI PSHERËTIMA<br />

E çfarë mund t’ju them më qartë se këto fjalë:<br />

Koha është e mirë në pemishten e paqtë të kumbullave,<br />

Le të pushojmë këtu, të mbështetur në lëvoren e<br />

tyre të butë.<br />

*<br />

Një grua me freskore fildishi tund flokët e saj<br />

Nën shiun e petaleve. Ajo këndon. Ajo hesht.<br />

Çfarë shprehin fjalët e saj ? Çfarë fsheh heshtja e<br />

saj e bukur ?<br />

*<br />

Melodi e heshtur e meshkujve të bletëve,<br />

Këngë elegjiake et bletëve, përsipër<br />

Shtëpisë sime, plot me miq që qeshin e më duan.<br />

(Vjersha të shkurtra nga vëllimi me poezi Momente<br />

përjetësie, 2001)<br />

Përktheu Gjovalin Kola


Ndue UKAJ<br />

(KOSOVË)<br />

Ndue Ukaj (1977) u lind në Stubëll të<br />

Epërme, Komune e Vitisë.<br />

Ka kryer studimet për letërsi dhe gjuhë<br />

shqipe në Fakultetin e Filologjisë në<br />

Universitetin e Prishtinës, ku ka ndjekur<br />

edhe studimet e magjistraturës. Ka qenë<br />

editor i revistës për art, kulturë e shoqëri<br />

“Identiteti” (2001-2002) që është botuar<br />

në Prishtinë. Ka bashkëpunuar dhe<br />

bashkëpunon me periodikun letrar shqiptar. Tekstet e tij letrare,<br />

eseistike, publicistike janë botuar në Shqipëri, Kosovë, Mal të<br />

Zi, Maqedoni, diasporë dhe më gjerë. Ndërsa shumë tekste të<br />

natyrës së diskursit politik janë përkthyer e komentuar, edhe në<br />

media ndërkombëtare.<br />

Gjatë kohës së okupimit serb dhe pas luftës në Kosovë, Ukaj ka<br />

qenë aktiv në jetën politike të Kosovë. Ndërsa viteve të fundit ka<br />

jetuar përkohësisht ne Suedi, ku ka ndjekur disa kurse.<br />

Është redaktor dhe recensent i dhjetëra librave, autorë i shumë<br />

parathënieve, pasthënieve.<br />

Më 2004 ka botuar librin “Diskursi biblik në letërsinë shqipe”<br />

(AIKD, Prishtinë).<br />

Është i përfshirë në disa libra dhe antologji të poezisë shqipe.<br />

Po ashtu, është përfshirë në antologjinë shqip-rumanisht, shtatë<br />

poet shqiptar dhe shtatë rumun, Bukuria e bukurive” “Frumusetea<br />

frumusetilor “, Bukuresht(2008).<br />

Me 2008 ka botuar librin“Ujëvarat e metaforave”.<br />

Ndue Ukaj shkruan poezi, prozë, eseistikë, kritikë letrare dhe<br />

publicistikë.<br />

GODO NUK VJEN<br />

Është shi, rruga nga Irlanda është e pakalueshme<br />

Deti nuk kapërcehet me hapa të vegjël, netëve me shi<br />

Kur vetmia të përpinë si toka e plasaritur nga tërmeti<br />

Kur dhembja nuk ka kohë as deshifrime shkencore.<br />

Godo nuk vjen, është vonë, e ka molepsur pritja<br />

Në gjumë të rehatshëm, përkund ëndrrat e mija dhe tuat.<br />

Ai nuk vjen, as nën Pemën e Jetës as në teatrin e çudirave<br />

Bënë gjumin e pritjes që se kupton koha jote... koha jonë.<br />

Ti e pret, si nusja dhëndrin në shtratin e braktisur,<br />

E ëndërron krahëhapur tek të sjell thesin e mbështjell me ëndrra<br />

Ku ti fut duart butësisht, si nëpër flokët e dashura... prehesh aty<br />

Dhe lyp ëndrrën tënde, që ngatërrohet nëpër gishtërinjtë e gjatë.<br />

Papritur një pickim ta shtang turpin, dora fluturon nga thesi.


124 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Ti fshin ballin dhe kupton se Godo nuk erdh, as<br />

shikimi i tij enigmatik.<br />

Prapëseprapë nuk bindesh se ëndrra jote u fut në<br />

thes.<br />

U lidh nyje e përjetshme si ardhja e Godosë.<br />

Papritur kalon përtej lumit të fjalëve që ec furishëm<br />

Si hapat e tu nëpër ëndrra plotë çudira drejtë rojeve<br />

të kohës<br />

Që bëjnë zhurmën e jetës në ëndrrën e pritjes.<br />

Pranë rojeve të kohës<br />

Dhe kultivon shpresën se Godo megjithatë do të<br />

vjen.<br />

Godo nuk vjen, jo...!<br />

Ti qanë, qanë furishëm sa lotët të çelin një përrua<br />

Mes mollëzave tua dhe rrjedhës së tyre pa cak.<br />

Ku tiktaket e zemrës ndjehen sikur hapat e të panjohurit<br />

Në natën e zezë si futa kur troket hidhërimi<br />

Në të cilën edhe Godo do të merrte në thua dhe<br />

përplasej keq.<br />

SHTEGTARI<br />

I mbledhur kruspull, njeriu i kohës sime<br />

Si guaskë e qitur baltës së zezë,<br />

Bredh në kërkim të kohës.<br />

Të cilën s’e njeh askush, e as ai.<br />

I përhumbur, me mitin e rikthimit që i vlon në kokë,<br />

Përshkon botën rreth e qark,<br />

S’ është Odise, nuk ka Itakë që e kërkon.<br />

E di se Penelopa dënesët n’shtrat e dashuruar si<br />

kurrë më parë.<br />

Çdo mugëtire, kur qetësia e kafshon.<br />

I patrembur me kokën e mbushur pasione.<br />

E grushtet përplot kujtime që i vlojnë si ujë n’zjarr<br />

Ai bredh meridianëve t’ rruzullimit<br />

Pa harta e kufij, pa emër e kohë<br />

Si zog lajmëtar, shtegtari<br />

Rrapëllin nëpër kohë, lexon e rilexon.<br />

E mashtron vetën pafundësisht<br />

Duke i numëruar shekujt nëpër gishtërinj.<br />

Pastaj kalon detin e kuq n’ këmbë.<br />

Atje nuk është më Nazareti,


As Toka e Premtuar. Trishtohet!<br />

Është një kala e mbushur me mite vdekëtare.<br />

I zhgënjyer.<br />

I ngrati, kthehet vrap nëpër detin e ngrirë.<br />

Numëron edhe njëherë vitet e jetës.<br />

Në ëndërr asnjë engjëll s’i lajmërohet.<br />

Është i vonuar shumë.<br />

Kthimi në atdheun e pasioneve është më i largët<br />

Se kujtimi për ditën e nisjes në shtegtimin e pafund!<br />

Mugëtira ikën, ikën edhe koha.<br />

Ai vrap ec duke ndjekur yllin e rikthimit.<br />

I cili shuhet bashkë me yllin që e përpijnë ca re të<br />

zeza.<br />

Dhe zbulimin e ëndrrës që kundërmon keq<br />

Diku ku tani s’e di ku?<br />

Shtegtari, një korb i kohës,<br />

Që vajton pa pushim në kërkim të vetvetes.<br />

Si vjeshta përkundet para gjumit dimëror.<br />

DALLGËT E KOHËS...<br />

Hemingway-ane<br />

Është një det i trazuar<br />

Dhe një plak që peshkon pa nda<br />

Me anijen e kohës së amshuar.<br />

Brigjet i kërkon pa pra.<br />

Një re e zezë e përcjell me hapa të harlisur<br />

Peshkun e jetës detit të dalldisur.<br />

Është një det i trazuar dhe shumë çudira ka<br />

Ka dhe një plakë që peshkon pa nda<br />

Dhe një vajzë të dashuruar<br />

Që peshkun e artë n’dorë dëshiron ta ka.<br />

Dhe ky det i trazuar<br />

Asnjëherë s’ ka qetësi<br />

Lufton fytas me jetën<br />

Një anije e sulmuar<br />

Nga shumë stuhi.<br />

Në thellësi të mistershme detit në stuhi<br />

Një peshkaqen i uritur kërcënon pa pra.<br />

Ndërsa një anije e prishur sfidon pa nda.<br />

Dimri i acartë e ngrinë detin gurë<br />

Dhe furtuna rritet nuk pushon kurrë.<br />

Plaku i harlisur s’e sheh më kohën rreth tij.<br />

125 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


126 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

Klith ankthshëm dhe numëron vitet nëpër gishtërinj<br />

Është natë e zezë deti s’ka qetësi.<br />

I dremitur nga peshkimi ndalet e mendon<br />

Është fundi i jetës, tani një gjë e kupton<br />

S’ kishte lindur për të qenë peshkatar njerëzish.<br />

As shkëmb për ndërtim.<br />

Mirëpo dhembshurinë për jetën e kthehu në lundrim.<br />

Janë ditë të ftohta akulli të trishton<br />

Brigjet janë të largëta s’ka dallgë që e shpëton.<br />

Anija e kohës e sfiduar lundron.<br />

Ajo tundet si era me plakun e topitur.<br />

Derisa dielli t’bjerë mbi det<br />

E vajza të kap peshkun, tej mase e uritur.<br />

Akuarium i kujtimeve i asht ba hije<br />

Gërmadhë e zemrës së mallëngjyer.<br />

Një strehë e madhe dhembshurie.<br />

Zoti im, dialogu im i së dielës është më i vetmuar<br />

Se nata e vjeshtës me furtuna dridhmuese<br />

Se tingëllima e katedrales që grish vetminë e zezë<br />

E ngreh zvarrë si viktimë kohësh klasike<br />

Dhe ngjyrat e piktorit që prehet prehrit të gruas së<br />

epshme<br />

I gdhirë me shikimin e humbur që i shëmbëllen<br />

Të dielës së dialogut tim me poezinë...!


Alisa VELAJ<br />

(SHQIPËRI)<br />

Alisa Velaj u lind në qytetin e Vlorës më<br />

nëntor 1982. Mbaroi studimet e larta<br />

për gjuhë-letersi shqipe në Universitetin<br />

e Tiranës më 2005. Gjatë viteve 2005-<br />

2008, kreu studimet universitare në katedrën<br />

e Letërsisë shqipe të Universitetit të<br />

Tiranës me temë “Katharsisi në prozën e<br />

Mitrush Kutelit”.<br />

Ka botuar dy libra me poezi: “Themelet<br />

e erës” (2006) dhe “Drejt ajrit” (2009).<br />

Është pedagoge e letërsisë shqipe në Universitetin “Alkeksandër<br />

Moisiu” në Durrës.<br />

RRËFENJË PELEGRINËSH<br />

Askush s’merr mundimin<br />

Ta dëgjojë rrëfenjën prej fillimit.<br />

Gjethja është gjethe<br />

Dhe pema është pemë.<br />

E gjelbra prore mbetet<br />

Iluzion pamor,<br />

A shtrat i drunjtë i pavetëdijes.<br />

Njëherë dashurova bredhin që s’ishte bredh<br />

Dhe tremba vetminë me degë kaltërsie.<br />

Pastaj aq shumë më lodhi pagjumësia,<br />

Sa rashë e lehtë pupël mbi kurora pemësh.<br />

E pikërisht këtu nis përralla,<br />

E asaj ç’ka pelegrinët të thanë për mua;<br />

Se njëherë paskam qenë krejt prej mishi,<br />

Por më pas-thurrin gjethnaje,<br />

Një natë shtatori humba aftësinë<br />

Që të ndiej afshet e kurmit tënd.<br />

E ftohtë si në gjenet e origjinës,<br />

Frymoj netëve nën hije qirinjsh<br />

Pa kuptuar kurrfarë gjëje<br />

Nga loja e brishtë e flakëzës.<br />

...Dhe rrëfenja mbaron çdo natë me hënë<br />

Kur ti i dehur nga lëbyrje trupash<br />

U falesh Venerave me fytyra të mjegullta.<br />

Pelegrin i trishtë<br />

I udhëve ku pemët s’kanë gjethe!


128 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

ABSTRAKSION<br />

Dhe hëna e njohu vetveten<br />

Kuptoi se dritën e merrte prej diellit.<br />

Unë,<br />

Unë dhimbja vjeshtake,<br />

S’kuptova asgjë…<br />

Vështrova veç gjethet që iknin prej meje<br />

Nën një ndriçim të hënës-pjepër.<br />

Pastaj,<br />

Pastaj nuk fola kurrë më!<br />

TË MBUSHESH ME TY<br />

për ty natyrisht<br />

Të mbushesh me ty<br />

është si te zbrazesh<br />

prej lulëzime kaktusesh<br />

që prarojnë shkretëtirën<br />

veç për një natë…<br />

I kam parë ato lule të vogla, të ndrojtura<br />

mëngjeseve në Arizona i kam pare,<br />

tek çelnin kopshtijeve<br />

të verdha, te kuqërremta.<br />

me petalet që varnin kokat<br />

herët në mëngjes<br />

e më janë dukur kaq te ngjashme me ty.<br />

Vetveten krahasoj me çdo kopsht shkretëtire<br />

pa mundur te rroj dot as pa zbrazjen tënde.<br />

Zbrazjen tënde të etshme<br />

të pangopur me ujëra<br />

si kjo rërë e verdhë<br />

e të tronditur me kthime të prajshme<br />

kthime të brishta…<br />

Ajme kaktuset e mia të trishta!<br />

Tiranë, shtator <strong>2010</strong>


Burhanedin XHEMAILI<br />

(MAQEDONI)<br />

Burhanedin Xhemaili, lindi më<br />

28.02.1962 në fsh. Rramanli. Shkollën<br />

e mesme e kreu në Kumanovë, ndërsa<br />

Fakultetin Filologjik, dega “Gjuhë dhe<br />

Letërsi Shqipe” në Shkup. Ka punuar<br />

profesor i Gjuhës dhe Letërsisë Shqipe<br />

në Shkollën e Mesme Ekonomike në<br />

Kumanovë, ndërsa tani është pranuar<br />

si këshilltar shtetëror në Ministrinë<br />

e Kulturës. Ka ushtruar detyrën e Kryeredaktorit të Revistës për<br />

Letërsi‚ Shkencë dhe Kulturë Doruntina, dhe të kryetarit të Klubit<br />

të Shkrimtarëve “Jehona e Karadakut” në Kumanovë. Ka botuar<br />

librat: “Drita e vonuar’’ (poezi 1993), “Frikë nga liria” (tregime)<br />

1994, “Portrete të djegura” (dramë) 1999, “Tingujt e jetës” (tregime)<br />

2001, “Kambanat e lirisë” (poezi) 2003, “Magjia moderne’’<br />

(tregime dhe novela) 2005, “Rruga e ndjenjave”.<br />

FJALA E URTË SHQIPE<br />

Në kohën e heshtjes mortore<br />

vargjet në majë të gjuhës na i frenonin<br />

hijet e vdekta ngjyrë hiri<br />

dhe qentë me zgjebe<br />

që kafshonin pa lehur fare...<br />

Në atë kohë me zgjebe,<br />

djalli i heshtjes<br />

e vodhi orën e vërtetë me kambanare,<br />

dhe i ra shtatë herë pas shtatë orëve,<br />

për t’i shteruar zërat e zëshëm<br />

dhe për t’i ndrydhur e shtrydhur si limon i kalbur<br />

të dalldisurit<br />

që shfrynin pezmin kundër të keqes...<br />

“Qeni që nuk lehë të kafshon”<br />

tha fjala e urtë shqipe,<br />

prandaj kini kujdes<br />

kë po e ushqeni...<br />

Ndërsa koha e re frenuesit i shfrenoi<br />

duke i kurorëzuar me engjëjt e verdhë<br />

që dikur ishin vetëm hije të vdekta<br />

e tani po shiten shpëtimtarë të denjë<br />

dhe po na hapin dyert e mbyllura<br />

me gjemba<br />

që i mbyllën vetë...


130 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong><br />

HIQNI PRANGAT E PËRDITSHMËRISË<br />

Kur ra muzgu i amullisë,<br />

mbi mendjendriturit<br />

me koka të rënduara nga bezdia<br />

dhe kënga e qyqes mbi çati,<br />

u tretën shpresat e fundit<br />

për këngën e kamotshme të lirisë...<br />

Pastaj, kur ra edhe hija e maleve të djegura<br />

mbi urën e derdhur nga lumi rrëmbyes,<br />

të shkujdesurit i betonuan shenjat wudhëtreguese,<br />

e bota lakmitare i hapi dyert me rrëmbim<br />

për ta ngrënë njëri tjetrin<br />

sikur mjegulla e kohës së shkuar<br />

fanarët e pishtarëve<br />

të humanizmit<br />

dhe drejtësisë...<br />

Prandaj,<br />

hiqni prangat e përditshmërisë<br />

dhe ndërtoni ura të qëndrueshme<br />

që njerëzit të lëvizin<br />

sikur rrjedha e lumit të shpresave tona<br />

se bota nuk është ziliqare<br />

për njerëzit e devotshëm<br />

që rrezatojnë urtësi dhe mençuri...<br />

KËNGA E ZOGJVE TË HARLISUR...<br />

Në kohën e buzëmbrëmjeve të ndrydhta<br />

nuk dëgjohej kënga e zogjve të harlisur,<br />

as degët e mollës kuqe nuk valëviteshin<br />

në flladin pranveror...<br />

Ngjante, sikur të përmbytej jehona e furishme<br />

e heretikëve të padëgjueshëm<br />

në heshtjen e territ frenues<br />

dhe në shpatën e zjarrit djegës<br />

që të sosej vrulli<br />

dhe përkushtimi i trashëguar<br />

për ta ndërtuar piramidën<br />

e vlerave njerëzore<br />

edhe pse ky rrugëtim nuk do të ndalet kurrë...


NJË DITË...<br />

Kur do të takohesh me njerëzit<br />

brengëmbytur<br />

do të humbesh në rrugën<br />

që shpie udhëkryqeve moderne<br />

pa shenja dhe udhëtregues<br />

dhe do të triumfosh si humbës<br />

në udhëkryqin e jetës<br />

se rrugën e humbjes ke trazuar<br />

duke ëndërruar famën<br />

me përralla odave të lëna shkretë<br />

pa e çuar një gurë<br />

tek ura e kalimtarëve<br />

si shenjë e ekzistimit<br />

se në këtë botë mjerane<br />

me shkallë të drunjta<br />

mund të ngritesh majave rrëshqitëse<br />

por rrëshqitja të shpie në humnerë...<br />

131 <strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong> <strong>2010</strong>


PËRMBAJTJA<br />

Eva LIPSKA...................................................... 9<br />

ASGJË NUK ËSHTË E SIGURT<br />

NJOFTIM<br />

TESTAMENTI<br />

MËSOHU ME VDEKJEN<br />

DY LETRA<br />

NJË GJERMAN I RI NË TAKIMIN LETRAR<br />

SYRI I PETRITIT<br />

BURSISTËT E KOHËS<br />

ERICSSON, BIRI IM<br />

KLITHMA E MODËS<br />

KËTU<br />

SHTYPE ENTER<br />

DYQANET ZOOLOGJIKE<br />

ASKUSH<br />

QYTEZA BOTA<br />

KRAKOVI<br />

PLACEBO<br />

LLAFAZANIA E BOTËS<br />

Sadik BEJKO................................................... 23<br />

LETËR HAMURABIT<br />

NGA MURGARI I SHPELLËS ARAM<br />

NË KAÇUBËN E BRENGËS<br />

Ç’MBETI PA THËNË PËR DËSHMORËT<br />

HIJA E DHELPRËS SË KUQE<br />

Mario BELLIZZI................................................ 27<br />

LIRIJA<br />

DIMRI I MËRGIMIT<br />

DRAGOI DHE KUÇEDRA<br />

NË PRAK<br />

Naime BEQIRAJ.............................................. 29<br />

MAMIT<br />

MOTRA E HELIOSIT<br />

KAPROLLI<br />

Shaip BEQIRI.................................................. 33<br />

ORTEKU QË NGJITET<br />

SHKUPI<br />

BABAI<br />

MURI<br />

Silke Liria BLUMBACH..................................... 37<br />

TRIUMF<br />

DUKE PIRË ÇAJ<br />

NAFTË<br />

ISHULL<br />

GATEWAY TO GANGA<br />

Shaip EMËRLLAHU.......................................... 41<br />

UDHË PA KRYE


NJË DITË<br />

EDHE PSE TË PËRGJOHET BUZËQESHJA<br />

Nicole CAGE - FLORENTINY............................ 45<br />

UNË, BOTA<br />

KY VEND QË DUA<br />

VENDI I ATJESHËM<br />

Jennifer GREENE............................................ 49<br />

PËR TY<br />

AFËR<br />

PENDË<br />

Biba ISMAIL.................................................... 53<br />

NORDIA<br />

RRASKAPITJE<br />

UHËTIM<br />

Eugeniusz KASJANOWICZ.............................. 55<br />

ÇDO GUR<br />

KUR LARGOHEM NGA QYTETI IM<br />

JAM PJESË E KOZMOSIT<br />

MË MBAJ<br />

Roman KISJOV................................................ 57<br />

POET I LINDUR<br />

POETI MUNDET<br />

BARIU<br />

Sadik KRASNIQI............................................. 61<br />

FYTYRA E NËNËS<br />

EPITAF<br />

KUJTIM I SHASTISUR<br />

PAS SHUME SHIRAVE<br />

Nina MALINOVSKI......................................... 63<br />

NDOSHTA GJITHÇKA<br />

DO TË MBAROJË MIRË<br />

Vladimir MARTINOVSKI.................................. 67<br />

MES DY MUZEVE HOLANDEZE<br />

YJËSI TË REJA<br />

ÇASTI NË KULM<br />

Mexhid MEHMETI............................................ 73<br />

METAFORË E ZBRAZUR<br />

PARADOKSALE<br />

KOPSHT I ÇUDITSHËM<br />

PEIZAZH I NGRIRË<br />

Poli MUKANOVA............................................ 77<br />

NJË QERSHORI<br />

ÇASTE NË NJË KUTI SHKREPËSE<br />

HOMO FABER<br />

PORTRET<br />

Giuseppe NAPOLITANO................................. 81<br />

KËSHTJELLARJA IME E VOGËL<br />

TË KAM KËRKUAR


VITE QË VRAPOJNË<br />

Amir OR......................................................... 85<br />

DISA THONË<br />

NJË KORRIGJIM<br />

EPITAF<br />

Lediana PAJA.................................................. 87<br />

SI VALË E DETIT...<br />

Ç’TË BËJ ME TY ZOT?<br />

NUK MUND TA GËNJESH DHIMBJEN<br />

REKLAMA<br />

HELLO…<br />

MË LINI<br />

MBRËMJA<br />

Aleksandar PROKOPIEV................................... 91<br />

POEZI HAIKU<br />

Ibraim QAZIMI............................................... 95<br />

EPILOG<br />

MADHËSHTI LEGALE<br />

MBASE<br />

BETEJË TROJANE<br />

Azur SALIHOVIÇ............................................. 97<br />

FLUTURA DHE PËRBINDËSHI<br />

DASHURIA NUK NJEH KUFI<br />

MMH OSE DALLGË DRITE<br />

DHEMBJA PO ZHDUKET<br />

Mazllum SANEJA.......................................... 101<br />

LUTJE<br />

E SHKRUAR NATËN<br />

LUTJA E NETËVE TË PAGJUMË<br />

VETËM FILLIKAT<br />

Una Lóa / Una B SIGURÐARDÓTTIR.............. 105<br />

KAUBOJI DHE BUSHTRA E TIJ E ZEZË<br />

I, II DHE III<br />

Thór STEFÁNSSON....................................... 109<br />

IV<br />

Agron TUFA.................................................. 113<br />

THARANTHULL<br />

TABERNAKULL<br />

ELEGJI PËR DRITËN<br />

ZOTI I HISTORISË<br />

NJERIU KUR ND’RRON JETË…<br />

Athanase VANTCHEV DE THRACY................. 119<br />

DHEMBSHURI<br />

FJALË KALTËRSIE<br />

HYR DHE NDIZE DRITËN<br />

TRI PSHERËTIMA<br />

Ndue UKAJ................................................... 123<br />

GODO NUK VJEN


SHTEGTARI<br />

DALLGËT E KOHËS...<br />

Alisa VELAJ................................................... 127<br />

RRËFENJË PELEGRINËSH<br />

ABSTRAKSION<br />

TË MBUSHESH ME TY<br />

Burhanedin XHEMAILI................................... 129<br />

FJALA E URTË SHQIPE<br />

HIQNI PRANGAT E PËRDITSHMËRISË<br />

KËNGA E ZOGJVE TË HARLISUR...<br />

NJË DITË...


Boton<br />

Manifestimi Letrar Ndërkombëtar<br />

<strong>“Ditët</strong> e <strong>Naimit”</strong><br />

Tetovë<br />

Drejtor<br />

Shaip EMËRLLAHU<br />

Lektor<br />

Ekrem AJRULI<br />

www.ditetenaimit.org<br />

Botimin e ndihmoi<br />

Ministria e Kulturës e R. Maqedonisë<br />

U shtyp më vitin <strong>2010</strong>, në shtypshkronjën<br />

“ArbëriaDesign“, Tetovë.<br />

CIP - Katalogizimi në publikim<br />

Biblioteka popullore dhe universitare ‘Sveti Klimen Ohridski’,<br />

Shkup<br />

KËNGA E DETIT / (Përgatiti: Shaip Emërllahu; përktheu: Silke<br />

Liria Blumbach);<br />

Manifestimi Letrar Ndërkombëtar ’<strong>DITËT</strong> E <strong>NAIMIT</strong>’, - Tetovë,<br />

<strong>2010</strong>; 124 f.; ilustr. 20cm.- (Biblioteka ‘Meridiane poetike’)<br />

ISBN 978-608-65084-2-5<br />

Emërllahu, Shaip<br />

COBISS.MK – ID 84928778

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!