Shkarko - Ministria e Administratës Publike
Shkarko - Ministria e Administratës Publike
Shkarko - Ministria e Administratës Publike
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Rishikimi Funksional dhe Organizimi Institucional i Ministrive<br />
Rishikimi funksional i<br />
Agjencisë Kadastrale të Kosovës<br />
FRIDOM – Rishikimi Funksional dhe Organizimi Institucional i Ministrive është projekt i financuar nga DFID<br />
dhe implementuar nga HELM Corporation, Consulting and Public Management Group, Governance institute<br />
Sllovaki dhe Altair Asesores.
PËRMBAJTJA<br />
PËRMBLEDHJE EKZEKUTIVE ........................................................................................................... 3<br />
PARATHËNIE ....................................................................................................................................... 5<br />
PJESA I: POLITIKA DHE KORNIZA LIGJORE................................................................................... 6<br />
PJESA II: KORNIZA INSTITUCIONALE PËR ADMINISTRIMIN E TOKËS NË KOSOVË............... 10<br />
PJESA III: DREJTIMI QEVERITAR DHE AUTONOMIA E AGJENCISË KADASTRALE TË<br />
KOSOVËS .......................................................................................................................................... 13<br />
PJESA IV: DREJTIMI NGA QEVERIA I KOMPETENCAVE DELEGUAR KOMUNAVE ................. 16<br />
PJESA V: FINANCIMI I INSTITUCIONEVE PËR ADMINISTRIMIN E TOKËS ................................ 17<br />
PJESA VI: AKTIVITETET THEMELORE TË AGJENCISË KADASTRALE TË KOSOVËS (AKK)<br />
DHE STRUKTURA ORGANIZATIVE ................................................................................................. 19<br />
PJESA VII: NUMRI I PUNËTORËVE DHE KAPACITETI I INSTITUCIONEVE PËR ADMINISTRIMIN<br />
E TOKËS ............................................................................................................................................ 22<br />
SHTOJCAT ......................................................................................................................................... 24<br />
SHTOJCA A. Shkurtesat dhe akronimet<br />
SHTOJCA B. Shprehjet e përdorura në administrimin e tokës<br />
SHTOJCA C. Shqyrtimi i qasjes dhe metodologjisë<br />
SHTOJCA D. Referencat<br />
2
Përmbledhje ekzekutive<br />
Rishikimi funksional i Agjencisë Kadastrale të Kosovës jep rekomandime të veçanta për<br />
përmirësimin e funksionimit të AKK-së në shtatë lëmi – politika dhe korniza ligjore, organizimi i<br />
përgjithshëm, marrëdhënia me qeverinë, marrëdhënia me Zyrat Kadastrale Komunale, financimi,<br />
veprimtaria themelore dhe organizimi dhe numri i personelit. Të gjitha këto, bashkë, mundësojnë një<br />
plan gjithëpërfshirës për zhvillimin institucional të AKK-së, qoftë në periudhën afatshkurtër apo<br />
afatmesme.<br />
Pjesa I përqendrohet në politikën e përgjithshme dhe kornizën ligjore për administrimin e tokës në<br />
Kosovë. Propozon pesë veprime për të përmirësuar atë. Para së gjithash, sugjeron që Politika për<br />
administrimin e tokës, e miratuar në datën 3 shtator 2003 nga IPVQ-të e Kosovës, të plotësohet me<br />
informata të reja dhe pastaj të jetë pjesë e objektivave të Qeverisës së Kosovës për administrimin e<br />
tokës në Republikën e Kosovës (I.1) 1 . Për të përjashtuar çfarëdo pasigurie sa i përket të drejtave për<br />
pronat e paluajtshme dhe për ta bërë të mundur rindërtimin e kadastrit dhe themelimin e regjistrit të<br />
pronave të paluajtshme, rekomandimi i dytë është miratimi i projektligjit për Pronën e paluajtshme si<br />
dhe të bëhen amendamentet e nevojshme te ligjeve në fuqi. Kjo duhet të bëhet brenda një periudhe<br />
afatmesme, e përcjellë nga Kodi për tokën ku përcaktohet koncepti i Pronës së paluajtshme dhe të<br />
Drejtave pronësore (I.2). Për të fuqizuar bashkëpunimin dhe për të dhënë këshilla më të mira për<br />
politikat, rekomandimi i tretë në këtë pjesë është për të themeluar Komisionin për administrimin e<br />
tokës si një organ këshillëdhënës i Qeverisë dhe AKK-së, i përbërë nga anëtarët që vijnë nga sektori<br />
publik dhe privat. Komisionit duhet t‟i jepen disa funksione vendimmarrëse (I.3). E katërta, për të<br />
siguruar që Kosova krijon një sistem të vetëm për menaxhimin e informatave për tokën, Sistemin<br />
Informativ Kadastral dhe Tokësor të Kosovës (SIKTK), i cili duhet të zhvillohet si sistem i unifikuar qe<br />
shërben për shumë qëllime për të gjitha informatat e ndërlidhura me tokën (I.4). Më në fund, për të<br />
mundësuar hartimin e politikave largpamëse të cilat do ta përgatisin Kosovën për anëtarësim në BE,<br />
Qeveria duhet të themelojë një grup ekspertësh për të hetuar implikimet dhe veprimet e nevojshme,<br />
të cilat duhet të ndërmerren për shkak të Direktivës së BE-së “INSPIRE” (I.5).<br />
Pjesa II adreson në mënyrë specifike kornizën institucionale për administrimin e tokës në Kosovë,<br />
duke dalë kështu me dy propozime. I pari ka të bëjë me organizimin e marrëdhënies në mes të AKKsë<br />
dhe zyrave kadastrale komunale (ZKK). Raporti propozon tri alternativa sipas rendit të<br />
preferencës nga lart poshtë. Opsioni më i preferuar do të ishte krijimi i një organizate të unifikuar për<br />
administrimin e organizimit të tokës me zyrat e saj komunale (ZKK-të), si pjesë përbërëse e AKK-së<br />
(alternativa 1). Nëse kjo nuk do të ishte e mundur apo e këshillueshme nga pikëpamja politike,<br />
rishikimi sugjeron themelimin e organeve të pavarura kadastrale në nivel komunal të cilat<br />
menaxhohen dhe mbikëqyren nga AKK-ja dhe përdorin mjetet financiare së bashku me AKK-në<br />
(alternativa 2). Alternativa më së paku e preferuar është mbajtja e kornizës së tanishme<br />
institucionale për administrimin e tokës (alternativa 3) (II.1). Rekomandimi i dytë ka të bëjë me<br />
kalimin e disa aktiviteteve tek sektori privat. Në mënyrë specifike, sugjerohet të përfundohet procesi i<br />
futjes në përdorim të kryerjes së rilevimit kadastral nga gjeodetët e licencuar privatë dhe kompanitë e<br />
licencuara dhe kjo të jetë përgjegjësi e tyre ekskluzive (II.2).<br />
Pjesa III trajton çështjen se çfarë forme duhet të marrë drejtimi i AKK-së nga qeveria në kontekst të<br />
rritjes së autonomisë së planifikuar të AKK-së. Raporti është i mendimit se AKK-ja duhet të vazhdojë<br />
të drejtohet nga ana e Qeverisë përmes njërës nga ministritë e saj dhe <strong>Ministria</strong> përgjegjëse për<br />
mbikëqyrjen e administrimit të tokës duhet të jetë ministri horizontale (III.1). Një ministri e tillë duhet<br />
të krijojë kapacitetin për politika për të mbikëqyrur dhe krijuar politika për çështjet e ndërlidhura me<br />
AKK-në (III.2). Marrëdhënia në mes të ministrisë dhe AKK-së duhet të rregullohet nga një legjislacion<br />
i modernizuar sa i përket statusit, përgjegjësive dhe kompetencave të AKK-së (III.3) dhe pastaj kjo të<br />
menaxhohet nga një plan afatgjatë (5 vjeçar) i cili përmbledh zhvillimin e administrimit të tokës të<br />
miratuar nga Qeveria dhe Direktiva Vjetore për Aktivitetet dhe Buxhetin për AKK-në të miratuar nga<br />
ministria përgjegjëse (III.4).<br />
1 Për të lehtësuar leximin dhe referimin tekstit të raportit, numri i secilit rekomandim është shënuar në kllapa në fund të<br />
tekstit i cili përmbledh rekomandimin.<br />
3
Pjesa IV paraqet dy propozime për të përmirësuar zbatimin e kompetencave të deleguara komunave<br />
nga pikëpamja e politikës qeveritare dhe financimit në rast se Qeveria NUK miraton alternativën 1 të<br />
sugjeruar në Rekomandimin II.1 për të integruar AKK-në dhe ZKK-të në një organizatë të vetme. Në<br />
këtë rast, Qeveria duhet të përdorë kompetencat e saj për të përcaktuar objektivat, standardet dhe<br />
kërkesat për komunat sa i përket kompetencave të deleguara në lëmin e të dhënave kadastrale<br />
(IV.1) dhe në Buxhetin e konsoliduar të Kosovës të përcaktojë për secilën komunë fondet të cilat do<br />
të shfrytëzohen për kompetencat e deleguara për të kryer regjistrimin kadastral dhe të tokës (IV.2).<br />
Pjesa V përmban dy rekomandime në lëmin e financimit. I pari është se puna e kadastrit dhe<br />
regjistrimit të tokës në AKK dhe ZKK duhet të financohen nga një fond ku mblidhen të gjitha pagesat<br />
për këto shërbime. Ky fond duhet që gradualisht të shpjerë deri tek vetëfinancimi i këtyre aktiviteteve<br />
në qasjen hap pas hapi, përfshirë edhe kulturën organizative; sistemin për informim financiar dhe<br />
menaxhues; dhe kontrollin e shpenzimeve (V.1). Për të përmirësuar menaxhimin financiar të AKKsë,<br />
AKK-ja duhet të ketë si qëllim afatmesëm futjen në përdorim të llogaridhënies menaxheriale<br />
lidhur me punën themelore të AKK-së dhe planifikimin afatgjatë të AKK-së (V.2).<br />
Pjesa VI trajton çështjet organizative dhe prioritetet. Fillon me çështjen se çfarë duhet të<br />
konsiderohet si veprimtari themelore e AKK-së dhe rekomandon këtë: regjistrimi kadastral; regjistrimi<br />
i tokës (regjistrimi i të drejtave për pronën e paluajtshme); vlerësimi i pronës së paluajtshme;<br />
gjeodezia, rrjeti referues i rendit të parë dhe të dytë dhe rrjeti referues GPS; dhe Infrastrukturën<br />
shtetërore për të dhënat hapësinore (IShDhH) përfshirë edhe punimin e ortofotos dhe hartave<br />
topografike. Tani AKK-ja duhet të përqendrohet në veprimtarinë e kadastrit dhe regjistrimit të tokave<br />
përfshirë edhe rindërtimin e të dhënave dhe fillojë me zhvillimin e veprimtarive tjera themelore me<br />
ambicie për futjen e tyre në funksion në një perspektivë afatmesme (VI.1). Si pjesë e veprimtarisë së<br />
re themelore të vlerësimit të pronës së paluajtshme, AKK-ja duhet që gradualisht të zhvillojë dhe<br />
zbatojë metodat për vlerësimin e pronës së paluajtshme; të ofrojë të dhëna themelore për vlerësim;<br />
dhe të mbështesë krijimin e sektorit privat i cili merret me vlerësimin e pronës së paluajtshme (VI.2).<br />
AKK-ja duhet të miratojë një strukturë të re organizative për të përqendruar veprimtaritë e saj<br />
themelore në më pak drejtori dhe të theksojë postin e ri të Regjistruesit kryesor të titujve (VI.3). Kjo<br />
do të përfshin bashkimin e të gjitha funksioneve të përkrahjes dhe informatave kadastrale dhe për<br />
tokën në një drejtori. AKK-ja do të ishte e organizuar në 4 drejtori nën menaxhimin e një kryeshefi<br />
ekzekutiv. E para do të ishte Regjistruesi kryesor i titujve me autoritet për të marrë vendime<br />
përfundimtare sa i përket regjistrimit në Regjistrin e të drejtave mbi pronën e paluajtshme (RDPP).<br />
Atëherë ZKK-të duhet të përgatisin dhe t‟i ofrojnë Regjistruesit kryesor të titujve me propozime për<br />
regjistrim (VI.4). Drejtori a dytë do të ishte Drejtoria për kadastër dhe informata për tokën e cila<br />
përbëhet nga këta sektorë: sektori ligjor; sektori për matje; sektori i GIS-it; sektori i kadastrit dhe<br />
sektori për vlerësimin e pronës së paluajtshme (i fundit të themelohet në horizontin afatmesëm).<br />
Drejtoria e tretë do të ishte drejtoria për IShDhH dhe kartografi, por themelimi i saj rekomandohet<br />
vetëm në një periudhë afatmesme. E fundit, Drejtoria për shërbime të përbashkëta e cila do të<br />
përbëhej nga të gjitha shërbimet mbështetëse, duke i organizuar ato në katër sektorë: sektori i<br />
financave; sektori i administratës përfshirë edhe ZHBNJ; sektori i marketingut; dhe ai i teknologjisë<br />
informative (TI).<br />
Pjesa e VII dhe e fundit sugjeron masat për të shtuar numrin e personelit dhe cilësinë e tyre në<br />
AKK dhe ZKK. Ajo identifikon tre prioritete për veprim. E para është që gradualisht të shtojë numrin e<br />
punëtorëve në AKK për të përmbushur nivelet e nevojshme për të ushtruar veprimtarinë ekzistuese<br />
themelore. Në nivel të ZKK-ve, po ashtu rekomandohet që të përgatitet një plan për numrin e<br />
punëtorëve, kualifikimet, trajnime dhe investime në pajisje të nevojshme për ZKK-të për t‟u<br />
mundësuar atyre të ofrojnë shërbime të mira kadastrale dhe të regjistrimit të tokës. Si pjesë e kësaj<br />
mase, ministria përgjegjëse për administrimin tokës dhe AKK-ja duhet të jenë të angazhuara në<br />
Grupin ndërministror punues për ndërtimin e kapacitetit dhe koordinimin e donatorëve të udhëhequr<br />
nga <strong>Ministria</strong> e Administrimit të Pushtetit Lokal, i cili përpilon listën e masave për ndërtimin e<br />
kapacitetit për komunat (VII.1). Në periudhën afatmesme, AKK-ja duhet t‟i jep prioritet trajnimit<br />
menaxherial edhe në AKK e edhe ZKK (VII.2).<br />
4
Parathënie<br />
Ky raport përmban të gjeturat dhe rekomandimet e rishikimit funksional vertikal të Agjencisë<br />
Kadastrale të Kosovës (AKK) të kryer gjatë shtatorit 2008 si pjesë e projektit Rishikimi Funksional<br />
dhe Organizimi Institucional i Ministrive (FRIDOM). Qëllimi i projektit FRIDOM, të financuar nga<br />
DFID-i është përmirësimi i funksionimit të ministrive të Kosovës dhe në raste të veçanta edhe<br />
agjencive të tyre vartëse sikurse është AKK-ja.<br />
Duke marrë parasysh kompleksitetin e sistemit për administrimin e tokës në Republikën e Kosovës,<br />
ka disa çështje të cilat duhet adresuar sa i përket qëndrueshmërisë, sigurisë, përgjegjësisë,<br />
strukturës organizative, kornizës ligjore, kornizës financiare, politikave, menaxhimit, vizionit,<br />
strategjisë dhe marrëdhënieve me palët e interesuara (ndikimi i palëve të interesuara). Disa nga<br />
çështjet janë të brendshme për nga natyra e tyre, të tjerat janë të jashtme, por asnjëra nga ato nuk<br />
duhet të lihet jashtë. Këto çështje duhet të adresohen në atë mënyrë që AKK-ja të zhvillohet në një<br />
agjenci ekzekutive, e cila ka pozitë udhëheqëse në sektorin e administrimit të tokës. Krijimi i sistemit<br />
për administrimin e tokës në Kosovë është një hap i madh në vitet e ardhshme, i cili do të kërkojë<br />
shumë përpjekje dhe mjete të konsiderueshme financiare.<br />
Ky raport është i bazuar në shqyrtimin e gjendjes së tanishme në Kosovë dhe krahasimin e saj me<br />
shtetet e vogla anëtare të Bashkimit Evropian dhe me vendet fqinje, duke u bazuar në të dhënat e<br />
botuara kohëve të fundit në “Raportin përfundimtar, Studim i kadastrave rajonale”.<br />
Një nga qëllimet e qeverisë është ta bëjë Kosovën anëtare të Bashkimit Evropian. Aktivitetet për t‟u<br />
përgatitur për një anëtarësi të tillë janë paraqitur në Planin e Veprimit për Partneritet Evropian<br />
(PVPE). Rishikimi sugjeron ndryshimet e Prioriteteve për Partneritet Vvropian (PPE) në PVPE në<br />
pajtim me rekomandimet e tij.<br />
Qasja dhe metodologjia e përdorur në rishikim janë paraqitur në Shtojcën C. Raporti po ashtu ofron<br />
edhe fjalorin e shprehjeve të përdorura në administrimin e tokës, shih Shtojcën B.<br />
Disa nga çështjet e adresuara janë të ndara në pjesë të ndryshme të këtij raporti. Në këto raste i<br />
bëhet referencë pjesës së aplikueshme apo rekomandimit. Pjesa më e madhe e rekomandimeve<br />
përfshijnë ndryshimet në legjislacion pa ndonjë shënim të veçantë për atë në rekomandime.<br />
Pjesa I trajton politikën e përgjithshme dhe kornizën ligjore. Pjesa II sugjeron përmirësime të<br />
kornizës institucionale të administrimit të tokës, veçanërisht sa i përket marrëdhënieve në mes të<br />
AKK-së dhe Zyrave Kadastrale Komunale. Pjesa III trajton çështjen se çfarë forme duhet të merr<br />
drejtimi i AKK-së nga qeveria në kontekst të rritjes së autonomisë së planifikuar të AKK-së. Pjesa IV<br />
paraqet dy propozime për të përmirësuar zbatimin e kompetencave të deleguara komunave nga<br />
pikëpamja e politikës qeveritare dhe financimit në rast se Qeveria NUK miraton alternativën 1 të<br />
sugjeruar në Rekomandimin II.1 për të integruar AKK-në dhe ZKK-të në një organizatë të vetme.<br />
Pjesa V përmban rekomandime në lëmin e financimit. Pjesa VI trajton çështjet organizative dhe<br />
prioritetet, në mënyrë specifike për atë se çfarë duhet të jetë veprimtari themelore e AKK-së dhe se<br />
çfarë duhet të jetë strukturë organizative e AKK-së. Pjesa e fundit VII sugjeron masat për të shtuar<br />
numrin e personelit dhe cilësinë e tyre në AKK dhe ZKK.<br />
Ky raport është përgatitur nga projekti FRIDOM i financuar nga Departamenti për Zhvillim<br />
Ndërkombëtar i Qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar. Sidoqoftë, pikëpamjet e shprehura në<br />
këtë raport nuk paraqesin domosdoshmërish pikëpamjet e departamentit apo qeverisë së<br />
Mbretërisë së Bashkuar. Rishikimi është kryer nga z. Bengt Andersson, ekspert<br />
ndërkombëtar për administrimin e tokës, së bashku me Znj. Ilire Agimi, eksperte vendore. Z.<br />
Andersson ka përgatitur draftin e raportit i cili është redaktuar nga Projekti.<br />
5
PJESA I: Politika dhe korniza ligjore<br />
Toka është aset ekonomik dhe njihet si një ndër mekanizmat kyç për krijimin e pasurisë 2 . Po ashtu<br />
është burim i pamjaftueshëm për t‟u përdorur në mjedisin urban dhe rural për të përmirësuar cilësinë<br />
e jetës së qytetarëve dhe për të siguruar sasi të mjaftueshme për gjeneratat e ardhshme. Për këtë<br />
arsye politika qeveritare duhet të shtrihet deri tek administrimi i tokës në mënyrë që të sigurohet se<br />
toka dhe prona, qoftë ajo private apo publike, mund të mobilizohet për të mbështetur zhvillimin<br />
ekonomik dhe social në shoqëri.<br />
Kushtetuta e Kosovës njeh dhe mbron të drejtën e pronësisë duke garantuar kështu të drejtën për të<br />
poseduar pronë dhe për të përdorur pronën në pajtim me interesat publike të rregulluara me ligj. Kjo<br />
garanci dhe mbrojtje e të drejtave pronësore është e mundur përmes një sistemi të mirë për<br />
administrimin e tokës me të dhëna dhe regjistra të saktë të cilët në kadastër paraqesin lokacionin e<br />
pronës së paluajtshme, formën dhe kufijtë dhe të drejtat pronësore në regjistrin e të drejtave<br />
pronësore. Kadastra dhe Regjistri i të drejtave mbi pronën e paluajtshme (RDPP) janë themeluar<br />
dhe funksionojnë në Kosovë.<br />
Hyrja në Bashkimin Evropian do të thotë se Kosova do të duhet të aplikojë Direktivat e lëshuara nga<br />
Komisioni Evropian (KE). Në lidhje me administrimin e tokës duhet të merret parasysh Infrastruktura<br />
për informata hapësinore në Komunitetin Evropian (INSPIRE) 3 .<br />
Gjatë konfliktit të vitit 1999 pjesa më e madhe e të dhënave kadastrale janë marrë për në Serbi dhe<br />
ende vazhdojnë të qëndrojnë atje. Rindërtimi i kadastrës është zhvilluar vazhdimisht dhe do të jetë<br />
kështu edhe për disa vite. Duhet të futen në funksion masa më efektive për të përmbyllur rindërtimin<br />
e kadastrit dhe informatat për të drejtat për pronën e paluajtshme.<br />
Për këtë arsye, kjo pjesë propozon katër veprimet e mëposhtme për të fuqizuar politikat dhe<br />
kornizën ligjore.<br />
Rekomandimi I.1:<br />
Politika për administrimin e tokës, e miratuar në datën 3 shtator 2003 nga IPVQ-të e Kosovës,<br />
duhet të plotësohet me informata të reja dhe pastaj të jetë pjesë e qëllimeve zyrtare të<br />
Qeverisës së Kosovës për administrimin e tokës në Republikën e Kosovës;<br />
Politika për administrimin e tokës, e miratuar në datën 3 shtator 2003 ka pasur për qëllim përcaktimin<br />
e pastaj edhe zbatimin e kornizës moderne për administrimin e tokës. AKK-ja është vetëm një ndër<br />
palët e interesuara në sektorin e administrimit të tokës. Palët tjera të interesuara kanë përgjegjësi<br />
specifike për planifikim, përdorim të tokës, zonim, menaxhim të ndërtesave, infrastrukturës së<br />
shërbimeve publike dhe nxjerrjen e mineraleve – të gjitha ato aktivitete të cilat kontribuojnë në<br />
administrimin efektiv dhe menaxhimin e tokës dhe pronës së paluajtshme. Dokumenti i politikave ka<br />
adresuar problemet themelore në mënyrë konstruktive dhe të qëndrueshme. Po ashtu është<br />
adresuar edhe korniza për administrimin e tokës e cila përcakton bashkëpunimin dhe koordinimin në<br />
mes të palëve të interesuara. Objektivat e politikës dhe Plani i veprimit për administrimin e tokës janë<br />
punuar duke u bazuar në rishikim dhe analiza të situatës së tanishme. Objektivat e politikës së nivelit<br />
të lartë kanë qenë në pajtim me prioritetet qeveritare në atë kohë. Këto prioritete qeveritare nuk<br />
dallojnë aq shumë nga prioritetet e adresuara nga Qeveria e tanishme e Republikës së Kosovës.<br />
Parimet themelore të politikës për administrimin e tokës janë korniza demokratike dhe institucionet<br />
për administrimin e tokës; përfshirja sociale; të drejtat pronësore të tregtueshme; përvojat më të<br />
2 Shihni Hernando de Soto. 2000. Misteri i kapitalit.<br />
3 BE. 2007. Direktiva 2007/2/EC e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 14 mars 2007 përmes së cilës themelohet<br />
Infrastruktura për informata hapësinore në Komunitetin Evropian (INSPIRE)<br />
6
mira; dhe zhvillimi i qëndrueshëm social dhe ekonomik. Objektivat e politikës së miratuar të nivelit të<br />
lartë janë siç vijon:<br />
1. Krijimi i një administrimi efikas të tokës duke u bazuar në përvojat më të mira;<br />
2. Zgjidhja e problemeve të pronësisë mbi tokën dhe krijimi i aseteve të tregtueshme;<br />
3. Ofrimi i përkufizimeve të qarta për tokën dhe pronësinë me administrimin e sigurt dhe<br />
siguruar të të drejtave pronësore;<br />
4. Mbështetja e Menaxhimit lokal të tokës 4 në pajtim me të mirat publike dhe zhvillimin e<br />
qëndrueshëm social dhe ekonomik, rural dhe urban;<br />
5. Mbështetja e tregjeve të qëndrueshme dhe të sigurta të tokës;<br />
6. Promovimi i ndërtimit të kapacitetit dhe promovimit në sektorin publik dhe privat;<br />
7. Përmirësimi i rrjedhjes së informatave, qasjes dhe shpërndarjes së të dhënave për tokën<br />
dhe të dhënave themelore hapësinore; dhe<br />
8. Ofrimi i infrastrukturës themelore për gjeo-informim.<br />
Objektivat e politikës së nivelit të lartë ende janë valide dhe duhet të mbesin si bazë për qëllimet e<br />
qeverisë për administrimin e tokës në Republikën e Kosovës. Gjatë shqyrtimit të politikës, plotësimi<br />
me informata të reja duhet të merr parasysh iniciativat tjera qeveritare të cilat janë miratuar dhe/ose<br />
zbatuar që nga atëherë. Duke u bazuar në politika, strategjitë apo planet e veprimit duhet të<br />
identifikojnë çështjet specifike të cilat duhet të adresohen dhe propozimin e masave të cilat<br />
rekomandohen për zbatim. Një strategji e tillë është duke u zhvilluar tani për tani nga ana e AKK-së.<br />
Rekomandimi I.2:<br />
Për të përjashtuar çfarëdo pasigurie sa i përket të drejtave për pronat e paluajtshme dhe për<br />
ta bërë të mundur rindërtimin e kadastrit dhe themelimin e regjistrit të pronave të<br />
paluajtshme, të bëhet miratimi i projektligjit për Pronën e paluajtshme si dhe të bëhen<br />
amendamentet e nevojshme te ligjeve në fuqi. Brenda një periudhe afatmesme, të përpilohet<br />
Kodi për tokën, ku përcaktohet koncepti i Pronës së paluajtshme dhe të Drejtave pronësore<br />
Duhet të përfshihet në PPE 36, Veprimi 1 i paraqitur në PVPE.<br />
Ka nevojë urgjente për legjislacion të ri, veçanërisht për një Kod për tokën apo Ligj për tokën. Po<br />
ashtu është i domosdoshëm një ligj kalimtar, i cili siguron të drejtat pronësore dhe bën të mundshëm<br />
privatizimin e tokës publike. Meqë krijimi i një Kodi gjithëpërfshirës për tokën do të marrë kohë, është<br />
e domosdoshme që gjatë kësaj kohe t‟i bëhen amendamente ligjeve të tanishme. Një Ligj për të<br />
drejtat mbi pronën e paluajtshme është hartuar në vitin 2003 dhe i është dërguar Kuvendit të<br />
Kosovës brenda IPVQ-ve. Në atë kohë nuk është nxjerrë ai ligj. Tani ai projektligj është për shqyrtim<br />
në Kuvend të Republikës së Kosovës. Ligji është i domosdoshëm për të siguruar të drejtat pronësore<br />
si bazë për rritje ekonomike dhe investimet shumë të nevojshme në viset urbane dhe rurale të<br />
Kosovës.<br />
Projektet për rindërtimin e kadastrit për tokat janë zbatuar në pjesë të caktuara të Kosovës.<br />
Sidoqoftë, komisionet e caktuara për të kryer këto rindërtime nuk kanë qenë në gjendje t‟i<br />
4 Menaxhimi i tokës në këtë kuptim aplikohet tek të gjitha tokat, pronat, objektet e pronës së paluajtshme dhe përfshin<br />
edhe përdorimin e tyre, rregullimin, konservimin dhe punësim të leverdishëm për aktivitetet e pranuara në aspektin<br />
shoqëror dhe ekonomik.<br />
7
përfundojnë ato, meqë dispozitat ligjore për vendimet e tilla nuk janë në dispozicion. Do të vazhdojë<br />
të jetë e nevojshme të bëhet rindërtimi i kadastrit për tokën dhe të dhënave të listave poseduese<br />
përderisa shënimet kadastrale të cilat mbahen në Serbi nuk kthehen në Kosovë. Zbrazëtirat të cilat<br />
duhet të plotësohen dhe të dhënat të cilat duhet të verifikohen në kadastër duhet të menaxhohen<br />
përmes masave të veçanta të ofruara përmes legjislacionit, duke lejuar rishikimin publik të kadastrit<br />
të rindërtuar dhe paraqitjen e parashtresave brenda një periudhe të caktuar kohore. Në planin e<br />
Ahtisaarit parashikohet edhe Ligji për kthimin e pronës së paluajtshme ndërsa ky është edhe aktivitet<br />
i planifikuar në PVPE. Sipas intervistave të kryera, një numër i konsiderueshëm i blerësve të pronave<br />
në Kosovë po ashtu shkojnë në Serbi për të regjistruar transaksionet në të regjistrat të cilat mbahen<br />
atje për të reduktuar pasigurinë në të ardhmen. Kjo tregon se niveli i tanishëm i pasigurisë është i<br />
lartë.<br />
Është e qartë se ligjet e tanishme për pronën e paluajtshme duhet të reformohen dhe përditësohen<br />
menjëherë për të qenë në gjendje që më mirë ti shërbejnë sigurisë së posedimit të tokës në Kosovë.<br />
Rindërtimi i kadastrit dhe të drejtave pronësore duhet të përshpejtohet për ta lehtësuar kryerjen e<br />
kthimit të pronës. Në perspektivën afatmesme, duhet të përpilohet një Kod gjithëpërfshirës për tokën;<br />
i cili përcakton konceptin e pronës së paluajtshme dhe në mes tjerash adreson përkufizimin e pronës<br />
së paluajtshme, objekteve, të drejtave (servitutit), marrjet me qira për qëllime të ndryshme, çështjet e<br />
kufijve, hipotekat, marrëdhëniet ligjore në mes të fqinjëve, rregullat e transferimit, nënndarja e kështu<br />
me radhë.<br />
Rekomandimi I.3:<br />
Themelimi i Komisionit për administrimin e tokës si një organ këshillëdhënës i Qeverisë me<br />
disa funksione të caktuara vendimmarrëse dhe AKK-së, me anëtarë që vijnë nga sektori<br />
publik dhe privat<br />
Duhet të zëvendësojë PPE 136, Veprimi 8 i paraqitur në PVPE.<br />
Reforma e praktikave për administrimin e tokës kërkon kontribut dhe përfshirje edhe të një numri<br />
institucionesh përveç AKK-së. Bashkëpunimi dhe koordinimi janë vitale kur kemi tek zhvillimi i<br />
administrimit të tokës. AKK-ja ka përgjegjësi për të koordinuar me organet tjera sa i përket çështjeve<br />
të ndryshme në kompetencë të saj apo të tyre, sikurse janë sistemi i kadastrit dhe informatave për<br />
tokën, tatimi i pronës së paluajtshme, funksionimi i sistemeve të hipotekave, përmirësimi i planifikimit<br />
urban dhe zhvillimit të infrastrukturës, mbështetja menaxhimit mjedisor dhe mbrojtjes si dhe prodhimi<br />
i të dhënave statistikore për të ndihmuar në planifikimin ekonomik dhe zhvillimor. Palët tjera të<br />
interesuara në administrimin e tokës po ashtu duhet të kenë ndikim në funksionimin e AKK-së.<br />
Korniza për bashkëpunim duhet të jetë themelimi i Komisionit për administrimin e tokës. Komisioni<br />
duhet të ketë një rol këshillëdhënës drejt Qeverisë dhe AKK-së dhe të diskutojë çështjet e interesit të<br />
përbashkët për anëtarët sikurse janë çështjet e përgjithshme në lidhje me kadastrin dhe regjistrimin<br />
e tokës; kornizën ligjore dhe zbatimin e ligjeve; cilësia dhe caktimi i çmimeve për shërbimet dhe<br />
produktet e ofruara; kompetenca dhe trajnimi; dhe zhvillimi, mirëmbajtja dhe bashkëpunimi në lidhej<br />
me sistemet teknike sikurse janë Sistemi informativ kadastral dhe tokësor i Kosovës (SIKTK). AKK-ja<br />
kryen funksionin e sekretariatit të Komisionit.<br />
Komisioni duhet të veprojë si Bordi kryesor këshillëdhënës për çështjet që kanë të bëjnë me<br />
administrimin e tokës, të monitorojë dhe koordinojë iniciativat brenda fushës së administrimit të tokës<br />
për të siguruar përputhjen dhe promovimin e interesave shtetërore, komunale si dhe ato të<br />
interesave të sektorit privat; dhe të promovojë çështjet specifike të bashkëpunimit dhe partneritetin<br />
publik-privat. Anëtarët e tij duhet të tërhiqen nga sektori qeveritar, komunal dhe privat.<br />
Projektligji për Qeverinë po ashtu i mundëson Qeverisë së Kosovës t‟ia jep disa kompetenca të<br />
caktuara vendimmarrëse organeve këshillëdhënëse, por në rast se është e domosdoshme ato mund<br />
të mbizotërohen nga Qeveria. Për këtë qëllim, një rol tjetër, më i gjerë, për Komisionin do të ishte që<br />
ai të fuqizohet për të vepruar në emër të Qeverisë në disa instanca të caktuara. Në rast se qeveria<br />
do të ishte e gatshme t‟ia besojë Komisionit këshillëdhënës për tokën ato funksione, do të ishte e<br />
8
këshillueshme të autorizohet Komisioni për të miratuar ndryshimet në Politikën për administrimin e<br />
tokës (çfarë do të thoshte ndryshim Rekomandimit I.1) Direktiva Vjetore për Aktivitete dhe Buxhet<br />
(çfarë do të thoshte ndryshim Rekomandimit III.4) dhe objektivat dhe standardet për ZKK-të (çfarë do<br />
të thoshte ndryshim Rekomandimit IV.1).<br />
Rekomandimi I.4:<br />
Qeveria duhet të themelojë grupin e ekspertëve për të hetuar implikimet dhe veprimet e<br />
nevojshme të cilat duhet të ndërmerren për shkak të Direktivës së KE-së “INSPIRE”.<br />
Duhet të shtohet si veprim i PPE-së në PVPE.<br />
Direktiva e KE-së “INSPIRE” ka hyrë në fuqi në datën 15 maj 2007. Qëllim i Direktivës është për ta<br />
lehtësuar përdorimin e të dhënave shtetërore hapësinore në tërë Evropën. Fut në përdorim një<br />
infrastrukturë të përbashkët të të dhënave hapësinore me të dhënat e harmonizuara dhe dispozita të<br />
ndërsjella sa i përket shkëmbimit, ndarjes, qasjes dhe përdorimit të të dhënave hapësinore dhe<br />
shërbimeve të të dhënave hapësinore në nivele të ndryshme të autoritetit publik dhe në sektorë të<br />
ndryshme. Si bazë për “INSPIRE” është infrastruktura për informata hapësinore e krijuar nga secili<br />
shtat anëtar (IShDhH) në pajtim me rregullat në atë Direktivë. Infrastrukturat shtetërore për të dhënat<br />
hapësinore (IShDhH ) duhet të projektohen për të siguruar se të dhënat hapësinore ruhen, janë në<br />
dispozicion dhe mirëmbahen në nivelin më të përshtatshëm; se është mundur të kombinohen të<br />
dhënat hapësinore nga burime të ndryshme në tërë Komunitetin në mënyrë të qëndrueshme dhe t‟i<br />
ndajë ato në mes të disa përdoruesve dhe aplikacioneve; se është mundshme që të dhënat<br />
hapësinore të mblidhen në një nivel të autoritetit publik dhe të ndahen në mes të autoriteteve tjera<br />
publike; etj 5 .<br />
Po ashtu, duhet të merren parasysh Direktivat dhe iniciativat tjera drejtpërdrejtë të ndërlidhura me<br />
apo që kanë ndikim në çështjet e informimit hapësinor. Këto përfshijë Direktivën për informata për<br />
sektorin publik (ISP) 6 , direktivat për Monitorimin global të mjedisit dhe sigurisë (MGMS) dhe të<br />
Direktivës së kornizës për ujin (DKU) 7 dhe Direktivës kundër vërshimeve 8 .<br />
5 ibid. f1-2<br />
6 BE. 2003. Direktiva 2003/98/EC e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 17 nëntor 2003 për ripërdorimin e<br />
informatave për sektorin publik<br />
7 BE. 2000. Direktiva 2000/60/EC e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit përmes të cilës krijohet korniza për veprim të<br />
Komunitetit bë lëmin e politikave për ujin<br />
8 BE. 2007. Direktiva 2007/60/EC e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 23 tetor 2007 për vlerësimin dhe<br />
menaxhimin e rreziqeve nga vërshimet<br />
9
PJESA II: Korniza institucionale për administrimin e tokës në Kosovë<br />
AKK-ja është themeluar me një qëllim të caktuar për menaxhimin e kadastrit dhe regjistrimit të të<br />
drejtave të pronës së paluajtshme në Kosovë. Sidoqoftë, AKK-ja e ka një rol të dykuptimtë duke<br />
qenë rregullator dhe organ koordinues më shumë sesa të ofroj menaxhim të drejtpërdrejt të ZKK-ve.<br />
Situatë e këtillë ka ekzistuar edhe në vendet të tjera të EJL-së siç është Kroacia dhe Sllovakia, ku<br />
dyfishimi i menaxhimit është treguar të jetë një pengesë për një performancë efikase dhe të<br />
efektshme të funksioneve për administrimin e tokave. Që të dyja Kroacia dhe Sllovakia kanë<br />
riorganizuar në vitet e fundit zyrat e tyre lokale të kadastrës për ti sjellë ato nën kontrollin qendror.<br />
Sipas kornizës aktuale institucionale administrimi i tokës në Kosovë nuk është duke funksionuar siç<br />
duhet. AKK-ja duhet të mbikëqyrë tridhjetë Zyra Komunale Kadastrale (ZKK) numri i të cilave së<br />
shpejti do të rritet në tridhjetë e nëntë. Autoriteti Gjeodezik i Republikës së Serbisë mbikëqyr me<br />
efikasitet zyrat kadastrale lokale në komunat veriore të dominuara nga serbët. Gjithashtu ka shumë<br />
huti dhe diskutime lidhur me autoritetin e AKK-së kundrejt ZKK-ve. ZKK-të dhe AKK-ja janë ngushtë<br />
të integruara në lidhje me implementimin e politikës, teknologjisë dhe kërkesave personale, por AKKja<br />
nuk menaxhon me ZKK-të, punëtorët e tyre dhe nuk ka kontroll mbi teknologjitë që ata përdorin.<br />
Kosova pa asnjë dyshim do të përfitoj nga riorganizimi i institucioneve të administrimit të tokës. Kjo<br />
pjesë propozon dy veprime për të përmirësuar kornizën institucionale për administrimin e tokës në<br />
Kosovë.<br />
Rekomandimi II.1:<br />
Të konsiderohet ndryshimi i kornizës institucionale për administrim të tokës në prioritetet<br />
vijuese:<br />
Një organizatë e unifikuar për administrim të tokës me zyrat lokale (ZKK-të) si pjesë<br />
integrale e AKK-së (Alternativa 1); ose<br />
Themelimin e një organi të pavarur kadastral në nivel komunal i cili menaxhohet dhe<br />
mbikëqyret nga ana e AKK-ja dhe duke përdorur mjetet financiare së bashku me AKKja<br />
(Alternativa 2); ose<br />
Të merr parasysh rekomandimet e ofruara në pjesën IV, V, VI dhe VII për kornizën<br />
ekzistuese të administrimit të tokës (Alt 3).<br />
Administrimi i tokës në Kosovë nuk po funksionon në mënyrë të duhur sipas kornizës aktuale<br />
institucionale. Përvoja nga vendet në tranzicion është se një organizatë e unifikuar për administrim të<br />
tokës i shërben më së miri qëllimit të qeverisë për të zbatuar siguri të të drejtave pronësore, kadastër<br />
efikase dhe të efektshme dhe regjistrim të të drejtave të pronës së paluajtshme dhe shërbime të<br />
barabarta për qytetarët.<br />
Vendet e tjera në rajon (p.sh. Kroacia, Maqedonia, Mali i Zi, Serbia dhe Sllovakia) për këto arsye<br />
kanë zgjedhur një kornizë institucionale të centralizuar për administrim të tokës. Struktura të njëjta<br />
institucionale mund të gjenden në vende të ngjashme siç janë Finlanda, Letonia dhe Sllovakia siç<br />
edhe janë treguar në tabelën 1. Kjo shpesh kombinohet me tendencën për të zvogëluar numrin e<br />
zyrave lokale më të zhvilluara dhe krijimin ose zgjerimin e pikave shërbyese të konsumatorëve lokal.<br />
10
Tabela 1: Korniza institucionale për administrimin e tokës në vendet e ngjashme në rajon 9 dhe diku<br />
tjetër në Evropë<br />
Vendi<br />
Kroacia<br />
Finlanda<br />
Letonia<br />
Maqedonia<br />
Mali i Zi<br />
Serbia<br />
Sllovakia<br />
Sllovenia<br />
Korniza institucionale për administrimin e tokës<br />
Niveli Institucioni<br />
Qendror Administrata gjeodezike shtetërore<br />
11<br />
Numri i<br />
zyrave<br />
Rajonal Zyrat rajonale të kadastrës 20+1<br />
Lokal Zyrat e degëve 96<br />
Përjashtim Qyteti i Zagreb 1<br />
Qendror Matja shtetërore e tokës<br />
Rajonal ----<br />
Lokal Zyrat rajonale për matje 13<br />
Qendror Shërbimet e tokës shtetërore<br />
Rajonal Njësitë rajonale 8<br />
Lokal ----<br />
Qendror Instituti shtetëror për operacione gjeodezike<br />
Rajonal ----<br />
Lokal Zyrat komunale (zyrat e degëve) 29<br />
Përjashtim Shkupi (sektori) 1<br />
Qendror Drejtoria për pronë të paluajtshme<br />
Rajonal ----<br />
Lokal Zyrat e degëve 21<br />
Qendror Autoriteti republikan gjeodezik<br />
Rajonal Qendra për kadastër të pronës së paluajtshme 10<br />
Lokal<br />
Shërbimi për kadastër të pronës së<br />
paluajtshme<br />
164<br />
Qendror Gjeodezia, hartografia dhe autoriteti kadastral<br />
Rajonal Zyrat rajonale 8<br />
Lokal Zyrat lokale 72<br />
Qendror Autoriteti për matje dhe vendosje në harta<br />
Rajonal Zyrat rajonale kadastrale 12<br />
Lokal Zyra e degëve 34<br />
Siguria e të drejtës pronësore mbi pronën e paluajtshme është përfundimisht përgjegjësi shtetërore<br />
dhe jo përgjegjësi e qeverisë lokale. Rezultat i integrimit do të jetë një zbatim më i besueshëm i<br />
politikave të administrimit të tokave sesa sot kur AKK-ja duhet të negocioj me të gjitha komunat për<br />
masat që duhet të ndërmerren. Duke bërë AKK-në të përgjegjshme për ZKK-të, një përgjegjësi e<br />
qartë për operacionet e administrimit të tokës do të arrihet. Përveç kësaj institucioni i integruar i<br />
administrimit të tokës do të jetë fuqi drejtuese më e fuqishme kundrejt një tregu më të qëndrueshëm<br />
dhe më të matur të tokës. .<br />
Ne njohim se opsioni më i mundshëm në situatën aktuale politike është të mbahet korniza<br />
ekzistuese institucionale për administrimin e tokës. Në këtë rast, është vitale që të reformohet në<br />
përputhje me rekomandimet e adresuara në Pjesët IV, V, VI dhe VII për të arritur efikasitet,<br />
bashkëpunim, koordinim dhe shërbime më të mira për shoqërinë.<br />
9 PMM me bashkëpunëtorë. 2008. Raporti përfundimtar, Hulumtim i kadastrave rajonale. f.13
Rekomandimi II.2:<br />
Kompletimi i futjes në funksion të ekzekutimit të matjeve kadastrale nga ana e matësve privat<br />
dhe kompanive private të licencuara për matje dhe bërja e kësaj përgjegjësi e tyre ekskluzive<br />
Futja në funksion e përfshirjes së sektorit privat në administrimin e tokës mund të ketë dobi të madhe<br />
për zhvillimin e sektorit të administrimit të tokës. Në shumicën e vendeve, sektori privat është i<br />
angazhuar në matjet kadastrale nëpërmjet të matësve të licencuar, por edhe në vlerësimin e pronës<br />
së paluajtshme dhe për shërbimet e tjera për pronarët. Në Kosovë përfshirja e sektorit privat ka<br />
filluar me licencimin e matësve privat për matje kadastrale. Matësit privat të licencuar zakonisht<br />
urdhërohen nga pronarët e pronave të paluajtshme për të kryer matje kadastrale p.sh. nënndarje për<br />
regjistrimin në kadastër – qasja e ashtuquajtur sporadike. Në projektet e qasjes sistematike ku<br />
objektet e pronës së paluajtshme në zona më të mëdha rimaten, sektori privat merr pjesë nëpërmjet<br />
procesit tenderues për marrje të të dhënave. Ky koncept është duke evoluar në vendet fqinje siç<br />
është Kroacia, Maqedonia dhe Serbia, si dhe ka filluar edhe në Kosovë.<br />
Tabela 2: Përgjegjësia për matje kadastrale në vendet e ngjashme në rajon 10<br />
Përgjegjësia<br />
12<br />
Vendet<br />
Kroacia Maqedonia Mali i Zi Serbia Sllovenia<br />
Sektori publik Jo/Po Jo Po Jo/ Po Jo<br />
Sektori publik Po Po Po Po Po<br />
Në administrimin e tokës, roli i sektorit privat është të marrin të dhëna përderisa sektori publik kryen<br />
regjistrimin në regjistrat publik. Matësit privat duhet të licencohen për të përforcuar matjet kadastrale.<br />
Në Mal të Zi dhe Kosovë licenca drejtpërdrejt merret nga autoritetet qendrore për administrim të<br />
tokës. Në Kroaci, Maqedoni dhe Serbi, parakusht për të marr licencën për matje kadastrale është të<br />
kenë licencë inxhinierie nga një shoqatë profesionale. Në Maqedoni dhe Slloveni, zyrave të degëve<br />
nuk u lejohet të ndërmarrin matje kadastrale. Në anën tjetër, zyrat e degëve në Kroaci dhe Serbi<br />
janë të lejuar të ndërmarrin matje kadastrale vetëm nëse nuk ka ndonjë matës privat të licencuar që<br />
ushton këtë veprimtari në juridiksionin e tyre.<br />
37 matës dhe tri kompani matëse janë licencuar për matje kadastrale në disa pjesë të Kosovës. Ata<br />
sapo kanë filluar punën e tyre dhe asnjë punë nuk është përfunduar deri më tash nga ata dhe nuk u<br />
është dorëzuar për regjistrim ZKK-ve. Ka paqartësi për ZKK-të se si të procedohet me të dhënat nga<br />
matësit e licencuar privat. AKK-ja duhet të përpilojë manuale dhe procedura për kontrollim të<br />
kualitetit në ZKK, si dhe specifikacionet sesi të dhënat duhet të ofrohen nga matësit privat. Bazuar<br />
në përvojën nga vendet fqinje do të jetë e këshillueshme të krijohet gradualisht matja kadastrale si<br />
detyrë që ekskluzivisht i caktohet matësve privat dhe zvogëlimin e barrës për ZKK-të që t‟u jepet<br />
atyre mundësia për tu koncentruar në regjistrimin e pronës.<br />
10 ibid. f44
PJESA III: Drejtimi qeveritar dhe autonomia e Agjencisë Kadastrale të Kosovës<br />
Ka diskutime që AKK-ja të bëhet agjenci e pavarur. Kushtetuta e Kosovës i jep Kuvendit të Kosovës<br />
autoritetin për të krijuar agjencitë e pavarura duke u bazuar në ligj 11 . Agjencitë e pavarura kanë<br />
mandatin për të ushtruar funksionet e tyre në mënyrë të pavarur nga cilido organ ose autoritet në<br />
Republikën e Kosovës. Sigurimi i pronësisë dhe administrimi i tokës më gjerësisht është përgjegjësi<br />
e shtetit. Për këtë shkak, është më rëndësi për qeverinë dhe ministritë të mbajnë kontrollin efektiv<br />
mbi politikat duke e bërë kontrollimin e politikave dhe për të pasur kapacitet për të monitoruar<br />
veprimet e agjencive për të siguruar përgjegjësinë e tyre politike. Për një institucion ekzekutiv siç<br />
është AKK-ja, pavarësia do të thotë liria që të kryej detyrat e veta brenda kornizës së definuar<br />
qartësisht të objektivave dhe mjeteve financiare për ti arritur ato. Për këtë shkak, kjo pjesë sugjeron<br />
gjashtë veprime për të zhvilluar drejtimin qeveritar të AKK-së brenda kornizës së autonomisë së<br />
rritur operacionale të AKK-së.<br />
Rekomandimi III.1:<br />
AKK-ja duhet të vazhdoj të drejtohet nga Qeveria nëpërmjet të njërës nga ministritë e saj; dhe<br />
<strong>Ministria</strong> përgjegjëse për zhvillimin dhe mbikëqyrjen e administrimit të tokës duhet të jetë<br />
ministri horizontale.<br />
AKK-ja duhet të vazhdoj të drejtohet nga Qeveria nëpërmjet të njërës nga ministritë e saj. Brenda<br />
kornizës së legjislacionit të planifikuar për agjencitë, udhëheqësit aktual të MSHP-së parashohin<br />
rritje të autonomisë së AKK-së. Autonomia menaxheriale mund të jetë e dobishme. 12 Sidoqoftë,<br />
është me rëndësi për qeverinë dhe ministritë të ruajnë kontrollin efektiv mbi bërjen e politikave dhe<br />
koordinimin e politikave dhe gjithashtu të kenë një mjet efikas mbi veprimet e agjencisë në nivelin<br />
strategjik për të siguruar përgjegjësin e tyre politike. Një pavarësi e plotë ose raportim në Kuvend<br />
është rast i duhur në ato raste ku misioni i organizatës duhet të jetë një mbikëqyrës i jashtëm i<br />
ekzekutivit ose të kryej detyra të caktuara për vendimmarrje në mënyrë autonome, por nuk është<br />
formulë e mirë për funksionim të administratës publike në raste tjera. Mungesa e llogaridhënies<br />
politike nuk sjell vetvetiu përmirësim të administratës, në fakt mund ta përkeqësoj situatën nëse nuk<br />
zëvendësohet nga një mekanizëm tjetër i llogaridhënies.<br />
Për këtë shkak, pavarësisht formës precize të autonomisë së AKK-së ka një çështje të aktorit politik<br />
të caktuar nga ana e Qeverisë si politikisht përgjegjës për funksionimin e kadastrës. Duke shikuar<br />
përvojat e vendeve të tjera të BE-së, dy zgjedhje duket të jenë më të popullarizuara: <strong>Ministria</strong> e<br />
Mjedisit (dhe Planifikimit Hapësinor) – Kroacia, Estonia, Sllovenia, Estonia dhe <strong>Ministria</strong> e Bujqësisë<br />
- Finlandë, Lituani. Logjika e këtyre dy zgjedhjeve është e qartë në aspektin e të kuptuarit të<br />
çështjeve të politikës që ndërlidhet me kadastrën/ pronësinë e tokës dhe një interes për funksionim<br />
të kadastrës. Sidoqoftë, është esenciale që ministria e ngarkuar me çështjet e administrimit të tokës<br />
duhet të jetë ministri horizontale që është në gjendje të akomodojë interesat rurale dhe ato urbane.<br />
Pasi që administrimi i tokës është përgjegjësi e plotë e shtetit, mandati i ministrisë duhet të ketë<br />
promovimin e interesave nga një pikëvështrim shtetëror. Për këtë shkak <strong>Ministria</strong> e Ambientit dhe<br />
Planifikimit Hapësinor duket të jetë më e përshtatshmja. Megjithatë, ministria tashmë duket të jetë e<br />
stërngarkuar me funksione të tjera. AKK-ja mund të mbetet me ministrinë aktuale por posaçërisht<br />
pas transformimit të saj në Ministri të Administrimit Publik, mbikëqyrja e kadastrës do të largohet nga<br />
funksionet e veta themelore. Kjo do të bënte edhe më të rëndësishëm krijimin e një kapaciteti<br />
drejtues në ministri (shih rekomandimin e ardhshëm).<br />
11 Kapitulli XII, Neni 142 i KS. Kushtetua e Republikës së Kosovës<br />
12 Me autonomi menaxheriale nënkuptojmë aftësinë e Kryeshefit ekzekutiv për të menaxhuar çështjet e brendshme të<br />
agjencisë pa ndonjë ndikim të jashtëm si dhe përzgjedhjen e Kryeshefit ekzekutiv nëpërmjet të një procesi meritor.<br />
13
Rekomandimi III.2:<br />
<strong>Ministria</strong> përgjegjëse për AKK-në duhet të ndërtoj mbikëqyrjen e kapacitetit të politikave dhe<br />
të formuloj politika që ndërlidhen me AKK-në.<br />
Kryeshefi Ekzekutiv i AKK-së sot i raporton drejtpërdrejt Ministrisë së Shërbimeve <strong>Publike</strong> pa ndonjë<br />
komunikim me ndonjë pjesë tjetër të ministrisë. Pasi që sipas përkufizimit ministri dhe kabineti i tij<br />
janë të përkohshëm, nuk ka ndonjë mbikëqyrje të qëndrueshme të AKK-së nga ana e ministrisë.<br />
<strong>Ministria</strong> përgjegjëse për AKK-në (qoftë MSHP ose ndonjë tjetër e zgjedhur sipas Rekomandimit III.<br />
1) duhet të krijoj politika të kapacitetit që do të jetë në gjendje të mbikëqyr dhe të formuloj politika për<br />
administrimin e tokës. Duhet të ketë një ndarje të qartë të përgjegjësive në mes të Ministrisë dhe<br />
AKK-së. <strong>Ministria</strong> duhet të jetë përgjegjëse për hartimin dhe miratimin e politikave me përfshirje të<br />
AKK-së dhe kjo e fundit duhet të jetë përgjegjëse për zbatimin e politikave. Rishikimi funksional i<br />
MSHP-së merret me detajet e ndërtimit të kuadrove në anën e ministrisë. (natyrisht nëse<br />
përgjegjësia për AKK-në i jepet ndonjë ministrie tjetër rekomandimi do të aplikohej në atë ministri.)<br />
Raportimi nga AKK-ja në ministri duhet të jetë më i rregullt sesa që është sot. Raporti ekzistues<br />
financiar është për kategorinë e shpenzimeve të Buxhetit të Konsoliduar të Kosovës (BKK) dhe jo<br />
për aktivitetet dhe veprimtarinë . Vlerësimi i performancës së agjencisë duhet të bëhet bazuar në<br />
raportet me informata përshkruese të rezultateve kualitative dhe kuantitative që tregojnë shifra që<br />
ndërlidhen me aktivitetet e saj. Theksi duhet të vihet në informatat menaxheriale në mënyrë ketë<br />
informata të mjaftueshme për aktivitetet e brendshme të AKK-së. Një dialog në mes të Kryeshefit<br />
Ekzekutiv dhe menaxhmentit të ministrisë duhet të ndodh një herë në vit. Qëllimi i këtij dialogu është<br />
të bëhet një rishikim i punës së AKK-së dhe plotësimi i objektivave të agjencisë dhe rezultatet dhe<br />
pastaj pas këtyre njohurive të diskutohet puna në perspektivë të ecjes përpara.<br />
Rekomandimi III.3:<br />
Të futet në funksion një legjislacion i modernizuar për statusin, përgjegjësitë dhe autoritetin e<br />
AKK-së<br />
Për momentin nuk ka ndonjë klasifikim të përgjithshme të organeve jo ministrore në Kosovë. Ligji i<br />
parë që rregullon statusin dhe përgjegjësitë e AKK-së është që nga viti 2000, kur edhe është<br />
themeluar 13 AKK-ja. Sipas ligjit 14 aktual, AKK-ja është një agjenci ekzekutive që i përgjigjet Ministrisë<br />
së Shërbimeve <strong>Publike</strong> dhe është përgjegjëse për Kadastër, për themelimin dhe ruajtjen e të<br />
dhënave zyrtare për pronën e paluajtshme bazuar në kadastër dhe në matjet e tokës. AKK-ja<br />
gjithashtu është e ngarkuar me mbikëqyrjen e përgjithshme të aktiviteteve kadastrale dhe lëshimin e<br />
akteve nënligjore që ndërlidhen me aktivitetet kadastrale që ushtrohen nga ZKK-të dhe matësit privat<br />
të licencuar. Tash një kohë të gjatë Udhëzimi administrativ është nën rishikim në Ministrinë e<br />
Shërbimeve <strong>Publike</strong>.<br />
Siç është cekur më herët ka plane të prezantohet legjislacioni në formë të ligjit special për agjencitë.<br />
Megjithatë, AKK-ja ka nevoja specifike për veprimtarinë e vet dhe legjislacioni i përgjithshëm nuk do<br />
ti mbuloj të gjitha ato. AKK-ja duhet të fuqizohet me legjislacionin e modernizuar që thekson qëllimet<br />
afatgjata të agjencisë; punët; përgjegjësitë; strukturën menaxheriale; menaxhmentin financiar;<br />
organe për çështjet specifike brenda agjencisë ose të administruara nga agjencia; rregullat e<br />
punësimit dhe rregullat e vendimeve administrative të marra nga ana e agjencisë. Ligji gjithashtu<br />
duhet ti jep AKK-së përgjegjësi dhe autoritet në aspektin menaxherial, organizativ dhe financiar në<br />
përputhshmëri me Pjesët V dhe VI.<br />
13<br />
UNMIK. 2000. Urdhëresë administrative nr. 2000/14 që zbaton Rregulloren e UNMIK-ut nr. 2000/12 mbi themelimin e<br />
Departamentit Administrativ të Shërbimeve <strong>Publike</strong>.<br />
14<br />
UNMIK/PISG. 2004. Udhëzim administrativ i MSHP-së nr. 2004/06 mbi Organizimin e brendshëm dhe strukturimin e<br />
Ministrisë së Shërbimeve <strong>Publike</strong>.<br />
14
Rekomandimi III.4:<br />
Një plan afatmesëm (5 vjeçar) duhet të krijohet nga ana e AKK-së dhe të miratohet nga<br />
Qeveria/<strong>Ministria</strong> duke theksuar zhvillimin e administrimit të tokës. Për të zbatuar planin,<br />
ministria përgjegjëse për administrimin e tokës duhet të përgatisë në baza vjetore dhe të<br />
miratojë një Direktivë për Aktivitete dhe Buxhet për AKK-në.<br />
Qëndrueshmëria organizative është përkufizuar si “aftësi e një organizate për të mbajtur kualitetin e<br />
shërbimeve të veta deri në pafundësi. Në këtë mënyrë, për shembull, duhet të jetë në gjendje të<br />
zëvendësoj teknologjinë e vet dhe të paraqes aktivitete të reja që përmbushin nevojat e përdoruesve<br />
të vet. Qëndrueshmëria nuk është statike, është dinamike dhe pasi që nevojat e përdoruesve<br />
ndryshojnë sistemi duhet të jetë në gjendje të adaptohet” 15 . Definicioni jap një ide pak a shumë të<br />
mirë për pritjet nga një organizatë moderne. Në këtë kontekst çdo organizatë është nën zhvillim e<br />
sipër gjatë tërë kohës dhe ka nevojë për një plan afat gjatë lëvizës (p.sh. plani i biznesit) për të<br />
përkrahur zhvillimin. Kjo përfshinë planifikimin afatmesëm si dhe atë afatgjatë.<br />
Në afat të mesëm AKK-ja duhet të ketë planin afatmesëm që do të prioritizonte aktivitetet, do ti<br />
kthente ato në programe investimi dhe programe periodike me kosto dhe të prezantoj financimin e<br />
kërkuar duke pasur parasysh BKK-në dhe financimet e donatorëve.<br />
Për të ndërlidhur planin afatmesëm me objektivat menaxheriale të planit afatshkurtër, AKK-ja duhet<br />
të marr gjithashtu një Direktivë për Aktivitete dhe Buxhet. Direktiva do të ndërtohej në konceptin e<br />
menaxhimit sipas objektivave dhe rezultateve, duke përcaktuar objektivat që AKK-ja duhet ti arrijë<br />
gjatë vitit që vjen; sa mjete financiare ka në dispozicion dhe si do të ndahen ato mjete për aktivitete<br />
të ndryshme. 16 Direktiva për Aktivitete dhe Buxhet mund të përfshijë edhe pritje specifike për vitin e<br />
ardhshëm dhe grantet nga qeveria të specifikuara për operacione dhe projektet e dizajnuara<br />
kapitale. Një çështje që do të jetë e rëndësishme është investimet afatshkurtra dhe ato afatgjate në<br />
pajisje. Plani afatgjatë i konfirmuar nga qeveria dhe i përditësuar çdo vit duhet të jetë bazë për<br />
grante ose përkrahje të donatorëve në këtë aspekt.<br />
Direktiva për Aktivitete dhe Buxhet duhet të bazohet në propozimin buxhetor nga AKK-ja duke<br />
ndërlidhur rezultatet e planifikuara me mjetet financiare që nevojiten për ti arritur ato. AKK-ja duhet të<br />
përfshihet në dialog me funksionin politikë-bërës në Ministri që çon në Direktivën përfundimtare për<br />
Aktivitete dhe Buxhet. Kjo procedurë i jap AKK-së “pronësinë” e Direktivës për Aktivitete dhe Buxhet.<br />
15 UN ECE Pala punuese për administrimin e tokës, Seminari në Edinburgh, Tetor 2003.<br />
16 Menaxhmenti sipas objektivave dhe rezultateve është mjet e performancës së menaxhmentit. Bazohet në kërkesat që<br />
objektivat janë precize, konkrete, specifike dhe të strukturuara në mënyrë hierarkike me objektiva primar dhe sekondar<br />
që ndiqen nga treguesit e performancës. Sistemi gjithashtu kërkon që agjencia të raportoj për rezultatet duke përdorur<br />
një sistem të zhvilluar mirë të treguesve të performancës. Më shumë theks është vënë në matjen e performancës dhe në<br />
raportimin e informatave që ndërlidhen me punët themelore të agjencisë. Menaxhmenti sipas objektivave dhe<br />
rezultateve është ndërtuar në delegimin e përgjegjësive dhe besim në kombinimin me raportimin e rregullt, komentimin<br />
dhe analizimin e rezultateve. Agjencive vartëse u jepet më shumë liri veprimi dhe maturi në punën e tyre ditore dhe liri<br />
për të vendosur për atë sesi duhet të organizohet puna dhe si të përforcohet. Rregullimi i hollësishëm i përdorimit të<br />
resurseve të agjencisë, organizimit dhe implementimit të punëve të saj mund të mbahet në një nivel shumë të ultë dhe në<br />
disa raste mund të jetë jo ekzistuese. Qeveria duhet në vend të kësaj ti kushtohet asaj se çfarë duhet të arrihet duke<br />
theksuar në mënyrë eksplicite objektivat dhe drejtimin e punëve.<br />
15
PJESA IV: Drejtimi nga qeveria i kompetencave deleguar komunave<br />
Sipas ligjit për vetëqeverisje lokale, komunave duhet t‟u delegohen kompetencat sa i përket<br />
shënimeve kadastrale. Kompetenca e deleguar nuk është specifikuar më tej në ligj. Ndarja e saktë e<br />
funksioneve dhe përgjegjësia në mes të AKK-së dhe ZKK-së duhet të adresohet për të arritur<br />
sigurinë optimale të mbajtjes së pronës dhe efikasitetin dhe barazinë e shërbimeve të ofruara<br />
qytetarëve. Kjo pjesë paraqet dy rekomandime për kompetencat e deleguara. Rekomandime më<br />
specifike rreth asaj se si të arrihet siguria optimale e mbajtjes së pronës janë paraqitur në Pjesën VI<br />
dhe VII.<br />
Rekomandimi IV.1:<br />
Qeveria duhet të përdorë autoritetin e saj për të përcaktuar objektivat, standardet dhe<br />
kërkesat për komunat sa i përket kompetencave të deleguara në lëmin e të dhënave<br />
kadastrale.<br />
Për të përmirësuar funksionimin e Zyrave Komunale Kadastrale, Qeveria duhet të përdorë<br />
kompetencat e saj për të krijuar një sistem i cili në mënyrë të qartë përcakton se ushtrimi i<br />
kompetencave të deleguara duhet të jetë në pajtim me qëllimet, objektivat dhe standardet e qeverisë<br />
për aktivitetet e tilla. AKK-ja duhet të hartojë për qeverinë një sistem të objektivave operative të cilat<br />
dalin nga objektivat e nivelit të lartë në Politikën për administrimin e tokës (Rekomandimi I.1) dhe<br />
standardet e përdorura për të matur arritjen e tyre. AKK-ja po ashtu duhet të monitorojë zbatimin e<br />
këtyre objektivave dhe standardeve nga ZKK-të dhe të njoftojë qeverinë për mangësitë e mëdha.<br />
Delegimi aktual i kompetencave komunave në lidhje me të dhënat kadastrale duhet të bëhet nga<br />
Qeveria meqë çështja është e rëndësisë së lartë dhe se institucionet e përfshira në administrimin e<br />
tokës janë nën juridiksionin e ministrive të ndara, Ministrinë e Shërbimeve <strong>Publike</strong> dhe Ministrinë e<br />
Administrimit të Pushtetit Lokal.<br />
Në këtë aspekt, duhet të kushtohet vëmendje në lidhje me kompetencat e deleguara për kadastrin<br />
dhe regjistrimin e tokës më komunat e themeluara në pajtim me planin e Ahtisaarit.<br />
Në mesin e 38 komunave në Kosovë ka 12 komuna me popullsi prej 20 000 banorëve apo edhe më<br />
pak. Në këtë grup gjysma e komunave kanë popullsi prej më pak se 10 000 banorë. Këto komuna<br />
më të vogla do të kenë vështirësi për të ofruar dhe financuar të gjitha shërbimet e nevojshme në<br />
komunë. Ato po ashtu do të kenë vështirësi për të gjetur punëtor të mjaftueshëm kompetent për të<br />
kryer shërbimet kadastrale. Një opsion për këto komuna do të ishte përdorimi i bashkëpunimit<br />
ndërkomunal për të ushtruar kompetencat e tyre të deleguara në lidhej me kadastrin dhe regjistrimin<br />
e tokës. Për më tepër, bashkëpunimi ndërkomunal do të lehtësonte presionin në BKK, nga edhe<br />
vijnë fondet për kompetencat e deleguara.<br />
Rekomandimi IV.2:<br />
Në Buxhetin e konsoliduar të Kosovës, Qeveria duhet të specifikojë fondet të cilat i ndahen<br />
çdo Komune për të ushtruar kompetencat e deleguara për kadastër dhe regjistrim të tokës.<br />
Ky koncept duhet të përfshihet në PPE 6, veprimi 18 dhe 24 të paraqitura në PVPE.<br />
Financimi i administratës së komunave në Kosovë deri në një shkallë të madhe vjen nga BKK-ja. Kjo<br />
vlen edhe për kompetencat e deleguara, përfshirë edhe të dhënat kadastrale. Në të shumtën e<br />
komunave, shërbimet kadastrale kanë mungesë të punëtorëve dhe pajisjeve. Donatorët deri më tani<br />
kanë ndihmuar dhe vazhdojnë të financojnë pajisjen dhe ndërtimin e kapacitetit të ZKK-ve.<br />
Sidoqoftë, po ashtu është e domosdoshme që komunat vetë të vendosin ZKK-të dhe veprimtarinë e<br />
tyre më lart në agjendë dhe të financojnë numrin e nevojshëm të personelit, pajisjeve, mirëmbajtjes<br />
së pajisjeve dhe shpenzimet. Specifikimi i financimit nga BKK-ja për secilën ZKK duhet të jetë i<br />
bazuar në propozimin nga AKK-ja përmes Ministrisë përgjegjëse për administrimin e tokës duke<br />
përmbledhur kompetencat dhe nevojat për investime, prioritetet për vitin e ardhshëm, etj.<br />
16
PJESA V: Financimi i institucioneve për administrimin e tokës<br />
Qeveritë ndikojnë në administrimin e tokës përmes politikave të tyre dhe përmes nivelit të<br />
mbështetjes financiare që ato e ofrojnë. Në përgjithësi dihet se krijimi fillestar i sistemit për<br />
administrimin e tokës kërkon një sasi të konsiderueshme të mbështetjes qeveritare, për shembull<br />
shfrytëzimi i fondeve të ofruara nga agjencitë zhvillimore ndërkombëtare. Pasi të jenë themeluar,<br />
puna e vazhdueshme dhe mirëmbajtja e sistemit mund të financohet përmes të hyrave të gjeneruara<br />
nga agjencia përkatëse. Buxhetet e vitit 2007 për AKK-në dhe ZKK-të janë paraqitur në Shtojcën E.<br />
Ato së bashku kapin shumën prej rreth 1.5 milion euro. Në krahasim me shtetet fqinje ky është<br />
buxhet shumë i vogël për administrimin e tokës. Shifra e përafërt në bazë të llogaritjeve për kokë<br />
banori janë Kroacia 8.9 euro; Maqedonia 3.5 euro; Mali i Zi 8.1 euro; Serbia 3.5 Euro; Sllovenia 9.8<br />
euro dhe Kosova (vetëm AKK) 0.15 euro 17 . Buxheti për kokë banori për AKK-në dhe ZKK-të së<br />
bashku është rreth 0.8 euro.<br />
Financimi nga donatorët ka qenë dhe do të jetë burim themelor i financimit në Kosovë për vitet e<br />
ardhshme. Financimi do të drejtohet kryesisht kah AKK-ja dhe ZKK-të dhe përfshin projekte<br />
zhvillimore të të gjitha llojeve, investime në pajisje, rinovim të zyrave të ZKK-ve, etj. Ka edhe<br />
financime nga donatorët të planifikuara për institucionet tjera në lidhje me administrimin e tokës<br />
sikurse janë Agjencia Kosovare e Pronës, që i mundëson AKK-së e edhe ZKK-ve p.sh. punimin e<br />
ortofotove. Deri më tani banka Botërore, Suedia, Norvegjia dhe Zvicra kanë kontribuar me donacione<br />
të konsiderueshme për zhvillimin e administrimit të tokës. Kohëve të fundit edhe Gjermania ka<br />
vendosur të kontribuojë drejt zhvillimit të administrimit të tokës.<br />
Strategjia për zhvillim kadastral për periudhën 2009-2011 është përgatitur nga AKK-ja. Së bashku<br />
me pesë donatorët e përmendur, është vendosur për të hartuar një Plan afatgjatë të punës me një<br />
periudhë financuese për pesë vite duke u bazuar në atë strategji. Donatorët janë pajtuar për të<br />
ndarë fonde për zbatimin e planit të punës pasi që plani të jetë miratuar edhe nga donatorët e edhe<br />
nga Qeveria. Plani i punës do të përgatitet në periudhën nëntor – dhjetor 2008 dhe do të përfshijë<br />
ndërtimin e kapacitetit, zhvillimin e burimeve njerëzore, zhvillimin institucional, përmirësimin e<br />
kadastrit dhe regjistrimit të tokës, regjistrimin në shkallë të madhe të ndërtesave dhe apartamenteve,<br />
dhe rolin e AKK-së si agjenci gjeodezike dhe për punimin e hartave. Gjatë këtyre viteve donatorët<br />
kanë dhënë diku rreth 3 milion euro në vit për zhvillimin e administrimit të tokës. Nuk është e<br />
pamundur që niveli i njëjtë i financimit nga donatorët të ofrohet gjatë viteve të ardhshme.<br />
Në t[ë njëjtën kohë kur donatorët janë duke dhënë fonde për zhvillimin themelor të administrimit të<br />
tokës, Qeveria duhet të fillojë me ndërtimin e bazave për financim të mjaftueshëm afatgjatë. Kjo<br />
pjesë paraqet rekomandime specifike për të ndihmuar në arritjen e asaj objektive.<br />
Rekomandimi V.1:<br />
Puna e kadastrit dhe regjistrimit të tokës në AKK dhe ZKK duhet të financohen nga një fond<br />
ku mblidhen të gjitha pagesat për këto shërbime. Ky fond duhet që gradualisht të shpjerë deri<br />
tek vetëfinancimi i këtyre aktiviteteve në qasjen hap pas hapi, përfshirë edhe kulturën<br />
organizative; sistemin për informim financiar dhe menaxhues; dhe kontrollin e shpenzimeve.<br />
Ky koncept duhet të përfshihet në PPE 11, veprimi 18-20, 29 dhe 30 i paraqitur në PVPE.<br />
Puna e kadastrit dhe regjistrimit të tokës momentalisht financohet përmes granteve të cilat në<br />
mënyrë të drejtpërdrejtë apo të tërthortë vijnë nga BKK-ja. Taksat për shërbimet kadastrale dhe<br />
regjistrimin e tokës të cilat mblidhen nga ZKK-të shkojnë drejtpërdrejtë në llogarinë e komunës. BNë<br />
rast se puna e kadastrit dhe regjistrit të tokës bëhet pjesë e punës së AKK-së apo në rast se një<br />
pjesë adekuate e të ardhurave i shkon AKK-së, atëherë i tërë sistemi i kadastrit dhe regjistrimit të<br />
tokës do të mund të financohej nga të ardhurat. Hapi i parë drejt vetëfinancimit do të ishte të<br />
17 PMM me bashkëpunëtorët. 2008. Raport përfundimtar, studim rajonal i kadastreve. p14<br />
17
financohet puna e kadastrit dhe regjistrimit të tokës në AKK apo ZKK nga taksat e mbledhura. Hapi i<br />
parë drejt vetëfinancimit do të ishte ndryshimi i sistemit të tanishëm financiar.<br />
Edhe po të ishin të njohura shpenzimet e plota për punën e kadastrit dhe regjistrimit të tokës. Sistemi<br />
i tanishëm nuk mbështet konceptin e vetëfinancimit. Sistemi i ri ka nevojë të llogarisë dhe të ofrojë të<br />
dhëna financiare në lidhje me grupe të ndara të produkteve dhe shërbimeve sikurse janë regjistrimi i<br />
pronës, matja për nëndarje, regjistrimi i hipotekës, përcaktimi i kufijve të parcelës, mbikëqyrja<br />
kadastrale dhe mbikëqyrja e regjistrimit të tokës. Sistemi po ashtu duhet të jetë në gjendje të<br />
bashkojë të dhënat Sistemi po ashtu duhet të jetë në gjendje të bashkojë të dhënat për grupe të<br />
veçanta të produkteve kadastrale dhe shërbimeve për tërë veprimtarinë kadastrale e ngjashëm edhe<br />
për atë të administrimit të tokës. Për më tepër, me një sistem të përshtatshëm financiar, duhet të<br />
ketë një politikë për llogaritjen e shpenzimeve, e cila ende nuk është në dispozicion. AKK-ja duhet të<br />
krijojë sistemin e vetëfinancimit të këtyre veprimtarive në një qasje hap pas hapi përfshirëse dhe<br />
ndryshimin e kulturës organizative; sistemin për informata financiare dhe menaxheriale; dhe<br />
kontrollin e shpenzimeve.<br />
Rekomandimi V.2:<br />
AKK-ja duhet ta ketë një qëllim afatmesëm për futjen në përdorim të kontabilitetit menaxherial<br />
të lidhur me veprimtarinë themelore të AKK-së dhe planifikimin afatgjatë të AKK-së<br />
Ky koncept duhet të përfshihet në PPE 18, veprimi 1 i paraqitur në PVPE.<br />
Në sistemin e tanishëm financiar, kontabiliteti mbahet për një numër të kufizuar të kategorive të<br />
shpenzimeve. Të hyrat vetanake nuk mund të përdoren nga agjencia. Ky është sistem tipik i zotimit<br />
të parave, i cili kryesisht përdoret në nivel qeveritar. Është një sistem adekuat financiar për<br />
organizatat të cilat kontrollohen nga faktorët e inputit sikurse janë punëtorët, objektet dhe pajisjet.<br />
Kjo në BKK pasqyrohet si pagat dhe mëditjet; mallrat dhe shërbimet, investime kapitale, etj.<br />
Sidoqoftë, nuk duket të jetë sistem i përshtatshëm financiar për AKK-në. Nëse sistemi financiar nuk<br />
pasqyron veprimtarinë e organizatës, atëherë ai pengon informimin financiar dhe menaxhues. Meqë<br />
pritjet për AKK-në janë se ajo luan një rol të rëndësishëm në administrimin e tokës dhe mbështet<br />
zhvillimin e një tregu energjik të tokës, përqendrimi duhet të jetë në rezultatet/daljet nga AKK-ja e jo<br />
në input. Përveç kësaj, AKK-ja ka dy linja të ndara të veprimtarisë. Në njërën anë ajo kryen<br />
mbikëqyrjen e ZKK-ve dhe zbaton politikat për administrimin e tokës. Në anën tjetër ajo ofron<br />
shërbimet e saj. Në mënyrë që AKK-ja të jetë efektive dhe efikase në të gjitha këto aspekte, sistemet<br />
financiare dhe të kontrollit duhet të jenë të bazuara në rezultate dhe dalje nga organizata. Sistemi<br />
financiar po ashtu duhet të fut në përdorim sistemin e amortizimit për investimet, duke marrë<br />
parasysh periudhën në të cilën investimi është produktiv. Sistemi financiar duhet të paraqes<br />
informatat financiare dhe jofinanciare. Libri i përgjithshëm i llogarive duhet të jetë struktura e<br />
veprimtarisë dhe aktiviteteve. Në këtë mënyrë informatat jofinanciare sikurse janë koha e kaluar në<br />
veprimtari dhe aktivitete të veçanta, vëllimi i punës, etj. mund të jenë të ndërlidhura me të dhënat<br />
financiare. Duhet të zhvillohet një plan për futjen graduale në funksion të sistemit të sugjeruar<br />
financiar.<br />
18
PJESA VI: Aktivitetet themelore dhe struktura organizative e AKK<br />
Momentalisht, AKK-ja nuk zbaton të gjitha funksionet e rëndësishme të cilat duhet të ndërmerren<br />
nga ajo. Prandaj, Pjesa VI paraqet rekomandimet se cilat duhet të jenë aktivitetet kryesore të AKKsë<br />
dhe kohëzgjatja për ndërmarrjen e tyre. Vizioni i ri dhe zhvillimet e nevojshme institucionale<br />
kërkojnë gjithashtu një strukturë organizative që përkon me to, e cila po ashtu paraqitet në këtë<br />
pjesë.<br />
Rekomandimi VI.1:<br />
Aktivitetet themelore të AKK-së duhet të jenë:<br />
Regjistrimet kadastrale;<br />
Regjistrimin e tokave (regjistrimi i të drejtave të pronës së paluajtshme);<br />
Vlerësimi i pronës së paluajtshme;<br />
Gjeodezia, rrjeti i parë dhe i dytë dhe rrjeti i GPS-it; dhe<br />
IShDhH, përfshirë prodhimet ortofoto dhe hartat topografike<br />
AKK-ja duhet të përqendrohet tanimë në aktivitetet e kadastrit dhe regjistrimin e tokave,<br />
përfshirë rindërtimin e shënimeve dhe fillimin e zhvillimit të aktiviteteve tjera themelore me<br />
ambicie për paraqitjen e tyre në një periudhë afatmesme.<br />
Si përgjegjëse për kadastër dhe regjistrim të tokave, <strong>Ministria</strong> e Shërbimeve <strong>Publike</strong> dhe AKKja<br />
duhet të përfshihen në Planin e partneritetit evropian (PPE) 136, veprimet 10-17 të<br />
paraqitura në PVPE.<br />
Lista e aktiviteteve themelore përkon (me një përjashtim – vlerësimin e pronave) me funksionet që<br />
aktualisht kryhen nga AKK-ja, por disa nga aktivitetet kryesore nuk janë zhvilluar fare (p.sh., hartat<br />
topografike) dhe të tjerat akoma janë në një fazë të hershme të zhvillimit të tyre. Në një të ardhme të<br />
afërt, AKK-ja duhet të përqendrohet në regjistrimin e të drejtave në pronën e paluajtshme, përfshirë<br />
punën për rindërtim e cila ka rëndësi për sigurinë e titujve pronësor dhe sigurisë së të dhënave në<br />
regjistër. Sidoqoftë, duhet të filloj me ngritjen e aktiviteteve tjera themelore për të qenë në mundësi t‟i<br />
zbatoj ato brenda disa viteve. Ngritja e këtyre aktiviteteve kryesore duhet të përcillet me një plan<br />
konkret si pjesë e planit të biznesit të AKK-së.<br />
Rekomandimi VI.2:<br />
Si pjesë e aktivitetit kryesor të vlerësimit të pronave, AKK-ja duhet të zhvilloj dhe zbatoj<br />
metoda për vlerësimin e pronave të paluajtshme; të ofroj të dhëna bazike për vlerësim; dhe të<br />
përkrahë themelimin e sektorit privat për t’u marrë me vlerësimin e pronave të paluajtshme.<br />
Në shume vende, instituti qendror për administrimin e tokës është përgjegjës për zhvillimin e<br />
teknikave për vlerësimin e pronave të paluajtshme për të dyja, vlerësimet individuale dhe në masë, si<br />
dhe administrimin e procedurave për vlerësimet në masë dhe mirëmbajtjen e bazave të të dhënave<br />
të cilat përmbajnë çmimet e pronave të paluajtshme. Vlerësimi individual është pjesë përbërëse e<br />
sistemit të tregut të tokës. Zakonisht kryhet si mbështetje për transaksionet sikurse janë shitjet,<br />
qiratë, hipotekat, trashëgimitë, dhuratat, raportimet dhe llogaritjet. Pala e interesuar zakonisht do të<br />
paguaj një vlerësues profesionist i cili mund të operoj sipas licencës dhe i cili mund të jetë anëtar i<br />
shoqatës vetërregulluese profesionale. Vlerësuesi profesional do të bëjë analizat e tregut të cilat do<br />
të rezultojnë në një shumë të vlerësuar të pronës në fjalë. Ky vlerësim do t‟i paraqitet si vlerësim<br />
profesional klientit përmes raportit vlerësues. Nevoja për vlerësime në masë ka të bëjë me tatimin në<br />
prona, i cili është në interes të Ministrisë së Ekonomisë dhe Financave. Vlerësimi në masë i tokës<br />
është vlerësim sistematik i grupeve të ngjashme të pronave, i cili ndërmerret në një datë të caktuar<br />
me ndihmën e procedurave standarde dhe mjeteve për analiza statistikore. AKK-ja do të mund të<br />
mbështes Ministrinë e Ekonomisë dhe Financave përmes procedurave standarde, teknikave të<br />
vlerësimit dhe analizave statistikore si baza për vlerësimet në masë pa pasur tatimet mund të jetë i<br />
dëmshëm për sigurinë e AKK-së si përgjegjëse për kadastër dhe regjistrim të tokave. Kërkesat për<br />
19
vlerësime individuale dhe në masë të pronave të paluajtshme do rriten në Kosovë. Prandaj, AKK-ja<br />
duhet të themeloj dhe ofroj kompetenca në këtë fushë të aktiviteteve si prioritet afatmesëm.<br />
Rekomandimi VI.3:<br />
AKK-ja duhet të organizohet në 4 drejtori nën menaxhim të Drejtorit ekzekutiv si në vijim:<br />
A. Regjistruesin kryesor të titujve<br />
B. Drejtoria për kadastër dhe informata mbi tokën<br />
- Sektori ligjor<br />
- Sektori i matjes<br />
- Sektori i GIS-it<br />
- Sektori i kadastrit<br />
- Sektori i vlerësimit të paluajtshmërive (do të themelohet më vonë)<br />
C. Drejtoria për IShDhH dhe hartografi (organizimi i brendshëm do të formohet më vonë)<br />
D. Drejtoria për shërbime të përbashkëta<br />
- Sektori financiar<br />
- Sektori i administrimit, përfshirë ZHBNJ<br />
- Sektori i marketingut<br />
- Sektori i teknologjisë informative (TI)<br />
AKK-ja për momentin shihet më tepër si organizatë teknike sesa shërbyese. Një përqendrim më i<br />
madh në aktivitete dhe shërbime është i pashmangshëm nëse dëshirohet arritja e objektivave. Mjet<br />
themelore për të bërë këtë është ndryshimi i kulturës organizative. Duhet të ndryshojnë qëndrimet sa<br />
i përket përmbushjes së nevojave të palëve, përderisa mjetet teknike duhet të kuptohen vetëm si<br />
mjete për përmbushjen e nevojave të palëve. Shumica e funksioneve në AKK nuk mund të<br />
komercializohen plotësisht. Prandaj, organizata duhet të jetë mjaft fleksibile për të përmbushur si<br />
shërbimet komerciale ashtu dhe përgjegjësitë e saja si autoritet publik. Institucionet e administrimit të<br />
tokës zakonisht janë të strukturuara në pajtim me aktivitetet e tyre kryesore. Po ashtu është e<br />
zakonshme të kenë funksione të cilat zotërohen nga të gjitha drejtoritë sikurse janë ekonomia,<br />
marketingu, etj, në një njësi të ndarë organizative direkt nën drejtorin ekzekutiv. E gjithë kjo është<br />
duke u zbatuar në strukturën organizative të AKK-së, porse e ndarë në shumë pjesë me një zyre<br />
ekzekutive dhe shtatë drejtori: drejtoria e kadastrit, matjeve, GIS-it, hartografisë, ligjore, TI-së, dhe<br />
financave dhe administratës 18 .<br />
Raporti rekomandon që AKK-ja të miratoj një strukturë të re organizative për të përqendruar<br />
aktivitetet e veta kryesore në më pak drejtori dhe të vendos më shumë theks në Regjistruesin<br />
kryesor të titujve (shih Rekomandimin VI.4). Kjo do të nënkuptonte vendosjen e të gjitha funksioneve<br />
mbështetëse së bashku dhe bashkimin e të gjitha informatave kadastrale dhe të tokave në një<br />
drejtori.<br />
Sektori i TI-së duhet të jetë përgjegjës për funksionimin teknik të sistemit të TI-së, përderisa<br />
përgjegjësia e sistemeve informative sikurse janë Sistemi informativ kadastral dhe tokësor i Kosovës<br />
(SIKTK) dhe të dhënat në to duhet të jenë me sektorët kyç. Do të jetë e rëndësishme për AKK-në që<br />
të zhvilloj funksionin e vet të brendshëm të marketingut për të ndihmuar në transformimin e AKK-së<br />
nga një organizatë teknike/ligjore e përqendruar nga brenda, në një organizatë e përqendruar në<br />
ofrimin e shërbimeve. Zhvillimi i burimeve njerëzore duhet të krijohet si funksion i ndarë, bazuar në<br />
politikën e zhvillimit të burimeve njerëzore dhe me përgjegjësi për trajnim përmes sektorit të<br />
administrimit të tokës.<br />
18 UNMIK/IPVQ. 2004. Udhëzimi administrativ nr. MShP 2004/06 mbi Organizimin dhe strukturimin e Ministrisë së<br />
Shërbimeve <strong>Publike</strong>.<br />
20
Arsyeja për grupimin e shumicës së drejtorive ekzistuese mbështetëse në një drejtori – Drejtorinë<br />
për shërbime të përbashkëta – është e trefishë. Së pari, hapësira e drejtorit ekzekutiv për kontroll do<br />
të ulet për t‟i mundësuar atij menaxhim më të mirë të AKK-së në nivel strategjik. Kjo po ashtu do t‟i<br />
lejoj drejtorit ekzekutiv të përqendroj shumicën e energjisë së tij menaxhuese në zhvillimin e<br />
aktiviteteve kryesore në Drejtorinë për kadastër dhe sistem informativ, sikurse dhe të zhvilloj<br />
struktura të reja të Regjistrit kryesor dhe (në një periudhë afatmesme) Drejtorinë e IShDhH-së dhe<br />
Hartografisë. Së treti, duke marrë parasysh mungesën e menaxherëve të lartë dhe me përvojë, kjo<br />
do të mundësonte shfrytëzim më të mirë të këtyre burimeve të pamjaftueshme.<br />
Rekomandimi VI.4:<br />
Duhet të themelohet një Regjistrues kryesor i pavarur i titujve brenda AKK-së me autoritetin<br />
për të marrë vendime përfundimtare sa i përket regjistrimit në Regjistrin digjital të pronave të<br />
paluajtshme (RDPP). Pas kësaj, ZKK-të do t’i përgatisnin dhe ofronin Regjistruesit kryesor të<br />
titujve propozimet për regjistrim.<br />
Për momentin, ZKK-të janë përgjegjëse për regjistrimin e të drejtave mbi pronat e paluajtshme në<br />
regjistër nën autoritetin e përgjithshëm të AKK-së 19 . Përgjegjësitë dhe autoriteti i AKK-së mbi RDPPnë<br />
dhe regjistrimin janë të përkufizuara më tepër në Udhëzimin Administrativ 2004/3 të lëshuar nga<br />
<strong>Ministria</strong> e Shërbimeve <strong>Publike</strong> brenda IPVQ-ve. AKK-së po ashtu i është dhënë autoriteti për të<br />
certifikuar një ZKK dhe t‟i lejoj asaj fillimin e regjistrimit kur AKK-ja të bindet se ZKK-ja është<br />
kompetente dhe e pajisur për të përmbushur përgjegjësitë e saj. AKK-ja duhet të ndërmerr masa<br />
dhe të lëshoj vendim në rast se ka ankesë në vendimin ose veprimin e ZKK-së, ose kur AKK-ja gjen<br />
shkelje të ligjeve të zbatueshme, udhëzimeve dhe udhëzimeve për zbatim 20 .<br />
Gjendja aktuale sa i përket të drejtave mbi pronat e paluajtshme karakterizohet me një paqartësi.<br />
Kadastri është nën rindërtim dhe RDPP-ja sapo është themeluar. Ka zbrazëtira në zinxhirin e<br />
transaksioneve të pronës së paluajtshme dhe të të dhënave për t‟u verifikuar në RDPP. Kjo situatë<br />
paraqet një bazë për përhapjen e korrupsionit dhe manipulime me dokumente dhe regjistra. 21 Duhet<br />
të jepet një shenjë e qartë për të gjithë shoqërinë dhe ZKK-të se siguria e regjistrave për të drejtat<br />
mbi pronat e paluajtshme gjendet në një shkallë të lartë në agjendën e AKK-së dhe se regjistrimi do<br />
të menaxhohet në formë të duhur. Regjistruesi kryesor i titujve pronësor duhet të themelohet me<br />
përgjegjësi të vetme – vendosjen rreth regjistrimit në RDPP dhe përgjegjësinë për të mbikëqyrur<br />
ZKK-të.<br />
Përgjegjësia e ZKK-ve duhet të jetë mbledhja e kërkesave për regjistrim dhe përgatitja dhe ofrimi i<br />
Regjistruesit kryesor të titujve me propozime për regjistrim. Një person në secilën ZKK duhet të<br />
autorizohet nga AKK-ja për të garantuar korrektësinë e propozimit. Propozimi duhet po ashtu të<br />
përfshijë një grup të plotë të dokumenteve të nevojshme për regjistrim dhe përshkrim të mungesave<br />
në zinxhirin e transaksioneve të mëparshme për transaksionin në fjalë, etj. Regjistruesi kryesor i<br />
titujve pronësor do të paraqes bazat e vendimit në një dokument të ndarë i cili do të skedohet së<br />
bashku me dokumentet tjera të ofruara nga ZKK-ja dhe dokumentet tjera të mbledhura nga<br />
Regjistruesi kryesor i titujve pronësor. Mungesat duhet të shënohen në RDPP.<br />
Sa i përket personelit, 2-3 punëtor janë të nevojshëm në AKK për drejtorinë e Regjistruesit kryesor të<br />
titujve (RKT). Ata do të kontrollojnë regjistrimet e përkohshme nga ZKK-të; mbledhjen e<br />
dokumenteve shtesë; dhe përgatitjen e dokumentit të RKT-së-së me vendimin mbi regjistrim dhe<br />
bazat për atë vendim. Për detaje shtesë sa i përket funksioneve, shih VI.4.<br />
19<br />
Pjesa 1 e Ligjit nr. 2002/05 mbi Themelimin e regjistrit digjital të pronave të paluajtshme - UNMIK/IPVQ. Ligji nr.<br />
2002/05 mbi Themelimin e regjistrit digjital të pronave të paluajtshme<br />
20<br />
Neni 3 i Udhëzimit administrativ nr. MShP 2004/3 mbi Zbatimin e ligjit për themelimin e regjistrit digjital të pronave të<br />
paluajtshme – UNMIK/IPVQ.<br />
21<br />
Qendra Burimore Anti-Korrupsion. 2008. Korrupsioni në administrimin e tokës / menaxhimi i tokës në Kosovë.<br />
21
PJESA VII: Numri i punëtorëve dhe kapaciteti i institucioneve për administrimin e tokës<br />
AKK-ja dhe ZKK-të janë duke u ballafaquar me probleme të rënda në të dyja, kuantitet dhe kualitet të<br />
personelit të tanishëm. Ato kanë mungesë personeli dhe kanë vështirësi për zbatimin e projekteve<br />
për zhvillim dhe punën e përditshme me palë. Shumica nga punëtorët e trajnuar dhe me përvojë në<br />
AKK kanë gjetur punë që paguhen më mirë, disa madje edhe në sektorin publik. Prandaj, edhe kur<br />
AKK-ja dhe ZKK-të kanë personel, kapacitetet e tyre për zbatimin e ndryshimeve të planifikuara<br />
vihen në dyshim pa pasur investime tjera në gatishmërinë e tyre. Dy rekomandimet e mëposhtme do<br />
të ndihmonin në zgjidhjen e këtij problemi.<br />
Rekomandimi VII.1:<br />
Të shtohet gradualisht numri i personelit në AKK për të përmbushur nivelin e kërkuar për<br />
aktivitetet kryesore ekzistuese, dhe krijimi i një strukture të re të pagave për t’i mundësuar<br />
AKK-së që të jetë konkurruese sa i përket angazhimit të punëtorëve të rinj. Të përgatitet një<br />
plan për punësim adekuat, kompetenca, trajnime dhe investime në pajisje të nevojshme në<br />
ZKK për t’iu mundësuar atyre ofrimin e kadastrit efikas dhe efektiv dhe regjistrimin e tokave.<br />
<strong>Ministria</strong> përgjegjëse për administrimi e tokës dhe AKK-ja duhet të angazhohen në një grup<br />
punues ndër-ministror për ndërtimin e kapaciteteve dhe koordinimin e donacioneve të<br />
udhëhequra nga <strong>Ministria</strong> e Administrimit të Pushtetit Lokal, duke hartuar një listë të masave<br />
për zhvillimin e kapaciteteve për komunat.<br />
AKK-ja dhe ZKK-të kanë mungesë personeli jo vetëm në krahasim me shtetet e vogla anëtare të BEsë,<br />
por po ashtu edhe në krahasim me vendet tjera nga ish Jugosllavia. Numri i përgjithshëm i<br />
personelit në institucionet e administrimit të tokës në të dyja, Kosovë dhe shtetet fqinje janë të<br />
paraqitura në tabelën 1 (e ndarë sipas numrit të banorëve për ti bërë ato të krahasueshme). Numri i<br />
personelit të këtyre institucioneve nuk është plotësisht i krahasueshëm. Në disa vende, institucionet<br />
kanë një aktivitetet mjaft të zhvilluar të punimit të hartave. Ky është rasti në Kroaci dhe Slloveni.<br />
Sidoqoftë, AKK-ja po ashtu do të ketë zhvilluar aktivitetin e punimit të hartave si një nga aktivitetet<br />
kryesore të saj. (Numri i punonjësve në 2007-ën në AKK dhe i individëve në ZKK janë paraqitur në<br />
shtojcën E.)<br />
Figura 1: Numri i punonjësve në përpjesëtim me milion banorë në institucionet e administrimit të<br />
tokës në vendet fqinje dhe Kosovë në vitin 2007.<br />
Punëtor për kokë banori (Milion)<br />
600<br />
500<br />
400<br />
300<br />
200<br />
100<br />
0<br />
Kroacia Mali i Zi Serbia Sllovenia Kosova<br />
IRJ e<br />
Maqedonisë<br />
Numri mesatar i punëtorëve në përpjesëtim me milion banorë është 410 për institucionet e<br />
administrimit të tokës në vendet fqinje. Nëse kjo mesatare zbatohet në Kosovë, numri i punëtorëve<br />
do të arrinte në rreth 900 në AKK dhe ZKK së bashku. Në fakt, ka vetëm 427 punëtor në të gjithë<br />
vendin.<br />
22
Sa i përket AKK-së, numri i punëtorëve duhet të rritet menjëherë në nivelin që ka pasur para disa<br />
viteve, që nënkupton shtimin e 10 punëtorëve më tepër. Këta 10 punëtorë do të ishin ekspertë të<br />
nevojshëm për të ofruar zhvillimin e aktiviteteve kryesore të prioritizuara. Më specifikisht, bazuar në<br />
propozimin për reorganizimin e AKK-së (rekomandimi VI. 3) pozitat në vijim do te duhej të jenë në<br />
listën prioritare: 3 drejtues të departamenteve të reja me aftësi të larta menaxheriale; 2 menaxherë<br />
projektesh; Regjistruesi Kryesor i Titujve; 1 mbikëqyrës per kontrollimin e kualitetit që i raporton<br />
Regjistruesit Kryesor të Titujve; dhe 3 nëpunës brenda departamentit te Regjistuesit Kryesor të<br />
titujve. Do të jetë me rëndësi ofrimi i financimit dhe pagave për të joshur ekspertë me nivel të lartë<br />
kompetencash të kërkuara në fushat e aktiviteteve në pajtim me planin e rekomanduar afatgjatë në<br />
pjesën III.<br />
Duhet po ashtu të kihet parasysh se pa një ndryshim në nivelin aktual të pagave, AKK-ja nuk do të<br />
jetë në gjendje të joshë kalibrin e punëtorëve që i nevojiten. I gjithë rishikimi qeveritar i ndërmarrë<br />
nga projekti FRIDOM dhe i paraqitur tek qeveria njëkohësisht ka rekomanduar që “qeveria duhet të<br />
paraqes një sistem gradimi bazuar në klasifikimet e detajuara të punëve të zakonshme dhe krijimin e<br />
standardeve të përshtatshme për procesin real të vlerësimit të punës, brenda së cilës elementi i<br />
„çmimit të tregut‟ do të merrej po ashtu parasysh. Qëllimi duhet të jetë ofrimi për të gjitha pozitat i një<br />
rroge sa më të përafërt me vlerën e tyre reale, duke përjashtuar nevojën për krijimin e pozitave të<br />
panevojshme menaxhuese. Për të klasifikuar efektin e tyre, aktivitetet për themelimin e sistemit të ri<br />
duhet sido që të jetë, të ndjekin një rregull logjik, gjë që nuk ka qenë rasti gjerë më tani. Klasifikimi i<br />
përgjithshëm i llojeve të punëve dhe rregullat themelore për vlerësimin e pozitave në çdo institucion<br />
veç e veç, duhet të përmblidhen në Ligjin mbi Shërbimin Civil dhe aktet tjera përcjellëse nënligjore.<br />
Themelimi i sistemit të klasifikimit të pozitave duhet t‟i paraprij hartimit të ligjit të ri mbi Pagat.” Edhe<br />
pse çështja është prapa mandatit të AKK-së për rishikim, është e vlefshme të kihet parasysh se çdo<br />
përmirësim e rëndësishëm në kapacitetin e AKK-së për të gjeneruar të hyra vetanake për të mbuluar<br />
pjesën e të gjitha shpenzimeve për rroga në rast se zbatohen rekomandimet tjera për rishikim.<br />
Sa i përket ZKK-ve, sugjerimi i të dhënave për punësim përkatës është larg sferës së raportit. Grupi<br />
punues ndërministror mbi ndërtimin e kapaciteteve dhe koordinimin e donacioneve të udhëhequra<br />
nga <strong>Ministria</strong> e Administrimit të Pushtetit Lokal ka filluar të hartoj një listë për masat për zhvillimin e<br />
kapaciteteve për komuna. <strong>Ministria</strong> përgjegjëse për administrimin e tokës dhe AKK-ja duhet të ftohen<br />
për të qenë në gjendje të kontribuojnë në zhvillimin e ZKK-ve në këtë kontekst.<br />
Rekomandimi VII.2:<br />
Përqendrimi në trajnime menaxhuese në AKK dhe ZKK si prioritet trajnues afatshkurtër<br />
Gjatë viteve një numër aktivitetesh trajnuese janë mbajtur për punëtorët e AKK-së dhe ZKK-ve.<br />
Pjesa dërmuese e tyre kanë pasur të bëjnë me çështje teknike sikurse shfrytëzimi i GPS-it dhe<br />
stacioneve të përgjithshme; shfrytëzimi i GeoMedia në rindërtimin dhe azhurnimin e planeve<br />
kadastrale; regjistrimin në RDPP. Shumë pak trajnime janë mbajtur për menaxherët në AKK dhe<br />
ZKK. Këta menaxherë kanë një rol të rëndësishëm në zbatimin e politikave të administrimit të tokës<br />
dhe funksionimin e përditshëm të aktiviteteve mbi administrimin e tokës në një formë të orientuar kah<br />
shërbimi, efikase dhe efektive. Atyre po ashtu duhet t‟iu paraqitet “Politika për administrimin e tokës”<br />
dhe duhet të jenë në gjendje që të njëjtën t‟ia paraqesin punëtorëve të tyre e po ashtu konceptet e<br />
reja sikurse janë “Menaxhmenti dhe Objektivat dhe Rezultatet” dhe “Shefi i Regjistrit të Titujve<br />
Pronësor”. Tanimë është koha për t‟u përqendruar në shkathtësitë e menaxhimit dhe performancën<br />
menaxhuese të menaxherëve të AKK-së dhe ZKK-ve. Menaxhimi modern duhet të paraqitet përmes<br />
trajnimeve gjithëpërfshirëse bazuar në parimet dhe rekomandimet në pjesën III – VI.<br />
23
SHTOJCAT<br />
Shtojca A Shkurtesat dhe akronimet<br />
Shtojca B Shprehjet e përdorura në administrimin e tokës<br />
Shtojca C Shqyrtimi i qasjes dhe metodologjisë<br />
Shtojca D Referencat<br />
Shtojca E Numri i punëtorëve dhe buxhetet për vitin 2007 në AKK dhe ZKK-të<br />
24
Shtojca A – Shkurtesat dhe akronimet<br />
EJL Evropa Qendrore dhe Lindore<br />
DFID Departamenti për Bashkëpunim Ndërkombëtar<br />
KEE Komisioni Ekonomik për Evropë<br />
PVPE Plani i veprimit për partneritetin Evropian<br />
PPE Prioritetet për partneritet Evropian<br />
BE Bashkimi Evropian<br />
FRIDOM Rishikimi Funksional dhe Organizimi Institucional i Ministrive<br />
GIS Sistemi i Informimit Gjeografik<br />
MGMS Direktiva për monitorimin global të mjedisit dhe sigurisë<br />
GPS Sistemi i pozicionimit global<br />
ZHBR Zhvillimi i burimeve njerëzore<br />
INSPIRE Infrastruktura për informata hapësinore në Komunitetin Evropian<br />
RDPP Regjistri i të drejtave mbi pronën e paluajtshme<br />
AKK Agjencia Kadastrale e Kosovës<br />
BKK Buxheti i Konsoliduar i Kosovës<br />
SIKTK Sistemin Informativ Kadastral dhe Tokësor të Kosovës<br />
KS Republika e Kosovës<br />
ZKK Zyra Kadastrale Komunale<br />
MPSH <strong>Ministria</strong> e Shërbimeve <strong>Publike</strong><br />
IShDhH Infrastruktura shtetërore për të dhënat hapësinore<br />
IPVQ Institucionet e Përkohshme të Vetëqeverisjes<br />
PSI Direktiva për informata për sektorin publik<br />
RECAP Projekti për Kadastër dhe Regjistrim të Pasurisë së Paluajtshme<br />
MB Mbretëria e Bashkuar<br />
UNMIK Administrata e Përkohshme e Kombeve të Bashkuara në Kosovë<br />
BB Banka Botërore<br />
DKU Direktiva kornizë për ujë<br />
25<br />
Shtojca A
Shtojca B – Shprehjet e përdorura në administrimin e tokës - fjalor<br />
Aktgjykim: procesi me anë të cilit pronësia dhe të drejtat mbi tokë përcaktohen zyrtarisht.<br />
Vlerësim: përcaktimi i shkallës së taksave për një pronë në bazë të vlerës së saj.<br />
Atributet: të dhënat lidhur me subjektet hapësinore apo johapësinore.<br />
26<br />
Shtojca B<br />
Kufi: qoftë një objekt fizik qe shënon kufijtë e pronës, apo një vijë e imagjinuar apo një sipërfaqe që<br />
shënon ndarjen e dy pronave të paluajtshme. Gjithashtu përdoret për të përshkruar dallimin në mes të<br />
pjesëve me karakteristika të ndryshme administrative, juridike, përdorimit tokësor dhe topografisë etj.,<br />
karakteristikave.<br />
Matja kadastrale: matja dhe paraqitja në hartë e vijave kufitare të parcelës që përdoret për<br />
mbështetjen e sistemit shtetëror të administrimit dhe regjistrimit të tokës.<br />
Kadastri: një regjistër i informatave për tokën apo më specifike sipas definicionit të FIG-ut: kadastri<br />
është një sistem zakonisht i bazuar në parcela dhe informata të azhurnuara që përmbajnë shënime në<br />
lidhje me tokën (p.sh. të drejtat, kufizimet dhe përgjegjësit). Zakonisht përfshinë përshkrimin<br />
gjeometrik e ndërlidhur me shënimet tjera që përshkruajnë natyrën e interesit mbi atë parcelë,<br />
pronësinë dhe kontrollimin e këtij interesit, vlerën dhe mundësitë e përdorimit. Të dhënat mund të<br />
mblidhen për qëllime financiare (p.sh. vlerësim dhe tatimim i drejtë), qëllime juridike (bartja e<br />
pronësisë), ndihmë për menaxhimin dhe përdorimin e tokës (p.sh. planifikimi dhe qëllime tjera<br />
administrative) dhe mundësimin e një zhvillimi të qëndrueshëm si dhe mbrojtjen e ambientit.<br />
Komasacion: shkrirje e disa parcelave të tokës në njësi të madhësisë, formës dhe lokacionit të<br />
ndryshëm. Në disa juridiksione kjo nënkupton planifikimin dhe rindarjen e tokës (komasacionin) në<br />
njësi me formë, lokacion dhe madhësi më ekonomike dhe racionale.<br />
Akt: dokument ligjor që dëshmon të drejtat dhe obligimet ligjore.<br />
Përpilimi i hartave digjitale: procesi i fitimit, transformimit, manipulimit dhe prezantimit të të dhënave<br />
hapësinore në formë digjitale.<br />
E drejtë (servitut): e drejtë që pronari i një pjese toke e gëzon ndaj pronarit të tjetrës pjesë: p.sh e<br />
drejta për kalim (rrugë), lidhjen e ujit apo energjisë.<br />
Pronë: Lloji i interesave që kanë të bëjnë me një pronë (si ato reale ashtu edhe ato personale). Termi<br />
përdoret gjithashtu në lidhje me veçoritë fizike të tokës por edhe për interesat juridike dhe ato<br />
financiare.<br />
Gjeodezi: studim shkencor për madhësinë dhe formën e Tokës dhe caktimi i pozitave në te duke<br />
përfshirë drejtimin dhe forcën e gravitacionit.<br />
Rrjeti ose kornizat gjeodezike: sistemi hapësinorë i pikave, pozita e të cilave në sipërfaqen e Tokës<br />
është e caktuar në mënyrë precize. Rrjeti gjeodezik është bazë për matje dhe përpilim të hartave<br />
topografike, kadastrale dhe ato të ambientit<br />
Sistemi Informativ Gjeografik (GIS): sistem kompjuterik për mbledhjen, menaxhimin, integrimin,<br />
analizën dhe shfaqjen e të dhënave që i referohen Tokës në aspektin hapësinor.<br />
Sistemi Pozicional Global (GPS): një sistem për gjetjen e pozitave në sipërfaqe të tokës duke<br />
përdorur satelitë të cilët transmetojnë radiovalë.<br />
Infrastruktura e të dhënave globale hapësinore (GSDI): politikat, kompetencat e organizimit, të<br />
dhënat, teknologjitë, standardet, mekanizmat e shpërndarjes dhe burimet financiare dhe njerëzore që<br />
janë të nevojshme për të siguruar se ata që punojnë në nivel global dhe regjional nuk pengohen për ti<br />
arritur qëllimet e veta.
27<br />
Shtojca B<br />
Informata: çdo e dhënë e përpunuar, organizuar apo klasifikuar në kategori për ti shërbyer një qëllimi<br />
të dobishëm. Mund të paraqitet me zë, në mënyrë digjitale, të printuar, të fotografisë, imazhit, grafikut<br />
dhe numrave.<br />
Interesat: të drejtat mbi tokën të përfituara nga një pronësi e caktuar për një qëllim specifik, sikurse që<br />
është një e drejtë e cila lejon pronën në fqinjësi të ketë drenim (kalim uji) apo hyrje (rrugë), apo e<br />
drejta e pronarit për hipotekë.<br />
Toka: sipërfaqja e tokës, materialet nëntokësore, ajri mbi të dhe të gjitha gjërat dhe objektet e<br />
ngulitura në të. Mund të ketë kufizime për sipërfaqen ajrore dhe atë nëntokësore në raste kur<br />
paraqiten kufijtë horizontal si p.sh. në banesa dhe tunele.<br />
Administrimi i tokës: Proceset e përcaktimit, shënimit dhe shpërndarjes së informatave në lidhje me<br />
mbajtjen, vlerën dhe përdorimin e tokës gjatë zbatimit të politikës për menaxhim të tokës.<br />
Sistemi i informimit për tokën (LIS): sistem për fitim, përpunim, ruajtje dhe shpërndarje të të<br />
dhënave për tokën.<br />
Menaxhim i tokës: veprimtaria që ka të bëjë me menaxhim të tokës si burim si nga aspekti mjedisor<br />
ashtu edhe nga ai ekonomik me qëllim të një zhvillimi të qëndrueshëm.<br />
Parcelë e tokës: një hapësirë tokësore me të drejta homogjene pronësore dhe pronësi unike.<br />
Reformë tokësore (agrare): procese të ndryshme të përfshira në ndryshimin e mënyrës së mbajtjes<br />
dhe shfrytëzimit të tokës në një hapësirë specifike.<br />
Regjistri i tokës: regjistër publik që përdoret për të evidentuar ekzistimin e fakteve apo dokumenteve<br />
mbi pronësinë.<br />
Regjistrimi i tokës: procesi i evidentimit të të drejtave mbi tokën qoftë në formë të regjistrimit të<br />
fakteve apo certifikatës për pronësi.<br />
Mbajtje/zotërim toke: mënyrë e mbajtjes së të drejtave mbi tokën dhe posedim të saj.<br />
Pronësia mbi tokën: provë për të drejtat e një personi mbi tokën, pronësinë si dhe certifikatën mbi<br />
pronësi.<br />
Qarkullim i tokës: transferim i të drejtave mbi tokën.<br />
Vlera e tokës: vlera e tokës e përcaktuar në mënyra të ndryshme e cila mundëson vlerësimet e<br />
ndryshme.<br />
Mbajtje me qira: tokë e marrë me qira, ku me kontratë e drejta e posedimit ekskluziv të tokës është<br />
dhënë nga pronari (qiradhënësi) qiraxhiut, për një shumë të caktuar të hollash dhe për një periudhë të<br />
caktuar kohore.<br />
Vlera e tregut: një çmim mjaft real i shitjes së pronës së paluajtshme i shprehur me të holla, i caktuar<br />
në një treg të hapur dhe konkurrues.<br />
Hipotekë: interes në tokë krijuar me një dokument të shkruar që siguron se një obligim do të kryhet<br />
apo një borxh do të paguhet brenda një afati.<br />
Kadastri shumëqëllimor: shënime të interesave për tokën, që përshkruan si llojin ashtu edhe<br />
shtrirjen e këtyre interesave. Interesat apo të drejtat e pronësisë mbi një tokë munden në kuptim të<br />
ngushtë të interpretohen si të drejta ligjore për pronësi apo më gjerësisht si një raport i marrëdhënieve<br />
të pranuara në mënyrë speciale në mes të njerëzve lidhur me përdorimin e tokës.
Ortofoto: një fotografi ajrore apo një imazh satelitorë por që është gjeometrikisht e saktë.<br />
28<br />
Shtojca B<br />
Interes me rëndësi: një interes në tokën që ka forcë ligjore edhe pse nuk është i regjistruar në<br />
regjistrin e tokës; gjithashtu quhet interes statusor.<br />
Prona: çdo gjë që është apo që mund të jetë në pronësi. Ekziston dallimi në mes të pronësisë<br />
personale (siç janë objektet fizike), pronës intelektuale dhe pronës së paluajtshme (që nënkupton<br />
pronësinë mbi tokën dhe gjërat të vendosura në mënyrë të përhershme në tokë).<br />
Pasuri e paluajtshme: pronë e ndërlidhur me tokën.<br />
Prona e paluajtshme: toka dhe çdo gjë që i takon asaj duke përfshirë ndërtesat, banesat dhe objektet<br />
tjera dhe gjërat natyrale si drunjtë dhe në disa juridiksione mineralet.<br />
Regjistrimi i dokumenteve të qarkullimit të pronës së paluajtshme: një sistem që mirëmban<br />
regjistrin e dokumenteve që kanë të bëjnë me transferet e të drejtave mbi tokën.<br />
Regjistrimi i pronësisë: një sistem ku regjistri i pronarëve të tokës mirëmbahet duke u bazuar më<br />
shumë në parcelë sesa në pronarin apo aktet e transferit.<br />
Servituti: e drejta.<br />
Të dhënat hapësinore/informata: të dhënat/informatat në lidhje me tokën, detin apo ajrin të cilat i<br />
referohen pozitës në sipërfaqen e Tokës. Është element kyç për planifikim, menaxhment të<br />
qëndrueshëm dhe zhvillimin e burimeve tona natyrore në nivelin lokal, shtetëror, rajonal dhe global.<br />
Infrastruktura e të dhënave hapësinore (SDI): një term që shpjegon përmbledhjen e të dhënave<br />
themelore hapësinore, standardet që mundësuan integrimin e tyre; rrjeti shpërndarës për të siguruar<br />
qasje, parimet politike dhe administrative që vërtetuan pajtueshmëri në mes juridiksionit dhe<br />
agjencive, dhe njerëzit duke përfshirë shfrytëzuesit, siguruesit dhe shtuesit e vlerës të cilët janë të<br />
interesuar për nivelin e caktuar të sipërfaqes që fillon në nivelin lokal dhe vazhdon përmes shtetit,<br />
niveleve nacionale dhe regjionale deri te niveli global. Kjo ka rezultuar në zhvillimin e konceptit të SDIsë<br />
në këto nivele.<br />
Parcelizimi: procesi i ndarjes së parcelës së tokës në parcela më të vogla.<br />
Vendimet e sistematizuara: përcaktimi i të drejtave mbi tokën mbi bazë të rregullt dhe sistematike,<br />
p.sh. në kuadër të një sipërfaqeje në të njëjtën kohë. Shiko gjithashtu te “komasacioni”.<br />
Zotërimi: mënyra se si të përdoren të drejtat, kufizimet dhe përgjegjësitë që njerëzit i kanë lidhur me<br />
tokën. Kadastri mund të regjistroj forma të ndryshme të zotërimit të tokës sikur pronësinë, pronën e<br />
dhënë me qira dhe lloje të ndryshme të zotërimit të përbashkët, lokal ose të zakonshëm.<br />
Dokumentet për pronësi: dokumentet që japin prova për pronësinë mbi tokën.
Shtojca C – Shqyrtimi i qasjes dhe metodologjisë<br />
29<br />
Shtojca C<br />
Republika e Kosovës është në fazë të zhvillimit pas shpalljes së pavarësisë në shkurt të vitit 2008.<br />
Qeveria ka shpallur prioritetet e saj në “Programin e Qeverisë së Republikës së Kosovës, 2008-2011”<br />
një program gjithëpërfshirës dhe gradualisht është duke zbatuar planin e Ahtisaarit përfshirë edhe<br />
çështjet e decentralizimit i cili po ashtu ndikon edhe tek administrimi i tokës. Një nga qëllimet e<br />
Qeverisë është të ndërmerr hapa drejt integrimit Evropian. Aktivitetet për t‟u përgatitur për anëtarësim<br />
në Bashkim Evropian janë adresuar si PPE në PVPE.<br />
Për këtë qëllim të gjeturat dhe rekomandimet janë të bazuara në studimin e këtyre programeve dhe<br />
aktiviteteve si dhe në Kushtetutën e Republikës së Kosovës dhe ligjet e nxjerra dhe dokumentet tjera<br />
relevante, të paraqitura në Shtojcën D të këtij raporti. Ky raport po ashtu është i bazuar në shqyrtimin<br />
e situatës së tanishme në Kosovë dhe krahasimin e saj me shtetet fqinje duke u bazuar në të dhënat<br />
në raportin e publikuar kohëve të fundit “Raporti përfundimtar, studim rajonal kadastral” dhe krahasimi<br />
me disa shtete të vogla të Bashkimit Evropian.<br />
Rishikimi është kryer në tre faza:<br />
Faza I: Projektimi i rishikimit; kjo ka rezultuar në Konspektin e Projektit<br />
Faza II: Mbledhja dhe analizimi i të dhënave; përfshirë edhe analizat krahasuese të<br />
kapacitetit duke u bazuar në zgjidhjet për administrimin e tokës në disa shtete<br />
anëtare të BE-së dhe vendet fqinje<br />
Faza III: Formulimi i rekomandimeve; që rezultojnë në raportin analitik nga rishikimi vertikal<br />
në një strukturë formale të unifikuar me rekomandime afatshkurtra dhe afatmesme<br />
Në pajtim me rekomandimet e këtij raporti të rishikimit janë sugjeruar ndryshime PPE-së dhe PVPEsë.<br />
Intervistat kanë qenë pjesë e rëndësishme e rishikimit. Ato janë kryer me zyrtarët në institucionet për<br />
administrimin e tokës dhe janë palë të rëndësishme të interesuara në administrimin e tokës, kryesisht<br />
në Ministri dhe banka. Fatkeqësisht, gjatë periudhës së shkurtër kohore kur është kryer rishikimi të<br />
gjitha palët relevante të interesuara nuk kanë qenë në dispozicion për intervista. Prandaj, nuk janë<br />
kryer intervista me zyrtarët e Ministrisë së Administrimit të Pushtetit Lokal dhe Gjykatës Komunale, të<br />
cilat do të ishin preferuar. Komunat e zgjedhura për intervista janë përzgjedhur për të mbuluar;<br />
komunat e mëdha apo të vogla me ZKK të cilat funksionojnë mirë apo edhe jo aq mirë; administratën<br />
paralele komunale; dhe vendet ku do të themelohen Komuna të reja në pajtim me planin e Ahtisaarit.<br />
Lista e personave të intervistuar, siç vijon:<br />
<strong>Ministria</strong> e Shërbimeve <strong>Publike</strong><br />
Prof. Dr. Arsim Bajrami Ministër<br />
Z. Hajdin Ramadani Sekretar i përhershëm<br />
Z. Milot Vokshi Drejtor për Buxhet dhe Financa<br />
Agjencia Kadastrale e Kosovës<br />
Z. Hamit Basholli Kryeshef ekzekutiv<br />
Z. Hajzer Bublaku Drejtor i drejtorisë për çështje ligjore<br />
Z. Abdurrahman Kuleta Drejtor i drejtorisë për GIS<br />
Z. Qemalj Kadiri Drejtor i drejtorisë për kadastër<br />
Znj. Aferdita Thaqi Drejtor i drejtorisë për teknologji informative<br />
Z. Ramadan Seidiu Drejtor i drejtorisë për administratë dhe financa<br />
Z. Muzafer Caka Koordinator projekti, Zyra për koordinimin e projekteve<br />
Znj. Yllka Siqani Menaxhere e zyrës, Zyra për koordinimin e projekteve
Banka Botërore<br />
Znj. Cora Shaw Ekonomiste për sektorin e bujqësisë<br />
Znj. Anu Saxen Eksperte për politikat dhe administrimin e tokës<br />
Z. Jonathan Lindsay Avokat për ligjin mjedisor dhe ndërkombëtar<br />
Znj. Suha Satana Konsulent – ekonomist, RECAP<br />
ProCredit Banka, Prishtinë<br />
Z. Dren Krypa Menaxher rajonal për kredi – Prishtinë<br />
Komuna e Shtërpcës<br />
Z. Bekim Sylejmani Shef i sektorit të kadastrit në drejtorinë komunale për kadastër<br />
Z. Bojan Dobrosavljrvic Operator i RDPP-së<br />
Komuna e Kaçanikut<br />
Z. Yehbi Koraci Koordinator i sektorit të kadastrit<br />
Z. Hamez Berisha Avokat<br />
Z. Ismet Bela Operator i RDPP-së<br />
Z. Edmond Mjaki Operator i mirëmbajtjes grafike<br />
Shoqata e Komunave të Kosovës<br />
Z. Sazan Ibrahimi Drejtor ekzekutiv<br />
<strong>Ministria</strong> e Bujqësisë<br />
Z. Afrim Frrokaj Drejtor i departamentit për zhvillim rural<br />
Komuna e Prishtinës<br />
Z. Shyqri Spahiu Drejtor i departamentit për urbanizëm, etj<br />
Z. Sabedin Haxhiu Shef i sektorit të kadastrit<br />
Instituti për planifikim hapësinor, MAPH<br />
Z. Luan Nushi Drejtor<br />
Z. Arben Rrecaj Kryesues i planifikimit të infrastrukturës<br />
Komuna e Gjakovës<br />
Z. Bujar Morina Kryesues i shërbimeve të kadastrit dhe gjeodezisë<br />
Z. Xhevat Rraci Shef i kadastrit dhe çështjeve ligjore<br />
Komuna e Obiliqit<br />
Z. Mehmet Krasniqi Drejtor për planifikim urban, kadastër dhe mjedis<br />
Z. Azem Spanca Zëvendësdrejtor për urbanizëm, kadastër dhe mjedis<br />
30<br />
Shtojca C
Shtojca D – Referencat<br />
31<br />
Shtojca D<br />
Qendra burimore për informata kundër korrupsionit. 2008. Korrupsioni në administrimin e tokës /<br />
menaxhimin e tokës. nn.<br />
BE. 2007. Direktiva 2007/2/EC e Parlamentit Evropian dhe Këshillit e datës 14 mars 2007 përmes së<br />
cilës krijohet Infrastruktura për informata hapësinore në Komunitetin Evropian (INSPIRE)<br />
AKK. 2002. Shqyrtimi i dokumenteve për administrimin e tokës. Prishtinë:<br />
Rishikim i sektorit për administrimin e tokës në Kosovë, nga Neil Smith<br />
Politika për administrimin e tokës në Kosovë – Aranzhimet institucionale, nga Prof. Peter Dale<br />
Çështjet financiare dhe të menaxhmentit, nga Piet Plantinga<br />
Politika për administrimin e tokës në Kosovë: Shqyrtimi social dhe ekonomik i sektorit për<br />
administrimin e tokës në Kosovë me referencë të veçantë në zonat rurale, nga Fritz Rembold<br />
Korniza ligjore, nga Leif Eidenstedt<br />
Numri i nevojshëm i punëtorëve për një sistem funksional të administrimit të tokës në Kosovë, nga<br />
Neil Smith<br />
Rishikimi i gjendjes së kadastrit dhe regjistrimit të tokës në Kosovë me referencë të veçantë AKKsë,<br />
nga Neil Smith<br />
AKK. 2002. Plani i veprimit i Agjencisë Kadastrale të Kosovës për administrimin e tokës. Prishtinë.<br />
AKK. 2003. Programi i propozuar për zhvillimin e administrimit të tokës në Kosovë, 2004-2006.<br />
Prishtinë.<br />
KS. 2007. Plani i veprimit për reformën e administratës publike në Kosovë. Prishtinë.<br />
KS. 2007. Strategjia për reformën e administratës publike në Kosovë 2007-2012. Prishtinë.<br />
KS. 2008. Kushtetuta e Republikës së Kroacisë. Prishtinë.<br />
KS. 2008. Plani i veprimit për partneritet evropian. Prishtinë.<br />
KS. 2008. Ligji për ndryshimin e rregullores së UNMIK-ut 2006/50 për zgjidhjen e kërkesave lidhur me<br />
pronën e paluajtshme private, duke përfshirë pronën bujqësore dhe atë komerciale; ligji nr. 03/L-079.<br />
Prishtinë.<br />
KS. 2008. Ligji për kufijtë administrativ komunal; ligji nr. 03/L-041. Prishtinë.<br />
KS. 2008. Ligji për financat e pushtetit lokal; ligji nr. 03/L-049. Prishtinë.<br />
KS. 2008. Ligji për vetëqeverisjen lokale; ligji nr. 03/L-040. Prishtinë.<br />
KS. 2008. Ligji për zonat e veçanta të mbrojtura; ligji nr. 03/L-039. Prishtinë.<br />
KS. 2008. Programi i Qeverisë së Republikës së Kosovës 2008 - 2011. Prishtinë.<br />
MSHP. 2007. Projektligji për organizimin e institucioneve kadastrale. Prishtinë.<br />
MSHP. 2008. Draft Udhëzimi administrativ për strukturën organizative brenda Ministrisë së<br />
Shërbimeve <strong>Publike</strong>. Prishtinë.
Shtojca D<br />
IPVQ. 2002. Deklaratë në seminarin e parë për politikën për administrimin e tokës. Prishtinë.<br />
IPVQ. 2002. Komisioni koordinues ndërministror për administrimin e tokës. Prishtinë.<br />
IPVQ. 2003. Politika për administrimin e tokës për Kosovën – Dokument. Prishtinë.<br />
IPVQ. 2003. Politika për administrimin e tokës – Deklarata e misionit. Prishtinë.<br />
IPVQ. 2007. Projektligji për organizimin e institucioneve kadastrale. Prishtinë.<br />
PPM dhe bashkëpunëtorët. 2008. Raport përfundimtar për studimin rajonal kadastral. nn.<br />
UNMIK/IPVQ. 2002. Ligji për themelimin e regjistrit të të drejtave të pronës së paluajtshme; ligji nr.<br />
2002/05. Prishtinë.<br />
UNMIK/IPVQ. 2003. Ligji për ndryshim e plotësim të ligjit 2002/5 për krijimin e regjistrit të të drejtave<br />
pronësore; ligji nr. 2003/13. Prishtinë.<br />
UNMIK/IPVQ. 2003. Ligji për Kadastrin; ligji nr. 2003/25. Prishtinë.<br />
UNMIK/IPVQ. 2002. Ligji për Hipotekat; ligji nr. 2002/4. Prishtinë.<br />
UNMIK/IPVQ. 2004. Udhëzimi administrativ i MSHP-së nr. 2004/03 për zbatimin e ligjit për themelimin<br />
e regjistrit të të drejtave të pronës së paluajtshme. Prishtinë.<br />
UNMIK/IPVQ. 2004. Udhëzimi administrativ i MSHP-së nr. 2004/06 për organizimin e brendshëm dhe<br />
strukturimin e Ministrisë së Shërbimeve <strong>Publike</strong>. Prishtinë.<br />
UNMIK/IPVQ. 2004. Udhëzimi administrativ i MSHP-së nr. 2004/08 për zbatimin e ligjit për Kadastrin.<br />
Prishtinë.<br />
UNMIK/IPVQ. 2006. Udhëzimi administrativ i AKK-së nr. 2006/01 mbi zbatimin e ligjit mbi themelimin<br />
e regjistrit mbi të drejtat e pronës së paluajtshme nr. 2002/5 , 2003/13 për përcaktimin e nivelit të<br />
pagesave për shërbimet e bëra për regjistrimin e të të drejtave të pronave të paluajtshme. Prishtinë.<br />
UNMIK/IPVQ. 2007. Udhëzimi administrativ i MSHP-së nr. 2007/04 për licencimin e kompanive<br />
gjeodete dhe të gjeodetëve. Prishtinë.<br />
UNMIK/IPVQ. 2007. Udhëzimet nr. AKK 2007/01 për regjistrimin e ndërtesave dhe pjesëve të<br />
ndërtesave. Prishtinë.<br />
UNMIK/IPVQ. 2007. Ligji për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit nr. 2003/25 për Kadastrin; ligji nr. 02/L-<br />
96. Prishtinë.<br />
32
Shtojca E – Numri i punëtorëve dhe buxhetet për vitin 2007 për AKK-në dhe ZKK-të<br />
AKK/ZKK Numri i Buxheti<br />
punëtorë<br />
ve<br />
për paga<br />
Paga<br />
mesatare<br />
mujore<br />
Buxheti për<br />
mallëra<br />
dhe<br />
shërbime<br />
Buxheti mesatar<br />
për mallëra dhe<br />
shërbime për<br />
punëtor<br />
33<br />
Komunale Kapitale Gjithsej<br />
buxheti<br />
Buxheti<br />
gjithsej<br />
për<br />
punëtor<br />
AKK 49 142666 243 103362 2912 23563 0 269500 5500<br />
ZKK-të<br />
Gllogoc 14 33440 199 10570 2389 360 32400 76770 5484<br />
F. Kosovë 7 18480 220 4000 2640 0 0 22480 3211<br />
Lipjan 12 29320 204 7100 2443 440 0 36860 3072<br />
Obiliq 8 19716 205 2465 0 0 19716 2465<br />
Podujevë 19 44203 194 8000 2326 0 0 52203 2748<br />
Prishtinë 29 68160 196 0 2350 0 0 68160 2350<br />
Shtime 7 17020 203 4949 2431 0 0 21969 3138<br />
Dragash 9 18662 173 1540 2074 0 0 20202 2245<br />
Prizren 19 45155 198 17678 2377 0 20000 82833 4360<br />
Rahovec 14 33239 198 20989 2374 0 0 54228 3873<br />
Suharekë 9 21326 197 5000 2370 0 0 26326 2925<br />
Malisheva 13 33015 212 10753 2540 0 0 43768 3367<br />
Deçan 10 21122 176 11937 2112 0 0 33059 3306<br />
Gjakovë 16 36707 191 20000 2294 0 0 56707 3544<br />
Istog 10 24608 205 7760 2461 0 15600 47968 4797<br />
Klina 11 26043 197 24000 2368 0 0 50043 4549<br />
Pejë 19 46960 206 18439 2472 0 33000 98399 5179<br />
Mitrovicë 24 54137 188 16267 2256 600 0 71004 2959<br />
Skenderaj 15 34656 193 6250 2310 800 14750 56456 3764<br />
Vushtrri 14 34041 203 9000 2432 0 0 43041 3074<br />
Zubin Potok - - - - - - - - -<br />
Gjilan 26 66931 215 36198 2574 12000 0 115129 4428<br />
Kaçanik 8 22557 235 2500 2820 0 0 25057 3132<br />
Kamenicë 12 29921 208 4541 2493 1860 0 36322 3027<br />
Novoberdë - - - - - - - - -<br />
Shterpcë 5 12915 215 1500 2583 0 0 14415 2883<br />
Ferizaj 16 39372 205 8980 2461 0 0 48352 3022<br />
Viti 14 38347 228 8155 2739 1200 0 47702 3407<br />
Leposaviq - - - - - - - - -<br />
Zveçan - - - - - - - - -<br />
Gjithsej ZKK-të 360 870053 201 266106 2417 17260 115750 1269169 3525<br />
Gjithsej 411 1018871 207 369468 2479 40823 115750 1547598 3765<br />
VËREJTJE: Pilot komunat nuk janë përfshirë. Nuk ka të dhëna të disponueshme për komunat në pjesën veriore.<br />
Shtojca E