Caritas Nieuwsbrief 53

Nieuwsbrief
Caritas Catholica Vlaanderen vzw
Afgiftekantoor Antwerpen P4A9097
Tweemaandelijks bericht van Caritas Catholica Vlaanderen vzw
Europa 2020
Stapstenen voor een
socialer Europa?
Nummer 53 • Maart–April 2010

Inhoudstafel
EditORiaal p. 03
FundamEntEn p. 04
CaRitaS wEREldwijd p. 10
SOlidaRitEit p. 14
GEzOndhEid En wElzijn
Lucas
p. 15
VOCA
JOKA
Nieuwsbrief
Caritas Catholica Vlaanderen vzw
Tweemaandelijks tijdschrift verspreid bij bestuurders en directieleden van aangesloten instellingen.
Alles wat in dit blad te lezen staat, mag overgenomen worden, mits vermelding van de bron.
Verschijnt
Tweemaandelijks tijdschrift
Oplage
2300 exemplaren
Zorgnet Vlaanderen
Vlaams Welzijnsverbond
KERK En SamEnlEVinG p. 23
aanKOndiGinGEn p. 24
publiCatiES p. 25
Verantwoordelijke uitgever
Dominic Verhoeven,
Coördinator - Geestelijk Adviseur
Guimardstraat 1 – 1040 Brussel
T 02 507 01 05
dominic.verhoeven@caritas.be
Redactie & administratie
Guimardstraat 1 – 1040 Brussel
T 02 507 01 11
F 02 512 01 18
post@caritas.be
Grafisch ontwerp & druk
Licap cvba
Guimardstraat 1 – 1040 Brussel
T 02 509 96 83
www.licap.be

Edito
p. 03 Nieuwsbrief53
EEn niEuw bEGin
Christenen begroeten elkaar met de Paaswens: ‘de Heer is verrezen !’, waarop de wederwens
volgt: ‘Ja Hij is waarlijk verrezen. Alleluiah !’ Het is het met elkaar delen van de ervaring en de
vreugde van het Paasgeloof, dat Jezus’ dood en verrijzenis ook voor ons nieuw leven betekent.
De oude mens wordt afgelegd, een nieuw begin kondigt zich aan.
Die hoop op nieuw leven wordt ook weerspiegeld in de moed en het doorzettingsvermogen van de
slachtoffers van de aardbevingen in Haïti en Chili (en op zoveel andere plaatsen), die uit de ruïnes
van hun gebouwen en huizen een betere toekomst trachten te bouwen, zoals we kunnen lezen in de
Paasboodschap van kardinaal Maradiaga, voorzitter van Caritas Internationalis. Ze mogen daarbij
rekenen op de steun van ontelbare mee-levenden, dichtbij en ver weg, vrijwilligers en donateurs.
Ook Europa staat voor een nieuwe (door)start, nu de hervorming van de unie eindelijk een feit is.
Met de strategienota ‘Europe 2020’ wil men de bakens voor het komende decennium uitzetten.
De vermindering van het aantal armen in de Unie met 20 miljoen, ofwel een reductie van 25 %,
is één van de vijf concrete doelstellingen. Het is niet de vermindering met 30 % die Europees
voorzitter Van Rompuy bepleitte, maar voor het eerst wordt een concrete doelstelling naar voor
geschoven. Met Marianne Thyssen gaan we nader in op de strategienota van Barroso.
In de nationale politiek staan we eveneens voor beslissende weken. Bij het ter perse gaan van dit
editoriaal was koninklijk onderhandelaar Dehaene nog niet rond met zijn BHV-nota, maar hier en
daar werd toch al een schot voor de boeg gelost. In volle naweeën van de financieel-economische
crisis die nog steeds arbeidsplaatsen blijft kosten, mogen we hopen dat een creatieve oplossing
gevonden kan worden voor onze institutionele problemen.
En ook de kerk kan een nieuw elan gebruiken. De laatste weken en maanden staat het nieuws bol van
misbruikverhalen. Sommigen zien hierin een complot tegen de Kerk. En natuurlijk zullen de criticasters
van de kerk deze kans niet onbenut laten – maar dat vergoelijkt geenszins wat is geschied. Zeker niet
het misbruik, dat kinderen en jongeren brak en opzadelde met levenslange littekens en kwetsuren,
daar waar ze van kerkelijke hulpverleners zorg en toekomst mochten verwachten. Maar ook niet het
stilzwijgen van diegenen die de goede naam en faam van het instituut boven het aangerichte leed
plaatsen, zoals ook aartsbisschop Léonard in zijn paashomilie aangaf. De Kerk is niet opgericht voor
zichzelf, maar ten dienste van de Blijde Boodschap, als getuige van Gods Liefde voor de mens. Die
focus moet dringend hersteld. Daar hebben de talloze priesters en religieuzen die wel met overgave
en betrokkenheid gestalte geven aan dat visioen van het evangelie, recht op.
Ook voor Caritas Vlaanderen breekt een nieuwe episode aan. Met de goedkeuring van de nieuwe
oriëntaties en van de nieuwe statuten staan we voor de uitdaging om deze nieuwe positionering ook
in initiatieven om te zetten. Voor de komende drie jaar werd een omvangrijk activiteitenprogramma,
uitgewerkt. Een eerste activiteit vond plaats op 11 maart, met de studiedag rond begeleide individuele
hulpverlening. U vindt er een kort verslag van, verder in dit nummer.
Nog een Zalige Paastijd! Dominic Verhoeven
directeur

p. 04 Nieuwsbrief53
In zijn boodschap ter gelegenheid
van Pasen geeft kardinaal Oscar
Maradiaga, voorzitter van Caritas
Internationalis, een opsomming van
de verwoestende aardbevingen,
die tijdens de voorbije 12 maanden
een aantal streken in de wereld
zéér zwaar hebben getroffen: de
Italiaanse stad L’Aquila en omgeving,
op 6 april vorig jaar; de Samoa-
en Tonga-eilanden en Sumatra
(Indonesië) in de Stille Oceaan, in
september verleden jaar; Haïti op 12
januari; de streek rond de hoofdstad
Santiago en de stad Concepcion
in Chili, op 27 februari. In totaal
kwamen honderden mensen om het
leven. Honderdduizenden anderen
werden dakloos en moesten radeloos
op zoek gaan naar eten, drinken en
FundamEntEn
een voorlopig onderkomen.
paaSbOOdSChap
KaRdinaal OSCaR maRadiaGa
“Wat is de zin van dit alles? Waar moet men God zoeken achter
deze niets en niemand ontziende natuurrampen?”, vraagt kardinaal
Maradiaga zich af. “Het Paasfeest, waarop de verrijzenis van Christus
wordt herdacht, brengt ongetwijfeld een boodschap van hoop en
wedergeboorte. Die hoop wordt nog versterkt als we zien hoe de
mensen op deze noodsituaties reageren. De moed van de overlevenden
om al in de eerste uren en dagen na de aardschokken, levens te
redden en mekaar bij te staan. De spontane golf van solidariteit van
de rijke landen met de armen van de getroffen landen, die hun leven
weer moeten opbouwen. Zelfs landen zoals de DR-Congo, Moldavië
en Somalië en andere, hebben spontaan hulp geboden, hoewel ze zelf
arm en noodlijdend zijn. Dat geeft hoop voor de toekomst”.
Vele Caritasmedewerkers en vrijwilligers zetten zich onvermoei baar
in om noodhulp te bieden aan de slachtoffers van de aardbevingen
en om de fundamenten te leggen van een weder opbouw van de
rampgebieden. Op Haïti, gingen de Caritasmede werkers ‘s morgens
naar de begrafenissen van de vele dodelijke slachtoffers en werkten
daarna tot ‘s avonds laat door om de overlevenden te helpen.
Caritas Internationalis heeft véél te danken aan de totale inzet van haar
plaatselijke, regionale en internationale hulpverleners, zegt kardinaal
Maradiaga. Het is volgens hem hoopgevend dat landen en streken,
die kwetsbaar zijn voor aardschokken, zich beter voorbereiden om
eventueel volgende catastrofes het hoofd te bieden. Hoewel Chili het
doelwit was van een van de zwaarste aardschokken ooit gemeten, was
het dodental er relatief laag en de materiële schade beperkter dan bijv.
op Haïti, omdat de constructie van de gebouwen schokbestendig is. En
de bewoners in kuststreken vestigen zich in hoger gelegen gebieden
om niet te worden verrast door een vloedgolf vanuit zee.
“Wij geloven en hopen dat de mensen, uit de ruïnes van hun
gebouwen en huizen, een betere toekomst bouwen. Wij zetten alles
in het werk voor de overlevenden van de aardbevingen van L’Aquila,
Samoa, Port-au-Prince, Concepcion en elders. De uitdagingen zijn
enorm. Maar als we gedreven worden door naastenliefde (=caritas),
is alles mogelijk”, aldus de voorzitter van Caritas Internationalis,
die verwijst naar twee uitspraken van Jezus in het evangelie van
Johannes: “Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: als de graankorrel niet in
de aarde valt, blijft hij alleen; maar als hij sterft, brengt hij veel vrucht
voort” (12, 24) en “Breek deze tempel af en in drie dagen zal Ik hem
doen verrijzen” (2,19).
Persbericht 2 april 2010

EuROpE 2020
SlimmE, duuRzamE
En inCluSiEVE GROEi
Op 3 maart stelde José Manuel Barroso zijn
strategienota ‘Europe 2020. A European Strategy
for smart, sustainable and inclusive growth’ voor.
‘Europa moet weer op koers komen’, schrijft
hij in zijn voorwoord, ‘en koers houden. Dat is
de inzet van Europe 2020. (…) Als leiders van
Europa trekken we dezelfde lessen uit de crisis.
(…) We hebben een sociale markteconomie die
van grote waarde is gebleken. En we moeten een
ambitieuze agenda durven op te stellen, en alles
op alles zetten om die uit te voeren.’’
Dit ambitieuze plan legt de klemtoon op groei –
slim, duurzaam en inclusief ! – en stelt daarbij
vijf meetbare EU-streefdoelen voor tegen 2020,
rond werkgelegenheid, onderzoek en innovatie,
klimaatverandering en energie, onderwijs en
armoede bestrijding, telkens met meetbare indica-
toren. Voor het eerst is er ook een duidelijke doel-
stelling in verband met armoedebestrijding, met
name de vermindering van het aantal armen met
20 miljoen, ofwel 25% minder dan op heden. Het
zijn ambitieuze doelstellingen zegt Barroso, maar
ze zijn haalbaar.
Marianne Thyssen die we op de volgende pagina’s
hierrond aan het woord laten, zal deze ambitie
en de haalbaarheid beamen. Daartoe is dan wel
nodig dat ‘alle Europese leiders en instellingen zich
er daadwerkelijk achter scharen. Onze nieuwe
p. 05 Nieuwsbrief53
agenda vereist een gecoördineerde Europese
reactie, in samenspel met de sociale partners
en het maatschappelijk middenveld. Als we de
handen ineenslaan en alles op alles zetten, kunnen
we sterker uit de crisis te voorschijn komen.
We hebben de instrumenten en we hebben de
ambitie. Nu komt het erop aan – ‘Now we need
to make it happen !’ besluit Commissievoorzitter
Barroso zijn oproep.
Naast de vijf doelstellingen bevat de communicatie
van de Commissie ook nog zeven ‘Flagship
Initiatives’ of kerninitiatieven, actieprogramma’s
in een notedop die Europa op weg moeten zetten
om die doelstellingen te halen, maar die nog
heel wat verdere uitwerking vereisen. Of zoals de
social policy analyst van Caritas Europa opmerkte:
it looks nice, but we don’t know what it means.
De Top van Staatshoofden en Regeringsleiders van
25 en 26 maart slaagde er niet in echt veel tijd
aan de nota te besteden, omwille van de Griekse
financiële crisis. Vooral over de doelstellingen rond
armoede en onderwijs was er discussie, maar
de doelstellingen zijn globaal genomen overeind
gebleven – al is er over de concrete targets
nog geen eensgezindheid. De lidstaten hebben
huiswerk meegekregen tegen de top in juni.
Hopelijk komt men dan ook tot overeenstemming
over gezamenlijke Europese indicatoren.
Caritas Europa zal overigens op haar armoedecongres
van 4 en 5 juni in Madrid haar eigen
observaties met betrekking tot Europe 2020
voorstellen. We komen in het volgende nummer van
de Caritas Nieuwsbrief uitgebreid op het armoedecongres
en op het Europese beleidsproces terug.
De doelstellingen en Flagships Initiatives of kerninitiatieven
worden in een annex van het document
mooi samengebracht. We nemen het hieronder
over (het volledige document kan u terugvinden op:
http://ec.europa.eu/growthandjobs/pdf/complet_nl.pdf)
Centrale doelstellingen
– De participatiegraad van de bevolking in de leeftijdsgroep van 20-64 jaar van de huidige 69% omhoog brengen tot ten minste 75%.
– 3% van het bbp in O&O investeren, met name door de voorwaarden voor O&O-investeringen voor de particuliere sector te verbeteren,
en een nieuwe indicator ontwikkelen om innovatie te meten.
– Emissie van broeikasgassen met ten minste 20% verminderen ten opzichte van 1990, of met 30% als de omstandigheden dat toelaten,
het aandeel van hernieuwbare energie in ons energieverbruik opvoeren tot 20%, en onze energie-efficiëntie met 20% verbeteren.
– Het percentage vroegtijdige schoolverlaters van 15% terugbrengen tot 10% en het percentage van de bevolking in de leeftijdsgroep
van 30-34 jaar met een hoger onderwijsdiploma doen stijgen van 31% tot ten minste 40%.
– Het aantal Europeanen dat onder de nationale armoedegrens leeft met 25% verminderen, zodat 20 miljoen mensen een uitweg uit de
armoede wordt geboden.

p. 06 Nieuwsbrief53
SlimmE GROEi
INNOVATIE
Kerninitiatief “Innovatie-Unie” moet
de randvoorwaarden en de toegang
tot financiering voor onderzoek en
innovatie verbeteren, om de innovatie
keten te versterken en in de
gehele Unie voor meer investeringen
te zorgen.
ONDERWIJS
Kerninitiatief “Jeugd in beweging”
moet de resultaten in het onderwijs
verbeteren en het Europese hoger
onderwijs internationaal aantrekkelijker
maken.
DIGITALE MAATSCHAPPIJ
Kerninitiatief “Een digitale agenda
voor Europa” moet de uitbouw van
supersnel internet bespoedigen
en de vruchten plukken van een
digitale interne markt voor burgers
en bedrijfsleven.
duuRzamE GROEi
KLIMAAT, ENERGIE
EN MOBILITEIT
Kerninitiatief “Efficiënt gebruik van
hulpbronnen” moet helpen economische
groei los te koppelen van
het gebruik van hulpbronnen, door
onze economie koolstofarm te
maken, meer gebruik te maken van
her nieuwbare energiebronnen, de
vervoersector te moderniseren en
energie-efficiëntie te bevorderen.
CONCURRENTIEVERMOGEN
Kerninitiatief “Industriebeleid in een
tijd van mondialisering” moet het
ondernemingsklimaat verbeteren,
met name voor kmo’s, en zorgen
voor een sterke en duurzame
industriële basis die de mondiale
concurrentie aankan.
inCluSiEVE GROEi
WERKGELEGENHEID
EN VAARDIGHEDEN
Kerninitiatief “Een agenda voor
nieuwe vaardigheden en banen”
moet de arbeidsmarkten moderniseren
door meer mogelijk heden
te bieden voor arbeids mobili teit
en voor opleiding tijdens de gehele
levenscyclus, zodat de participatiegraad
toeneemt en vraag en aanbod
op de arbeidsmarkt beter op
elkaar worden afgestemd.
ARMOEDEBESTRIJDING
Kerninitiatief “Europees platform
tegen armoede” moet de sociale
en territoriale cohesie versterken,
zodat iedereen kan delen in de groei
en de werkgelegenheid en zodat
mensen die te kampen hebben
met armoede en sociale uitsluiting,
een menswaardig bestaan kunnen
opbouwen en actief kunnen deelnemen
aan de samenleving.

Naar aanleiding van de presentatie
van ‘Europe 2020. A European
Strategy for smart, sustainable
and inclusive Growth’, spraken we
uitgebreid met Marianne Thyssen,
behalve voorzitster van CD&V ook
Europarlementslid en lid van het
bureau van de EVP-fractie.
Marianne Thyssen speelde een
belangrijke rol in de onderhandelingen
rond de dienstenrichtlijn.
Ze verwelkomt de nieuwe
strategienota als een evenwichtig
en samenhangend document dat
realistische doelstellingen voor
Europa naar voor schuift.
EuROpE 2020
SlimmE, duuRzamE En
inCluSiEVE GROEi
p. 07 Nieuwsbrief53
José Manuel Barroso heeft ‘Europe 2020’ voorgesteld,
de opvolger voor Lissabon, en de strategische agenda voor
het volgende decennium, met toch wel een aantal concrete
doelstellingen. Zijn die doelstellingen volgens u ook haalbaar ?
Of wacht ons ‘een tweede Lissabon’ ?
Alles hangt af van de politieke wil. Wat telt is dat we alles doen
om ze te halen. Haalbare doelstellingen afspreken is immers
maar een eerste stap in het proces. Er zit ook een samenhang
tussen. Je kan niet alleen mikken op armoedebestrijding. Met de
stelling ‘we willen de armoede de wereld uit’ zal elk rechtgeaard
mens wel instemmen. Alleen moeten we er dan ook voor zorgen
dat de nodige middelen daartoe voorhanden zijn.
‘Europe 2020’ heeft daarom een solide sociaaleconomische basis.
We komen uit een hele zware crisis: eerst een financiële crisis,
gevolgd door een economische en een sociale crisis - omwille van
de impact op de werkgelegenheid. En sommigen voegen daar
nog een crisis aan toe die mee aan de basis ligt van de andere,
namelijk een morele crisis.
De recessie lijkt nu wel voorbij te zijn – laat ons hopen dat het
effectief zo is – en de groei lijkt te hernemen, maar het blijft al bij
al een beperkte groei van goed 1% en die volstaat niet. 1% groei
is onvoldoende om de mensen terug aan het werk te krijgen en
om ons sociaal model te vrijwaren. En dat is tenslotte waar we het
voor doen, wat centraal moet staan in ons beleid. Om solidariteit
te kunnen vormgeven, is het belangrijk de economische groei
opnieuw op peil te brengen.
Maar Europe 2020 draait natuurlijk niet alleen om het economische: de vijf doelstellingen waarop we gaan
focussen, hangen echt wel samen: ze geven mekaar als het ware de hand. Laten we ze eens kort overlopen.
De werkzaamheidsgraad moet omhoog, naar 75%. Momenteel bedraagt ze voor Europa 69%, voor België is
dat 68%. Werkgelegenheid betekent niet alleen een inkomen hebben, maar ook: belastingen betalen, bijdragen
aan de sociale zekerheid, … Het betekent participeren aan de samenleving in alle betekenissen van het woord.
In de Lissabonstrategie was de doelstelling nog 70%, maar toen werd gekeken naar de bevolking tussen 15 en
65 en zaten er nog heel wat jongeren tussen die nog studeerden. Nu is de beginleeftijd opgetrokken naar 20
jaar, wat voor ons land met leerplicht tot 18 een verbeterde uitgangssituatie geeft.
Voor Onderzoek & Ontwikkeling moeten we naar 3% investering van het BBP. Vandaag investeren wij slechts
1,9%, zowel in België als in Europa.
De 20-20-20-norm inzake klimaat en energie wordt bevestigd : 20% minder energieverbruik, 20% minder CO2uitstoot,
en 20% ‘schone’ energie.
De scholingsgraad moet eveneens naar boven: ten minste 40% van de mensen in elk land zal een hoger
onderwijsdiploma moeten hebben, en er moet ook minder “uitval” zijn: dat wil zeggen dat het aantal jongeren dat
zijn studies stopzet zonder een diploma secundair onderwijs behaald te hebben, naar beneden moet. Het zal nog
maximaal 10% mogen bedragen, op dit ogenblik hebben we in België nog 12% schoolverlaters zonder diploma.

p. 08 Nieuwsbrief53
En tenslotte is er de armoedeagenda, die
aangeeft dat we tegen 2020 de armoede met
een kwart of 20 miljoen armen moeten hebben
teruggedrongen.
Die vijf doelstellingen hangen nauw samen.
Waarom hebben we onderzoek en ontwikkeling
nodig? Omdat we economische groei willen. Als
we economische groei willen, moeten we zien dat
we nieuwe producten en diensten ontwikkelen.
We hebben hoge loonkosten, dus zonder innovatie
gaan we nooit onze concurrentiekracht bewaren.
Ook het 20-20-20-verhaal heeft te maken met
concurrentiekracht. Als we zuiniger omgaan met
energie, kunnen we hier voorsprong uitputten.
Hoe meer onze bedrijven kunnen verkopen, des te
meer mensen hebben we aan de slag. Hetzelfde
geldt voor scholing: als we een kenniseconomie
willen worden, hebben we ook meer geschoolde
mensen nodig. Het onderwijsverhaal is een énén-verhaal.
We hebben zowel hooggeschoolden
nodig, als bijkomende vorming en scholing voor
eenieder. En dan is er de armoedeagenda.
Sommigen zijn hierover terughoudend, omdat het
om een resultaat gaat waar je moeilijker direct
kan op ingrijpen. Maar precies daarom illustreert
deze maatregel zeer goed de samenhang van
de strategienota, waarvan het uiteindelijke doel
is het in stand houden van ons sociaal model.
De vermindering van het armoederisico is hierbij
toch wel een goede indicator.
Als je deze nota vergelijkt met de Lissabonstrategie,
tot welke conclusie kom je dan?
Lissabon was een zeer hoogdravend verhaal,
maar de doelstellingen werden lang niet
gehaald...
‘Lissabon’ kreeg vorm in een periode dat de
bomen nog tot in de hemel groeiden. We gingen
er vanuit dat we de beste van de wereld moesten
zijn – anders was je gewoon niet ambitieus genoeg!
En op zich is dat ook oké – je moet voor iets
willen gaan – dat is overigens hetzelfde met Zero
Poverty. Het is niet omdat iets niet onmiddellijk
haalbaar is, dat je de ambitie niet moet hebben
om het naar voor te schuiven.
Waarom zou deze nieuwe strategie 2020 wel
een kans op slagen hebben? Eén belangrijk
element is ongetwijfeld de ‘sense of urgency’.
Met de crisis heeft iedereen wel door dat het
menens is. Bovendien heeft men nu veel meer
gefocust. Minder doelstellingen maar meer
concentratie. Met ‘Lissabon’ voelde niemand
zich verantwoordelijk voor het realiseren van die
doelstellingen. De opvolging ervan is pas vanaf
2005 uitdrukkelijk in beeld gekomen. Toen is
bijgestuurd, maar eigenlijk was het al te laat.
Die focus is er deze keer wel: er zijn vijf grote
doelstellingen, met een aantal ‘flagships’ erbij. En
de opvolging van het proces zal veel meer aandacht
krijgen, onder meer doordat de lidstaten meer
geresponsabiliseerd zullen worden. Ze zullen
nationale plannen moeten maken met concrete
doelstellingen voor hun eigen land. Die plannen
zullen meer maatwerk zijn. Voor België impliceert
dit ook het samenbrengen van de verschillende
regeringen van ons land. Premier Leterme heeft
daarvoor een belangrijk signaal gegeven met de
lancering van het ‘samenwerkingsfederalisme’,
waarbij hij de bevoegde ministers van de
verschillende regio’s en het federale niveau
samenbrengt om afspraken te maken.
De Europese opvolging zal ook beter georganiseerd
worden: de nationale plannen en rapporteringen
moeten gelijktijdig ingediend worden met de
meerjarenbegrotingen in het kader van het
stabiliteitspact. Dat zorgt op zich al voor een betere
afstemming tussen doelstellingen en ingezette
middelen.
Vooral over de opvolging van de vijfde doelstelling
rond de vermindering van het aantal armen
bestond toch wel wat discussie. Dreigt die toch
niet wat als secundair te worden beschouwd ?
Temeer daar de plannen ook niet echt kunnen
afgedwongen worden…
Sommigen zien een ‘armoedecijfer’ eerder
als een resultaat dan als een instrument. De
vermindering van de armoede is een ‘outcome’.
Maar niettegenstaande de discussies zijn
alle vijf de doelstellingen wel degelijk overeind
gebleven. Herman Van Rompuy heeft overigens
in het Europees Parlement nog eens duidelijk
onderstreept dat de Europese Raad wel degelijk
ook een vermindering van de armoede beoogt.
De vraag naar de afdwingbaarheid is natuurlijk
van een andere orde. Sommigen zeggen: doe
zoals met de euro, leg straffen op wanneer de
normen niet gehaald worden. Maar hier gaat het
om doelstellingen die je niet realiseert bij wet. Zo
werkt het niet. Afspraken en wetten kunnen als

hefbomen ingezet, maar er is meer nodig. Ook
een mentaliteitsverandering bij de bevolking.
Als we niet kunnen straffen, kunnen we misschien
belonen? Maar hoe verantwoord je dat wie succes
heeft extra Europese middelen krijgt, terwijl een
ander land met minder resultaat, en bijvoorbeeld
meer armoede, juist daarom minder zou krijgen?
Het is niet zo eenvoudig als het lijkt.
Ik geloof eerder dat een appel op de lidstaten
wel degelijk kan werken, mits dit gepaard gaat
met een opvolging van dichtbij, met meerdere
informele Europese toppen. Er komt dan
automatisch meer druk op de regeringsleiders
om niet achter te blijven en ook resultaten te
kunnen voorleggen. Aan een publieke ‘name and
shame’ zijn de regeringen zeer gevoelig.
De Flagships waar u daarnet naar verwees, zijn
een nieuwigheid op het vlak van monitoring. De
Open Method of Coordination (OMC) verdwijnt.
Maar het blijft voor heel wat waarnemers
toch redelijk onduidelijk wat daarmee precies
bedoeld wordt.
Er wordt nu een Platform for Cooperation, Peer
Review and Exchange of Good Practice opgericht,
dat de rol van de OMC moet overnemen. Maar
hoe het er allemaal precies zal uitzien, is nog niet
helemaal duidelijk.
Hoe je het ook draait of keert, uiteindelijk gaat
het – daar waar je geen harde wetgeving kan
maken – om coördinatie tussen de lidstaten.
En ik ben ervan overtuigd dat de wil om tot een
sterkere coördinatie te komen, er ook effectief
is. De crisis heeft er ongetwijfeld toe bijgedragen
dat het besef bij eenieder gegroeid is dat Europa
nodig is, dat landen er samen sterker uitkomen
dan afzonderlijk.
Dat blijkt toch ook uit de manier waarop de
crisis werd aangepakt. Er zaten misschien wel
een aantal nationale reflexen in, maar die waren
eerder bedoeld voor de eigen achterban. Geen
p. 09 Nieuwsbrief53
van de staatshoofden en regeringsleiders denkt
nog dat men het zonder Europa en zonder de
euro beter kan.
En waar het er ons als christendemocraten
omgaat, is dat dit Europa gestoeld is op een sociaal
en ecologisch gecorrigeerde markteconomie.
Je hebt het sociale, het economische en het
ecologische. Die drie aspecten gaan samen,
kunnen niet los gezien worden van elkaar.
Vroeger zei men wel eens: ‘Europa is alleen
economie’, maar het sociale element blijkt nu
toch wel duidelijk verankerd te zijn, ook in de
herziene verdragsteksten, waarin de sociale
markteconomie als doelstelling genoemd wordt.
Het blijkt ook uit de aanpak van de crisis.
De maatregelen die België in dat verband genomen
heeft, waren goede maatregelen op maat van
ons land. We hadden in een open economie niet
veel middelen en mogelijkheden. Maar we hebben
ons ingeschreven in de Europese afspraken en
maatregelen vooropgezet die tijdelijk, doelgericht,
en tijdig waren. Zo hebben o.m. de tijdelijke
verlaging van de BTW voor de bouw, het mogelijk
uitstel voor de betaling van RSZ-bijdragen, en
vooral de invoering van de tijdelijke werkloosheid
voor bedienden meegebracht dat het aantal
ontslagen in ons land relatief goed meevalt,
vergeleken met de rest van Europa. We krijgen
wat dat betreft goede punten van IMF en OESO.
Dat is toch het bewijs dat onze regeringen goed
werk geleverd hebben.
Heel belangrijk is dat we op die manier mensen
aan het werk hebben kunnen houden, en bedrijven
in staat hebben gesteld om hun werkkrachten ook
in dienst te houden. Zonder het Europese project
met zijn sociaal en ecologisch gecorrigeerde
marktmodel, zou de impact van de crisis vele
malen desastreuzer geweest zijn. Ik geloof niet
dat daar nog velen aan twijfelen, en daarom
geloof ik ook dat we met deze strategie voor het
volgende decennium opnieuw een stap zetten in
de richting van een meer sociaal Europa!

p. 10 Nieuwsbrief53
Caritas WErEldWijd
In het kader
van het Europees jaar
voor de bestrijding van
Armoede en Sociale uitsluiting
ging op 27 januari de campagne
van Caritas Europa
‘Zero Poverty-Act Now’ van start
en werd het nieuwe armoederapport
‘poverty among us’ voorgesteld.
Ey 2010
VOOR dE bEStRijdinG
Van aRmOEdE En SOCialE
uitSluitinG pOVERty amOnG uS
Het armoederapport is opgevat in twee delen: een analytische
benadering van wat armoede is, hoe armoede werkt en in
welke factoren armoede tot armoede leiden.
Deze analytische benadering is in Nederlandse vertaling
verkrijgbaar in de reeks Caritas Cahiers (nr. 10), waarover
meer onder de rubriek publicaties in deze Nieuwsbrief.
Het tweede deel is een empirische benadering: getuigenissen
vanuit de vele Caritasgeledingen in Europa, maar ook de
ervaringen van mensen die in armoede leven.
Deze getuigenissen vormen de link naar de – vaak schrijnende –
realiteit van armoede en sociale uitsluiting. Om écht te begrijpen
wat armoede is, en maatregelen te kunnen uitwerken om
armoede en sociale uitsluiting tegen te gaan, is het belangrijk
dat daar ons startpunt ligt: met volle aandacht luisteren naar
de ervaringsverhalen van mensen waarvoor armoede en sociale
uitsluiting een dagelijkse realiteit is.
Geen geld voor een kopje koffie
“Weinig mensen begrijpen écht wat armoede is. Ik geef je
een tastbaar voorbeeld. Gedurende de kerstperiode delen we
in de stad voedsel en speelgoed uit aan arme gezinnen. Dit
jaar ontmoetten we een moeder in het Londense East End die
in tranen uitbarstte wanneer we haar een bokaal instantkoffie
gaven. Het was niet eens zo’n goed merk, slechts een goedkoop
alternatief uit de supermarkt, en zij huilde omdat het een
eeuwigheid geleden was dat ze nog een kop koffie gehad had…
omdat ze eten en kleding had moeten kopen voor haar kinderen.
Ik kon me niet inbeelden dat je zó arm kan zijn dat je geen koffie
kan kopen… Ik merk hoe gelukkig mensen die in armoede leven
kunnen zijn wanneer ze zich even kunnen ontspannen, een bad
kunnen nemen… Dingen die voor ons vanzelfsprekend zijn.”
Rosemary Keenan, Caritas Social Action
Catholic Childeren’s Society (Westminster), UNITED KINGDOM
Hun handen, dachten, stem worden
“Wij gaan met onze thuishulp aan huis; wij treden binnen in de
mensen hun huis, hun privé-leven, hun gewoonten en ervaringen.

Het is de enige hulp aan huis die de mensen in
hun eigen omgeving benadert. Er is geen leugen.
Er is geen bedrog. Het enige wat je meebrengt
als je bij hen binnen stap is jezelf, je eigen leven,
je scholing, je professionalisme. Zorgverstrekkers
moeten openstaan voor datgene waar mensen
nood aan hebben en proberen eraan tegemoet te
komen. Dat is waar Caritas voor staat. Bij andere
organisaties moeten de mensen zelf naar de
zorgverstrekkers stappen.
Wat verwachten deze mensen? Soms alleen medisch
advies, soms alleen aandacht en vriendschap. Jij
bent in de mogelijkheid hun handen, hun gedachten,
hun stem te worden.
In sommige gevallen willen ze enkel dat je daar
even bij hen blijft. Jij bent hun enige contact met
de wereld daarbuiten… Of je bent iemand die met
hen bidt…”
CARITAS BOSNIA HERZEGOVINA
Gezondheidszorg voor de armen
“De ambulancedienst van Graz Caritas – Marienambulance
– aanvaardt en helpt mensen die geen
ziekteverzekering hebben of mensen die niet
willen opgenomen worden in een ziekenhuis. “Ik
wil niet naar het ziekenhuis, want ik kan het niet
betalen”, zegt Mevr. B. Ze lag reeds verschillende
dagen in bed met hoge koorts en erge pijn, voor
een van de buren Caritas op de hoogte bracht.
De vrouw overtuigde zichzelf er uiteindelijk van
dat ze wel degelijk een dokter nodig had.
In 2007, werd aan 8000 mensen hulp verleend
door de 37 dienstdoende dokters. Deze artsen
slaagden erin vanuit hun professionele vaardigheid
een vertrouwensrelatie op te bouwen met de
patiënt. Ze vertellen ons dat 9 op de 10 van hun
patiënten ziek werden als gevolg van meerdere
problemen. Veel patiënten hebben ook baat bij
de psychologische ondersteuning die dit project
biedt. Sinds 2001, beschikken we over een unit
die pleinen en slaapzalen bezoekt en een antwoord
biedt op de vragen van hen die in de marge van de
samenleving leven.”
Christine Anderwald, Verpleegkundige
en Project Coödinator van de Marienambulance,
CARITAS OOSTENRIJK
Als de politieke wil er is…
p. 11 Nieuwsbrief53
“Er is politieke wil nodig. Als regeringen de nodige
politieke wil tonen, dan denk ik dat er iets aan de
armoedetoestanden kan beginnen te veranderen.
Ik geloof niet dat NGO’s radicale veranderingen
kunnen teweeg brengen… En de armen kunnen
hun problemen niet in hun eentje oplossen. Het is
niet uitsluitend een zaak van zorgverlening. Het is
de politieke beslissing om meer te investeren in
onderwijs, in huisvesting, in werkgelegenheid, in
participatie door de armen…”
Leonid Mckay, Sociaal Werker
CARITAS MALTA
De kracht van sociale bindingen
“Het is een feit, sociale bindingen beschermen
tegen armoede. Dat is duidelijk merkbaar bij de
ouderen die aan onze zorg zijn toevertrouwd.
De ouderen die alleen zijn kunnen onderverdeeld
worden in twee groepen. Er zijn de mensen die
geen sociale relaties hebben, geen vrienden,
geen familie, en er zijn zij die alleen leven, maar
die hechte bindingen hebben, die een sterk
sociaal netwerk hebben waarop ze kunnen
terug vallen en dat hen helpt te overleven. Het
is veel makkelijker deze laatste groep te helpen.
Omdat ze weten hoe in relatie te staan tot de
anderen, ze weten hoe ze hulp kunnen vragen en
ontvangen; ze weten waar ze kunnen aankloppen
voor ondersteuning. Maar degenen die niet over
zulk netwerk beschikken kunnen niet om hulp
vragen, ze weten niet hoe zich te redden, en ze
weten niet hoe te veranderen…”
Scholen sluiten en
homes voor ouderen openen
Jurate Matikoviene, Sociaal Werker
CARITAS LITHUANIA
In de komende jaren, zal het aantal gepensio neerden
toenemen. Dit vormt een bijkomend probleem voor
het belastingssysteem en de welvaart. Er zijn niet
genoeg jonge mensen om de noden van de ouder
wordende bevolking veilig te stellen. Bovendien zijn
we geconfronteerd met een hoog aantal vroegtijdige
schoolverlaters; velen geven er de brui aan wanneer
ze 16 worden. We trachten hen via een aantal
speciale programma’s te bereiken en hen in het
systeem te herintegreren… We zijn ook getuige van
de toenemende criminaliteit rond de steden…
Prof. José Pires Marso,
Academicus en Caritas Constultant
CARITAS PORTUGAL

p. 12 Nieuwsbrief53
OOK wij VROEGEn EnKElE
mEnSEn naaR hun pERSOOnlijKE
hOOp En VERwaChtinGEn bij
hEt EuROpEES jaaR VOOR dE
bEStRijdinG Van aRmOEdE En
SOCialE uitSluitinG:
Eén op zes Europeanen heeft een inkomen dat te laag
is om op een menswaardige manier te participeren
aan de samenleving. Dit is onaanvaard baar. Met haar
aanbeveling over ‘actieve inclusie’ wil de Europese
Commissie komen tot een inclusiebeleid dat op drie
pijlers steunt: in alle landen een minimuminkomen
dat sociale participatie mogelijk maakt, de maximale
inschakeling van alle werkzoekenden op de
arbeidsmarkt en de effectieve toegang van de
bevolking tot allerlei diensten die sociale participatie
ondersteunen en bevorderen (kinderopvang, sociale
huisvesting, gezondheidszorg, onderwijs, het
verenigings leven…). Mijn wens is dat politici deze
aanbeveling op alle bestuursniveaus (Europees,
federaal, regionaal en lokaal) omzetten naar
concrete beleidsinitiatieven. Opdat deze effectief
en duurzaam zouden zijn, vereist dit echter een
radicale koersverandering: van een defensief,
curatief sociaal beleid naar een offensieve en
proactieve aanpak.
Berenice Storms
Coördinator Studiecentrum voor Lokaal Sociaal
en Lokaal Economisch Beleid
Ongelooflijke vooruitgang: zo kan je het begin
van de 21e eeuw voor de Europese Unie wel
noemen: invoering van de euro en uitbreiding
met talrijke lidstaten. Als je dat 20 jaar eerder
zou voorspeld hebben, zou niemand daar enige
geloofwaardigheid aan hebben gehecht. Zo
zie je maar! Mogen we – met Caritas Europa –
ook dromen van een heel andere ongelooflijke
vooruitgang? Zero poverty?
Als men er kan in slagen bruggen te slaan over
de grenzen van landen en markten, over de kloven
tussen volken en talen, culturen en tradities, is het
dan niet mogelijk om bruggen te slaan over de kloof
tussen arm en rijk, over de grenzen van kansrijk,
kansarm of kansloos? Waarom moet solidariteit
wel strikt begrensd worden, worden sociale
programma’s slechts met mondjesmaat aangepakt,
is er weinig beweging in een ‘sociaal’ Europa?
Ik hoop dat 2010 voor Europa een jaar van
bewustwording wordt dat we samen echt iets
aan armoede kunnen doen, zelfs ongelooflijke
vooruitgang boeken op het vlak van solidariteit.
Misschien wil Europa wel luisteren naar de
wijsheid van Gandhi: ,,Laat ons enkel vooruitgang
noemen waar ook de zwaksten beter van worden.’’
Luk De Geest
Voorzitter ad interim Caritas Vlaanderen vzw
“Bij het Europees jaar van de bestrijding van
armoede en sociale uitsluiting” hoop en verwacht
ik eerst en vooral dat symptomen van de armoede
worden weggewerkt. Een verhoging van het
bestaans inkomen is daarbij opportuun. Maar
boven al verwacht ik een grotere erkenning van
de mechanismen van sociale uitsluiting die er
impliciet voor zorgen dat de kans groter wordt
om in armoede terecht te komen. Zo bestaan er
nog steeds een groot taboe in onze samenleving
over psychische kwetsbaarheid als valkuil. Ook de
afkomst of het geslacht en de gezinssituatie moeten
extra aandacht krijgen in een beleid dat werkt aan
de uitbouw van een socialer Europa waar solidariteit
met de zwaksten voorop staat. Want is het niet zo
dat een sociaal Europa wordt afgerekend op hoe ze
met die zwaksten omspringt?”
Thomas Holvoet
Coördinator Netwerk Rechtvaardigheid en Vrede

OndERtEKEn dE pEtitiE!
p. 13 Nieuwsbrief53
Caritas Europa hoopt met de ‘Petition Against Poverty’ 1 miljoen handtekeningen te verzamelen bij inwoners van
zoveel mogelijk Europese landen. De petitie zal voorgelegd worden aan de Europese Commissie en de regeringen van
de Europese lidstaten zullen opgeroepen worden om vier volgende stappen te zetten om de armoede uit te roeien:
- de kinderarmoede uitroeien, door toelagen te voorzien voor elk kind in Europa,
onafgezien het statuut van hun ouders
- een minimum aan sociale bescherming garanderen voor iedereen
- zorgen voor voldoende gezondheids- en welzijnsvoorzieningen
- werk maken van goede jobs met een menswaardig loon.
Eén miljoen handtekeningen betekent een hele uitdaging.
Onderteken de petitie en neem een standpunt in tegen armoede en sociale uitsluiting!
Tekenen kan online via www.caritas-europa.org.

p. 14 Nieuwsbrief53
StudiEdaG
SamEn StERK
tEGEn aRmOEdE
solidaritEit
Op 11 maart vond in ‘De Markten’ te Brussel een
studiedag plaats voor een vijftigtal aanwezigen,
zowel afkomstig uit de voorzieningenwereld als uit
de armoedewerking. De studiedag was gezamenlijk
georganiseerd door Caritas Hulpbetoon en de werkgroep
‘Armoede’ van Caritas Vlaanderen en wilde in brede zin
de reflectie stimuleren over de armoedeproblematiek
en de situatie van (kans)arme groepen en sociaal
uitgeslotenen in de samenleving, en over de vraag hoe
een kleine organisatie als Caritas Hulpbetoon hierbij
toch een zinvolle bijdrage kan leveren.
Het voormiddaggedeelte omvatte twee gesmaakte
lezingen. Eerst lichtte Bérénice Storms de resultaten
toe van het onderzoek dat ze samen met Karel Van
den Bosch heeft opgezet rond hoeveel gezinnen nodig
hebben voor een menswaardige participatie aan de
samenleving. Er circuleren heel wat algemene armoedeindicatoren
– zoals onder meer de globale maatstaf
van de Europese Commissie, volgens dewelke iedereen
die wie minder dan 60% van het mediaan inkomen
verdient, als ‘at risk of poverty’ wordt omschreven. Dit
blijft echter een ruwe indicator op macro-niveau. De
meetinstrumenten die door Storms en Van den Bosch
zeer minutieus werden samengesteld op basis van
realistische bestedingspatronen, geven daarentegen
voor 17 verschillende types van ‘gezinnen’ reële noden
– financiële middelen die gezinnen nodig hebben om
uit de greep van de armoede te blijven. Het was een
zeer boeiende oefening, die zeker voor de aanwezige
eerstelijnswerkers zeer waardevolle en bruikbare
informatie opleverde.
De tweede spreker van de voormiddag was Ides
Nicaise (HIVA) die het Europese perspectief belichtte.
De Europese impact en verantwoordelijkheid wordt
ook op het domein van de armoedebestrijding steeds
groter. Ides Nicaise bracht een boeiende analyse van
het Europese beleid vanuit de Lissabonstrategie, en
keek ook vooruit naar de toekomst, met de nieuwe
strategie ‘Europe 2020’. Hij brak o.m. een lans
voor een meerdimensionale visie op armoede en
armoedebestrijding en voor de centrale plaats van
onderwijs en (na)vorming daarbij.
Ook vanuit Caritasperspectief is deze Europese
dimensie belangrijk, gelet op de Zero Povertycampagne
die vanuit Caritas Europa werd opgezet en
waarvan het basisdocument onder de vorm van een
Caritas Cahier aan de deelnemers werd overhandigd.
Het namiddaggedeelte sloot dichter aan bij de
praktijk. Na een korte schets van de organisatie
Caritas Hulpbetoon zelf, werden een vijftal projecten
voorgesteld, die in de afgelopen jaren in het kader
van de algemene acties van Caritas Hulpbetoon
gesteund werden: het ging om Wieder, De Loodsen,
Sint-Clara, het Crisisfonds Oost-Vlaanderen, en
thuisbegeleidingsdienst De Kering. De rode draad
doorheen de verschillende werkingen, die in
beklijvende getuigenissen werden voorgesteld, hield
verband met de focus van Caritas Hulpbetoon op
‘begeleide individuele hulpverlening’: met andere
woorden, Caritas Hulpbetoon wil zich toeleggen op
vormen van steunverlening die gericht zijn op het
individu vb. een alleenstaande moeder met kinderen,
een jongere uit de bijzondere jeugdzorg die alleen wil
gaan wonen, kinderen die op zomerkamp willen maar
voor wiens ouders dit te duur is – maar waarbij steeds
sprake is van begeleiding door medewerkers van een
sociale dienst, een CKG, thuisbegeleiding of andere.
Uit de verhalen bleek alvast dat we op deze manier
inderdaad soms met kleine bedragen een significant
verschil kunnen maken voor mensen en hen stappen
laten zetten naar weerbaarheid en empowerment.
De studiedag werd afgesloten met een ‘beleidsrondetafel’,
met Danielle Colsoul (WZZ), Karine Rochtus
(CM), Piet Van Schuylenbergh (VVSG), Isabelle Maes
(Daden Gevraagd) en Cindy Fransen (politica), die
elkaar elk van op hun terrein toch wel vonden in een
pleidooi voor meer middelen – het optrekken van het
minimuminkomen – maar waar vooral ook de nadruk
kwam te liggen op sensibilisering, zowel naar de politiek
als naar de bevolking, omdat er nog steeds heel wat
drempels bestaan, vormen van stigmatisering die
mensen in armoede gevangen houden.
De studiedag was voor Caritas een belangrijke
halteplaats om de eigen visie scherper te stellen en
om Caritas Hulpbetoon verder te positioneren naar
de toekomst toe.

p. 15 Nieuwsbrief53
GEzondhEid & WElzijn
Bij opname, ziekte en ook bij
een nakend overlijden schenken
de medewerkers in het
woonzorgcentrum veel aandacht
aan een goed contact met de
bewoner en zijn familie. Met
het project Onderhandelde Zorg
stimuleren LUCAS en Caritas
Vlaams-Brabant en Mechelen de
woonzorgcentra om doorheen het
gehele verblijf in het rusthuis nog
meer in te zetten op participatie
van bewoners en familie. Een
methodiekengids is ontwikkeld en
medewerkers konden oefenen en
ervaringen uitwisselen tijdens een
eerste interactieve vormingsdag.
In 2010 worden deze
hulpmiddelen om te onderhandelen
tussen personeel, bewoners
en familie verder ingevoerd en
toegepast in de zorg.
OndERhandEldE zORG:
KOmEn tOt EEn GOEd
paRtnERSChap tuSSEn bEwOnERS,
FamiliE En pERSOnEEl in hEt
wOOnzORGCEntRum
Medewerkers van woonzorgcentra schenken veel aandacht
aan een vlot verloop van opname van een nieuwe bewoner.
Het opnameproces beslaat niet alleen een rondleiding en
kennismakingsgesprek, maar meestal ook een uitgebreid
opnamegesprek met de sociale dienst, gevolgd door veel
informele momenten waarbij bewoner en familie kunnen wennen
aan de nieuwe leefsituatie. Het opbouwen van een nieuwe
vertrouwensrelatie vergt tijd. Meer en meer houdt men ook
rekening met individuele voorkeuren van de oudere bewoner
en zijn familie. Soms loopt het contact tussen medewerkers
en familie echter niet zo vlot. Soms weten bewoners niet
hoe ze hun wensen kenbaar kunnen maken. En soms voelen
medewerkers zich ook niet vaardig genoeg om het contact met
de bewoner en zijn familie te herstellen.
Caritas Vlaams-Brabant en Mechelen wilde uitdrukkelijk meer
aandacht voor een goed partnerschap tussen personeel,
bewoners en familie, doorheen het gehele verblijf in het
woonzorgcentrum. Dankzij het Curias-legaat kreeg LUCAS,
Centrum voor Zorgonderzoek en Consultancy van hen de
opdracht om hier op wetenschappelijke wijze werk van te maken.
LUCAS inventariseerde en bundelde een aantal methodieken
en hulpmiddelen waarmee medewerkers aan de slag kunnen
om bewoners en familie meer stem te geven in het rusthuis.
De methodieken zijn niet lukraak gekozen. Ze zijn getest in het
buitenland, wetenschappelijk geëvalueerd of hebben in de praktijk
reeds hun waarde bewezen. Werken met levensverhalen,
het opmaken van een zorgleefplan, het familieberaad voor
praktische zorgafspraken, het slecht-nieuws-gesprek … zijn
enkele voorbeelden die zijn uitgewerkt in de gids.

p. 16 Nieuwsbrief53
Bovendien vertrekken de methodieken vanuit een
uitgesproken visie op hoe participatie van bewoners
en familie vorm zou moeten krijgen. Zo pleit LUCAS
in de eerste plaats voor een ‘levensloopbenadering
van participatie’. Werken aan een goed contact
en participatie van bewoners en familie beperkt
zich niet tot de grote scharniermomenten zoals
opname, ziekte of overlijden. Doorheen elke
fase van het verblijf hebben bewoners en familie
andere noden en het is goed hier aandacht voor
te hebben. De methodiekengids speelt hierop in
door voor elk moment geëigende instrumenten
aan te reiken.
Onderhandelde zorg staat ook voor het consequent
vraaggericht durven werken. Zorg op
maat betekent veel meer dan bewoner en
familie eenmalig te bevragen over hun wensen.
Een medewerker stelde het als volgt: “Het vergt
vooral een mentale klik. Je durven verplaatsen in
hoe het moet zijn om als echtgenoot, dochter of
zoon hier op bezoek te komen”.
Komen tot een goed partnerschap zit hem ook
in de kleine, dagelijkse dingen. Attent zijn en
opmerken dat een bewoner zich verdrietig voelt
na het bezoek. Of tijdig en tactvol signaleren
aan de familie dat een bewoner achteruit lijkt te
gaan. Durven op die ‘lastige familie’ afstappen en
vragen hoe het voor hen is om vader te moeten
loslaten. Nog te vaak draaien we om de hete brij
heen, terwijl het des te effectiever is om snel
open kaart te spelen.
Deze proactieve benadering konden medewerkers
van de woonzorgcentra van Caritas Vlaams-
Brabant en Mechelen ook oefenen tijdens
een eerste vormingsdag in het najaar 2009.
Tijdens interactieve workshops, die mee werden
voorbereid en begeleid door vier medewerkers uit
de woonzorgcentra 1 , konden deelnemers actief
oefenen in het onderhandelen met familieleden, het
detecteren en omgaan met sluimerende conflicten,
enz. In een afsluitend gezamenlijk discussiemoment
werd iedereen warm gemaakt voor het belang van
Onderhandelde Zorg, met een realistische kijk op
haalbare uitdagingen en te overwinnen hinderpalen.
Enkele woonzorgcentra voelen zich met dit
project extra gesteund om op de ingeslagen weg
verder te gaan. Vanuit de vormingsorganisatie
VOCA, Training & Consult wordt binnenkort een
vormingsprogramma aangeboden dat voortbouwt
op de filosofie van Onderhandelde Zorg. Ook met
andere vormingsinstanties en de woonzorgcentra
individueel onderzoeken LUCAS en Caritas
Vlaams-Brabant en Mechelen waar de noden
liggen voor verdere ondersteuning. De meeste
woonzorgcentra nemen immers al initiatieven op
het vlak van participatie en communicatie met
bewoners en familie. Het komt er nu op aan dit
te verrijken, te verfijnen of meer methodisch en
systematisch in te passen in het dagelijkse werk van
elke medewerker in huis. Een essentiële volgende
stap is bijvoorbeeld dat bewoners en familie
zelf ook richting kunnen geven aan dit proces.
Vanuit LUCAS hopen we dat woonzorgcentra
zich gesteund en geïnspireerd voelen om samen
met bewoners en familie te zoeken naar kleine
en grote verbeteringen. Door samenwerking en
participatie kunnen meer ouderen gelukkig worden
in het woonzorgcentrum.
Meer informatie over LUCAS en dit initiatief in
het bijzonder is te vinden op:
Lucas, Centrum voor Zorgonderzoek en Consultancy
Kapucijnenvoer 39 bus 5310, 3000 Leuven
Tel. : 016/33.69.10
www.kuleuven.be/lucas
Contactpersonen: Prof. Dr. Chantal Van Audenhove,
Dr. Nele Spruytte en Iris De Coster
nele.spruytte@med.kuleuven.be
Spruytte, N., De Coster, I., Declercq, A., & Van Audenhove,
C. (2009). Onderhandelde zorg. Ondersteunende metho dieken
voor participatie van bewoners en familie in de residentiële
ouderenzorg. Methodiekengids. Leuven: LUCAS.
Spruytte, N., De Coster, I., Declercq, A., & Van Audenhove,
C. (2009). Onderhandelde zorg. Ondersteunende methodieken
voor participatie van bewoners en familie in de residentiële
ouderenzorg. Eindrapport. Leuven: LUCAS.
1 Met dank aan Herman Vandeperre (Heilig Hart Grimbergen), Barbara Wyffels (Sint-Bernardus Bertem), Ilse Van Wijnendaele (Annuntiaten
Heverlee) en Karin Vandoorne (Dijlehof Leuven) en Vanja Van Den Briel (VOCA Training & Consult).

StRESS! REmmEn
OF GaS GEVEn?
Een overvolle agenda, vragen en verwachtingen van
medewerkers, collega’s en directie, zieken op de
afdeling, vacatures die moeilijk ingevuld geraken,
grote en kleine reorganisaties… oorzaken genoeg
die het dagelijkse werk stresserend maken.
Ook als je thuis komt, wil je nog veel doen: je hebt je
huishouden, de opvoeding van je kinderen, je bent
lid van enkele verenigingen, actief in de sportclub, je
leest graag en houdt er ook van om met je vrienden
en familie goede contacten te onderhouden, …
Het hoeft niet te verbazen dat deze combinaties
soms teveel zijn, dat je de stress die hierdoor kan
ontstaan, niet meer de baas kan. En dan merk je
dat je kortaf bent, dat je geen energie hebt om
aan de slag te gaan, dat je last krijgt van hoofdpijn,
maagpijn, … Je slaapt misschien minder goed of
blijft met het werk in je hoofd rondlopen, ook al
ben je al enkele uren thuis.
De effecten van stress kun je merken in je gedrag,
je emoties, je lichaam en je gedachten.
Op zich kan stress geen kwaad. Het geeft kracht en
energie om door te zetten en verhoogt je focus. Het
is maar als de stress blijft duren en je geen goede
manier vindt om ermee om te gaan, dat de effecten
van stress je dagelijks leven bemoeilijken.
3 fasen in stress (H. Selye)
alarmfase
Vechten of vluchten reactie
Focus, kracht, energie (adrenaline)
Gevolgd door ontspanning
weerstandsfase
Chronische stress
Ondermijnt immuunsysteem (cortisol)
Niet tot rust komen
uitputtingsfase
Risico op depressie of burn-out
p. 17 Nieuwsbrief53
Stress is op zich is niet negatief. Stress kan
evenzeer positief werken. Je hebt soms stress
nodig om in actie te schieten, om gefocust te
zijn, om een ‘topprestatie’ te leveren. Wat
plankenkoorts voor een optreden, zenuwen voor
een gesprek, een deadline die je nodig hebt
alvorens je in actie schiet. Stress is hier je maatje,
een hulp om een goede prestatie te leveren.
Centraal in het omgaan met stress staat je
perceptie of interpretatie van wat je overkomt.
Alles wat jij als bedreigend, beangstigend, vreselijk,
frustrerend, als een ongewilde verandering, …
beschouwt, kan bij jou stress veroorzaken. De
mate waarin jij last zal krijgen van stresssymptomen
is afhankelijk van jouw perceptie én
van jouw draagkracht (je mogelijkheden om met
deze ‘bedreigingen’ om te gaan).
Hans
Selye
“Adopting the right attitude
can convert a negative
stress into a positive one.”
Hoe klinkt dit?
Beangstigend of juist Bevrijdend?
Dit betekent dat je zelf een belangrijke sleutel bent
in het omgaan met je stress. Je kunt door naar
jezelf te kijken en zelf te zoeken naar hoe jij omgaat
met stress, heel wat negatieve effecten van stress
verminderen. Dit anders omgaan met stress kun je
leren door op alle onderdelen van stress te werken:
• je lichaam: bijv. relaxatietechnieken,
• je gedachten: bijv. omgaan met irrationele
gedachten,
• je gedrag: bijv. jezelf organiseren, ‘neen’ leren
zeggen,
• en je emoties: herkennen en benoemen.
Dit betekent niet dat je stress wegneemt uit je leven.
Een beetje stress houd je alert. Het betekent wel dat
je anders kijkt naar stress: als een bron van kracht,
en dat je de stress in je leven leert hanteren, zodat
niet je stress je leven bepaalt, maar wel jij.
Door je inzicht in de werking van stress te
vergroten en de werking van stress in je dagelijkse
leven te onderkennen, kun je leren om anders met
je stress om te gaan. Niet alleen leer je daardoor
veel voor jezelf, je kunt met die vaardigheden en
inzichten ook anderen helpen in hun manier van
omgaan met stress.

p. 18 Nieuwsbrief53
Naast je eigen perceptie spelen ook de kenmerken van een situatie een rol in het ontstaan van stress. De
kenmerken van een situatie die een invloed hebben op het ontstaan van stress zijn:
• de mate waarin de situatie belastend is,
• de mate waarin je zelf beslissingen kunt nemen, zelf je handelen kunt bepalen,
• de voorspelbaarheid van de situatie,
• de sociale steun die je ontvangt in deze situatie.
Je kunt dit als medewerker niet altijd beïnvloeden. Als leidinggevende in een organisatie kun je wel kijken of je
deze aspecten kunt beïnvloeden.
Kun je er (deels) voor zorgen dat je medewerkers zelf (mee) beslissen in hun dagelijks handelen?
Is de dagelijkse werking op je afdeling (in zekere mate) voorspelbaar georganiseerd?
Zie je dat medewerkers bij elkaar en/of bij jou terecht kunnen als ze het moeilijk hebben op het werk?
Daarnaast kun je als leidinggevende bekijken of medewerkers pauze nemen, of ze een plekje hebben waar ze
even tot rust kunnen komen (koffiekamer, of gezellige personeels-refter). Je kunt ontspanning stimuleren op het
werk: een korte wandeling, trappen doen, een ademhalingsoefening, …
Je kunt dus zeker stress op het werk aanpakken en binnen aanvaardbare grenzen houden.
VOCa training & Consult ontwikkelde een unieke training die je hierbij stevig op weg helpt:
In deze 4 daagse training voor leidinggevenden stellen we vijf doelen voorop:
1. Je leert anders kijken naar stress.
2. Je vergroot als deelnemer je eigen draagkracht, stressresistentie.
3. In de training leer je jouw stress anders, beter hanteren zodat je er geen slachtoffer van bent.
4. Je herkent stresssignalen bij jezelf en bij anderen, onder andere bij je medewerkers.
5. Je verwerft inzicht in hoe je, als leidinggevende, je medewerkers kunt begeleiden in het voorkomen van negatieve
stresservaringen en het omgaan met stress op het werk.
Deze training zorgt dus zowel voor jezelf, als leidinggevende, als voor je medewerkers.
Een zomereditie gaat door in Geetbets op 5, 6, 7 juli 2010 met een terugkomdag op 3 september 2010,
telkens van 9.30 tot 17.00 uur.
De vierdaagse cursus gaat door in Deinze op 16, 17 september, 14 en 15 oktober 2010, telkens van 9.30 tot 17.00 uur.
Meer informatie over beide cursussen vind je terug op onze website www.voca.be.
auteur en Begeleider training
Lieve Van den Bosch
Stress! Remmen of gas geven?
Lieve Van den Bosch is licentiate sociale pedagogiek. Als vormings-coördinator
heeft zij 6 jaar praktijkervaring in de welzijnssector, waarvan 4 jaar in een
ziekenhuis. Daar ontdekte zij haar talent in het ondersteunen van mensen in
hun ontwikkeling.
In deze training werkt ze rond haar grote passie ‘zelfsturing’. Meer concreet
staan hier de thema’s stressbeheersing, omgaan met druk en beïnvloeding,
zelfzorg en leiding geven aan jezelf centraal.
Al drie jaar geeft zij training in het omgaan met stress, in timemanagement en
zelforganisatie aan mensen uit de welzijnszorg.

EEn wEEKjE
andERE VaKantiE
Al 30 jaar lang organiseert Joka, de jongerenwerking
van Present vzw, elke paas- en zomervakantie
jongerenkampen in woon- en zorgcentra,
voorzieningen voor mensen met een beperking en
in psychiatrische centra.
De vraag waarom we binnen zorgvoorzieningen actief
zijn, moeten we kaderen binnen onze ontstaansgeschiedenis.
Joka begon in de jaren tachtig als
jongerenwerking van Caritas Gemeenschapsdienst.
Deze organisatie, die nu Present heet, ondersteunt
vrijwilligers die in zorgvoorzieningen aan
het werk zijn. Door het nauw contact met de
zorgvoorzieningen hebben we gemerkt dat jongeren
een belangrijke bijdrage leveren als vrijwilliger. Om
het aanbod meer af te stemmen op jongeren, zijn
we tot de kampformule overgegaan. De kampen
worden verschillend ingevuld naargelang de sector.
In een ouderenvoorziening gaan de jongeren in de
voormiddag op kamerbezoek om er een babbeltje
te slaan met de bewoners. In de namiddag
organiseren de kampers een animatieactiviteit of
gaan ze op uitstap.
Een kamp in een voorziening voor personen met een
beperking gaat er iets anders aan toe. De kampers
brengen de dag door in één leefgroep. Daar spelen
ze spelletjes met de bewoners, gaan ze zwemmen
of fietsen, of doen ze een grote wandeling.
Joka organiseert ook enkele kampen in psychia -
trische centra. De jongeren kunnen er kaartspelletjes
met de patiënten spelen, mee gaan
winkelen of een pintje gaan pakken, naar een festival
trekken, of samen met de patiënten een fuifje, een
playbackshow of een barbecue organiseren…
Ook al is de invulling van het kampprogramma in elke
sector anders, toch hebben alle kampen één ding
met elkaar gemeen. Een week lang zetten jongeren
p. 19 Nieuwsbrief53
zich vrijwillig in om een weekje andere vakantie te
bezorgen aan de bewoners. Deze jongeren in de
voorziening binnen brengen, zorgt er immers voor
dat het dagelijkse patroon doorbroken wordt. Als
vrijwilliger staan we los van de relatie hulpverlenercliënt
en hebben we tijd, we zijn er dan ook in de
eerste plaats voor de persoon achter de bewoner. Zo
doorbreken jongeren het isolement van verschillende
bewoners. Anderzijds is dit ook een grote verrijking
voor de jongeren. Ze verleggen hun grenzen want
ze leren de onbekende leefwereld van de bewoners
van dichtbij kennen. Door het intense contact
worden vooroordelen van beide kanten de wereld
uitgeholpen. Joka vindt het belangrijk te werken aan
de positieve beeldvorming over ouderen, personen
met een beperking of psychische problemen.
Een Joka-kamp is dan ook een beklijvende ervaring
waarbij zowel de jongeren als de bewoners hun blik
verruimen door onderlinge uitwisseling. Joka slaat
een brug tussen de voorziening en de samenleving
door de buitenwereld via de jonge mensen naar
binnen te brengen. Maar dit werkt ook in de
andere richting, de verhalen van de jongeren
brengen de ‘binnenwereld’ terug naar buiten.
In tijden van individualisme en materialisme zijn we
fier dat jongeren nog kiezen voor vrijwilligerswerk.
We zullen jongeren blijven prikkelen tot solidariteit
en hun aandacht vragen voor de mensen met
nood aan zorg in onze samenleving.
Karen Vantieghem
Stafmedewerker Present Caritas Vrijwilligerswerk Joka
JOKA Oostkamp
Kent u een enthousiaste, jonge vrijwilliger die een week andere vakantie wil brengen voor de vele
bewoners uit een zorgvoorziening? Verwijs hen dan zeker door naar onze website: www.jokaweb.be

p. 20 Nieuwsbrief53
Zorgnet vlaanderen
forMuleert Zijn Prioriteiten
voor Het federaal soCiaal
akkoord 2011-2016
“Geef zorgpersoneel
en voorzieningen voldoende ruimte”
De onderhandelingen voor het federaal sociaal
akkoord 2011-2016 van de gezondheidszorg
schieten uit de startblokken. Door de economische
crisis en de precaire budgettaire
situatie lijkt er weinig beleidsruimte voor nieuwe
maatregelen. Zorgnet Vlaanderen wil daarom
sterk investeren in het zorgpersoneel. Dat is
immers van onschatbare waarde om blijvend
kwaliteitsvolle zorg te verstrekken in een sterk
vergrijzende samenleving.
Een goed sociaal akkoord impliceert onvermijdelijk
keuzes. Het moet een budgettair haalbare
selectie zijn die de betaalbaarheid van de sociale
zekerheid op langere termijn niet hypothekeert en
evenmin de rekening doorschuift naar de patiënt
of bewoner. Zorgnet Vlaanderen is zich hiervan
bewust en gaat dan ook resoluut voor gerichte
keuzes.
Ruimte voor personeel
Goede zorg is niet alleen een kwestie van
medische technieken en aangepaste infrastruc
tuur. Het is ook en vooral dankzij gemoti-
veerde en gekwalificeerde medewerkers dat
we uitstekende zorg kunnen leveren. Zorgnet
Vlaanderen formuleert dan ook concrete voorstellen
om voldoende mensen te vinden die
zorgfuncties willen én kunnen uitoefenen.
• Interessante jobs spreken de medewerkers aan
op hun professionaliteit. Zorgnet Vlaanderen
streeft naar meer jobs en vooral naar meer
kwaliteitsvolle jobs. Goede zorg vraagt een
optimale inzet van werknemers met de juiste
kwaliteiten.
• Om de aantrekkelijkheid van het beroep te
verhogen moeten de leidinggevenden van de
zorgteams en de ondersteunende diensten
beter worden gehonoreerd en omkaderd.
• We vragen de opbouw van een tweede
pensioenpijler en de implementatie van een op
maat gemaakt functietoewijzingsplan. Dat laat
toe om op een moderne en wetenschappelijk
onderbouwde manier de taken en functies in de
zorg af te lijnen.
• De focus van het zorgpersoneel ligt bij de
zorgvrager. Tijdrovende en administratieve verplichtingen
dienen dan ook dringend plaats te
maken voor de informatisering van de gegevensstromen.
• De combinatie van werken, gezin en vrije tijd
moet op duurzame wijze gewaarborgd blijven.
• De bestaande eindeloopbaanregeling moet
soepeler om zo een realistisch antwoord te
kunnen bieden op de behoefte aan verhoogde
arbeidsparticipatie in ons land en de aanpassing
van de brugpensioenregeling.
Ruimte voor de zorgvoorzieningen
We verwachten van de overheid een integraal
flankerend beleid, met minder regulitis en ad mini-
stra tieve rompslomp. In de war-for-talent moeten
immers ook de zorgvoorzieningen voldoende
bewe gings vrijheid krijgen om de schaarse mid-
delen efficiënter in te zetten. Zo worden ze
gestimuleerd om te streven naar een performant
medewerkersbeleid, waarbij het zorgpersoneel
gemotiveerd blijft en de uitstroom beperkt. Enkel
zo kan elke patiënt, bewoner en cliënt rekenen
op kwaliteitsvolle zorg die ook in de toekomst
toegankelijk en betaalbaar blijft.
Contact:
Klaartje Theunis,
stafmedewerker,
T 0474/837 708
Peter Degadt,
gedelegeerd bestuurder,
T 0475/ 388 233

De prioriteiten van Zorgnet Vlaanderen voor
het federaal sociaal akkoord 2011-2016
worden verder toegelicht in het Cahier ‘Ruimte
voor personeel’ (www.zorgnetvlaanderen.be,
rubriek: publicaties)
Zorgnet Vlaanderen ijvert al jaren voor de
realisatie en het behoud van kwaliteitsvolle
zorg, toegankelijk en betaalbaar voor elke
patiënt en bewoner. Wij verenigen meer dan
500 voorzieningen in de gezond heidszorg,
allemaal sociale ondernemers. Samen stellen
ze op vandaag ca. 85.000 personeels leden
tewerk.
p. 21 Nieuwsbrief53
Voor een nieuw Vlaams intersectoraal akkoord in de non-profit (2010) wijst het Vlaams Welzijnsverbond op de
belangrijke uitdaging voldoende geschikte kandidaat-werknemers te vinden voor de vele handen die te kort zijn
in de sectoren zorg en welzijn. Verso (koepel Vlaamse social-profit) berekent aan de hand van cijfers van het
Federaal Planbureau dat er 62.000 extra banen moeten worden geschapen tegen 2014 om de groei te kunnen
volgen. Daarnaast bereikt een belangrijk percentage van het personeel de pensioenleeftijd en moet vervangen
worden? Gezien deze twee evoluties en de verder ontgroening zullen vacatures steeds moeilijker in te vullen zijn
en dit terwijl de behoeften aan zorg exponentieel stijgen.
Daarom formuleert Frank Cuyt, namens de raad van bestuur van het Vlaams Welzijnsverbond vier verwachtringen
naar het komende tripartiete overleg:
“1. Maak het mogelijk voor de voorzieningen om met een vergrijzend personeelskader kwalitatieve zorg te blijven
bieden.
2. Geef aan voorzieningen een verhoogd manage ment budget waardoor ze de organisatie van het werk efficiënt
kunnen afstemmen op de steeds gewijzigde context!
3. Creëer meer jobs voor meer en betere dienst verlening in de jeugdhulp, de kinderopvang en de sector
personen met een handicap!
4. Maak verantwoordelijke functies opnieuw aan trekkelijk en voorzie marktconforme lonen!.”
Naast deze vier prioriteiten vraagt het Vlaams Welzijnsverbond de verbetering van het aanvullend pensioen en
aangepaste regels voor arbeidstijd.
www.vlaamswelzijnsverbond.be
ViER aanbEVElinGEn VOOR
EEn VlaamS nOn-pROFit aKKOORd 2010

p. 22 Nieuwsbrief53
20 jaaR abORtuSwEt
20 jaar na de goedkeuring van de wet op de
zwangerschapsafbreking staat het thema recht
op zwangerschapsafbreking centraal, getuige de
programma’s en de titels van 2 colloquia: “20 jaar
abortuswet en -praktijk. Een kritische en feministische
reflectie”. En: Sociale rechtvaardigheid begint in de
moederschoot”.
Dit schetst ook meteen de discussie die nog wordt
gevoerd: over wiens recht gaat het hier? In de
publieke opinie staat het recht dat vrouwen hebben
om over hun eigen leven te beslissen buiten kijf. Dat
het recht van ongeboren leven niet noodzakelijk voor
gaat op het leven van een volwassene hoort intussen
ook tot het algemeen gedachtegoed. Ook gaan er
stemmen op de abortustermijn te verlengen tot 22
weken, om vrouwen optimaal de kans te bieden van
hun recht op zwangerschapsafbreking gebruik te
maken, zonder dat ze nog naar Nederland moeten
verwezen worden.
De vragen van de vrouwen die wij op het cRZ
begeleiden bij de rouwverwerking na hun abortus
reiken echter veel verder dan de discussie over
wiens recht het had moet gaan. Al is schuldgevoel en
kunnen opnemen van verantwoordelijkheid één van de
belangrijkste thema’s. Onze taak is voornamelijk de
zorg voor de vrouw, die vaak voor een verscheurende
beslissing staat. Vaak is er geen goede keuze mogelijk
en is het feit dat ze deze moeilijke keuze moét maken
al traumatiserend.
Een getuigenis: ‘De eerste weken na mijn abortus
kon ik niet naar mezelf in de spiegel kijken. Als ik
het te moeilijk krijg lees ik mijn brieven na die ik mijn
kindje heb geschreven voor ik mijn beslissing nam.
Ik was voordien zekerder van mijn keuze, nu twijfel ik
of ik er wel goed aan heb gedaan.’
Bij elke abortus hoort een rouwverwerkingsproces, dat
meestal niet problematisch hoeft te verlopen. Maar
doordat er weinig ruimte aan kan worden gegeven,
wordt het soms wel een verwerkings probleem.
Een getuigenis: ‘3 jaar na mijn abortus heb ik nog
regelmatig last van huilbuien. Al weten mijn ouders,
schoonouders en naaste vrienden van mijn abortus,
ik kan mijn gevoelens van gemis, schuld en boosheid
met niemand delen. Ik kies er ook voor op moeilijke
momenten onder de dekens te kruipen en te gaan
slapen. Ik krijg het woord abortus niet over mijn
lippen, liever spreek ik over mijn operatie.’
Enkel spreken over hun rechten doet geen recht
aan het verdriet van deze vrouwen, hun gemis, hun
schuldgevoel. Zij vragen niet om goedkeuring van de
publieke opinie, zij vragen om ruimte om te mogen
rouwen. Ruimte voor het verdriet, de boosheid en het
schuldgevoel. Het is soms ook voor zichzelf moeilijk
om deze ruimte te mogen opeisen. Ze hebben
toch de kans gekregen een weloverwogen keuze te
maken? Als je dan verdriet hebt achteraf, heb je dan
misschien niet goed nagedacht over de gevolgen?
Daarnaast zijn er nog steeds te veel vrouwen die geen
verweer hebben tegenover de druk van hun omgeving.
Zij hebben met de zwangerschapsafbreking geen
recht ervaren, maar onrecht.
Een getuigenis: ’Ik voelde me niet opgewassen
tegenover zijn rationele houding. Hij wilde geen
kinderen meer, dat wist ik op voorhand. Deze
zwangerschap zou al onze eerder gemaakte afspraken
doorkruisen. Ik had me toch aan die afspraken te
houden? Als ik ween thuis, krijg ik geen begrip. Het
was toch nog niks?’
Het cRZ wil niet enkel een blijvend aanbod doen van
begeleiding voor vrouwen met verwerkingsvragen
na hun abortus, maar ook de toegang tot deze hulp
in andere organisaties, zoals de Centra Algemeen
Welzijnswerk, vergemakkelijken én de aandacht voor
de problematiek van het taboe op rouw na abortus
gaande blijven houden.
Het cRZ biedt hulp bij de beslissing bij een ongeplande
zwangerschap, en begeleidt vrouwen individueel of in
groep in hun rouwverwerking na abortus.
Het cRZ is te bereiken via info@crz.be of op het
nummer 016 38 69 50.

p. 23 Nieuwsbrief53
KErK En samEnlEvinG
November 2006.
Bij het slot van Brussel-Allerheiligen
2006 lanceert Kardinaal Godfried
Danneels een oproep voor sociale
huisvesting. Hij vestigt hiermee de
aandacht op het schrijnend gebrek
aan betaalbare huisvesting in Brussel
en nodigt de Brusselse christenen
uit om leegstaande of onderbezette
gebouwen te bestemmen voor sociale
huisvesting in samenwerking met de
Sociale Verhuurkantoren.
Het ‘Project Betlehem ‘ is geboren.
Hoe kunnen mensen met een laag inkomen toch over een degelijke
woonst beschikken in Brussel? De stad Brussel telt tussen de 350
en 400.000 woningen. Van de 38.000 sociale woningen worden
er slechts 1.800 beheerd door een sociaal verhuurkantoor (SVK)
en elk jaar komen er niet minder dan 30.000 aanvragen voor een
sociale woning.
Eén jaar na de oproep van de Kardinaal in november 2006, vond
in Brussel een belangrijk colloquium plaats rond sociale huisvesting
in aanwezigheid van Kardinaal Danneels en Mgr. De Kesel, de
toenmalige hulpbisschop voor Brussel. Dit colloquium heeft het
mogelijk gemaakt een eerste balans op te maken van alle initiatieven
van de katholieke kerk ten bate van de sociale huisvesting.
Een inventaris van onroerende goederen die eigendom zijn van
parochies, kerkfabrieken, scholen en religieuze gemeenschappen
is aan de gang. Er wordt ook veel aandacht besteed aan het
sensibiliseren van privé-eigenaars om mee te werken aan dit project.
Momenteel worden een 37-tal kerkelijk goederen in samen werking
met een SVK als sociale huisvesting verhuurd.
18 feBruari 2010. oPening van een nieuw kerkeigendoM in de lefranCqstraat in
sCHaarBeek in Het kader van Het ProjeCt BetleHeM.
Het gebouw in de Lefrancqstraat 80 in Schaarbeek
was eigendom van een Spaanse religieuze congregatie,
‘Les Filles de la Charité’. Omwille van de terugkeer naar
Spanje, wou de congregatie het gebouw verkopen,
maar wel met het oog op een sociale herbestemming.
Het is in deze context dat in september 2007 een
eerste bezoek van IRIS (SVK) plaats vindt, samen met de
Spaanse congregatie die toen het pand nog bewoonde.
Het aartsbisdom Mechelen-Brussel stelt zich kandidaat
voor de aankoop van het gebouw, om het te renoveren,
en het beheer ervan toe te vertrouwen aan sociaal
verhuurkantoor IRIS.
Op 7 juli 2008 ondertekenen het aartsbisdom en
Iris een huurovereenkomst voor 9 jaar die ingaat na
het beëindigen van de renovatiewerken, datum door
pROjECt bEthlEhEm
KERK En SOCialE huiSVEStinG
de betrokken partijen vastgelegd op 1 maart 2010.
De maandelijkse huurprijs bedraagt 500 € per
driekamerappartement en 325 € per studio.
De renovatiewerken starten op 17 juni 2009 en zijn rond
op 11 februari 2010. De totale investering bedraagt
167.610,59 €. Er wordt een dossier ingediend voor
de aanvraag van de renovatiepremie van het Brussels
Hoofdstedelijk Gewest.
Het Betlehem Fonds, opgericht door het aartsbisdom
Mechelen-Brussel in samenwerking met de Koning
Boudewijnstichting om het Project Betlehem te ondersteunen,
kent een renovatiesubsidie van 50.000 toe
voor het project in de Lefrancqstraat.
meer info: www.betlehem.be
www.kbs-frb.be (Armoede & Sociale Rechtvaardigheid – fondsen)

p. 24 Nieuwsbrief53
aanKondiGinGEn
FOCuS Op zORGSECtOR
Vanaf 25 februari 2010 kan u afstemmen
op ZorgAndersTv, een gloednieuwe digitale
themazender voor zorgverstrekkers en
zorgvragers. Die is te bekijken via Telenet
Digital TV en www.zorganderstv.be
ZorgAndersTv richt zich naar de volledige zorg sector,
van woon zorgcentra tot kinderdag verblijven, van
thuiszorg tot ziekenhuizen.
Het doel van de zender is zowel professionals als het
grote publiek informeren en sensibiliseren over wat
zorg op maat of anders zorgen is en hoe het kan
ingevuld worden.
Standaardzorg en zorg op maat
ZorgAndersTv wil duidelijk maken dat er een alternatief
bestaat voor standaardzorg, nl. zorg op maat. “Zorgen
dat mensen krijgen wat ze nodig hebben maar ook
rekening houden met wat ze graag hebben en zelf echt
belangrijk vinden”, aldus Hilde Taillieu.
“Hoe kan één gestandaardiseerde zorgaanpak van
toepassing zijn op iedereen. Mensen verschillen van
elkaar. Iedereen heeft zijn eigen persoonlijkheid, zijn eigen
wensen en behoeften. Als mensen zo verschillend zijn,
waarom bestaat er dan standaardzorg? Zoveel dingen
worden tegenwoordig bijna op maat van het individu
gemaakt. Dat moet ook kunnen binnen de zorgsector. Dat
kan ook binnen de zorgsector”, meent Regan Knockaert.
Elke maand gaat ZorgAndersTv op zoek naar zorgvoorzieningen
die zorg op maat praktisch vertalen. Door
te praten met zorgmedewerkers, bewoners, directie,
patiënten, familieleden,…- kortom iedereen die in de
zorgsector betrokken is – wordt duidelijk dat Anders
Zorgen een haalbare kaart is die een meerwaarde biedt
voor alle betrokken partijen.
ZorgAndersTv is een initiatief van Anders vzw. Via
diverse initiatieven wil Anders vzw de zorgsector een
nieuw elan geven.
Met ZorgAndersTv wil Anders vzw het draagvlak van
zorg op maat verbreden.
Anders vzw start ZorgAndersTv op in samenwerking
met het productiehuis NTV, dat verantwoordelijk is voor
de volledige productie van de nieuwe zender en maakt
dat alle afleveringen en reportages zowel op internet als
op digitale televisie te zien zijn.
Praktisch
U kan ZorgAndersTv bekijken op www.zorganderstv.be en
via Telenet Digital TV. Druk op de afstandsbediening op
Extra, ga vervolgens naar Diensten en klik dan door op
ZorgAndersTV. Niet onbelangrijk, alles is gratis te bekijken.
broederlijk delen, Caritas international, Entraide et Fraternité, justice et paix,
pax Christi Vlaanderen, pax Christi wallonie-bruxelles
COnGO, 50!
ViER mEE mEt dE KERK
ZONDAG 13 JUNI 2010
Uitnodiging
14u: Conferentie gevolgd door een debat: « Congo, 50! Rol en uitdagingen van de Kerk »
Sprekers: Rigobert Minani, s.j., directeur van RHODEDIC
Julie Ndaya (te bevestigen)
Moderator: Katrien Vanderschoot, VRT-journaliste
Waar? Radisson Blu Royal Hotel Brussel, Wolvengracht 47 (op wandelafstand van de kathedraal)
17u: misviering in de Sint Michiels en Sinte Goedele kathedraal te Brussel, voorgezeten door Mgr Djomo, bisschop
van Tshumbe (Kasaï Oriental), voorzitter van de Bisschoppenconferentie van Congo (Cenco), in het bijzijn van de
Belgische bisschoppen.
Voor meer informatie: Caritas International, Gerda Wylin (Tel: 02 229 36 21)

PubliCatiEs
CaRitaS CahiER
p. 25 Nieuwsbrief53
aRmOEdE OndER OnS
aRmOEdE hERKEnnEn in OnzE SamEnlEVinG
VandaaG. EEn analytiSChE bEnadERinG
Caritas Cahier nr. 10
‘Armoede onder ons’ (48 p.)
De prijs bedraagt 5,00 euro
incl. verzendingskosten
Bestellen kan op www.caritas.be
of via mail post@caritas.be
Op 21 januari 2010 lanceerden de Europese Commissie en het Spaanse voorzitterschap gezamenlijk het ‘Europese
Jaar voor de Bestrijding van Armoede en Sociale Uitsluiting’, met als slogan ‘Stop Armoede Nu’ (Stop Poverty Now).
In Europa – zoals elders wereldwijd – zijn honderdduizenden Caritasmedewerkers en vrijwil-ligers dagelijks in
de weer om mensen bij te staan en een boodschap van hoop te brengen. Met ‘Zero Poverty – Act Now’ wil
Caritas Europa zich inschrijven in het Europese Jaar voor de Bestrijding van Armoede en Sociale Uitsluiting’. De
campagne loopt parallel in alle 44 in Caritas Europa vertegenwoordigde landen, van Portugal tot Oekraïne, van
Finland tot Malta. Op 28 januari 2010 werd de campagne in het Europese Parlement voorgesteld.
Met deze ‘Zero Poverty’-campagne wil Caritas Europa mannen en vrouwen, jongeren en kinderen oproepen tot een
daadwerkelijk engagement voor mensen in nood, en tot appel aan regeringen en politieke verantwoordelijken, met
de boodschap dat niemand in armoede zou mogen leven. Ons visioen is wel degelijk dat: ‘Zero Poverty’. Sociale
inzet en advocacy gaan daarbij hand in hand. Armoede hoeft niet onafwendbaar te zijn, en verandering is mogelijk.
‘Armoede onder ons’ is het eerste in een reeks cahiers die aansluiten bij het EY 2010 voor bestrijding van armoede
en sociale uitsluiting. Het biedt een theoretische inleiding en inzicht in de problematiek van armoede en sociale
uitsluiting. Verschillende meer thematische cahiers zullen volgen, waarbij telkens specifieke onderwerpen verder
zullen worden uitgediept. We willen daarbij niet alleen mechanismen blootleggen of concrete onrechtvaardigheden
aanklagen, maar ook elementen aandragen die voor Caritas kunnen bijdragen tot een meer rechtvaardige
samenleving. Ons visioen blijft inderdaad een wereld zonder armoede: ‘Zero Poverty’ !

p. 26 Nieuwsbrief53
intErsECtoralE
bEhEErsinFormatiE
OVERziChtSlijSt
Sinds het verschijnen van de vorige Nieuwsbrief heeft Caritas Vlaanderen volgende
intersectorale beheersinformatie verspreid over volgende onderwerpen:
913 Arbeidsongevallen: nieuwe werkgeversbijdrage van 0,02 % vanaf 1 januari 2010 voor werkgevers die
vallen onder de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971.
914 Medische onderzoekskosten: vanaf 1 januari 2010 terugbetaling van de medische onderzoeks kosten
van jongeren die een alternerende opleiding volgen.
915 Loonbeslag en kinderen ten laste: vanaf 1 januari 2010 gewijzigde bedragen van toegelaten inkomsten
om als kinderen ten laste te worden beschouwd.
916 Antidiscriminatie: invoering van een aantal wijzigingen in het Strafwetboek en in de wet van 10 mei
2007 ter bestrijding van bepaalde vormen van discriminatie.
917 Nieuwe crisismaatregelen: invoering van een vijftal nieuwe activeringen van de werkloosheids uitkering,
verschillend naargelang de leeftijd van de werkzoekende. Het gaat hier om tijdelijke crisismaatregelen,
van toepassing op indienstnemingen tussen 1 januari 2010 en 31 december 2011. Tevens wordt
voorzien in een tijdelijke verhoging van de werkuitkering in 2010 en 2011.
918 Nationale Arbeidsraad: vanaf 1 januari 2010 wijziging van de samenstelling van de Nationale Arbeidsraad
alsook van de besluitvorming binnen de Raad bij het sluiten van collectieve arbeidsovereenkomsten.
919 Tijdskrediet: invoering door de CAO nr. 77 sexies van 15 december 2009 van nieuwe neutralisatieperiodes
in het kader van tijdskrediet en loopbaanvermindering.
920 Startbanen: wijziging van de reglementering m.b.t. de startbanen door de wet van 30 december 2009
(o.m. administratieve vereenvoudiging en afschaffing startbaankaart).
921 Nachtarbeid: geen toepassing van herwaarderingscoëfficiënt voor 2010.
922 Brugpensioen: geen toepassing van herwaarderingscoëfficiënt voor 2010 met evenwel recht zetting in
ISBI nr. 922 bis (weglating van schema m.b.t. aanvullende vergoeding).
923 Bewakingscamera’s: plaatsing en gebruik van vaste bewakingscamera’s ten aanzien van derden en
benadrukking belang van datum van 10 juni 2010. Camera’s geïnstalleerd vóór 10 juni 2007, moeten
voldoen aan de bepalingen van de camerawet van 21 maart 2007, zoals gewijzigd. Dit betekent
ondermeer een nieuwe aangifte vóór 10 juni 2010.
924 Nieuwe doelgroepvermindering voor mentors: invoering door de wet van 30 december 2009 van een
vermindering van socialezekerheidsbijdragen voor werkgevers die sommige van hun werknemers (mentors)
inzetten voor de opleiding of begeleiding van bepaalde personen die een opleiding op de werkvloer volgen.
925 VZW-problematiek: invoering door de wet van 30 december 2009 van een aantal wijzigingen in de vzwwet
van 27 juni 2921, zoals later gewijzigd.
926 Crisismaatregelen: invoering van een forfaitaire crisispremie voor ontslagen arbeiders uit de privésector
die tussen 1 januari 2010 en 30 juni 2010 worden ontslagen. Er geldt een afwijkende regeling voor
ondernemingen in moeilijkheden die minder dan 10 werknemers tewerkstellen.
927 Vrijwilligerswerk: publicatie van twee uitvoeringsbesluiten m.b.t. het decreet van 3 april 2009 over het
georganiseerd vrijwilligerswerk in Welzijn, Volksgezondheid en Gezin.

VEld
VERS Van hEt
dE VElE GEziChtEn Van aRmOEdE
Eind maart, de trein Leuven-Brussel, op de vlucht
voor de files. Ik had het ook over mijn ecologische
voetafdruk kunnen hebben, maar dit zou cynisch
klinken, want mijn voeten herinnerden me pijnlijk
aan het sprintje richting station. Wanneer
wordt er een “start to run” georganiseerd voor
de trein-, tram- en busreizigers? Onderweg laat
ik het Vlaamse landschap voorbij denderen.
Mijn aandacht wordt getrokken door daken
vol zonnepanelen, het nieuwe hebbeding voor
de ecologische huiseigenaar. Stroom “voor
niets”, maar dan moet je er wel eerst een huis
en een hele investering voor over hebben. Het
“Matteüseffect” lijkt actueler dan ooit: heb je
een huis en een respectabel dak, dan kan je
na het plaatsen van de nodige panelen van de
overheid subsidies en van de energieleverancier
groene stroom certificaten krijgen: “Want
wie veel heeft zal nog meer krijgen, en wel in
overvloed…” Mat: 25,26.
Daklozen hoeven zich dus geen zorgen te
maken over de plaatsing van zonnepanelen,
maar blijkbaar hebben ze wel andere zorgen.
Zo blijkt uit een rondvraag onder daklozen
dat 95 % het voorbije jaar een tandarts
nodig heeft gehad, maar er geen toegang tot
had. Volgens professor De Maeseneer is de
gezondheidskloof tussen arm en rijk bij ons
enorm groot. De gemiddelde gezonde levensverwachting
van een man van 25 jaar in België
was in 2004 28,1 jaar voor iemand met enkel
een opleiding lager onderwijs en 45,9 jaar voor
iemand met een hogeschool- of universitaire
opleiding. “…Maar wie niets heeft, hem zal zelfs
worden ontnomen wat hij heeft…” ,… zoals zijn
gezondheid, ook zijn psychische gezondheid…
p. 27 Nieuwsbrief53
En dan leven we nog in een land met een sterk
uitgebouwde en toegankelijke gezondheidszorg.
Wie in de Verenigde Staten ooit opgenomen werd
in de psychiatrie, een chronische aandoening,
een kwaadaardige ziekte of een probleem van
alcoholverslaving had; kon daar tot op heden
zelfs geen ziekteverzekering krijgen. Dit zal
gelukkig veranderen door de hervorming van de
ziektekostenverzekering. Het kan op het conto
van president Obama geschreven worden dat
het individualistische maatschappijbeeld er zal
vervangen worden door een solidair systeem
van gezondheidszorg voor allen.
Ondertussen glijden er opnieuw zonnepanelen
voorbij en gaan mijn gedachten uit naar hen die
zelfs geen dak hebben. En dan hebben we het
nog maar over één vorm van armoede, ook al
is het de meest zichtbare. Wat te denken over
dakbezitters die ramen en deuren sluiten, arm
zijn aan sociale contacten, …? Of kinderen die
denken dat rijkdom synoniem is aan het bezit
van het nieuwste computergame of de “i-pad”?
Brussel Centraal… Van op een lege zitplaats
schreeuwen de koppen van een achtergelaten
Metro het uit: “In België is één op tien vrouwen
arm, moet de minimumuitkering met 150
euro omhoog, worstelt één op drie met
dokterskosten…
Eind januari ging het Europese jaar 2010
tegen armoede en sociale uitsluiting van
start. Caritas Europa startte ook zijn eigen
“Zero Poverty - Act Now” campagne enkele
dagen daarna. Een nobel initiatief dat ons
aller aandacht vraagt. De vele gezichten van
armoede spreken immers boekdelen.
Jan Verbanck
Coördinator CCV-VOCA

VERS Van hEt VEld
arm zijn, hoe doet een mens dat
hoe zeg je dan goedemorgen
en tegen wie als alleen honger
aan tafel zit en in een geblutste pan
een melaats liedje rammelt
wanneer ga je slapen en waarom
als je dromen gemaakt zijn van karton
hoe knoop je de eindjes aan elkaar
als het einde zoek is
wat kan een mens rijk zijn om zoveel
kwijt te zijn, hoeveel illusies armer
hoeveel wereld rijker en uitzichtlozer
dan niet kunnen vertellen aan je kind
welke kleuren de zee heeft, welke geuren
de golven in je gezicht slaan of hoe wit
de meeuwen krijsen van woede
want de weg naar zee is kort en duur
wat moet je allemaal verliezen en wie
ben je als je je de kleur van je ogen
niet meer herinnert, als je stem grijs
gedraaid is van dagenlang niet te spreken
kom je de straat nog op en wat hangt het weer
boven je hoofd, vind je nog onderdak voor
al je gedachten, een kamer voor je zere lichaam
een venster op morgen, een punt achter gisteren
arm zijn, hoe doet een mens dat niet
Jan Geerts (1972) woont in Borgerhout, is dichter en schrijfdocent bij Jeugd en Poëzie
en aan de Antwerpse Schrijversacademie. Hij publiceerde 3 dichtbundels bij Uitgeverij P:
“Tijdverdriet en andere seizoenen” (2004), “Een volle maan met onze handen ernaast”
(2005) en “De n van iemand” (2008).
Caritas Nieuwsbrief is gedrukt op papier gecertificieerd door de Forest Steward Council (FSC). Deze organisatie
promoot en waarborgt een verantwoord bosbeheer dat economisch leefbaar, milieuvriendelijk en sociaal
rechtvaardig is. CU-COC-811200