You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
URTËSITË SUFISTE<br />
Përktheu:<br />
Valdet Fetahu adresa: valdet.f.fetahu.@hotmail.com<br />
1
SHENIME MBI SUFISTAT<br />
Sufist* e kanë marrë emrin prej fjalës arabe suf(lesh). Janë veshur me<br />
pallto nga leshi i bardhë(kirga). Kjo është lëvizje mistike në kuadër të<br />
islamit. Insistojnë në nocionin miraxh(dalldi mistike) në të cilën, sipas tyre,<br />
ka qenë edhe vetë profeti kur ka përjetuar zbulesën. Dalldia është baza e<br />
mësimit të tyre. Qëllimi është që të tejkalohet Uni me teknika te ndryshme të<br />
asketizmit shpirtëror të zhvillimit gradual. Metafizika e tyre në bazë e ka<br />
poseduar panteizmin neoplatonik të veçant. Ajo metafizikë është quajtur<br />
irfan. Në këtë mënyrë krijohet trijada metafizike: sherija – forma letrare e<br />
zbulesës i mishëruar në Kur’an dhe ligjeve besimplotë mbi suksesionin e<br />
profetit, mandej tarikit – rruga mistike, dhe hakikit – procesit shpirtëror të<br />
realizimit personal dhe bashkimit me hyjninë. Nga kjo, ky libër, në harmoni<br />
me mendimin islam në formën e tij folklorik, tregon unitetin e formës dhe<br />
mendimit u fjalët e shkruara të sufistëve, e kjo është, me fjalë të tjera,<br />
gjithmonë ka qenë virtyt e jetës së brendshme të pasur harmonike të njerëzve<br />
të urtë.<br />
Sufist: kështu janë quajtur antarët e parë të një grupe shiite nga Kufa (Iran) në mes<br />
shekullit II/VIII dhe III/IX. (shënimi i parë është sipas vitit islamik egjiri). Njëfarë Abdak<br />
nga Bagdati është i pari që është quajtur me këtë emër(sufist).<br />
“Velajet” – largimi i Imamit tek sufistat suni që i përgjigjet përafërsisht krishtenizëm pa<br />
Krisht.<br />
Sheik e zë vendin e Imamit. Ekzistojnë disa shkolla të rëndësishme: shkolla e Bagdadit,<br />
Korosane etj.<br />
Mësuesi i parë i madh – Abu Jazid Bastami ka vdekur 261/874; nuk ka shkruar,<br />
përmbledhjen e maksimave Shatahat e kanë përpiluar të tjerët.<br />
Xhonaid i lindur në Nehavandu (Iran) gjithë kohën ka jetuar në Bagdad. Ka vdekur<br />
297/909. Themelues i shkollës së Bagdadit; tahvid – unitet mistik me Zotin.<br />
Al-Halaxh – sufi mësues më i njohur iranian. Përmes marrëdhënies së llojit të vet me<br />
Zotin krijon unitet mistik; thënja: Zoti është Unë, Unë është Zot. I djegur në turrë drush si<br />
heretik, 309/922.<br />
Gazali dhe “dashuria e pastër” – ka vdekur 520/1126. Themelues i lëvizjes “virginalista”<br />
– Bani Odra – njerëzit të cilët vdesin nga dashuria – në të vërtetë është interpretimi sufist<br />
i dashurisë së përkryer të Platonit përmes të cilës individi mëshirohet përmes ndjenjës<br />
hyjnore.<br />
2
PËRPJEKJET<br />
Rumi: Lidhi dy zogjë. Nuk do të mund të fluturojnë edhe pse do t’i kenë dy<br />
parë krahë.<br />
MIRËSIA E VËRTETË<br />
Shabistiri ka thënë: Më mairë është me qenë me ata që me të vërtetë janë të<br />
mirë, sesa të mendosh se je i mirë.<br />
- Më keq është me qenë me ata që janë të këqijë, sesa me bë keq.<br />
HAJNI DHE PLAFI<br />
Hynë hajni në shtëpinë e një sufisti dhe nuk gjen asgjë. Dervishi e vëren<br />
dëshprimin e tij dhe duke u larguar, dervishi ia jep plafin me të cilin ka qenë<br />
i mbështjellur hajnit, që mos të del duarthatë.<br />
BARBARI DHE PËRKRAHËSI<br />
Dervishi me emrin Barbari, duke u shtirrur si nxënës, rregullisht ka shkuar<br />
në ligjërimet javore të një sufi përkrahësi, i cili ka imagjinuar se e ka<br />
studiuar rrugën e Vërtetë.<br />
Çdoherë, dervishi paraqitej në tubime dhe paraashtronte pyetje qesharake<br />
kuazi sufistit. Pasi që e kishte qortuar me qindra herë, kuazi mësuesi iu<br />
kishte drejtuar Barbarit:<br />
- Prej dymbëdhjetë vjetë vjen këtu dhe të gjitha ato pyetjet e tua absurde<br />
janë vetëm varietete të asaj që pak më heret pyete!<br />
- Po, e di, tha Barbari, por gëzimi, të cilin ma ofron shikimi në hutinë dhe<br />
zemërimin tënd, ëshë i vetmi ves i imi i keq.<br />
ANDAKI<br />
E kanë pyetur Andakin:<br />
- Kuptueshmëria dhe mirësia janë udhërrëfues në Rrugën e Sufizmit. Përse<br />
atëherë duhet të ekzistoj edhe diçka tjetër përpos dashurisë dhe bukurisë,<br />
3
përse duhet të ekzistojnë, për shembull, kalimi i kohës dhe gjëra të tilla siç<br />
janë skepticizmi dhe qortimi?<br />
Ai u përgjigj:<br />
- Pjeshkës së pjekur i nevoitet dielli dhe uji. E nuk e keni parë se çfarë<br />
ngjanë kur dielli i bekuar rrezon shumë gjatë apo shumë fortë? Ai bëhet<br />
shkaktar i shkatërrimeve. Kur i ujitni bimët ngadal uji për to do të jetë i<br />
bekuar. Ujitni jashtë mase dhe bimët do të kalben dhe do të sëmuret nga<br />
sëmundja që është shenjë se uji nuk ka qenë i bekuar, por instrument i<br />
shkatërrimit të tyre.<br />
- Ofroj njeriut atë që ai e quan mirësi pandërprerë dhe do të dobësohet aq<br />
shumë sa që nuk do të jetë i lumtur. Të mos e kritikosh në çastin kur<br />
kritika do të kishte pasur ndikim të caktuar në të ti veç ke gabuar. Dhe të<br />
gjithë ju po qe se refuzoni t’i pranoni këto gjëra si këshilla, në të vërtetë,<br />
nuk parashtroni pyetje në të cilat me të vërtetë keni menduar!<br />
HASANI NGA BASRA<br />
Hasani nga Basra rrëfen:<br />
- E kam bindur veten se jamë njeri i përkulur si ne veprime ashtu edhe në<br />
mendime ndaj të afërmëve të mi. Kështu një ditë duke ndenjur në bregun<br />
e lumit e pash një njeri duke ndenjur atje. Pranë tij kishte qenë një femër<br />
dhe para tyre kishte qenë një shishe me verë. Unë mendova: sikur të<br />
kisha mundur këtë njeri ta ndryshoj dhe ta bëj siç jam unë vetë në vend<br />
se siç është tash person i degjeneruar.<br />
Në atë moment e pash barkën në lum e cila veç kishte filluar të fundosej.<br />
Ai burrë përnjëherë kërceu në lum ku fundoseshin shtatë persona, dhe i<br />
nxorri në breg gjashtë prej tyre dhe atëherë m’u afrua dhe më tha:<br />
- Hasan nëse je njeri më i mirë se unë për hirë të Zotit, shpëtoje atë njeriun<br />
e fundit që ka mbetur.<br />
Përpjekja ime qe e kotë, personi i shtatë ishte fundosur. Atëherë<br />
shpëtimtari më tha:<br />
- Kjo femër këtu është nëna ime. Në këtë shishe të verës ka vetëm ujë. Ja<br />
sesi ti gjykon dhe qfarë je ti!<br />
Unë i rashë në gjynjë dhe fillova të qajë:<br />
- Siç i shpëtove ata të gjashtit, më shpëto edhe mua nga prepotenca e cila<br />
është fshehur nën faskën e meritës!<br />
4
E DREJTA DHE OBLIGIMET<br />
Një fakir e shikon dervishin duke u larguar ngadal nga teqja e<br />
mësuesit të madh Arif Halimit. Ai e pyet rojtarin çfarë mund të jetë arsya e<br />
dëshprimit të këtij burri.<br />
Rojtari përgjigjet kështu:<br />
- Ka kërkuar të merrë pjesë në tubimin e të së Vërtetës Popullore. Por,<br />
Populli e ka refuzuar, sepse ata që kanë drejtë të marrin pjesë nuk<br />
kërkojnë, e ata që kërkojnë nuk mund ta fitojnë. Nxënësit nuk kanë<br />
nevojë të flasin, sepse Prisi e di sipas qëndrimeve të tyre se a kanë<br />
ardhur të mësojnë apo të bëjnë pazarllëk!<br />
QINDRA LIBRA<br />
Njëherë, sheikut nga Kvajagan, iu ishte urdhëruar të paraqitet për tre<br />
muaj para priftërinjëve dhe gjykatësve të Turkmenistanit për ta dëshmuar se<br />
është duke e mësuar mbretërinë me Sheriat – ligjin tradicional të Islamit.<br />
Ka ofruar që t’i dërgojë nxënësit e tij për të qenë të testuar se a i<br />
njohin librat e shenjëta dhe ceremonitë, por delegati përgjigjet se duhet të<br />
jetë i testuar ai vetë, në harmoni me rregullsinë dhe besueshmërinë e<br />
veprave të tij, siç kanë qenë të gjithë Mësuesit tjerë të testuar.<br />
E ai urtar, në të vërtetë, nuk kishte shkruar asnjë libër. Treqind<br />
nxënësit e tij iu përvishën punës për të shkruar për kohën e caktuar<br />
interpretimin e pagabueshëm të Llibrit mbi zakonet. Kur erdhë koha e<br />
dëshmimit para gjyqit, urtari i tha testuesëve të tubuar:<br />
- Kam sjellur me qindra libra të cilat përmbajnë mësime të cilat ia<br />
kam ligjëruar nxënësve të mi. e nëse dëshironi t’i shikoni të tjerat, na jepni<br />
pak kohë, sepse pjesa tjetër prej njëmijë librash, në të cilat shihet puna jonë,<br />
gjendet në vetë zemrat e nxënësve; por ne mund t’i shkruaj ato nga këtu<br />
nëse keni dëshirë, e këto pesë qind të cilat i kam sjellur, mund t’i shqyeni<br />
menjëherë!<br />
NË ÇKA MADJE EDHE MBRETËRIT JANË TË DOBËT<br />
Ka qenë njëherë një mbret i cili ka dashtë ta studiojë Njohjen. Sufistin<br />
të cilin e kishte ftuar dhe të cilit ia kishte rrëfyer dëshirën e flaktë të tij i<br />
thotë:<br />
5
- Lartëmadhëri, nuk mund të mësoni me të Zgjedhurin krejt derisa nuk<br />
e tejkaloni pavëmendësinë personal.<br />
- Pavëmendsinë?! Tha mbreti, pse a nuk jam i kujdesshëm në<br />
plotësimin e obligimeve fetare? Se a nuk kujdesem me vëmendje të plotë për<br />
popullin tim? Ma gjej dikë në mbretërinë time i cili do të ankohet në<br />
moskujdesin tim ndaj ti.<br />
- Pikërisht këtu qëndron problemi! Tha sufisti, - sepse pavëmendja aq<br />
ka hyrë në disa gjëra sa që njerëzit mendojnë, në të vërtetë, se duhet të jetë<br />
pjesë e qenies së tyre..<br />
- Nuk po e kuptoj këtë vërejtje, tha mbreti, dhe ndoshta do ta<br />
konsideroni se nuk jam i përshtatshëm për Mësim dhe se nuk jam i aftë t’i<br />
interpretoj enigmat e juaja.<br />
- Aspak, tha sufisti, por ai i cili ka qëllimin të bëhet nxënës, me të<br />
vërtetë nuk mund të polimizojë me mësuesin e tij të ardhshëm. Sufistët<br />
garojnë në dijeni e jo në grindje. Por, do t’jua tregoj me shembull qëllimin e<br />
juaj, po qe se jeni të gatshëm në një testim të vogël, por sipas kushteve të<br />
mia.<br />
Mbreti ishte pajtuar për t’u testuar, dhe sufisti e urdhërojë të thotë “të<br />
besoj” krejt çka mund të jetë e shprehur në llogarin e tij për disa minuta<br />
pasues.<br />
- Nëse ky është provim, atëherë ky është filllim i lehtë për t’u bërë<br />
sufist, tha mbreti.<br />
- Mandej sufisti e filloj testimin. Ai tha:<br />
- Unë jam njeri matan qiellit<br />
- Të besoj, tha mbreti.<br />
Sufi vazhdoi:<br />
- Njerëzit e rëndomët përpiqen të fitojnë dije, derisa sufisti ka aq shumë<br />
sa që mundohet të mos e aplikoj.<br />
- Të besoj, tha mbreti.<br />
Sufisti vazahdoi:<br />
- Unë jam gënjeshtar.<br />
- Të besoj, tha mbreti.<br />
- Kam qenë prezent kur keni lindë.<br />
- Të besoj, tha mbreti.<br />
- E babai juaj ka qenë fshatar! tha sufisti.<br />
- E kjo është gënjeshtër! bërtiti mbreti.<br />
Sufisti e shikoi pikëllueshëm dhe tha:<br />
- Pasi që jeni aq të pavëmendshëm sa që një minutë nuk mund ta mbani<br />
në mend se duhet thënë “të besoj” pa ndonjë paragjykim, asnjë sufist nuk<br />
është në gjendje t’ju mësoj për çfarëdo qoftë.<br />
6
RABIJA EL-ADAVIJA<br />
Një ditë derisa rrinte në mesin e dervishëve tjerë dhe meditonte,<br />
Rabisë afrohet Hasani dhe i thotë:<br />
- Kam aftësinë të ecë mbi ujë. Eja, shkojmë së bashku tek ai uji dhe<br />
duke qëndruar mbi te flasim mbi shpirtërorën.<br />
Rabija tha:<br />
- Nëse dëshiron të ndahesh nga kjo grupë fisnike ithtarësh të Rrugës,<br />
përse nuk dëshiron me mua të fluturosh, dhe duke ndenjur mbi re të<br />
bisedojmë?<br />
Hasani u përgjigj:<br />
- Unë këtë nuk mund ta bëj, sepse aftësinë të cilën po e cekë nuk është<br />
ajo që e posedojë.<br />
Rabija tha:<br />
- Aftësia jote të qëndrosh pezull mbi ujë është aftësi peshqish. Aftësinë<br />
time të fluturoj e ka miza. Këto aftësi nuk janë pjesë e të Vërtetës – këto<br />
mund të bëhen themel për egoizëm dhe garim, e jo për përsosuri shpirtërore.<br />
VIZATIMI<br />
E kanë pyetur sufistin nga radhët e Nakshabandistëve:<br />
- Emri i rendit tuaj në të vërtetë do të thotë “vizatues”. Çka ju vizatoni<br />
dhe çfarë dobie keni nga kjo?<br />
Ai u përgjigj:<br />
- Me të vërtetë ne shumë vizatojmë dhe kjo është shumë e dobishme. Ja<br />
një alegori rreth kësaj.<br />
Teneqepunuesit padrejtësisht të denuar iu është lejuar ta merr qilimin<br />
për t’u lutur të cilin e kishte thurrur gruaja e tij. Kishte ra në gjunjë, prej<br />
ditës në ditë, derisa është lutur me fytyrë kah Meka, dhe pas një kohë i thotë<br />
rojtarëve të burgut:<br />
- Unë jam i varfër dhe pa shpresë, e ju jeni mjerisht të paguar. Por, unë<br />
jam teneqepunues. Ma sillni teneqen dhe veglat dhe unë do të bëj figura të<br />
cilat do të mund t’i shitni në treg dhe të gjithë do të kemi dobi.<br />
Ashtu edhe ngjau; por një ditë, kur hynën rojtarët në burgë, e gjetën<br />
qelin e hapur, e nga i burgosur teneqepunues as gjurmë.<br />
Shumë vite më vonë, kur pafajsia e atij teneqepunuesi është dëshmuar,<br />
njeriu i cili e kishte burgosur e kishte pyetur si ja ka dal të të ikën, çfarë<br />
magjie ka përdorë. Ai tha:<br />
7
- Kjo ka të bëj me viziatimin, dhe ajo vizatimi mbi vizatimin. Gruaja ime<br />
e ka thurrë. Ajo e ka gjetur njeriun i cili i ka punuar të gjitha bravat e<br />
ketij burgu gjithashtu edhe të qelisë sime, dhe e ka marr planin prej tij.<br />
Atë planë, ajo e ka thurrë në qilim pikërisht në atë vend ku koka ime ka<br />
prek pesë herë në ditë gjatë lutjes. Unë jam teneqepunues dhe ai vizatim<br />
më ka përkujtuar në formën e bravës. Ka kërkuar material për zbukurime<br />
për të mundur të bëj qels për vete. Kështu kam ikur!<br />
TRE BURRA NGA TURKMENISTANI<br />
Tre burra nga Turkmenistani kanë qenë ithtar të një lavëdruesi të<br />
paditur i cili i ka ditur vetëm ca fjalë të persishtës. Veten e kanë quajtur<br />
nxënës të tij, e ai i ka mësuar t’i thonë tre fjalë. Çdonjëri e ka mësuar nga një<br />
fjalë: “ne”, “s’jemi”, dhe “të lumtur”.<br />
Posa i kanë mësuar këto, s’ka mundur askush t’i ndaloj për të mos i<br />
vizituar vendet e shenjëta dhe t’i gjunjëzohen altareve të urtësisë.<br />
Në rrugtimin e tyre kanë mbërri në Korasan dhe në një rrugë e kanë<br />
parë një njeri të vdekur të shtrirë në pluhur. Ata zbritën prej kalit për ta parë<br />
atë pamje trishtuese dhe posa kanë zbritë kanë vrapuar disa kalimtar dhe<br />
thanë:<br />
- Kush e ka vra këtë njeri?<br />
- Ne, tha nxënësi i parë, duek e përdorur të vetëm fjalë që e ka ditur në<br />
persishte.<br />
Mandej i kanë prangosë dhe i kanë çuar në gjyq. Gjykatësi i ka pyetur:<br />
- Përse jeni tubuar përreth këtij trupi?<br />
Nxënësi i dytë përgjigjet:<br />
- S’jemi.<br />
- Kjo është gënjeshtër, tha gjykatësi.<br />
Mandej pyeti gjykatësi:<br />
- Si po ndihemi pasi që e keni vra këtë njeri?<br />
- Të lumtur, tha nxënësi i tretë.<br />
- Këta njerëz janë përbindësh! – bërtitën Korasanët.<br />
Gjykatësi i ka pyetur:<br />
- Çfarë është motivi i krimit të juaj?<br />
- Ne s’jemi të lumtur! I thanë te tretë përnjëherë tre fjalët të cilat i kanë<br />
ditur në persishte.<br />
- Këta me të vërtetë qenkan vrasës të pa përmirsueshëm, tha gjykatësi<br />
dhe i denoi me vdekje.<br />
8
KUPTIMI I LEGJENDËS<br />
Imam Said Ali Sheh kishte rrëfyer këtë legjendë të vjetër gjithmonë<br />
kur kishte dashur të tregoj se sa tregimet ndihmojnë gjatë mësimit. Ky<br />
tregim flet për një faraon i cili kishte ndërtuar dhomën e fshehtë në<br />
piramidën e tij gjatë jetës së vet siç ka qenë e zakonshme, me qëllim të<br />
caktuar që përbrenda ta fsheh gjithë pasurinë e tij për të qenë i pasur edhe .<br />
Por, mjeshtri i cili kishte ndërtuar piramidën I kishte thënë dy djemëve të tij,<br />
edhe këtë dhomë:<br />
- Do të vdes i varfër, por ju do të mund të hyni në dhomën e thesarit<br />
përmes këtij koridori të cilit planin e fshetë po ua lë në trashigimi, sepe<br />
faraoni është uzurpator dhe ka grumbulluar pasuri fal njerëzve të varfër siç<br />
jemi ne.<br />
Kur du djemët kanë hyrë në piramidë dhe kanë gjetur thesarin, njëri<br />
prej tyre kishte ra në kurth. Ai e kishte bindur vëllaun e vet të ikën, e atij<br />
t’ia pres kokën për të mos qenë familja e dyshuar dhe për të mundur ai të<br />
vijë edhe më tutje të marrë flori. Vëllau tjetër e kishte zbatuar dëshirën e tij,<br />
dhe suksesshëm kishe ikur nga piramida.<br />
Faraoni kishte mbetur i stepur kur e kishte gjetur trupin pa kokë. Ai<br />
urdhëroi që trupi të varet në mur dhe ta ruaj roja. Familja, ka menduar ai, do<br />
ta dëshirojnë trupin ta marrin dhe nëse përpiqen ta largojnë nga muri, do të<br />
nxinën. Por, vëllau i cili kishte mbetur gjallë kishte qenë i mençur. Ai kishte<br />
marrë disa calikë me verë dhe i kishte ngarkuar në gomar, dhe qëllimisht i<br />
kishte rregulluar që të shpohen kur mbërrinë tek roja. Rojtarët kur e kanë<br />
vërejtur se vera po derdhej nga calikët i kishin marrë dhe e kishin pirë<br />
verën, dhe kështu janë dehur. Kur të gjithë rojtarët kishin ra të dehur, vëllau<br />
kishte hjekur trupin nga muri dhe e kishte çuar për ta djegur.<br />
Said pohon se ky tregim përshkruan se si ngjarjet ngjajnë krahas<br />
persiatjes. Thesari paraqet grumbullimin e dijenisë njerëzore; faraoni është<br />
qëllimi i keq i mendjes për ta ndaluar popullin që të mësoj atë që i nevoitet.<br />
Prindi është njeriu i cili di se si të vijë tek dijenia, e djemët janë dy gjenjdet<br />
e shpirtit të njeriut. I pari simbolizon funksionin imagjinar por të<br />
pavëmendshëm; i dyti simbolizon parimin aktiv për mbijetesë I cili ka po aq<br />
imagjinatë sa edhe i pari.<br />
- Nuk është me rëndësi se a është tregimi i vërtetë. Me rëndësi është se<br />
për çka mund të mësojë.<br />
9
HAZRETI BAHAUDIN SHEH<br />
Bahaudin ka qenë princ i pushtetshëm i cili është marrë me punë<br />
shtetërore dhe i cili nuk është interesuar për gjëra shpirtërore. Një ditë<br />
kishte vendosur se është koha e fundit që diçka të ndërmerr për shkak të<br />
numrit të madh të hajnave dhe endacakëve të cilët në hordhi jetonin të<br />
fshehur në mbretërinë e tij. I kishte urdhëruar rojtarët që mbrenda një muaji<br />
t’i kapin të gjithë lypsit dhe endacakët dhe t’i sjellin në oborrin e pallatit të<br />
tij ku edhe do të gjykohen.<br />
Një sufist i cili kishin jetuar në pallatin e Bahaudinit pikërisht në atë<br />
kohë kishte kërkuar leje për të udhëtuar dhe iu ishte lejuar. Kur kishte<br />
mbërri dita e caktuar endacakët kishin qenë të tubuar për ta pritur Bahaudin<br />
Shehun. Duke e parë numrin aq të madh, me siguri të ithtarëve të<br />
padëshirueshëm, se si rrinin para pallatit të tij, Bahaudin Sheh<br />
jashtëzakonisht ishte zemëruar. Ai urdhëroi që të gjithë të jenë të rrahur dhe<br />
të përzën si fajtorë. Në atë moment, duke dalur nga radhët e të burgosurëve,<br />
sufisti i veshur me arna u ngrit dhe tha:<br />
- O princ i familjes së Profetëve! Nëse ithtari i pallatit tënd ka qenë i<br />
burgosur për shkak të veshjes së tij dhe në bazë të saj e shpallë si hajnë,<br />
duhet të jemi shumë të vëmendshëm. Nëse mund ta dimë se jemi të<br />
padëshirueshm vetëm shkaku i garderobës, ekziston reziku që populli ta<br />
pranojë atë mënyrë të vlerësimit dhe fillon t’i vlerësoj sundimtarët siç je ti<br />
vetëm sipas garrderobës e jo sipas vlerave të brendshme. Çfarë do të bëhet<br />
atëherë me institucionet e pushtetit të ndershëm?<br />
Pas kësaj Bahaudin e kishte braktisur fronin. Është i varusër afër<br />
Kabulit në Afganistan, ku e konsiderojnë njërin ndër sheikët më të madh<br />
ndër sufistët. Është traditë që çdokush kush kalon pranë varrit të tij në<br />
këmbë t’i afrohet varrit.<br />
MUNDËSITË<br />
Ibn Halimi e kishte pyetur sufi mësuesin:<br />
- Ku po gjenë kohë t’i lexosh gjithë ato libra?<br />
Ai i përgjigjet:<br />
- Gjej kohë për ato që i lexoj.<br />
Atëherë Halimi e kuptoi se ai s’kishte fare libra.<br />
- Në ç’mënyrë po vjen deri tek dijenia jote?<br />
Sufisti e pranojë:<br />
- Me telepati.<br />
10
- Halimi vazhdoi:<br />
- Përse fshihesh nga nxënësit e tu?<br />
Ai tha:<br />
- Për t’u koncentruar në atë që është thënë, e jo në atë i cili ka thënë se e<br />
ka zbuluar atë që ka folur.<br />
Halimi atëherë tha:<br />
- Duket se publikimi i kësaj shkatërron mundësinë e ndonjë njeriu të<br />
fitojë dijeni. Përse atëherë mua po ma tregon?<br />
Sufi tha:<br />
- Gjasat e tua veç kanë qenë të shkatërruara para se të vishë tek unë.<br />
Halimi pyeti:<br />
- A ka shpresë për mua?<br />
- Jo. Derisa mundohesh t’i detyrosh sufistët të flasin me gjuhën tënde<br />
(të të kuptuarit, e jo gjuhën amtare, prano shpjegimin). Nëse e përdorë<br />
gjuhën tënde do të bëhesh gjithnë e më i dëshpruar sepse e përdorë gjuhën e<br />
të pakënaqurit.<br />
- Pse a nuk çonë pakënaqësia deri tek dëshira për të ndryshuar?<br />
- Shumë pak pakënaqësi s’do të thotë të ekzistojë dëshira për ndryshim.<br />
Pakënaqësia e madhe të paktën tregon pamundësinë për ndryshim.<br />
BLERSI DHE SHITËSI<br />
Burhanudini me një rast e kishte lejuar një nxënës të tij që ky ta<br />
ofendoj me fjalë më të poshtra. Duke mos i thënë asjë për t’ia kthyer ai<br />
vetëm ka pritë që nxanësi të largohet, dhe në pyetjen e mikut të tij Januzit<br />
se mos është kjo mënyrë që nxënësi të denohet dhe ta shty veten që ta<br />
shqyrtojë se në çfarë gjendje shpirtërore është, ai u përgjigj:<br />
- Më nuk do ta shohim se ka konkluduar se nuk jam i aftë të përgjigjem<br />
në nxitjet e tij dhe për këtë arsye do të shkoj diku tjetër.<br />
- A janë këto metoda, pyeti Januzi, të cilat i aplikoni për t’i larguar<br />
njerëzit të cilët ju shqetësojnë?<br />
- Kjo nuk është metodë, tha Burhanaudini, kjo është mënyrë me<br />
ndihmën e të cilës i japim njeriut atë që ai vetë e dëshiron. Ai e dëshiron<br />
dikë me të cilin ai vetë mund të grindet dhe të shahet. Unë refuzoj të jem ai<br />
njeri, e ai mandej kërkon dikë tjetër edhe më të heshtur. Kështu duke<br />
kërkuar e gjenë dikë i cili kënaqet në grindje. Në këtë mënyrë i kemi<br />
ndihmuar të takohen blersi dhe shitësi. Nëse këtij njeriu nuk mund t’i jap<br />
atë që kam, tek e fundit mund t’i ndihmoj të gjej atë që me të vërtetë<br />
kërkon.<br />
11
TRE INTERPRETIMET<br />
Tre derivsh të cilët kishin vendosur ta gjejnë të Vërtetën, kishin<br />
mbërri tek shtëpia e Mir Alisher Navajia. Ata e kishin lutur t’iu ndihmojë; si<br />
përgjigje ai i çojë në kopshtin e tij. Duke e marrë shkpin në dorë, kishte<br />
shkuar nga leha në lehe dhe me goditje të shkopit kishte këputur lulet e<br />
bimëve më të larta. Kur ishin kthyer në shtëpi urtari i kishte pyetur:<br />
- Çfarë qe kuptimi i asaj që bëra? Kush prej juve mund ta interpretoj<br />
drejt do të jetë i pranuar si nxënës.<br />
Dervishi i parë tha:<br />
- Interpretimi im i leksionit është se ‘njerëzit të cilët mendojnë se dinë<br />
ma shumë se të tjerët vuajnë nga sëmundja e nivelizimit në Mësim’.<br />
Dervishi i dytë tha:<br />
- Unë e kuptova veprimin tënd si ‘gjërat të cilat janë të bukura në<br />
dukjen e vet mund të jenë të parëndësishme në përgjithësi’.<br />
Dervishi i tretë tha:<br />
- Atë që ke bërë unë e kisha përshkruar si dëshmi mbi atë ‘se gjërat e<br />
vdekura siç është shkopi simbol i mësimit të përsëritur mund të lëndoj atë<br />
që është e gjallë’.<br />
Mësuesi tha:<br />
- Te tre jeni të pranuar, edhe pse midis jush dijenia është e shpërndar.<br />
Asnjëri prej jush nuk i di të gjitha; atë të cilën gjithsecili prej jush e posedon<br />
nuk është e tërësishme; por atë të cilën gjithsecili prej jush e thotë është<br />
plotësisht e sakt.<br />
UDHËTIMET E KAZVINIJEVIT<br />
Njerëzit e dobishëm të cilët punojnë punë të dobishme nuk zemërohen<br />
nëse i quajmë të padobishëm. Por të padobishmit të cilët mendojnë se bëjnë<br />
punë shumë të dobishme jashtëzakonisht zemërohen nëse kjo fjalë iu thuhet<br />
atyre.<br />
- Kam vizituar, tregon Kazvin, një grupë sufistësh të devotshëm. Janë<br />
marrë me thirrjen e emrave të shenjët, dhe luanin në instrumente muzikore.<br />
Kam dëgjuar biseda të autoriteteve të njohura dhe kam qenë prezent në<br />
kremtimet e mësueseve, të gjallë dhe të vdekur. Kam veshur roba të arnuara<br />
dhe kam lypur prej derës në derë siç preferojnë klasikët. Jam lutur, kam<br />
agjeruar dhe kam dhënë lëmoshë. Kam mësuar lojën e ndërlikuar të ritit dhe<br />
këndimit dhe kam marrë pjesë në liturgji. Kam kaluar kohën në Qetësi.<br />
12
Kam përvetësuar shkathtësinë e lëvizjes së brendshme. Kam mësuar se si ta<br />
pastroj Unin tim dhe se si, përsëri, të pastruar, ta kthej. Dhe atëherë e takova<br />
vetë Dëshminë. Dëshmia më tha:<br />
- Në gjurmim të çkahit je?<br />
Unë iu përgjigja.<br />
- Të mësuesit.<br />
Dëshmia tha:<br />
- Të kishe kërkuar edhe më shumë diije të kisha ofruar. Por pasi që po e<br />
kërkon të Vërtetën, do të çoj tek ajo.<br />
Dhe ajo më çoi tek Zoti, e Zoti ma shpjegoi se sa e jashtme është krejt<br />
ajo që kisha mësuar. Kur jam kthyer në botë, askush nuk ka dashtë të më<br />
dëgjoj dhe rrotullimi i studimit të së jashtmës vazhdoi. Siç më ka thënë Zoti,<br />
kështu do të vazhdoj deri në mbarim të kohës.<br />
TRANSFORMIMI<br />
Maliku, djali i Dinarit, kishte jetuar në fqinjësi me një djalë i cili<br />
kishte pasur reputacion të keq për shkak të shjelljeve të këqija të tij. Një<br />
kohë të gjatë asgjë nuk kishte ndërmarrë me shpresë sekëtë djalosh dikush<br />
tjetër do ta këshillojë. Në fund vetë populli filloi të protestojë kundër atij<br />
mbrapshtani.<br />
Maliku kishte shkuar tek ai dhe e kishte lutur të ndryshoj. Por ai i<br />
kishte treguar se është i përkdheluri i Sulltanit dhe se askush nuk mund ta<br />
ndaloj të bëj atë që dëshiron. Atëherë Maliku iu është kërcnuar se do të<br />
shkoj te vetë Sulltani por djaloshi e kishte bindur se sundimtari kurrë s’do ta<br />
ndryshojë mendjen për të.<br />
- Atëherë, tha Malik, do të lajmëroj tek vetë Krijuesi i cili është lartë!<br />
Djaloshi i thotë se Zoti është shumë i mirë për t’u zemëruar në të.<br />
- maliku ishte larguar, por djaloshin kishte filluar t’i rritet reputacioni i<br />
keq sa që i gjithë qyteti e qortonte. Kështu Maliku përsëri kishte shkuar tek<br />
ai për ta qortuar rrepsisht. Derisa i afrohej shtëpisë së djaloshit dëgjoi zërin<br />
nga lartë duke thirrur:<br />
- Mos e ngacmo mikun tim!<br />
Maliku ishte befasuar dhe në gjendjen e hutisë së plotë kishte shkuar<br />
tek djaloshi. Por sa e kishte parë, djaloshi e kishte pyetur përse ka ardhur<br />
përsëri.<br />
Maliku i thotë:<br />
- Nuk mund të të fajsoj por më duhet të të tregoj se çfarë më ka ngjarë;<br />
dhe ia kishte përsërit përjetimin e tij me zërin.<br />
13
Mëkatari thotë:<br />
- Nëse ai është miku im, do t’ja fal gjithë pasurinë time.<br />
Kur e kishte ndarë gjithë pasurinë, iu ishte bashkangjitur dervishëve<br />
endacak. Malik Dinari përsëri e kishte takuar atë njeri në Mekë. Djaloshi i<br />
thotë:<br />
- A po e sheh, kam ardhur ta takoj mikun tim.<br />
Me ato fjalë në gojë ai kishte vdekur.<br />
ÇARIKARI<br />
Çarikari ka thënë:<br />
- Flitet se karkaleci ia kishte çuar Mbretit Solomon djalit të Davidit të<br />
mençur bari si dhurat. Kështu, kur gomari dëshiron diçka të lavdërojë ai<br />
thotë “Kjo është si gjembë.” E kur njeriu dëshiron t’i ofroj respekt<br />
mjeriut të mençur, ai e vë altarin dhe e quan “mësues i fesë”.<br />
NAHAS<br />
I kanë thënë Nahasit:<br />
- Paraardhësi yt na ka mësuar për shumë gjëra dhe ne i jemi mirënjohës.<br />
Ndihemi se kemi qenë të nderuar me prezencën e tij. Por, ai këtu ka qenë<br />
tridhjetë vjet dhe ne kemi dron se edhe pse shumë pak kemi përparuar në<br />
shkencën e njeriut gjatë asaj kohe, të gjtihë do të jemi të vdekur para se ti ta<br />
përfundosh misionin tënd tek ne.<br />
Nahas përgjigjet:<br />
- Njëherë e keni huazuar Tigrin për t’jua zënë minjtë. Është e drejtë të<br />
jeni falenderues. Por ta kishit pasur macen deri tash, nuk e kishit ndier si të<br />
nevojshme ta thoni atë që e thatë tash.<br />
KAREVANI<br />
Një njeri i cili kishte pasur dëshirë të bëhet nxënës i Dun-Nunit nga<br />
Egjipti, i thotë:<br />
- Më së shumti në këtë botë dëshiroj ta ndjekë Rrugën e të Vërtetës.<br />
Dun-Nun i përgjigjet:<br />
- Mund t’i bashkohesh karevanit tonë vetëm nise i pranon dy gjëra.<br />
Njëra është se duhet të bësh atë që nuk të pëlqen. E dyta është se nuk do të të<br />
14
lejohet të bësh atë që nuk dëshiron ta bësh. Sepse “të dëshirosh” qëndron në<br />
mes njeriut dhe Rrugës të së Vërtetës.<br />
HILMIU<br />
E kanë pyetur Hilmiun:<br />
- Përse aq shumë interesohehs për gjëra të cilat nuk kanë lidhje me<br />
përparimin e njeriut?<br />
Ai u përgjigj:<br />
- Nëse dëshiron ta njohësh se sa mundimshëm punon farkatari, shikoje<br />
blozën e metalit në dyshemen e punëtorisë së tij.<br />
VËSHTIRË<br />
Një bandë hajdutësh e zënë rob një njeri i cili kishte pasur dëshirë ta<br />
studiojë Rrugën e Sufizmit. Kur janë vërtetuar se ky nuk ka kurrfarë pasurie<br />
apo gjëra me vlerë, ata filluan të diskutojnë se çfarë të bëjnë me të.<br />
Ai përnjëherë u ngrit dhe filloi të bërtetë:<br />
- Jo! Jo! Ju lutem më jepni kohë!<br />
Udhëheqësi i banës i thotë:<br />
- Mos u frikëso – do të përfundojë për një çast. Pasi që do të mund të na<br />
njohës, ne do të vrasim. Vdekje me të vërtetë s’është asgjë, ne e kemi parë<br />
shumë herë.<br />
- Vdekja? foli ky burri. Nuk po brengosem unë për të. Derisa ju jeni<br />
marrë vesh unë kam menduar se keni vendos që unë me të vërtetë të bëhem i<br />
ndershëm. Kjo është ajo që me të vërtetë është e vështirë dhe afatgjate.<br />
Kështu është krijuar grupa e sufistëve e quajtur Taifa-i-Duzdan<br />
(Banda e hajnave); banda e hajdutëve aq shumë ka qenë e ngazëllyer nga<br />
përjetimi sa që përnjëherë iu kanë bashkangjitur vikitimës së tyre për ta<br />
pasuar Rrugën.<br />
LEGJENDA MBI TRE BURRA<br />
Kishin udhëtuar njëherë tre burra. Rrugës, në pluhur, kishin gjetur një<br />
monedhë. Pasi që më nuk kishin pasur para, kishin filluar të grinden se çfarë<br />
të blejnë me të.<br />
Burri i parë kishte thënë: “Unë dua diçka të ëmbël të ha.”<br />
15
“Jo, tha i dyti, unë dua disa gjëra të ëmbla të ha.”<br />
I treti tha: “Unë dua diçka me të cilën e kisha shuar etjen.”<br />
Urtari i cili kishte kaluar pranë tyre, ishte ndalur dhe ata e kishin lutur<br />
të gjykojë.<br />
“Ti caktoje, i thanë ata, se dëshira e kujtë duhet të plotësohet.”<br />
“Unë mund të bëj edhe më mirë se kjo, tha urtari, e kjo është të<br />
mbeteni të kënaqur që tretë.”<br />
Ai shkoi tek shitorja e afërt e pemëve dhe me atë monedhë bleu një<br />
kalavesh rrushi dhe ua ndau te treve.<br />
“Kjo me të vërtetë qenka gjë e ëmbël”, tha burri i parë.<br />
“Këtu me të vërtetë paska disa gjëra të ëmbëla për të ngrën”, tha i<br />
dyti.<br />
“Me këtë mund ta shuaj etjen”. Tha burri i tretë.<br />
IMAM BAKIRI<br />
Imam Muhamed Bakiri ua kishte treguar nxënësve të tij këtë<br />
anekdotë:<br />
- Kur e zbulova se mund ta flas gjuhën e milingonëve, iu afrova njërit<br />
dhe e pyeta: “Si duket Zoti? A i përngjanë milingonit?”<br />
Ai u përgjigj:<br />
- Zotit! Jo, ne kemi vetëm një thimth, e Zoti i ka dy!<br />
MYSHQET<br />
Grupa nxënësish më të vjetër të Baahudinit. Porsa është kthyer nga<br />
Persia, janë ulur të tubuar pranë këmbëve të Mësuesit. Kur janë tubuar të<br />
gjithë Baahudini i ka urdhëruar të dëgjojnë tregime dhe këngë të cilat i ka<br />
lexuar nxënësi më i ri. Njëri prej nxënësve më të vjetër shprehu habi për<br />
këtë.<br />
Mësuesi tha:<br />
- Nëse ishit nisur asaj rruge atje, në gjysmë dite ecje në këmbë nga këtu<br />
do të kishit mbërri deri tek një shtëpi e bukur e shkretë. Do ta kishit parë se<br />
një anë e pallatit e tëra është e mbuluar me myshqe. Nëse kishit hyrë brenda,<br />
do të kishit parë se disa nga pllakat e shtrenjëta janë shkëputur nga muri dhe<br />
se kanë ra në dysheme. Për vlerën dhe bukurinë e kësaj shtëpie nuk ka<br />
dyshim. Por, veprimet e caktuara të njeriut dhe natyrës, ka çuar deri tek<br />
humbja e mrekullisë së saj. Kjo njëjtë vlen edhe për nxënësit e vjetër.<br />
16
ARDABILI<br />
I pyetur përse kurrë askujt për asgjë nuk i falenderon, Ardabili tha:<br />
- Ndoshta kësaj nuk mund t’i besoni, sikur t’iu kisha falenderuar<br />
njerëzve ata do të ishin kënaqur në atë masë sikur të kishin qenë të paguar<br />
për mundin e tyre. E nëse nuk iu falenderohem akoma ekziston mundësia që<br />
në të ardhmen t’ua kthej shërbimin e tyre – dhe ky kthim mund të jetë shumë<br />
më i dobishëm për ta. Deri tek kjo mund të vijë për shembull në momentin<br />
kur me të vërtet iu nevoitet.<br />
MËSUESI I FSHEHTË<br />
Një burrë e kishte takuar mësuesin e njohur Kidra duke punuar si<br />
trapaxh i thjeshtë. Kidra ia lexoi mendimet dhe i tha:<br />
- Po qe se iu kisha afruar njerëzve në rrugë dhe iu kisha thënë se çfarë<br />
të bëjnë, do të kishin menduar se jam i çmendur apo se këtë e bëj për<br />
interesan materiale personale dhe nuk do të më kishin dëgjuar. Po nëse isha<br />
veshur si i ditur apo tregëtar i pasur, prapë nuk do të më kishin dëgjuar, apo<br />
të paktën do të ishin munduar të më kënaqin, në vend se të kënaqen me atë<br />
që unë e them. Por nëse përzihem me njerëz këtu dhe e them ndonjë fjalë,<br />
atje ndonjë fjalë tjetër, dikush do të dëgjoj sikur që më ke njohur ti, e mijëra<br />
tjerë nuk më kanë dëgjuar.<br />
ÇFARË TË BËN<br />
Sufi urtari Abdulalim nga Feza ka refuzuar të bëhet mësues por kohë<br />
pas kohe ka këshilluar njerëzit se si ta ndjekin Rrugën.<br />
Një ditë një nxënës i cili ka qenë i paaftë të mësojë dhe i tëri i<br />
preokupuar me “ceremonit mistike” i kishte ardhur në vizitë. Ai e kishte<br />
pyetur:<br />
- Si mundem më së miri ta shfrytëzoj mësimin e të urtëve?<br />
Sufisti u përgjigj:<br />
- Jam i lumtur që më është dhënë shansa të ta them se në dispozicion e<br />
ke metodën e pagabuar e cila i përgjigjet pikërisht aftësive tua.<br />
- E çfarë është ajo, nëse më është e lejuar të të pyes?<br />
- Thjesht mbylli veshët dhe mendo për rrepat.<br />
- Para, gjatë kohës së leximit dhe ushtrimit apo pas?<br />
17
- Në vend edhe të njërës edhe të tjetrës.<br />
HALABI<br />
Sylejman Halabi gjithmonë e ka pasur një liber të trashë të cilin e ka<br />
mbajtur në dysheme dhe i cili i ka shërbyer si shkallë. Një mysafir i<br />
rrespektuar dhe serioz duke mos ditur shprehinë e Sylemanit është gërmuqur<br />
për ta ngritë librin.<br />
- Lere le të qëndroj aty! tha Halabi.<br />
- Mosrrespekt i këtillë ndaj cilitdo libër konsiderohet jo e dinjitetshme<br />
për atë që i përket rendit të Urtarëve, tha mysafiri.<br />
- Edhe më e padinjitetshme është, tha Sylejmani, të mendohet se libri i<br />
cili disa njerëzve iu shërben, mund t’iu shërebej edhe të tjerëve. Edhe më<br />
keq se padinjiteti është se dikush nuk di se ekzistojnë mënyra tjera të<br />
përcjelljes së dijenisë pavarsisht se si duken ato mjete.<br />
BAHAUDINI<br />
I kanë thënë Bahaudin Nakshabandit:<br />
- Ti po na rrëfen tregime por nuk po na i shpejgon.<br />
Ai u përgjigj:<br />
- A do t’ju kishte pëlqyer kur njeriu nga i cili bleni pemë do ta kishte<br />
ngrën portokallin para syve të juaj e juve t’ua lë koren?<br />
VDEKJA E PROFETIZUAR<br />
Kishte qenë një herë një dervish i cili kishte pasur gjashtëdhjetë<br />
nxënës. I kishte mësuar si kishte ditur më së miri e mandej ka ardhur koha të<br />
kalojnë përmes përvojës së re.<br />
Ai i kishte ftuar të gjithë nxënësit dhe iu kishte thënë:<br />
- Tash duhet të nisemi në rrugë të gjatë. Diçka, nuk jam i sigurtë se çka,<br />
do të ngajë në rrugë. Ata të cilët kanë marrë njohuri të mjaftueshme do të<br />
jenë në gjendje të më përcjellin. Por, së pari të gjithë duhet ta mbani në<br />
mend këtë fjali: “Mua më duhet të vdes në vend të dervishit!” Bëhuni të<br />
gatshëm që këtë ta thoni në çdo kohë, sa herë që i ngrisë te dy duartë.<br />
18
Disa nxënës filluan të murmurisin në mes vete, shumë të dyshimnt në<br />
lidhje me iniciativën e dervishit. Jo më pak se pesëdhjetë e nëntë nga<br />
gjashtëdhjetë nxënësit e kishin braktisur duke thënë:<br />
- Ai e di se njëherë do të jetë në rrezik, dhe po përgatitet të na<br />
viktimizoj neve në vend të tij.<br />
Gjithashtu i thanë:<br />
- Ti ndoshta po përgatit ndonjë krim – madje ndoshta edhe vrasje;<br />
kurrsesi nuk mund të të pasojëm me kushte të tilla!<br />
Kështu dervishi dhe i vetmi nxënës i mbetur i tij e filluan rrugëtimin.<br />
Tirani më i pamëshirshëm dhe më i padrejtë i asaj kohe kishte<br />
pushtuar qytetin e afërt një kohë të shkurtër para se këta dy të hynë në të.<br />
Duke dashur që me aktin vendimtar të forcës ta forcoj pushtetin e tij, ai i<br />
thirri të gjithë ushtarët:<br />
- arrestone ndonjë udhëtar me shikim përkulës dhe sjellne në shesh para<br />
gjyqit. Propozoj ta gjykojmë për ateizëm.<br />
Ushtarët thanë: “Po të dëgjojmë dhe po të përkulemi!”<br />
Mandej dulën në rrugë dhe e arrestun udhëtarin e parë në të cilin hasën.<br />
Ngjau që ai të jetë i vetmi nxënës i atij dervishi. Derivishi iu shkoi pas<br />
ushtarëve deri tek vendi ku qëndronte mbreti, derisa banorët kur i dëgjuan<br />
daullet e vdekjes, duke u dridhur u tubuan rreth e përqark.<br />
Nxënësin e hedhën para fronit e mbreti foli: “Kam vendosur që në<br />
shembullin e endacakut t’i tregoj njerëzve që nuk do të lejojmë<br />
padëgjueshmëri dhe tentim ikjeje. Është vendosur që përnjëherë të vritesh!”<br />
Në atë moment me zë të lartë dervishi bërtiti: “Merre jetën time, o<br />
Mbret, në vend të jetës së këtij djaloshi të pavlerë! Se unë jam më mëkatar<br />
se ai sepse unë jam ai i cili e kam shtyer në rrugën e endacakut!”<br />
Duek folur dervishi ngriti te dy duart mbi kokë, e nxënësi bërtiti: “O<br />
Mbret i Mëshirshëm! Të lutem më lejo të vdes unë. Mua më duhet të vdes në<br />
vend të dervishit!”<br />
Mbreti mbet i habitur. Ai i tha gjeneralëve të tij:<br />
- Çfarë janë këta njerëz që shtyhen për ta shijuar vdekjen? Nëse kjo<br />
është trimëri, a nuk do ta ndezë popullin kundër meje? Më këshilloni se<br />
çfarë të bëj!”<br />
Këshilltarët u konsultuan pak dhe mandej thanë: “Mbret i Ndritur!<br />
Nëse kjo është trimëri, pak çka mund të bëjmë, përpos se i bëjmë popullit<br />
padrejtësi krejt derisa nuk e humbë plotësisht frikën. Por nuk kemi se çfarë<br />
të humbim po qe se e pyesim dervishin përse është aq i padurueshëm për të<br />
vdekur.”<br />
I pyetur, dervishi u përgjigj: “Mbretëri e Lartësuar! Është profetizuar<br />
se sot në këtë vend do të vdes një njeri; dhe se përsëri do të ringjallet dhe se<br />
19
pas kësaj do të bëhet i pavdekshëm. Natyrissht, edhe unë edhe nxënësi im<br />
dëshirojmë të jemi ai njeri.”<br />
Mbreti mendoi: “Përse dikë do ta kisha bërë të pavdekshëm nëse vet<br />
nuk jam?”<br />
Duke menduar pak, ai urdhëroi që atë ta vrasin menjeherë në vend të<br />
endacakëve. Në atë çast edhe më i keqi nga rradhët e ndihmësëve të mbretit<br />
tiran, nga lakmia për pavdeksi, e vran vetveten. Asnjëri nuk u ngritë, e<br />
dervishi dhe nxënësi vazhduan rrugën duke e shfrytëzuar kaosin e krijuar.<br />
AVICENA DHE ABU SAID<br />
Kur me një rast janë takuar filozofi dhe sufisti, Avicena tha:<br />
- Çka di unë ai sheh.<br />
Abu Said u përgjigj:<br />
- Çka unë shoh ai di.<br />
NDARJA E DEVEVE<br />
Kishte qenë një herë një sufi mësues i cili kishte dashtë të jetë i sigurtë<br />
se nxënësit e tij pas vdekjes së tij do ta gjejnë mësuesin e vërtetë të Rrugës<br />
për vete. Andaj, pas amaneteve të obliguara të përcaktuara me ligj, ai ia la<br />
shtatëmbëdhjetë deve nxënësve me këtë porosi:<br />
- Do t’i ndani devet ju tre në mes vete në këtë mënyrë: më i vjetri le t’i<br />
merr gjysmën, i mesmi për nga mosha një të tretën, e më i riu le ta merr një<br />
të nëntën.<br />
Porsa ka vdekur dhe iu është lexuar dëshira e fundit, nxënësit në<br />
momentin e parë mbetën të habitur me urdhëra të tilla të pamundura. Disa<br />
thanë: “Le të kemi pronësi të përbashkët mbi devet!” Të tjerët shqyrtuan<br />
propozimin dhe thanë: “Na është thënë ta bëjmë ndarjen më të përafërt të<br />
mundshme.” Të tjerëve gjykatësi iu tha le t’i shesin devet dhe t’i ndajnë<br />
parat; disa kanë pohuar se testamenti është i pavlerë dhe për këtë arsye dhe<br />
për shkak të urdhërave të veta nuk mund të zbatohet.<br />
Mandej iu ra ndërmend se në tërë këtë fshihet ndonjë urtësi dhe filluan<br />
të gjurmojnë se kush do të kishte mundur ta zgjidhë problemin e<br />
pazgjidhshëm. Çdokend të cilin e sporvonin e tradhtonte fama të cilin e<br />
posedonte, krejt deri sa nuk shkuan tek dhëndri i Profetit, Hazreti Aliu. Ai<br />
tha: “Ja zgjidhja. Do ta shtoj një deve deveve tuaja. Prej tetëmbëdhjetë<br />
deveve do t’i jepni gjysmën – nëntë deve nxënësit më të vjetër. I dyti do t’i<br />
20
merr një të tretën e ajo është gjashtë deve. Nxënësi i fundit do të mund t’i<br />
ketë një të nëntën, e ajo është dy deve. E kjo është krejt shtatëmbëdhjetë<br />
deve. Deven e mbetur – prapë po e marr për vete. Kështu nxënësit I gjetën<br />
vetes mësues.<br />
ABUD NGA OBDURMANA<br />
E kanë pyetur Abudin nga obdurmani:<br />
- Çka është më mirë? Të jesh i ri apo të jesh plak?<br />
Ai u përgjigj:<br />
- Të jesh plak do të thotë të kesh më pak kohë para vetes, por ma shumë<br />
gabime pas vetes. Po ua lë juve të gjykoni vet se çka është më mirë.<br />
GATI MOLLË<br />
Naxhrani tha:<br />
- Nëse thua se “gati e kupton” flet dokrra.<br />
Teologut të cilit i kishte pëlqyer kjo thënje e pyet:<br />
- A mund të na japësh ndonjë shembull nga jeta e përditëshme?<br />
- Natyrisht, tha Naxhrani; kjo është njëjtë sikur kur kishe me thënë për<br />
diçka kjo është “gati mollë”.<br />
NDJENJA<br />
E kishin pyetur Unvaisin:<br />
- Si po ndihesh?<br />
Ai u përgjigj”<br />
- Sikur ai i cili është zgjuar në mëngjes dhe nuk e di se a do të jetë në<br />
mbrëmje i vdekur.<br />
Burri tjetër tha:<br />
- Por kjo vlen për çdo njeri!<br />
Unvais iu përgjigj:<br />
- Po, por sa prej tyre këtë e ndien?<br />
21
LIBRI I URTËSISË<br />
Simab tha:<br />
- Do ta shes Librin e Urtësisë për njëqind flori e disa njerëz do të thonë<br />
se është madje i lirë.<br />
Por Januz Marmari e kundërshtoi duke i thënë:<br />
- E unë do t’iu ofroj çelsin për kuptueshmërinë e tij, por thuajse askush<br />
nuk do ta merr qoftë edhe gratis.<br />
VËSHTRIMI<br />
Flitet se Avicena-filozofi, i kishte thënë njëherë sufi-urtarit:<br />
- Çfarë do të kishte mundur të jetë e parë kur nuk ka askush që<br />
vështron?<br />
Sufisti ishte përgjigjur:<br />
- Çka nuk do të kishte mundur të jetë e parë kur do të kishte qenë<br />
dikush i cili shikon?<br />
FJALËT E IZRAELIT NGA BUHARE<br />
- Mësimi është si ajri.<br />
Njeriu jeton në të, por nuk e kap me ndjenja e as me vetëdije, e prapë<br />
do të kishte vdekur pa të. E vërenë vetëm kur është i ndotur, në dredhurimin<br />
e tymit dhe aromës. Ai e sheh ajrin e ndotur, e thithë dhe mendon se ajo<br />
është substancë e pastër.<br />
Pa të, ai vdes. Por derisa gulçitet, fillon të halucinojë dhe të mendoj<br />
për barëra në vend se për ajrin e pastër.<br />
Por, njeriu mudn të bëhet i vetëdijshëm dhe më mirë ta shfrytëzojë,<br />
duke e kuptuar se ai është element gjithëpërfshirës i cila është aq shumë i<br />
lënë pas dore sa që askush nuk e vërenë prezencën e tij.<br />
AXHAMI<br />
E kishte pyetur Hasani Axhamin:<br />
- Në ç’mënyrë e ke arritë nivelin e sotshëm të transformimit shpirtëror?<br />
Axhami tha:<br />
22
- Duke e ndritur zemrën me kontemplimin në qiell, e jo duke i nxirosur<br />
fletë e bardha, me shkrime.<br />
VENDI I GURU-ve<br />
Një tregëtar i thotë një sufisti:<br />
- Disa vende thjesht janë të stërmbushura me guru, mësues shpirtëror<br />
me formula dhe doktrina të llojllojshme. Përse atëherë ka aq pak sufi mësues<br />
në këtë vend? Dhe përse ata të cilët janë të pranuar edhe nga ana e publikut<br />
në fund dalin vetëm imitator apo përsëritës të ushtrimeve të cilat i ka krijuar<br />
dikush tjetër?<br />
Sufisti u përgjigj:<br />
- Këto janë dy pyetje, por e kanë një përgjigje të njëjtë.<br />
India, për shembull, është përplotë me guru dhe ithtar të tyre derisa<br />
sufi urtarët e njohur janë tejet të rrallë, sepse gurut dhe nxënësit e tyre luajnë<br />
derisa sufistët punojnë. Pa punën e sufistëve njerëzimi do të kishte vdekur.<br />
India është vend i magjistarëve-gjarpër; gurut janë njerëz magjistar; ata i<br />
zbavisin njerëzit. Mësuesit shpirtëror të panjohur punojnë për njerëz dhe<br />
popull në përgjithësi. Për këtë arsye duhet të kërkojmë mësues të fshahut të<br />
së Vërtetës. Fëmijët le të kërkojnë zbavitje.<br />
A nuk i ke vërejtë turmat e ish nxënësve të guruve të cilët ditën na<br />
rrethojnë? Fakt është se vetëm njëri prej njëqindëve mund të jetë i<br />
shuguruar, sepse kanë qenë të mësuar të kënaqen në diçka në të cilën është<br />
dashur të jenë të mësuar për të mësuar.<br />
QMIMI I SIMBOLIT<br />
I pyetur përse aq shtrenjët i ka qmimet e orëve të Njohjes, Said Gaus<br />
Ali-Sheh tha:<br />
- Pse jo?<br />
- Por me siguri nuk të ka kushtuar aq shtrenjët të arrish atë njohuri apo<br />
të jetosh derisa ia përcjellë të tjerëve.<br />
- Përkundrazi, tha sufisti, ajo më ka kushtuar aq shtrenjët sa që paraja<br />
nuk është ekvivalente për mua, por vetëm simbol, por për ty ajo ka vlerë<br />
reale.<br />
23
LUKSI<br />
Kishte qenë njëherë një sufist i cili kishte qenë biznismen i mirë dhe<br />
kështu kishte tubuar mjaft pasuri. Mysafiri i cili e kishte vizituar ishte<br />
mahnitur me pasurin e dukshme të tij dhe i kishte thënë:<br />
- Pikërisht tash isha tek filan sufisti. A e di ti se ai ish i rrethuar me<br />
llojlloj luksesh?<br />
Kur ia tha sufistit nikoqir këto fjalë, ai iu përgjigj:<br />
- E kam ditur se jam i rrethuar me llojlloj luksesh; por vetëm me një jo.<br />
Tash e di se atë ditë kur ai burrë ka ardhur, koleksioni i lukseve të mia ka<br />
qenë i plotësuar. Luksi i fundit është kur ke dikë i cili të ka lakmi.<br />
LIGJET<br />
Kalif-Harun Al-Rashid një natë kishte ndenjur i maskuar me disa<br />
dervishë. Njëri nga të pranishmit kishte thënë:<br />
- I mirë është ai pushtet që i shërben popullit.<br />
Harun i cili kishte qenë i veshur si tregëtar tha:<br />
- Por ky është mendim i rrezikshëm, sepse kjo atëherë do të thotë se<br />
disa ligje populli mund t’i kundërshtojë si të pa zbatueshëm për të.<br />
- Sufisti i moshuar që kishte qenë prezent tha:<br />
- Një mungesë e kuptueshmërisë së këtillë në praktikë është e rrallë. Po<br />
të kishte dëgjuar Kalifi gjatë vizitave të tija të fshehta nëpër pjesë të<br />
ndryshme të qytetit mbi atë se si mbizotëron mendimi për zbatimin e<br />
kufizuar të ligjit, ai ndoshta do të kishte qenë aq i pakuptueshëm sa që të<br />
nesërmën do të na kishte thirrur para gjyqit. Përndryshe, një mendim i këtillë<br />
nuk është i rrezikshëm.<br />
ABDYLRASHID NGA ADANA<br />
- Çfarë mendimi ke për njohurinë e brendshme? e pyet Abdylrashit<br />
dervishi i njohur me butësin e vet, një teolog tradicionalist.<br />
- S’kam durim për të!<br />
- Dhe çka tjetër?<br />
- Ndiej neveri ndaj saj!<br />
- Dhe çka tjetër?<br />
- Vetë ideja më refuzon!<br />
24
Sa është kjo interesante! tha Abdylrashid që një mendje aq logjike dhe<br />
e ushtruar siç është mendja jote, e pyetur për pikëpamjen në ndonjë gjë,<br />
mund ta përshkruaj vetëm me tre disponime personale!<br />
MOLLËT E DIVIT<br />
Njëherë një sufist shkon në vizitë tek një mbret për ta këshilluar rreth<br />
punëve shtetërore. Me kalimin e kohës këta dy u miqësuan. Pas disa muajsh,<br />
sufisti tha:<br />
- Tash më duhet të shkoj, dhe të qëndroj me shtresën më të ulët të<br />
njerëzve të mbretërisë sate, në varfëri dhe shumë largë nga këtu.<br />
- Mbreti është munduar të ta bind të qëndroj edhe më tutje por sufisti<br />
kishte qenë i pathyeshëm dhe më në fund e bind mbretin se duhet ta kry<br />
obligimine tij ndaj të gjithë njerëzve.<br />
Por në ç’mënyrë do të jemi në kontakt? pyeti mbreti.<br />
Sufisti ia ofroi një letër me këto fjalë:<br />
- Nëse ndonjëherë dëgjon lajm të pabesueshëm për një frutë të<br />
provincës së caktuar, hape këtë letër. Atëherë vepra ime do të jetë e<br />
përfunduar.<br />
Sufisti e kishte filluar jetën si të gjithë njerëzit e tjerë duke i kry<br />
detyrat e veta në harmoni me shkencën e dervishëve. Disa vjet më vonë, një<br />
njeri duke menduar se sufisti fsheh pasuri e vret natën fshehurazi; por krejt<br />
çfarë ka gjetur ka qenë një qese me mbishkrim “farë e mollës së divit”.<br />
Ai e mbolli farën, dhe për një kohë të shkurtë me trungje mollësh të<br />
cilat jeonin fruta sa koka e njeriut u mbush i gjithë kopshti i tij. Njerëzit<br />
filluan ta rrespektojnë vrasësin si njeri të shenjët, se kujtë tjetër pemishta do<br />
t’i kishte lulëzuar për vetëm disa ditë dhe atë në mes të dimrit dhe me fruta<br />
të madhësisë së tillë. Kriminelit nuk i mjaftoj i gjithë ky lajkëtim.<br />
- nëse nuk mora para nga njeriu të cilin e vrava, mendoi ai, ja tash rasti<br />
për t’u pasuruar. Të gjitha mollët do t’ia çoj mbretit dhe ai me siguri do të<br />
më shpërblej.<br />
Pas shumë peripecive ai që i çuar para mbretit. Vrasësi tha:<br />
- Lartëmadhëria juaj, në këtë shportë e kam një mollë sa koka e njeriut<br />
të cilën e kam kultivuar në mes të dimrit me shumë të tjera në prvincën e<br />
caktuar.<br />
Në momentin e parë mbreti u befasu kur e shikoi frutin. Por<br />
përnjëherë iu kujtua letra e sufistit, dhe urdhëroi që të sjellët nga thesari ku<br />
e ruante dhe e hapi. Në letër shkruante:<br />
25
- Njeriu i cili i ka kultivuar mollët e divit është vrasësi im pavarsisht<br />
nga gjithë rrespekti të cilin e meriton. Drejtësia le ta thotë të veten.<br />
- Mbreti urdhëroi që vrasësi të vritet, e vetë u bë dervish.<br />
TEKSTUALISHTJA<br />
Një burrë i cili kishte shprehur dëshirën të bëhet nxënës, kishte shkuar<br />
tek sufisti në Bagdad dhe ia kishte kumtuar dëshirën e vet.<br />
- Do të sprovoj, i tha sufisti, dhe ja udhëzimet e mia të para: nuk guxon<br />
të kesh kurrfarë pronësia as personale e as të huaj.<br />
Nxënësi pranoi. Mandej sufisti i tha:<br />
- Duhet të shkosh deri në Buhare, e gjatë rrugës t’i shënosh të gjitha që<br />
i sheh dhe përjetimet e tua. Mandej prit nga unë udhëzime tjera.<br />
Nxënësi u përgatit dhe u nisë për në Buhara. Porsa arriti ndjeu therrje<br />
dhe e kuptoi se ishte bërë nikoqir i ndonjë mize.<br />
- udhëtimi im nuk ka vlerë, tha në vete, sepse nuk mund të qëndroj në<br />
Buhara siç më është urdhëruar pasi që në tërësi nuk e kam plotësuar<br />
udhëzimin e parë. Kjo mizë me siguri nuk më takon mua. Pasi që ajo<br />
sigurisht është pronësi e dikujtë tjetër, më duhet të kthehem rrugës së njëjtë<br />
nga e cila kam ardhur ndoshta do ta takojë pronarin e saj.<br />
Rrugës, askush nuk ka dashtë ta pranojë mizën, krejt derisa nuk është<br />
kthyer në Bagdad, ku miza vetvetiu kërceu nga nxënësi dhe – iku.<br />
PYETJE<br />
Një pasanik i lëvdërueshëm e çoi një herë një sufist në shtëpinë e vet<br />
për t’ia treguar. Ia tregoi të gjitha dhomat të cilat kishin qenë të<br />
stërmbushura me vepra artistike të llojlllojshme, qilima të shtrenjët dhe gjëra<br />
tjera të çmueshme. Në fund e pyeti:<br />
- Çka më së shumti prej të gjithave po të mahnitë?<br />
Sufisti tha:<br />
- Fakti se toka është mjaftë e fortë për ta mbajtur peshën e këtij<br />
ndërtimi masiv.<br />
26
SIJAPOSHI<br />
E kishin pyetur Sijaposhin:<br />
- Përse nuk po depërton në esencën e gjërave dhe menjëherë të na<br />
japësh dëshmi me të cilat do të kishim mundur ta verifikojmë përparimin<br />
tonë në Njohuri?<br />
Ai u përgjigj:<br />
- Sheqeri, mielli, yndyra dhe nxehtësia janë plotësisht të mira vetvetiu.<br />
Të përzier, me pak kohë, ato e bëjnë hallvën e mrekullueshme.<br />
NJERËZIT E LUMTUR<br />
Ishan Turki sheik i njohur, e kishte çuar një nxënës të tij në rrugë të<br />
gjatë plotësisht të vetëm, me urdhër për t’i kërkuar njerëzit të cilët veten e<br />
konsiderojnë të lumtur, dhe ta kalojë një kohë me ta, duke e mbajtur veten<br />
në atë mënyrë që do të punojë për ta. Kur e kanë pyetur përse e ka bërë këtë.<br />
Mësuesi ishte përgjigjur:<br />
- Të gjithë ata të cilët veten e konsiderojnë të lumtur duhet të posedojnë<br />
atë lloj harmonie të cilën pikërisht dua nxënësit tim t’ia tregoj. Mënyra më e<br />
mirë për t’ia pamundësuar të gjej njerëz të tillë ka qenë t’ia përshkruaj vetitë<br />
kryesore të cilat personi i tillë duhet t’i ketë. Sikur t’i kisha thënë gjej njerëz<br />
me “harmoni të brendshme” ai këtë nuk do të kishte ditur.<br />
SHTRESAT E RËRËS<br />
Kishte qenë njëherë një grua e cila në kohën e vet e kishte braktisur<br />
fenë në të cilën kishte qenë e lindur dhe e edukuar. Mandej i kishte braktisur<br />
edhe radhët e atiestëve dhe iu ishte bashkangjitur fesë tjetër. Mandej kishte<br />
filluar të bindet se e vërteta është në tjetër fe. Çdoherë kur i ka ndryshuar<br />
bindjet e veta ka menduar se ka arritë diçka, por jo të mjaftueshme. Çdoherë<br />
kur pranohej në radhët e fesë së re pranohej gjithmonë me rrespekt dhe<br />
ithtarët e atij rendi e konsideronin se pranimi i besimtares së tillë ishte e mirë<br />
edhe për të personalisht edhe për rendin sepse orientimi i saj konsiderohej si<br />
shenjë e ndritjes së saj dhe bindjes fetare.<br />
Por gjendja e saj e brendshme ka qenë kaos i vërtetë. Më në fund, ajo<br />
kishte dëgjuar për një sufi mësues të njohur dhe kishte shkuar tek ai. Pasi që<br />
i kishte dëgjuar bindjet dhe idet e saja ai i kishte thënë:<br />
- Kthehu në shtëpinë tënde! Më vonë do ta çoj vendimin tim.<br />
27
Pas disa ditësh gruaja në derën e saj e pa një nxënës të atij mësuesi.<br />
Ne duar kishte pasur një paketë të cilën sheiku ia kishte dërguar gruas. Kur<br />
nxënësi ia dorëzoi paketën dhe shkoi, ajo e hapi. Brenda kishte qenë një<br />
shishe e qelqit me tre shtresa të rërës: të zezë, të kuqe dhe të bardhë, të cilat<br />
kishin qenë të shtypura me kalpëtyrë për të mos u përzier. Nga jashtë në<br />
shishe kishte shkruar: “Largoje kalpëtyrën dhe shiko sesi dukesh”.<br />
Ajo e largoi kalpëtyrën dhe e përziu rërën në shishë. Grimcat e tre<br />
ngjyrave të rërës u përzinë dhe krejt çka i mbet në duar ishte vetëm një<br />
grumbull rëre ngjyrë të hirët.<br />
KOTECI<br />
Një mësues i rangut të lartë të sufistëve njëkohësisht ishe edhe<br />
kultivues i shpezëve. Përpos punëve në çiflikun e vet ai kishte shkruar një<br />
numër të madh librash dhe libra shkollor. Një ditë i kishte ardhur në vizit<br />
burri i cili i kishte lexuar të gjitha librat e tij dhe i cili ka menduar se edhe ai<br />
vetë është gjurmues i të Vërtës, dhe shprehu dëshirën e tij për të diskutuar<br />
për gjëra hyjnore.<br />
- I kam lexuar të gjitha librat e tuja dhe me disa ide të tua pajtohem, e<br />
me disa jo. Në disa libra, prapë, pajtohem me disa pjesë, e disa nuk i kuptoj.<br />
Disa libra më pëlqejnë më shumë se të tjerat, e disa hiç.<br />
Fshatari-urtar e çoi mysafirin e vet në kotec ku pulat dhe shpezët tjera<br />
kokodasnin dhe ku kishte kokrra të shpërndara nëpër tokë. Mandej ia tregoi<br />
oborrin dhe torishtën. Mandej i tha:<br />
- Unë jam fshatar – prodhues i ushqimit. A po i sheh këto karota e molla?<br />
Disa i don njërën të tjerët tjetrën. A po i sheh kafshët? Njerëzit të gjitha i<br />
njohin por disa i donë për shkak të kalurimit, leshit apo mishit. Dikush i<br />
do pulat, dikush dhitë e dikush kuajtë. Emruesi i përbashkët nuk është<br />
pra, pëlqimi apo jopëlqimi. Por është ushqimi. Sepse, krejt është ushqim.<br />
HALKAVI<br />
E kanë pyetur Halkavin:<br />
- Çfarë lloj sjelljeje e ke mësuar gjatë jetës për t’i përcaktuar vetit e<br />
njerëzve të cilët i ke takuar?<br />
Ai u përgjigj:<br />
- Kryesisht kam vepruar me përkulje dhe nënshtrim. Ata të cilët<br />
bëheshin agresiv, si përgjigje ndaj përkuljes sime, iu ka shmangur sa ma<br />
28
shumë që kam mundur. Ata të cilët më kanë rrespektuar, për shkak të<br />
shikimit tim përkulës, iu kam larguar edhe ma shumë.<br />
MOTIVIMET<br />
Kishte qarë një grua pranë varrit të vajzës së saj afër rrugës. Ishte berë<br />
objekt vështrimi për secilin kush kishte kaluar. Asaj rruge kishte kaluar edhe<br />
sheiku Atar dhe ishte ndalur duke i thënë përcjellësve të tij:<br />
- Përshtypja ime është se ata të cilët e ngushëllojnë këtë grua janë në<br />
cituatë shumë më të keqe. Gruaja, përkundër qindra njerëzve tjerë rreth saj,<br />
të paktën e di shkakun e dhimbjes së saj dhe qenien nga kush është e ndar.<br />
Njerëzit gjenden në situatë të ngjajshme – janë të ndar nga familjet e tyre por<br />
për këtë nuk janë të vetëdijshëm. Krejt çfarë dinë është se s’janë të lumtur<br />
dhe se me çdo kusht duhet të gjejnë arsyna të cilave do t’iu përshkruhen<br />
shkaqet e pikëllimit të tyre.<br />
VAJGURI, UJI, PAMBUKU<br />
Një njeri, i cili kishte dashur t’i studioj të gjitha llojet e sistemeve<br />
filozofike, i kishte shkruar letër dervishti Abdyl-Azizit nga Meka në të cilën<br />
e kishte lutur që ky ta mësojë me shkathtësin e bërjës së dallimeve dhe<br />
krahasimit.<br />
Pas një kohe të caktuar nga dervishi i vjen një shishe me vaj në të<br />
cilën kishte pasur edhe një sasi e caktuar uji dhe një fije fitili. Në paketë<br />
kishte qenë edhe letra në të cilën shkruante:<br />
- I dashuri mik, nëse e vendos fitilin në vaj do të fitosh dritën. Nëse e<br />
derdhë vajin nga shishja dhe e vënë fitilin në ujë, dritë nuk do të fitosh. E<br />
nëse I përzinë ujin me vaj dhe e vendos fitilin, ajo vetëm do të tymojë po qe<br />
se ndezet. Nuk kemi nevojë ta vazhdojmë këtë eksperiment me vizita dhe<br />
biseda kur mund të bëhet në këtë mënyrë të qartë dhe të lirë siç është ky.<br />
VIZITA DHE FITIMI<br />
- Ata të cilët na kanë vizituar, tha Nakshband, dhe nuk kanë marrë atë<br />
që me të vërtetë iu ka nevoitur, ata në të vërtetë as nuk na kanë vizituar. Ata<br />
aq më shumë kurrë s’do të jenë të plotësuar me (dijeni). Prej atyre të cilët<br />
dëshirojnë të flasin me neve, ne s’kemi se çfarë të dëgjojmë, ata të cilët<br />
29
dëshirojnë vetëm të na dëgjojnë nuk kemi se çfarë t’ju themi. Atyr të cilëve<br />
kanë pranuar atë që kanë fituar dhe nuk mendojnë se nuk kanë fituar asgjë,<br />
do t’ju ipet edhe ma shumë. Atyre të cilëve dëshirojnë diçka tjetër e jo atë që<br />
këtu iu është ofruar, është e pamundur të fitojnë çfarëdo qoftë dhe kudo<br />
qoftë.<br />
A ju kujtohet burri të cilit iu është dhënë ari në vent të argjendit të<br />
cilin e ka kërkuar? Ai ka thënë:<br />
- Këtë nuk mund ta shpenzoj sepse nuk është i bardhë!<br />
MËSIMI<br />
Askush nga unë nuk e ka mësuar shkathësinë e gjuajtjes me shigjetë<br />
dhe se askush më vonë prej meje nuk i ka krijuar vetes metë.<br />
30