Katedra za pozorišnu i radio režiju

Katedra za pozorišnu i radio režiju
Kada je 1948/49. osnovana beogradska Pozorišna akademija, postojali su samo odseci za
glumu i režiju. Na njima su kao prvi profesori bili okupljeni stvaraoci, čija imena i danas
izgovaramo sa strahopoštovanjem. To su bile ličnosti koje su predstavljale sam vrh naših
tadašnjih znanja i umenja iz oblasti pozorišne umetnosti. Iako su najčešće bili bez formalnog
akademskog pozorišnog obrazovanja, jer ono ranije kod nas nije ni postojalo, oni su sa sobom
nosili ogromno umetničko iskustvo, široko lično obrazovanje, neosporni umetnički autoritet i
harizmatični personalitet. Takođe se mora priznati da su se među ovim vrhunskim profesorima
nalazile ličnosti različitih životnih i idejnih pedigrea i različitih estetskih opredeljenja. To međutim
nije sprečavalo da se nastava izvodi u nekoj vrsti koegzistencije različitosti, uz pronalaženje
zajedničkih konstanti, što je karakterisalo i ceo kasniji razvoj Akademije, odnosno Fakulteta
dramskih umetnosti.
Ono što je objedinjavalo sve nijanse pristupa pozorišnoj pedagogiji bila je usmerenost na
osvešćen pristup strukturi umetničkog pozorišnog dela i procesa njegovog stvaranja, odnosno
tokovima analize i sinteze praktičnog umetničkog čina. Razumevanje strukture i njena
osvešćena primena postalo je kamen temeljac beogradske škole pozorišne režije. Ovakvo
određenje se može primeniti pre svega na njene začetnike, profesore dr Hugu Klajna i Josipa
Kulundžića.
Iako je posle priključenja Visoke filmske škole Pozorišnoj akademiji postojala pretpostavka da
će filmska nastava naći svoje mesto uz već konstituisane pozorišne predmete, to se nije
dogodilo. Režija, kao glavni ili matični predmet, ipak je obuhvatala, u početku pretežno, a zatim i
isključivo, pozorišnu dimenziju. Kontinuirana nastava filmskih predmeta obnovljena je 1961.
godine. Tada je stvoren sistem u kome je nastava režije bila usmerena na sva četiri medija, -
pozorište, film, radio i televiziju, s tim što se posle druge godine vršilo usmeravanje na
pozorišni, ili na filmsko-televizijski smer. Ovakvo organizovanje nastave zadržano je do 1967.
godine, kada dolazi do potpunog razdvajanja studijskih grupa i katedri, pa otada funkcioniše i
Katedra za pozorišnu i radio režiju, sa nastavnom orijentacijom, koja je, uz izvesne modifikacije
i osavremenjivanja, zadržana i do danas.
Nastava Pozorišne režije, kao glavnog predmeta, raspoređena je u nekoliko okvirnih celina,
koje odgovaraju godinama studija. Prva godina studija podrazumeva savladavanje osnovnog
elementarija režije i pozorišnog čina, zasnovanog na strukturi radnje i sukoba, i na interakciji
svih činilaca. Ovi fenomeni se ispituju u okviru malih scenskih celina, uz elementarne scenske
zahteve. Na drugoj godini akcenat se stavlja na rediteljsku analizu dramskog teksta i na studiju
scenskog lika, u okviru realističke fakture. Treća godina posvećena je oblikovanju žanra i stila,
na uzorku jednočinke ili jednoga čina veće dramske celine, dok se u četvrtoj godini sintetišu sva
prethodna iskustva kroz proučavanje problema rediteljske kompozicije kroz strukturu
celovečernje predstave. Na studijama nivoa mastera predviđa se usmeravanje nastave ka
specifičnim žanrovskim oblikovanjima, ili oblicima pozorišta, odnosno ka radijskoj kreaciji
(inscenacija klasike, muzičko pozorište, lutkarsko pozorište, pozorište pokreta, radio režija i
drugo). Ispitne predstave studenata pozorišne režije izvode se na FDU, na sceni «Mata
Milošević», ali i u mnogim profesionalnim pozorištima u Beogradu i Srbiji, kao i van Srbije, a
ponekad i u drugim, vaninstitucionalnim i alternativnim prostorima.
1 / 2

Katedra za pozorišnu i radio režiju
Prilikom osnivanja Akademije prvi profesori režije bili su dr Hugo Klajn (do 1970. godine) i
Bojan Stupica, koji je u nastavi proveo samo oko godinu dana. Sledeću klasu režije preuzeo je
Josip Kulundžić (predavao režiju do 1957. godine), koji je kasnije predavao glumu, a zatim je
osnovao i koncipirao nastavu dramaturgije (do 1968. godine). Njima će se, posle fuzije sa
Visokom filmskom školom 1952. godine, pridružiti Vjekoslav Afrić (do 1973. godine).
Scenografiju, kao jedan od najvažnijih predmeta u studijskom programu režije, predavao je
Milenko Šerban (do 1972. godine).
Svest o strukturi i sistemu interakcije bila je linija vodilja, koja se prenosila i na drugu generaciju
nastavnika pozorišne režije: Miroslava Belovića (1948-1956. na Katedri za glumu, 1970-1993.
predavao pozorišnu režiju), Borjanu Prodanović (1961-1994.), Dimitrija Đurkovića (1969-1991.) i
Dejana Mijača (1974-1998.). Kao nastavnik pozorišne režije svoju stvaralačku karijeru završio je
i Ljubomir Draškić (1996-2002.). Nastavu pozorišne režije, kao nematičnog predmeta na
grupama za dramaturgiju i za organizaciju, u početku je vodio dr Hugo Klajn, a zatim Sergije
Harašić (1960-2000.). Radio režija je uvedena 1964. godine i ubrzo je postala drugi matični
predmet na Katedri. Nastavu je vodila Mira Trailović (do 1976.), a zatim Darko Tatić
(1976-2001.). Posle profesora Milenka Šerbana nastavu scenografije preuzeo je Živorad Kukić
(1972-1977.). Pored ostalih, asistenti na predmetu Pozorišna režija bili su i Vida Ognjenović
(1975-1979.) Jagoš Marković (1994. do 2002) i Stevan Bodroža ( od 2003. do 2011.).
Danas Pozorišnu režiju, kao glavni predmet na Katedri na osnovnim i diplomskim studijama
predaju: professor emeritus Svetozar Rapajić (na FDU od 1971.), redovni profesori, Šef
Katedre Slavenko Saletović, (na FDU od 1974.), Egon Savin (od 1979.), Nikola Jevtić (od
1980.) i Ivana Vujić (od 1990.), kao i vanredni profesori Alisa Stojanović (od 1994.) i Dušan
Petrović (od 1994.), docent Darijan Mihailović (od 2001.) i asistenti Filip Grinvalda (od 2010.) i
Ana Đorđević (od 2011.). Radio režiju, kao drugi glavni predmet, predaje redovni profesor
Branislava Stefanović (od 1999. godine). Redovni profesor Miodrag Tabački (od 1978.) izvodi
nastavu Scenografije i kostimografije, a Svetozar Rapajić vodi i predmet Muzičko pozorište na
diplomskim studijama. Nastavu Osnova pozorišne režije na studijskim grupama za
Dramaturgiju , Menadžment pozorišta, radija i kulturnih delatnosti, Snimanje i dizajn zvuka i
Glumu, vodi redovni profesor Slavenko Saletović.
2 / 2