KyberMyk - Instytut Mikroekologii
KyberMyk - Instytut Mikroekologii
KyberMyk - Instytut Mikroekologii
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ilościowa i jakościowa diagnostyka<br />
występowania grzybów i drożdży<br />
w przewodzie pokarmowym<br />
<strong>KyberMyk</strong>
2<br />
INSTYTUT MIKROEKOLOGII, UL. SIELSKA 10, 60-129 POZNAŃ
SPIS TREŚCI<br />
5 WSTĘP<br />
5 GRZYBICE<br />
6 CANDIDA MOŻE WYWOŁYWAĆ REAKCJE ALERGICZNE<br />
7 GRZYBY Z RODZAJU CANDIDA<br />
8 CZYNNIKI PATOGENNE<br />
9 OSIEDLANIE SIĘ GRZYBÓW Z RODZAJU CANDIDA A REAKCJE ALERGICZNE<br />
11 LITERATURA<br />
tel.: 061 862 63 15, fax: 061 862 63 35, www.instytut-mikroekologii.pl<br />
3
4<br />
INSTYTUT MIKROEKOLOGII, UL. SIELSKA 10, 60-129 POZNAŃ
WSTĘP<br />
Grzyby stanowią specyficzną grupę żywych organizmów. W swojej budowie różnią się od<br />
roślin, zwierząt i bakterii. Ściany komórkowe grzybów zamiast celulozy zawierają chitynę.<br />
Grzyby są organizmami tlenowymi rosnącymi w temperaturze od 0 o do 50 o . W swoim cyklu<br />
pokarmowym grzyby wykorzystują nie skrobię, lecz glikogen. W klasyfikacji ogólnej, grzyby<br />
dzielą się na dermatofity, drożdże i pleśnie, przy czym każda z tych podgrup liczy od kilkunastu<br />
do kilkudziesięciu rodzajów grzybów [Kreger-van Rij, 1984; Gedek, 1980].<br />
STRZĘPKI GRZYBNI<br />
GRZYBICE<br />
Do grzybic wywoływanych przez grzyby z rodzaju Candida zalicza się przede<br />
wszystkim infekcje skóry i błony śluzowej. Głębokie grzybice (często z zajęciem organów)<br />
występują bardzo rzadko. Ich występowanie uzależnione jest od zaburzonej odporności<br />
pacjenta.<br />
Grzybicom skóry towarzyszą typowe objawy kliniczne. Do stanów zapalnych dochodzi<br />
przede wszystkim w zawilgoconych obszarach skóry, a do typowych objawów zaliczyć można<br />
pieczenie lub swędzenie, o mniejszym lub większym stopniu natężenia. Wilgotne obszary skóry<br />
ze zmiękczonym nabłonkiem znajdują się przede wszystkim pod pachami, pod piersiami lub fałdami<br />
tłuszczu na brzuchu, w fałdzie pachwinowo-udowym i między pośladkowym oraz w okolicy genitaliów.<br />
Tam też znajdują się korzystne warunki dla grzybów, charakteryzujące się wilgotnym i ciepłym<br />
klimatem. U niemowląt i małych dzieci do najczęstszych objawów grzybic należą niestrawność,<br />
zapalenie pieluszkowe i atopowe zapalenie skóry. [Knoke et al., 1991; Seebacher et al., 1990]<br />
Złe odżywianie lub leki<br />
mogą spowodować zanik<br />
pożytecznych bakterii.<br />
Mniej pożyteczne bakterie<br />
lub szkodliwe bakterie<br />
będą wtedy mogły się rozmnażać.<br />
RUMIEŃ PIELUSZKOWY<br />
GRZYBICA ODBYTU<br />
GRZYBICA DŁONI<br />
tel.: 061 862 63 15, fax: 061 862 63 35, www.instytut-mikroekologii.pl<br />
5
Patogenne drożdże mogą<br />
poprzez alergizację<br />
organizmu żywiciela doprowadzić<br />
do stanów<br />
chorobowych.<br />
Objawy grzybicy błony śluzowej są bardzo charakterystyczne. Grzybica narządów<br />
płciowych u kobiet objawia się w postaci zapalenia pochwy i sromu i najczęściej wywoływana<br />
jest przez grzyby Candida. Objawy grzybicy narządów płciowych charakteryzują się białą<br />
wydzieliną o nieprzyjemnym zapachu wraz z towarzyszącym jej silnym swędzeniem w pochwie<br />
i na wargach sromowych.<br />
Oprócz zaczerwienienia, nabrzmienia, występują ponadto takie objawy jak pieczenie i ból<br />
podczas oddawania moczu (dysuria). U mężczyzn drożdżaki prowadzą do pojawienia się<br />
stanów zapalnych żołędzi i napletka. Do głównych objawów klinicznych zalicza się pojawienie<br />
bolesnych pęcherzyków na penisie. Pęcherzyki te mają tendencje do pękania i tworzenia na<br />
powierzchni skóry płaskich nadżerek. Nawroty grzybic w okolicach narządów płciowych<br />
świadczą o obecności grzybów w przewodzie pokarmowym.<br />
Objawy infekcji przewodu pokarmowego wywoływane przez drożdżaki<br />
Candida mogą przybierać różne formy. Dolegliwości, których przyczyną mogą być grzyby<br />
Candida to:<br />
• zmieniająca się struktura kału,<br />
• wodniste biegunki, często na przemian z zaparciami,<br />
• wzdęcia, nadmierne tworzenie się gazów,<br />
• uczucie pełności,<br />
• swędzenie okołoodbytniczne,<br />
• wyprysk okołoodbytniczy.<br />
Drożdże rozkładają węglowodany do alkoholu. Powstałe w wyniku procesu fermentacji produkty<br />
prowadzą do stałego obciążenia wątroby, co manifestuje się poprzez wzrost wartości<br />
transaminaz.<br />
Diagnoza kliniczna grzybicy skóry i śluzówek opiera się na wyglądzie zmienionych okolic<br />
chorobowych. Jedynie poprzez badanie mikroskopowe diagnoza może zostać potwierdzona,<br />
bądź zweryfikowana. Nie wystarczy tylko stwierdzić obecności Candida, konieczne jest<br />
również określenie gatunku. Tylko niektóre gatunki są w stanie łączyć się z nabłonkiem i w sprzyjających<br />
warunkach prowadzą do infekcji.<br />
CANDIDA MOŻE WYWOŁYWAĆ REAKCJE ALERGICZNE<br />
Dokładne metody diagnostyki<br />
laboratoryjnej zawsze<br />
oznaczają drobnoustroje.<br />
Objawy reakcji alergicznych wywoływanych przez grzyby Candida widoczne są przede<br />
wszystkim na skórze i są one bardzo zróżnicowane. Do najczęściej spotykanych należą:<br />
plackowate zaczerwienienia, guzki, pęcherze, pryszcze lub złuszczanie się naskórka.<br />
Objawy w dużej mierze uwarunkowane są przez procesy immunologiczne, na które wpływ<br />
ma GALT (gut-associated lymphoid tissue) tkanka limfatyczna związana z przewodem pokarmowym.<br />
W związku z tym, pełna identyfikacja drobnoustroju na podstawie wymazu ze skóry jest<br />
niewystarczająca.<br />
6<br />
INSTYTUT MIKROEKOLOGII, UL. SIELSKA 10, 60-129 POZNAŃ
RODZAJE DROŻDŻY MAJĄCE WPŁYW NA ORGANIZM LUDZKI<br />
Candida albicans<br />
Candida stellatoidea<br />
Candida tropicalis<br />
Candida kefyr<br />
Candida krusei<br />
Candida guilliermondii<br />
Candida parapsilosis<br />
Candida lusitaniae<br />
Candida viswanthii<br />
Candida glabrata<br />
Candida dattila<br />
Candida famata<br />
Rhodotorula rubra<br />
Cryptococcus neoformans<br />
Trichosporon cutaneum<br />
Trichosporon capitatum<br />
Malassezia fufur<br />
GRZYBY Z RODZAJU CANDIDA<br />
Drożdżaki z rodzaju Candida, które występują w ponad 200 gatunkach mogą stać się przyczyną<br />
dolegliwości skórnych, bądź dolegliwości w przewodzie pokarmowym. Zależy to przede<br />
wszystkim od czynników jakościowych i ilościowych. Zarówno predyspozycja danej osoby jak<br />
i ilość bakterii oraz ich patogenne właściwości odgrywają znaczącą rolę w powstawaniu stanów<br />
chorobowych. Z medycznego punktu widzenia, najbardziej znaczącym grzybem jest Candida<br />
albicans (inaczej bielnik biały). Nazwa pochodzi od charakterystycznych białych kolonii,<br />
które tworzone są przez te grzyby na pożywce [McCullough et al., 1996].<br />
Candida albicans należy do fakultatywnych czynników chorobotwórczych [Haynes, 2001]<br />
i wywołuje około 60–75% wszystkich kandydoz, podczas gdy C. tropicalis 15–20%, C. glabrata<br />
10–15%, C. parapsilosis 5–15%, C. krusei 2–5% i C. stellatoidea tylko 1–2% [Kwon-Chung<br />
und Bennett, 1992]. Candida rozmnaża się przez pączkowanie. W niektórych warunkach<br />
komórki pączkujące mogą się wydłużać, wówczas powstałe w ten sposób komórki nazywamy<br />
grzybnią rzekomą. Masowemu rozmnażaniu się grzybów sprzyja przyjmowanie żeńskich hormonów<br />
(np. tabletki antykoncepcyjne), cukrzyca, ciąża, przyjmowanie sterydów i antybiotyków [Peterson,<br />
1992; Ray, 1989; Reed, 1992; Samaranayake and Nair, 1995]. Diagnoza polega przede<br />
wszystkim na opisie klinicznym, badaniu mikroskopowym oraz posiewach. Mikroskopowo można<br />
jedynie stwierdzić występowanie drożdżaków. Do oceny zagrożenia i znaczenia klinicznego<br />
konieczne jest badanie diagnostyczne określające gatunek grzyba.<br />
Dodatkową pomocą w ocenie zakażenia drożdżakami jest określenie liczby<br />
drobnoustrojów.<br />
Ocena ilościowa jest bardzo ważna. Zakażeniu towarzyszą często czynniki, które sprzyjają<br />
zasiedlaniu i rozmnażaniu się grzybów. W tym przypadku ważne jest porównanie liczby<br />
grzybów z ogólną ilością występujących drobnoustrojów.<br />
tel.: 061 862 63 15, fax: 061 862 63 35, www.instytut-mikroekologii.pl<br />
7
CZYNNIKI PATOGENNE<br />
NIEWIELKA INFEKCJA<br />
WYWOŁANA PRZEZ<br />
C. ALBICANS<br />
W PRZEłYKU<br />
Ustalenie czynników patogennych<br />
jest niezbędne<br />
do właściwej diagnozy.<br />
Duże znaczenie ma określenie możliwych czynników patogennych. Właściwości fizjologiczne<br />
drożdżaków z rodzaju Candida, zwłaszcza zdolności do asymilacji różnych substancji organicznych<br />
oraz fermentacji węglowodanów pozwalają na identyfikację biochemiczną szczepów.<br />
Przy ocenie patogennych właściwości danego gatunku Candida, ważne jest wykrycie zdolności<br />
wzrostu drożdżaków w 37 o C. Drożdże, które nie są zdolne do rozmnażania w temperaturze<br />
37 o C, nie są przyczyną grzybicy błony śluzowej. Ponadto, przy ocenie patogennych<br />
właściwości należy określić obecność integryny, enzymów litycznych oraz dymorfizmu.<br />
W przeciwieństwie do innych drożdżaków, C. albicans posiada tak zwaną integrynę [Bendel et al.,<br />
1995]. Integryna ułatwia adhezję do komórek. Wytworzenie się integryny, a co za tym idzie<br />
zdolności przylegania, pobudzone jest przez podwyższone stężenie glukozy w danym środowisku.<br />
Zdolność do uwalniania enzymów litycznych, do których zalicza się kwaśną proteazę<br />
aspartylową (SAP), uważana jest jako czynnik patogenny [Ross et al., 1990]. Z jej pomocą<br />
Candida jest w stanie przeniknąć do komórki gospodarza i spowodować uszkodzenie błony<br />
śluzowej. Kwaśne proteazy dodatkowo rozczepiają slgA, chroniąc w ten sposób Candida<br />
przed reakcją układu immunologicznego. Zdolność do dymorfizmu [Soll, 1992] umożliwia<br />
grzybom Candida zmianę struktur powierzchniowych, co chroni je przed odpowiedzią immunologiczną<br />
oraz zwiększa zdolność przylegania. Dzięki temu Candida może dopasować się<br />
zarówno do zmienionych warunków środowiska, jak i bronić się przed mechanizmami obronnymi<br />
układu odpornościowego.<br />
MATERIAŁ<br />
DO BADANIA<br />
KLINICZNIE<br />
NIEISTOTNE<br />
MOŻLIWE ZNACZENIE<br />
KLINICZNE<br />
KLINICZNIE<br />
ISTOTNE<br />
wymaz<br />
z jamy ustnej<br />
pojedyncze<br />
kolonie<br />
mały lub średni wzrost<br />
duży wzrost<br />
plwocina<br />
< 1x10 3 / ml<br />
> 1 x 10 3 - < 1 x 10 6 / ml<br />
> 1 x 10 6 / ml<br />
C. ALBICANS<br />
KYBERMYK<br />
próbka kału<br />
wymaz<br />
z pochwy<br />
< 1x 10 3 / g<br />
> 1 x 10 3 - < 1 x 10 6 / g<br />
wynik badania pozytywny<br />
> 1 x 10 6 / g<br />
8<br />
INSTYTUT MIKROEKOLOGII, UL. SIELSKA 10, 60-129 POZNAŃ
OSIEDLANIE SIĘ GRZYBÓW Z RODZAJU CANDIDA<br />
A REKACJE ALERGICZNE<br />
Dość często obserwuje się zależność pomiędzy osiedlaniem się grzybów Candida w przewodzie<br />
pokarmowym a występującymi reakcjami alergicznymi [Palma-Carlos et al., 2002] lub<br />
dolegliwościami skórnymi. Przypuszcza się, że niektóre zmiany alergiczne na skórze wywoływane<br />
są przez antygeny Candida.<br />
Immunologia proponuje wiele możliwości wyjaśnienia tego zjawiska. Punktem wyjścia jest<br />
reakcja układu immunologicznego na występowanie Candida w jelicie. Komórki –TH2 zyskują<br />
przewagę nad komórkami –TH1. Proces ten ma bezpośredni wpływ na produkcje interleukiny–4,<br />
która występując w nadmiarze oddziaływuje na komórki TH1 pobudzając produkcję IFN–γ.<br />
Tym samym aktywowane jest różnicowanie limfocytów B w komórki plazmatyczne, które produkują<br />
IgE. Dodatkowo pobudzane są komórki tuczne uwalniające histaminę. Skutki obu procesów<br />
sprzyjają powstawaniu reakcji alergicznej na antygeny Candida. Zachwianie proporcji limfocytów<br />
TH1/TH2 związane jest ze zmniejszeniem produkcji IFN–γ, który jest ważnym czynnikiem<br />
hamującym tworzenie się nowych strzępek Candida.<br />
Na modelu immunologicznym<br />
widać, że niewielkie<br />
ilości antygenów Candida<br />
mogą wzmacniać reakcje<br />
alergiczne.<br />
CANDIDA ALBICANS – MODEL PATOGENEZY<br />
*MALT – tkanka limfatyczna związana<br />
z błonami śluzowymi (mucosa associated<br />
lymphatic tissue) według Heizmann et al., 1998<br />
tel.: 061 862 63 15, fax: 061 862 63 35, www.instytut-mikroekologii.pl<br />
9
WYNIK BADANIA KYBERSTATUS I KYBERMYK<br />
10<br />
INSTYTUT MIKROEKOLOGII, UL. SIELSKA 10, 60-129 POZNAŃ
LITERATURA<br />
Bendel, C. M., St Sauver,J., Carlson,S., & Hostetter,M.K. Epithelial adhesion<br />
in yeast species: correlation with surface expression of the integrin analog. J. Infect. Dis. 171:<br />
1660-1663 (1995).<br />
Gedek, B. Kompendium der medizinischen Mykologie. Verlag Paul Parvey, Berlin (1980)<br />
Haynes, K. Virulence in Candida species. Trends Microbiol. 9: 591-596 (2001).<br />
Knoke, M., Bernhard,M.&Messe, R. Mykosen 24: 746-751 (1981).<br />
Heizmann, W. et al. Candida albicans. Hohenheimer Konsensus zum Stellenwert<br />
der Schleimhautbesiedelung im Gastrointestinaltrakt. z. Allg. Med. 74: 782-785 (1998).<br />
Kreger-van Rij,N.J.W. In The Yeasts (Elsevier Science Publishers, Amsterdam; 1984).<br />
Kwon-Chung,K. & Bennett,J.E. In Medical Morphology. ed. Cann,C. Lea & Febiger,<br />
Philadelphia, PA (1992).<br />
McCullough, M. J., Ross,B.C., & Reade,P.C. Candida albicans: a review of its history,<br />
taxonomy, epidemiology, virulence attributes, and methods of strain differentiation. Int. J Oral<br />
Maxillofac. Surg. 25: 136-144 (1996).<br />
Palma-Carlos, A. G., Palma-Carlos,M.L., & Costa,A.C. Candida and allergy. Allerg.<br />
Immunol. (Paris) 34: 322-324 (2002).<br />
Peterson, D. E. Oral candidiasis. Clin. Geriatr. Med. 8: 513-527 (1992).<br />
Ray, T. L. Systemic candidiasis. Dermatol. Clin. 7: 259-268 (1989).<br />
Reed, B. D. Risk factors for Candida vulvovaginitis. Obstet. Gynecol. Surv. 47: 551-560 (1992).<br />
Ross, I. K., De Bernardis,F., Emerson,G.W., Cassone,A., & Sullivan,P.A.<br />
The secreted aspartate proteinase of Candida albicans: physiology of secretion and virulence<br />
of a proteinase-deficient mutant. J. Gen. Microbiol. 136: 687-694 (1990).<br />
Samaranayake, L. P. & Nair,R.G. Oral Candida infections-a review. Indian J. Dent. Res.<br />
6: 69-82 (1995).<br />
Seebacher, C., Blaschke-Hellmessen, R. Mykosen. Jena: Gustav-Fischer Verlag (1990).<br />
Soll, D. R. High-frequency switching in Candida albicans. Clin. Microbiol. Rev. 5: 183-203 (1992).<br />
tel.: 061 862 63 15, fax: 061 862 63 35, www.instytut-mikroekologii.pl<br />
11
Wskazania do przeprowadzenia<br />
badania <strong>KyberMyk</strong>:<br />
• atopowe zapalenie skóry<br />
• katar sienny<br />
• astma oskrzelowa<br />
• nietolerancje na pokarm<br />
• nawracające infekcje<br />
• zespół jelita drażliwego<br />
• nietolerancja węglowodanów<br />
• przewlekłe stany zapalne jelit<br />
• przewlekłe biegunki<br />
• przewlekłe zaparcia<br />
• zapalenia grzybicze<br />
• profilaktyczne badanie jelita<br />
• przewlekłe stany zapalne pochwy<br />
ul. Sielska 10, 60-129 Poznań<br />
tel.: 061 862 63 15<br />
fax: 061 862 63 35<br />
www.instytut-mikroekologii.pl<br />
www.imupro.pl<br />
e-mail: biuro@instytut-mikroekologii.pl<br />
Materiał do pobrania próbek oraz opakowanie do przesłania można zamówić<br />
pod adresem e-mail: biuro@instytut-mikroekologii.pl lub pod numerem telefonu: 061 862 63 15
Change language