PODSTAWY WIEDZY NAUTYCZNEJ POZYCJA STATKU ... - posejdon
PODSTAWY WIEDZY NAUTYCZNEJ POZYCJA STATKU ... - posejdon
PODSTAWY WIEDZY NAUTYCZNEJ POZYCJA STATKU ... - posejdon
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Szkoła Morska – 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoła@morska.edu.pl<br />
<strong>PODSTAWY</strong> <strong>WIEDZY</strong> <strong>NAUTYCZNEJ</strong><br />
Kpt.Ż.W. Tomasz Sobieszczański *kptlobo@wp.pl<br />
Semestr I – godz.15 – Konspekt 1/6<br />
<strong>POZYCJA</strong> <strong>STATKU</strong><br />
Podstawową cechą prowadzenia żeglugi jest przemieszczanie<br />
statku z jednego miejsca na drugie po wodach morskich<br />
(otwartych) i wewnętrznych – kanałach, rzekach, jeziorach i<br />
wodach portowych.<br />
Dla bezpiecznego wykonania tego zadania podstawą jest<br />
umiejętność określenia swego miejsca w różnych rejonach i<br />
zróżnicowanych warunkach meteorologicznych.<br />
Historyczny rozwój nawigacji – umiejętności żeglugi i<br />
znajdywania drogi do określonego celu rozwijała się wraz z<br />
pragnieniem docierania do miejsc nieznanych i odległych. Z<br />
każdym coraz większym oddaleniem się żeglarza od lądu istniała<br />
konieczność określenia swego miejsca – pozycji statku.<br />
Na dzisiejszą wiedzę w tej dziedzinie składają się<br />
doświadczenia, żeglarzy chińskich, arabskich i europejskich od<br />
najdawniejszych czasów.<br />
W dobie automatyzacji, elektroniki i satelitarnych systemów<br />
nawigacyjnych, czynności nawigatora ograniczają się do<br />
umiejętności posługiwania się nowoczesnymi przyrządami, ale nic<br />
nie zwalnia nawigatora od umiejętności nawigowania bez<br />
wsparcia najnowszą techniką, która może zawieść, może być<br />
niedostępna z różnych przyczyn (awaria zasilania, wyłączenie<br />
systemu, czy z powodu błędów powstałych niezależnie od<br />
nawigatora na statku.<br />
Dlatego też musimy poznać nawigacje od jej najprostszych,<br />
tradycyjnych metod, po jej najnowsze osiągnięcia w całości,<br />
abyśmy zawsze, w najbardziej ekstremalnych sytuacjach umieć<br />
określić pozycję, na jakiej się znajdujemy.<br />
Rodzaje pozycji.<br />
1 – Pozycja zliczona – pozycja powstała w wyniku<br />
odmierzania przebytej drogi na założonym kierunku ruchu<br />
statku, wykreślonym na mapie lub arkuszu zliczeniowym, przy<br />
założeniu, że poruszamy się kursem rzeczywistym, po<br />
uwzględnieniu wszelkich poprawek wynikających z błędów<br />
kompasu, według jakiego żeglujemy<br />
- kompas magnetyczny – dewiacja, deklinacja<br />
LOBO Strona 1 2005-11-07<br />
NAV 07 - <strong>POZYCJA</strong> <strong>STATKU</strong>
Szkoła Morska – 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoła@morska.edu.pl<br />
<strong>PODSTAWY</strong> <strong>WIEDZY</strong> <strong>NAUTYCZNEJ</strong><br />
Kpt.Ż.W. Tomasz Sobieszczański *kptlobo@wp.pl<br />
Semestr I – godz.15 – Konspekt 2/6<br />
- żyrokompas – poprawka żyrokompasu<br />
i, że znamy szybkość poruszania się statku.<br />
- Log burtowy<br />
- Log zaburtowy<br />
- Log ciśnieniowy<br />
- Log Dopplera<br />
- Szybkość wg obrotów śruby<br />
Oczywistym wydaje się, że pozycja zliczona jest tym dokładniejsza<br />
im dokładniej znamy jej podstawowe parametry – kierunek i<br />
szybkość i im bardziej te parametry są zbliżone do rzeczywistego<br />
kierunku i szybkości nad dnem. Jeżeli będziemy żeglować w<br />
rejonie występowania silnych prądów i przy silnym bocznym<br />
wietrze niezbędnym jest uwzględnienie wpływu tych czynników w<br />
analizie naszej pozycji zliczonej (pp, pw). Pozycja nasza będzie na<br />
tyle dokładna na ile trafnie ocenimy efekty znosu, hamowania czy<br />
przyspieszania naszego statku przez czynniki zewnętrzne.<br />
2 – Pozycja terestryczna – pozycja będąca wynikiem<br />
obserwacji znanych obiektów stałych na lądzie, wodzie lub pod<br />
wodą i analizy graficznej izolinii (lini pozycyjnych - TLP) na mapie<br />
lub arkuszu zliczeniowym parametrów, jakie ze statku możemy<br />
określić – najczęściej namiary i odległości. Wśród pozycji<br />
terestrycznych wyróżniamy:<br />
- Pozycja z namiaru i odległości<br />
- Pozycja z dwóch i większej ilości namiarów na różne<br />
widoczne obiekty<br />
- Pozycja z dwóch odległości do różnych obiektów<br />
- Pozycja z namiarów niejednoczesnych na ten sam obiekt<br />
- Pozycja z dwóch odległości na ten sam obiekt<br />
- Pozycja obserwowana z kata kursowego 45 i trawersu<br />
- Pozycja obserwowana z podwojonego kata kursowego<br />
- Pozycja obserwowana z kątów kursowych 30 i 120<br />
- Pozycja z namiaru i izobaty<br />
- Pozycja z odległości i izobaty<br />
- Pozycja z dwóch punktów widocznych w różnych<br />
momentach<br />
- Pozycja z namiaru i nabieżnika<br />
- Pozycja z odległości i nabieżnika<br />
LOBO Strona 2 2005-11-07<br />
NAV 07 - <strong>POZYCJA</strong> <strong>STATKU</strong>
Szkoła Morska – 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoła@morska.edu.pl<br />
<strong>PODSTAWY</strong> <strong>WIEDZY</strong> <strong>NAUTYCZNEJ</strong><br />
Kpt.Ż.W. Tomasz Sobieszczański *kptlobo@wp.pl<br />
Semestr I – godz.15 – Konspekt 3/6<br />
Wpływ na terestryczną pozycję obserwowaną mają przede<br />
wszystkim takie czynniki jak:<br />
- Dokładność określenia namiaru<br />
o – sposób określenia namiaru<br />
o – dokładność przyrządu, jakim się posługujemy<br />
Namiernik optyczny<br />
Namiernik szczelinowy<br />
Namiernik ręczny<br />
Namiernik elektroniczny<br />
o – indywidualne doświadczenie i umiejętności<br />
nawigatora<br />
o – rodzaj namierzanego obiektu<br />
Jego wyrazistość<br />
Ostrość widzenia<br />
• Warunki atmosferyczne<br />
• Odległość, z jakiej dokonujemy obserwacji<br />
- Dokładność określenia odległości<br />
o – sposób określania odległości<br />
Dalmierz<br />
• d=ABctg˚<br />
Radar<br />
Pomiar kata pionowego<br />
• d=13/7H/’ [Mm]<br />
• d=Hctg˚ [m]<br />
Znikające lub pojawiające się światło<br />
• D=2,1(√a+√Hs)<br />
Pomiar różnicy czasu miedzy sygnałem<br />
podwodnym a powietrznym<br />
Pomiar różnicy czasu między sygnałem<br />
radiowym a napowietrznym<br />
Wg oceny własnej („na oko”)<br />
- Dokładność określenia szybkości<br />
o – sposób określania szybkości<br />
Rodzaj stosowanego logu<br />
Dokładność urządzenia<br />
Indywidualne doświadczenie i umiejętności<br />
- Dokładność kreślenia parametrów pozycji na mapie czy<br />
arkuszu zliczeniowym<br />
LOBO Strona 3 2005-11-07<br />
NAV 07 - <strong>POZYCJA</strong> <strong>STATKU</strong>
Szkoła Morska – 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoła@morska.edu.pl<br />
<strong>PODSTAWY</strong> <strong>WIEDZY</strong> <strong>NAUTYCZNEJ</strong><br />
Kpt.Ż.W. Tomasz Sobieszczański *kptlobo@wp.pl<br />
Semestr I – godz.15 – Konspekt 4/6<br />
Jednym z rodzajów pozycji, którą możemy zaliczyć do<br />
pozycji terestrycznych, gdyż jest oparta o obiekty stałe<br />
uwidocznione na mapie morskiej, jest pozycja radarowa,<br />
Wykorzystywane są tu te same składowe pozycji, co w<br />
pozycji optycznej – namiar i odległość. Różnica polega na<br />
źródle informacji – radar. Pozycja radarowa ma tą zaletę, że<br />
może być wykonana podczas ograniczonej widzialności, ale<br />
jednocześnie dużą wadę związaną z trudnością niezawodnej<br />
lokalizacji (identyfikacji) namierzanego obiektu.<br />
Współcześnie wiele nawigacyjnych znaków wysyła specjalny<br />
sygnał do identyfikacji przez radary (RACON), które<br />
umożliwiają bezbłędną identyfikację, a więc i określenie<br />
namiaru i odległości na umieszczony na mapie obiekt i<br />
rozpoznany przez radar. Mimo to do pozycji radarowych<br />
należy podchodzić z dużą ostrożnością, szczególnie tam gdzie<br />
identyfikacja wybrzeży, zatok, cypli, wysepek na podstawie<br />
obrazu radarowego może być niejednoznaczna.<br />
3 – Pozycja astronomiczna – pozycja uzyskana z pomiaru<br />
parametrów ciał niebieskich i obliczeniach danych dla<br />
wykreślenia Astronomicznej Lini Pozycyjnej (ALP) na mapie lub<br />
arkuszu zliczeniowym.<br />
- Wysokość ciała niebieskiego nad horyzontem<br />
- Azymut ciała niebieskiego<br />
- Moment wykonywania pomiaru<br />
CN, których efemerydy (dane) potrzebne do określenia ALP<br />
znajdziemy w rocznikach astronomicznych to przede<br />
wszystkim:<br />
- Słońce<br />
- Księżyc<br />
- Inne planety<br />
- Gwiazdy<br />
Do podstawowych metod obliczania ALP należą:<br />
- Metoda długościowa – polega na obliczeniu długości<br />
geograficznej (λ) punktu przecięcia się koła pozycyjnego<br />
(ALP) z dowolnie obranym w pobliżu pozycji zliczonej<br />
równoleżnikiem.<br />
- Metoda szerokościowa – polega na obliczeniu szerokości<br />
geograficznej (φ) punktu przecięcia się koła pozycyjnego<br />
LOBO Strona 4 2005-11-07<br />
NAV 07 - <strong>POZYCJA</strong> <strong>STATKU</strong>
Szkoła Morska – 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoła@morska.edu.pl<br />
<strong>PODSTAWY</strong> <strong>WIEDZY</strong> <strong>NAUTYCZNEJ</strong><br />
Kpt.Ż.W. Tomasz Sobieszczański *kptlobo@wp.pl<br />
Semestr I – godz.15 – Konspekt 5/6<br />
(ALP) z dowolnie wybranym w pobliżu pozycji zliczonej<br />
południkiem.<br />
o – kulminacja CN<br />
o – przykulminacja CN<br />
- Metoda wysokościowa – polega na obliczeniu<br />
współrzędnych punktu przecięcia się koła pozycyjnego<br />
(ALP) z ortodromą łączącą pozycję zliczoną z rzutem ciała<br />
niebieskiego (CN) na kulę ziemską (azymut – ω)<br />
4 – Pozycja radionawigacyjna – pozycja uzyskana przy<br />
wykorzystaniu urządzeń mierzących parametry fal radiowych<br />
- Kierunku<br />
o - radionamiernik<br />
- Czasu<br />
o - LORAN<br />
- Fazy<br />
o - OMEGA<br />
- Czasu i fazy<br />
o - DECCA<br />
6 – Pozycja satelitarna – pozycja uzyskana na podstawie<br />
pomiarów parametrów położenia satelity względem statku (lub<br />
odwrotnie statku względem satelity) w określonym momencie.<br />
Generalna zasada określania pozycji jest analogiczna do pozycji<br />
astronomicznych, ale tu wszystkie parametry (wysokość, azymut,<br />
czas) są mierzone i analizowane przez system, z którego statek<br />
(nawigator) otrzymuje wynik w postaci pozycji φ i λ. W miarę<br />
rozwoju techniki satelitarnej i ilości satelitów nawigacyjnych,<br />
systemy zagęszczają się i wzrasta częstotliwość i możliwość<br />
kontroli parametrów a więc i dokładność pozycji. Systemy te<br />
oprócz podstawowych parametrów pozycji geograficznej podają<br />
szereg innych ważnych informacji wynikających z rzeczywistego<br />
ruchu statku<br />
- Szybkość nad dnem<br />
- Kąt drogi nad dnem<br />
- Całkowity znos<br />
- Notacja przebytej drogi<br />
- Planowanie drogi (tras)<br />
LOBO Strona 5 2005-11-07<br />
NAV 07 - <strong>POZYCJA</strong> <strong>STATKU</strong>
Szkoła Morska – 81-340 Gdynia, Hryniewickiego 10 *szkoła@morska.edu.pl<br />
<strong>PODSTAWY</strong> <strong>WIEDZY</strong> <strong>NAUTYCZNEJ</strong><br />
Kpt.Ż.W. Tomasz Sobieszczański *kptlobo@wp.pl<br />
Semestr I – godz.15 – Konspekt 6/6<br />
- Informacje o rzeczywistej deklinacji w rejonie żeglugi na<br />
dany moment<br />
- Informacje o pływach<br />
- Wiele innych informacji o mniejszym znaczeniu a<br />
możliwych do uzyskania z parametrów ruchu obiektu,<br />
który posiada odbiornik systemu satelitarnego – GPS<br />
(Global Position System).<br />
Wszystkie systemy, a szczególnie nawigacyjne systemy<br />
satelitarne, podlegają bardzo szybkim zmianom,<br />
ulepszeniom i modyfikacjom zmierzającym do zwiększenia<br />
dokładności i niezawodności przekazywanych informacji.<br />
7 – Pozycje z systemów zintegrowanych – pozycje<br />
uzyskiwane z urządzeń elektronicznych, które zbierają informacje<br />
z dwóch lub więcej systemów nawigacyjnych i są analizowane<br />
przez komputerowe programy, które ograniczają do minimum<br />
błędy poszczególnych składowych systemów, np. LORAN +<br />
DECCA, lub LORAN + OMEGA, lub DECA + LORAN + OMEGA,<br />
wynikających z różnego rodzaju zakłóceń będącym wynikiem<br />
niedoskonałości technicznej poszczególnych systemów jak i z<br />
panujących warunków propagacji i innych mających wpływ na<br />
ich pracę.<br />
W związku z dynamicznym rozwojem globalnej nawigacji<br />
satelitarnej systemy te, jak i składowe tych systemów powoli są<br />
wyłączane i likwidowane.<br />
LOBO Strona 6 2005-11-07<br />
NAV 07 - <strong>POZYCJA</strong> <strong>STATKU</strong>
Change language