Ko, Å¡ta, gdje u kantonu Basel-Landschaft - Kanton Basel-Landschaft
Ko, Å¡ta, gdje u kantonu Basel-Landschaft - Kanton Basel-Landschaft
Ko, Å¡ta, gdje u kantonu Basel-Landschaft - Kanton Basel-Landschaft
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
u <strong>kantonu</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong>!<br />
1
2 Sadržaj<br />
Dobrodošli u <strong>Basel</strong>bietu<br />
3<br />
Stručno mjesto za integraciju<br />
4<br />
Služba za migraciju<br />
5<br />
Švicarska<br />
6<br />
<strong>Kanton</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
8<br />
Informacije o pravima stranaca<br />
10<br />
Stanovanje<br />
12<br />
Posao<br />
14<br />
Porez<br />
16<br />
Socijalna sigurnost<br />
17<br />
Zdravlje<br />
20<br />
Djeca<br />
22<br />
Škola i obrazovanje<br />
24<br />
Udaja-ženidba, porod i smrt<br />
28<br />
Religija<br />
29<br />
Mobilnost<br />
30<br />
Svakodnevnica i slobodno vrijeme<br />
32<br />
Narodni običaji i praznici<br />
34<br />
Jezik i ponude za učenje jezika<br />
35<br />
Daljnje ponude<br />
36<br />
Baza podataka za integraciju za oba <strong>Basel</strong>a 38<br />
<strong>Ko</strong>, šta, <strong>gdje</strong> u <strong>kantonu</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong> 39<br />
Impresum<br />
43<br />
Važni brojevi u hitnom slučaju<br />
Poleđina<br />
Da li ste znali<br />
da je trešnja znamenje poljoprivrede u <strong>Basel</strong>bietu?<br />
Danas najpoznatiju vrstu trešnje iz <strong>Basel</strong>bieta, naime Flurianer (a koja se naziva i Schauenburger),<br />
prije oko 100 godina bivši gospodar Bad Schauenburga, Emil Benedikt Flury, iz Libanona je<br />
donio u <strong>Basel</strong>biet.
Dobrodošli u <strong>Basel</strong>bietu!<br />
3<br />
Drago nam je da ste se odlučili živjeti u našem<br />
lijepom <strong>kantonu</strong>.<br />
<strong>Kanton</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong> ističe se svojom<br />
naročitom raznovrsnošću. Razgledajte najvećim<br />
dijelom netaknutu prirodu slikovitog predjela<br />
Jura. Pritom ćete usput naići na brojne tvrđave<br />
i zamkove iz davno prošlih vremena. Istorijska<br />
mjesta poznata širom svijeta kao Augusta Raurica<br />
dovešće Vas na trag Rimljanima, a šarmantni mali<br />
gradovi kao Liestal ugostiće Vas da se prošetate<br />
ulicama i sokacima staroga grada. Industrijski<br />
areali Unterbaselbieta posreduju Vam, s druge<br />
strane, urbani dojam i nude atraktivna radna<br />
mjesta za ljude iz čitavog svijeta.<br />
Ovdje su ljudi iz više od 150 nacija našli<br />
svoj dom. <strong>Kanton</strong> i opštine i Vama će pružiti<br />
podršku pri integraciji u društvo. Naš moto<br />
glasi: Podržavati i zahtjevati! U cilju uspješne<br />
integracije potrebno je da budete otvoreni prema<br />
ovdašnjem stanovništvu kao i da, kao doseljenik,<br />
imate želju da dobro upoznate nov svijet u<br />
kojem živite. Samo na taj način će zajednički<br />
suživot biti uspješan. Ova brošura Vam nudi<br />
važne informacije, kako biste se u švicarskoj<br />
svakodnevici bolje snašli. Iskoristite brojne<br />
ponude u našem <strong>kantonu</strong>, stvorite socijalne<br />
kontakte i učestvujte aktivno u životu u Vašoj<br />
novoj okolici! Tako da se i Vi što je moguće prije<br />
ovdje osećate kao kod svoje kuće!<br />
Želim Vam dobar start!<br />
Isaac Reber<br />
Vijećnik vlade<br />
Predstojnik Direkcije za bezbjednost<br />
kantona <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
Vijećnik vlade Isaac Reber<br />
Predstojnik Direkcije<br />
za bezbjednost kantona <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong>
4 Stručno mjesto za integraciju<br />
Hans Beat Moser<br />
<strong>Kanton</strong>alni opunomoćenik za integraciju<br />
Stručnog mjesta za integraciju<br />
Fachstelle Integration<br />
Direkcija za bezbjednost<br />
<strong>Kanton</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
Sicherheitsdirektion<br />
<strong>Kanton</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
Rathausstrasse 24<br />
4410 Liestal<br />
Telefon 061 552 66 53<br />
sid-integration@bl.ch<br />
www.integration.bl.ch<br />
Stručno mjesto za integraciju je najvažnije<br />
kantonalno mjesto za pitanja integracije u <strong>kantonu</strong><br />
<strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong>. Zadaci stručnog mjesta glase:<br />
Sprovođenje kantonalnog Zakona<br />
o integraciji i Odredbe o integraciji<br />
<strong>Ko</strong>ntaktno mjesto za savezne ustanove<br />
Savjetovanje predstojnice/predstojnika<br />
Direkcije za bezbjednost po pitanjima<br />
integracije<br />
Razvoj strategija i koncepata koji pružaju<br />
podršku specijalno pri integraciji strankinja i<br />
stranaca koji stanuju u <strong>kantonu</strong><br />
<strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
<strong>Ko</strong>ordinacija mnogostrukih ponuda u vezi sa<br />
temom integracije unutar kantonalne uprave<br />
Razmjena informacija i iskustava sa<br />
opštinama <strong>gdje</strong> živi stanovništvo i sa<br />
kantonom <strong>Basel</strong>-Stadt<br />
Davanje informacija o postojećim ponudama<br />
u vezi sa pružanjem podrške pri integraciji za<br />
mještane i za migrante kao i za poslodavce<br />
Jedan od najbitnijih zadataka Stručnog mjesta<br />
je pospješivanje projekata za integraciju<br />
na područjima učenja jezika, informacije/<br />
komunikacije i socijalne integracije. Ustanovenositelji<br />
kod Stručnog mjesta mogu postaviti<br />
zahtjev za dobijanje pomoći za svoje integracione<br />
projekte. Stručno mjesto u tesnoj suradnji sa<br />
kantonom <strong>Basel</strong>-Stadt osigurava primjerenu<br />
ponudu za migrante u tom regionu. Smjernice<br />
i formulari koji su za to potrebni mogu se dobiti<br />
preko vebsajta Stručnog mjesta (www.integration.<br />
bl.ch) kao i u bazi podataka za integraciju za oba<br />
<strong>Basel</strong>a (www.integration-bsbl.ch).<br />
Zajedno sa savezom, kantonima i sa opštinama<br />
mi doprinosimo daljnjem razvoju politike<br />
integracije te time potpomažemo i Vas u Vašem<br />
nastojanju da se integrišete.<br />
Hans Beat Moser<br />
Opunomoćenik<br />
za integraciju Stručnog mjesta<br />
za integraciju kantona <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong>
Služba za migraciju<br />
5<br />
Služba za migraciju nadležna je za kontrolu<br />
i regulisanje prava boravka stranih osoba<br />
u <strong>kantonu</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong>. Pri tome ona<br />
primjenjuje odredbe Saveznog zakona o<br />
strankinjama i strancima, Zakona o azilu, Ugovora<br />
o slobodnom kretanju osoba kao i odgovarajuće<br />
savezne uredbe i smjernice.<br />
Bitni zadaci Službe za migraciju su:<br />
<strong>Ko</strong>ntrola, izdavanje i produžavanje dozvola za<br />
boravak, za kratak boravak i za naseljavanje<br />
Promjena osobnih podataka, adrese i svrhe<br />
boravka<br />
Evidencija biometrijskih podataka osoba iz<br />
drugih zemalja (van EU/EFTA)<br />
<strong>Ko</strong>ntrola i određivanje mjera od policije za<br />
strance kod sudskih osuda, primanja socijalne<br />
pomoći i postojanja znatnih dugova<br />
Prvi razgovori i dogovori o integraciji<br />
Izdavanje vize za povratak<br />
Administrativna evidencija osoba koje traže<br />
azil<br />
Stupanje na radno mjesto i promjena radnog<br />
mjesta<br />
Izdavanje i produžavanje dozvola za<br />
privremeno primljene osobe<br />
Savjetovanje povratnika i pružanje podrške<br />
za dobrovoljni povratak na području azila<br />
Primjena prisilnih mjera u cilju sprovođenja<br />
protjerivanja<br />
Organizacija izvršenja protjerivanja na<br />
području azila i stranaca<br />
Mi Vam stojimo na raspolaganju – u vezi sa svim<br />
pitanjima Vašeg boravka koja se tiču prava za<br />
strance: Želite li da Vaša porodica dođe ovamo,<br />
da promjenite kanton, da primite posjetu iz<br />
svoje domovine, da stupite na radno mjesto, da<br />
se osamostalite ili imate kakva druga pitanja<br />
u vezi sa dozvolama koje se tiču prava za<br />
strance? Onda se obratite našim suradnicama<br />
i suradnicima, koji će Vam na Vaša pitanja<br />
kompetentno i ljubazno odgovoriti.<br />
Hanspeter Spaar<br />
Šef Službe<br />
za migraciju kantona <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong>t<br />
Hanspeter Spaar<br />
Šef Službe za migraciju<br />
Služba za migraciju <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
Amt für Migration <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
Parkstrasse 3<br />
4402 Frenkendorf<br />
Telefon 061 552 51 61<br />
afm@bl.ch<br />
www.bl.ch<br />
> Sicherheit > Amt für Migration
6 Švicarska<br />
Informacije u vezi sa savezom<br />
i sa saveznim ustavom:<br />
www.admin.ch<br />
Informacije o Švicarskoj:<br />
www.ch.ch<br />
Tri nivoa vlasti u Švicarskoj<br />
Švicarska je podijeljena na 26 kantona i označena<br />
je kao savez ili savez švicarskih kantona.<br />
<strong>Kanton</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong> sastoji se od 86 opština.<br />
Savez, kantoni i opštine imaju različite zadatke.<br />
<strong>Ko</strong>je zadatke ima savez?<br />
Savez preuzima zadatke koji su za cijelu<br />
Švicarsku jedinstveno regulisani. To se odnosi<br />
na pr. na vanjsku politiku ili regulisanje boravka<br />
strankinja i stranaca.<br />
<strong>Ko</strong>je zadatke ima kanton?<br />
<strong>Kanton</strong> preuzima zadatke, koji se odnose na sve<br />
opštine. Na pr. bolničko zbrinjavanje, policija ili<br />
stručno obrazovanje.<br />
<strong>Ko</strong>je zadatke imaju opštine<br />
registrovanje svih stanovnica i stanovnika<br />
organizacija škole na osnovnom i višem<br />
stupnju<br />
obezbjeđenje socijalne pomoći za stanovnice i<br />
stanovnike<br />
obezbjeđenje infrastrukture, kao opskrba<br />
vodom i odlaganje otpada<br />
<strong>Ko</strong> određuje djelovanje saveza<br />
Švicarske državljanke i državljani imaju široka<br />
demokratska prava. Oni ne samo da biraju<br />
parlament i vladu, nego takođe redovno glasaju o<br />
bitnim pitanjima.<br />
<strong>Ko</strong>ja su moja prava i obaveze?<br />
Švicarska, a time i kanton <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong>,<br />
pridaje veliku važnost slobodi, pravima i<br />
pridržavanju obaveza svakog pojedinca. Uvjeti<br />
za to su međusobno poštovanje i tolerancija kao<br />
i priznavanje osnovnih vrijednosti u zajedničkom<br />
životu.<br />
Bitne fundamentalne vrijednosti i prava:<br />
dostojanstvo svakog čovjeka ja nepovredivo<br />
svi ljudi su pred zakonom jednaki<br />
muškarci i žene su ravnopravni<br />
prava slobode pojedinaca prestaju tamo <strong>gdje</strong><br />
počinju prava slobode drugih sugrađana<br />
Da li ste znali<br />
da kratica za Švicarsku «CH» stoji za Confoederatio Helvetica i da je to latinska oznaka za savez<br />
švicarskih kantona?<br />
Sve do sredine 19. vijeka Švicarska nije imala centralnu vladu, već je bila labav savez autonomnih<br />
kantona. A kako se u Švicarskoj govori četiri zvanična jezika, bilo je teško odlučiti se za jedno<br />
jedinstveno ime za tu zemlju. Kratica naziva na latinskom jeziku stoga predstavlja idealan kompromis.
Švicarska<br />
7<br />
Bitne obaveze:<br />
poreska obaveza<br />
zaključivanje i plaćanje zdravstvenog<br />
osiguranja<br />
davanje socijalnih doprinosa od zaposlenih i<br />
imućnih<br />
poštovanje obaveze pohađanja škole i<br />
saradnje sa školom i nastavnim osobljem<br />
Ravnopravnost žene i muškarca<br />
Ravnopravnost znači da žene i muškarci<br />
raspolažu istim pravima i da mogu imati<br />
podjednak uticaj; u porodici, obrazovanju,<br />
privredi, politici i društvu. Ravnopravnost žene i<br />
muškarca je od 1981. godine zakonski utvrđena u<br />
saveznom ustavu.<br />
Stručno mjesto za ravnopravnost je organizovano<br />
u vidu štaba vijećnika vlade. Ono ima zadatak<br />
da pruža podršku vladi pri realizaciji istinske<br />
jednakosti mogućnosti koje imaju žene i muškarci.<br />
Pri tome ono ima dvostruki zadatak: Sa jedne<br />
strane treba da prati želju stanovništva za<br />
jednakošću mogućnosti, a sa druge strane treba<br />
da se brine za ravnopravnost oko 9‘000 suradnica<br />
i saradnika kantona.<br />
Nasilje u porodici<br />
Ovakvo nasilje je pojava u brojnim porodicama,<br />
na pr. u vidu batina, pretnji ili zastrašivanja.<br />
Nasilje razara porodicu! Informacije možete<br />
dobiti kod Mjesta za intervenciju protiv nasilja u<br />
porodici. Mjesto za intervenciju između ostaloga<br />
nudi i nastavni program za muškarce koji u<br />
braku i partnerstvu primjenjuju nasilje. U slučaju<br />
nužde obratite se policiji ili Domu za žene. Radi<br />
savjetovanja se žrtve mogu obratiti ustanovi<br />
Pomoć za žrtve za oba <strong>Basel</strong>a. Individualno<br />
savjetovanje muškaraca koji naginju nasilju vrši<br />
se u Birou za muškarce (vidi poglavlje «Važni<br />
brojevi u hitnom slučaju»).<br />
Šta se očekuje od novodoseljenih osoba?<br />
Od Vas očekujemo da sudjelujete u privrednom,<br />
socijalnom i kulturnom životu. Potrebno je da<br />
se aktivno pozabavite sa društvenim odnosima<br />
i uvjetima života u Švicarskoj i da prije svega<br />
naučite njemački jezik.<br />
Mogućnosti za sudjelovanje<br />
Pohađanje kursa njemačkog jezika<br />
Njegovanje dobrosusjedskih odnosa<br />
Članstvo u nekom udruženju<br />
Sudjelovanje na priredbama koje organizuju<br />
opština ili kanton<br />
Sudjelovanje u običajima <strong>Basel</strong>bietera<br />
Dobrovoljni rad u oblasti kulture, sporta i<br />
društva<br />
Opština u kojoj stanujete rado Vam stoji na<br />
raspolaganju ako imate dodatnih pitanja i rado će<br />
Vam pomoći. Obratite se telefonom ili se javite<br />
osobno!<br />
Stručno mjesto za ravnopravnost žene<br />
i muškarca kantona <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
Fachstelle für Gleichstellung<br />
von Frau und Mann<br />
des <strong>Kanton</strong>s <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
Kreuzboden 1a<br />
Postfach<br />
4410 Liestal<br />
Telefon 061 926 82 82<br />
www.gleichstellung.bl.ch<br />
Mjesto za intervenciju<br />
protiv nasilja u porodici BL<br />
Interventionsstelle<br />
gegen häusliche Gewalt BL<br />
Rathausstrasse 24<br />
4410 Liestal<br />
Telefon 061 552 62 38<br />
www.interventionsstelle.bl.ch<br />
Da li ste znali<br />
da u našem najvišem zakonodavstvu, u saveznom ustavu, stoji da niko ne smije da bude<br />
diskriminisan zbog svog porijekla, rase, pola, starosti, jezika, socijalnog staleža, vida života, religije,<br />
nazora o životu, političkog uvjerenja kao i zbog tjelesnog, duševnog ili psihičkog invaliditeta?
8 <strong>Kanton</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
Zemaljska kancelarija <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
Landeskanzlei <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
Rathausstrasse 2<br />
4410 Liestal<br />
Telefon 061 552 51 11<br />
landeskanzlei@bl.ch<br />
www.bl.ch<br />
> Landrat/Parlament > Landeskanzlei<br />
Informacije u vezi<br />
sa kantonom <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong>:<br />
www.bl.ch<br />
Informacije u vezi<br />
sa pojedinačnim opštinama:<br />
www.bl.ch<br />
> Gemeinden<br />
Statistički podaci<br />
o <strong>kantonu</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong>:<br />
www.statistik.bl.ch<br />
Državne vlasti u <strong>kantonu</strong><br />
Zemaljsko vijeće je parlament kantona i broji<br />
90 članova. Kao zakonodavno tijelo članovi<br />
parlamenta imaju zadatak da donose zakone i da<br />
kontrolišu rad vlade. Javne sjednice održavaju se<br />
u zgradi vlade u Liestalu. Vijeće vlade je upravna<br />
ustanova i istovremeno i najviše egzekutivno tijelo<br />
kantona. Ono se sastoji od pet članova koje bira<br />
narod. Svaka vijećnica vlade i svaki vijećnik vlade<br />
predstojnik je jedne od sljedećih direkcija:<br />
Direkcija za obrazovanje, kulturu i sport<br />
Direkcija za nacionalnu ekonomiju i zdravlje<br />
Direkcija za bezbjednost<br />
Direkcija za gradnju i okoliš<br />
Direkcija za financije i crkve<br />
Pravosudna državna vlast sastoji se od sudova i<br />
ustanova za krivično gonjenje.<br />
Brošuru «<strong>Kanton</strong> u kratkom pregledu» možete<br />
besplatno dobiti kod Zemaljske kancelarije ako<br />
date naljepnicu sa svojom adresom.<br />
<strong>Kanton</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong> u brojkama<br />
Površina: 518 km²<br />
Ukupan broj stanovnika: oko 276‘000<br />
stanovnica i stanovnika<br />
Otprilike 55‘000 (19,8%) migrantkinja i<br />
migranata iz više od 150 raznih zemalja<br />
86 opština koje su podijeljene na pet<br />
okruga (Laufen, Arlesheim, Liestal, Sissach,<br />
Waldenburg)<br />
Jedan od 26 kantona i polukantona u<br />
Švicarskoj<br />
Graniči se sa Njemačkom i Francuskom<br />
Susjedni kantoni: <strong>Basel</strong>-Stadt, Aargau,<br />
Solothurn i Jura<br />
Da li ste znali<br />
da se u <strong>kantonu</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong> smatra da je neka osoba integrisana ako<br />
ona poštuje švicarski pravni poredak, a prije svega njegove fundamentalne vrijednosti<br />
ona u onolikoj mjeri vlada njemačkim jezikom da je u stanju da samostalno<br />
obavlja poslove svakodnevnog života<br />
se aktivno zabavlja ovdašnjim društvenim odnosima i uvjetima života<br />
je u stanju da sudjeluje u privrednom, socijalnom i kulturnom životu društva
9<br />
<strong>Kanton</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
Njemačka<br />
<strong>Kanton</strong><br />
<strong>Basel</strong>-Stadt<br />
Bazel<br />
Francuska<br />
<strong>Kanton</strong> Aargau<br />
Kt.<br />
Solothurn<br />
<strong>Kanton</strong><br />
Solothurn<br />
<strong>Kanton</strong> Jura<br />
<strong>Kanton</strong><br />
Solothurn<br />
<strong>Kanton</strong><br />
Solothurn<br />
<strong>Kanton</strong><br />
Solothurn<br />
Rajna<br />
Rajna<br />
Bubendorf<br />
Seltisberg<br />
Ziefen<br />
Niederdorf<br />
Hölstein<br />
Lampenberg<br />
Diegten<br />
Bretzwil<br />
Eptingen<br />
Langenbruck<br />
Waldenburg<br />
Sissach<br />
Liestal<br />
Arlesheim<br />
Laufen<br />
Oberdorf/BL<br />
Titterten<br />
Liedertswil<br />
Lauwil<br />
Bennwil<br />
Reigoldswil<br />
Läufelfingen<br />
Häfelfingen<br />
Zeglingen<br />
Arboldswil Buckten<br />
Känerkinden<br />
Rümlingen<br />
Tenniken<br />
Wittinsburg<br />
Diepflingen<br />
Kilchberg/BL<br />
Oltingen<br />
Anwil<br />
Itingen<br />
Gelterkinden<br />
Böckten<br />
Ormalingen<br />
Zunzgen<br />
Thürnen<br />
Rothenfluh<br />
Tecknau<br />
Wenslingen<br />
Rünenberg<br />
Rickenbach/BL<br />
Hemmiken<br />
Buus<br />
Wintersingen<br />
Maisprach<br />
Nusshof<br />
Ramlinsburg<br />
Lausen<br />
Lupsingen<br />
Hersberg<br />
Arisdorf<br />
Frenkendorf<br />
Füllinsdorf<br />
Giebenach<br />
Augst<br />
Pratteln<br />
Muttenz<br />
Birsfelden<br />
Münchenstein<br />
Allschwil<br />
Schönenbuch<br />
Oberwil/BL<br />
Binningen<br />
Reinach/BL<br />
Therwil<br />
Biel-<br />
Benken<br />
Ettingen Aesch/BL<br />
Bottmingen<br />
Pfeffingen<br />
Blauen<br />
Zwingen<br />
Burg<br />
im<br />
Leimental<br />
Dittingen<br />
Röschenz<br />
Grellingen<br />
Duggingen<br />
Nenzlingen<br />
Wahlen<br />
Gelterkinden<br />
Liesberg<br />
Brislach<br />
Roggenburg<br />
Švicarska<br />
<strong>Kanton</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong>
10 Informacije o pravu za strance<br />
Služba za migraciju<br />
Amt für Migration<br />
Parkstrasse 3<br />
4402 Frenkendorf<br />
Telefon 061 552 51 61<br />
afm@bl.ch<br />
www.bl.ch<br />
> Sicherheit > Amt für Migration<br />
Šta moram regulisati?<br />
Strane osobe, koje se u <strong>kantonu</strong> <strong>Basel</strong>-<br />
<strong>Landschaft</strong> žele dugoročno zadržati, moraju se u<br />
roku od 14 dana prijaviti kod kontrole stanovništva<br />
u njihovoj novoj opštini. Prije toga se moraju<br />
odjaviti sa prethodnog mjesta boravka. Za prijavu<br />
je potrebno pripremiti dozvolu boravka, dvije slike<br />
i kopiju pasoša ili lične karte. Nakon prijave će<br />
Služba za migraciju izdati novu dozvolu boravka.<br />
Šta moram prijaviti kod svoje opštine?<br />
promjenu mjesta stanovanja u <strong>kantonu</strong> ili<br />
opštini<br />
odjavu u slučaju promjene kantona/odseljenje<br />
promjenu građanskog staleža<br />
porod<br />
promjenu ili ispravak imena<br />
Šta moram prijaviti kod kantonalne<br />
službe rada ili Službe za migraciju?<br />
boravak u inostranstvu duži od 6 mjeseci<br />
Kada moram predati stranačku<br />
iskaznicu radi produženja?<br />
Original iskaznice pošaljite Službi za migraciju<br />
najranije 3 mjeseca odnosno najkasnije 2<br />
sedmice prije isteka važenja. Izdavanje dozvole<br />
za naseljavanje ispituje se automatski po<br />
službenoj dužnosti.<br />
Može li i moja porodica doputovati?<br />
Ako potičete iz jedne od EU/EFTA zemalja,<br />
možete dovesti i članove svoje porodice u<br />
Švicarsku, ako raspolažete odgovarajućim<br />
stanom.<br />
U članove porodice spadaju: bračni partneri,<br />
djeca ili unučadi do 21 godine starosti, ako je<br />
obezbjeđeno njihovo uzdržavanje. Takođe i<br />
roditelji, bake i dede, ako je i njihovo uzdržavanje<br />
obezbjeđeno.<br />
Osobe kojima je dozvoljeno studiranje mogu<br />
dovesti svoje bračne drugove i djecu koju su<br />
obavezni uzdržavati, ako je za njih obezbjeđeno<br />
uzdržavanje.<br />
Ako dolazite iz neke zemlje izvan EU/EFTA,<br />
možete dovesti svog bračnog druga ili djecu do<br />
18 godina starosti, ako porodica živi zajedno i ako<br />
je stan primjeren potrebama. Ako ste primalac<br />
socijalne pomoći, spajanje porodice nije moguće.<br />
Zahtjev za spajanje porodice mora biti podnešen<br />
u roku od pet godina. Djeca starija od dvanaest<br />
godina moraju biti dovedena u roku od dvanaest<br />
mjeseci.<br />
Vrste iskaznica<br />
Sve migrantkinje i svi migranti moraju da imaju<br />
važeću dozvolu za boravak. Nju izdaje Služba<br />
za migraciju i ona se redovno mora produžavati.<br />
Zavisno od vrste iskaznice i zemlje porijekla daju<br />
se razna prava i zadaju obaveze. Posjetiteljke i<br />
posjetioci u Švicarskoj se dva puta godišnje smiju<br />
zadržavati do tri mjeseca. Između ovih posjeta oni<br />
moraju napustiti Švicarsku i van zemlje boraviti<br />
najmanje tri mjeseca.
Informacije o pravu za strance<br />
11<br />
Prevremeno izdavanje dozvole za naseljavanje<br />
Osobe kojima se dozvola za naseljavanje može<br />
izdati najranije nakon 10 godina, u slučaju<br />
uspješne integracije imaju mogućnost da već<br />
nakon 5 godina postave zahtjev da im se izda<br />
dozvola za naseljavanje. Prinudni kriteriji za<br />
uspješnu integraciju su:<br />
uredan i neprestan boravak u Švicarskoj u<br />
trajanju od 5 godina (boravci zbog izobrazbe i<br />
sl. i kratki boravci se se nemogu uračunavati)<br />
poštovanje pravno-državnog uređenja i<br />
demokratskih principa, nikakve sudske osude<br />
kao i besprijekorna karakteristika<br />
nikakva primanja socijalne pomoći tokom<br />
posljednjih 5 godina<br />
nikakvo prisilno naplaćivanje dugova, dugovi<br />
nakon neuspjele zapljene ili konkursa (tzv.<br />
Verlustschein) i/ili neplaćeni porez<br />
dokaz o dobrom znanju njemačkog jezika<br />
(certifikat ili diploma)<br />
dokaz o neprekidnom 3-godišnjem radnom<br />
stažu<br />
Molimo Vas da obratite pažnju na to da porodice<br />
i bračni parovi mogu da postave samo zajednički<br />
zahtjev. Mi ćemo ispitati Vašu molbu koja sadrži<br />
pismeno obrazloženje te ćemo je u datom slučaju<br />
proslijediti nadležnoj Saveznoj službi za migraciju<br />
u Bernu (Bundesamt für Migration in Bern - BFM).<br />
Iz tog razloga se mora računati sa tim da će<br />
postupak duže trajati.<br />
Protjerivanje<br />
Ako postoje sudske osude, znatna primanja<br />
socijalne pomoći, dugovi ili prestanak svrhe<br />
boravka, ispituje se da li dolazi u obzir<br />
protjerivanje<br />
Naturalizacija<br />
Redovna naturalizacija<br />
Osobe koje u Švicarskoj stanuju duže od<br />
dvanaest godina – godine provedene u našoj<br />
zemlji u uzrastu između navršene 10. i 20. godine<br />
života pri tome vrijede duplo -, mogu uložiti molbu<br />
da naturalizacijom postanu švicarski državljani.<br />
Opštine i kantoni kod osoba koje ulažu molbu u<br />
cilju redovne naturalizacije ispituju da li postoje<br />
sljedeći preduslovi za naturalizaciju:<br />
da je ispunjen preduslov domicila<br />
integracija (prije svega znanje jezika)<br />
dobro poznavanje švicarskih odnosa<br />
ispunjavanje obaveza u oblasti prisilnog<br />
naplaćivanja dugova i konkursa kao i poreska<br />
obaveza<br />
Dodatno tome savez ispituje da li je osoba koja je<br />
uložila molbu u cilju naturalizacije izvršila prekršaj<br />
švicarskog pravnog poretka ili da li predstavlja<br />
rizik za bezbjednost Švicarske.<br />
Olakšana naturalizacija<br />
Od olakšane naturalizacije mogu pod određenim<br />
zakonskim preduslovima prije svega da profitiraju<br />
inozemni bračni drugovi Švicarkinja i Švicaraca<br />
kao i djeca kojima je jedan roditelj Švicarac, a koji<br />
još ne posjeduju pravo švicarskog građanina.<br />
<strong>Ko</strong>d olakšane naturalizacije samo je savez<br />
nadležan za donošenje odluke. Prvo se sazna<br />
mišljenje kantona, koji – isto kao i opština – ima<br />
pravo žalbe. Svako onaj ko želi biti naturalizovan<br />
po olakšanom postupku mora biti integrisan u<br />
švicarske odnose. On k tome mora poštovati<br />
švicarsko pravno uređenje i ne smije ugrožavati<br />
unutrašnju i vanjsku bezbjednost Švicarske.<br />
Informacije<br />
Savezna služba za migraciju:<br />
www.bfm.admin.ch<br />
Da li ste znali<br />
da Služba za migraciju sve novodoseljene osobe poziva na tzv. pozdravni razgovor?<br />
Tamo ćete biti obavješteni o svojim pravima i obavezama i dobićete informacije o postojećim<br />
ponudama za integraciju u regionu <strong>Basel</strong>.
12 Stanovanje<br />
Pravila<br />
Preuzeti brigu<br />
Međusobno razgovarati<br />
Buka: molimo imajte obzira!<br />
Poštujte vremena kada<br />
vlada mir u opštini u kojoj<br />
stanujete<br />
Stepenište održavati<br />
čistim<br />
Veš-kuhinja – čista<br />
Otpad u đubre<br />
Na šta moram obratiti pažnju ako<br />
stanujem u unajmljenom stanu?<br />
Pridržavanje opštevažećih pravila pospešuje<br />
saživot bez konflikata. U Švicarskoj – zemlji koju<br />
ste izabrali da bude Vaša nova domovina – tome<br />
se pridaje velika važnost.<br />
U većini stanova ili kuća za iznajmljivanje postoji<br />
kućni red kojeg treba poštovati. Na pr. treba<br />
voditi računa o noćnom miru od 22.00 do 07.00<br />
i podnevnom od 12.00 do 13.00 sati. Takođe<br />
izbjegavati buku nedjeljom i praznicima.<br />
Ako neko želi nešto slaviti, najbolje je da to najavi<br />
susjedima!<br />
Prostorije za zajedničko korištenje kao veškuhinja,<br />
stubište, mjesta za odlaganje ili lift, ne<br />
trebaju biti zauzete vlastitim stvarima i trebaju biti<br />
čiste. Za zajedničku veš-kuhinju najčešće postoji<br />
plan korištenja.<br />
Vam na raspolaganju udruženje unajmljivača<br />
stanova (Mieterverband) ili mirovna ustanova<br />
(Schlichtungsbehörde).<br />
Šta je važno znati ako uzimam<br />
najam stambeni objekat?<br />
Po pravilu se zaključuje pismeni ugovor o najmu<br />
stana, koji sadrži podatke o veličini objekta koji<br />
se iznajmljuje, troškovima stanarine, otkaznim<br />
rokovima i kauciji za najam stana kao i opšte<br />
odredbe i kućni red.<br />
Stanarina se po pravilu plaća unaprijed za<br />
naredni mjesec. Zakupac stana najčešće plaća<br />
dodatne sporedne troškove, na pr. za grijanje,<br />
vodu ili kablovsku televiziju.<br />
Informišite se da li su u Vašu stanarinu uključeni i<br />
sporedni troškovi!<br />
Prilikom primopredaje stana pri useljenju<br />
Otpad odvajati: otpad iz<br />
vrta, staklo, metal, PET<br />
U mnogim zgradama je zabranjeno pušenje u<br />
zajedničkim prostorijama!<br />
U slučaju nesporazuma sa stanodavcima stoji<br />
Stari papir vezati<br />
u svežnjeve<br />
Otpad: Obratiti pažnju na<br />
termine<br />
Ne stavljati otpad pored<br />
kontejnera<br />
Ne bacati otpad u<br />
kanalizaciju<br />
Specijalan otpad odlagati<br />
zasebno: baterije, otrov,<br />
svjetiljke, medikamente
Stanovanje<br />
13<br />
ili iseljenju preporučuje se da zajedno sa<br />
zakupodavcem prekontrolišete u kakvom se<br />
stanju nalazi stan i da eventualne mane pismeno<br />
protokolišete u zapisniku (takođe i male štete!).<br />
Kaucija za najam stana iznosi najviše tri<br />
mjesečne stanarine i uplaćuje se radi sigurnosti<br />
zakupodavca na račun za kauciju. Račun glasi na<br />
ime osobe koja unajmljuje stan. Nakon iseljenja,<br />
stanaru se vraća kaucija zajedno sa kamatama,<br />
ukoliko u vezi sa primopredajom stana nije došlo<br />
do konflikta sa zakupodavcem.<br />
Preporučuje se da za zakupljeni objekat<br />
zaključite osiguranje od odgovornosti<br />
(Haftpflichtversicherung).<br />
Osim stanarine svako domaćinstvo mora plaćati<br />
pretplatu za aparate pomoću kojih je moguć<br />
prijem radio i/ili televizijskih programa (na pr. za<br />
Gdje šta odlažem?<br />
televiziju, radio u autu ili mobilni telefon). Stanar<br />
ima obavezu da se sâm prijavi kod švicarskog<br />
mjesta za naplatu BILLAG.<br />
Kako moram odlagati otpad?<br />
Ispravnim odlaganjem otpada uveliko se smanjuje<br />
zagađivanje okoliša, a moguća je i regeneracija<br />
skupocjenih resursa. Iz tog razloga se vrijedni<br />
materijali kao što su papir, staklo itd. sabiraju<br />
odvojeno te se recikliraju. Sabiranje ovih vrijednih<br />
materijala je besplatno te predstavlja uštedu za<br />
svako pojedinačno domaćinstvo.<br />
Kućni otpad se sakuplja u kesama za odvoženje<br />
otpada opštine, a na koje se plaća taksa. Ovaj<br />
otpad spaljiva se u modernim postrojenjima za<br />
spaljivanje sa dobrom rekuperacijom energije i<br />
učinkovitim filterskim sistemom.<br />
Sve podatke o ispravnom odlaganju otpada iz<br />
naselja možete naći ili na stranici interneta ili u<br />
kalendaru za otpad opštine u kojoj stanujete.<br />
BILLAG Švicarska / BILLAG Schweiz<br />
Infoline 0844 834 834<br />
info@billag.com<br />
www.billag.ch<br />
Udruženje stanara <strong>Basel</strong>land<br />
Mieterinnen- und<br />
Mieterverband <strong>Basel</strong>land<br />
Telefonsko pravno savjetovanje:<br />
061 666 69 69<br />
www.mieterverband.ch<br />
<strong>Kanton</strong>alna mirovna ustanova<br />
za stanarska pitanja<br />
<strong>Kanton</strong>ale Schlichtungsstelle<br />
für Mietangelegenheiten<br />
Bahnhofstrasse 3, 4410 Liestal<br />
Telefon 061 552 66 56<br />
www.bl.ch<br />
> Volkswirtschaft > Schlichtungsstellen<br />
Informacije na temu otpad<br />
i reciklaža na njemačkom:<br />
www.abfall.ch<br />
Informacije u vezi sa<br />
«Kalendarom za otpad opštine»:<br />
www.aue.bl.ch<br />
Šta? * Gdje? * Kako? / Kada? * Cijena*<br />
Kućni otpad odvozi opština Termini i način pripremanja Kese za otpad 35 / 60 / 110 L<br />
>kalendar za otpad opštine<br />
sa taksenim markama opštine<br />
kabasti predmeti najčešće skupa sa kućnim otpadom taksene marke<br />
otpad iz vrta / kuhinjski kompostiranje u vlastitom vrtu ili Termini i način pripremanja najčešće se mora platiti,<br />
otpad za kompostiranje opština odvozi (zeleni kontejner) > kalendar za otpad opštine ali je povoljnije od otpada<br />
staklo sabirna mjesta / odlagalište boce, čaše itd. odvojiti po bojama besplatno<br />
(bijelo, mrko, zeleno)<br />
PET plastične boce za piće prodajna mjesta istisnuti zrak iz boce besplatno<br />
konzerve / aluminijum sabirna mjesta / odlagalište besplatno<br />
baterije prodajna mjesta besplatno<br />
papir (u svežnjevima) odvoz papira / sabirno mjesto termini > kalendar za otpad opštine besplatno<br />
kartonaža odvoz kartonaže / sabirno mjesto termini > kalendar za otpad opštine besplatno<br />
tkanine / obuća Texaid kontejneri ili sl. specijalni termini samo upotrebljive tkanine besplatno<br />
za sakupljanje ili radnje za rabljenu robu<br />
električni aparati / svjetiljke prodajna mjesta za elektro robu obaveza vraćanja i preuzimanja besplatno<br />
specijalan otpad / «otrovi» prodajna mjesta / drogerije obaveza preuzimanja za manje količine besplatno<br />
medikamenti apoteke po mogućnosti u originalnoj ambalaži besplatno<br />
ulje sabirno mjesto / odlagalište besplatno<br />
strvine opštinsko sabirno mjesto za strvine besplatno<br />
*datumi za odvoz su specifični za svaku opštinu, sabirna mjesta i taksu možete naći u kalendaru za otpad kao i na vebsajtu opštine u kojoj stanujete<br />
Da li ste znali<br />
da je zabranjeno spaljivanje otpada izvan licenciranih postrojenja?
14 Posao<br />
Informacije o radnim dozvolama:<br />
www.bfm.admin.ch<br />
> Arbeit/Arbeitsbewilligungen<br />
Informacije o radnom pravu,<br />
o generalnim radnim ugovorima,<br />
normalnim radnim ugovorima i o<br />
daljnjim pitanjima na temu rad:<br />
www.seco.admin.ch<br />
> Arbeitsrecht<br />
Da li trebam radnu dozvolu?<br />
Od Vašeg boravišnog statusa ovisi da li Vam je<br />
potrebna radna dozvola ili ne. Daljnje informacije<br />
daće Vam Vaš budući poslodavac, KIGA<br />
<strong>Basel</strong>land, Služba za migraciju ili Služba za<br />
strance <strong>Basel</strong>land.<br />
<strong>Ko</strong>ja prava i obaveze imam<br />
kao zaposlena osoba?<br />
Zaposleni imaju pravo na:<br />
dogovorenu zaradu<br />
najmanje 4 sedmice godišnjeg odmora<br />
radno svjedočanstvo<br />
zaštitu ličnosti<br />
jedan mjesec probnog rada,<br />
ako drugačije nije dogovoreno<br />
Zaposleni imaju obavezu da:<br />
slijede upute poslodavca<br />
se brižljivo ophode i budu odani<br />
obave posao kao što je dogovoreno<br />
Šta sadrži radni ugovor?<br />
Informacije o sadržaju radnog ugovora ćete naći<br />
kod informacija o uslovima rada.<br />
I radni ugovor u usmenoj formi je važeći. Ipak se<br />
uvijek preporučuje zaključiti pismeni radni ugovor.<br />
U mnogim branšama ili velikim firmama su prava<br />
i obaveze poslodavca i zaposlenih regulisani<br />
generalnim radnim ugovorom (GAV).<br />
Za određene grupe zanimanja vlasti izdaju<br />
takozvane normalne radne ugovore (NAV). Većina<br />
tih ugovora je kantonalno regulisana.<br />
Informišite se kakva pravila važe u vašoj branši!<br />
Šta sadrži obračun plate?<br />
Zarada se detaljno dokumentira na obračunu.<br />
Tu su navedeni bruto i neto zarada, te svi dodaci<br />
i odbici. U dodatke može spadati na pr. dječiji<br />
dodatak. Odbici su: starosno i osiguranje za<br />
nasljednike (AHV), invalidsko osiguranje (IV),<br />
odredba o nadoknadi zarade (EO), osiguranje<br />
u slučaju nezaposlenosti (ALV), osiguranje u<br />
slučaju nesreće izvan posla (NBU) i penziona<br />
kasa (PK). Na zaradu se plaća ili mjesečni ili<br />
godišnji porez!<br />
Doprinosi za obavezno zdravstveno osiguranje u<br />
Švicarskoj nisu sastavni dio odbitaka od zarade.<br />
Vidjeti «zdravlje».
Posao<br />
15<br />
<strong>Ko</strong>liko je prosječno radno vrijeme?<br />
U najvećem broju švicarskih firmi radi se<br />
42 sata sedmično. Broj radnih sati zavisi od<br />
poslodavca, od radnih zadataka i od branše.<br />
Radno vrijeme je utvrđeno radnim ugovorom. Za<br />
radnike u industriji, za zaposlene u biroima, za<br />
tehničko osoblje i za druge zaposlene kao što su<br />
prodajno osoblje u velikim firmama trgovina na<br />
malo, sedmično radno vrijeme je ograničeno na<br />
maksimalno 45 sati. Za sve druge posloprimce<br />
važi maksimalno radno vrijeme od 50 sati<br />
sedmično.<br />
Kako je regulisan otkaz?<br />
Otkazni rok je određen opštim radnim ugovorom<br />
ili tzv. normalnim radnim ugovorom. Otkazni<br />
rokovi su za obe strane jednaki.<br />
Ako nedostaju pravila onda se primjenjuju<br />
odredbe obligacionog prava (OR):<br />
u vrijeme probnog rada: sedam radnih dana<br />
u prvoj godini rada: jedan mjesec, na kraju<br />
mjeseca<br />
od druge do devete godine: dva mjeseca, na<br />
kraju mjeseca<br />
od desete godine rada: tri mjeseca, na kraju<br />
mjeseca<br />
Kada sam zaštićen od otkaza?<br />
Poslodavac ne smije dati otkaz zaposlenoj osobi<br />
ako se nalazi u jednoj od sljedećih situacija:<br />
bolest ili udes, trudnoća i porođaj, učešće u jednoj<br />
saveznoj akciji pomoći u inostranstvu, najmanje<br />
11 dana obavezne vojne službe, civilne zaštite ili<br />
akcije crvenog krsta.<br />
Šta mogu uraditi ako ostanem bez posla?<br />
U slučaju nezaposlenosti pomažu Vam regionalni<br />
biroi rada (RAV) i informišu Vas o nadoknadi za<br />
nezaposlene. Prijavite se što je moguće prije kod<br />
RAV u Vašem regionu. Odgovarajuću adresu<br />
daće Vam KIGA ili Ured za strance <strong>Basel</strong>land.<br />
Takođe trebate odmah početi da tražite novi<br />
posao. Sačuvajte dokaze o traženju posla. Da<br />
biste dobili nadoknadu za nezaposlene morate<br />
dokazati da se ozbiljno trudite da nađete novo<br />
radno mjesto i da ispunjavate preduslove za<br />
dobivanje nadoknade. Više informacija ćete dobiti<br />
kod RAV.<br />
<strong>Kanton</strong>alna služba za industriju,<br />
proizvodne djelatnosti i rad/KIGA<br />
<strong>Kanton</strong>ales Amt für Industrie,<br />
Gewerbe und Arbeit/KIGA<br />
Bahnhofstrasse 32<br />
4133 Pratteln<br />
Telefon 061 552 77 77<br />
www.kiga.bl.ch<br />
Informacioni centar za zanimanja BIZ<br />
Berufsinformationszentrum BIZ<br />
Rosenstrasse 25<br />
4410 Liestal<br />
Telefon 061 927 28 28<br />
und Wuhrmattstrasse 23<br />
4103 Bottmingen<br />
Telefon 061 426 66 66<br />
www.afbb.bl.ch<br />
Informacije o RAV:<br />
www.treffpunkt-arbeit.ch<br />
> BL<br />
Da li ste znali<br />
da je zabranjeno raditi na crno (rad bez odgovarajuće dozvole)?<br />
Prijave u slučaju sumnje prima KIGA <strong>Basel</strong>land.
16 Porez<br />
<strong>Kanton</strong>alna poreska uprava<br />
<strong>Kanton</strong>ale Steuerverwaltung<br />
Rheinstrasse 33<br />
4410 Liestal<br />
Telefon 061 552 51 20<br />
www.bl.ch<br />
> Finanzen, Kirchen > Steuern<br />
Zašto se ubire porez?<br />
U Švicarskoj se troškovi javnih usluga kao<br />
infrastruktura, saobraćaj, vojska, policija,<br />
obrazovanje, zdravstvo, socijalna sigurnost,<br />
kultura i sport financiraju prvenstveno sredstvima<br />
iz poreza na primanja ili imovinu privatnih osoba<br />
te oporezivanjem preduzeća i iz poreza na<br />
promet.<br />
Kakvi porezi se ubiru?<br />
U Švicarskoj se plaća savezni, kantonalni i<br />
opštinski porez na primanja.<br />
26 kantona imaju vlastite zakone o porezu sa<br />
različitim poreskim sistemima. Opštine mogu u<br />
okvirima kantonalnih zakona same odrediti visinu<br />
svojih poreza. Savezni porez se obračunava<br />
procentualno na kantonalni. Dakle, poresko<br />
opterećenje je u Švicarskoj različito od kantona<br />
do kantona i od jedne do druge opštine. Privatne<br />
osobe plaćaju jednom godišnje porez na mjestu<br />
stanovanja. Poreske prijave se moraju predati<br />
opštinskoj poreskoj službi.<br />
Kako se ubire porez?<br />
Zaposlenim strancima koji nemaju C dozvolu<br />
boravka, ali imaju boravište u Švicarskoj, porez<br />
se odbija direktno od zarade. To se naziva porez<br />
po odbitku (Quellensteuer). <strong>Ko</strong>d godišnje zarade<br />
preko 120`000 franaka se naknadno napravi<br />
obračun.<br />
Ako se ne plaća mjesečni porez, onda se visina<br />
poreza određuje godišnjom prijavom poreza, koju<br />
dostavlja opština, a svaka osoba je mora sama<br />
popuniti. Prijava se zasniva na potvrdi o zaradi,<br />
koju svaki zaposleni dobije od poslodavca.<br />
Za privatne osobe porez se u normalnom slučaju<br />
obračunava na mjestu stanovanja i mora se platiti<br />
jednom godišnje.<br />
Prijave poreza se u normalnom slučaju moraju<br />
predati poreskoj službi u opštini. Na poreskoj<br />
prijavi je odštampano <strong>gdje</strong> se prijava konkretno<br />
treba predati.<br />
Da li ste znali<br />
da Vam poreska uprava kantona <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong> besplatno nudi kompjuterski softver EasyTax?<br />
Pomoću EasyTax možete sasvim jednostavno i sami da popunite svoju poresku prijavu.<br />
Program Vam stoji na raspolaganju kao download, a CD možete dobiti u opštini u kojoj<br />
stanujete ili kod gradske uprave.
Sistem socijalne sigurnosti<br />
17<br />
Preventivno osiguranje u Švicarskoj<br />
1. stub 2. stub 3. stub<br />
državno preventivno<br />
osiguranje<br />
obezbjeđenje egzistencije<br />
preventivno osiguranje<br />
po osnovu posla<br />
nastavak uobičajenog<br />
načina života<br />
privatno preventivno<br />
osiguranje<br />
individualna dopuna<br />
<strong>Kanton</strong>alna AHV kasa izjednačenja,<br />
kantonalna porodična kasa izjednačenja<br />
i IV služba<br />
<strong>Kanton</strong>ale AHV-Ausgleichskasse,<br />
<strong>Kanton</strong>ale Familienausgleichskasse<br />
und IV-Stelle<br />
Hauptstrasse 109<br />
4102 Binningen<br />
Telefon 061 425 25 25<br />
info@sva-bl.ch<br />
www.sva-bl.ch<br />
AHV<br />
starosno<br />
i osiguranje<br />
nasljednika<br />
IV<br />
invalidsko<br />
osiguranje<br />
EL<br />
dodatna<br />
davanja<br />
EO<br />
odredba o<br />
nadoknadi<br />
zarade<br />
BVG<br />
obavezno<br />
preventivno<br />
osiguranje po<br />
osnovu posla<br />
stub 2b<br />
dopunsko<br />
preventivno<br />
osiguranje po<br />
osnovu posla<br />
stub 3a<br />
oročeno<br />
preventivno<br />
osiguranje<br />
stub 3ab<br />
privatno<br />
preventivno<br />
osiguranje<br />
Informacije u vezi sa AHV:<br />
www.ahv-iv.ch<br />
Kako funkcioniše sistem socijalne<br />
sigurnosti?<br />
Socijalna osiguranja se prvenstveno financiraju<br />
kroz doprinose iz zarade. Tu zaposleni i<br />
poslodavci učestvuju u istom omjeru.<br />
Socijalna osiguranja pokrivaju financijske<br />
posljedice u slučaju nastupa rizika kao:<br />
bolest, udes ili profesionalno oboljenje<br />
starost, smrt ili invalidnost<br />
nezaposlenost<br />
Rizici kod porodiljskog odsustva se isplaćuju<br />
s jedne strane iz zdravstvenog osiguranja, a s<br />
druge strane iz odredbe o nadoknadi zarade<br />
(EO).<br />
Informacije možete dobiti kod opštine u kojoj<br />
stanujete i kod Kase izjednačenja/ IV-Stelle<br />
<strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong>.<br />
Kako je izgrađeno preventivno<br />
osiguranje?<br />
Preventivno osiguranje za starost, smrt ili<br />
invalidnost se temelji na tri stuba:<br />
1. stub: starosno, invalidsko osiguranje i odredba<br />
o nadoknadi zarade (EO) su osnovna osiguranja.<br />
Za sve osobe, koje žive ili rade u Švicarskoj, ova<br />
su osiguranja obavezna.<br />
2. stub: svi zaposleni koji godišnje zarađuju<br />
najmanje 20‘880 franaka (stanje 01.01.2011.)<br />
obavezno su osigurani u vidu preventivnog<br />
osiguranja po osnovu posla (Pensionskasse).<br />
3. stub: ovo osiguranje je dobrovoljno i može se<br />
sastojati iz vezanog samoosiguranja sa poreskim<br />
olakšicama (na pr. kod osiguravajućih zavoda<br />
ili zaklade kakve banke, tzv. stub 3a) i/ili iz<br />
slobodnog samoosiguranja bez poreskih olakšica<br />
(na pr. štedna knjižica, životno osiguranje,<br />
ulaganja u akcije ili fondove itd., tzv. stub 3b).<br />
Informišite se kod opštine u kojoj stanujete i kod<br />
Kase izjednačenja/ IV služba <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong>.
18 Sistem socijalne sigurnosti<br />
Informacije Saveznog ureda za<br />
zdravlje u vezi sa obavezom osiguranja:<br />
www.bag.admin.ch<br />
> Themen > Versicherungspflicht<br />
Izračuvanje premija<br />
Saveznog ureda za zdravlje:<br />
www.priminfo.ch<br />
Osiguranje za njegu bolesnih<br />
U Švicarskoj se obavezno mora zaključiti<br />
osiguranje za njegu bolesnih. Kase zdravstvenog<br />
osiguranja su na osnovu zakona dužne da Vas<br />
prime u osnovno osiguranje. Dodatna osiguranja<br />
su dobrovoljna. Na izboru Vam stoje razne<br />
ponude za dodatna osiguranja sa različitim<br />
obimom usluga, kao dodatak za osnovno<br />
osiguranje.<br />
Posavetujte se prije nego što ćete zaključiti<br />
osiguranje i uporedite ponude raznih<br />
osiguravajućih društava.<br />
Sve osobe sa skromnim primanjima koje žive i<br />
koje su osigurane u Švicarskoj, imaju pravo na<br />
popust za premije svog zdravstvenog osiguranja.<br />
U tome je odlučujući oporezovani prihod.<br />
Preduslovi za to, visina popusta i postupak u<br />
svakom <strong>kantonu</strong> su različiti. Formulare za prijavu<br />
možete dobiti kod opštinske uprave opštine u<br />
kojoj stanujete, kod poslovnica kasa zdravstvenog<br />
osiguranja u <strong>kantonu</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong> ili kod<br />
Zavoda za socijalno osiguranje <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong>.<br />
Dodatne informacije o osiguranju za njegu<br />
bolesnih i o uslugama koje ono plaća možete naći<br />
u poglavlju «Zdravlje».<br />
Osiguranje u slučaju nesreće<br />
Svi zaposleni u Švicarskoj su od prvog dana<br />
stupanja na posao obavezno osigurani protiv<br />
nesreće i profesionalnih oboljenja. Ako radite više<br />
od 8 sati sedmično onda ste osigurani i protiv<br />
udesa izvan posla.<br />
Poslodavci su takođe obavezni da osiguraju<br />
i osobe koje su zaposlene u njihovom<br />
domaćinstvu, ispomoć u domaćinstvu, čistače/<br />
čistačice i slično. Osobe koje su ostale bez posla<br />
su osigurane preko osiguranja za nezaposlene.<br />
Osobe koje rade kao samostalni poduzetnici<br />
i članovi porodica koji rade u samostalnim<br />
porodičnim pogonima, trebali bi se dobrovoljno<br />
osigurati u osiguranju u slučaju nesreće za<br />
zaposlene.<br />
Nisu osigurane osobe koje nisu zaposlene, kao<br />
što su domaćice i domaćini, djeca, studenti te<br />
penzionerke i penzioneri. Oni moraju zaključiti<br />
osiguranje u slučaju nesreće kod obavezne kase<br />
zdravstvenog osiguranja.
Sistem socijalne sigurnosti<br />
19<br />
Privatno osiguranje od odgovornosti<br />
Privatno osiguranje od odgovornosti štiti<br />
osiguranu osobu od potraživanja i zahtjeva trećih<br />
lica na osnovu klauzula zakonske odgovornosti<br />
prema trećim licima. Osnov za to je čl. 41.<br />
Obligacionog prava. On glasi kako slijedi: «<strong>Ko</strong><br />
drugome protivpravno nanese štetu, bilo s<br />
namjerom, bilo iz nehata, dužan mu je štetu<br />
nadoknaditi.» Svaka osoba dakle sa svojom<br />
cjelokupnom imovinom odgovara za takve štete.<br />
Iz tog razloga je veoma bitno da se zaključi<br />
privatno osiguranje od odgovornosti.<br />
Osiguranje predmeta domaćinstva protiv štete<br />
Osiguranje predmeta domaćinstva protiv<br />
štete pokriva štete koje nastaju na osobnim<br />
predmetima u domaćinstvu. Osnovnim<br />
osiguranjem predmeti domaćinstva osigurani su<br />
protiv štete od požara, od vode i od elementarnih<br />
nepogoda kao i od krađe u kući. Dodatno tome<br />
moguće je osiguranje protiv štete od staklenog<br />
loma i od obične krađe vani (krađa izvan stana).<br />
Majčinstvo<br />
Žene koje su za vrijeme 9 mjeseci pred porođaj<br />
bile osigurane preko starosnog penzionog<br />
osiguranja i koje su od toga bile zaposlene<br />
najmanje 5 mjeseci i koje se u vrijeme poroda<br />
nalaze u radnom odnosu, rade kao samostalni<br />
poduzetnik ili kao suradnik u firmi svoga supruga,<br />
dobijaju davanja porodiljskog osiguranja. Pravo<br />
na davanja traje načelno 14 sedmica. Osiguran<br />
je iznos od 80% od zadnje plaće, a maksimalno<br />
CHF 196 dnevno.<br />
Porodični dodaci<br />
Porodični dodaci trebaju da djelomično<br />
nadoknade povećane troškove koje roditelji<br />
imaju uzdržavanjem djece. Oni obuhvataju dječiji<br />
dodatak i dodatak za izobrazbu, kao i dodatak<br />
na porod i usvajanje, koji su priznati samo u<br />
pojedinim kantonima.<br />
U <strong>kantonu</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong> dječiji dodatak iznosi<br />
200 franaka mjesečno po djetetu. Isplaćuje se<br />
od mjeseca u kojem je dijete rođeno do kraja<br />
mjeseca u kojem dijete navrši 16 godina života.<br />
Dodatak za izobrazbu iznosi 250 franaka<br />
mjesečno po djetetu. Isplaćuje se od kraja<br />
mjeseca u kojem dijete navrši 16 godina života<br />
pa do kraja izobrazbe, a najduže do 25. godine<br />
života.<br />
Za porodični dodatak (=dječiji dodatak i dodatak<br />
za izobrazbu) važe odgovarajuće odredbe<br />
mjesta rada. Prijava i isplata obavljaju se preko<br />
poslodavca.<br />
Šta se dešava ako nije moguće<br />
obezbjediti svoju egzistanciju?<br />
U slučaju oskudice odgovarajuće osobe dobijaju<br />
socijalnu pomoć. Osobe koje trpe nevolju imaju<br />
pravo na besplatno savjetovanje i na materijalnu<br />
potporu. U takvom slučaju obratite se socijalnoj<br />
službi u opštini u kojoj stanujete. Opštine su<br />
dužne da sve osobe koje traže pomoć i kojima<br />
je potrebna pomoć, a koje borave na području te<br />
opštine, stručno posavjetuju i da im pruže potporu<br />
u potrebnoj mjeri.<br />
Da li ste znali<br />
da porodice pored financijskih davanja porodiljskog osiguranja i porodičnog dodatka mogu računati<br />
i na brojne povoljne ili besplatne ponude za sport i slobodno vrijeme?
20 Zdravlje<br />
Informacije Savezne službe<br />
za zdravstvo u vezi sa zdravstvenim<br />
osiguranjem:<br />
www.bag.admin.ch<br />
> Themen > Krankenversicherung<br />
Lista aktuelnih premija svih zavoda<br />
za zdravstveno osiguranje po kantonima/<br />
regionima:<br />
www.priminfo.ch<br />
Služba za poređenje tarifa i usluga<br />
na njemačkom, francuskom, italijanskom<br />
i engleskom jeziku:<br />
www.comparis.ch<br />
Osnovno zdravstveno osiguranje plaća<br />
sljedeće usluge:<br />
zdravstveno osiguranje načelno plaća sva<br />
liječenja koje su proveli ljekar ili ljekarka.<br />
Ukoliko to ne bi bio slučaj, trebali biste prije<br />
početka liječenja biti informisani.<br />
Osnovno osiguranje plaća liječenje i boravak<br />
na opštem odjelu bolnice u <strong>kantonu</strong>. Dodatni<br />
troškovi za liječenje i za boravak na privatnom<br />
ili poluprivatnom odjelu ili u nekoj bolnici izvan<br />
kantona padaju na Vaš teret ili ih pokriva<br />
eventualno dodatno osiguranje.<br />
Osnovno osiguranje preuzima troškove za<br />
najveći broj lijekova koje su Vam prepisali ili<br />
dali ljekar ili ljekarka, a koji su nabrojani u tzv.<br />
«listi specijaliteta» («Spezialitätenliste»).<br />
Jedan dio troškova liječenja i troškova za<br />
lijekove osiguranici moraju da plate iz svog<br />
džepa. Ova participacija sastoji se iz tzv.<br />
franšize (godišnji samodoprinos) od najmanje<br />
300 franaka godišnje (za odrasle). Djeca ne<br />
plaćaju franšizu. Nadalje se iz sopstvenog<br />
džepa mora platiti 10 posto od iznosa fakture,<br />
ali samo do iznosa od 700 franaka godišnje<br />
(za odrasle) odnosno 350 franaka (za djecu).<br />
Osnovno osiguranje preuzima troškove za<br />
razne mjere koje služe zdravstvenoj prevenciji,<br />
kao što je određeno vakcinisanje, 8 pregleda<br />
djece predškolskog doba, ginekološki<br />
preventivni pregledi na svake 3 godine<br />
ili davanja za majčinstvo (7 preventivnih<br />
pregleda, 2 pregleda pomoću ultrazvuka). <strong>Ko</strong>d<br />
davanja za majčinstvo otpada participacija tj.<br />
učešće u troškovima.
Zdravlje<br />
21<br />
Gdje ću se liječiti?<br />
U Švicarskoj Vi načelno možete sami da izaberete<br />
ljekara. Zavisno od izabranog modela kase<br />
zdravstvenog osiguranja sloboda izbora može,<br />
međutim, biti ograničena na određene ljekare i<br />
ljekarke.<br />
Zdravstveno zbrinjavanje u prvom redu<br />
obezbjeđuju kućne ljekarke i ljekari. Po potrebi<br />
ćete biti upućeni ljekaru-specijalisti. Adrese<br />
kućnih ljekarki i ljekara možete naći u telefonskom<br />
imeniku (pogledajte pod «ljekari/ljekarke opšte<br />
prakse» («Allgemeinärztinnen/Allgemeinärzte»).<br />
Listu ljekarki i ljekara koji govore strane jezike<br />
rado će Vam staviti na raspolaganje Služba za<br />
strance <strong>Basel</strong>land.<br />
Noću i preko vikenda postoji ljekarska hitna<br />
služba. U hitnim slučajevima, ili ako je potreban<br />
smještaj u bolnici, ljekarsko zbrinjavanje provodi<br />
se u bolnicama.<br />
Za hitne telefonske brojeve vidi poglavlje «Važni<br />
brojevi u hitnom slučaju».<br />
Prevodilačka služba kod bolesti<br />
ili nesretnog slučaja<br />
Ako kod bolesti ili nesretnog slučaja radi<br />
sporazumijevanja sa ljekarima i ljekarkama želite<br />
pomoć tumačice ili tumača, kod Službe za strance<br />
<strong>Basel</strong>land možete se informisati o tamošnjoj<br />
prevodilačkoj službi ili možete koristiti nacionalnu<br />
telefonsku prevodilačku službu. Troškovi<br />
za rad tumača Službe za strance <strong>Basel</strong>land<br />
obračunavaju se zavisno od trajanja tumačenja,<br />
s tim da se ono zaokrugli na slijedećih ¼ sata<br />
(članovi CHF 90/h, ostali CHF 105/h). Vozni<br />
troškovi obračunavaju se paušalno sa 37.50<br />
franaka.<br />
Da li su i troškovi<br />
liječenja zuba osigurani?<br />
Ne, troškovi liječenja zuba nisu sadržani u<br />
osnovnom osiguranju. Vi, međutim, možete<br />
zaključiti dodatno osiguranje za te usluge.<br />
Djeca i omladina imaju mogućnost da stupe u<br />
Njegu zuba za djecu i omladinu. Subvencija se<br />
dobija za redovne kontrole, preventivne mjere<br />
protiv karijesa i parodontitisa kao i za liječenje<br />
karijesa i anomalnog položaja zuba. Informišite se<br />
kod učiteljice ili učitelja svoga djeteta ili pod<br />
www.bl.ch.<br />
Moram li da platim kada<br />
mi dijete ide kod školskog ljekara?<br />
Tokom pohađanja škole provode se tri obavezna<br />
pregleda kod školskog ljekara: U dječjem vrtiću,<br />
u 4. razredu i u 7. razredu (razgovor u razredu<br />
sa školskom ljekarkom ili sa školskim ljekarom,<br />
kontrola kartona za vakcinacije). Ovi pregledi<br />
besplatni su za sve roditelje.<br />
AOZ Medios<br />
Nacionalna telefonska prevodilačka služba<br />
(sa obavezom plaćanja)<br />
0842 442 442<br />
www.aoz.ch<br />
> Medios<br />
«Gesundheitsratgeber»<br />
(Zdravstveni vodič:)<br />
www.migesplus.ch<br />
> Publikationen<br />
Da li ste znali<br />
da Vam Zdravstveni vodič Migesplus-a na raznim jezicima pruža dragocjene informacije o prevenciji,<br />
zdravstvenom osiguranju i medicinskom zbrinjavanju?<br />
Zdrav način života ne znači samo da se bolje osjećate, već Vam pomaže da štedite novac, zato što<br />
nemate izdataka za eventualne ljekarske konzultacije.
22 Djeca<br />
Mogućnosti za zbrinjavanje djece<br />
Informacije o lokalnim mogućnostima<br />
za zbrinjavanje možete dobiti u Vašoj<br />
opštinskoj upravi ili pod<br />
www.kissnordwestschweiz.ch<br />
Priručnik za porodice<br />
Familienhandbuch<br />
www.bl.ch<br />
> Sicherheit > Generalsekretariat<br />
> Familienfragen<br />
Adrese dnevnih smještaja za djecu<br />
www.bl.ch<br />
> Bildung, Kultur, Sport<br />
> Liste Kindertagesstätten<br />
Adrese porodica koje<br />
zbrinjavaju djecu preko dana<br />
Adrese pojedinih udruženja možete naći<br />
na homepage-u Udruženja porodica<br />
sjeverozapadne Švicarske - Verband<br />
Tagesfamilien Nordwestschweiz:<br />
www.vtn.ch<br />
Savjetovalište za majke<br />
Mütterberatung<br />
Savjetovališta u opštinama:<br />
www.muetterberatung-bl-bs.ch<br />
> Beratungsstellen <strong>Basel</strong>land<br />
U <strong>kantonu</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong> njeguje se politika<br />
koja dobro pogoduje porodicama i koja na<br />
nivou kantona i opština porodicama i djeci<br />
pruža potporu. Brojna savjetovališta pomažu<br />
Vam ako imate pitanja ili u kriznim situacijama.<br />
Sastajalište i porodični centar pružaju Vam<br />
mogućnost da upoznate druge porodice, da sa<br />
njima mijenjate iskustva ili da zajedno provodite<br />
slobodno vrijeme. Listu sa raznim adresama<br />
možete dobiti u Priručniku za porodice na<br />
njemačkom, engleskom i albanskom jeziku, kod<br />
Vaše opštinske uprave ili kod Ureda za strance<br />
<strong>Basel</strong>land.<br />
Kako je regulisan boravak?<br />
Djeca mlađa od 12 godina dobijaju istu dozvolu<br />
kao i njihovi roditelji. Ako samo jedan od roditelja<br />
ima dozvolu za naseljavanje, i djeci mlađoj od 12<br />
godina izdaje se dozvola za naseljavanje, ukoliko<br />
žive zajedno sa oba roditelja. Djeca starija od 12<br />
godina dobijaju dozvolu za boravak (preduslov<br />
za naknadni dolazak porodice vidi poglavlje<br />
«Informacije o pravima stranaca»).<br />
Na šta roditelji moraju obratiti pažnju?<br />
Roditelji su dužni za njegu i odgoj svoga djeteta<br />
i oni donose odluke koje su za to potrebne.<br />
Dobrobit djeteta pri tome je najvažnija. Roditelji<br />
moraju osigurati izdržavanje djeteta, njegovu<br />
izobrazbu i eventualne mjere za zaštitu djeteta<br />
do punoljetnosti (18. godina života) ili dok ono ne<br />
izuči prvi poziv.<br />
Roditelji moraju dijete vaspitati u skladu sa<br />
svojim prilikama i podsticati i štititi njegov tjelesni,<br />
duhovni i moralni razvoj. Oni djetetu moraju<br />
dati odgovarajuće opšte stručno obrazovanje<br />
koje je primjereno njegovim sposobnostima i<br />
naklonostima. U tom cilju oni treba da sarađuju<br />
sa školom i da podržavaju svoje dijete pri izboru<br />
zanimanja.<br />
Ako je dobrobit djeteta ugrožena, a roditelji se sa<br />
svoje strane ne brinu da to otklone ili ukoliko za<br />
to nisu u stanju, organ starateljstva će preduzeti<br />
primjerene mjere radi zaštite djeteta.<br />
Gdje mogu naći ponude za zbrinjavanje<br />
djece, ako radim?<br />
<strong>Ko</strong>rištenje ponuda za zbrinjavanje izvan obavezne<br />
nastave u osnovnoj školi je dobrovoljno. Roditelji<br />
moraju participirati u troškovima ponuda<br />
za zbrinjavanje u okviru svojih materijalnih<br />
mogućnosti.<br />
Postoje različite mogućnosti za zbrinjavanje<br />
djece. Tako djecu možete smjestiti u dnevnom<br />
smještaju ili možete koristiti zbrinjavanje djece u<br />
porodicama na samo par sati.<br />
Dnevni smještaj za djecu (KiTa)<br />
Dnevni smještaj za djecu, jaslice ili dnevni domovi<br />
su ustanove za zbrinjavanje koje je odobrio i<br />
koje nadzire kanton. Zajedno sa školovanim<br />
vaspitačima mališana i osoba zaduženim za<br />
zbrinjavanje, djeca na svoj način provode dan<br />
u grupama od oko troje do desetoro djece.<br />
Djeca posjećuju jaslice na pola dana do 5 dana<br />
sedmično. Za ove ponude mora se plaćati.<br />
Pojedine opštine djelimično subvencioniraju<br />
dnevne smještaje za djecu.
Djeca<br />
23<br />
Zbrinjavanje preko dana u porodicama<br />
<strong>Ko</strong>d zbrinjavanja preko dana u porodicama<br />
Vaše dijete se zbrinjava kao kod kuće i često<br />
ima povremene vršnjake za igru i jurcanje.<br />
Roditelji i porodica dogovaraju se o vremenu<br />
zbrinjavanja djeteta već prema sopstvenim<br />
željama i potrebama. <strong>Ko</strong>risno je ako porodica i<br />
roditelji sklope ugovor o zbrinjavanju. U ugovoru<br />
se formalno utanače pojedinosti zbrinjavanja,<br />
kao što su lični podaci djece i njihovih roditelja,<br />
početak i opseg zbrinjavanja preko dana, novac<br />
za zbrinjavanje, ferije, pitanje bolesti itd. Za<br />
ove ponude se mora plaćati. Pojedine opštine<br />
subvencioniraju porodice koje nude zbrinjavanje<br />
preko dana. Najveći broj takvih porodica<br />
organizovao se u okviru regionalog udruženja<br />
porodica koje nude zbrinjavanje djece preko<br />
dana.<br />
Obrazovanje roditelja<br />
Ponude za obrazovanje roditelja pomažu<br />
majkama i očevima u njihovim odgojnim<br />
zadacima. Na tečajevima, predavanjima i<br />
otvorenim sastancima detaljno se razgovara<br />
i razmišlja o odgojnom radu: roditelji dobijaju<br />
nove impulse. Mnoge ustanove-nositelji nude<br />
obrazovanje roditelja – na pr. udruženja žena,<br />
crkvene institucije, udruženja roditelja, porodični<br />
klubovi. Udruženje «Obrazovanje roditelja<br />
<strong>Basel</strong>land» (ebbl) u svojstvu „krovne organizacije“<br />
podstiče, potpomaže i koordinira obrazovanje<br />
roditelja u <strong>kantonu</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong>. Na<br />
njegovom vebsajtu možete naći ponude u čitavom<br />
<strong>kantonu</strong>. Obrazovanje roditelja CH osim toga nudi<br />
bazu podataka, u kojoj možete naći ponude za<br />
obrazovanje roditelja u svim regionima Švicarske.<br />
Obrazovanje roditelja <strong>Basel</strong>land<br />
Elternbildung <strong>Basel</strong>land<br />
Therwilerstrasse 11<br />
4103 Bottmingen<br />
Telefon 061 421 23 71<br />
www.ebbl.ch<br />
Obrazovanje roditelja CH<br />
Elternbildung CH<br />
Telefon 044 253 60 60<br />
www.elternbildung.ch<br />
Rano podsticanje u predškolskom uzrastu<br />
Grupe za igru omogućuju djeci od tri godine<br />
sticanje važnih iskustava kroz igru u jednoj stalnoj<br />
grupi, što je podloga za dobar razvoj ličnosti i<br />
sposobnosti učenja. Informacije i adrese grupa<br />
za igru možete dobiti u Vašoj opštini ili pogledajte<br />
pod www.fks-bl-fricktal.ch<br />
Savjetovanje za majke i očeve u <strong>kantonu</strong> <strong>Basel</strong>-<br />
<strong>Landschaft</strong> nudi se u svakoj opštini. Tamo možete<br />
naći odgovore na pitanja tjelesnog, duševnog i<br />
duhovnog razvoja Vaše bebe ili Vašeg mališana.<br />
Savjetovanje i potpora olakšavaju svakodnevicu<br />
počev od dojenja, pa preko ishrane, njege i<br />
odgoja sve do Vaše uloge kao majka ili otac.<br />
Savjetovanje je po pravilu besplatno; pojedinačne<br />
opštine naplaćuju taksu za upisivanje.<br />
Da li ste znali<br />
da će Vaše dijete, ako se rano podstiče u oblasti jezičkih i socijalnih sposobnosti,<br />
u školi i kasnije u radnom životu imati bolje šanse?
24<br />
Škola i obrazovanje<br />
Današnji školski sistem <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
do školske godine 2014/2015<br />
Novi obrazovni sistem za oba <strong>Basel</strong>a<br />
počev od školske godine 2015/2016<br />
19/20 Godina starosti 13 4 15 4<br />
17/18 Godina starosti 12 3 14 3<br />
16/17 Godina starosti 11 2 13 2<br />
15/16 Godina starosti 10 1 12 1<br />
Gymnasium<br />
FMS / HMS<br />
Berufslehre<br />
Berufsmaturität<br />
14/15 Godina starosti 9 4 11 3<br />
13/14 Godina starosti 8 3<br />
Sekundarschule<br />
10 2<br />
Sekundarschule<br />
12/13 Godina starosti 7 2<br />
P E A<br />
9 1<br />
P E A<br />
11/12 Godina starosti 6 1 postepen 8 6<br />
10/11 Godina starosti 5 5<br />
prijelaz<br />
na novi<br />
7 5<br />
9/10 Godina starosti 4 4 sistem<br />
6 4<br />
8/9 Godina starosti 3 3 Primarschule<br />
5 3<br />
Primarschule<br />
7/8 Godina starosti 2 2 4 2<br />
6/7 Godina starosti 1 1 3 1<br />
5/6 Godina starosti 2 2<br />
Kindergarten<br />
2 2<br />
4/5 Godina starosti 1 1 1 1<br />
SBA<br />
Fach-/Berufsmatura<br />
Gymnasium<br />
Fachmittelschule<br />
Berufsbildender Weg<br />
(WMS, Lehre,<br />
Berufsmaturität)<br />
Kindergarten<br />
SBA<br />
Gymnasium<br />
FMS/HMS<br />
Berufslehre/<br />
Berufsmaturität<br />
SBA<br />
Fach-/<br />
Berufsmatura<br />
Sekundarschule<br />
Primarschule<br />
Kindergarten<br />
Fachmittelschule<br />
Berufsbildender Weg<br />
(WMS, Lehre, Berufsmaturität)<br />
Gimnazija<br />
FMS/HMS<br />
Izučavanje struke/strukovna zrelost<br />
SBA<br />
Stručna/Strukovna matura<br />
Sekundarna škola<br />
Primarna škola<br />
Dječiji vrtić<br />
Stručna srednja škola<br />
Strukovna izobrazba (WMS, zanat, strukovna zrelost)<br />
U Švicarskoj je školstvo, počev od predškole<br />
(dječiji vrtić) pa do trećeg stepena (visoke škole i<br />
više strukovno obrazovanje) zadatak države.<br />
Kako je regulisana obaveza<br />
pohađanja škole?<br />
U <strong>kantonu</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong> počev od ljeta 2012.<br />
godine važi obaveza pohađanja škole u trajanju<br />
od 11 godina. Svako dijete od svoje 4. godine<br />
polazi u školu, počev sa dječijim vrtićem.<br />
U osnovnoj školi Vaše dijete uči osnove za svoju<br />
daljnju izobrazbu u strukovnom obrazovanju ili<br />
u školama sa maturom te stiče potrebno znanje<br />
jezika. Pohađanje javnih škola i dječijih vrtića je<br />
besplatno.<br />
Usklađivanje obrazovanja<br />
Usklađivanje obrazovanja <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong> je<br />
dio usklađivanja ukupnog švicarskog školstva.<br />
Od raznih paralelnih kantonalnih obrazovnih<br />
sistema postaje jedna pregledna cjelina.Uzrast<br />
djeteta kada polazi u školu, trajanje i ciljevi nivoa<br />
školovanja usklađuju se za čitavu Švicarsku.<br />
Škole u raznim kantonima imaće podjednaka<br />
mjerila za ono, što djeca na određenim nivoima<br />
moraju znati i umjeti. Za zanatske pogone biće<br />
jednostavnije da upoređuju znanje i kompetencije<br />
omladinaca iz raznih kantona.
Škola i obrazovanje<br />
25<br />
Kakvu podršku u školi može moje<br />
dijete dobiti u učenju njemačkog jezika?<br />
Djeca koja su se tek doselila u kanton <strong>Basel</strong>-<br />
<strong>Landschaft</strong> i koja još ne vladaju njemačkim<br />
jezikom, dobijaju pomoć u vidu specijalnih mjerâ.<br />
Cilj je da nauče jezik, kako bi im se olakšala<br />
integracija u budući regularni razred. Pored<br />
obavezne nastave, Vaše dijete počev od drugog<br />
razreda može pohađati tečajeve maternjeg<br />
jezika i kulture (HSK-Kurse). Ovdje Vaše dijete<br />
dobija nastavu iz geografije, kulture i jezika Vaše<br />
domovine. Pohađanje tečaja je dobrovoljno, ali se<br />
veoma preporučuje.<br />
Šta se očekuje od roditelja za vrijeme<br />
obaveznog školovanja djece?<br />
Roditelji su obavezni da sarađuju sa školom.<br />
Nastavno osoblje redovno će Vas pozivati na<br />
informacione večeri i roditeljske sastanke.<br />
Sudjelujte u njima i uspostavljajte kontakt s<br />
učiteljicama i učiteljima Vašeg djeteta, koji će rado<br />
odgovarati na Vaša pitanja.<br />
Vi morate nadgledati svoju djecu kako bi ona<br />
ispunjavala školske obaveze, pregledati i<br />
potpisivati svjedočanstva djece, blagovremeno<br />
nabavljati dozvole za godišnji odmor, obrazlagati<br />
opravdanja koja sami istavljate i navesti razlog u<br />
slučajevima nedolaska djeteta u školu.<br />
<strong>Ko</strong>ja prava imate kao roditelji?<br />
Roditelji imaju pravo:<br />
da dobiju sve informacije koje su potrebne da<br />
bi ispunili roditeljska prava i obaveze<br />
da budu informisani o napretku u učenju i<br />
ponašanju u radu i društvu<br />
uvida u ocjenjena ostvarenja djeteta<br />
na pojedinačne razgovore sa<br />
nastavnikom/com<br />
uvida u nastavu u dogovoru sa nastavnim<br />
osobljem<br />
da budu pravovremeno informisani o<br />
eksperimentima i reformama škole<br />
da na vrijeme budu informisani o neodržavanju<br />
nastave<br />
da za vrijeme obaveznog školovanja jednom<br />
godišnje budu pozvani na zajednički roditeljski<br />
sastanak<br />
Šta se događa nakon<br />
obaveznog školovanja?<br />
<strong>Kanton</strong> se trudi da svim omladincima nakon<br />
obaveznog školovanja omogući da završe i<br />
daljnje obrazovanje. Završeno obrazovanje je<br />
neophodan preduslov za start u radni život.<br />
Postoje različiti načini da se uđe ili pređe<br />
u strukovnu izobrazbu ili u školu za opšte<br />
obrazovanje. Za mlade je posebno važno da već<br />
rano počnu razmišljati o strukovnoj izobrazbi.<br />
Pružite svom djetetu podršku kod njegovog<br />
izbora zanimanja i škole te se skupa infomišite<br />
u Informacionom centru za zanimanja (BIZ) o<br />
raznim mogućnostima za izobrazbu.<br />
<strong>Ko</strong>ntaktne adrese na<br />
sve teme «Usklađivanje<br />
obrazovanja Dobra Škola <strong>Basel</strong>land»<br />
možete naći pod:<br />
www.bl.ch<br />
> Bildung<br />
> Bildungsharmonisierung<br />
Informacioni centar za zanimanja BIZ<br />
Berufsinformationszentrum BIZ<br />
Rosenstrasse 25<br />
4410 Liestal<br />
Telefon 061 927 28 28<br />
Wuhrmattstrasse 23<br />
4103 Bottmingen<br />
Telefon 061 426 66 66<br />
www.afbb.bl.ch<br />
Upravljanje i koordinaciju kurseva na<br />
maternjem jeziku i kulturi (HSK) vrši Služba<br />
za osnovne škole.<br />
www.avs.ch<br />
> Dienstleistungen > Unterricht HSK<br />
Da li ste znali<br />
da bilingualna djeca, koja pohađaju nastavu na svom maternjem jeziku, posjeduju veću jezičku<br />
fleksibilnost i sigurnost, i da u školi postižu bolje rezultate?
26 Škola i obrazovanje<br />
<strong>Ko</strong>ntaktna služba<br />
ponuda za prijelaz:<br />
Služba za strukovnu izobrazbu<br />
i strukovno savjetovanje<br />
Amt für Berufsbildung<br />
und Berufsberatung<br />
Rosenstrasse 25<br />
4410 Liestal<br />
Telefon 061 927 28 28<br />
Strukovno orijentisane izobrazbe<br />
Većina mladih u Švicarskoj prolazi kroz strukovno<br />
orijentisanu izobrazbu, tj. oni izučavaju neku<br />
struku. Pored praktične izobrazbe u pogonu ili<br />
u poduzeću, mladi pohađaju strukovnu stručnu<br />
školu. Svjedočanstvo o kvalifikaciji nakon<br />
završetka izobrazbe otvara im put u kvalifikovan<br />
svijet rada i u više stručne izobrazbe. Posebno<br />
zainteresovani i talentovani mladi na strukovnostručnoj<br />
školi mogu polagati strukovnu maturu.<br />
Ova im omogućuje studije na nekoj od viših<br />
stručnih škola, a pod određenim preduslovima i<br />
studije na univerzitetima.<br />
Škole za opšte obrazovanje<br />
U ustanove za opšte obrazovanje ubrajaju se<br />
gimnazije i srednje stručne škole u Laufenu,<br />
Liestalu, Muttenzu und Oberwilu. Tamo se đaci<br />
pripremaju za univerzitet, visoku stručnu školu ili<br />
za višu strukovnu izobrazbu. U takve škole biće<br />
primljeni učenice i učenici koji su sa prosječno<br />
dobrim ocjenama završili sekundarnu školu P ili<br />
sekundarnu školu E.<br />
Univerzitet i Visoka stručna škola<br />
<strong>Kanton</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong> jedan je od nositelja<br />
Univerziteta <strong>Basel</strong>, koji je veoma poznat po svom<br />
istraživačkom radu, i strukovno orijentisane<br />
Visoke stručne škole sjeverozapadna Švicarska,<br />
koja nudi širok spektar izobrazbe na stupnju<br />
visoke škole. Stanovnici kantona pored toga<br />
imaju pristup i u druge visoke škole u Švicarskoj,<br />
ukoliko već raspolažu potrebnim obrazovanjem.<br />
Ponude za prijelaz<br />
Ponude za prijelaz namijenjene su za one<br />
mlade kojima nije uspjelo da neposredno nakon<br />
sekundarne škole (nivo A i E) ili godinu dana<br />
radne prakse započnu strukovnu izobrazbu.<br />
Odluku da se pohađa ponuda za prijelaz trebalo<br />
bi donijeti što je moguće kasnije. Naime tek onda,<br />
kada je postalo jasno da je dodatna školska<br />
godina zaista potrebna kao prijelazno rješenje.<br />
Postoje različite ponude za prijelaz:<br />
Pretpostavka za kombinovane ponude za<br />
prijelaz (prethodne izobrazbe) jeste jasna i<br />
realna opredeljenost za određeno zanimanje.<br />
Pored uobičajenih nastavnih predmeta uči<br />
se prije svega štivo koje je naročito važno u<br />
budućem zanimanju.<br />
Školske ponude za prijelaz (tzv. SBA Basis<br />
i plus modular) posebnu pažnju poklanjaju<br />
matematici i jezicima. Tu se zahtjeva<br />
interesovanje i spremnost za postizanje dobrih<br />
rezultata takođe i u školskoj oblasti.
Škola i obrazovanje<br />
27<br />
Sadržaji i uslovi za prijem u različite ponude za<br />
prijelaz se veoma razlikuju. Da bi se postigao<br />
uspjeh važan je izbor «odgovarajuće» ponude za<br />
prijelaz.<br />
Januara/siječnja mjeseca sve škole sekundarnog<br />
stupnja I zainteresovanim učenicama i učenicima<br />
podijeliće detaljne informacije o svim ponudama<br />
za prijelaz kao i dokumentaciju za prijavljivanje.<br />
U Informacionom centru za zanimanja BIZ<br />
Bottmingen i Liestal kao i kod Službe za<br />
strukovnu izobrazbu i strukovno savjetovanje<br />
možete se informisati o ponudama za prijelaz.<br />
Savjetovalište za mlade<br />
Savjetovanje i praćenje, školovanje i<br />
posredovanje mladih od 16 do 22 godine starosti,<br />
koji ne mogu naći mjesto za izobrazbu, koji su<br />
prekinuli svoju izobrazbu i koji se nisu prijavili da<br />
su nezaposleni.<br />
Mentoring<br />
Prilikom izbora zanimanja i traženja mjesta za<br />
izobrazbu moraju se razjasniti mnoga pitanja i<br />
riješiti svi mogući problemi. Mentorke i mentori su<br />
osobe kojima se mladi mogu obratiti i koji mlade<br />
kod prijelaza iz škole u izobrazbu individualno<br />
prate.<br />
Čemu daljnje obrazovanje?<br />
Za svakog građanina i svaku građanku, za<br />
društvo i za privredu, daljnje obrazovanje<br />
danas predstavlja izazov, potrebu i ujedno<br />
istinsku šansu. Naš današnji svijet koji se tako<br />
brzo mijenja, sa svojim razantnim tehničkim<br />
razvojem, sa sve većom mobilnošću i društvenim<br />
promjenama, od pojedinca uvijek iznova<br />
zahtijeva sticanje aktuelnog znanja i dodatnih<br />
kompetencija. Ono što se nauči u školi i tokom<br />
izobrazbe već odavno nije dovoljno za čitav život.<br />
Za najrazličitije individualne potrebe za daljnjim<br />
obrazovanjem, region <strong>Basel</strong> nudi dobru i bogatu<br />
ponudu za daljnje obrazovanje.<br />
Širok dijapazon različitih ponuđača omogućava<br />
šarenu paletu mogućnosti za uspješno daljnje<br />
obrazovanje.<br />
Stručna služba za obrazovanje odraslih koordinira<br />
sektor obrazovanja četvrtog stupnja i na tom<br />
polju obavlja stručni rad za obrazovne projekte.<br />
Ona obezbjeđuje suprakantonalnu kooperaciju u<br />
obrazovnom regionu sjeverozapadne Švicarske<br />
i stavlja na raspolaganje nastavno osoblje za<br />
aktuelnu ponudu za daljnje obrazovanje.<br />
Vi tražite informacije<br />
o daljnjem obrazovanju?<br />
U vezi sa pitanjima koja se odnose na zanimanja<br />
obratite se Službi za strukovnu izobrazbu i<br />
strukovno savjetovanje. U vezi sa pitanjima o<br />
opštem daljnjem obrazovanju (na pr. jezički<br />
kursevi, osobni razvoj) obratite se Stručnoj službi<br />
za obrazovanje odraslih.<br />
Savjetovalište za mlade<br />
Jugendberatungsstelle<br />
Hauptstrasse 28<br />
4127 Birsfelden<br />
Telefon 061 552 79 79<br />
wieweiter@bl.ch<br />
www.wieweiter.bl.ch<br />
Mentoring<br />
Hauptstrasse 28<br />
4127 Birsfelden<br />
Telefon 061 552 79 88<br />
mentoring@bl.ch<br />
www.mentoring.bl.ch<br />
AliSearch<br />
Schweizerischer Verband<br />
für Weiterbildung SVEB<br />
Oerlikonerstrasse 38<br />
8057 Zürich<br />
Telefon 0848 33 34 33<br />
urs.hammer@alice.ch<br />
www.alisearch.ch<br />
Informacije o daljnjem<br />
obrazovanju:<br />
Pitanja koja se odnose na zanimanja:<br />
Služba za strukovnu izobrazbu i<br />
strukovno savjetovanje<br />
Amt für Berufsbildung<br />
und Berufsberatung<br />
www.afbb.bl.ch<br />
Opšte daljnje obrazovanje:<br />
Stručna služba obrazovanje odraslih<br />
Fachstelle Erwachsenenbildung<br />
www.febl.ch<br />
Vi tražite ponudu za daljnje obrazovanje?<br />
<strong>Ko</strong>ntaktirajte različite ponuđače putem telefona<br />
ili preko homepage-a, raspitajte se kod prijatelja,<br />
poznanika te radnih kolega i koleginica, i<br />
informišite se o odgovarajućim ponudama.<br />
Da li ste znali<br />
da se za mlade koji imaju dozvolu za naseljavanje C, a koji apsolviraju javno priznatu školsku<br />
ili strukovnu izobrazbu, može postaviti zahtjev za dobijanje stipendije, ukoliko roditelji nemaju<br />
dovoljno sredstava da financiraju takvu izobrazbu?<br />
Obavještenja možete dobiti u prilozima o izobrazbi BL (061 552 79 99) ili kod Ureda<br />
za strance <strong>Basel</strong>land.
28 Brak, rođenje i smrt<br />
Na šta obratiti pažnju prije<br />
sklapanja braka?<br />
Nadležni matični ured u mjestu u kojem stanuju<br />
mladoženja i nevjesta obavještava o potrebnim<br />
dokumentima i organizuje sklapanje građanskog<br />
braka. Religiozno sklapanje braka ne smije<br />
uslijediti prije sklapanja građanskog braka.<br />
Centralni zadatak matičnih ureda je ovjeravanje<br />
građanskog statusa – kao što su rođenje,<br />
vjenčanje, upisivanje partnerstva osoba istoga<br />
pola, smrt i priznavanje očinstva ili majčinstva<br />
– u matičnim knjigama kao i priprema braka i<br />
ceremonije pri vjenčanju. Svi slučajevi rođenja,<br />
sklapanja braka, upisa partnerstva osoba istoga<br />
pola, smrtni slučajevi i priznavanje očinstva i<br />
majčinstva registruju se u vidu javnih isprava u<br />
tzv. Informatiziranoj matičnoj knjizi (INFOSTAR).<br />
U <strong>kantonu</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong> ima 6 matičnih<br />
ureda. Nalaze se u Arlesheimu, Binningenu,<br />
Laufenu, Liestalu, Sissachu i Waldenburgu.<br />
Šta su preduslovi za sklapanje braka?<br />
Morate da ste navršili 18 godina i da ste<br />
sposobni za rasuđivanje<br />
ne smjete već biti u braku<br />
osobe koje imaju zakonskog zastupnika<br />
(staratelja) moraju imati njegovu saglasnost<br />
strani državljani moraju imati legalan boravak<br />
u Švicarskoj<br />
zakonom je zabranjeno zaključivanje brakova<br />
između srodnika u ravnoj liniji (roditelji, djed,<br />
baka) kao i između srodnika koji potiču<br />
od zajedničkog oca i majke (brat i sestra)<br />
odnosno samo oca ili majke (polubrat/<br />
polusestra), i to nezavisno od toga da li su u<br />
krvnom srodstvu ili u srodstvu preko usvajanja<br />
Prisilna udaja-ženidba je u Švicarskoj<br />
zabranjena.<br />
Na šta obratiti pažnju kod registrovanih<br />
partnerstva osoba istog pola?<br />
Važe isti propisi i pravila kao kod sklapanja braka.<br />
Na šta obratiti pažnju kod rođenja<br />
djeteta?<br />
Nakon rođenja djeteta mora se izvršiti prijava kod<br />
matičnog ureda nadležnog za mjesto rođenja. Ako<br />
se dijete rodi kod kuće, sobom ponijeti prijavu<br />
rođenja koju je popunila babica. Ako se dijete<br />
rodi u bolnici, bolnica javlja rođenje nadležnom<br />
matičnom uredu.<br />
Molimo Vas blagovremeno se raspitajte kod<br />
matičnog ureda, koja dokumenta morate sobom<br />
ponijeti u bolnicu i tamo predati.<br />
Šta u slučaju smrti?<br />
<strong>Ko</strong>d smrtnog slučaja smrtovnicu mora popuniti<br />
ljekar. Potom se smrtni slučaj neodložno javlja<br />
matičnom uredu nadležnom za mjesto smrti.<br />
Smrtni slučaj može se javiti i kod opštinske uprave<br />
zadnjeg mjesta stanovanja, ako u opštini u kojoj<br />
se nalazi prebivalište ne postoji matični ured ili<br />
ako je smrt nastupila u nekoj ustanovi ili u bolnici.<br />
Ukoliko je smrt nastupila u bolnici, staračkom domu<br />
ili domu za njegu starih i bolesnih, prijavu smrti<br />
je dužna izvršiti direkcija bolnice odnosno doma.<br />
U ostalim slučajevima prijavu smrti mora izvršiti<br />
rodbina preminulog.<br />
Po želji može biti pozvana služba pogrebnih<br />
usluga, koja će obaviti prevoz do kapele na groblju<br />
ili u krematorij ili će posmrtne ostatke prevesti u<br />
inostranstvo. Troškove sahrane snosi porodica<br />
preminuloga.<br />
Molimo Vas da se kod matičnog ureda nadležnog<br />
za mjesto smrti raspitate, koja dokumenta se kod<br />
prijave smrtnog slučaja moraju predočiti.
Religija<br />
29<br />
Ustav kantona <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong> garantuje<br />
slobodu vjere i savjesti. Svaka osoba može<br />
slobodno odlučiti da li želi biti vjernik i koju<br />
religiju želi prakticirati. Niko ne smije biti prisiljen<br />
na prakticiranje religije. Sloboda vjere je time<br />
individualno pravo koje svaka osoba realizuje<br />
slobodno po sopstvenom uvjerenju. Važno je,<br />
međutim, da u Švicarskoj država dolazi ispred<br />
religije. Sloboda vjere je zajamčena, dokle god ne<br />
krši švicarske ili kantonalne zakone.<br />
Počev od reformacije 1529. godine,<br />
evangelistička reformirana crkva je državna crkva<br />
u <strong>kantonu</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong>. Nakon što je 1798.<br />
godine zajamčena sloboda vjere, razvile su se<br />
multireligiozne tendencije. Danas se u kantonima<br />
<strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong> i <strong>Basel</strong>-Stadt broji više od 400<br />
hrišćanskih i nehrišćanskih vjerskih zajednica.<br />
Tako su pored evangelističke reformirane crkve,<br />
rimokatoličke crkve i kršćansko-katoličke crkve<br />
krstitelja, kao zajednice zastupljene ortodoksne<br />
– pravoslavne crkve, hrišćanske slobodne crkve<br />
i migracione crkve. U nehrišćanske religije koje<br />
su zastupljene u regionu, spadaju Jevreji/Židovi,<br />
islam, aleviti, (tamilski) hinduizam, budizam, Sikhi<br />
i noviji vjerski pokreti.<br />
2007. godine osnovan je Okrugli stol religija za<br />
oba <strong>Basel</strong>a, koji djeluje kao presjecište između<br />
vjerskih zajednica, uprave i stanovništa. Pored<br />
opunomoćenika za integraciju, u njemu sudjeluju<br />
predstavnici sa mandatima 15 raznih vjerskih<br />
zajednica.<br />
Okrugli stol za oba <strong>Basel</strong>a<br />
Runder Tisch der Religionen beider<br />
<strong>Basel</strong><br />
<strong>Ko</strong>ordinaciona služba<br />
za vjerska pitanja<br />
<strong>Ko</strong>ordination für Religionsfragen<br />
Abteilung <strong>Kanton</strong>s- und<br />
Stadtentwicklung<br />
Marktplatz 30a<br />
Postfach<br />
4001 <strong>Basel</strong><br />
Telefon 061 267 47 42<br />
lilo.roost@bs.ch<br />
Da li ste znali<br />
da postoji služba «<strong>Ko</strong>ordinacija za vjerska pitanja»?<br />
Ona savjetuje institucije, vjerske zajednice ili privatne osobe u vezi sa vjerski motivisanim<br />
pitanjima i konfliktima.
30 Mobilnost<br />
Informacije<br />
u vezi sa javnim saobraćajem:<br />
Švicarske savezne željeznice<br />
www.sbb.ch<br />
Tarifni savez sjeverozapadna Švicarska<br />
www.tnw.ch<br />
Autobus AG Liestal<br />
www.aagl.ch<br />
<strong>Basel</strong>land Transport AG<br />
www.blt.ch<br />
Waldenburgerbahn AG<br />
www.waldenburgerbahn.ch<br />
Regionalni brzi vozovi/vlakovi <strong>Basel</strong><br />
(Regio S-Bahn <strong>Basel</strong>)<br />
www.regio-s-bahn.ch<br />
<strong>Basel</strong>ska saobraćajna društva<br />
(Basler Verkehrs-Betriebe)<br />
www.bvb.ch<br />
<strong>Basel</strong>ska putnička plovidba<br />
(Basler Personenschifffahrt)<br />
www.bpg.ch<br />
Aerodrom/Zrakoplovna luka<br />
EuroAirport <strong>Basel</strong> Mulhouse<br />
www.euroairport.com<br />
Kako funkcioniše javni saobraćaj?<br />
Švicarska raspolaže jednom od najgušćih mreža<br />
javnog saobraćaja na svijetu.<br />
Svih 86 opština kantona <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
priključeni su na mrežu javnog saobraćaja.<br />
Sa jednom jedinom pretplatom u čitavoj<br />
sjeverozapadnoj Švicarskoj moguće je koristiti<br />
autobus, tramvaj i željeznicu. Javni saobraćaj je<br />
pouzdan i točan.<br />
Sa pretplatom u pola cijene (Halbtax-<br />
Abonnement) Švicarskih saveznih željeznica<br />
(SBB) možete u čitavoj Švicarskoj koristiti<br />
željeznicu, autobuse i brodove po reduciranim<br />
cijenama.<br />
Na šta moram obratiti pažnju ako vozim<br />
auto ili motor?<br />
Da li ste se iz inostranstva doselili u Švicarsku<br />
te posjedujete inostranu vozačku dozvolu? Tada<br />
ste dužni da je u roku od godinu dana nakon<br />
datuma dolaska zamijenite švicarskom vozačkom<br />
dozvolom.<br />
U tu svrhu potreban Vam je formular koji možete<br />
downloaden sa internet stranice tzv. <strong>Ko</strong>ntrole<br />
motornih vozila BL (Motorfahrzeugkontrolle BL).<br />
Ovaj formular morate kompletno da popunite,<br />
uključujući test za vid koji možete da obavite<br />
kod švicarske optičarke/optičara i koji se unosi<br />
direktno u formular sa molbom.<br />
Formular morate predati kod opštinske uprave<br />
mjesta u kojem stanujete. Opštinska uprava<br />
opštine u kojoj stanujete taj formular će proslijediti<br />
navedenoj <strong>Ko</strong>ntroli motornih vozila <strong>Basel</strong>-<br />
<strong>Landschaft</strong> (MFK), <strong>gdje</strong> će vozačka dozvola biti<br />
zamijenjena švicarskom. Morate priložiti slijedeća<br />
dokumenta:<br />
fotografiju za pasoš u boji<br />
inostranu vozačku dozvolu u originalu<br />
kopiju dozvole za boravak<br />
Ukoliko posjedujete vozilo u inostranstvu te to<br />
vozilo namjeravate da importirate u Švicarsku,<br />
imate nakon datuma dolaska godinu dana<br />
vremena da preregistrujete vozilo.<br />
Kao prvo morate se obratiti švicarskoj carini,<br />
<strong>gdje</strong> se vozilo mora ocariniti. Prije nego što<br />
vozilo ide na tehničku kontrolu, potreban Vam<br />
je test izduvnih gasova/plinova, koji možete<br />
napraviti u svakoj mehaničarskoj radionici u<br />
Švicarskoj. Čim je to obavljeno, možete nas<br />
kontaktirati i sa nama dogovoriti termin za<br />
tehnički pregled kod kontrolne stanice za motorna<br />
vozila - Motorfahrzeug-Prüfstation (MFP) – u<br />
Münchensteinu.
Mobilnost<br />
31<br />
Ako je vozilo bilo na tehničkom pregledu kod<br />
MFP, možete ga preuzeti kod <strong>Ko</strong>ntrole motornih<br />
vozila <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong>. U tu svrhu potrebno Vam<br />
je slijedeće:<br />
inostrane kontrolne tablice<br />
inostrani papiri od vozila<br />
13.20 A (ovaj formular dobićete od carine)<br />
formular o preseljenim stvarima<br />
dokaz o osiguranju (zatražiti kod nekog<br />
švicarskog osiguravajućeg društva)<br />
Za vožnju motocikla je obavezno nošenje kacige!<br />
Na daljnja pitanja, na pr. u vezi sa zamjenom<br />
inostrane vozačke dozvole ili sa preregistracijom<br />
Vašeg vozila, odgovor ćete dobiti od <strong>Ko</strong>ntrole<br />
motornih vozila.<br />
Na šta moram obratiti pažnju<br />
ako vozim bicikl?<br />
Saobraćajni propisi važe i za vozačice i vozače<br />
bicikla. Ispit po pravilu nije potreban. Prije nego<br />
što navrše uzrast kada moraju pohađati školu,<br />
djeca ne smiju voziti bicikl u saobraćaju na<br />
cestama.<br />
Preporučuje se nošenje biciklističke kacige.<br />
Carsharing (kar-šering)<br />
Carsharing je organizovano zajedničko korištenje<br />
jednog ili više automobila. Vozila organizacije za<br />
carsharing su raspodijeljena po gradu ili većem<br />
mjestu i najčešće stoje na fiksno unajmljenim<br />
mjestima za parkiranje. Takve lokacije često se<br />
nalaze do čvorišta javnog saobraćaja (željezničke<br />
stanice/kolodvori, čvorišta tramvajskog<br />
saobraćaja, krajnje stanice autobuskih linija itd.),<br />
<strong>gdje</strong> su dobro dostupne članovima carsharinga.<br />
Unaprijed rezervisana vozila najčešće se koriste<br />
kako bi se od ovih čvorišta došlo do udaljenih<br />
ciljeva. Za razliku od rent-a-cara, ovdje je<br />
korištenje vozila moguće i nakratko, na pr. za<br />
svega par sati.<br />
<strong>Ko</strong>ntrola motornih vozila BL<br />
Motorfahrzeugkontrolle BL<br />
Ergolzstrasse 1<br />
4414 Füllinsdorf<br />
Telefon 061 552 00 00<br />
www.mfk.bl.ch<br />
Informacije u vezi sa<br />
carsharingom u Švicarskoj:<br />
www.mobility.ch<br />
Da li ste znali<br />
da pješaci kao najslabiji učesnici u saobraćaju ne samo da imaju prednost kada se već nalaze na<br />
pješačkom prijelazu, već i onda, kada još stoje na pločniku i jasno pokazuju svoju namjeru da žele<br />
preći ulicu?<br />
Vozačice i vozači stoga moraju blagovremeno smanjiti brzinu. Pješaci uprkos/unatoč tome ne smiju<br />
iznuditi svoje pravo prednosti, ako je vozilo već toliko blizu da se više ne može zaustaviti.
32 Svakodnevica i slobodno vrijeme<br />
<strong>Basel</strong>land turizam<br />
<strong>Basel</strong>land Tourismus<br />
Altmarktstrasse 96<br />
4410 Liestal<br />
Telefon 061 927 64 64<br />
www.baselland-tourismus.ch<br />
Informacije u vezi<br />
sa Porodičnim pasošem:<br />
www.familienpass.ch<br />
Informacije u vezi sa Vitaparcoursom:<br />
www.zurichvitaparcours.ch<br />
Colourkey<br />
Karta za slobodno vrijeme regiona <strong>Basel</strong><br />
za omladince i mlade odrasle do 25 godina<br />
nudi brojne povlastice i besplatne ponude.<br />
www.colourkey.ch<br />
<strong>Ko</strong>je ponude za slobodno<br />
vrijeme mi stoje na raspolaganju?<br />
Pored škole i poziva, slobodno vrijeme predstavlja<br />
važan sastavni dio našeg svakidašnjeg života.<br />
Ono nam nudi priliku da se opustimo, ali i za nove<br />
susrete.<br />
<strong>Kanton</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong> nudi čitav niz ponuda<br />
za slobodno vrijeme, za svačiji ukus. Prekrasan<br />
i veoma raznolik predio kao da poziva u šetnje<br />
radi otkrivanja prirode; svejedno da li pješice,<br />
biciklom, na rolšuama ili jašući. Otkrijte tvrđave,<br />
zamkove i čarobno lijepe vidike. Opustite se od<br />
svakodnevice pri šetnji kroz Ermitaž u Arlesheimu<br />
ili u Grün 80. Tamo se nalaze i najveći sportski<br />
objekti u Švicarskoj. Naša ponuda za sportske<br />
aktivnosti sadrži sve, od skijanja u Langenbrucku,<br />
pa sve do vožnje kajaka na Rajni.<br />
Ali i u pogledu kulture kanton <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
ima štošta da ponudi. Dopustite da Vas u Augusta<br />
Raurica vrate u vrijeme starih Rimljana. Uživajte<br />
u modernim izložbama umjetnosti svjetskog nivoa<br />
u muzeju Kunsthaus <strong>Basel</strong>land ili posjetite razna<br />
mala pozorišta, kabarete i muzičke/glazbene<br />
lokale u Vašoj blizini. Na raspolaganju Vam stoji<br />
veliki broj sportskih i kulturnih društava kao i<br />
društava za slobodno vrijeme za djecu, mlade i<br />
odrasle. Iskoristite ove mogućnosti za susrete i<br />
uspostavite nove kontakte.<br />
Informišite se u dnevnoj štampi/tisku, kod Vaše<br />
opštinske uprave ili kod kantonalne službe za<br />
sport.<br />
Porodični pasoš<br />
Za svega CHF 30 godišnje Porodični pasoš, tzv.<br />
Familienpass, porodicama u sjeverozapadnoj<br />
Švicarskoj nudi široku paletu ponuda po<br />
smanjenoj cijeni ili besplatnih ponuda. Mališani i<br />
odrasli mogu profitirati od interesantnih prednosti<br />
u oblasti sporta, kulture i zabave, izleta, ferija,<br />
tečajeva/kurseva i daljnjeg obrazovanja, sajmova<br />
i izložbi, trgovina i socijalnih ugođaja. Počev od<br />
ulaznica za muzeje i pozorišta, besplatnog ulaza<br />
u klizališta sa vještačkim ledom i kupališta, pa<br />
preko besplatnih ili povlašćenih karti za bioskop/<br />
kino, i sve do velikih popusta u sportskim<br />
centrima i prodavnicama – za svakoga se štošta<br />
nađe.<br />
Za vrijeme ljetnjeg raspusta oni koji ostaju kod<br />
kuće, iz opština koje u tome sudjeluju, dakle oni<br />
od 6 do 16 godina starosti, mogu koristiti Ferijalni<br />
pasoš, tzv. Ferienpass. Taj pasoš – zavisno<br />
od starosti djeteta – za vrijeme raspusta nudi<br />
svakojake uzbudljive doživljaje.<br />
Fantazija organizatora Ferijalnog pasoša kao<br />
da nema granica: Program obuhvata sve, od<br />
posjete proizvodnim pogonima, aerodromu/<br />
zrakoplovne luke i vatrogasaca, pa preko susreta<br />
sa fudbalskim/nogometnim zvezdama, i sve do<br />
priredbi, koje omogućuju kreativne aktivnosti kao<br />
što su proizvodnja sira ili mirišljavih sapuna, i<br />
mnogo čega drugoga.<br />
Da li ste znali<br />
da Vam u <strong>kantonu</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong> u 12 opština stoji na raspolaganju tzv. Vitaparcours?<br />
Ova sportska trkališta koja su po pravilu locirana u šumi, stoje na raspolaganju javnosti<br />
i sastoje se od raznih trkališnih stanica, koje su predviđene za vježbanje snage, istrajnosti,<br />
pokretljivosti i koordinacije.
Svakodnevica i slobodno vrijeme<br />
33<br />
Za skroman iznos, kod opštinske uprave može<br />
se kupiti nedjeljni/tjedni pasoš. Za to je potrebna<br />
fotografija kao za pasoš. Za izabrane aktivnosti<br />
interesenti se moraju svaki put zasebno<br />
prijavljivati.<br />
Sport<br />
Svako onaj, ko u <strong>kantonu</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
želi da se bavi sportom, ima za to nebrojene<br />
mogućnosti, bilo u okviru organizovanog, bilo<br />
neorganizovanog sporta.<br />
Zahvaljujući kantonalnom zakonu o pospješenju<br />
sporta, sport dobija sveukupnu podršku. Ured<br />
za sport, kao službeno mjesto Direkcije za<br />
obrazovanje, kulturu i sport, ima zadatak da<br />
diferencirano za sve grupe stanovništva i za svaki<br />
uzrast pospješuje sport. Postoje ciljane mjere u<br />
oblasti masovnog sporta kao i vrhunskog sporta.<br />
Pospješivanje sporta profitira od povoljnih okvirnih<br />
uslova. Pri tome je paleta javno-pravnoga sporta<br />
raznovrsna.<br />
Veliki broj žena, muškaraca, mladih i djece<br />
redovito koristi brojne ponude. Djeca i mladi<br />
koji imaju talenat za sport koriste širom zemlje<br />
priznate prednosti pospješenja sporta za<br />
talentovane i za vrhunske sportiste, te se<br />
orijentišu prema svojim idolima kao što su<br />
Roger Federer ili Yann Sommer. Specijalno se<br />
preporučuju ponude za masovni sport. Sudjelujte<br />
i Vi i budite aktivni u okviru orijentacione trke za<br />
timove <strong>Basel</strong>bieta, borbe za sportsku medalju<br />
<strong>Basel</strong>bieta, porodičnog dana sporta <strong>Basel</strong>bieta<br />
kao i mnogih drugih aktivnosti Ureda za sport.<br />
Privatno-pravni sport, a to su klubovi i udruženja,<br />
pružaju energičnu podršku javno-pravnom sportu.<br />
I oni se brinu za to da u sportskom <strong>Basel</strong>bietu sve<br />
stalno bude u pokretu.<br />
Izviđači – tzv. Pfadi<br />
Skautski pokret je međunarodan, vjerski i politički<br />
nezavisan, pokret za odgoj djece i mladih, koji je<br />
pristupačan za osobe svih nacionalnosti i vjerskih<br />
nazora. Cilj pokreta je pospješivanje razvoja<br />
mladih ljudi, tako da u društvu mogu preuzeti<br />
odgovornost.<br />
Skauti - Pfadi se redovno susreću sa mladima<br />
istoga uzrasta radi zajedničkih doživljaja.<br />
Oni puno vremena provode u prirodi, <strong>gdje</strong><br />
stiču praktično znanje za život pod slobodnim<br />
nebom. Igra, radost i avantura stoje kod ovih<br />
aktivnosti na prvom mjestu. Međusobni respekt i<br />
tolerancija često dovode do sklapanja doživotnih<br />
prijateljstava.<br />
Istovremeno djeca i mladi, međutim, korak po<br />
korak preuzimaju odgovornost. Oni određuju šta<br />
se dešava u njihovoj grupi i zalažu se za druge.<br />
Vrhunac skautskog programa svakako predstavlja<br />
šatorovanje svake godine u vrijeme raspusta.<br />
Jungwacht i Blauring<br />
Jungwacht Blauring sa svojih 31‘000 članova<br />
najveće je katoličko udruženje djece i mladih u<br />
Švicarskoj. Mnogovrsna ponuda poziva djecu i<br />
mlade da doživljavaju nešto novo i da otkriju svoje<br />
sposobnosti. Jungwacht Blauring povezan je sa<br />
katoličkom crkvom, ali je otvoren za svu djecu i<br />
mlade – nezavisno od religije ili kulture.<br />
Oko 14‘000 djevojčica i 9‘000 dječaka na nivou<br />
parohije/župe stoji pod nadzorom oko 8‘000<br />
mladih nadzornika, kojima je to počasna dužnost.<br />
Djevojčice mogu sudjelovati u Blauringu, a dječaci<br />
u Jungwachtu. U ponekim parohijama/župama<br />
su se Blauring & Jungwacht povezali u udruženje<br />
Jubla, <strong>gdje</strong> se susreću u mješovitim grupama.<br />
Otvoren rad za mlade<br />
Offene Jugendarbeit<br />
Ferienpass Regio Liestal<br />
Postfach 230<br />
4410 Liestal<br />
Telefon 061 921 94 74<br />
info@jugendsozialwerk.ch<br />
www.jugendsozialwerk.ch<br />
Regionalni ferijalni pasoš<br />
Birseck Leimental<br />
Regio-Ferienpass Birseck-Leimental<br />
Gartenstrasse 16<br />
4153 Reinach<br />
Telefon 061 717 81 20<br />
ferienpass@regio-ferienpass.ch<br />
www.regio-ferienpass.ch<br />
Pro Juventute ferijalni<br />
pasoš Laufental Thierstein<br />
Pro Juventute Ferienpass<br />
Laufental-Thierstein<br />
Hofgarten 23<br />
4225 Brislach<br />
Telefon 061 721 25 70<br />
info@ferienpass.ch<br />
www.ferienpass.ch<br />
Ured za sport <strong>Basel</strong>land<br />
Sportamt <strong>Basel</strong>land<br />
St. Jakobstrasse 43<br />
4133 Pratteln<br />
Telefon 061 827 91 00<br />
sportamt@bl.ch<br />
www.bl.ch<br />
> Sport > Sport<br />
Informacije u vezi sa izviđačima:<br />
www.pfadi-region-basel.ch<br />
Informacije u vezi<br />
sa Jungwacht i Blauring:<br />
www.jublabasel.ch<br />
Da li ste znali<br />
da 50% švicarskog stanovništva aktivno sudjeluje u nekom klubu?
34 Narodni običaji i praznici<br />
Praznici<br />
1. 1. Neujahrstag Nova godina<br />
* Fasnachtsmontag<br />
karnevalski ponedjeljak<br />
* Fasnachtsmittwoch<br />
kartnevalska srijeda<br />
* Karfreitag Veliki petak<br />
(petak prije Uskrsa)<br />
* Ostermontag Uskršnji<br />
ponedjeljak (ponedjeljak<br />
poslije Uskrsa)<br />
1. 5. 1. Mai 1. maj/svibnja<br />
* Auffahrtstag<br />
Spasovo (četvrtak,<br />
10 dana prije Duhova)<br />
* Pfingstmontag Sv. Antun<br />
Padovanski (ponedjeljak<br />
poslije Duhova)<br />
1. 8. Nationalfeiertag<br />
nacionalni praznik<br />
25. 12. Weihnachtstag Božić<br />
26. 12. Stephanstag Sveti Stjepan<br />
(26. decembar/prosinca)<br />
31. 12. Silvester Stara godina<br />
* Za tačne termine vidi:<br />
www.feiertage-schweiz.ch<br />
> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
I pored djelimično jake industrijalizacije i<br />
urbanizacije, Vaš novi kanton u kojem stanujete<br />
odlikuje se bogatom i šarenom tradicijom. Ljudi<br />
u našim selima sa oduševljenjem njeguju svoje<br />
narodne običaje i raduju se, ako se i Vi upoznate<br />
sa tim proslavama i tradicijama.<br />
Fasnacht – karneval<br />
U katoličkom Unterbaselbietu, sedmicu dana<br />
ranije nego u protestantskim dijelovima kantona,<br />
za vrijeme februara/marta tj. veljače/ožujka<br />
vladaju šarene maškare sa priredbama u salama<br />
te povorkama sa grupama bubnjara i svirača,<br />
tzv. Guggen-muzike i mnogih maskiranih koji<br />
prolaze pješice ili na kolima. Puno starije od ovih<br />
manifestacija Fasnachta su u mnogim mjestima<br />
uobičajene tradicionalne vatre: Zavisno od mjesta<br />
može se vidjeti vatra na brdima, povorka sa<br />
lampionima, bakljama, vatrenim metlama ili čak<br />
vatrenim koilima (kao na pr. u Liestalu), ili bacanje<br />
ploča i bacanje užarenih drvenih ploča (prije<br />
svega u Birsecku i u Leimentalu).<br />
Proljeće<br />
Eierleset<br />
U nedjelju nakon Uskrsa u mnogim selima<br />
dvije momčadi se bore za čast, ko će najbrže<br />
sakupiti jaja koja leže u nizovima. <strong>Ko</strong>d ove vesele<br />
proljećne igre koriste se i svakojaka sredstva za<br />
kretanje. Na kraju svi dobijaju jaje na oko.<br />
Maibäume – majsko/svibanjsko stablo<br />
U znak proljećne radosti, 1. maja/svibnja se kod<br />
seoskog bunara postavljaju šareno okićene jelke.<br />
Tamo <strong>gdje</strong> ima grupa u narodnim nošnjama, za<br />
vrijeme jedne od nedjelja tokom mjeseca maja/<br />
svibnja veselo se pjeva i pleše.<br />
Banntag<br />
Oko Spasova u mnogim mjestima građanke<br />
i građani, svi stanovnici i (osim u Sissachu<br />
Liestalu) njihove porodice, polaze u šetnju nuz<br />
opštinsku granicu.<br />
Ljeto<br />
Proslava saveza<br />
1. avgusta/kolovoza Švicarska slavi svoj<br />
rođendan – a <strong>Basel</strong>biet se priključuje proslavi.<br />
Svu<strong>gdje</strong> se održavaju veće i manje proslave:<br />
Drže se govori, ima pečenih kobasica, muzike i<br />
vatrometa.<br />
Jesen<br />
Apfelhauet<br />
<strong>Ko</strong>d ove jahačke igre koja je poznata samo još<br />
u <strong>Basel</strong>landu, na jednom trkalištu se moraju<br />
obaviti razni zadaci. Osim toga: Vinske proslave i<br />
povorke, tzv. Räbeliechtliumzüge.<br />
Zima<br />
Santichlaus – Sveti Nikola<br />
U spomen svetog biskupa iz Myre, svake godine<br />
6. decembra/prosinca slavi se dan Svetog Nikole.<br />
Ovaj običaj poznat je još iz 13. vijeka. U nekim<br />
mjestima oko 5./6. decembra/prosinca kroz sela<br />
prolaze povorke sa bučnom djecom.<br />
Osim toga: Nünnichlingler (24. decembra/<br />
prosinca, Ziefen) i božićne pijace.<br />
Da li ste znali<br />
da tzv. «Chienbäse» svoje porijeklo ima u prastarom običaju konačnog istjerivanja zime?<br />
Sagorjevanjem velike hrpe drveta na brežuljku lomi se moć zime, a pomoću svjetlećih baklji i užarenih<br />
«Chienbäse» nosi se topla snaga sunca iz vatre na visini nadolje u mračnu dolinu.
Jezik i ponude za učenje jezika<br />
35<br />
Da li je važno učiti njemački?<br />
Jezik predstavlja jednu od ključnih kompetencija<br />
za uspješnu integraciju. Da bi se čovjek mogao<br />
samostalno i nezavisno kretati, potrebno je da<br />
nauči njemački. To Vam olakšava da stupite zu<br />
kontakt sa susjedima, nastavnim osobljem Vaše<br />
djece, sa ustanovama i drugim osobama.<br />
Informacije i savjetovanje u vezi sa ponudama<br />
tečajeva njemačkog jezika možete naći kod<br />
Ureda za strance <strong>Basel</strong>land ili u bazi podataka za<br />
integraciju za oba <strong>Basel</strong>a.<br />
Kako mogu naći interkulturalnog<br />
prevoditelja ili prevoditeljicu?<br />
Preporučuje se da se teški i važni razgovori<br />
obave zu podršku kvalifikovanog tumača ili<br />
kvalifikovane tumačice.<br />
Informacije i savjetovanje u vezi sa ponudama<br />
tečajeva njemačkog jezika možete naći kod<br />
Ureda za strance <strong>Basel</strong>land.<br />
Interpret – Centar kompetencije za<br />
interkulturalno prevođenje<br />
Interpret – <strong>Ko</strong>mpetenzzentrum<br />
für interkulturelles Übersetzen<br />
Monbijoustrasse 61<br />
3007 Bern<br />
Telefon 031 351 38 28<br />
www.inter-pret.ch<br />
Informacije i savjetovanje u vezi sa<br />
ponudama tečajeva njemačkog jezika:<br />
Ured za strance <strong>Basel</strong>land<br />
Ausländerdienst <strong>Basel</strong>land<br />
Bahnhofstrasse 16<br />
4133 Pratteln<br />
Telefon 061 827 99 00<br />
info@auslaenderdienstbl.ch<br />
www.auslaenderdienstbl.ch<br />
Da li ste znali<br />
da su interkulturalni prevoditelji osobe koje stanuju u Švicarskoj, koje i sâme imaju migraciono<br />
porijeklo, koje raspolažu fundiranim znanjem lokalnog službenog jezika i lokalnih običaja te vida<br />
komunikacije?<br />
<strong>Ko</strong>d rješavanja važnih pitanja oni Vam po potrebi pružaju podršku i pomažu Vam da Vi razumijete<br />
druge kao i da Vas drugi razumiju.
36 Daljnje ponude<br />
ALD Služba za strance <strong>Basel</strong>land<br />
ALD Ausländerdienst <strong>Basel</strong>land<br />
Bahnhofstrasse 16<br />
4133 Pratteln 1<br />
Telefon 061 827 99 00<br />
info@auslaenderdienstbl.ch<br />
www.auslaenderdienstbl.ch<br />
Migracija po pravilu ima za cilj poboljšanje<br />
životnog standarda i osobnih i porodičnih<br />
perspektiva. Migracija nudi brojne šanse, ali je<br />
povezana i sa novim izazovima.<br />
Sklopiti nova poznanstva, naučiti nov jezik, živjeti<br />
i raditi u novoj sredini, upoznati novu kuluru – to<br />
sve u ogromnoj mjeri može obogatiti život.<br />
Ali to istovremeno znači i da čovjeku nedostaje<br />
ono na šta je navikao i što voli, prijatelji i rođaci,<br />
da čezne za svojom domovinom. Za neke ljude<br />
to je lako, a za druge je veoma teško. Zahtjevi su<br />
raznovrsni: Učiti njemački, pružati dobru podršku<br />
porodici u novoj situaciji, uspješno se uključiti<br />
u radno tržište, stvoriti nove kontakte, proučiti i<br />
shvatiti mentalitet i kulturu Švicarki i Švicaraca,<br />
pridržavati se pravila koja ovdje važe. Ovi<br />
izazovi za novodoseljene poslije kratkog ili dužeg<br />
vremena nekada mogu biti isuviše zahtjevni.<br />
Važno je da se potraži pomoć čim se pojave prvi<br />
znaci da je sve to isuviše zahtjevno, a ne da<br />
se čeka dok problemi čovjeka dovedu do same<br />
granice opteretivosti. Što se prije zatraži pomoć,<br />
tim je bolje za sve pogođene i za ljude oko njih.<br />
U regionu <strong>Basel</strong> iz tog razloga postoje brojna<br />
mjesta za kontakt, savjetovanje i informacije, koja<br />
rade preventivno, a isto tako nude intervenciju u<br />
kriznim situacijama. Savjetovanje je besplatno.<br />
Služba za strance <strong>Basel</strong>land<br />
Služba za strance <strong>Basel</strong>land (ald) osnovana je<br />
1964. godine i cilj joj je da, kao vjerski i politički<br />
nezavisno udruženje,<br />
kroz informacije i savjetovanja<br />
posredovanjem tumačica i tumača<br />
te prevoditeljica i prevoditelja<br />
ranim pružanjem podrške (njemački u<br />
grupama za igru)<br />
kroz njemačke tečajeve za odrasle<br />
kroz integracione projekte<br />
i u saradnji i kordinirano sa savezom,<br />
kantonom, opštinama i trećima<br />
pomogne savjetovanjem, pružanjem podrške<br />
i kroz integraciju inostranom stanovništu koje<br />
stanuje u <strong>kantonu</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong>.<br />
Služba za strance <strong>Basel</strong>land, kao Centar<br />
kompetencije (<strong>Ko</strong>mpetenzzentrum) stoji na<br />
raspolaganju migrantkinjama i migrantima,<br />
Švicarkama i Švicarcima, kao i raznim<br />
institucijama i individualnim osobama, koje se<br />
bave pitanjima integracije.
Daljnje ponude<br />
37<br />
Prvo mjesto za kontakt <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
Savjetovanje u vezi sa pravnim pitanjima oko<br />
postupka azila, boravka, prisilnih mjera, sklapanja<br />
braka, rada i osiguranja.<br />
Sjeverozapadno-švicarsko savjetovalište<br />
protiv diskriminacije i rasizma<br />
Osobe koje osjete da su izložene rasističkoj<br />
diskriminaciji, trebaju imati mogućnost da dobiju<br />
savjet, da se brane i da zahtjevaju respekt, pravo<br />
i dostojanstvo. Svjedoci i svjedokinje rasističkih<br />
incidenata trebaju biti potaknuti da se aktivno<br />
zauzmu i da na taj način doprinesu ophođenju<br />
punim respekta sa i prema ljudima koji imaju<br />
različitu kulturološku pozadinu.<br />
«Stopp Rassismus» otvoren je prije svega za<br />
osobe koje smatraju da su zbog boje svoje kože,<br />
govora, svog izgleda, svoje vjere, državljanstva<br />
ili porijekla na bilo koji način prikraćene. Do<br />
diskriminacije može doći na pr. prilikom traženja<br />
rada i stana, u lokalima i radnjama, kod kontakta<br />
sa organima vlasti i sa privatnim osobama, u<br />
javnom prostoru i putem medija. Ako ste osobno<br />
pogođeni ili ako ste bili svjedokinja ili svjedok<br />
takve diskriminacije, obratite se Savjetovalištu<br />
diskriminacija i protiv rasizma «Stopp<br />
Rassismus».<br />
<strong>Ko</strong>ntaktno mjesto za migrantkinje i migrante<br />
Medijatorke i medijatori različitih nacionalnosti<br />
Vašim zemljacima pomažu i osobe koje traže<br />
savjet posreduju odgovarajućoj stručnoj službi.<br />
Multikulturalno savjetovanje u vezi sa<br />
ovisnošću za oba <strong>Basel</strong>a (MUSUB)<br />
Iskusni stručnjaci koji potiču iz raznih zemalja<br />
nude kulturološki specifično savjetovanje kod<br />
problema ovisnosti. Pojedinačna terapija, terapija<br />
za parove i za porodice; za pogođene i rodbinu.<br />
Potonji rad i zbrinjavanje, prevencija, savjetovanje<br />
na italijanskom, turskom, španjolskom, srpskom,<br />
portugalskom, hrvatskom, makedonskom i<br />
bosanskom jeziku.<br />
Inforel – nezavisno savjetovalište za pitanja<br />
oko vjere i sekti<br />
Prvo mesto za kontakt radi stručne informacije i<br />
savjetovanja kod svih pitanja oko vjere i sekti.<br />
Služba ombudsmana – nezavisne osobe<br />
povjerenja<br />
Ombudsman <strong>Basel</strong>land, kao nezavisni posrednik,<br />
stanovništvu besplatno stoji na raspolaganju kod<br />
problema sa organima vlasti te kantonalnim i<br />
opštinskim upravama kao i institucijama koje po<br />
nalogu vlade ispunjavaju javne zadatke. On daje<br />
savjete i u slučajevima svađe pomaže pri mirenju.<br />
Prvo kontaktno mjesto <strong>Basel</strong>land<br />
Anlaufstelle <strong>Basel</strong>land<br />
Oberfeldstrasse 11a<br />
4133 Pratteln<br />
Telefon 061 821 44 77<br />
«Zaustavi rasizam»<br />
«Stopp Rassismus»<br />
Oberfeldstrasse 11a<br />
4133 Pratteln<br />
Telefon 061 821 44 55<br />
info@stopprassismus.ch<br />
www.stopprassismus.ch<br />
c/o ženaplus <strong>Basel</strong>land<br />
c/o frauenplus <strong>Basel</strong>land<br />
Büchelistrasse 6<br />
4410 Liestal<br />
Telefon 061 921 60 20<br />
baselland@frauenplus.ch<br />
www.frauenplus.ch<br />
Multikulturalno savjetovalište u vezi sa<br />
ovisnošću za oba <strong>Basel</strong>a (MUSUB)<br />
Multikulturelle Suchtberatungsstelle<br />
beider <strong>Basel</strong> (MUSUB)<br />
Nauenstrasse 49<br />
4052 <strong>Basel</strong><br />
Telefon 061 273 83 05<br />
Bleichemattweg 56<br />
4410 Liestal<br />
Telefon 061 903 92 77<br />
Bruckfeldstrasse 3<br />
4142 Münchenstein<br />
Telefon 061 411 06 69<br />
info@musub.ch<br />
www.musub.ch<br />
Inforel, Informacija za religije<br />
Inforel, Information Religion<br />
Postfach<br />
4009 <strong>Basel</strong><br />
Telefon 061 303 93 30<br />
www.inforel.ch<br />
Nezavisni posrednik BL<br />
Ombudsmann BL<br />
Rheinstrasse 28<br />
4410 Liestal<br />
Telefon 061 552 62 90
38 Baza podataka za integraciju za oba <strong>Basel</strong>a<br />
Novine za migraciju MIX online<br />
Migrationszeitung MIX online<br />
www.aller-anfang-ist-begegnung.ch<br />
> MIX Migrationszeitung<br />
Da li ste se tek nedavno doselili u kanton<br />
<strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong> ili u kanton <strong>Basel</strong>-Stadt?<br />
Da li su Vam potrebne informacije o životu u<br />
regionu <strong>Basel</strong>? Da li se interesujete za ponude<br />
u vezi sa integracijom, za mogućnosti susreta<br />
ili za daljnje obrazovanje u oblasti integracije?<br />
Želite li stupiti u kontakt sa nekom od<br />
migrantskih organizacija? Tražite li tečaj/kurs<br />
njemačkog jezika?<br />
U bazi podataka za integraciju za oba <strong>Basel</strong>a<br />
www.integration-bsbl.ch<br />
možete naći jezičke kurseve, ponude i priredbe<br />
kao i informacije u vezi sa specifičnim temama kao<br />
i informacije na više jezika.<br />
Stručna služba za integraciju osim toga mjesečno<br />
šalje besplatno infomaciono pismo - Newsletter,<br />
<strong>gdje</strong> dobijate informacije o akuelnim temama u<br />
vezi sa integracijom. Zainteresovane osobe mogu<br />
u bazi podataka za integraciju za oba <strong>Basel</strong>a<br />
pročitati aktuelna kao i sva do sada publicirana<br />
informaciona pisma i pretplatiti se na Newsletter.<br />
Da li ste znali<br />
da dva puta godišnje izlaze besplatne novine za migraciju MIX kantona AG, BE, BL, BS, GR i SO?<br />
Novine MIX informišu Vas o jednoj temi čije je težište integracija te čitateljice i čitatelje žele<br />
motivisati da se otvoreno i neutralno pozabave tom temom. Na novine MIX sasvim jednostavno<br />
se možete pretplatiti na taj način, što ćete napisati e-mail Stručnoj službi za integraciju te<br />
naznačiti svoju adresu i navesti broj željenih primeraka novina.
<strong>Ko</strong>, šta, <strong>gdje</strong> u <strong>kantonu</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
39<br />
Bau- und Umweltschutzdirektion (BUD) Rheinstrasse 29, 4410 Liestal, Tel. 061 552 51 11<br />
Direkcija za gradnju i zaštitu okoliša<br />
www.bl.ch > Bau-Umwelt<br />
<strong>Kanton</strong>alna uprava<br />
Direkcije<br />
Bildungs-, Kultur- und Sportdirektion (BKSD) Rheinstrasse 31, 4410 Liestal, Tel: 061 552 51 11<br />
Direkcija za obrazovanje, kulturu i sport<br />
www.bl.ch > Bildung-Kultur-Sport<br />
Finanz- und Kirchendirektion (FKD) Rheinstrasse 33b, 4410 Liestal, Tel. 061 552 51 11<br />
Direkcija za financije i crkve<br />
www.bl.ch > Finanzen-Kirchen<br />
Sicherheitsdirektion (SID) Rathausstrasse 2, 4410 Liestal, Tel. 061 552 51 11<br />
Direkcija za bezbjednost<br />
www.bl.ch/sid<br />
Volkswirtschafts- und Gesundheitsdirektion (VGD) Bahnhofstrasse 5, 4410 Liestal, Tel. 061 552 53 43<br />
Direkcija za nacionalnu ekonomiju i zdravstvo<br />
www.bl.ch > Volkswirtschaft-Gesundheit<br />
Amt für Berufsbildung und Berufsberatung Rosenstrasse 25, 4410 Liestal, Tel. 061 927 28 28<br />
Služba za strukovnu izobrazbu i oder Wuhrmattstrasse 23, 4103 Bottmingen, Tel. 061 426 66 66<br />
strukovno savjetovanje<br />
www.bl.ch > Bildung > Berufsbildung-Berufsberatung<br />
Službe<br />
Amt für Industrie, Gewerbe und Arbeit Bahnhofstrasse 32, 4133 Pratteln, Tel. 061 552 77 77<br />
Služba za industriju, proizvodne djelatnosti i rad www.bl.ch > Volkswirtschaft > KIGA<br />
Amt für Migration Parkstrasse 3, 4402 Frenkendorf, Tel. 061 552 51 61<br />
Služba za migraciju<br />
www.bl.ch > Sicherheit > Amt-fuer-Migration<br />
Motorfahrzeugkontrolle Ergolzstrasse 1, 4414 Füllinsdorf, Tel. 061 552 00 00<br />
<strong>Ko</strong>ntrola motornih vozila<br />
www.bl.ch > Sicherheit > Motorfahrzeugkontrolle<br />
<strong>Kanton</strong>ales Sozialamt Gestadeckplatz 8, Postfach 640, 4410 Liestal, Tel. 061 552 56 45<br />
<strong>Kanton</strong>alna socijalna služba<br />
www.bl.ch > Finanzen > Sozialamt<br />
Sportamt St. Jakobstrasse 43, 4133 Pratteln, Tel. 061 827 91 00<br />
Služba za sport<br />
www.bl.ch > Sport<br />
Statistisches Amt Rufsteinweg 4, 4410 Liestal, Tel. 061 552 56 32<br />
Statistički ured<br />
www.bl.ch > Finanzen > Statistisches-Amt<br />
Steuerverwaltung Rheinstrasse 33, 4410 Liestal, Tel. 061 552 51 20<br />
Poreska uprava<br />
www.bl.ch > Finanzen > Steuern<br />
Amt für Volksschulen Munzachstrasse 25c, Postfach 616, 4410 Liestal, Tel. 061 552 50 98<br />
Služba za osnovne škole<br />
www.avs.bl.ch<br />
Zivilstandsamt Arlesheim Dorfplatz 13, 4144 Arlesheim, Tel. 061 706 81 10<br />
Matični ured Arlesheim<br />
Fax 061 701 57 53, zivilstandsamt.arlesheim@bl.ch<br />
Zivilstandsamt Binningen Schlossgasse 2A, 4102 Binningen, Tel. 061 552 42 10<br />
Matični ured Binningen<br />
Fax 061 552 42 19, zivilstandsamt.binningen@bl.ch<br />
Zivilstandsamt Laufen Vorstadtplatz 2, 4242 Laufen, Tel. 061 765 98 60<br />
Matični ured Laufen<br />
Fax 061 765 98 69, zivilstandsamt.laufen@bl.ch<br />
Zivilstandsamt Liestal Amtshausgasse 7, 4410 Liestal, Tel. 061 552 67 60<br />
Matični ured Liestal<br />
Fax 061 552 69 16, zivilstandsamt.liestal@bl.ch<br />
Zivilstandsamt Sissach Hauptstrasse 92, 4450 Sissach, Tel 061 975 86 60<br />
Matični ured Sissach<br />
Fax 061 975 86 69, zivilstandsamt.sissach@bl.ch<br />
Zivilstandsamt Waldenburg Hauptstrasse 38, 4437 Waldenburg, Tel. 061 965 98 60<br />
Matični ured Waldenburg<br />
Fax 061 965 98 69, zivilstandsamt.waldenburg@bl.ch
40 <strong>Ko</strong>, šta, <strong>gdje</strong> u <strong>kantonu</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
Stručne službe<br />
Bürgerrechtswesen (Einbürgerung) Zivilrechtsabteilung 1, Allee 9, 4410 Liestal, Tel. 061 552 57 35<br />
Sicherheitsdirektion<br />
www.bl.ch > Sicherheit > Zivilstandswesen<br />
Građanska pitanja (naturalizacija)<br />
Direkcija za bezbjednost<br />
Fachstelle Erwachsenenbildung Kriegackerstrasse 30, 4132 Muttenz, Tel. 061 552 16 00<br />
Stručna služba za obrazovanje odraslih<br />
www.febl.ch<br />
Erziehungsberatung und Baslerstrasse 255, 4123 Allschwil, Tel. 061 486 25 65<br />
Schulpsychologischer Dienst in Allschwil<br />
www.bl.ch > Bildung > Schulpsychologischer Dienst<br />
Savjetovanje za odgoj i školska psihološka<br />
služba u Allschwilu<br />
Fachstelle für Familienfragen Rathausstrasse 24, 4410 Liestal, Tel. 061 552 67 42<br />
Stručna služba za porodična pitanja<br />
www.bl.ch > Sicherheit > Familienfragen<br />
Fachstelle Gesundheitsförderung Rheinstrasse 22, 4410 Liestal, Tel. 061 552 62 87<br />
Stručna služba za pospješenje zdravlja<br />
www.bl.ch > Volkswirtschaft > Gesundheitsförderung<br />
Fachstelle für Gleichstellung von Mann und Frau Kreuzboden 1a, 4410 Liestal, Tel. 061 926 82 82<br />
Stručna služba za ravnopravnost žene i muškarca www.bl.ch > Kirchen > Gleichstellung<br />
Fachstelle Integration Rathausstrasse 24, 4410 Liestal, Tel. 061 552 66 53<br />
Stručna služba za intergraciju<br />
www.integration.bl.ch<br />
Amt für Kind, Jugend und Behindertenangebote Ergolzstrasse 3, 4414 Füllinsdorf, Tel. 061 552 17 70<br />
Služba za djecu, mlade i ponude za invalide<br />
www.bl.ch > Schulen<br />
Fachstelle für spezielle Förderung Munzachstrasse 25c, 4410 Liestal, Tel. 061 552 59 75<br />
Amt für Volksschulen<br />
www.avs.bl.ch > Fachstellen > Spezielle Förderung<br />
Stručna služba za specijalnu podršku<br />
Ured za osnovne škole<br />
Schulpsychologischer Dienst in Binningen Gorenmattstrasse 19, 4102 Binningen, Tel. 061 426 92 00<br />
Školska psihološka služba u Binningen<br />
www.bl.ch > Schulen > Schulpsychologischer Dienst<br />
Schulpsychologischer Dienst in Laufen Enge Gasse 10, 4242 Laufen, Tel. 061 761 33 23<br />
Školska psihološka služba u Laufen<br />
www.bl.ch > Schulen > Schulpsychologischer Dienst<br />
Schulpsychologischer Dienst in Liestal Wasserturmplatz 5, 4410 Liestal, Tel. 061 926 70 20<br />
Školska psihološka služba u Liestal<br />
www.bl.ch > Schulen > Schulpsychologischer Dienst<br />
Schulpsychologischer Dienst in Muttenz Hauptstrasse 52, 4132 Muttenz, Tel. 061 461 86 40<br />
Školska psihološka služba u Muttenz<br />
www.bl.ch > Schulen > Schulpsychologischer Dienst<br />
Savjetovališta<br />
i službe informacije<br />
Anlaufstelle <strong>Basel</strong>land für Asylsuchende und Oberfeldstrasse 11a, 4133 Pratteln, Tel. 061 821 44 77<br />
Nordwestschweizer Beratungsstelle gegen<br />
www.stopprassismus.ch<br />
Diskriminierung und Rassismus «Stopp Rassismus»<br />
Prvo kontaktno mjesto <strong>Basel</strong>land za osobe koje traže<br />
azil i sjeverozapadno-švicarsko savjetovalište protiv<br />
diskriminacije i rasizma «Stopp Rassismus»<br />
Ausländerdienst <strong>Basel</strong>land Bahnhofstrasse 16, 4133 Pratteln, Tel. 061 827 99 00<br />
Služba za strance <strong>Basel</strong>land<br />
www.auslaenderdienstbl.ch<br />
Beratungsstelle für Binationale Paare und Familien Steinengraben 69, 4051 <strong>Basel</strong>, Tel. 061 271 33 49<br />
Savjetovalište za binacionalne parove i porodice www.binational.ch<br />
Beratungsstelle für Schwangerschafts- Rathausgasse 6, 4410 Liestal, Tel. 061 921 60 13<br />
und Beziehungsfragen<br />
www.bsb-bl.ch<br />
Savjetovalište za pitanja trudnoće i partnerstva<br />
Inforel – Information und Religion Postfach, 4009 <strong>Basel</strong>, Tel. 061 303 93 30<br />
Informacija i religija<br />
www.inforel.ch<br />
Interventionsstelle gegen häusliche Gewalt Rathausstrasse 24, 4410 Liestal, Tel. 061 552 62 38<br />
Služba za intervenciju protiv nasilja u porodici www.interventionsstelle.bl.ch
<strong>Ko</strong>, šta, <strong>gdje</strong> u <strong>kantonu</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
41<br />
<strong>Ko</strong>ntaktstelle Integration Liestal Büchelistrasse 6, 4410 Liestal, Tel. 076 421 44 10<br />
<strong>Ko</strong>ntaktna služba integracija Liestal<br />
www.integrationliestal.ch<br />
Savjetovališta<br />
i službe informacije<br />
Männerbüro Region <strong>Basel</strong> Greifengasse 9, 4058 <strong>Basel</strong>, Tel. 061 691 02 02<br />
Biro za muškarce region <strong>Basel</strong><br />
www.mbrb.ch<br />
Mütter/Väter-Beratung<br />
Beratungsstellen in den Gemeinden<br />
Savjetovalište za majke/očeve<br />
Savjetovališta u opštinama<br />
www.muetterberatung-bl-bs.ch > Beratungsstellen <strong>Basel</strong>land<br />
Ombudsstelle Rheinstrasse 28, 4410 Liestal, Tel. 061 552 62 90<br />
Služba ombudsmana<br />
Opferhilfe beider <strong>Basel</strong> Steinenring 53, 4051 <strong>Basel</strong>, Tel. 061 205 09 10<br />
Pomoć za žrtve za oba <strong>Basel</strong>a<br />
www.opferhilfe-beiderbasel.ch<br />
ProfessionELLE Rathausstrasse 35, 4410 Liestal, Tel. 061 921 55 55<br />
<strong>Ko</strong>ntaktstelle Frau und Arbeit<br />
www.professionelle.ch<br />
Profesionalna kontaktna služba žena i rad<br />
Tourismus <strong>Basel</strong>land Altmarktstrasse 96, 4410 Liestal, Tel. 061 927 64 84<br />
Turizam <strong>Basel</strong>land<br />
www.baselland-tourismus.ch<br />
Verein BVG- und Pensionskassenauskünfte Postfach, 4002 <strong>Basel</strong>, Tel. 061 261 02 62<br />
Udruženje za informacije oko BVG i penzionih kasa www.pensionskassenauskuenfte.ch<br />
Wirtschaftskammer <strong>Basel</strong>land Altmarktstrasse 96, 4410 Liestal, Tel. 061 927 64 64<br />
Haus der Wirtschaft<br />
www.kmu.org<br />
Privredna komora <strong>Basel</strong>land Privredni dom<br />
Frauenkliniken<br />
Bolnice za žene<br />
vidi pod: kantonalna bolnica Bruderholz i Liestal<br />
Bolnice<br />
Hirslanden Klinik Birshof Reinacherstrasse 28, 4142 Münchenstein, Tel. 061 335 23 23<br />
Klinika Hirslanden Birshof<br />
www.hirslanden.ch<br />
Ita Wegman Klinik Pfeffingerweg 1, 4144 Arlesheim, Tel. 061 705 71 11<br />
Klinika Ita Wegman<br />
www.wegmanklinik.ch<br />
<strong>Kanton</strong>sspital Bruderholz 4101 Bruderholz, Tel. 061 436 36 36<br />
<strong>Kanton</strong>alna bolnica Bruderholz<br />
www.bruderholzspital.ch<br />
<strong>Kanton</strong>sspital Laufen Lochbruggstrasse 39, 4242 Laufen, Tel. 061 765 32 32<br />
<strong>Kanton</strong>alna bolnica Laufen<br />
www.ksla.ch<br />
<strong>Kanton</strong>sspital Liestal Rheinstrasse 26, 4410 Liestal, Tel. 061 925 25 25<br />
<strong>Kanton</strong>alna bolnica Liestal<br />
www.ksli.ch<br />
<strong>Kanton</strong>ale Psychiatrische Dienste Bienentalstrasse 7, 4410 Liestal, Tel. 061 927 70 11<br />
<strong>Kanton</strong>alna psihijatrijska služba<br />
www.kpd.ch<br />
Lukas Klinik Arlesheim Brachmattstrasse 19, 4144 Arlesheim, Tel. 061 706 71 71<br />
Lukas klinika Arlesheim<br />
www.lukasklinik.ch<br />
Schweiz. Tropen- und Public Health-Institut Socinstrasse 57, 4051 <strong>Basel</strong>, Tel. 061 284 81 11<br />
Švicarski tropski institut i Institut za javno zdravlje www.swisstph.ch<br />
Spital Dornach Spitalweg 11, 4143 Dornach, Tel. 061 704 44 44<br />
Bolnica Dornach<br />
www.so-h.ch<br />
Universitäts-Kinderspital beider <strong>Basel</strong> Spitalstrasse 33, 4056 <strong>Basel</strong>, Tel. 061 704 12 12<br />
Univerzitetska dječja bolnica za oba <strong>Basel</strong>a<br />
www.ukbb.ch
42<br />
<strong>Ko</strong>, šta, <strong>gdje</strong> u <strong>kantonu</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong><br />
Visoke škole<br />
Fachhochschule Nordwestschweiz Schulthess-Allee 1, 5200 Brugg, Tel. 056 462 49 11<br />
Sitz und Verwaltung<br />
www.fhnw.ch<br />
Visoka stručna škola Sjeverozapadna Švicarska<br />
sjedište i uprava<br />
Hochschule für Architektur, Bau und Geomatik Gründenstrasse 40, 4132 Muttenz,Tel. 061 467 42 42<br />
Visoka škola za arhitekturu, građevinarstvo i geomatiku www.fhnw.ch<br />
Hochschule für Life Sciences Gründenstrasse 40, 4132 Muttenz, Tel. 061 467 42 42<br />
Visoka škola za životne znanosti<br />
www.fhnw.ch<br />
Pädagogische Hochschule Baslerstrasse 43, 5201 Brugg, Tel. 0848 012 210<br />
Pedagoška visoka škola<br />
www.fhnw.ch<br />
Universität <strong>Basel</strong> Petersplatz 1, 4003 <strong>Basel</strong>, Tel. 061 267 31 11<br />
Universität <strong>Basel</strong> – Univerzitet u <strong>Basel</strong>u<br />
www.unibas.ch<br />
Slobodno vrijeme<br />
Kultura<br />
<strong>Kanton</strong>sbibliothek <strong>Basel</strong>land Emma Herwegh-Platz 4, 4410 Liestal, Tel. 061 552 50 80<br />
<strong>Kanton</strong>alna biblioteka <strong>Basel</strong>land<br />
www.kbbl.ch<br />
Das neue Theater am Bahnhof Amtshausstrasse 8, 4143 Dornach, Tel. 061 702 00 83<br />
Novo pozorište/Novi teatar na stanici/kolodvoru www.neuestheater.ch<br />
Dichter- und Stadtmuseum Liestal Rathausstrasse 30, 4410 Liestal, Tel. 061 923 70 15<br />
Muzej pjesnika i gradski muzej Liestal<br />
www.dichtermuseum.ch<br />
Familienpass Region <strong>Basel</strong> Feierabendstrasse 80, 4051 <strong>Basel</strong>, Tel. 061 691 09 45<br />
Porodični pasoš region <strong>Basel</strong><br />
www.familienpass.ch<br />
Goetheanum Dornach Rüttiweg 45, 4143 Dornach, Tel. 061 706 42 42<br />
Getenaum Dornach<br />
www.goetheanum.org<br />
Kino Oris Kanonengasse 15, 4410 Liestal, Tel. 061 921 10 22<br />
Bioskop/Kino Oris<br />
Kino Sputnik Poststrasse 2, 4410 Liestal, Tel. 061 921 14 17<br />
Bioskop/Kino Sputnik<br />
Kulturhaus Palazzo Poststrasse 2, 4410 Liestal, Tel. 061 921 50 62<br />
Dom kulture Palazzo<br />
www.palazzo.ch<br />
Kulturraum Marabu<br />
Prostor za kulturu Marabu<br />
Schulgasse 5, 4460 Gelterkinden<br />
www.marabu-bl.ch<br />
Kulturzentrum Altes Schlachthaus Laufen Seidenweg 55, 4242 Laufen, Tel. 061 761 85 66<br />
Centar kulture Stara klanica Laufen<br />
www.kfl.ch<br />
Kunsthaus <strong>Basel</strong>land St. Jakob-Strasse 170, 4132 Muttenz, Tel. 061 312 83 88<br />
Dom umjetnosti <strong>Basel</strong>land<br />
www.kunsthausbaselland.ch<br />
Museum.BL Zeughausplatz 28, 4410 Liestal, Tel. 061 552 59 86<br />
Muzej BL<br />
www.museum.bl.ch<br />
Römerstadt Augusta Raurica Giebenacherstrasse 17, 4302 Augst, Tel. 061 816 22 22<br />
Rimski grad Augusta Raurica<br />
www.augusta-raurica.ch<br />
Stiftung Sculpture at Schoenthal Schönthalstrasse 158, 4438 Langenbruck, Tel. 061 706 76 76<br />
Zadužbina skulptura u Schoenthalu<br />
www.schoenthal.ch<br />
Theater Roxy Muttenzerstrasse 6, Postfach 836, 4127 Birsfelden, Tel. 061 313 60 98<br />
Pozorište/Teatar Roxy<br />
www.theater-roxy.ch<br />
Z7 Pratteln Kraftwerkstrasse 7, 4133 Pratteln, Tel. 061 821 48 00<br />
www.z-7.ch
Impressum<br />
43<br />
Izdavač<br />
<strong>Ko</strong>ncept<br />
Tekstovi<br />
Statistički podaci<br />
Dizajn, ilustracije i realizacija<br />
Prijevodi<br />
Tisak<br />
Papir<br />
Copyright<br />
Direkcija za bezbjednost kantona <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong> / SID<br />
Stručna služba za integraciju<br />
Dominik Fricker, Stručna služba za integraciju<br />
Stručna služba za integraciju<br />
BKSD, BUD, FKD, SID, VGD<br />
Statistički ured BL<br />
Anja Wild Grafik / www.anja-wild.ch<br />
TEXTRAPLUS AG / www.textraplus.ch<br />
Sopstveni tisak / Uprava za školski i kancelarijski<br />
materijal BL<br />
100% recycling (sadržaj)<br />
Direkcija za bezbjednost kantona <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong> / SID<br />
Stručna služba za integraciju<br />
3. naklada Mart/Ožujak 2012<br />
Jezici<br />
Njemački, albanski, engleski, francuski, italijanski,<br />
portugalski, ruski, španjolski, srpski/hrvatski,<br />
tamilski, turski<br />
<strong>Kanton</strong> nije odgovoran za sadržaje gore<br />
navedenih internetskih stranica (Website).<br />
Upućivanje na privatne organizacijei ukazivanje<br />
na internetske stranice služi kao pomoć pri<br />
orijentaciji za novodoseljene osobe i ne nudi<br />
konačan pregled.
44<br />
Važni brojevi u hitnom slučaju<br />
Sanitetski hitni slučaj (vozilo hitne pomoći)<br />
Policija u hitnom slučaju<br />
Vatrogasci u hitnom slučaju<br />
Hitni slučaj zbog trovanja<br />
Telefon za slučaj nužde<br />
Telefonska pomoć za djecu i mlade<br />
Kuća za žene (nasilje u porodici)<br />
Biro za muškarce<br />
Ljekarska hitna služba<br />
<strong>Kanton</strong>alna bolnica Bruderholz<br />
<strong>Kanton</strong>alna bolnica Laufen<br />
<strong>Kanton</strong>alna bolnica Liestal<br />
Univerzitetska dječja bolnica za oba <strong>Basel</strong>a (UKBB)<br />
Apoteka u hitnom slučaju BS/BL<br />
144<br />
112 ili 117<br />
118<br />
145<br />
143<br />
147<br />
061 681 66 33<br />
061 691 02 02<br />
061 261 15 15<br />
061 436 36 36<br />
061 765 32 32<br />
061 925 25 25<br />
061 704 12 12<br />
061 263 75 75<br />
SICHERHEITSDIREKTION<br />
BASEL-LANDSCHAFT<br />
FACHSTELLEÊINTEGRATION<br />
Sicherheitsdirektion <strong>Kanton</strong> <strong>Basel</strong>-<strong>Landschaft</strong> / Fachstelle Integration / Rathausstrasse 24 / 4410 Liestal / Telefon 061 552 66 53 / www.integration.bl.ch<br />
Version 1.2 / Serbokroatisch
Change language