Uprawa cebuli ozimej - kilka uwag i rad (HO - Nickerson-Zwaan

warzywnictwo
Uprawa cebuli ozimej
– kilka uwag i rad
Władysław Tokarczyk
Nickerson-Zwaan, Warszawa
Uprawa cebuli z siewu ozimego (fot. 1) w ostatnich latach zyskała w Polsce wielu zwolenników.
Ta dochodowa, choć obarczona ryzykiem niepowodzenia, produkcja pozwala na dostarczenie
towaru na rynek w okresie, gdy cebula z przechowalni jest już niskiej jakości. Do niedawna
w naszym kraju oferowano cebulę ozimą głównie w pęczkach (fot. 2) lub po obraniu.
Możliwe jest również zbieranie odmian ozimych w łusce do końca czerwca, co pozwala utrzymać
ciągłość dostaw cebuli.
Przedstawione w artykule wskazówki
uprawowe zostały opracowane na
podstawie wieloletnich doświadczeń.
Należy je traktować jako ogólne zalecenia,
które powinny zostać poddane
modyfikacjom wynikającym z praktyki
producenta oraz lokalnych warunków
glebowych i klimatycznych.
Wysiew nasion
Cebula ma słaby system korzeniowy,
tworzy się on zwykle w 20-centymetrowej
wierzchniej warstwie podłoża.
Może być uprawiana na wielu typach
gleb, najlepsze są jednak te o dobrej
strukturze, dużej pojemności wodnej,
przepuszczalne i niezaskorupiające się.
Wartość pH gleb organicznych powinna
wynosić 5,5–6,5, natomiast mineralnych
– powyżej 6. W przypadku konieczności
jej korekty trzeba pamiętać,
że cebula jest wrażliwa na bezpośrednie
wapnowanie i należy je wykonać
co najmniej pół roku przed rozpoczęciem
uprawy.
Termin siewu jest jednym z ważniejszych
czynników wpływających
na osiągnięcie przez rośliny jesienią
odpowiedniej fazy wzrostu i dobre
przezimowanie. Należy go tak dobrać,
aby młode siewki cebuli przed
zimą wytworzyły 3 lub 4 liście, a średnica
łodygi u podstawy osiągnęła 6–
8 mm. Termin powinien być dobierany
indywidualnie dla poszczególnych
odmian (ich tempa wzrostu i rozwoju),
stanowiska uprawy oraz warunków do
przeprowadzania zabiegów agrotechnicznych.
Zwykle przypada między
10 a 20 sierpnia.
fot. 1–3 Firma Nickerson-Zwaan
Fot. 1. Uprawa cebuli ozimej jest coraz popularniejsza
Zabiegi
uprawowe
Składniki pokarmowe należy przed
siewem doprowadzić na podstawie
wyników analizy gleby do poziomu
(w mg/dm 3 ): N – 80–120, P – 70–90, K –
180–250, Mg – 60–80, Ca – 1000–2000.
Zalecaną ilość fosforu i potasu w całości
należy podać w nawożeniu przedsiewnym.
Natomiast azotu dostarcza
120
HASŁO OGRODNICZE 7/2010

warzywnictwo
Fot. 2. Cebulę
ozimą najczęściej
oferuje się
w pęczkach
się zarówno przed wysiewem nasion,
jak i pogłównie w trakcie wegetacji,
w dawkach dzielonych.
Dla prawidłowego pobierania składników
pokarmowych oraz wzrostu
niezwykle ważna jest też dostępność
wody. Krytyczne dla uprawy cebuli
ozimej są okres wschodów (zwykle
następują one 12–15 dni po wysiewie
nasion), kiedy część wegetatywna rośnie
szybko, oraz wiosną – gdy tworzy
się zgrubienie cebulowe.
Na słabszych glebach rok przed założeniem
plantacji polecane jest przyoranie
obornika w dawce do 35 t/ha.
Można wykorzystać również nawozy
zielone (rośliny bobowate, dawniej nazywane
motylkowatymi), przyorując je
co najmniej miesiąc przed planowanym
siewem. Jeśli wykorzystuje się rośliny
inne niż bobowate, w celu umożliwienia,
a zarazem przyspieszenia rozkładu
masy organicznej polecane jest nawożenie
mineralne, szczególnie azotem
(najlepiej w formie saletry amonowej).
Dobrze jest ograniczyć uprawki przesuszające
glebę. Orkę najkorzystniej
jest wykonać co najmniej 3 tygodnie
przed wysiewem cebuli ozimej, aby
gleba osiadła i osiągnęła odpowiedni
stopień podsiąkania.
Celem uprawek przedsiewnych jest
takie przygotowanie gleby, aby osiągnąć
najbardziej wyrównane wschody.
Stanowisko powinno być wolne od
chwastów trwałych oraz zawierać jak
najmniejszą ilość nasion gatunków jednorocznych
i dwuletnich.
Jesienna ochrona
przed chwastami
Często nieumiejętne stosowanie herbicydów
skutkuje zahamowaniem wzrostu
cebuli, czego konsekwencją są kłopoty
z osiągnięciem odpowiedniej fazy
wzrostu tych roślin przed zimą.
Schemat ochrony plantacji przed
zachwaszczeniem za pomocą środków
chemicznych może wyglądać następująco:
po siewie preparat Stomp 330 EC
(2,5–3 l/ha), najlepiej na wilgotną glebę,
w stadium 3 lub 4 liści Goal 240 EC
(0,1 l/ha, koniecznie w dawkach dzielonych),
przeciwko chwastom jednoliściennym
można wykonać zabieg używając
np. środków Fusilade Forte 150
EC, Targa Super 05 EC lub Agil 100 EC.
Przed wschodami możliwe jest zastosowanie
preparatu Roundup 360 SL.
Herbic ydy doglebowe, np.
Stomp 330 EC, z powodzeniem można
stosować bezpośrednio po siewie
cebuli pod warunkiem, że dawka zostanie
dobrana do rodzaju gleby (na
ciężkich i organicznych – wyższa, na
lekkich i mineralnych – niższa) oraz do
głębokości siewu (im bardziej nasiona
są zagłębione w podłożu, tym może
ona być wyższa).
Najczęściej w ykorz yst y wany
w późniejszych fazach wzrostu cebuli
(od momentu ukazania się 2. liścia
właściwego) Goal 240 EC to herbicyd
wywołujący objawy poparzenia na liściach,
stąd wskazana jest szczególna
ostrożność w jego stosowaniu.
r e k l a m a
HASŁO OGRODNICZE 7/2010
121

warzywnictwo
r e k l a m a
Rozważnie używany przed zimą nie powinien wyrządzić
szkód. Efekt uboczny – spowolnienie wzrostu – może
być wykorzystany w przypadku nadmiernego przerastania
roślin cebuli przed zimą. Ze względu na sposób działania,
zaleca się stosowanie tego herbicydu w dawkach dzielonych.
Potrzebna jego ilość uzależniona jest od fazy wzrostu
cebuli oraz warunków uprawy. Obowiązuje zasada: im większa
cebula, tym wyższa dawka herbicydu, a więc większa
skuteczność zabiegu. Na działanie środka wpływa również
grubość warstwy wosku na liściach cebuli – przyjmuje się,
że jego ilość zgromadzona po 3 lub 4 słonecznych dniach
skutecznie chroni szczypior przed poparzeniami. Niezwykle
istotne jest także, aby opryskiwane rośliny były suche. Nie
należy więc stosować Goalu 240 EC do czasu całkowitego
wyschnięcia porannej rosy na liściach. Z moich doświadczeń
wynika, że stosowanie tego herbicydu można rozpocząć od
fazy 2 liści i dawki 100 ml/ha. Należy pamiętać o zastosowaniu
odpowiedniej dawki wody, która nie powinna przekraczać
250 l/ha. Praktyka wskazuje, że Goal 240 EC najlepiej
jest podać przed spodziewanym deszczem (oczywiście po
3 lub 4 dniach słonecznych). Deszcz padający 2–3 godzin
po zabiegu powoduje bardzo dobre działanie herbicydu,
bez poparzeń cebuli. Powtórny zabieg należy wykonać 5–
7 dni później. Z reguły dwa opryskiwania wykonane w optymalnych
warunkach wystarczają. Dla poszerzenia palety
niszczonych chwastów często stosuje się oksyfluorofen
jednocześnie z Aliacine 400 EC, w dawce 1 l/ha.
Niezwykle ważne jest, aby prowadzone na plantacji zabiegi
ochrony dawały pewność, że rośliny przed nastaniem
zimy będą zdrowe i w dobrej kondycji, co pozwoli im przezimować
bez szkody. Z tych względów zabiegi powinny być
racjonalnie dobrane do bieżących potrzeb i wykonywane
zgodnie z zaleceniami „Programu ochrony warzyw”. Jesienią
należy zapewnić staranną ochronę przed mączniakiem rzekomym
cebuli i śmietką cebulanką, rolnicami, drutowcami
i wciornastkami.
W fazie tworzenia się zgrubienia cebulowego roślina
z reguły ma już wykształcone średnio 6–8 liści. Od tej pory
na jakość i wysokość plonu wpływają przede wszystkim
dostępność wody oraz odpowiednie nawożenie azotem.
Zimowanie cebuli
Kondycja cebuli ozimej po zimie jest uwarunkowana nie tylko
czynnikami genetycznymi, ale również klimatycznymi:
grubością okrywy śnieżnej, temperaturą zimą, wilgotnością
powietrza oraz intensywnością występującego wiatru.
W przypadku nadejścia mrozów poniżej minus 12°C i przy
braku okrywy śnieżnej osłonięcie plantacji agrowłókniną
daje możliwość uchronienia roślin przed przemarznięciem,
ale tylko w niewielkim zakresie. Dłuższe okresy mrozu połączone
z wiatrem wiążą się z groźbą przemarznięcia plantacji.
Jeśli zdecydujemy się na przykrycie roślin agrowłókniną,
powinno ono nastąpić dopiero w sytuacji realnego wystąpienia
niekorzystnych warunków. Wcześniejsze rozłożenie
tego materiału może grozić niekontrolowanym rozwojem
chorób oraz uszkodzeniami roślin, wynikającymi z działania
wiatru na mokrą agrowłókninę. Wskazane natomiast jest
przykrycie plantacji w okresie wczesnej wiosny. Może być
ono pomocne zwłaszcza w przypadku uprawy odmian,
które planuje się zbierać w pęczkach w bardzo wczesnych
terminach. W tym okresie zdarzają się bowiem nawroty
mrozu po chwilowym ociepleniu. Należy jednak pamiętać,
aby agrowłókniny nie zostawiać na roślinach dłużej niż
3 tygodnie, ponieważ może dojść do nieodwracalnego
zniekształcenia szczypioru – materiału handlowego cebuli
ozimej sprzedawanej w pęczkach.
Po zimie plantacja powinna być przede wszystkim wolna
od chwastów. Dlatego ogrodnicy często decydują się
na zastosowanie późną jesienią herbicydu Stomp 330 EC
w dawkach dzielonych. Ma on zabezpieczyć uprawę pod
122
HASŁO OGRODNICZE 7/2010

warzywnictwo
Fot. 3. O zbiorze odmian ozimych często decydują bieżące ceny
tego warzywa, tu odmiana Panther F 1
koniec jesieni (oraz, ewentualnie, na wypadek tzw. ciepłej
zimy i początku wiosny) przed niekontrolowanym rozwojem
chwastów.
Pielęgnacja plantacji wiosną
Z reguły późną jesienią i zimą azot jest w dużym stopniu wypłukiwany,
dlatego wczesną wiosną należy podać pogłównie
nawozy azotowe w dawce zwiększonej o 30% w stosunku
do tej wykorzystywanej w uprawie tradycyjnej cebuli.
Najczęściej składnika tego dostarcza się dwukrotnie (w sumie
70 kg N/ha), choć jest to uzależnione od przebiegu pogody.
W ostatnich latach, zwłaszcza na lżejszych glebach,
na których nie użyto obornika, wiosną wysiewa się granulowane
nawozy wieloskładnikowe o dobrej rozpuszczalności,
w dawce 150–200 kg/ha. Doglebowe nawożenie azotowe
zaleca się zakończyć do 25 kwietnia.
W uprawie cebuli ozimej korzystnym, choć kłopotliwym
zabiegiem, jest spulchnianie międzyrzędzi – napowietrzenie
gleby, zniszczenie ewentualnych chwastów i spękań
powierzchni pozytywnie wpływa na kondycję cebuli. Niejednokrotnie,
zwłaszcza na glebach zlewnych, jest to jedyny
sposób na przywrócenie właściwej struktury gleby,
wyrównanie spękań, zwłaszcza że te ostatnie umożliwiają
kiełkowanie chwastów z głębszych warstw podłoża, do
których nie docierają herbicydy. Występowanie pozimowych
szczelin to często powód szybkiego i trudnego do
opanowania zachwaszczenia. Po spulchnieniu gleby należy
wykonać zabieg preparatem Stomp 330 EC. W przypadku
uprawy cebuli na zbiór w pęczkach zabieg ten, z oczywistych
względów, nie jest możliwy. Wtórne zachwaszczenie
można zwalczać za pomocą środka zawierającego oksyfluorofen
(w dawkach dzielonych) wraz z Aliacine 400 EC.
Wiosną również należy zapewnić staranną ochronę przed
mączniakiem rzekomym cebuli, szarą pleśnią, alternariozą,
a także śmietką cebulanką i wciornastkami.
Można w razie potrzeby dokarmiać rośliny w okresie
intensywnego wzrostu liści nawozami dolistnymi, w odstępach
dwutygodniowych. Trzeba pamiętać, że używanie
środków ochrony roślin oraz nawozów dolistnych jest trudniejsze
w uprawie cebuli ozimej niż na plantacjach cebuli
z siewu wiosennego, ponieważ liście roślin po zimie są zdecydowanie
delikatniejsze, ze słabszym nalotem woskowym,
a tym samym bardziej narażone na uszkodzenia.
Cebulę ze szczypiorem zbiera się zwykle w godzinach
porannych lub w czasie dni pochmurnych – pozwala to na
dłuższe utrzymanie wigoru i świeżości liści. Cebulę, która
będzie sprzedawana bez suchej łuski (fot. 3), zbiera się, gdy
zgrubienie osiągnie ok. 75% typowej wielkości – choć tę decyzję
producenci uzależniają często od bieżących cen tego
warzywa. Do zbioru cebuli z suchą łuską przystępuje się, gdy
co najmniej 80% szczypioru na plantacji jest załamane.
r e k l a m a
*NOWE UPRAWY :
pomidor – zaraza ziemniaka
ogórek – maczniak rzekomy
cebula – maczniak rzekomy
kapusta – kia kapusty
*Ranman 400 SC TwinPack by badany przez 2 lata
w Instytucie Warzywnictwa w Skierniewicach.
Bardzo dobre wyniki pozwalaj rozpocz procedur
rozszerzenia etykiety o powysze zastosowania.
HASŁO OGRODNICZE 7/2010 wietna ochrona
Najwyszy poziom 123
przyrastajcych lici
ochrony bulw
Producent : ISK Biosciences Europe S.A.
Dystrybutor : Belchim Crop Protection Poland sp. z o.o.
info-pl@belchim.com