ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΘΕΑΤΡΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ
Το Θέατρο ιδρύθηκε για πρώτη φορά το 1900 ως επίσημο Βασιλικό Θέατρο για να
κλείσει όμως σε σύντομο χρονικό διάστημα (1908) και να δοθεί σε κοινή χρήση μέχρι
το 1932. Ως Εθνικό Θέατρο επανιδρύθηκε με νόμο του τότε Υπουργού
Παιδείας, Γεωργίου Παπανδρέου στις 3 Μαΐου του 1930. Οι πρώτες διαφωνίες σχετικά με
το πρόσωπο που θα διοριζόταν σκηνοθέτης στο Εθνικό σημαδεύουν τις απαρχές του:
ηθοποιοί και συγγραφείς, μεταξύ των οποίων και η Μαρίκα Κοτοπούλη, και η Κυβέλη,
προτείνουν τον Μ. Ράιανχαρτ, επειδή έκριναν πως δεν υπήρχε κατάλληλος Έλληνας. Οι
Γρ. Ξενόπουλος και Θ. Συναδινός, Κωστής Μπαστιάς προκρίνουν έναν τεχνοκράτη,
όμως οι Μ.Ροδάς, Πέλος Κατσέλης, θέλουν ένα σκηνοθέτη - δάσκαλο. Αρχικά διορίζεται
ο Μ. Λιδωρίκης ως σκηνοθέτης με βοηθό τον Δ.Μυράτ, αλλά μετά τοποθετείται ο Φώτος
Πολίτης (άνοιξη του 1932 - Δεκέμβριος 1934) [1] Άλλοι ήταν οιΚλεόβουλος
Κλώνης (σκηνικά), Αντώνης Φωκάς (κοστούμια) ενώ γενικός διευθυντής ο Ιωάννης
Γρυπάρης.
Τα εγκαίνια έγιναν με την παράσταση «Αγαμέμνων» του Αισχύλου και τη μονόπρακτη
κωμωδία «Ο Θείος Όνειρος» του Ξενόπουλου στις 19 Μαρτίου 1932 [2] . Ανάμεσα στους
ηθοποιούς που συγκαταλέγονταν στον πρώτο πυρήνα του Εθνικού Θεάτρου
συναντώνται οι Αιμίλιος Βεάκης, Γιώργος Γληνός, Ελένη Παπαδάκη, Αλέξης
Μινωτής, Κατίνα Παξινού,Θάνος Κωτσόπουλος, Δημήτρης Μυράτ [3]
Η περίοδος του Φώτου Πολίτη χαρακτηρίζεται από την επιθυμία του το Εθνικό να
συμβάλει στη διαπαιδαγώγηση και την ψυχαγωγία του λαού, χωρίς να ικανοποιεί τις
προσωπικές φιλοδοξίες των πρωταγωνιστών του. Η ρήξη του με την καλλιτεχνική
επιτροπή του Εθνικού (Γρηγόριος Ξενόπουλος, Θ. Συναδινός, Παύλος Νιρβάνας), επειδή
ο πρώτος ήθελε να έχει όχι απλά τη σκηνοθετική ευθύνη των έργων που ανέβαιναν, αλλά
και τον τελικό λόγο για τα έργα αυτά, συνέβαλαν στην ανάδειξη του Δημήτρη
Ροντήρη. [4] Το 1934, μετά τον θάνατο του Φώτου Πολίτη, τη θέση του ανέλαβε
ο Δημήτρης Ροντήρης, ο σκηνοθέτης που ίσως περισσότερο από όλους τους άλλους θα
συνδέσει το όνομα του με το Εθνικό Θέατρο, υπηρετώντας το μέχρι τον θάνατό του
(1981).
Το 1939, ιδρύθηκε η Εθνική Λυρική Σκηνή ως τμήμα του Εθνικού Θεάτρου.
Το 1956 αναγνωρίστηκε η ανάγκη προώθησης του νεοελληνικού ρεπερτορίου με την
ίδρυση της Δεύτερης Σκηνής που αργότερα το 1971 ονομάστηκε Νέα Σκηνή, επί Αιμίλιου
Χουρμούζιου, και που σαν εναρκτήριο έργο της επιλέγεται Η έβδομη ημέρα της
δημιουργίας τουΙάκωβου Καμπανέλλη. (23 Ιανουαρίου 1956) [5] Το 1996 ιδρύθηκε η
Πειραματική σκηνή, ο Άδειος Χώρος και το Εργαστήριο Ηθοποιών.

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΠΕΙΡΑΙΑ
Το Δημοτικό Θέατρο του Πειραιά είναι ένα νεοκλασικό κτήριο που χτίστηκε σε σχέδια
του αρχιτέκτονα Ιωάννη Λαζαρίμου κι εγκαινιάστηκε στις 9 Απριλίου του 1895. To θέατρο
έχει χωρητικότητα 600 θέσεων και βρίσκεται στο κεντρικότερο σημείο της πόλης
του Πειραιά.
Ειδικότερα για την εποχή που αποφασίστηκε να ανεγερθεί, στα τέλη του 19ου αιώνα,
θεωρείται οραματική η ιδέα και μόνο της δημιουργίας ενός τέτοιου μεγέθους θεάτρου - οι
κάτοικοι του Πειραιά το 1883, όταν λήφθηκε η σχετική απόφαση, έφθαναν μόλις τους
27.000 εκ των οποίων ζήτημα ήταν αν οι 200 θεωρούνταν μορφωμένοι και άλλοι τόσοι να
γνώριζαν στοιχειώδη γραφή και ανάγνωση.
Μορφολογικά, το Δημοτικό Θέατρο εκπροσωπεί την αμιγή κλασικιστική παράδοση και
είναι επηρεασμένο από τη γερμανική σχολή που εκπροσωπούσε ο Ερνέστος Τσίλλερ. Το
κτίριο του θεάτρου είναι ορθογώνιου σχήματος, με διαστάσεις 34 Χ 45 μ. Η ήρεμη και
σχετικά συντηρητική αισθητική της όψης του τονίζεται από το πρόπυλο της κύριας
εισόδου του, το οποίο αποτελείται από τέσσερεις κορινθιακούς κίονες και αέτωμα. Στη
στέγη του κτιρίου υπάρχει δώμα με στέγη, η οποία έχει κι αυτή αέτωμα στην πρόσοψη.
Στο εσωτερικό, η πεταλόσχημη αίθουσα κοινού, με πλατεία, θεωρεία και εξώστες σε
τέσσερα επίπεδα, έχει χωρητικότητα περίπου 1.300 θέσεων. Την αίθουσα φώτιζε
τεράστιος πολυέλαιος (σώζεται και σήμερα) που λειτουργούσε με γκάζι. Για τους
ηθοποιούς είχαν προβλεφθεί άνετα καμαρίνια και ένα πολυτελές καθιστικό. Η σκηνή του
θεάτρου διασώζεται σχεδόν αλώβητη: θεωρείται ένα από τα ελάχιστα ανάλογα σωζόμενα
δείγματα της εποχής μπαρόκ στην Ευρώπη. Έχει διαστάσεις 20 Χ 14 μ. και διαθέτει
προσκήνιο και χώρο ορχήστρας. Γύρω από το πέταλο της αίθουσας βρίσκεται το
διώροφο φουαγιέ, στο οποίο αρχικά δίνονταν χοροεσπερίδες φιλανθρωπικών συλλόγων
και διάφορες εκθέσεις σπουδαίων ζωγράφων. Επίσης, το θέατρο φιλοξένησε για μεγάλο
χρονικό διάστημα τη Δημοτική Βιβλιοθήκη και τη Δημοτική Πινακοθήκη του Πειραιά.
Εξαιτίας της κλίμακας και της μνημειακής εμφάνισής του, το Δημοτικό Θέατρο του
Πειραιά θεωρείται το κορυφαίο σωζόμενο ελληνικό θεατρικό κτίριο του 19ου αι.

ΘΕΑΤΡΟ «ΑΠΟΛΛΩΝ»
Τo Θέατρο Απόλλων επίσης γνωστό ως Δημοτικό Θέατρο «Απόλλων» είναι θέατρο
που βρίσκεται στην Ερμούπολη της Σύρου. Το έμβλημα της πολιτιστικής ανάπτυξης της
Ερμούπολης, κατασκευάστηκε το 1862-1864 σε σχέδια του διάσημου ιταλού
αρχιτέκτονα Πιέτρο Σαμπό και η σχεδίαση του είναι επηρεασμένη από τέσσερα
τουλάχιστον ιταλικά πρότυπα. Η λειτουργία του άρχισε στις 20 Απριλίου 1864, με
το Ριγκολέττο του Βέρντι.
Για το θέατρο Απόλλων είναι πολύ διαδεδομένη η άποψη ότι αποτελεί μικρογραφία
της Σκάλας του Μιλάνου, όμως αυτό δεν είναι ακριβές. Η αρχιτεκτονική του έχει
επηρεαστεί από ιταλικά πρότυπα και η σχεδίαση του είναι επηρεασμένη από τέσσερα
τουλάχιστον ιταλικά πρότυπα: τη Σκάλα του Μιλάνου (1776), το ανακαινισμένο
θέατρο Σαν Κάρλο τηςΝάπολης (1816), το ακαδημαϊκό θέατρο στο Καστελφράνκο (1745)
και τέλος το Τεάτρο ντελα Πέργκολα της Φλωρεντίας (1755). Αντίθετα ο τρόπος στήριξης
της θολωτής οροφής ακολουθεί το γαλλικό σύστημα της εποχής.
Εσωτερικά η σκηνή ήταν πλάτους μπούκα 9μ., βάθους 10μ. και αρκετά περιορισμένη για
τις απαιτήσεις του ευρωπαϊκού λυρικού θεάτρου, που τηρούσε όμως τις αναλογίες της
ιταλικής παράδοσης. Ο διάκοσμος των θεωρείων ήταν απλός, με ανοιχτό χρώμα και
πλαίσια με ανάγλυφη ροζέτα στο κέντρο και επίχρυσα φυτικά κοσμήματα στις γωνίες. Τα
καθίσματα, οι κουπαστές και οι κουρτίνες των θεωρείων ήταν βελούδινες. Γύρω από το
πολύφωτο της οροφής υπήρχε οροφογραφία με παραστάσεις ποιητών και
μουσικοσυνθετών.
Εξωτερικά το Θέατρο δεν είχε πλούσιο αρχιτεκτονικό διάκοσμο. Είναι ένα απλό διώροφο
κτίριο, με χαμηλή μαρμάρινη βάση και σοβατισμένες όψεις. Οι όροφοι χωρίζονται με
ταινία από πωρόλιθο και έχουν στέψη με φαρδύ γείσο σε γεισίποδες. Στο κεντρικό τμήμα
της κύριας όψης, ολόκληρο από μάρμαρο, τονίζεται έντονα ο κατακόρυφος άξονας με
τέσσερις παραστάδες σε όλο το ύψος, που φέρουν επιστήλιο. Όλο το κτίριο έχει ενιαίο
γείσο, τοξωτά ανοίγματα στο ισόγειο και ορθογωνικά στον όροφο.

Θέατρο «Μικρή Πόρτα»
Το 1972 η Ξένια Καλογεροπούλου ίδρυσε στην Αθήνα μια Παιδική Σκηνή με
τη φιλοδοξία να ανεβάζει παραστάσεις με αυστηρά επαγγελματικά και
καλλιτεχνικά κριτήρια, πράγμα που εκείνη την εποχή αποτελούσε εξαίρεση.
Το κοινό της πρωτεύουσας καθώς και η κριτική υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό
αυτόν τον καινούριο θίασο που παρουσίασε στη συνέχεια τις παραστάσεις
του σε όλη την Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό, περιοδεύοντας και
συμμετέχοντας σε διεθνή φεστιβάλ.
Στα 40 χρόνια της λειτουργίας του ο θίασος, που μεταβαπτίστηκε σε Μικρή
Πόρτα, έχει εμφανιστεί σε 2 διεθνή Φεστιβάλ, σε 8 πόλεις του Εξωτερικού, σε
πάνω από 75 πόλεις και νησιά της χώρας και σε όλους σχεδόν τους Δήμους
της Αττικής.
Tο 1981, με τον Οδυσσεβάχ -πρώτο έργο της Ξένιας Kαλογεροπούλουη
Mικρή Πόρτα επιχειρεί μια δεύτερη εκκίνηση και διαμορφώνει το προσωπικό
της ύφος. Ένα ύφος που χαρακτηρίζει ως σήμερα όλες τις παραστάσεις του
θιάσου και εκφράζεται στα κατοπινά έργα που έγραψε η Ξένια
Kαλογεροπούλου είτε μόνη της είτε με τον Θώμα Mοσχόπουλο και που
είναι: Eλίζα (1989), H Πεντάμορφη και το Tέρας (1994), Oικογένεια
Nώε (1996 και το 2004), Tο Σκλαβί (2000), ο Eλαφοβασιλιάς (2003), Η
Κοιμωμένη Ξύπνησε (2006), Παραμυθ...issimo (2008), Grimm & και
Grimm (2009), Έλα έλα (2010) και Ο τυχερός στρατιώτης (2010).
Την άνοιξη του 2004 το θέατρο Πόρτα επιχειρεί ένα καινούριο άνοιγμα. Νέες
δραστηριότητες τού δίνουν μια νέα, πολύπλευρη δυναμική.
Ένα λυόμενο θεατράκι μέσα στον χώρο της Πόρτας δίνει τη δυνατότητα να
παρουσιάζονται στην περίοδο Μαϊου - Ιουνίου, έργα "δωματίου" για μικρά
παιδιά, που δεν ταίριαζαν στη μεγάλη σκηνή της ΠΟΡΤΑΣ.
H λειτουργία του μικρού θεάτρου εγκαινιάστηκε με το έργο: "Ένα αλλιώτικο
καλοκαίρι" του Μάϊκ Κένι, για παιδιά 4- 8 ετών, σε μετάφραση Κωστή
Σκαλιόρα, σκηνοθεσία Γιάννη Μόσχου και με πρωταγωνιστές το Δημήτρη
Καταλειφό και την Ιωάννα Παππά.
Τoν Ιούνιο του 2010 η Μικρή Πόρτα εγκαινίασε μια άλλη δαρστηριότητα: τις
παραστάσεις για βρέφη 1 έτους και προνήπια. Η αρχή έγινε με το "Έλα, έλα",
έναν 'μονόλογο χωρίς λόγια' που επινόησε και ερμήνευσε η Ξ.
Καλογεροπούλου. Η παράσταση σε σκηνοθεσία Ξ. Καλογεροπούλου και Μ.
Κλουκίνα παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ ΑΘηνών 2010 (σε
συμπαραγωγή με το Φεστιβάλ).
Δίνοντας συνέχεια σε αυτήν τη δραστηριότητα τον Μαϊο του 2012 η Μικρή
Πόρτα παρουσίασε το έργο "Πού είναι;", μια παράσταση σε επινόηση και
σκηνοθεσία της Ξένιας Καλογεροπούλου και της Μάρθας Κλουκίνα και
ερμηνεύτρια την 'Αννα Μάσχα.

H Μικρή Πόρτα έχει συνεργαστεί με το Φεστιβάλ Αθηνών με τις εξής
συμπαραγωγές: το 2006 με το έργο των Ξένιας Καλογεροπούλου - Θωμά
Μοσχόπουλου "Η Κοιμωμένη ξύπνησε" σε σκηνοθεσία του δεύτερου, το
2007 με το έργο των Νίνο ντ' Ιντρόνα - Τζάκομο Ραβίκιο "Ο Ροβινσώνας και
ο Κρούσος", σε σκηνοθεσία της Lilo Baur και το 2010 με το έργο Έλα
έλα της Ξένιας Καλογεροπούλου που έγραψε, σκηνοθέτησε και έπαιξε η ίδια,
παράσταση που επαναλήφθηκε και τον Ιούνιο του 2011 με τεράστια επιτυχία.
Το 2004, μια άλλη δραστηριότητα έδωσε νέα πνοή στον εκπαιδευτικό τομέα
του θεάτρου. Πρόκειται για τη δημιουργία εργαστηρίων για και παιδιά και
εφήβους αλλά και σεμιναρίων για εκπαιδευτικούς, θεατρολόγους και για
όσους δουλεύουν, μέσω του θεάτρου, με παιδιά.
Το Εργαστήρι του θεάτρου ΠΟΡΤΑ, στεγάζεται από την 1η Οκτωβρίου του
2009, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, στο Κολωνάκι, Μελίνας Μερκούρη 54
(πρώην Αθηναίων Εφήβων).
Υπεύθυνη σεμιναρίων : Πέγκυ Στεφανίδου - Τσιτσιρίκου.
Ο θίασος έχει επιχορηγηθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού από το 1978
έως το 2009. Ελπίζουμε οι συνθήκες να το επιτρέψουν να επιχορηγηθεί
και στο μέλλον.