obwodowy ukÅad nerwowy - Filozofia UmysÅu i Kognitywistyka
obwodowy ukÅad nerwowy - Filozofia UmysÅu i Kognitywistyka
obwodowy ukÅad nerwowy - Filozofia UmysÅu i Kognitywistyka
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Wprowadzenie do Filozofii<br />
Umysłu i Kognitywistyki:<br />
wykład 7<br />
Podstawy neuroscience:<br />
neuron i układ <strong>nerwowy</strong>,<br />
techniki neuroobrazowania
Ludzka sieć nerwowa<br />
• Prawdopodobnie najbardziej złożona struktura we<br />
Wszechświecie…<br />
• Ludzki mózg = ok. 100 miliardów neuronów.<br />
• Każdy z neuronów tworzy kilka tysięcy połączeń<br />
synaptycznych.<br />
• W sumie daje to ok. 100 trylionów potencjalnych połączeń<br />
w całym mózgu.<br />
• Dynamika połączeń jest zmienna – jeśli założyć, że<br />
występuje ona tylko w 10 stopniach nasilenia<br />
otrzymujemy ok. 10 100 000 000 000 000 kombinacji!<br />
• Dla porównania: objętość Wszechświata = „tylko” 10 87 m 3 .
Neuron<br />
• Skład (organelle) typowe dla komórek<br />
zwierzęcych:<br />
▫ błona komórkowa,<br />
▫ cytoszkielet (mikrotubule),<br />
▫ jądro (chromosomy), mitochondrium (metabolizm),<br />
▫ rybosomy (synteza białek),<br />
▫ siateczki śródplazmatyczne, które transportują białka do<br />
różnych miejsc w komórce itd.<br />
• Odmienna funkcjonalność: podstawowym zadaniem<br />
neuronu jest szybkie przewodzenie sygnałów<br />
elektrycznych do konkretnych adresatów, którymi są inne<br />
neurony. Swoista morfologia neuronów obejmuje przede<br />
wszystkim długie aksony i dendryty:
Neuron<br />
• zawierające jądro komórkowe ciało (soma),<br />
• silnie rozgałęzione dendryty, które<br />
doprowadzają impulsy do somy,<br />
• długi akson, który służy do przesłania sygnału<br />
(z prędkością 10-100 m/s) do innych komórek,<br />
• aksony pokryte są izolacją określaną jako<br />
osłonka mielinowa, w której występują<br />
tzw. przewężenia Ranviera,<br />
• pojedyncza komórka nerwowa może mieć bardzo dużo<br />
dendrytów, ale zawsze wyposażona jest tylko w jeden akson,<br />
• przenoszenie impulsu pomiędzy neuronami odbywa się przy pomocy synaps,<br />
• pojedyncza synapsa złożona jest z kolbkowatej tzw. części presynaptycznej, która<br />
jest zakończeniem jednego z rozgałęzień aksonu (stąd też inna nazwa: kolbka<br />
końcowa).<br />
• tzw. części postsynaptycznej, która jest zakończeniem jednego z dendrytów.<br />
Pomiędzy nimi znajduje się szczelina synaptyczna.<br />
• Neurony mogą występować w różnych kształtach i różnić się wielkością –<br />
najmniejsze z nich nie mają aksonów, a czasami nawet rozpoznawalnych dendrytów:
NEURON 1<br />
NEURON 2
Przekaz impulsu nerwowego<br />
• Zwykle neurony nie stykają się bezpośrednio fizycznie, a przeskok<br />
impulsu odbywa się za pośrednictwem chemicznego<br />
neurotransmitera.<br />
• Błona komórkowa nieaktywnego neuronu znajduje się w stanie<br />
polaryzacji: wnętrze neuronu naładowane jest ujemnie, natomiast<br />
środowisko zewnętrzne dodatnio.<br />
• W przeciwieństwie do biernego przenoszenia impulsów <strong>nerwowy</strong>ch w<br />
dendrytach, przewodzenie przez akson ma charakter aktywny.<br />
• Impuls ma postać fali depolaryzacji błony komórkowej. Zachodzi proces<br />
zastąpienia potencjału spoczynkowego, który korzystny jest ze względu<br />
na natychmiastową gotowość odpowiedzi neuronu na bodziec przez<br />
potencjał czynnościowy.<br />
• Związane jest z działaniem pompy sodowo-potasowej, która<br />
wymienia jony sodowe i potasowe w poprzek błony. Informacja<br />
przekazywana w impulsie <strong>nerwowy</strong>m zakodowana jest w formie<br />
częstotliwości kolejnych impulsów (30-1000 na sekundę), które zawsze<br />
mają taką samą częstotliwość .
Przekaz impulsu nerwowego<br />
• Pod wpływem otwarcia kanałów wapniowych z części presynaptycznej<br />
uwalniane są do szczeliny synaptycznej pęcherzyki z<br />
neurotransmiterem (egzocytoza).<br />
• Następuje „zamiana” przewodzenia elektrycznego na<br />
chemiczne.<br />
• Ilość neurotransmitera uwalniananego w egzocytozie odpowiada sile<br />
sygnału, a więc częstotliwości impulsów.<br />
• Odpowiednie neurotransmitery mogą mieć działanie pobudzające<br />
bądź też hamujące, stąd też mówi się o synapsach pobudzających<br />
i hamujących.<br />
• Cząsteczki wydzielanego w egzocytozie neurotransmitera zostają<br />
„zarejestrowane” przez białkowe receptory z błony<br />
postsynaptycznej. Dochodzi do zmiany potencjału dendrytu, która<br />
przekazywana jest do ciała komórkowego.<br />
• Związki chemiczne z powrotem zamieniane są na impulsy<br />
elektryczne.
Neurotransmitery<br />
• (1) glutaminian (wł. Kwas L-glutaminowy) – jest to<br />
najważniejszy pobudzających neurotransmiterów w korze<br />
mózgowej ludzi i innych ssaków;<br />
• (2) GABA (wł. kwas γ-aminomasłowy) – jest podstawowym<br />
neuroprzekaźnikiem o działaniu hamującym;<br />
• (3) acetylocholina – neurotransmiter ten uczestniczy w<br />
tworzeniu tzw. engramów, czyli śladów pamięciowych;<br />
• (4) noradrenalina – jest neurotransmiterem wykorzystywanym<br />
głównie przez neurony pnia mózgu; neurotransmiter ten związany<br />
jest z ogólnym pobudzeniem ustroju;<br />
• (5) dopamina – uwalniana jest przez neurony ośrodkowego<br />
układu nerwowego, związana jest ona z tzw. systemem nagrody;<br />
• (6) serotonina – prócz ogólnego pobudzenia ustroju, związana<br />
jest ona ze snem (jej brak powoduje bezsenność).
SCHEMAT PRZEK. IMPULSU:<br />
ciało neuronu (1) akson <br />
presynaptyczne zakończenie<br />
aksonu szczelina synaptyczna <br />
część postsynaptyczna dendryt<br />
neuronu (2)<br />
NEURON 1<br />
Decyzja:<br />
tak?nie?ile?<br />
Wysyłanie<br />
impulsów<br />
Synapsy:<br />
pobudzenie/<br />
hamowanie<br />
Neurotransmitery<br />
m.in.:<br />
-glutaminian (gł.)<br />
-GABA (s. hamujące)<br />
-acetylochonina (pamięć)<br />
-noradrenalina<br />
-serotonina (nastrój)<br />
-dopamina (system<br />
nagrody)<br />
egzocytoza<br />
Przewodzenie: elektryczne chemiczne elektryczne<br />
NEURON 2
Ludzka sieć neuronowa
Ludzka sieć neuronowa<br />
• Każdy neuron łączy się nawet z tysiącami innych komórek.<br />
Nie powoduje to jednak pobudzenia całego układu<br />
nerwowego, które w konsekwencji wiązałoby się z jego<br />
paraliżem (np. podczas ataku epilepsji).<br />
• Swego rodzaju „zabezpieczeniami przez przeciążeniem”<br />
układu nerwowego są synapsy hamujące oraz istnienie<br />
progów pobudzenia, właściwych dla każdej synapsy – im<br />
taki próg niższy, tym synapsa jest bardziej wrażliwa.<br />
• Na poziomie synaptycznym dokonuje się regulacja w<br />
rozchodzeniu się impulsów elektrycznych. Jeszcze bardziej<br />
skomplikowane operacje dokonywane są jednak w ciele<br />
komórkowym.
Ludzka sieć neuronowa<br />
• W ciele komórki – a dokładnie tuż przy początku aksonu –<br />
dokonywane są operacje sumowania pobudzeń i zahamowań, w<br />
wyniku czego ustalany jest końcowy potencjał elektryczny neuronu.<br />
• W tym też miejscu ustalane zostaje, czy impuls ma być przesłany<br />
przez akson. Jeśli decyzja jest twierdząca, ustalana zostaje również<br />
częstotliwość przesłania impulsu. Komórki nerwowe mogą także<br />
dokonywać zmian w wagach połączeń synaptycznych.<br />
• Zmiany wag bywają krótkotrwałe (synapsa wraca do standardowego<br />
dla siebie progu pobudzenia), ale mogą prowadzić również do<br />
długoterminowych wzrostów wag, dla określonych połączeń<br />
synaptycznych – jest to jeden z mechanizmów tworzenia engramów,<br />
czyli śladów pamięciowych, a w konsekwencji procesu zapisu<br />
informacji w pamięci długotrwałej, czyli uczenia się.<br />
• Wniosek: neuron, który jest najmniejszym elementem funkcjonalnym<br />
mózgu, w istocie jest niezwykle złożonym układem – nie można<br />
myśleć o neuronach jako czarnych skrzynkach 0/1:
Ludzka sieć neuronowa<br />
„Neurony są więc w istocie układami przetwarzającymi<br />
informację, wykonującymi skomplikowane operacje<br />
logiczne. Nie jest to jednak logika dyskretna<br />
(a zwłaszcza zerojedynkowa), operująca na idealnie<br />
ostro wyodrębnionych i zdefiniowanych symbolach oraz<br />
regułach określających zależności pomiędzy nimi (…).<br />
Wprost przeciwnie neurony charakteryzują się<br />
analogowym, ciągłym przetwarzaniem informacji”.<br />
Bernard Korzeniewski, Od neuronu do (samo)świadomości,<br />
Warszawa 2005, s. 24.
Anatomia układu nerwowego<br />
• (1) ośrodkowy układ <strong>nerwowy</strong>, na który składa się<br />
mózgowie i rdzeń kręgowy<br />
• (2) <strong>obwodowy</strong> układ <strong>nerwowy</strong>, do<br />
którego zaliczane są wszystkie nerwy inne niż<br />
należące do ośrodkowego układu nerwowego.<br />
Obwodowy układ <strong>nerwowy</strong> składa się z:<br />
• (2.1) somatycznego układu nerwowego,<br />
odpowiedzialnego za przekazywanie bodźców<br />
zmysłowych do ośrodkowego układu nerwowego<br />
i bodźców z ośrodkowego układu nerwowego do mięśni<br />
• (2.2) autonomicznego układu nerwowego, który<br />
kieruje działaniem narządów wewnętrznych, takich jak np.<br />
serce
Anatomia układu nerwowego<br />
• Rdzeń kręgowy wchodzi w skład ośrodkowego układu nerwowego. Otrzymuje z<br />
mózgowia instrukcje dotyczące ruchu (napięcia mięśni) i jednocześnie wysyła<br />
informacje związane z czuciem. W rdzeniu wyróżnia się istotę szarą (środkowa<br />
część rdzenia), która składa się z ciał komórkowych i dendrytów oraz istotę białą<br />
złożoną ze zmineralizowanych aksonów.<br />
• Autonomiczny układ <strong>nerwowy</strong><br />
odbiera i wysyła informacje z narządów<br />
wewnętrznych. Złożony jest z dwóch<br />
części:<br />
• Układ <strong>nerwowy</strong> współczulny, który<br />
kieruje przetwarzaniem energii w<br />
narządach wewnętrznych, powodując<br />
niezależne od woli efekty obronne<br />
(„walcz albo uciekaj”) takie jak zwiększenie<br />
tempa oddechu czy podwyższenie tętno.<br />
• Układ <strong>nerwowy</strong> przywspółczulny<br />
kieruje wegetatywną aktywnością<br />
narządów wewnętrznych. W większości<br />
sytuacji działanie obydwu układów jest<br />
przeciwstawne (nawiązując do powyższego<br />
przykładu: układ przywspółczulny<br />
zmniejsza tempo oddechu i obniża tętno)
Mózgowie (1)<br />
• (1) Tyłmózgowie złożone<br />
jest ze struktur, które tworzą<br />
pień mózgu. Należą do nich:<br />
rdzeń przedłużony, który poprzez<br />
nerwy czaszkowe kieruje odruchami<br />
takimi jak oddychanie, kaszel czy tętno,<br />
most - w tym miejscu wiele nerwów przechodzi z jednej strony ciała na<br />
drugą, tak że lewa półkula mózgu odpowiada za mięśnie po prawej stronie<br />
ciała (i odwrotnie),<br />
twór siatkowaty należy do struktur odpowiedzialnych za ruch;<br />
móżdżek, związany jest nie tylko z ruchem i utrzymywaniem równowagi,<br />
ale również z asocjacją bodźców z różnych zmysłów a także percepcją czasu.<br />
• (2) Śródmózgowie zawiera m.in. jądra nerwów czaszkowych.<br />
Ważnym elementem tej struktury jest istota czarna związana z<br />
produkcją jednego z najważniejszych neurotransmiterów –<br />
dopaminy.
Mózgowie (2)<br />
• (3) Przódmózgowie jest najbardziej<br />
wyróżniającą się u ssaków częścią mózgowia.<br />
Na zewnątrz tworzy je kora mózgowa. Elementy:<br />
▫ Układ limbiczny - odgrywa ważną rolę w<br />
powstawaniu emocji, a także motywacji. Jeśli<br />
chodzi o struktury podkorowe w przedmózgowiu wyróżnić należy<br />
▫ Wzgórze - przypomina dwa owoce – po jednym na półkulę.<br />
Większość informacje zmysłowych (wyjątek stanowi węch) dociera właśnie do wzgórza, gdzie<br />
poddawana jest wstępnej obróbce, a następnie przekazywana do struktur kory.<br />
▫ Podwzgórze - umiejscowione jest w podstawie mózgowia, może wywierać wpływ na<br />
wydzielanie hormonów przez przysadkę mózgową i uwalnianie ich do krwi.<br />
▫ Jądra podstawy - składają się z jądra ogniastego, skorupy i gałki bladej. W przypadku ich<br />
zaniku zaobserwować można zaburzenia ruchowe, a także depresję.<br />
▫ Jądro podstawowe Meynarta - w jego obrębie wydzielany jest neurotransmiter<br />
acetylocholina. Pełni ono pośrednią funkcję pomiędzy odpowiedzialnym za emocje<br />
podwzgórzem, a przetwarzającą informacje korą. Funkcjonowanie tej struktury upośledzane<br />
jest m.in. przez chorobę Parkinsona i Alzheimera.<br />
▫ Hipokamp - odgrywa rolę w procesie zapamiętywania specyficznych informacji.<br />
W przypadku uszkodzenia tej struktury ludzie mają problem z nabywaniem nowych<br />
informacji, ale nie tracą pamięci. Prawdopodobne jest więc, że hipokamp uczestniczy<br />
w procesie zapisywania informacji w pamięci długotrwałej.
Kora mózgowa
Kora mózgowa<br />
• Wykształciła się w stosunkowo<br />
zaawansowanych stadiach ewolucji.<br />
• Kora mózgowa obejmuje znacznie większy procent<br />
powierzchni całego mózgu człowieka niż innych<br />
organizmów.<br />
• Przykładowo kora przedczołowa człowieka zajmuje<br />
ok. 29% powierzchni mózgu, natomiast makaka i<br />
psa tylko ok. 12%.<br />
• W rozwoju kory mózgowej upatruje się większości<br />
zaawansowanych funkcji kognitywnych.
Kora mózgowa<br />
• Mózg podzielony jest na dwie półkule –każda z nich odbiera informacje i<br />
steruje ruchami przeciwnej strony ciała. Komórki zewnętrznych powierzchni<br />
półkul mózgowych określane są jako kora mózgowa.<br />
• Komunikacja pomiędzy obiema półkulami zachodzić może dzięki spoidłu<br />
wielkiemu oraz spoidłu przedniemu (jest ono znacznie mniejsze).<br />
• Kora mózgowa ludzi składa się z sześciu odrębnych warstw neuronów.<br />
Różnią się one grubością w poszczególnych rejonach mózgu.<br />
• Neurony kory tworzą także kolumny. Są one ułożone prostopadle do<br />
warstw i zrzeszają podobne neurony.<br />
• Neuroanatomowie dzielą korę mózgową na cztery płaty: potyliczny,<br />
ciemieniowy, skroniowy i czołowy:<br />
▫ (1 )Płat potyliczny znajduje się w tylnej części kory. Dochodzą do niego aksony<br />
odbierające sygnały wzrokowe. Tylny biegun to pierwszorzędna kora wzrokowa<br />
(lub kora prążkowana). Uszkodzenie wywołuje tzw. ślepotę korową w całości<br />
lub w określonym obszarze pola widzenia. Mimo jednoznacznych diagnoz<br />
neurologicznych i deklaracjach samych pacjentów o całkowitej niewidomości,<br />
potrafią oni nieraz pokonywać przeszkody w terenie i reagować na rożne bodźce,<br />
prawie tak samo dobrze jak ludzie zdrowi. Uważa się, że pacjenci dotknięci ślepotą<br />
korową widzą, ale nie są tego świadomi! Ślepota korowa jest zjawiskiem badanym<br />
chętnie przez kognitywistów.
Kora mózgowa<br />
• (2) Płat ciemieniowy zlokalizowany jest pomiędzy płatem potylicznym a bruzdą środkową. W<br />
jej pobliżu umieszczony jest zakręt środkowy związany z pierwszorzędną korą<br />
somatosensoryczną. Odpowiedzialna jest ona za przetwarzanie impulsów o wrażeniach<br />
dotykowych oraz informacji o napięciu mięśniowym. Płat ciemieniowy związany jest z<br />
wysokorozwiniętymi funkcjami kognitywnymi: tworzone są w nim reprezentacje oczu (na co<br />
patrzą?), głowy (jak jest ustawiona?) i ciała (w jakiej pozycji się znajduje?)<br />
• (3) Płat skroniowy odpowiedzialny jest za tak skomplikowane operacje, jak słyszenie,<br />
rozumienie mowy (tzw. ośrodek Wernickego), a także spostrzeganie ruchu i rozpoznawanie<br />
twarzy – jest to niezwykle złożona funkcja kognitywna! Uszkodzenia płata skroniowego<br />
(wywołane np. przez nowotwór) są powodem halucynacji wzrokowych i słuchowych. Z drugiej<br />
strony płat ten podlega silnej stymulacji u osób cierpiących na psychozy. Kora w okolicy płatów<br />
skroniowych związana jest także z emocjami i motywacjami.<br />
• (4) Płat czołowy odpowiada przede wszystkim za ruchy. Związana jest z nim bowiem<br />
pierwszorzędna kora ruchowa, zaś w jego tylnej części zlokalizowany jest zakręt przyśrodkowy,<br />
który odpowiada za ruchy precyzyjne, takie jak ruchy palców. W płacie czołowym zlokalizowany<br />
jest również ośrodek Brocki, który odpowiedzialny jest za generowanie mowy. Na przedzie<br />
płata czołowego znajduje się kora przedczołowa, która choć nie jest pierwszorzędnym<br />
obszarem zmysłowym, odpowiada za integrację spływających do niej informacji. Odgrywa ona<br />
dużą rolę w działaniu pamięci roboczej.
Wpływ uszkodzeń kory na umysł:<br />
kazus Phineasa Gage’a<br />
• Podczas prac na kolei w stanie Vermont w USA w 1948, w wyniku<br />
pirotechnicznej eksplozji żelazny pręt o długości 1 metra i<br />
średnicy 4 cm i wadze 6 kg. uszkodził mózg Gage’a.<br />
• Pręt przeszedł przez lewy policzek i płat czołowy, a następnie<br />
przeleciał jeszcze 30 metrów poza czaszkę.<br />
• Wydawało się, że Gage miał dużo szczęścia, gdyż przeżył<br />
wypadek, po chwili odzyskał świadomość, co więcej o własnych<br />
siłach poszedł do domu i po niezbyt długiej hospitalizacji mógł<br />
wrócić do normalnego życia.<br />
• Przed zdarzeniem był on człowiekiem wesołym i przychylnie<br />
nastawionym do innych. Wypadek zmienił jednak radykalnie jego<br />
osobowość.<br />
• Zmiany dotyczyły głównie kontroli emocjonalnej. Gage stał się<br />
agresywny, wulgarny, ponury i niezdolny do dążenia i wytyczania<br />
sobie długofalowych celów.<br />
• W XIX wieku kazus Gage’a był ignorowany, jednak „odżył”<br />
współcześnie za sprawą badań wybitnego neurobiologia Antonio<br />
Damasio. Zrekonstruował on dokumentację dotyczącą Gage’a i<br />
zestawił z przypadkami podobnych urazów.<br />
• Zgodnie z teoria Damasio płaty czołowe mózgu związane są<br />
z kontrolą emocji oraz biologicznymi mechanizmami<br />
podejmowania decyzji.
Wpływ uszkodzeń kory na umysł:<br />
lobotomia<br />
• Zabieg polega na chirurgicznym oddzieleniu kory przedczołowej od<br />
reszty mózgu. Wykonany na małpach spowodował obniżenie ich pobudliwości<br />
bez efektów ubocznych, w postaci zaburzeń ruchowych i czuciowych.<br />
• W pierwszej połowie XX wieku zabieg ten zaczął być przeprowadzany na ludziach,<br />
jako forma leczenia schizofrenii zaburzeń psychotycznych związanych<br />
m.in. z nadpobudliwością i histerią.<br />
• Prekursorem takich zabiegów był lekarz bez specjalizacji chirurgicznej Walter<br />
Freeman. Stosował on barbarzyńskie nawet jak na ówczesne czasy metody:<br />
• Oddzielano korę przedczołową od reszty mózgu m.in. poprzez wprowadzenie<br />
szpikulca lub świdra pod gałkę oczną.<br />
• Lobotomii poddano w USA ok. 40 tysięcy ludzi.<br />
• Lobotomia, choć rzeczywiście łagodziła objawy schizofrenii, na<br />
dłuższą metę okazywała się nieskuteczna, prowadząc do dodatkowych<br />
zmian patologicznych w zachowaniu i osobowości, takich jak: apatia,<br />
zaburzenia pamięci, utrata zdolności do artykułowania emocji i<br />
planowania, a także braku przewidywania konsekwencji działań.<br />
• Lobotomię zarzucono całkowicie w latach ’50, gdy pojawiły się skuteczne leki<br />
psychotropowe.
Wpływ uszkodzeń kory na umysł:<br />
kalosotomia<br />
• kalosotomia, czyli przecięcie spoidła (łączy ono półkule)<br />
• Operacja ta wykorzystywana była w leczeniu silnej epilepsji.<br />
• Przerwanie połączenia miało powodować lżejsze objawy<br />
padaczki, gdyż atak nie rozchodził się między obydwoma<br />
półkulami. Silne założenie: obydwie półkule nie różnią się!<br />
• Pierwszy zabieg: Joseph Bogen i Philip Vogel (1961).<br />
• Poważne skutki uboczne: jednostronne widzenie – pacjenci<br />
mieli w swoim umyśle reprezentację tylko jednej strony<br />
postrzeganego zmysłami świata!<br />
• Neuropsychologiczne badania nad pacjentami po kalosotomii<br />
podjęli Roger Sperry oraz jego uczeń Michael Gazzaniga.<br />
Dowiedli oni, że półkule są istotnie zróżnicowane funkcjonalnie.
Wpływ uszkodzeń kory<br />
na umysł: kalosotomia<br />
• Na podstawie badań nad pacjentami z przeciętym spoidłem wielkim, Michael<br />
Gazzaniga wysunął teorię lewopółkulowego interpretatora świata.<br />
• lewa półkula odpowiedzialna jest za racjonalne postrzeganie rzeczywistości.<br />
• Gdy na skutek przecięcia spoidła, lewa półkula nie ma dostępu do informacji<br />
przetwarzanych przez prawą półkulę, lewopółkulowy interpretator i tak stara<br />
się racjonalizować rzeczywistość!<br />
• U pacjentów z przeciętym spoidłem do świadomości zazwyczaj dochodzą<br />
zwykle tylko rezultaty działania lewej półkuli:<br />
• Lewa półkula jest „bardziej świadoma”, a prawa przetwarza wiernie<br />
informacje nie nadając im znaczenia.<br />
▫ „(…) mechanizm interpretujący lewej półkuli stale ciężko pracuje, wynajduje<br />
znaczenia zachodzących wydarzeń. Ciągle szuka porządku i przyczyny, nawet gdy<br />
ich nie ma – co sprawia, że popełnia błędy. Ponadto wykazuje on tendencję do<br />
nadmiernych uogólnień, często konstruując potencjalną przeszłość zamiast<br />
prawdziwej [Gazzaniga 1998, 70].<br />
• Niektórzy filozofowie badają kalosotomię pod kątem problemu osoby…
Metody neuroobrazowania:<br />
EEG<br />
• Elektroencefalografia (EEG): najstarsza z<br />
nieinwazyjnych technik badania mózgu.<br />
Polega ona na umieszczeniu na<br />
powierzchni skóry głowy badanego<br />
wielu elektrod i rejestrowaniu zmian<br />
potencjału elektrycznego.<br />
• Odpowiednio przetworzony zapis tych zmian, nazywany jest<br />
elektroencefalogramem.<br />
• Jedna elektroda rejestruje fale wytwarzane przez miliony<br />
neuronów. Co za tym idzie jest ona zależna od kontekstu i<br />
trudno wyodrębnić poszczególne generujące ją struktury.<br />
• Rozdzielczość zarejestrowanej fali w czasie jest spora – wynosi<br />
ok. jednej milisekundy. Podstawową możliwością jaką dało EEG<br />
jest rejestrowanie, jak fale mózgowe wzrastają i opadają
Metody neuroobrazowania: PET<br />
• Tomografia pozytonowa (positron emission tomography, PET).<br />
• Gdy układ <strong>nerwowy</strong> wykonuje konkretne zadanie poznawcze, spalane są dodatkowe<br />
zasoby energii, która pochodzi z przemian chemicznych we krwi, co związane jest ze<br />
zwiększonym dopływem krwi do danej okolicy układu nerwowego.<br />
• Emisja pozytonowa pozwala obrazować przepływ krwi, a co za tym idzie aktywność<br />
neuronalną w danej okolicy mózgu.<br />
• Konieczne jest wprowadzenie do krwi oznakowanej w cyklotronie wody z<br />
radioaktywnym izotopem tlenu.<br />
• Każda cząsteczka oznakowanej wody emituje pozyton (elektron z dodatnim<br />
ładunkiem elektrycznym).<br />
• Pozyton, który zderza się z elektronem jest źródłem promieniowana gamma, które<br />
przenika poza czaszkę.<br />
• Zadaniem skanera jest rejestrowanie promieni gamma.<br />
• Głowa pacjenta umieszczana jest w obracającym się pierścieniu z rozmieszczonymi<br />
detektorami, co umożliwia tworzenie obrazów warstwowych przekrojów mózgu.<br />
• Dane uzyskane przy pomocy tomografu podlegają następnie obróbce komputerowej,<br />
w wyniku której przedstawiany jest pełny obraz.<br />
• PET posiada pewne ograniczenia: możliwe jest wykrycie struktury neuronalnej nie<br />
mniejszej niż 0,5 cm 3 i aktywnej przez mniej niż pół minuty.
PET
Metody neuroobrazowania: MRI<br />
• rezonans magnetyczny (Magnetic Resonance Imaging, MRI).<br />
• Rozdzielczość obrazu jest znacznie lepsza niż w przypadku PET, gdyż osiąga nawet ułamki<br />
milimetra.<br />
• Łatwość w odróżnianiu martwej tkanki nerwowej od zdrowej.<br />
• Pacjenta nie trzeba narażać na działanie substancji radioaktywnych, jak w przypadku PAT.<br />
• Obrazowanie dokonywane jest dzięki działaniu elektromagnesów umieszczonych wewnątrz<br />
obręczy skanującej - mózg poddawany jest więc działaniu pulsującego pola magnetycznego.<br />
• Jądra atomów wody zawartej w mózgu przyjmują liniową konfigurację.<br />
• Po wyłączeniu pola magnetycznego, jądra atomów z powrotem osiągają wyjściowe pozycje, a<br />
przy tym tracą energie, która uwalniana zostaje, jako fotony.<br />
• Fotony przenikają na zewnątrz mózgu i rejestrowane są przez pierścień skanujący. Uszkodzenia<br />
mózgu ujawniane są dzięki różnicom w ilości wody zawartej w tkankach zdrowych i martwych.<br />
• Udoskonaloną wersją MRI jest funkcjonalny rezonans magnetyczny (functional Magnetic<br />
Resonance Imaging, fMRI).<br />
• W praktyce badacze często stosują również technikę nakładania obrazów uzyskanych przy<br />
pomocy technik PET i MRI.<br />
• Zaawansowane techniki rezonansu magnetycznego pozwalają tworzyć neuronalne korelaty<br />
czynności poznawczych i zjawisk mentalnych, a co za tym idzie pozwalają badaczom oprzeć się<br />
nie tylko na przypadkach patologicznych i rezultatach neurochirurgii.<br />
• Stosowanie technik neuroobrazowania odróżnia klasycznie rozumianą neurobiologię<br />
(neurobiology) od neuronauki (neuroscience).