02.10.2014 Views

obwodowy układ nerwowy - Filozofia Umysłu i Kognitywistyka

obwodowy układ nerwowy - Filozofia Umysłu i Kognitywistyka

obwodowy układ nerwowy - Filozofia Umysłu i Kognitywistyka

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Wprowadzenie do Filozofii<br />

Umysłu i Kognitywistyki:<br />

wykład 7<br />

Podstawy neuroscience:<br />

neuron i układ <strong>nerwowy</strong>,<br />

techniki neuroobrazowania


Ludzka sieć nerwowa<br />

• Prawdopodobnie najbardziej złożona struktura we<br />

Wszechświecie…<br />

• Ludzki mózg = ok. 100 miliardów neuronów.<br />

• Każdy z neuronów tworzy kilka tysięcy połączeń<br />

synaptycznych.<br />

• W sumie daje to ok. 100 trylionów potencjalnych połączeń<br />

w całym mózgu.<br />

• Dynamika połączeń jest zmienna – jeśli założyć, że<br />

występuje ona tylko w 10 stopniach nasilenia<br />

otrzymujemy ok. 10 100 000 000 000 000 kombinacji!<br />

• Dla porównania: objętość Wszechświata = „tylko” 10 87 m 3 .


Neuron<br />

• Skład (organelle) typowe dla komórek<br />

zwierzęcych:<br />

▫ błona komórkowa,<br />

▫ cytoszkielet (mikrotubule),<br />

▫ jądro (chromosomy), mitochondrium (metabolizm),<br />

▫ rybosomy (synteza białek),<br />

▫ siateczki śródplazmatyczne, które transportują białka do<br />

różnych miejsc w komórce itd.<br />

• Odmienna funkcjonalność: podstawowym zadaniem<br />

neuronu jest szybkie przewodzenie sygnałów<br />

elektrycznych do konkretnych adresatów, którymi są inne<br />

neurony. Swoista morfologia neuronów obejmuje przede<br />

wszystkim długie aksony i dendryty:


Neuron<br />

• zawierające jądro komórkowe ciało (soma),<br />

• silnie rozgałęzione dendryty, które<br />

doprowadzają impulsy do somy,<br />

• długi akson, który służy do przesłania sygnału<br />

(z prędkością 10-100 m/s) do innych komórek,<br />

• aksony pokryte są izolacją określaną jako<br />

osłonka mielinowa, w której występują<br />

tzw. przewężenia Ranviera,<br />

• pojedyncza komórka nerwowa może mieć bardzo dużo<br />

dendrytów, ale zawsze wyposażona jest tylko w jeden akson,<br />

• przenoszenie impulsu pomiędzy neuronami odbywa się przy pomocy synaps,<br />

• pojedyncza synapsa złożona jest z kolbkowatej tzw. części presynaptycznej, która<br />

jest zakończeniem jednego z rozgałęzień aksonu (stąd też inna nazwa: kolbka<br />

końcowa).<br />

• tzw. części postsynaptycznej, która jest zakończeniem jednego z dendrytów.<br />

Pomiędzy nimi znajduje się szczelina synaptyczna.<br />

• Neurony mogą występować w różnych kształtach i różnić się wielkością –<br />

najmniejsze z nich nie mają aksonów, a czasami nawet rozpoznawalnych dendrytów:


NEURON 1<br />

NEURON 2


Przekaz impulsu nerwowego<br />

• Zwykle neurony nie stykają się bezpośrednio fizycznie, a przeskok<br />

impulsu odbywa się za pośrednictwem chemicznego<br />

neurotransmitera.<br />

• Błona komórkowa nieaktywnego neuronu znajduje się w stanie<br />

polaryzacji: wnętrze neuronu naładowane jest ujemnie, natomiast<br />

środowisko zewnętrzne dodatnio.<br />

• W przeciwieństwie do biernego przenoszenia impulsów <strong>nerwowy</strong>ch w<br />

dendrytach, przewodzenie przez akson ma charakter aktywny.<br />

• Impuls ma postać fali depolaryzacji błony komórkowej. Zachodzi proces<br />

zastąpienia potencjału spoczynkowego, który korzystny jest ze względu<br />

na natychmiastową gotowość odpowiedzi neuronu na bodziec przez<br />

potencjał czynnościowy.<br />

• Związane jest z działaniem pompy sodowo-potasowej, która<br />

wymienia jony sodowe i potasowe w poprzek błony. Informacja<br />

przekazywana w impulsie <strong>nerwowy</strong>m zakodowana jest w formie<br />

częstotliwości kolejnych impulsów (30-1000 na sekundę), które zawsze<br />

mają taką samą częstotliwość .


Przekaz impulsu nerwowego<br />

• Pod wpływem otwarcia kanałów wapniowych z części presynaptycznej<br />

uwalniane są do szczeliny synaptycznej pęcherzyki z<br />

neurotransmiterem (egzocytoza).<br />

• Następuje „zamiana” przewodzenia elektrycznego na<br />

chemiczne.<br />

• Ilość neurotransmitera uwalniananego w egzocytozie odpowiada sile<br />

sygnału, a więc częstotliwości impulsów.<br />

• Odpowiednie neurotransmitery mogą mieć działanie pobudzające<br />

bądź też hamujące, stąd też mówi się o synapsach pobudzających<br />

i hamujących.<br />

• Cząsteczki wydzielanego w egzocytozie neurotransmitera zostają<br />

„zarejestrowane” przez białkowe receptory z błony<br />

postsynaptycznej. Dochodzi do zmiany potencjału dendrytu, która<br />

przekazywana jest do ciała komórkowego.<br />

• Związki chemiczne z powrotem zamieniane są na impulsy<br />

elektryczne.


Neurotransmitery<br />

• (1) glutaminian (wł. Kwas L-glutaminowy) – jest to<br />

najważniejszy pobudzających neurotransmiterów w korze<br />

mózgowej ludzi i innych ssaków;<br />

• (2) GABA (wł. kwas γ-aminomasłowy) – jest podstawowym<br />

neuroprzekaźnikiem o działaniu hamującym;<br />

• (3) acetylocholina – neurotransmiter ten uczestniczy w<br />

tworzeniu tzw. engramów, czyli śladów pamięciowych;<br />

• (4) noradrenalina – jest neurotransmiterem wykorzystywanym<br />

głównie przez neurony pnia mózgu; neurotransmiter ten związany<br />

jest z ogólnym pobudzeniem ustroju;<br />

• (5) dopamina – uwalniana jest przez neurony ośrodkowego<br />

układu nerwowego, związana jest ona z tzw. systemem nagrody;<br />

• (6) serotonina – prócz ogólnego pobudzenia ustroju, związana<br />

jest ona ze snem (jej brak powoduje bezsenność).


SCHEMAT PRZEK. IMPULSU:<br />

ciało neuronu (1) akson <br />

presynaptyczne zakończenie<br />

aksonu szczelina synaptyczna <br />

część postsynaptyczna dendryt<br />

neuronu (2)<br />

NEURON 1<br />

Decyzja:<br />

tak?nie?ile?<br />

Wysyłanie<br />

impulsów<br />

Synapsy:<br />

pobudzenie/<br />

hamowanie<br />

Neurotransmitery<br />

m.in.:<br />

-glutaminian (gł.)<br />

-GABA (s. hamujące)<br />

-acetylochonina (pamięć)<br />

-noradrenalina<br />

-serotonina (nastrój)<br />

-dopamina (system<br />

nagrody)<br />

egzocytoza<br />

Przewodzenie: elektryczne chemiczne elektryczne<br />

NEURON 2


Ludzka sieć neuronowa


Ludzka sieć neuronowa<br />

• Każdy neuron łączy się nawet z tysiącami innych komórek.<br />

Nie powoduje to jednak pobudzenia całego układu<br />

nerwowego, które w konsekwencji wiązałoby się z jego<br />

paraliżem (np. podczas ataku epilepsji).<br />

• Swego rodzaju „zabezpieczeniami przez przeciążeniem”<br />

układu nerwowego są synapsy hamujące oraz istnienie<br />

progów pobudzenia, właściwych dla każdej synapsy – im<br />

taki próg niższy, tym synapsa jest bardziej wrażliwa.<br />

• Na poziomie synaptycznym dokonuje się regulacja w<br />

rozchodzeniu się impulsów elektrycznych. Jeszcze bardziej<br />

skomplikowane operacje dokonywane są jednak w ciele<br />

komórkowym.


Ludzka sieć neuronowa<br />

• W ciele komórki – a dokładnie tuż przy początku aksonu –<br />

dokonywane są operacje sumowania pobudzeń i zahamowań, w<br />

wyniku czego ustalany jest końcowy potencjał elektryczny neuronu.<br />

• W tym też miejscu ustalane zostaje, czy impuls ma być przesłany<br />

przez akson. Jeśli decyzja jest twierdząca, ustalana zostaje również<br />

częstotliwość przesłania impulsu. Komórki nerwowe mogą także<br />

dokonywać zmian w wagach połączeń synaptycznych.<br />

• Zmiany wag bywają krótkotrwałe (synapsa wraca do standardowego<br />

dla siebie progu pobudzenia), ale mogą prowadzić również do<br />

długoterminowych wzrostów wag, dla określonych połączeń<br />

synaptycznych – jest to jeden z mechanizmów tworzenia engramów,<br />

czyli śladów pamięciowych, a w konsekwencji procesu zapisu<br />

informacji w pamięci długotrwałej, czyli uczenia się.<br />

• Wniosek: neuron, który jest najmniejszym elementem funkcjonalnym<br />

mózgu, w istocie jest niezwykle złożonym układem – nie można<br />

myśleć o neuronach jako czarnych skrzynkach 0/1:


Ludzka sieć neuronowa<br />

„Neurony są więc w istocie układami przetwarzającymi<br />

informację, wykonującymi skomplikowane operacje<br />

logiczne. Nie jest to jednak logika dyskretna<br />

(a zwłaszcza zerojedynkowa), operująca na idealnie<br />

ostro wyodrębnionych i zdefiniowanych symbolach oraz<br />

regułach określających zależności pomiędzy nimi (…).<br />

Wprost przeciwnie neurony charakteryzują się<br />

analogowym, ciągłym przetwarzaniem informacji”.<br />

Bernard Korzeniewski, Od neuronu do (samo)świadomości,<br />

Warszawa 2005, s. 24.


Anatomia układu nerwowego<br />

• (1) ośrodkowy układ <strong>nerwowy</strong>, na który składa się<br />

mózgowie i rdzeń kręgowy<br />

• (2) <strong>obwodowy</strong> układ <strong>nerwowy</strong>, do<br />

którego zaliczane są wszystkie nerwy inne niż<br />

należące do ośrodkowego układu nerwowego.<br />

Obwodowy układ <strong>nerwowy</strong> składa się z:<br />

• (2.1) somatycznego układu nerwowego,<br />

odpowiedzialnego za przekazywanie bodźców<br />

zmysłowych do ośrodkowego układu nerwowego<br />

i bodźców z ośrodkowego układu nerwowego do mięśni<br />

• (2.2) autonomicznego układu nerwowego, który<br />

kieruje działaniem narządów wewnętrznych, takich jak np.<br />

serce


Anatomia układu nerwowego<br />

• Rdzeń kręgowy wchodzi w skład ośrodkowego układu nerwowego. Otrzymuje z<br />

mózgowia instrukcje dotyczące ruchu (napięcia mięśni) i jednocześnie wysyła<br />

informacje związane z czuciem. W rdzeniu wyróżnia się istotę szarą (środkowa<br />

część rdzenia), która składa się z ciał komórkowych i dendrytów oraz istotę białą<br />

złożoną ze zmineralizowanych aksonów.<br />

• Autonomiczny układ <strong>nerwowy</strong><br />

odbiera i wysyła informacje z narządów<br />

wewnętrznych. Złożony jest z dwóch<br />

części:<br />

• Układ <strong>nerwowy</strong> współczulny, który<br />

kieruje przetwarzaniem energii w<br />

narządach wewnętrznych, powodując<br />

niezależne od woli efekty obronne<br />

(„walcz albo uciekaj”) takie jak zwiększenie<br />

tempa oddechu czy podwyższenie tętno.<br />

• Układ <strong>nerwowy</strong> przywspółczulny<br />

kieruje wegetatywną aktywnością<br />

narządów wewnętrznych. W większości<br />

sytuacji działanie obydwu układów jest<br />

przeciwstawne (nawiązując do powyższego<br />

przykładu: układ przywspółczulny<br />

zmniejsza tempo oddechu i obniża tętno)


Mózgowie (1)<br />

• (1) Tyłmózgowie złożone<br />

jest ze struktur, które tworzą<br />

pień mózgu. Należą do nich:<br />

rdzeń przedłużony, który poprzez<br />

nerwy czaszkowe kieruje odruchami<br />

takimi jak oddychanie, kaszel czy tętno,<br />

most - w tym miejscu wiele nerwów przechodzi z jednej strony ciała na<br />

drugą, tak że lewa półkula mózgu odpowiada za mięśnie po prawej stronie<br />

ciała (i odwrotnie),<br />

twór siatkowaty należy do struktur odpowiedzialnych za ruch;<br />

móżdżek, związany jest nie tylko z ruchem i utrzymywaniem równowagi,<br />

ale również z asocjacją bodźców z różnych zmysłów a także percepcją czasu.<br />

• (2) Śródmózgowie zawiera m.in. jądra nerwów czaszkowych.<br />

Ważnym elementem tej struktury jest istota czarna związana z<br />

produkcją jednego z najważniejszych neurotransmiterów –<br />

dopaminy.


Mózgowie (2)<br />

• (3) Przódmózgowie jest najbardziej<br />

wyróżniającą się u ssaków częścią mózgowia.<br />

Na zewnątrz tworzy je kora mózgowa. Elementy:<br />

▫ Układ limbiczny - odgrywa ważną rolę w<br />

powstawaniu emocji, a także motywacji. Jeśli<br />

chodzi o struktury podkorowe w przedmózgowiu wyróżnić należy<br />

▫ Wzgórze - przypomina dwa owoce – po jednym na półkulę.<br />

Większość informacje zmysłowych (wyjątek stanowi węch) dociera właśnie do wzgórza, gdzie<br />

poddawana jest wstępnej obróbce, a następnie przekazywana do struktur kory.<br />

▫ Podwzgórze - umiejscowione jest w podstawie mózgowia, może wywierać wpływ na<br />

wydzielanie hormonów przez przysadkę mózgową i uwalnianie ich do krwi.<br />

▫ Jądra podstawy - składają się z jądra ogniastego, skorupy i gałki bladej. W przypadku ich<br />

zaniku zaobserwować można zaburzenia ruchowe, a także depresję.<br />

▫ Jądro podstawowe Meynarta - w jego obrębie wydzielany jest neurotransmiter<br />

acetylocholina. Pełni ono pośrednią funkcję pomiędzy odpowiedzialnym za emocje<br />

podwzgórzem, a przetwarzającą informacje korą. Funkcjonowanie tej struktury upośledzane<br />

jest m.in. przez chorobę Parkinsona i Alzheimera.<br />

▫ Hipokamp - odgrywa rolę w procesie zapamiętywania specyficznych informacji.<br />

W przypadku uszkodzenia tej struktury ludzie mają problem z nabywaniem nowych<br />

informacji, ale nie tracą pamięci. Prawdopodobne jest więc, że hipokamp uczestniczy<br />

w procesie zapisywania informacji w pamięci długotrwałej.


Kora mózgowa


Kora mózgowa<br />

• Wykształciła się w stosunkowo<br />

zaawansowanych stadiach ewolucji.<br />

• Kora mózgowa obejmuje znacznie większy procent<br />

powierzchni całego mózgu człowieka niż innych<br />

organizmów.<br />

• Przykładowo kora przedczołowa człowieka zajmuje<br />

ok. 29% powierzchni mózgu, natomiast makaka i<br />

psa tylko ok. 12%.<br />

• W rozwoju kory mózgowej upatruje się większości<br />

zaawansowanych funkcji kognitywnych.


Kora mózgowa<br />

• Mózg podzielony jest na dwie półkule –każda z nich odbiera informacje i<br />

steruje ruchami przeciwnej strony ciała. Komórki zewnętrznych powierzchni<br />

półkul mózgowych określane są jako kora mózgowa.<br />

• Komunikacja pomiędzy obiema półkulami zachodzić może dzięki spoidłu<br />

wielkiemu oraz spoidłu przedniemu (jest ono znacznie mniejsze).<br />

• Kora mózgowa ludzi składa się z sześciu odrębnych warstw neuronów.<br />

Różnią się one grubością w poszczególnych rejonach mózgu.<br />

• Neurony kory tworzą także kolumny. Są one ułożone prostopadle do<br />

warstw i zrzeszają podobne neurony.<br />

• Neuroanatomowie dzielą korę mózgową na cztery płaty: potyliczny,<br />

ciemieniowy, skroniowy i czołowy:<br />

▫ (1 )Płat potyliczny znajduje się w tylnej części kory. Dochodzą do niego aksony<br />

odbierające sygnały wzrokowe. Tylny biegun to pierwszorzędna kora wzrokowa<br />

(lub kora prążkowana). Uszkodzenie wywołuje tzw. ślepotę korową w całości<br />

lub w określonym obszarze pola widzenia. Mimo jednoznacznych diagnoz<br />

neurologicznych i deklaracjach samych pacjentów o całkowitej niewidomości,<br />

potrafią oni nieraz pokonywać przeszkody w terenie i reagować na rożne bodźce,<br />

prawie tak samo dobrze jak ludzie zdrowi. Uważa się, że pacjenci dotknięci ślepotą<br />

korową widzą, ale nie są tego świadomi! Ślepota korowa jest zjawiskiem badanym<br />

chętnie przez kognitywistów.


Kora mózgowa<br />

• (2) Płat ciemieniowy zlokalizowany jest pomiędzy płatem potylicznym a bruzdą środkową. W<br />

jej pobliżu umieszczony jest zakręt środkowy związany z pierwszorzędną korą<br />

somatosensoryczną. Odpowiedzialna jest ona za przetwarzanie impulsów o wrażeniach<br />

dotykowych oraz informacji o napięciu mięśniowym. Płat ciemieniowy związany jest z<br />

wysokorozwiniętymi funkcjami kognitywnymi: tworzone są w nim reprezentacje oczu (na co<br />

patrzą?), głowy (jak jest ustawiona?) i ciała (w jakiej pozycji się znajduje?)<br />

• (3) Płat skroniowy odpowiedzialny jest za tak skomplikowane operacje, jak słyszenie,<br />

rozumienie mowy (tzw. ośrodek Wernickego), a także spostrzeganie ruchu i rozpoznawanie<br />

twarzy – jest to niezwykle złożona funkcja kognitywna! Uszkodzenia płata skroniowego<br />

(wywołane np. przez nowotwór) są powodem halucynacji wzrokowych i słuchowych. Z drugiej<br />

strony płat ten podlega silnej stymulacji u osób cierpiących na psychozy. Kora w okolicy płatów<br />

skroniowych związana jest także z emocjami i motywacjami.<br />

• (4) Płat czołowy odpowiada przede wszystkim za ruchy. Związana jest z nim bowiem<br />

pierwszorzędna kora ruchowa, zaś w jego tylnej części zlokalizowany jest zakręt przyśrodkowy,<br />

który odpowiada za ruchy precyzyjne, takie jak ruchy palców. W płacie czołowym zlokalizowany<br />

jest również ośrodek Brocki, który odpowiedzialny jest za generowanie mowy. Na przedzie<br />

płata czołowego znajduje się kora przedczołowa, która choć nie jest pierwszorzędnym<br />

obszarem zmysłowym, odpowiada za integrację spływających do niej informacji. Odgrywa ona<br />

dużą rolę w działaniu pamięci roboczej.


Wpływ uszkodzeń kory na umysł:<br />

kazus Phineasa Gage’a<br />

• Podczas prac na kolei w stanie Vermont w USA w 1948, w wyniku<br />

pirotechnicznej eksplozji żelazny pręt o długości 1 metra i<br />

średnicy 4 cm i wadze 6 kg. uszkodził mózg Gage’a.<br />

• Pręt przeszedł przez lewy policzek i płat czołowy, a następnie<br />

przeleciał jeszcze 30 metrów poza czaszkę.<br />

• Wydawało się, że Gage miał dużo szczęścia, gdyż przeżył<br />

wypadek, po chwili odzyskał świadomość, co więcej o własnych<br />

siłach poszedł do domu i po niezbyt długiej hospitalizacji mógł<br />

wrócić do normalnego życia.<br />

• Przed zdarzeniem był on człowiekiem wesołym i przychylnie<br />

nastawionym do innych. Wypadek zmienił jednak radykalnie jego<br />

osobowość.<br />

• Zmiany dotyczyły głównie kontroli emocjonalnej. Gage stał się<br />

agresywny, wulgarny, ponury i niezdolny do dążenia i wytyczania<br />

sobie długofalowych celów.<br />

• W XIX wieku kazus Gage’a był ignorowany, jednak „odżył”<br />

współcześnie za sprawą badań wybitnego neurobiologia Antonio<br />

Damasio. Zrekonstruował on dokumentację dotyczącą Gage’a i<br />

zestawił z przypadkami podobnych urazów.<br />

• Zgodnie z teoria Damasio płaty czołowe mózgu związane są<br />

z kontrolą emocji oraz biologicznymi mechanizmami<br />

podejmowania decyzji.


Wpływ uszkodzeń kory na umysł:<br />

lobotomia<br />

• Zabieg polega na chirurgicznym oddzieleniu kory przedczołowej od<br />

reszty mózgu. Wykonany na małpach spowodował obniżenie ich pobudliwości<br />

bez efektów ubocznych, w postaci zaburzeń ruchowych i czuciowych.<br />

• W pierwszej połowie XX wieku zabieg ten zaczął być przeprowadzany na ludziach,<br />

jako forma leczenia schizofrenii zaburzeń psychotycznych związanych<br />

m.in. z nadpobudliwością i histerią.<br />

• Prekursorem takich zabiegów był lekarz bez specjalizacji chirurgicznej Walter<br />

Freeman. Stosował on barbarzyńskie nawet jak na ówczesne czasy metody:<br />

• Oddzielano korę przedczołową od reszty mózgu m.in. poprzez wprowadzenie<br />

szpikulca lub świdra pod gałkę oczną.<br />

• Lobotomii poddano w USA ok. 40 tysięcy ludzi.<br />

• Lobotomia, choć rzeczywiście łagodziła objawy schizofrenii, na<br />

dłuższą metę okazywała się nieskuteczna, prowadząc do dodatkowych<br />

zmian patologicznych w zachowaniu i osobowości, takich jak: apatia,<br />

zaburzenia pamięci, utrata zdolności do artykułowania emocji i<br />

planowania, a także braku przewidywania konsekwencji działań.<br />

• Lobotomię zarzucono całkowicie w latach ’50, gdy pojawiły się skuteczne leki<br />

psychotropowe.


Wpływ uszkodzeń kory na umysł:<br />

kalosotomia<br />

• kalosotomia, czyli przecięcie spoidła (łączy ono półkule)<br />

• Operacja ta wykorzystywana była w leczeniu silnej epilepsji.<br />

• Przerwanie połączenia miało powodować lżejsze objawy<br />

padaczki, gdyż atak nie rozchodził się między obydwoma<br />

półkulami. Silne założenie: obydwie półkule nie różnią się!<br />

• Pierwszy zabieg: Joseph Bogen i Philip Vogel (1961).<br />

• Poważne skutki uboczne: jednostronne widzenie – pacjenci<br />

mieli w swoim umyśle reprezentację tylko jednej strony<br />

postrzeganego zmysłami świata!<br />

• Neuropsychologiczne badania nad pacjentami po kalosotomii<br />

podjęli Roger Sperry oraz jego uczeń Michael Gazzaniga.<br />

Dowiedli oni, że półkule są istotnie zróżnicowane funkcjonalnie.


Wpływ uszkodzeń kory<br />

na umysł: kalosotomia<br />

• Na podstawie badań nad pacjentami z przeciętym spoidłem wielkim, Michael<br />

Gazzaniga wysunął teorię lewopółkulowego interpretatora świata.<br />

• lewa półkula odpowiedzialna jest za racjonalne postrzeganie rzeczywistości.<br />

• Gdy na skutek przecięcia spoidła, lewa półkula nie ma dostępu do informacji<br />

przetwarzanych przez prawą półkulę, lewopółkulowy interpretator i tak stara<br />

się racjonalizować rzeczywistość!<br />

• U pacjentów z przeciętym spoidłem do świadomości zazwyczaj dochodzą<br />

zwykle tylko rezultaty działania lewej półkuli:<br />

• Lewa półkula jest „bardziej świadoma”, a prawa przetwarza wiernie<br />

informacje nie nadając im znaczenia.<br />

▫ „(…) mechanizm interpretujący lewej półkuli stale ciężko pracuje, wynajduje<br />

znaczenia zachodzących wydarzeń. Ciągle szuka porządku i przyczyny, nawet gdy<br />

ich nie ma – co sprawia, że popełnia błędy. Ponadto wykazuje on tendencję do<br />

nadmiernych uogólnień, często konstruując potencjalną przeszłość zamiast<br />

prawdziwej [Gazzaniga 1998, 70].<br />

• Niektórzy filozofowie badają kalosotomię pod kątem problemu osoby…


Metody neuroobrazowania:<br />

EEG<br />

• Elektroencefalografia (EEG): najstarsza z<br />

nieinwazyjnych technik badania mózgu.<br />

Polega ona na umieszczeniu na<br />

powierzchni skóry głowy badanego<br />

wielu elektrod i rejestrowaniu zmian<br />

potencjału elektrycznego.<br />

• Odpowiednio przetworzony zapis tych zmian, nazywany jest<br />

elektroencefalogramem.<br />

• Jedna elektroda rejestruje fale wytwarzane przez miliony<br />

neuronów. Co za tym idzie jest ona zależna od kontekstu i<br />

trudno wyodrębnić poszczególne generujące ją struktury.<br />

• Rozdzielczość zarejestrowanej fali w czasie jest spora – wynosi<br />

ok. jednej milisekundy. Podstawową możliwością jaką dało EEG<br />

jest rejestrowanie, jak fale mózgowe wzrastają i opadają


Metody neuroobrazowania: PET<br />

• Tomografia pozytonowa (positron emission tomography, PET).<br />

• Gdy układ <strong>nerwowy</strong> wykonuje konkretne zadanie poznawcze, spalane są dodatkowe<br />

zasoby energii, która pochodzi z przemian chemicznych we krwi, co związane jest ze<br />

zwiększonym dopływem krwi do danej okolicy układu nerwowego.<br />

• Emisja pozytonowa pozwala obrazować przepływ krwi, a co za tym idzie aktywność<br />

neuronalną w danej okolicy mózgu.<br />

• Konieczne jest wprowadzenie do krwi oznakowanej w cyklotronie wody z<br />

radioaktywnym izotopem tlenu.<br />

• Każda cząsteczka oznakowanej wody emituje pozyton (elektron z dodatnim<br />

ładunkiem elektrycznym).<br />

• Pozyton, który zderza się z elektronem jest źródłem promieniowana gamma, które<br />

przenika poza czaszkę.<br />

• Zadaniem skanera jest rejestrowanie promieni gamma.<br />

• Głowa pacjenta umieszczana jest w obracającym się pierścieniu z rozmieszczonymi<br />

detektorami, co umożliwia tworzenie obrazów warstwowych przekrojów mózgu.<br />

• Dane uzyskane przy pomocy tomografu podlegają następnie obróbce komputerowej,<br />

w wyniku której przedstawiany jest pełny obraz.<br />

• PET posiada pewne ograniczenia: możliwe jest wykrycie struktury neuronalnej nie<br />

mniejszej niż 0,5 cm 3 i aktywnej przez mniej niż pół minuty.


PET


Metody neuroobrazowania: MRI<br />

• rezonans magnetyczny (Magnetic Resonance Imaging, MRI).<br />

• Rozdzielczość obrazu jest znacznie lepsza niż w przypadku PET, gdyż osiąga nawet ułamki<br />

milimetra.<br />

• Łatwość w odróżnianiu martwej tkanki nerwowej od zdrowej.<br />

• Pacjenta nie trzeba narażać na działanie substancji radioaktywnych, jak w przypadku PAT.<br />

• Obrazowanie dokonywane jest dzięki działaniu elektromagnesów umieszczonych wewnątrz<br />

obręczy skanującej - mózg poddawany jest więc działaniu pulsującego pola magnetycznego.<br />

• Jądra atomów wody zawartej w mózgu przyjmują liniową konfigurację.<br />

• Po wyłączeniu pola magnetycznego, jądra atomów z powrotem osiągają wyjściowe pozycje, a<br />

przy tym tracą energie, która uwalniana zostaje, jako fotony.<br />

• Fotony przenikają na zewnątrz mózgu i rejestrowane są przez pierścień skanujący. Uszkodzenia<br />

mózgu ujawniane są dzięki różnicom w ilości wody zawartej w tkankach zdrowych i martwych.<br />

• Udoskonaloną wersją MRI jest funkcjonalny rezonans magnetyczny (functional Magnetic<br />

Resonance Imaging, fMRI).<br />

• W praktyce badacze często stosują również technikę nakładania obrazów uzyskanych przy<br />

pomocy technik PET i MRI.<br />

• Zaawansowane techniki rezonansu magnetycznego pozwalają tworzyć neuronalne korelaty<br />

czynności poznawczych i zjawisk mentalnych, a co za tym idzie pozwalają badaczom oprzeć się<br />

nie tylko na przypadkach patologicznych i rezultatach neurochirurgii.<br />

• Stosowanie technik neuroobrazowania odróżnia klasycznie rozumianą neurobiologię<br />

(neurobiology) od neuronauki (neuroscience).

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!