KsiÄ Å¼eczka do pobrania w .pdf - Ogród Botaniczny

GRA W WYŚCIG NASION
Gra przeznaczona jest dla dzieci w wieku od 5 do 10 lat. Dzieci grając w nią, poznają zagrożenia
czyhające na młode siewki, dowiadują się czego potrzebuje młoda roślina do wzrostu i jak ważne
jest dla większości roślin wyprodukowanie bardzo wielu nasion, by tylko część mogła dorosnąć
i wydać własne nasiona. Opis i zasady są dołączone do gry.
Inspiracją dla stworzenia tej gry były Materiały ICCE (International Centre for Conservation Education),
Guilting Power w Cheltenham w Wielkiej Brytanii.
BUDUJEMY SIEWKI
Do tej zabawy potrzebny jest kawałek chodnika, po którym można rysować kredą, kreda
i uprzednio przygotowane losy. Na losach wypisz nazwy poszczególnych części siewki: korzeń,
dwa liścienie, pęd, pąk szczytowy. W zależności od liczby dzieci
biorących udział w zabawie możesz dodać odpowiednią liczbę losów
pędu oraz korzenia. Dzieci ciągną losy, aby dowiedzieć się, jaką będą
częścią siewki. Ustalcie, w jaki sposób mogą się łączyć poszczególne
elementy: liścienie i pąk szczytowy z pędem, pęd z korzeniem. Dzieci na
stojąco podają sobie ręce, aby odpowiednio połączyć fragmenty siewki
(rysunek powyżej). W dużych grupach dobrze jest zbudować kilka
siewek. W zależności od liczby dzieci można wydłużać lub skracać pęd
i rozgałęziać korzeń (tak jak na powyższym rysunku – wersja dla ośmiorga
dzieci). Kiedy siewki już powstaną, obrysuj stojące dzieci kredą, zanim
się rozłączą. Po rozdzieleniu obejrzyjcie rysunek, który powstał, i jeszcze
raz nazwijcie jego elementy. Zabawa ułatwia zrozumienie i zapamiętanie
z czego składa się siewka i przyswojenie terminu „liścień”. Dobrze
jest ją przeprowadzić na samym początku zajęć. Zauważ, że jeżeli w grze
biorą udział dwa liścienie, jest to roślina dwuliścienna.
Na dołączonej do książeczki płycie znajdują się zdjęcia siewek i kiełków.
WYSIEWANIE NASION
Prowadząc zajęcia w Ogrodzie Botanicznym UW, mieliśmy dostęp do zaplecza, między
innymi do szklarni, w której rozmnażane są rosnące w ogrodzie rośliny. Można tam obejrzeć
rośliny w różnych fazach wzrostu, sprzęt służący do sadzenia, rozmnażania, pikowania
itp. Nie mając dostępu do tego typu miejsca, możesz samodzielnie zorganizować wystawę siewek
różnych gatunków. Potrzebne będą szalki (płaskie naczynia laboratoryjne) lub spodeczki (wtedy
też folia do ich okrycia), na których będzie się wysiewać nasiona, lignina, woda oraz nasiona.
Na tydzień przed zajęciami codziennie wysiewaj nasiona dwóch roślin, np. gorczycy i pszenicy.
W ten sposób w dniu zajęć uzyskasz siewki 1, 2, 3, 4, 5, 6 i 7 dniowe. Na ich podstawie pokaż
dzieciom, jak przebiega kiełkowanie, porównaj rośliny jednoliścienne (pszenica) i dwuliścienne
(gorczyca), wskaż włośniki itd. Porozmawiajcie o tym, co zagraża siewkom kiełkującym w takich
warunkach i czego im do kiełkowania potrzeba. Można też w ten sam sposób przygotować
szalki z nasionami zostawionymi w ciemności lub wysianymi na suchą ligninę, aby porównać
ich wzrost. W klasie szkolnej można cały ten eksperyment przeprowadzać wspólnie przez kolejne
dni.
OGRODNICY
Wysiejcie różne gatunki roślin ozdobnych, które będą cieszyły oko przez kilka miesięcy.
Dzieci same mogą przygotować ziemię do wysiania nasion oraz doniczki z odpływem (dziurką).
Jak przygotować ziemię? Jeżeli dysponujecie własnym kompostem, wykorzystajcie go jeżeli
nie, to kupcie ziemię do wysiewu (powinna być luźna, dobrze przepuszczalna, zawierać dużo
minerałów). Jeśli będziecie wysiewać rośliny o drobnych nasionach, takie jak np. begonie
czy lwie paszcze, przesiejcie ziemię przez grube sito. Przygotujcie pudełka, kuwety lub małe
doniczki z odpływem. Wypełnijcie je ziemią do wysokości 5-6 cm. Nasiona przysypcie przesianą
przez sito warstwą ziemi. Następnie delikatnie je przyklepcie, np. specjalną packą, butelką,
bądź wałkiem*. W ten sposób wypchniecie nadmiar powietrza, który może utrudniać nasionom
pobieranie wody**. Jeżeli wysiewacie wiele drobnych nasion blisko siebie, może być konieczne
zabezpieczenie ich przed chorobą zwaną zgorzelą podstawy siewki (bardzo wrażliwe na nią
są np. cynie, lobelie i starce). Nasi ogrodnicy robią to, dodając do wody, którą spryskują nasiona,
wyciąg z pestek grejpfruta (dostępny w sklepach ogrodniczych). Spryskane wodą siewki
przykryjcie szybką lub folią. Zapewni to obieg wody i zabezpieczy kiełkujące nasiona przed
„przelaniem”. Kiedy rośliny wzejdą, spryskujcie je wodą, gdy ziemia przeschnie. Podlewanie
z butelki lub konewki może łatwo uszkodzić młode rośliny. Nie należy zapominać o przepikowaniu
roślin, gdy na tyle urosną, że będzie im za ciasno i konkurencja między nimi będzie ograniczała
wzrost i ułatwiała przenoszenie chorób. Nie trzeba pikować roślin o dużych nasionach,
np. nasturcji, ponieważ można je wysiać punktowo, tzn. wziąć w palce i ułożyć w ziemi w około
pięciocentymetrowych odstępach.
PĘCZNIENIE
Suche nasiona grochu lub fasoli zalej wodą, tak jak się to często robi w kuchni. Obserwuj
z dziećmi, jak nasiona chłoną wodę, pęcznieją, stają się wilgotne, a woda z miski znika. Pojawiające
się bąbelki i piana to wynik przemian fizjologicznych. Później z namoczonej fasoli czy grochu
możecie wspólnie przyrządzić zupę lub inne danie.
KOLEKCJA NASION
Podczas tych zajęć można pokazać dzieciom nasiona różnych gatunków roślin (patrz: zajęcia
„Kolekcja nasion” w rozdziale „Dlaczego jabłko jest słodkie, a rzep czepia się psiego ogona?”).
UŻYJ PLANSZY: „Index seminum”
UŻYJ PLANSZY: „Kiełki”.
Na dołączonej do książeczki płycie znajdują się zdjęcia siewek i kiełków.
* Większość nasion wymaga przykrycia warstwą ziemi, ale są i takie, które do kiełkowania potrzebują światła i nie powinny być przysypane
ziemią, np. lobelia, tytoń ozdobny, begonia, Cleome. Niestety producenci zwykle nie podają tej informacji na opakowaniach nasion.
46 ** Nasiona roślin wymagających światła przyklepcie bez przysypywania.
47