sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi thú y ở việt nam

SỬ DỤNG KHÁNG SINH TRONG 

CHĂN NUÔI THÚ Y Ở VIỆT NAM 

TS. Nguyễn Quốc Ân 

Phó trưởng Phòng Quản lý thuốc, Cục Thú y

Khái quát về các loại thuốc 

<strong>sử</strong> dùng trong thú y 

Tổng 

số 

sản 

phẩm 

Thuốc sản xuất 

tại Việt Nam 

Tổng Số cơ 

số sản sở 

phẩm sản xuất 

Thuốc, nguyên liệu 

nhập khẩu vào Việt Nam 

Tổng Số nhà Số 

số sản sản xuất nước 

phẩm 

5.870 4.522 86 1.348 149 32

Khái quát về các loại thuốc 

<strong>sử</strong> dùng trong thú y 

Bao gồm các loại <strong>kháng</strong> <strong>sinh</strong>, Vitamin, thuốc trị ký 

<strong>sinh</strong> trùng trong đó <strong>kháng</strong> <strong>sinh</strong> chiếm khoảng 70%( 

4109 sản phẩm). Kháng <strong>sinh</strong> <strong>sử</strong> <strong>dụng</strong> trong thú y 

với mục đích phòng, trị bệnh. Sử <strong>dụng</strong> trong chăn 

nuôi với mục đích kích thích tăng trưởng.

Kháng <strong>sinh</strong> dùng trong thú y 

bao gồm 11 nhóm chủ yếu : 

+ β- Lactam(Peniciline, Amoxycilline, Cloxaciline, Cephalosporins,...) 

+ Aminoglucosides (Apramycin, Gentamycin, Kanamycin, Neomycin, 

Spectinomycin, Streptomycin) 

+ Macrolides (Erythromycin, Josamycin, Spiramycin, Tylosin). 

+ Tetracyclin (Tetracyclin, Oxytetracyclin, Doxycyclin, Chlotetracyclin) 

+(Fluoro)quinolones(Flumequine, Enrofloxacin, Norfloxacin, Oxolinic 

acid, Marbofloxacin, Danofloxacin, Difloxacin...) 

+ Phenicol(Florfenicol, Thiamphenicol) 

+ Polymyxins(Colistin) 

+ Pleuromutilins(Tiamulin) 

+ Lincosamides( Lincomycin) 

+ Sulfamid( Sulfachlorpiridazine, Sulfadiazine, Sulfadimethoxine,....) 

+ Diaminopyrimidine( Trimethoprim)

Các dạng bào chế chủ yếu 

Dung dịch tiêm( Injection) 

Dung dịch uống (Oral solution) 

Chiếm tỉ lệ : 48% 

Bột uống(Oral powder): 36% 

Bột pha tiêm( Injectable powder), các dạng khác: 

16%

Kháng <strong>sinh</strong> dùng trong chăn 

nuôi: 

Bổ sung vào thức ăn chăn nuôi dùng cho mục đích 

kích thích tăng trưởng theo khuyến cáo của FDA( 

USA)

DANH MỤC HOÁ CHẤT, KHÁNG SINH 

CẤM SỬ DỤNG TRONG SẢN XUẤT, KINH 

DOANH THỦY SẢN (19 loại) 

Aristolochia spp và các chế phẩm từ 

chúng 

Chloramphenicol 

Chloroform 

Chlorpromazine 

Colchicine 

Dapsone 

Dimetridazole 

Metronidazole 

Nitrofuran (bao gồm cả Furazolidone) 

Ronidazole 

Green Malachite (Xanh Malachite) 

Ipronidazole 

Các Nitroimidazole khác 

Clenbuterol 

Diethylstilbestrol (DES) 

Glycopeptides 

Trichlorfon (Dipterex) 

Gentian Violet (Crystal violet) 

Nhóm Fluoroquinolones( cấm <strong>sử</strong> <strong>dụng</strong> 

trong sản xuất, kinh doanh thuỷ sản 

xuất khẩu vào thị trường Mỹ và bắc Mỹ)

DANH MỤC THUỐC, HOÁ CHẤT, KHÁNG 

SINH CẤM SỬ DỤNG TRONG THÚ Y (13 

loại) 

Chloramphenicol 

Furazolidon và dẫn xuất của 

nhóm Nitrofuran 

Dimetridazole (Tên khác: 

Emtryl) 

Metronidazole 

Dipterex (Trichlorphon); 

DDVP 

Eprofloxacin 

Ciprofloxacin 

Ofloxacin 

Carbadox 

Olaquidox 

Bacitracin Zn 

Green Malachite (Xanh 

Malachite) 

Gentian Violet (Crystal violet)


HẠN CHẾ SỬ DỤNG TRONG SẢN XUẤT 

KINH DOANH THỦY SẢN (33 loại) 

Tên hoá chất, <strong>kháng</strong> <strong>sinh</strong> 

Dư lượng tối đa (MRL)(ppb) 

Amoxicillin 50 

Ampicillin 50 

Benzylpenicillin 50 

Cloxacillin 300 

Dicloxacillin 300 

Oxacillin 300 

Oxolinic Acid 100 

Colistin 150 

Cypermethrim 50 

Deltamethrin 10 

Diflubenzuron 1000






Teflubenzuron 500 

Emamectin 100 

Erythromycine 200 

Tilmicosin 50 

Tylosin 100 

Florfenicol 1000 

Lincomycine 100 

Neomycine 500 

Paromomycin 500 

Spectinomycin 300 

Chlortetracycline 100






Oxytetracycline 100 

Tetracycline 100 

Sulfonamide (các loại) 100 

Trimethoprim 50 

Ormetoprim 50 

Tricainemethanesulfonate 15-330 

Danofloxacin 100 

Difloxacin 300 

Enrofloxacin + Ciprofloxacin 100 

Sarafloxacin 30 

Flumequine 600

DANH MỤC THUỐC, HOÁ CHẤT, KHÁNG 

SINH HẠN CHẾ SỬ DỤNG TRONG THÚ Y 

(13 loại) 


Spiramycin 

Avoparcin 

Virginiamycin 

Meticlorpidol 

Meticlorpidol/Methylbenzoquate 

Amprolium (dạng bột) 

Amprolium/ethopate 


Nicarbazin 

Flavophospholipol 

Salinomycin 

Avilamycin 

Monensin 

Tylosin phosphate

DANH MỤC KHÁNG SINH, HOÁ CHẤT 

CẤM SỬ DỤNG TRONG CHĂN NUÔI (18 

loại) 


CARBUTEROL 

CIMATEROL 

CLENBUTEROL 

CHLORAMPHENICOL 

DIETHYLSTILBESTROL (DES) 

DIMETRIDAZOLE 

FENOTEROL 

FURAZOLIDON VÀ CÁC DẪN 

XUẤT NHÓM NITROFURAN 

ISOXUPRIN 


METHYL-TESTOSTERONE 

METRONIDAZOLE 

19 NOR-TESTOSTERONE 

RACTOPAMINE 

SALBUTAMOL 

TERBUTALINE 

STIBENES 

TERBOLONE 

ZERANOL

Kết quả khảo sát <strong>sử</strong> <strong>dụng</strong> 

<strong>kháng</strong> <strong>sinh</strong> trong chăn nuôi 

Kết quả khảo sát tình hình <strong>sử</strong> <strong>dụng</strong> <strong>kháng</strong> <strong>sinh</strong> trong 

chăn nuôi lợn thịt, gà thịt ở một số trang trại chăn nuôi 

tập trung trên địa bàn tỉnh Hưng Yên, Hà Tây tại 30 

trang trại chăn nuôi lợn thịt và 30 trang trại chăn nuôi 

gà thịt, kết quả cho thấy:



+ 100% các trang trại chăn nuôi có <strong>sử</strong> <strong>dụng</strong> <strong>kháng</strong> 

<strong>sinh</strong>, với mục đích chủ yếu để trị bệnh( 63,3% với 

lợn thịt, 50% với gà thịt); với mục đích phòng và trị 

bệnh (13,3% với lợn thịt, 46,7% với gà thịt). 

+ 60,3% mẫu thức ăn chăn nuôi lợn thịt, 70,3% 

mẫu thức ăn chăn nuôi gà thịt phát hiện ít nhất có 

một trong số các loại <strong>kháng</strong> <strong>sinh</strong> thuộc nhóm 

Tetracycline và Tylosin trong đó có một mẫu thức 

ăn chăn nuôi lợn thịt có hàm lượng Tylosin vượt 

giới hạn cho phép.



Kết quả khảo sát tình hình <strong>sử</strong> <strong>dụng</strong> <strong>kháng</strong> <strong>sinh</strong> ở 

55 trại chăn nuôi lợn tại 2 tỉnh Đồng Nai và Bình 

Dương: 

13 loại <strong>kháng</strong> <strong>sinh</strong> được <strong>sử</strong> <strong>dụng</strong> nhiều nhất là 

Tylosin (16,39%), Amoxicillin (11,89%), 

Gentamycin (8,61%), Enrofloxacin (6,56%), 

Penicillin (6,15%), Lincomycin (5,74%), Tiamulin 

(5,74%), Colistin (5,33%), Streptomycin (4,51%), 

Norfloxacin (4,51%), Tetracyclin (4,1%), Ampicillin 

(4,1%) và Florphenicol (3,28%).



44,05% trại chăn nuôi lựa chọn <strong>kháng</strong> <strong>sinh</strong> dựa vào 

triệu chứng bệnh của đàn lợn và kinh nghiệm của 

người nuôi, 33,33% trại <strong>sử</strong> <strong>dụng</strong> thuốc theo chỉ 

định của thú y viên, 16,67% <strong>sử</strong> <strong>dụng</strong> thuốc theo 

thông tin và khuyến cáo của nhà sản xuất và chỉ có 

5,95% trại <strong>sử</strong> <strong>dụng</strong> thuốc theo kết quả thử nghiệm 

<strong>kháng</strong> <strong>sinh</strong> đồ.



- Tỉ lệ mẫu thức ăn chăn nuôi có <strong>sử</strong> <strong>dụng</strong> <strong>kháng</strong> 

<strong>sinh</strong> lần lượt là: Tylosin 31/60 mẫu (51,67%), 

Tetracycline: 25/60 mẫu (41,16%), Oxytetracyclin: 

4/60 mẫu (6,6%) và Chlotetracycline: 15/60 mẫu 

(25%). 

- Số mẫu vượt quá qui định theo 10 TCN 861-2006: 

Tylosin: 1/60 (1,66%); Tetracycline: 2/60 mẫu 

(3,3%); Oxytetracyline 1/60 mẫu (1,66%); 

Chlotetracycline: 9/60 mẫu (15%).

Nhận xét: 

Việc <strong>sử</strong> <strong>dụng</strong> <strong>kháng</strong> <strong>sinh</strong> ở các trang trại chăn nuôi 

ở các trang trại chưa hợp lý: lựa chọn loại <strong>kháng</strong> 

<strong>sinh</strong>, liều <strong>sử</strong> <strong>dụng</strong>, liều trình điều trị, chủ yếu dựa 

vào kinh nghiệm của người chăn nuôi; chưa chú ý 

thời gian ngừng <strong>sử</strong> <strong>dụng</strong> thuốc trước khi khai thác 

sản phẩm (thịt, trứng, sữa).

Kết quả phân tích dư 

lượng <strong>kháng</strong> <strong>sinh</strong> 

trong nuôi trồng thuỷ 

sản

Kết quả phân tích năm 

2007 

1. Đối với mẫu thủy sản nuôi lấy tại ao nuôi 

Nhóm các <strong>kháng</strong> <strong>sinh</strong> cấm (A6): Phát hiện 07 mẫu 

thủy sản nhiễm Chloramphenicol với khoảng phát 

hiện từ 0,24- 1,17 ppb trên tổng số 768 lượt phân 

tích (chiếm 0,9 %); phát hiện 05 mẫu thủy sản 

nhiễm SEM (3 mẫu tôm,1 mẫu cá và 1 mẫu cua lột) 

với khoảng phát hiện từ 0-3,55 ppb (0,7%). 

Một mẫu cá nuôi nhiễm Malachite Green (mức phát 

hiện là 21,6 ppb) trên tổng số 326 lượt chỉ tiêu 

phân tích (chiếm 0,3%)


Đối với nhóm <strong>kháng</strong> <strong>sinh</strong> <strong>sử</strong> <strong>dụng</strong> có giới hạn tối đa cho 

phép (B1): 

+ Trong 263 lượt phân tích đối với nhóm chỉ tiêu 

Tetracycline, phát hiện 01 mẫu nhiễm Oxytetracycline ở 

mức thấp. 

+ Trong 571 lượt chỉ tiêu phân tích với nhóm chỉ tiêu 

Sulfonamide: phát hiện 02 mẫu có dư lượng (01 mẫu 

Sulfamethazine vượt). 

+ Trong 579 lượt chỉ tiêu phân tích, phát hiện 72 mẫu thủy 

sản nuôi có dư lượng các chất nhóm Quinolones. Trong đó 

có 67 mẫu phát hiện có dư lượng 

Enrofloxacine/Ciprofloxacin (4 mẫu vượt). 

+ Phát hiện 14/53 mẫu có Flofenicol và 2/53 mẫu có 

Trimethoprim, đều ở mức thấp.

Nhận xét 

Người nuôi đang <strong>sử</strong> <strong>dụng</strong> phổ biến <strong>kháng</strong> <strong>sinh</strong> 

nhóm Quinolones và Sulfonamides thay cho nhóm 

Tetracycline để trị bệnh cho thủy sản nuôi. 

Nhìn chung, các hộ nuôi đã <strong>sử</strong> <strong>dụng</strong> thuốc đúng 

cách, tuy nhiên vẫn còn có những vi phạm. 

Như vậy năm 2008 nhóm chỉ tiêu này vẫn cần phải 

được kiểm soát chặt chẽ, trong đó cần đặc biệt 

tăng cường đối với chỉ tiêu Sulfamethazine thuộc 

nhóm Sulfonamides và Enrofloxacine/Ciprofloxacin 

thuộc nhóm Quinolones.


2007 

2. Đối với các mẫu thủy sản nuôi lấy tại cơ sở thu 

mua: 

Phát hiện 02/111 mẫu có dư lượng 

Chloramphenicol, chiếm tỷ lệ (1,8%). 

3. Đối với các mẫu thuốc thú y, thức ăn thuỷ sản 

và nước ương/nuôi tôm giống 

Mẫu thuốc thú y: không phát hiện Chloramphenicol 

và Furazolidone. 

Mẫu thức ăn: Các chỉ tiêu Chloramphenicol và 

Furazolidone đều không phát hiện dư lượng.


2007 

Mẫu nước ương con giống: 

15/79 mẫu nước nhiễm Chloramphenicol với 

khoảng phát hiện 0,1-80,77ppb (chiếm 19%) tăng 

cao hơn so với kết quả năm 2006 (14%); 

Không phát hiện có dư lượng Furazolidone; 

Kết quả này phản ánh các hộ nuôi vẫn lạm <strong>dụng</strong> <strong>sử</strong> 

<strong>dụng</strong> Chloramphenicol trong khâu sản xuất con 

giống.


2008 

1.Đối với mẫu thủy sản nuôi lấy tại ao nuôi 

Nhóm các <strong>kháng</strong> <strong>sinh</strong> cấm (A6): 

Phát hiện 03/794 mẫu cá tra nuôi tại Thốt Nốt, Ô 

Môn - Cần Thơ và 01 mẫu tôm sú tại Xuyên Mộc – 

Bà Rịa Vũng Tàu nhiễm Chloramphenicol với 

khoảng phát hiện từ 1,51 – 2,23 ppb (chiếm 0,5 %); 

01 mẫu tôm thẻ chân trắng tại Phú Mỹ - Bình Định 

nhiễm AOZ với giá trị phát hiện là 12,6 ppb 

02/754 mẫu cua lột tại Cần Guộc – Long An nhiễm 

SEM với khoảng phát hiện là 2 - 2,2 (chiếm 0,4 %).


2008 

1.Đối với mẫu thủy sản nuôi lấy tại ao nuôi 

01/340 mẫu tôm thẻ chân trắng tại Vạn Ninh – 

Khánh Hòa nhiễm Malachite Green (mức phát hiện 

là 0,6 ppb) (chiếm 0,3%) 

Cùng với kết quả kiểm soát năm 2007 cho thấy đã 

có sự chuyển biến tích cực trong ý thức của người 

dân về việc chấp hành quy định cấm <strong>sử</strong> <strong>dụng</strong> 

Malachite Green để phòng/trị bệnh cho cá.


2008 

Đối với nhóm <strong>kháng</strong> <strong>sinh</strong> <strong>sử</strong> <strong>dụng</strong> có giới hạn tối 

đa cho phép (B1): 

Không phát hiện Tetracycline/246 lượt chỉ tiêu phân 

tích; 

30/686 mẫu có dư lượng Sulfonamides trong đó có 

10 mẫu vượt quá giới hạn tối đa cho phép (06 mẫu 

cá tra tại An Phú, Phú Tân - An Giang; Châu 

Thành, Cao Lãnh - Đồng Tháp; TX.Vĩnh Long - 

Vĩnh Long; 04 mẫu tôm sú tại Vĩnh Thuận, Kiên 

Lương, An Minh - Kiên Giang (chiếm 1,46 %).



85/711 mẫu thủy sản nuôi có dư lượng các chất 

thuộc nhóm Quinolones, trong đó 

67 mẫu phát hiện có dư lượng Enrofloxacine/ 

Ciprofloxacin, 7 mẫu vượt quá giới hạn cho phép 

(05 mẫu cá tra tại Cai Lậy - Tiền Giang; Châu 

Thành – Đồng Tháp; Thốt Nốt – Cần Thơ, Phú Tân 

– An Giang và 02 mẫu tôm sú tại Tân Phú Đông - 

Tiền Giang; 

1 mẫu cá tra tại An Phú - An Giang phát hiện dư 

lượng Sarafloxacin vượt mức cho phép.



2/108 mẫu cá tra có dư lượng Trimethoprim vượt 

mức giới hạn cho phép (giá trị phát hiện là 56ppb, 

105,5 ppb) (chiếm 1,85 %) (tại Lai Vung – Đồng 

Tháp, Tân Hiệp – Kiên Giang); 

19/100 mẫu có dư lượng Flofenicol, ở mức thấp 

hơn so với giới hạn cho phép.

Nhận xét 

Người nuôi hiện đang <strong>sử</strong> <strong>dụng</strong> phổ biến <strong>kháng</strong> <strong>sinh</strong> 

nhóm Quinolones, Sulfonamides, Trimethoprim và 

Flofenicol thay cho nhóm Tetracycline để trị bệnh 

cho thủy sản nuôi. 

Nhìn chung, các hộ nuôi đã <strong>sử</strong> <strong>dụng</strong> thuốc đúng 

cách, nhưng số trường hợp vi phạm đã tăng hơn 

so với năm 2007.


2008 

2. Đối với các mẫu thủy sản nuôi lấy tại cơ sở thu 

mua 

Không phát hiện dư lượng Chloramphenicol trên 

tổng số 121 lượt chỉ tiêu phân tích.


2008 

3. Đối với các mẫu thuốc thú y, thức ăn thuỷ sản và 

nước ương/nuôi tôm giống 

Không phát hiện Chloramphenicol và Furazolidone 

trong các mẫu thuốc thú y thủy sản, mẫu thức ăn thủy 

sản trên 146 lượt phân tích. 

14/97 mẫu nước ương tôm giống nhiễm 

Chloramphenicol với khoảng phát hiện 0,02 – 0,29 ppb 

(chiếm 14,43%) (tại Núi Thành, Điện Bàn – Quảng 

Nam; Cam Ranh, Ninh Hòa, Nha Trang – Khánh Hòa; 

Đông Hòa, Tuy Hòa – Phú Yên; Tuy Phong – Bình 

Thuận; An Thuận, Thạch Phú – Bến Tre; An Minh – 

Kiên Giang; Duyên Hải – Trà Vinh, Vĩnh Châu - Sóc 

Trăng)

Kết quả phân tích đến tháng 7 

năm 2009: 


1/437 mẫu vượt chỉ tiêu Sulfamethoxazole (tại Long 

Xuyên- An Giang); 

5 mẫu cá Tra có dư lượng <strong>kháng</strong> <strong>sinh</strong> Enrofloxacin 

thuộc nhóm Quinolones từ: 2,08 đến 7,58 ppb (tại 

Đồng Tháp, Vĩnh Long); 

4 mẫu cá Tra nhiễm Enrofloxacin, 3 mẫu cá Tra 

nhiễm Flumequin; 

1 mẫu Cua lột phát hiện <strong>kháng</strong> <strong>sinh</strong> SEM


năm 2009: 

2. Đối với các mẫu thuốc thú y, thức ăn thuỷ sản 

và nước ương/nuôi tôm giống 

3 mẫu thuốc Thú y có chứa Chloramphenicol tại 

Giao Thuỷ Nam Định; Quỳng Lưu- Nghệ An; Kỳ 

Anh- Hà Tĩnh(giá trị phát hiện lần lượt là 1,8ppm; 

18,7ppm; 0,42ppm).


năm 2009: 

2 mẫu thuốc thú y phát hiện Furazolidone tại Ninh 

Hoà- Khành Hoà, Gò Công Đông- Tiền Giang (giá 

trị phát hiện lần lượt là 5,1ppm; 9,4ppm) 

1 mẫu thức ăn chăn nuôi phát hiện Furazolidone tại 

Ninh Phước-Ninh Thuận giá trị phát hiện là 1,6ppm. 

Có 2 mẫu nước ương tôm giống tại Huế, Đà Nẵng 

có dư lượng <strong>kháng</strong> <strong>sinh</strong> Chloramphenicol

Kết luận 

Để đảm bảo an toàn vệ <strong>sinh</strong> thực phẩm cho 

người tiêu dùng và nhu cầu xuất khẩu sản 

phẩm động vật việc kiểm soát dư lượng 

<strong>kháng</strong> <strong>sinh</strong> trong thú y đặc biệt dùng trong 

nuôi trồng thuỷ sản ngày càng được tăng 

cường.

Xin chân thành cảm ơn

sử dụng kháng sinh trong chăn nuôi thú y ở việt nam

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?