Operational Manual for Review Workshop of HFOMC - Nepal Family ...
Operational Manual for Review Workshop of HFOMC - Nepal Family ...
Operational Manual for Review Workshop of HFOMC - Nepal Family ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
+<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng<br />
tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
g]kfn ;/sf/<br />
:jf:Yo tyf hg;+V<strong>of</strong> dGqfno<br />
:jf:Yo ;]jf ljefu<br />
/fli6«o :jf:Yo tflnd s]Gb|<br />
6]s', sf7df8f}<br />
@)^&
kf7\oqmd kl/dfh{gdf ;+nUg dxfg'efjx? -@)^&_<br />
>L ch' {gaxfb'/ l;+x, lgb{ ]zs, /fli6«o :jf:Yo tflnd s]Gb|<br />
>L Clif/fd v8\sf, pk–;lrj, /fli6«o :jf:Yo tflnd s]Gb|<br />
>L ;+ho bfxfn, hg:jf:Yo clws[t, /fli6«o P8\; tyf <strong>of</strong>}g /f]u lgoGq0f s]Gb|<br />
>L OGb| a:<strong>of</strong>n, zfvf clws[t, :yfgLo ljsf; dGqfno<br />
>L 3gZ<strong>of</strong>d kf]v/]n, jl/i7 hg:jf:Yo k|zf;s, Joj:yfkg dxfzfvf<br />
>L bL3{/fh >]i7, jl/i7 ljz]if1, g]kfn kl/jf/ :jf:Yo sfo{qmd bf];|f]<br />
>L pb]j dxh{g, jl/i7 sfo{qmd clws[t÷tflnd ;+<strong>of</strong>]hs, g]kfn kl/jf/ :jf:Yo sfo{qmd bf];|f]<br />
>L w| 'j yfkf, jl/i7 sfo{qmd clws[t, g]kfn kl/jf/ :jf:Yo sfo{qmd bf];|f]<br />
>L dbg yfkf, lkmN8 d]g]h/, g]kfn kl/jf/ :Jf:Yo sfo{qmd bf];|f]<br />
>L /fh]z lnDa", sfo{qmd clws[t, g]kfn kl/jf/ :jf:Yo sfo{qmd bf];|f]<br />
>L kz'klt t'nfw/, lkmN8 clkm;/, g]kfn kl/jf/ :jf:Yo sfo{qmd bf];|f]<br />
>L u0f]z kf08], sfo{qmd clws[t, g]kfn kl/jf/ :jf:Yo sfo{qmd bf];|f]<br />
>L uug u'?Ë, l6d ln8/, g]kfn kl/jf/ :jf:Yo sfo{qmd bf];|f]<br />
kf7\oqmd k'g/fjnf]sgsf ljz]if ;Nnfxsf/<br />
>L ch' {gaxfb'/ l;+x, lgb{ ]zs, /fli6«o :jf:Yo tflnd s]Gb|<br />
>L Clif/fd v8\sf, pk–;lrj, /fli6«o :jf:Yo tflnd s]Gb|<br />
>L bL3{/fh >]i7, jl/i7 ljz]if1, g]kfn kl/jf/ :jf:Yo sfo{qmd bf];|f]<br />
>L w| 'j yfkf, jl/i7 sfo{qmd clws[t, g]kfn kl/jf/ :jf:Yo sfo{qmd bf];|f]<br />
Kff7\ \oqmd kl/dfh{g sfo{bnsf ;b:ox?<br />
>L Clif/fd v8\sf, pk–;lrj, /fli6«o :jf:Yo tflnd s]Gb| – ;+<strong>of</strong>]hs<br />
>L OGb| a:<strong>of</strong>n, zfvf clws[t, :yfgLo ljsf; dGqfno – ;b:o<br />
>L 3gZ<strong>of</strong>d kf]v/]n, jl/i7 hg:jf:Yo k|zf;s, Joj:yfkg dxfzfvf – ;b:o<br />
>L ;+ho bfxfn, hg:jf:Yo clws[t, /fli6«o P8\; tyf <strong>of</strong>}g /f]u lgoGq0f s]Gb| – ;b:o<br />
>L pb]j dxh{g, jl/i7 sfo{qmd clws[t÷tflnd ;+<strong>of</strong>]hs, g]kfn kl/jf/<br />
:jf:Yo sfo{qmd bf];|f] – ;b:o<br />
>L uug u'?Ë, l6d ln8/, g]kfn kl/jf/ :jf:Yo sfo{qmd bf];|f] – ;b:o
+<br />
+<br />
kf7\oqmd ljsf; tyf k'g/fjnf]sgdf ;+nUg dxfg'efj tyf lgsfox? -@)^#_<br />
s_<br />
sfo{ 6f]nL<br />
!= >L Clif/fd v8\sf, ;+<strong>of</strong>]hs /fli6«o :jf:Yo tflnd s]Gb|,<br />
:jf:Yo ;]jf ljefu, 6]s'<br />
@= >L /Ltf hf]zL, ;b:o Joj:yfkg dxfzfvf,<br />
:jf:Yo ;]jf ljefu, 6]s'<br />
#= >L xs{axfb'/ yfkf, ;b:o u|fdL0f :jf:Yo ljsf; sfo{qmd, hfjnfv]n<br />
$= >L w| 'j yfkf, ;b:o<br />
g]kfn kl/jf/ :jf:Yo sfo{qmd, ;fg]kf<br />
%= >L uug u'?Ë, ;b:o g]kfn kl/jf/ :jf:Yo sfo{qmd, ;fg]kf<br />
-v_<br />
k'g/fjnf]sg ;ldlt<br />
!= >L ch' {gaxfb'/ l;+x, k|d'v gLlt, <strong>of</strong>]hgf tyf cGt{/fli6«o ;x<strong>of</strong>]u<br />
dxfzfvf, :jf:Yo tyf hg;+V<strong>of</strong><br />
dGqfno, /fdzfxky, sf7df8f}<br />
@= >L cld/ vftL, lgb{ ]zs /fli6«o :jf:Yo tflnd s]Gb|,<br />
:jf:Yo ;]jf ljefu, 6]s'<br />
#= >L 8f=afa'/fd d/fl;gL, ;+<strong>of</strong>]hs :jf:Yo If]q ;'wf/ OsfO,<br />
:jf:Yo tyf hg;+V<strong>of</strong> dGqfno, /fdzfxky,<br />
sf7df8f}<br />
$= >L /fdhL 9sfn, k|d'v ;+<strong>of</strong>]hs :jf:Yo If]q ;x<strong>of</strong>]u sfo{qd, lh=l6= h]8, 6]s'<br />
%= >L bL3{/fh >]i7, jl/i7 ljz]if1 g]kfn kl/jf/ :jf:Yo sfo{qmd, ;fg]kf<br />
^= >L x/]/fd e§/fO{, k|ltlglw D<strong>of</strong>g]hd]G6 ;fOG; km/ x]Ny, (MSH)<br />
&= 8f=bfdf]b/ clwsf/L, :jf:Yo If]q ;'wf/ ;x<strong>of</strong>]u sfo{qmd,<br />
jl/i7 ;Nnfxsf/<br />
(RTI International), ;fg]kf<br />
-u_<br />
ljz]if ;x<strong>of</strong>]uL<br />
!= >L tTj ltldlN;gf OlG:6Ro'6 km/ sNr/n ckm]o;{ (ICA)<br />
@= >L dbg/fh lji6 OlG:6Ro'6 km/ sNr/n ckm]o;{ (ICA)<br />
#= >L /fh]z lnDa" g]kfn kl/jf/ :jf:Yo sfo{qmd, ;fg]kf<br />
$= >L ;'lhtf zfSo g]kfn kl/jf/ :jf:Yo sfo{qmd, ;fg]kf<br />
%= >L ;l/tf <strong>of</strong>bj g]kfn kl/jf/ :jf:Yo sfo{qmd, ;fg]kf
ljifo–;"rL<br />
qm=;+= ljifo ;q kf=g+=<br />
!= ;dLIff uf]i7L ;~rfng k|lqm<strong>of</strong> k"jf{jnf]sg – s – !<br />
@= k|yd ;dLIff uf]i7L b}lgs sfo{ tflnsf – s – $<br />
#= bf];|f] ;dLIff uf]i7L b}lgs sfo{ tflnsf – s – %<br />
$= ;xefuL xflh/L gd'gf kmf/d – s – ^<br />
%= klxnf] ;dLIff uf]i7Lsf] ;f/;+If]k – s – &<br />
^= bf];|f] ;dLIff uf]i7Lsf] ;f/;+If]k – s – (<br />
&= kl/r<strong>of</strong>Tds lqm<strong>of</strong>snfk -k|yd tyf bf];|f] ;dLIff uf]i7L_ s !<br />
*= :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf Joj:yfkg ;ldltsf] :jMd'N<strong>of</strong>Íg v #<br />
-klxnf] / bf];|f] ;dLIff uf]i7L_<br />
(= ;"rgf ;+sng k|lqm<strong>of</strong> u &<br />
!)= ;'kl/j]If0f 3 !!<br />
!!= cl3Nnf] lbgsf] k'g/fjnf]sg ª !&<br />
!@= ;'zf;g r !(<br />
!#= ;|f]t kl/rfng 5 @!<br />
!$= :jf:Yo ;]jfdf ;dfj]zLs/0f h @%<br />
!%= sfo{<strong>of</strong>]hgf em @(<br />
!^= ;fdflhs n]vfk/LIf0f ` #!<br />
!&=<br />
<strong>of</strong>]hgf th' {df 6 ##
s – !<br />
;dLIff uf]i7L ;~rfng k|lqm<strong>of</strong><br />
k"jf{jnf]sg<br />
!= k[i7e"ld<br />
:jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf Joj:yfkg ;ldltsf] Ifdtf clej[l4 sfo{qmd cGtu{t ;dLIff uf]i7L<br />
Ps dxTjk"0f{ sfo{qmd xf] . :yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf Joj:yfkg ;ldltsf] Ifdtf<br />
clej[l4nfO{ Pp6f tflndsf ¿kdf dfq glnO lg/Gt/ k|lqm<strong>of</strong>sf] ¿kdf lnOg'kg] { x'G5 . x:tfGt/0f<br />
k|lqm<strong>of</strong>sf] ;dodf u/LPsf cled'vLs/0f sfo{qmd kZrft\ tLg lbg] Ifdtf clej[l4 tflnddf<br />
Joj:yfkg ;DaGwL cfwf/e"t 1fg / ;Lk ;ldltnfO{ k|bfg u/LG5 . tTkZrft tL l;s]sf 1fg /<br />
;Lkx?nfO{ k'gtf{huL ug{ / Joj:yfkg ;DaGwL yk 1fg / ;Lkx? ;ldltnfO{ k|bfg ug{sf lglDt<br />
;do ;dodf ;dLIff uf]i7Lx? /fVg'kg] { cfjZostf 68\sf/f] ¿kdf dx;"; u/LPsf] 5 . o;}<br />
;Gbe{df tLg lbg] tflnd kZrft Ps jif{leq b'O{j6f ;dLIff a}7sx? ;~rfng ug] { u/L <strong>of</strong>]<br />
lgb] {lzsf t<strong>of</strong>/ u/LPsf] 5 . oL ;dLIff uf]i7Lx?df ;ldltsf ;b:ox?;Fu laz]if u/]/ lgDg<br />
ljifox? 5nkmn u/Lg]5 .<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
;ldltsf] :jd"N<strong>of</strong>Íg<br />
;"rgf ;+sng k|lqm<strong>of</strong><br />
;'kl/j]If0f<br />
;'zf;g<br />
:jf:Yo ;]jfdf ;dfj]zLs/0f<br />
;|f]t kl/rfng<br />
;fdflhs n]vfk/LIf0f<br />
<strong>of</strong>]hgf th' {df<br />
k|yd ;dLIff uf]i7L tLg lbg] Ifdtf clej[l4 tflnd kZrft kfFrf+ } dxLgfdf hDdf b'O{ lbgsf] x'g]5<br />
eg] bf];|f] ;dLIff uf]i7L k|yd ;dLIff uf]i7L kl5 csf] { kfFr dxLgfdf Ps lbgsf] x'g]5 . uf]i7Ldf<br />
5nkmn x'g] ljifoj:t'x? ;fwf/0faf6 ufx|f ljifoj:t'x?df qmdzM k|j]z ug] { u/L l;nl;n]jf/<br />
¿kdf k|:t't u/LPsf 5g\ . ;fy} :jf:Yo ;+:yfsf] Joj:yfkg ;DaGwL :yfgLo :jf:Yo ;+:yf<br />
;~rfng tyf Joj:yfkg ;ldltnfO{ k|bfg ug' {kg] { 1fg / ;Lkx? Wf]/} eP tfklg Ps jif{sf] cjlwdf<br />
dfly plNnlvt ljifoj:t'df 1fg / ;Lk lbOPdf ;ldltn] :jf:Yo ;+:yfsf] Joj:yfkgdf k|efjsf/L<br />
9+un] sfd ug{ ;Sg] ljZjf; lnOPsf] 5 . o; ;dLIff uf]i7Lafx]s k|To]s dxLgf jf cfjZostfcg';f/<br />
;ldltsf] dfl;s a}7sdf klg Joj:yfkg ;DaGwL ljleGg ljifoj:t'x?df 5nkmn ug{ ;lsg]5 .<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
1
s – @<br />
@= ;dLIff uf]i7L ;~rfng k|lqm<strong>of</strong><br />
<strong>of</strong>] uf]i7L bIftfd"ns / jo:s l;sfOsf l;4fGtsf cfwf/df ;~rfng x'g]5 . o; uf]i7Ldf<br />
;xefuLx¿nfO{ ;lqmo ¿kdf ;+nUg u/fpg] k|lqm<strong>of</strong>x¿ ckgfOg] 5g\ . h;n] ubf{ 1fg / ;Lkdf<br />
;a} ;xefuLx¿ bIf x'g]5g\ . o;df ;xefuLx¿nfO{ cE<strong>of</strong>;åf/f zLk k|fKt ug] { cj;/ klg k|bfg<br />
u/Lg]5 . ;xhstf{n] cE<strong>of</strong>;sf nflu lgb] {zg k|i6 ¿kdf eGg'sf ;fy} cE<strong>of</strong>; eO/xFbf cjnf]sg<br />
/ ;3fp k'¥<strong>of</strong>pg] 5g\ / ;'wf/ ug' {kg] { cj:yfdf t'¿Gt ;'wf/ u/fpg] 5g\ . ;xefuLx¿sf]<br />
;lqmo ;xeflutfsf nflu pxfFx¿n] o;eGbf cl3 k|fKt u/]sf tflnd / k"j{ cg'ejx¿nfO{ dGyg<br />
u/L k"j{ 1fg, ;Lk / cg'ejnfO{ pk<strong>of</strong>]u ub} { 5nkmn k|lqm<strong>of</strong>nfO{ ;hLjtf lbg k|oTg u/Lg] 5 .<br />
uf]i7Ldf cfjZos ;|f]t, ;fwgsf] Joj:yf u/L k|efjsf/L 9+udf k|<strong>of</strong>]u u/Lg]5 .<br />
#= ;dLIff uf]i7L ;~rfng lgb] {lzsf<br />
<strong>of</strong>] lgb] {lzsf k|yd / bf];|f] ;dLIff uf]i7L ;~rfng ug{ t<strong>of</strong>/ u/LPsf] xf] . ;xhstf{n] oxL<br />
lgb] {lzsfnfO{ cg';/0f u/L tf]lsPsf] ;dodf lgwf{/Lt ljlw÷k|lqm<strong>of</strong> ckgfO{ uf]i7Lsf] p2]Zo xfFl;n<br />
ug{ ug' {kg] { sfo{ ug' {kb{5 . o; cGtu{t k|To]s lbg ljleGg ljifoj:t'df s]lGb|t /x]/ 5nkmn u/LG5<br />
/ tL ljifoj:t'x? Pscsf{;Fu ;DalGwt 5g\ .<br />
o; lgb] {lzsfdf uf]i7Lsf] d'Vo p2]Zo, ;do, ljlw, cfjZos ;fdu|L / lqm<strong>of</strong>snfkx? ;dfj]z<br />
u/LPsf 5g\ . lqm<strong>of</strong>snfkdf ljleGg ljifoj:t'x?sf] ;~rfng ug] { tf}/ tl/sfx?nfO{ qmda4 ¿kn]<br />
J<strong>of</strong>V<strong>of</strong> u/LPsf] 5 .<br />
lgb] {lzsfsf] z'?df /flvPsf] sfo{tflnsfn] k|To]s ;dLIff uf]i7Ldf 5nkmn u/Lg] lqm<strong>of</strong>snfkx?af/]<br />
;+lIfKt emns lbG5 . ;fy} pQm sfo{tflnsfn] ;xhstf{nfO{ k|To]s lbgsf] 5nkmnnfO{ k|efjsf/L<br />
tl/sfn] ;~rfng ug{ ;x<strong>of</strong>]u k'¥<strong>of</strong>pFb5 .<br />
k|yd / bf];|f] ;dLIff uf]i7Lsf s]xL ljifoj:t'x? Ps} x'g] ePsfn] To:tf ljifoj:t'x? Ps} 7fpFdf<br />
dfq /flvPsf 5g\ . ;xhstf{sf lglDt cfjZos lgb] {zg ;DalGwt ljifox?df g} lbPsf] 5 .<br />
;xhstf{sf] lglDt cfjZos ;Gbe{ ;fdu|Lx? Joj:yfkg ;ldltsf] Ifdtf clej[lb tflnd k|lzIfs<br />
lgb] {lzsfsf] ;Gbe{ ;fdu|L v08df ;dfj]z ul/Psf] 5 . ;xhstf{n] pSt ;Gbe{ ;fdu|L k|<strong>of</strong>]u<br />
u/L uf]i7L ;~rfng ug{ ' kb{5 .<br />
$= b[Zo ;fdu|Lx¿<br />
o; cGtu{t uf]i7Ldf l;sfOnfO{ k|efjsf/L agfpg ;xhstf{n] k|<strong>of</strong>]udf N<strong>of</strong>pg] ;fdu|Lx¿<br />
kb{5g\ h:t}M, ˆn]S;lk|G6 .<br />
%= uf]i7Lsf p2]Zox¿<br />
%=!= k|yd ;dLIff uf]i7Lsf p2]Zox? -@ lbg_M<br />
o; uf]i7Lsf] cGtdf ;xefuLx?n] lgDg s'/fx? ug{ ;Sg]5g M<br />
2<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf
s – #<br />
● ;ldltn] u/]sf sfo{sf] :jd"N<strong>of</strong>Íg u/L k|b{zg ug{ .<br />
●<br />
:jf:Yo ;+:yf Joj:yfkgdf cfjZos kg] { :jf:Yo ;DaGwL ;"rgf ;+sng ug] { 1fg<br />
k|fKt u/L] / ;Lk k|bz{g ug{ .<br />
●<br />
;'kl/j]If0f ug{ ] k|lqm<strong>of</strong>ut s'/fx? Hfgsf/L k|fKt u/L atfpg .<br />
● ;'zf;gsf] cy{ / o;sf] dxTjaf/] hfgsf/L k|fKt u/L atfpg .<br />
●<br />
●<br />
●<br />
:yfgLo txdf ;|f]t klxrfg / kl/rfng ug{ cfjZos hfgsf/L k|fKt u/L<br />
atfpg .<br />
:jf:Yo ;]jfdf ;dfj]zLs/0f u/Lg] ljleGg k|lqm<strong>of</strong>ut s'/fx? dWo] ;fdflhs<br />
gS;f / :jf:Yo ;+:yfsf] tY<strong>of</strong>Í ljZn]if0f u/L ;]jfaf6 5'6]sf dflg;sf] klxrfg<br />
ug{ .<br />
;]jfaf6 5'6]sf dflg;x?nfO{ ;]jfsf] d"nwf/df N<strong>of</strong>pg ;d'bfo kl/rfng<br />
sfo{qmdaf/] hfgsf/L k|fKt u/L atfpg .<br />
● ;ldltsf] tyf :jf:Yo ;F:yfsf] sfo{<strong>of</strong>]hgf t<strong>of</strong>/ ug{ .<br />
%=@<br />
bf];|f] ;dLIff sfo{qmdsf p2]Zox? -! lbg_M<br />
o; uf]i7Lsf] cGtdf ;xefuLx?n] lgDg s'/fx? ug{ ;Sg]5g .<br />
●<br />
:jd"N<strong>of</strong>Íg ljlw af/] k'gM hfgsf/L k|fKt u/L ;ldltsf] xfnsf] cj:yfsf] :jd"N<strong>of</strong>Íg<br />
ug{ ;Sg] agfpg .<br />
● ;fdflhs n]vfk/LIf0fsf] kl/efiff, dxTj / k|lqm<strong>of</strong> af/] hfgsf/L k|fKt ug{ .<br />
●<br />
;ldlt tyf :jf:Yo ;+:yfsf] jflif{s <strong>of</strong>]hgf th{ 'df u/L cfjZostf cg'¿k<br />
uf=lj=;=sf] <strong>of</strong>]hgfdf ;dfj]z ug{;Sg] agfpg .<br />
^= ;xefuL 5gf}6 k|lqm<strong>of</strong><br />
o; uf]i7Lsf nflu ;xefuLx¿ lgDgfg';f/ x'g] 5g\ M<br />
● :yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf Joj:yfkg ;ldltsf ;b:ox? .<br />
&= uf]i7Ldf ;+nUg JolQmx?<br />
;ldltsf ;b:ox? M (–!# hgf k|lt ;d"x<br />
;xhstf{ M @ hgf k|lt ;d"x<br />
;|f]t JolQm M ! hgf k|lt ;d"x<br />
;x<strong>of</strong>]uLM ! hgf k|lt ;d"x<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
3
s – $<br />
k|yd ;dLIff uf]i7L<br />
b}lgs sfo{ tflnsf<br />
klxnf] klxnf] lbg lbg<br />
bf];|f] bf];|f] lbg lbg<br />
;do ldg]6df lqm<strong>of</strong>snfk ;do ldg]6df lqm<strong>of</strong>snfk<br />
!) gfd btf{ !% clwNnf] lbgsf] k'g/fjnf]sg<br />
@) kl/r<strong>of</strong>Tds lqm<strong>of</strong>snfk ^) ;'zf;g<br />
!% lr<strong>of</strong> !% lr<strong>of</strong><br />
^) :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf Joj:yfkg<br />
;ldltsf sfo{x?sf] :jd"N<strong>of</strong>Íg<br />
() ;|f]t kl/rfng<br />
^) ;"rgf ;+sng k|lqm<strong>of</strong> #) vfhf<br />
!@) ;'kl/j]If0f ^) :jf:Yo ;]jfdf ;dfj]zLs/0f<br />
#) vfhf !% lr<strong>of</strong><br />
!% klxnf] lbgsf] sfo{qmd ;dfkg /<br />
d"N<strong>of</strong>Íg<br />
^) sfo{<strong>of</strong>]hgf<br />
!% lr<strong>of</strong> !% sfo{qmd ;dfkg / d"N<strong>of</strong>Íg<br />
#)<br />
^ 306f !%<br />
ldg]6<br />
;xhstf{sf] b}lgs k'g/fjnf]sg a}7s<br />
#) ;xhstf{sf] b}lgs k'g/fjnf]sg<br />
a}7s<br />
^ 306f #)<br />
ldg]6<br />
4<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf
s – %<br />
bf];|f] ;dLIff uf]i7L<br />
b}lgs sfo{ tflnsf<br />
;do ;do ldg]6df ldg]6df<br />
lqm<strong>of</strong>snfk<br />
!) gfd btf{<br />
@)<br />
kl/r<strong>of</strong>Tds lqm<strong>of</strong>snfk<br />
!% lr<strong>of</strong><br />
^) :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf Joj:yfkg ;ldltsf sfo{x?sf]<br />
:jd"N<strong>of</strong>Íg<br />
^) ;fdflhs n]vfk/LIf0f<br />
() <strong>of</strong>]hgf th'{df<br />
#) vfhf<br />
^) sfo{<strong>of</strong>]hgf<br />
!% lr<strong>of</strong><br />
!% sfo{qmd ;dfkg / d"N<strong>of</strong>Íg<br />
!% ;xhstf{sf] b}lgs k'g/fjnf]sg a}7s<br />
^ 306f #)<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
5
s – ^<br />
;xefuL xflh/L gd'gf :j?k<br />
tflnd ;+rfng ePsf] s]Gb|sf] gfdM======================================================= lhNnfM ====================uf=lj=;=======================<br />
tflnd ;+rfng ePsf] ldltM =========================== b]lv===============================;Dd ;d"x g+M<br />
l;=g+= ;xefuLsf] gfd Kb ;ldltsf] gfd Df÷k'<br />
xflh/L b:tvt<br />
klxnf] lbg bf];|f] lbg t];|f] lbg<br />
!<br />
@<br />
#<br />
$<br />
%<br />
^<br />
&<br />
*<br />
(<br />
!)<br />
!!<br />
!@<br />
!#<br />
!$<br />
!%<br />
!^<br />
!&<br />
!*<br />
6<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf
s – &<br />
klxnf] ;dLIff uf]i7Lsf] ;f/;+If]k klxnf] lbg<br />
ljifoj:t' p2]Zo ;do ljifoj:t' ljlw ;fdu|Lx¿<br />
ldg]6df<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
7
s – *<br />
bf];|f] lbg<br />
ljifoj:t' p2]Zo ;do ljifoj:t' ljlw ;fdu|Lx¿<br />
ldg]6df<br />
8<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf
s – (<br />
bf];|f] ;dLIff uf]i7Lsf] ;f/;+If]k<br />
ljifoj:t' p2]Zo ;do ljifoj:t' ljlw ;fdu|Lx¿<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
9
s – !)<br />
ljifoj:t' p2]Zo ;do ljifoj:t' ljlw ;fdu|Lx¿<br />
10<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf
kl/r<strong>of</strong>Tds lqm<strong>of</strong>snfk<br />
-k|yd tyf bf];|f] ;dLIff uf]i7L_<br />
;q<br />
-s_<br />
p2]Zox? M<br />
o; 5nkmnsf] cGtdf ;xefuLx?n] lgDg s'/f ug{;Ifd x'g]5g\ \ M<br />
● uf]i7L sIfleq /x]sf ;xefuLx?sf] gfd atfpg .<br />
● Ps cfk;df kl/lrt x'g .<br />
● uf]i7L ;~rfngsf nflu ul/Psf] Joj:yfkg kIfaf/] atfpg .<br />
;do<br />
@) ldg]6<br />
lalw<br />
5nkmn, k|:t'lts/0f<br />
b|i6Jo M <strong>of</strong>] ljifo k|yd tyf bf];|f];dLIff uf]i7L b'a}sf nflu Ps}x'g] ePsfn] ;xhstf{n]b'a}<br />
uf]i7Ldf o;}sf] k|<strong>of</strong>]u ug]{ .<br />
;fdu|L<br />
Go'hlk|G6, Dffs{/, 6]k, ljleGg /+usf] d]6fsf8{<br />
s= ;xefuLx?sf] kl/r<strong>of</strong>Tds af]8{-%ldg]6_<br />
lqm<strong>of</strong>snfk<br />
●<br />
●<br />
leq sf] sf] x'g'x'G5<br />
n]v]sf] Go'hlk|G6 klxn]<br />
g} t<strong>of</strong>/ ug' {xf];\ \ .<br />
Go'h lk|G6df ljleGg<br />
cfsf/ k|sf/sf /+u /<br />
:j¿k ePsf] d]6fsf8{sf<br />
6'qmfx? ldnfP/<br />
cfsif{s ¿kdf 6fF;<br />
ug' {xf];\ \ .<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
1
\<br />
\<br />
\<br />
\<br />
;q – s<br />
●<br />
●<br />
●<br />
t<strong>of</strong>/ ePsf] Go"hlk|G6nfO{ uf]i7L ;~rfng sf]7faflx/ ;a}n] b]Vg] :yfgdf 6fF; ug{ 'xf];\ \ .<br />
k|To]s ;xefuLx?nfO{ cf–cfkm\gf] gfd d]6fsf8{sf 6'qmfdf n]Vg nufpg'xf];\ \ .<br />
o;/L t<strong>of</strong>/ ePsf] kl/r<strong>of</strong>Tds af]8{ uf]i7L cjlwe/ tflnd sIfaflx/ /fVg] Joj:yf<br />
ug{ 'xf];\ \ .<br />
v= cf;g u|x0f -%ldg]6_<br />
lqm<strong>of</strong>snfk<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
cf;g u|x0f ug] { :Yffgdf a;fO{ +sf] plrt Joj:yf ldnfpg'xf];\ \ .<br />
Joj:yfkg ;ldltsf cWoIfnfO{ oyf:yfgdf klxnf] lbgsf] cWoIftfsf] cf;gu|x0f<br />
u/fpg'xf];\ .<br />
olb cWoIf cg'l:klyt ePdf h]i7 ;b:otfsf] cfwf/df cWoIftf u/fpg'xf];\ \ .<br />
;a}nfO{ cf–cfk\mgf] oyf:yfgdf cf;gu|x0f u/fpg'xf];\ \ .<br />
cWoIfsf] ;xdltaf6 sfo{qmd cufl8 a9fpg'xf];\ \ .<br />
u= ;xefuLx?sf] kl/ro -% ldg]6_<br />
lqm<strong>of</strong>snfk<br />
●<br />
●<br />
●<br />
;+If]kdf kl/ro ug{ ;xhstf{ cfkm}af6 cfk\mgf] gfd tyf sfo{/t ;+:yfaf/] hfgsf/L<br />
lbg'xf];\ \ .<br />
Pj+ k|sf/n] ;a} ;xefuLx?nfO{ kfn}kfnf] cfk\mgf] kl/ro lbg nufpg'xf];\ \ . -kl/ro lbFbf<br />
gfd, ;b:otfsf] k|sf/ tyf ;+:yfaf/] eGg nufpg' xf];\ \ ._<br />
pkl:yt ;a}sf] kl/ro eO;s]kl5 cWoIfsf] ;xdltdf sfo{qmd cufl8 a9fpg'xf];\ \ .<br />
3= :jfut tyf uf]i7Lsf] Joj:yfkg -%ldg]6_<br />
lqm<strong>of</strong>snfk<br />
● :jf:Yo ;+:yf k|d'vnfO{ sfo{qmd z'? x'g'eGbf cufl8 g} uf]i7Lsf] Joj:yfkgkIf af/] s] s]<br />
eGg] xf] ;f] s'/fsf] af/]df hfgsf/L lbg'xf];\ \ .<br />
● :jf:Yo ;+:yf k|d'vaf6 sfo{qmdsf] :jfut dGtJo lbg nufpg'xf];\ \ .<br />
● :jfut dGtJosf nflu sfo{qmdsf] J<strong>of</strong>g/sf] klg k|<strong>of</strong>]u ug{ nufpg'xf];\ \ .<br />
● sfo{qmddf ;xefuLx?sf nflu Joj:yf ul/Psf kIf -<strong>of</strong>qf vr{, vfhf, :6]zg/L, ;xefuL<br />
k'l:tsf cflb_ af/] hfgsf/L lbg nufpg'xf];\ \ .<br />
● ;a}nfO{ :jfut;lxt cGo hfgsf/L u/fO{ lbPsf]df :jf:Yo ;+:yf k|d'vnfO{ wGojfb lbFb}<br />
;q cufl8 a9fpg'xf];\ \ .<br />
2<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf
:jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf Joj:yfkg ;ldltsf]<br />
:jd"N<strong>of</strong>°g -k|yd / bf];|f] ;dLIff uf]i7L_<br />
;q<br />
-v_<br />
p2]Zox? M<br />
o; 5nkmnsf] cGtdf ;xefuLx? lgDg s'/f ug{;Ifd x'g]5g\ M<br />
●<br />
●<br />
;do<br />
^) ldg]6<br />
;ldltn] u/]sf sfo{sf] :jd"N<strong>of</strong>Íg u/L k|b{zg ug] { .<br />
:jMd'N<strong>of</strong>Ígn] cf}N<strong>of</strong>Psf ;'wf/ ug' {kg] { s'/fx?nfO{ ;'wf/sf nflu sfo{<strong>of</strong>]hgf t<strong>of</strong>/ ug{ .<br />
ljlw<br />
5nkmn, k|:t'tLs/0f<br />
b|i6Jo M <strong>of</strong>] ljifo k|yd tyf bf];|f];dLIff uf]i7L b'a}sf nflu Ps}x'g] ePsfn] ;xhstf{n]b'a}<br />
;dLIff uf]i7Ldf o;}sf] k|<strong>of</strong>]u ug]{ .<br />
;fdu|LM<br />
Go'hlk|G6, Dffs{/, 6]k, P]gf x]b} { u/]sf o'jtL tyf o'jssf] lrq, ;ldltsf] :jd"N<strong>of</strong>Íg ˆn]S; –<br />
-v !_, -v @_, -v #_,<br />
k|lqm<strong>of</strong><br />
●<br />
;j{k|yd P]gf x]b} { u/]sf Pshgf o'jtL tyf o'jssf] lrq ;a}n] b]Vg] :yfgdf 6fF; u/L <strong>of</strong>]<br />
lrq lsg b]vfOPsf] xf]nf egL ;f]Wg'xf];\ .<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
3
;q – v<br />
●<br />
●<br />
●<br />
P]gf x]bf{ cfkm" s:tf] 5' eg]/ yfxf kfP em} ;ldltn] klg cfkm}n] u/]sf] sfd s:tf] e<strong>of</strong>] egL<br />
yfxf kfpg :jd"N<strong>of</strong>Íg ug{ 'kb{5 eGg] ;Gb]z lbg vf]h]sf] s'/f ;xefuLnfO{ eGg'xf];\ \ / lgDg<br />
s' '/f ;f]Wg'xf];\ \ .<br />
:jd"N<strong>of</strong>Íg lsg ug{ ]< <strong>of</strong>] s'/f xfdLn] cl3Nnf tflnd÷uf]i7Ldf klg 5nkmn ul/;s]sf]<br />
s'/f :d/0f u/fpg'xf];\ .<br />
pQm a]nf ;ldltsf] :jd"N<strong>of</strong>Íg ubf{sf] cj:yf s:tf] ly<strong>of</strong>] egL Go"hlk|G6df plNnlvt<br />
:jd"N<strong>of</strong>Íg l:ylt ;xefuLx?af6 k|:t't ug{ nufpg'xf];\ . -olb k|yd ;dLIff uf]i7L eP<br />
# lbg] tflndsf] ;dodf t<strong>of</strong>/ kf/]sf] :jd"N<strong>of</strong>Íg l:ylt / bf];|f] ;dLIff uf]i7L eP k|yd<br />
;dLIff uf]i7Ldf t<strong>of</strong>/ kf/]sf :jd"N<strong>of</strong>Íg l:ylt k|:t't ug{ nufpg]_ .<br />
● pbfx/0fsf nflu klxn]sf] :jMd"N<strong>of</strong>Íg o; k|sf/ x'g ;S5g\ .<br />
<br />
<br />
<br />
;ldltsf] ;+:yfut Ifdtf tyf ;zQmLs/0fdf– $ c+s<br />
:jf:Yo ;+:yf Joj:yfkgdf– ^ c+s<br />
;]jfsf] cj:yfdf –# c+s<br />
● o; cufl8sf] tflnd÷uf]i7Ldf dfly pNn]v eP cg';f/sf] cj:yf ly<strong>of</strong>] eg] clxn] s]<br />
s:tf] e<strong>of</strong>] xf]nf ;f] yfxf kfpg klxn] em} :jd"N<strong>of</strong>Íg ug{ nfu]sf] atfpg'xf];\ \ .<br />
●<br />
k\mn]S;– -v !_, -v @_, -v #_ sf] k|<strong>of</strong>]u u/L :jd"N<strong>of</strong>Ígsf If]qx? af/] ;+If]kdf hfgsf/L<br />
lbg'xf];\ \ .<br />
● ;fy} :jd"N<strong>of</strong>Íg ubf{ cfjZos kg{ ] ;ldltsf] a}7s k'l:tsf, ;]jf tyf sfo{qmd /lhi6/<br />
cflb ;xefuLx?nfO{ ;fydf /fVg nufpg' 'xf];\ \ .<br />
● ;+:yfut Ifdtf tyf ;zQmLs/0f plNnlvt km\n]S;– -v !_ k|<strong>of</strong>]u u/L :jd"N<strong>of</strong>Íg k|lqm<strong>of</strong><br />
cufl8 a9fpg'xf];\ \ .<br />
● k|To]s a" Fbfdf oxfFsf] cj:yf s] 5 egL ;f]Wg'xf];\ \ . cj:yf cg';f/ /fd|f] 5 eg] ! / sdhf]/<br />
eP ) c+s lbg'xf];\ \ . ! c+s k|fKt x' Fbf xf};nf a9fpg tfnL ahfpg nufpg'xf];\ \ .<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
:jd"N<strong>of</strong>Íg ub} { hfFbf s'g} Ps ;xefuLnfO{ :jMd'N<strong>of</strong>Ígdf kfPsf c+sx?nfO{ ;ldltsf]<br />
a}7s k'l:tsfdf ;fg{ nufpg'xf];\ \ .<br />
:jd"N<strong>of</strong>Íg ul/+bf ;xefuLx?nfO{ ?h" jf k|df0fLs/0fsf nflu ;DalGwt /lhi6/, k|ltj]bg,<br />
jflif{s sfo{<strong>of</strong>]hgf, kl/sNkgf cflb cfjZostf cg'¿k x]g{ nfufpg'xf];\ \ .<br />
oxL k|lqm<strong>of</strong>af6 ˆn]S;– -v @_ / -v #_ sf] k|<strong>of</strong>]u u/L afFsL If]qsf] :jd"N<strong>of</strong>Íg ug{ 'xf];\ \ /<br />
;ldltsf] k|ult s:tf] e<strong>of</strong>] egL ;xefuLx?nfO{ g} :t/ lgwf{/0f ug{ nufpg'xf];\ \ .<br />
/fd|f] ePdf awfO{ tyf wGojfb lbg'xf];\ \ / olb sdhf]/ b]lvPdf ;'wf/ ug{ 'kg{ ] hfgsf/L<br />
lbg'xf];\ \ .<br />
4<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
;fy} xfnsf] :jMd'N<strong>of</strong>Ígaf6 b]lvPsf] k|ult / o; cufl8sf tflnd÷uf]i7Ldf ul/Psf]<br />
:jMd"N<strong>of</strong>Íg l:yltsf] t'ngf ug{ nufpg'xf];\ \ .<br />
ca, dfly :jd"N<strong>of</strong>Íg ubf{ g;d]l6Psf s'/fx? Hf:t} ;ldlt tyf :jf:Yo ;+:yfsf] jflif{s<br />
sfo{<strong>of</strong>]hgf tyf # jif{ ] kl/sNkgf cflbsf] cj:yf af/] 5nkmn ug' {k5{ ls < egL<br />
;xefuLnfO{ ;f]Wg'xf];\ \ .<br />
;xefuLx?af6 ug] { eGg] egfO;Fu ;xdt x' Fb} 5nkmn cufl8 a9fpg ;ldlt tyf :jf:Yo<br />
;+:yfsf] jflif{s sfo{<strong>of</strong>]hgf tyf # jif{ ] kl/sNkgf b]lvg] :yfgdf 6fF; ug' {xf];\ \ .<br />
6fF; ul/Psf] ;fdu|Lsf] k|<strong>of</strong>]u ub} { s'gsf] cj:yff s] 5 egL 5nkmn ug' {xf];\ \ .<br />
:jMd"N<strong>of</strong>Ígsf qmddf sdhf]/ b]lvPsf kIfx? / afFsL ;d:<strong>of</strong>x?nfO{ Go'hlk|G6df l6Kg'xf];\ \ .<br />
;d:<strong>of</strong>x?sf ;"rL<br />
==============================<br />
==============================<br />
==============================<br />
● ca ;xefuLx?nfO{ :jd"N<strong>of</strong>Ígaf6 cf}N<strong>of</strong>OPsf sdL sdhf]/Lx?nfO{ k|lqm<strong>of</strong>ut ¿kdf<br />
;dfwfg ug{ 'kb{5 eGg] s'/fnfO{ hf]8 lbg lgDg k|Zg ;f]Wgxf];\ \ .<br />
< o;/L clxn] u/]sf] ;dLIffaf6 cf+}N<strong>of</strong>OPsf sdL sdhf]/Lx?nfO{s] ug{] < s]xL ug{]ls o;}<br />
yftL /fVg] <<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
;xefuLx?sf s'/fnfO{ ;d]6\b} dfly pNn]v ul/Psf] ;'wf/ ug{ 'kg{ ] s'/fx?nfO{ sfo{<strong>of</strong>]hgfsf]<br />
;qdf 5nkmn ul/g] af/] hfgsf/L lbg'xf];\ \ .<br />
;fy} dfl;s a}7sdf klg oL ;d:<strong>of</strong>x?nfO{ sfo{<strong>of</strong>]hgf agfO{ ;dfwfg ug{ ;lsg] s'/f<br />
atfpg'xf];\ \ .<br />
5nkmnsf] ;f/f+z atfpg'xf];\ \ .<br />
;xefuLx? ;a}nfO{ ;lqmo ;xefuLtfsf nflu wGojfb lbb} 5nkmn ;dfkg ug{ 'xf];\<br />
\ .<br />
;q – v<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
5
;"rgf ;+sng k|lqm<strong>of</strong><br />
;q<br />
-u_<br />
p2]Zo M<br />
o; 5nkmnsf] cGtdf ;xefuLx?n] lgDg s'/f ug{;Ifd x'g]5g\ \ M<br />
● :jf:Yo ;+:yf Joj:yfkgdf cfjZos kg] { :jf:Yo ;DaGwL ;"rgf ;+sng ug] { 1fg k|fKt<br />
ug{ / ;Lk k|bz{g ug{ .<br />
;doM<br />
^) ldg]6<br />
ljlw<br />
dl:tis dGyg, 5nkmn, cE<strong>of</strong>;, k|:t'tLs/0f<br />
;fdu|L<br />
Go'hlk|G6, dfs{/, 6]k, gd'gf r]slni6, ;"rgf k|jfx ˆn]S; – -h #_<br />
k|lqm<strong>of</strong>M<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
ev{/} ;ldltsf] :jd"N<strong>of</strong>Íg ul/;lsPsf] / ca ;"rgf ;+sng k|lqm<strong>of</strong> af/] 5nkmn ug{<br />
nfluPsf] ;xefuLx?nfO{ atfpg'xf];\ \ .<br />
# lbg] cGt/lqm<strong>of</strong> sfo{qmd xF 'bf g} ;"rgf ;+sng k|lqm<strong>of</strong> tyf o;sf] dxTjaf/] 5nkmn<br />
eO;s]sf] klg :d/0f u/fpg'xf];\ \ .<br />
;qnfO{ cufl8 a9fpg lgDg k|Zg ;f]Wg'xf];\ \ M<br />
< ;'rgf eg]sf] s] xf]nf <<br />
< ;"rgf lsg rflxG5 xf]nf<<br />
;xefuLaf6 cfPsf s'/fx?nfO{ ;d]6\b} ;"rgfaf/] Joj:yfkg ;ldltsf] Ifdtf clej[l4<br />
tflnd k|lzIfs lgb{ ]lzsf cGt{ut ;Gbe{ ;fdu|Lsf] kfgf g+= !)& df pNn]v eP cg';f/<br />
;+If]kdf k|i6\<strong>of</strong>pg'xf];\ \ / o;sf] lsg cfjZostf 5 eGg] dx;"; u/fpg lgDg pbfx/0f lbO{<br />
k|i6 ug{ 'xf];\ \ M<br />
s'g} b'O{ uf=lj=;= sf] pbfx/0f lng'xf];\ \ . le6fldg "P" ljt/0f ubf{ Pp6f uf=lj=;= df<br />
k|To]s j8fdf ^ dxLgfb]lv % jif{d'lgsf jfnjflnsf s'g j8fdf slt 5g\ \ egL k|fKt<br />
;"rgfsf cfwf/df ljt/0f u/]sf] / csf] { uf=lj=;= df ;"rgf gePsf sf/0fn] k|To]s<br />
j8fdf ePsf] le6fldg "P" S<strong>of</strong>K;'nnfO{ bfdf;fxLn] a/fa/ ¿kdf afFl8Psf] k|;Ë<br />
;'gfpFb} ;xefuLx?nfO{ s'g uf=lj=;= df sfo{qmd /fd|f] e<strong>of</strong>] xf]nf egL k|Zg ug{ 'xf];\ \ .<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
7
;q – u<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
;xefuLaf6 cfPsf s'/fnfO{ ;d]6\b} ;"rgf lnP/ jfnjflnsf cg';f/ k|To]s j8fdf<br />
afF8]sf] le6fldg "P" sfo{qmd /fd|f] ePsf] / csf{ ] uf=lj=;= df /fd|f] gePsf] s'/f<br />
k|i6\<strong>of</strong>pg'xf];\ \ .<br />
dflysf] k|;Ë hf]8\b} s'g} klg ljifodf ;xL lg0f{o ug{sf nflu ;"rgf ckl/xfo{ x'G5<br />
eGg] s'/fdf hf]8 lbg'xf];\ \ .<br />
;xefuLx?af6 cfPsf s'/fnfO{ klg ;d]6\b} ;"rgf k|jfx ˆn]S; – -h_ k|<strong>of</strong>]u u/L<br />
;ldltn] ug' {kg] { :jf:Yo ;DaGwL ;"rgf ;+sng k|lqm<strong>of</strong> af/] k|i6 ug{ 'xf];\ \ .<br />
-k|;Fu ldnfpb}_ o;/L plrt lg0f{o lng cfjZos ;"rgf s;/L ;+sng ug{ ;lsG5<br />
xf]nf < egL k|Zg ug{ 'xf];\ \ .<br />
;xefuLx?af6 k|fKt s'/fx?nfO{ klg ;d]6\b} ;"rgf ;+sng ;fdfGot<strong>of</strong> lgDg tLg<br />
ljlwx?af6 ug{;lsg] s'/f k|i6<strong>of</strong>g'xf];\ \ M<br />
;"rgf ;+sng ug{]k|d'v # ljlwx?M<br />
cjnf]sg<br />
JolQmut cGtjf{tf<br />
;d"x 5nkmn<br />
● tLg} ljlwx?af/] Joj:yfkg ;ldltsf] Ifdtf clej[l4 tflnd k|lzIfs lgb{ ]lzsf cGt{ut<br />
;Gbe{ ;fdu|Lsf] kfgf g+= !)& df pNn]v eP cg';f/ ;+If]kdf hfgsf/L lbg'xf];\ \ .<br />
● ca cjnf]sg ljlwaf/] cE<strong>of</strong>; ug{ ] af/] atfpg'xf];\ \ / cGo @ ljlwx?sf] cE<strong>of</strong>; cfufdL<br />
a}7sx?df ul/g]af/] klg eGg'xf];\ \ .<br />
●<br />
ca cjnf]sg ljlwsf] cE<strong>of</strong>; lgDg cg';f/ u/fpg'xf];\ \ .<br />
cjnf]sg ljlw cE<strong>of</strong>;M<br />
;xefuLx?nfO{ @ ;d"xdf ljefhg ug{ 'xf];\ \ .<br />
casf] !) ldg]6df Pp6f ;d"x ghLssf] ;d'bfodf tyf csf{ ] ;d"x :jf:Yo ;+:yfdf uO{<br />
;"rgf N<strong>of</strong>pg] / k|:t't ug{ nfu]sf] s'/f k|i6 kfg{ 'xf];\ \ .<br />
;d"x ljefhg cg';f/ Pp6f ;d"xnfO{ ;ldltsf] ;b:osf] x}l;otn] ghLssf] ;d'bfosf<br />
% 3/ jl/kl/ s] s:tf s'/fx? b]Vg'x'G5 tL] s'/fx? cjnf]sg u/]/ N<strong>of</strong>pg eGg'xf];\ \ .<br />
;fy} csf{ ] ;d"xnfO{ ;ldltsf] ;b:osf x}l;otn] :jf:Yo ;+:yfdf s] s:tf s'/fx?<br />
b]Vg'x'G5 tL s'/fx? cjnf]sg u/]/ N<strong>of</strong>pg eGg'xf];\ \ .<br />
8<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf
]<br />
\<br />
\<br />
]<br />
\<br />
\<br />
]<br />
] \<br />
\<br />
]<br />
\<br />
\<br />
] ]<br />
\<br />
\<br />
{ \<br />
\ . ● ;f/f+z;lxt 5nkmn cGt ug' {xf];\<br />
;q – u<br />
cjnf]sg u/]/ N<strong>of</strong>OPsf s'/fx? b'a} ;d"xnfO{ df}lvs ¿kdf k|:t't ug{ nufpg'xf];\ .<br />
k|:t'ltsf] cfwf/df cjnf]sg ug{ s'g} dfkb08 eP ;lhnf] x'g] s'/f dx;"; u/fpg<br />
r]slni6af/] ;+If]kdf hfgsf/L lbg'xf];\ .<br />
pbfx/0fsf nflu ;ldltn] ev{/} cjnf]sg u/]sf s'/fx?nfO{ r]slni6 agfO{ o;/L ;/n,<br />
;xh tyf k|efjsf/L tl/sfn] klg cjnf]sg ug{ ;lsg] s'/f atfpFb} gd'gf r]slni6<br />
b]vfP/ hfgsf/L lbg'xf];\ .<br />
ca k'gM ;f]xL ;d"x ;d'bfodf tyf csf{ ;d"x :jf:Yo ;+:yfdf uO{ r]slni6sf] cfwf/df<br />
;"rgf N<strong>of</strong>pg'kg{ / k|:t't ug' {kg{ ]af/] k|i6 kfg{ 'xf];\ .<br />
;d"x ljefhg cg';f/ g} ;d"xnfO{ klxn] s} ;d'bfosf % 3/ jl/k/Laf6 ;"rgf tyf<br />
;d:<strong>of</strong>x? cjnf]sg u/]/ N<strong>of</strong>pg eGg'xf];\ .<br />
;fy} csf{ ;d"xnfO{ :jf:Yo ;+:yfdf b]lvPsf ;"rgf tyf ;d:<strong>of</strong>x? cjnf]sg u/]/<br />
N<strong>of</strong>pg eGg'xf];\ .<br />
● cjnf]sg u/]/ N<strong>of</strong>OPsf s'/fx? b'j} ;d"xnfO{ r]slni6s]f cfwf/df k|:t't ug{ nufpg'xf];\<br />
/ lagf r]slni6 tyf r]s lni6 ;lxtsf] cjnf]sgsf] t'ngfTds ljZn]if0f u/fpg'xf];\ .<br />
pbfx/0fsf nflu,<br />
r]s lni6 lagfsf] cjnf]sg<br />
r]s lni6;lxtsf] cjnf]sg<br />
● s] x]g{ eGg] yfxf gx' Fbf cG<strong>of</strong>}n x'G5 . ● s] x]g{ eGg] s'/f k|i6 pNn]v x'G5 .<br />
● x]/fO / egfOdf d]n gx'g ;Sb5 .<br />
● x]/fO / egfOdf d]n x'G5 .<br />
● ;do a9L nfUg] x'G5 .<br />
● yf]/} ;do nfUg] x'G5 .<br />
● k|:t't s'/fx? cflwsfl/s xF 'b}gg\ .<br />
● k|:t't s'/fx? cflwsfl/s x'G5g\ .<br />
● -k|;Fu ldnfpb}_ ;ldltsf ;b:ox?n] ;do ;dodf :jf:Yo ;+:yf tyf ;d'bfosf :jf:Yo<br />
;DaGwL ;"rgfx? r]s lni6 k|<strong>of</strong>]u u/L cjnf]sg ljlwaf6 ;+sng u/L a}7sdf /fVg'kg{<br />
s'/fdf ;a}nfO{ ;xdt u/fpg'xf];\ .<br />
● afFsL b'O{ ljlwx? af/] cfufdL a}7sx?df 5nkmn / cE<strong>of</strong>; ug] af/] hfgsf/L lbg'xf];\ .<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
9
;'kl/j]If0f<br />
;q<br />
-3_<br />
p2]Zox? M<br />
o; 5nkmnsf] cGtdf<br />
;xefuLx?n] lgDg s'/f ug{<br />
;Ifd x'g]5g\ \ M<br />
●<br />
●<br />
●<br />
;do<br />
!@) ldg]6<br />
;'kl/j]If0f af/]<br />
hfgsf/L k|fKt u/L<br />
atfpg .<br />
;'kl/j]If0f ug{ ]<br />
k|lqm<strong>of</strong>ut s'/fx?<br />
Hfgsf/L k|fKt u/L<br />
atfpg .<br />
;'kl/j]If0f <strong>of</strong>]hgf<br />
tyf r]slni6 t<strong>of</strong>/<br />
u/L ;'kl/j]If0f ug{ .<br />
;fdu|L<br />
Go'hlk|G6, Dffs{/, 6]k, gd'gf ;'kl/j]If0f <strong>of</strong>]hgf ˆn]S; – -3 !_, gd'gf ;'kl/j]If0f r]slni6<br />
ˆn]S;–-3 @_<br />
ljlw<br />
5nkmn, /f]n Kn]<br />
lqm<strong>of</strong>snfk<br />
●<br />
●<br />
cl3Nnf] ;qdf ;"rgf s;/L ;+sng ug] { eGg] af/]df 5nkmn ePsf] atfpFb} ca<br />
;'kl/j]If0f af/] 5nkmn ug{ nfu]sf] s'/f atfpg'xf];\ \ .<br />
;ldltnfO{ ;'kl/j]If0fsf] cfjZostf dx;"; u/fpg b'O{j6f :jf:Yo ;+:yfsf] pbfx/0f lgDg<br />
cg';f/ lbg'xf];\ \ .<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
11
;q – 3<br />
;'kl/j]If0f gul/Psf] :Jff:Yo ;+:yf -;'Gb/k'/_ ;'kl/j]If0f ul/Psf] :jf:Yo ;+:yf -b'u{dk'/_<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
k|;Fu ldnfpFb} ;xefuLnfO{ lgDg k|Zg ;f]Wg'xf];\ \ M<br />
dfly pNn]v ul/Psf :jf:Yo ;+:yfdf s'g :jf:Yo ;+:yfsf] cj:yf lsg /fd|f] ePsf] xf]nf<br />
egL ;xefuLx?nfO{ ;f]Wg'xf];\ \ .<br />
;xefuLaf6 b'u{dk'/ :jf:Yo ;+:yfdf ;'kl/j]If0f u/]sfn] /fd|f] ePsf] eGg]5g\ \ / geg]df<br />
b'u{dk'/df ;'kl/j]If0f u/]sfn] cj:yf /fd|f] ePsf] s'/f atfpFb} ;xefuLnfO{ ;'kl/j]If0f<br />
eg]sf] s] xf] egL ;f]Wg'xf];\ \ .<br />
;xefuLsf s'/fx?nfO{ ;d]6\b}, Go'hlk|G6df t<strong>of</strong>/ u/L lgDg s'/f atfpg'xf];\ \ M<br />
;'kl/j]If0fM<br />
s'g} klg lgsfoaf6 lglib{i6 sfo{qmd s] s:tf] ePsf] 5 egL hfgsf/L lnO{ cfjZostf<br />
cg';f/ ;x<strong>of</strong>]u ug] { k|lqm<strong>of</strong> g} ;'kl/j]If0f xf] . ;'kl/j]If0fn] sd{rf/Lsf] sfo{Ifdtfdf<br />
clej[l4 u/L sfo{qmdsf] p2]Zo k|fKt ug{ ;x<strong>of</strong>]u ub{5 . o;/L ;'kl/j]If0f ug] { JolQmnfO{<br />
;'kl/j]Ifs eGb5g\ \ .<br />
● ca, k|;Fu ldnfpFb} ;'kl/j]If0f ;DaGwL s]xL u/]/ b]vfpg nfu]sf] s'/f atfpg'xf];\ /<br />
;xefuLnfO{ /fd|f];Fu cjnf]sg ug{ cfu|x ug' {xf];\ \ .<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
klxnf r]slni6sf] k|<strong>of</strong>]u gu/L hyfefjL tl/sfn] g/fd|f] ;'kl/j]If0f u/]sf] gd'gf /f]n Kn]<br />
u/]/ b]vfpg'xf];\ \ . To;kl5 nuQ} r]slni6;lxt ljljw ljifonfO{ ;d]6\b} ;'kl/j]If0f u/]sf]<br />
/fd|f] ;'kl/j]If0fsf] gd'gf b]vfpg'xf];\ \ . olb b'O{hgf ;xhstf{ eP Psn] g/fd|f] / csf] {n]<br />
/fd|f] ;'kl/j]If0f af/] /f]n Kn] u/]/ b]vfpg] .<br />
o;/L b'O{vfn] clego u/]/ b]vfO{;s]kl5 s'g /fd|f] e<strong>of</strong>] / lsg < egL ;xefuLx?nfO{<br />
;f]Wg'xf];\ \ .<br />
;xefuLn] eg]sf s'/fx?nfO{ Go'hlk|G6df l6kf]6 ug' {xf];\ \ .<br />
;xefuLaf6 cfPsf s'/fx?nfO{ hf]8\b} /fd|f] / g/fd|f] ;'kl/j]Ifssf u'0fx? af/] Go'hlk|G6df<br />
t<strong>of</strong>/ u/L lgDg cg';f/ atfpg'xf];\ \ .<br />
12<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf
;q – 3<br />
/fd|f] ;'kl/j]Ifssf u'0fx?M<br />
;sf/fTds wf/0ff lnP/ ;'kl/j]If0f ug' {kb{5 .<br />
;x<strong>of</strong>]uL efjgf x'g'kb{5 .<br />
;'kl/j]If0f kZrft\ /fd|f s'/fx?sf] k|z+;f / ;'wf/ ug' {kg] { s'/fx? eP ;DalGwt<br />
JolQmnfO{ dfq ;Nnfx ;'emfj lbg'kb{5 .<br />
;'kl/j]If0f ubf{ ;'wf/ ug' {kg] { s'/f kfOPdf h;n] ;'wf/ ug' {kg] { xf], p;}nfO{ PSn} /fvL<br />
;Nnfx ;'emfj lbg'kb{5 .<br />
c?nfO{ pTk| ]/0ff hufpg] vfnsf] x'g' kb{5 .<br />
w}o{jfg\ x'g' kb{5 .<br />
c?sf ljrf/ jf s'/fx? ;'Gg] vfnsf] x'g'kb{5 .<br />
;d:<strong>of</strong> ;dfwfg ug{ ;Sg] x'g'kb{5 .<br />
g/fd|f] ;'kl/j]IfsM<br />
ljgf<strong>of</strong>]hgf ;'kl/j]If0f ug{ ] .<br />
;fg]f ltgf] sdL sdhf]/Ldf klg 7"nf] k|ltlqm<strong>of</strong> b]vfpg] .<br />
s'g} Ps hgfsf] sdL sdhf]/L kfO{Pdf ;+DalGwt JolQmnfO{ c?sf] ;fd'Gg] ufnL ug] { jf<br />
;'emfj lbg] .<br />
● k|;Fu ldnfpFb}, ;xefUfLx?nfO{ s:tf] ;'kl/j]Ifs aGg rfxg' x'G5 < egL ;f]Wg'xf];\ .<br />
;xefuLn] /fd|f] ;'kl/j]Ifs eGg]5g\ \ pQm s'/fdf ;xdlt hgfpFb} o;/L ;'kl/j]If0f ubf{ s]<br />
kmfObf x'G5 xf]nf egL k'gM ;xefuLnfO{ ;f]Wg'xf];\ \ .<br />
●<br />
;xefuLaf6 cfPsf s'/fx?nfO{ hf]8\b} ;'kl/j]If0faf6 x'g] kmfObfx? lgDg cg';f/ atfpg'xf];\ \ .<br />
;'kl/j]If0f ubf{ x'g] kmfObfx?M<br />
sfd l56f] 5l/tf] x'g] .<br />
;x<strong>of</strong>]u ug' {kg] { If]qsf] klxrfg eO{ sfo{qmdsf] k|efjsfl/tfdf j[l4 x'g] .<br />
;dod} ;xL <strong>of</strong>]hgf agfpg ;lsg] .<br />
<strong>of</strong>] Pp6f l;sfOsf] tl/sf klg ePsfn] l;Sg / l;sfpg ;lsg] .<br />
o;n] cj:yf cg';f/sf] Joj:yfkg ug{df d2t k'/<strong>of</strong>pg] x'G5 .<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
13
;q – 3<br />
;'kl/j]If0f ubf{ ;Lkdf clej[l4 eO{ sfo{Ifdtf a9fpF5 .<br />
o;n] sfdsf] d"N<strong>of</strong>Ígdf ;x<strong>of</strong>]u k'¥<strong>of</strong>pF5 .<br />
;dod} k[i7 kf]if0f lbO{ sfo{ ;'wf/ ug{ d2t k'/<strong>of</strong>pF5 .<br />
Hfgrfxfgf cg'¿ksf sfo{qmd nfu" ug{/u/fpg d2t k'¥<strong>of</strong>pF5 .<br />
;+:yfsf] cfjZostf klxrfgdf ;lhnf]kgf N<strong>of</strong>pF5 .<br />
;+:yfsf] u'0f:t/ lgwf{/0f ug{df ;x<strong>of</strong>]u k'Ub5 .<br />
cfzftLt ;kmntf xfFl;n ug{df d2t k'Ub5 .<br />
●<br />
●<br />
●<br />
k|;Fu ldnfpFb} ;'kl/j]If0fsf kmfObf s] s] xF 'bf /x]5g\ eGg] yfxf ePsf] hfgsf/L u/fpFb}<br />
;ldltsf] ;b:osf] gftfn] s'g s'g If]qdf ;'kl/j]If0f ug{ ' k5{ < xf]nf egL k|Zg ;f]Wg'xf];\ \ .<br />
;b:ox?af6 cfPsf s'/fx?nfO{ ;d]6\b} lgDg s'/f 5nkmn u/L k|i6 kfg{ 'xf];\ \ .<br />
Joj:yfkg ;ldltn] d'Vo u/]/ b'O{ If]qdf ;'kl/j]If0f ug{ ' kg{ ]x'G5 .<br />
k|fljlws If]q<br />
Joj:yfksLo If]q<br />
●<br />
k|fljlws If]q eGgfn] s] s] s'/fx? kb{5 egL ;xefuLx?nfO{ ;f]Wg'xf];\ / k|;Fu ldnfpFb}<br />
lgDg s'/fx? atfpg'xf];\ \ .<br />
k|fljlws If]qM<br />
●<br />
:jf:Yo sfo{qmdsf] ;'kl/jIf0f h:t} vf]k ;]jf, kl/jf/ lg<strong>of</strong>]hg, dft[ tyf gjlzz'<br />
sfo{qmd, ufpF3/ tyf vf]k lSnlgs sfo{qmd cflb .<br />
●<br />
●<br />
ca Joj:yfkg If]qdf s] s] s'/fdf ;'kl/j]If0f ug' { kb{5 egL ;xefuLnfO{ k'gM k|Zg<br />
;f]Wg'xf];\ \ .<br />
;xefuLn] eg]sf s'/fx?nfO{ hf]8\b} lgDg Joj:yfksLo kIfx? af/] ;'kl/j]If0f ug' { kg] { s'/f<br />
Go'hlk|G6df t<strong>of</strong>/ u/L lgDg cg';f/ atfpg'xf];\ \ .<br />
Joj:yfksLo If]qM<br />
sd{rf/Lsf] af/]df — sfdsf] /]vb]v, ;x<strong>of</strong>]u, sd{rf/Lsf] ;]jf lgoldt ¿kdf ePsf]<br />
gePsf], d"N<strong>of</strong>Ëg cflb,<br />
14<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf
\<br />
;q – 3<br />
ufFp 3/÷ vf]k lsnlgssf] lgoldt / k|efjsfl/tfsf] af/]df -cg's"n 7fpF, kmlg{r/,<br />
;fdu|L_<br />
:jf:Yo ;+:yf ;dodf v'Ng] u/]sf]÷gu/]sf],<br />
:jf:Yo ;+:yfsf] jftfj/0fLo ;/;kmfO{ ;DaGwL,<br />
;]jfk|bfg ug{ cfjZos ef}lts cj:yf cflb .<br />
●<br />
●<br />
ca ;'kl/j]If0f sxfF sxfF ug{ ] t egL k|Zg ug' {xf];\ / ;xefuLsf a' Fbfx? Go'hlk|6df<br />
l6Kg' xf];\ \ .<br />
;xefuLx?sf] s'/fx? ;d]6\b} ;'kl/j]If0f lgDg 7fFpdf ug' {kg{ ] s'/f atfpg'xf];\ \ .<br />
<br />
<br />
<br />
:jf:Yo rf}sL,<br />
ufFp 3/ lSnlgs,<br />
vf]k lSnlgs,<br />
cfdf ;d"x÷dlxnf :jf:Yo ;]ljsf .<br />
●<br />
●<br />
;xefuLnfO{ dfly pNn]v ul/Psf] 7fFpx?df k|fljlws / Joj:yfksLo If]qx?df /x]/<br />
;'kl/j]If0f ug' {kg{ ] s'/f atfpg'xf];\ \ .<br />
ca k|;Fu ldnfpFb}, ;'kl/j]If0f ubf{ s] s;/L ug{ ' kb{5 egL ;xefuLnfO{ ;f]Wg'xf];\ \ .<br />
;xefuLaf6 cfPsf s'/fx?nfO{ ;d]6b} lgDg s'/fx? atfpg'xf];\ \ .<br />
<br />
<br />
;ldltn] cfkmgf] ;'kl/j]If0fsf] <strong>of</strong>]hgf agfP/ ug' { kb5{ .<br />
;'kl/j]If0f ubf{ r]s lni6sf] k|<strong>of</strong>]u u/L ug{ ' kb5{ .<br />
●<br />
k|;Fu ldnfpFb} ;d"x sfo{ u/L ;ldltsf] Ps jif] { ;'kl/j]If0f <strong>of</strong>]hgf t<strong>of</strong>/ ug{ nufpg'xf];\<br />
/ cfjZos ;x<strong>of</strong>]u ug' {xf];\ \ .<br />
;'kl/j]If0f <strong>of</strong>]hgf t<strong>of</strong>/ ug{ ;'kl/j]If0fsf] lgDg vfnL gd'gf <strong>of</strong>]hgf pknAw u/fpg'xf];\ \ .<br />
s] ug] { < sxfF ug] { < s;n] ug] { < s;/L ug] { < slxn] ug] { <<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
15
;q – 3<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
;xefuLx?nfO{ ;d"x sfo{ ug{ cem ;lhnf] agfpg Pp6f t<strong>of</strong>/L ;'kl/j]If0f <strong>of</strong>]hgf gd'gf<br />
-3 !_ leQfdf 6fF;L b]vfOlbg] t/ pQm <strong>of</strong>]hgf csf{ ] lhNnfsf] :jf:Yo ;:yfsf] xf] eGb}<br />
cfkmg} <strong>of</strong>]hgf agfpg nufpg'xf];\ \ .<br />
;xefuLn] jgfPsf] ;'kl/j]If0f sfo{<strong>of</strong>]hgf k|:t't ug{ nufO{ To;df cfjZos ;'emfj lbO{<br />
clGtd ?k lbO{ To;nfO{ a}7s k'l:tsfdf ;fg{ nufpg] ;fy} Psk|lt t<strong>of</strong>/ u/L] :jf:Yo<br />
;+:yfdf b]Vg] u/L 6fF:g nufpg'xf];\ \ .<br />
;'kl/j]If0f <strong>of</strong>]hgf agfpFbf :jf:Yo ;+:yf, ufFp 3/ lsnlgs / vf]k lSnlgssf] 5'§f5'§}<br />
agfpg nufpg'xf];\ \ .<br />
ca ;'kl/j]If0f ubf{ s] s'/fsf] k|<strong>of</strong>]u ug{ 'k5{ egL ;fWg'xf]; / r]slni6 k|<strong>of</strong>]u ug{ 'kg{ ] s'/f<br />
km]l/ bf]x¥<strong>of</strong>pg'xf];\ \ .<br />
ca s;/L r]s lni6 agfpg] xf]nf eGb} ;xefuLx?nfO{ ;f]Wg'xf];\ \ .<br />
r]slni6 t<strong>of</strong>/ ug{sf lglDt ;d"x sfo{ u/fpg' xf];\ . Dffly u/] h:t} :jf:Yo ;+:yf, ufFp<br />
3/ lSnlgs / vf]k lSnlgssf] 5'§f 5'§} r]sln:6 agfpg'xf];\ \ .<br />
;d"x sfo{ ug{ ;lhnf]sf lglDt Pp6f gd'gf -vfnL_ r]sln:6 lbg] / P+j /Ltn] tLgj6} If]q<br />
7fFpsf] r]sln:6 agfpg ;d"x sfo{ ug{ nufpg'xf];\ \ .<br />
Pp6f el/Psf] ;'k/lehg r]sln:6 3 -@_ leQfdf 6fF;L gd'gfsf] lglDt To;nfO{ klg x]g{<br />
;lsg] s'/f atfpg' xf];\ t/ ;DalGwt :jf:Yo Joj:yfkg ;ldltsf] cfˆg} ljz]if r]slni6<br />
x'g'kg{ ] s'/f atfpg'xf];\ \ .<br />
r]sln:6 agfFpbf ;xhstl{n] ;fwf/0f lsl;dsf ;"rsx? /fVg nufpg'xf];\ \ .<br />
t<strong>of</strong>/L r]sln:6 k|:t'lt ug{ nufpg] / To;nfO{ a}7s k'l:tsfdf ptfg{ nufpg'xf];\ \ .<br />
cGtdf ;ldltsf] Ps jif{sf] ;'kl/j]If0f <strong>of</strong>]hgf / r]slni6 s;/L agfpg' kbf] { /x]5 eGg]<br />
s'/f yfxf ePsf] atfpFb} ;f] sf] k|<strong>of</strong>]u u/]df :jf:Yo sfo{qmdnfO{ Jojl:yt ug{ ;ldlt<br />
;Ifd x'g] s'/f atfpg'xf];\ \ / ;f/f+z;lxt 5nkmnsf] cGt ug' {xf];\ \ .<br />
16<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf
cl3Nnf] lbgsf] k'g/fjnf]sg<br />
;q<br />
-ª_<br />
p2]Zo M<br />
o; 5nkmnsf] cGtdf ;xefuLx?n] lgDg s'/f ug{;Ifd x'g]5g\ \ M<br />
● cl3Nnf] lbgdf 5nkmn ePsf k|d'v s'/fx?af/] k'gtf{huL eO{ atfpg ;Sg] .<br />
;do<br />
!% ldg]6<br />
ljlw<br />
tftf] cfn' v]n<br />
;fdu|L<br />
Go'hlk|G6, Dffs{/, 6]k, rsn]6<br />
lqm<strong>of</strong>snfk<br />
●<br />
;xefuLx?nfO{ cl3Nnf] lbgsf] ;dLIff tftf] cfn' v]naf6 ug{ nfu]sf] af/] hfgsf/L<br />
lbg'xf];\ \ .<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
tftf] cfn' v]n<br />
pkxf/sf nflu Ps K<strong>of</strong>s]6 rsn]6sf] t<strong>of</strong>/L ug' {xf];\ \ .<br />
klxnf] lbgdf l;s]sf ljifoj:t'x? dWo]af6 cfjZos s'/fx? Pp6f k|Zg jf<br />
lh1f;fsf] ¿kdf Go'hlk|G6df ptf{g'xf];\ .<br />
Pp6f k|Zgsf nflu Pp6f Go'hlk|G6 k|<strong>of</strong>]u ug' {xf];\ \ .<br />
Pp6f k|Zg n]v]sf] Go'hlk| |G6nfO{ csf] { k|Zgn]v]sf] Go'hlk|G6n] a]b} { hfg'xf];\ / sDtLdf<br />
;a} ;xefuLx?nfO{ k'Ug] u/L Go'hlk|G6df n]v]/ a]g{ 'xf];\ \ . o;/L a]b} { hfFbf Pp6f kf]sf<br />
t<strong>of</strong>/ x'g]5 .<br />
;a} ;xefuLx?nfO{ uf]nfsf/ ¿kdf pleg nufpg'xf];\ \ .<br />
s'g} aHg] vfnsf] ;fdu|L k|<strong>of</strong>]u u/L tfn ahfpg] Joj:yf ldnfpg'xf];\ \ .<br />
Pp6f dfs{/ ;xefuLx?sf] aLrdf 3'dfpg' xf];\ \ / dfs{/sf] 6'Kkfn] b]vfPsf] JolQmaf6<br />
v]n ;'? ug{ 'xf];\ \ .<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
17
;q – ª<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
tfnsf] nodf kf]sf l56f] l56f] Psaf6 csf] {df lbg nufpg'xf];\ \ .<br />
tfn aHg 5f8\g] lalQs} h;sf] xftdf kf]sf 5 p;nfO{ Pp6f kq vf]Ng nufO{ pSt<br />
kqdf ePsf] k|Zgsf] pQ/ eGg nufpg'xf];\ \ .<br />
;xefuLn] pQ/sf lglDt cfk'mn] eGg g;s]df cGo ;xefuLsf] ;x<strong>of</strong>]u klg lng ;Sg]<br />
s'/f atfpg'xf];\ .<br />
o;}u/L k|Zg g;lspGh]n v]n hf/L /fVg'xf];\ \ .<br />
clGtd ;xefuLaf6 kf]sf] vf]Nbf e]l6Psf rsn]6sf] K<strong>of</strong>s]6nfO{ ;a};Fu afF8\g<br />
nufpg'xf];\ \ . ;a}sf] kfnf] ;lsPkl5 wGojfb lbFb} ;];gsf] ;dflKt ug' {xf];\ \ .<br />
18<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf
;'zf;g<br />
;q<br />
-r_<br />
p2]Zox? M<br />
o; 5nkmnsf] cGtdf ;xefuLx?n] lgDg s'/f ug{;Ifd x'g]5g\ \ M<br />
● ;'zf;gsf] cy{ / o;sf] dxTjaf/] hfgsf/L k|fKt u/L atfpg .<br />
● cfkm"n] sfd ug] { :jf:Yo ;+:yfdf ;'zf;g sfod ug] { af/] hfgsf/L xfFl;n u/L<br />
atfpg .<br />
;do M ^) ldg]6<br />
ljlw<br />
dl:tis dGyg, ;d"xsfo{, k|:t'tLs/0f<br />
;fdu|L M<br />
Go'hlk|G6, dfs{/, 6]k, d]6fsf8{<br />
ls|<strong>of</strong>snfk M<br />
●<br />
●<br />
●<br />
cl3Nnf] ;qdf ;'kl/j]If0f ;DaGwL 5nkmn ePsf] / ;x<strong>of</strong>]uL ;'kl/j]If0f ePdf :jf:Yo<br />
;+:yfaf6 lbOg] ;]jf tyf sfo{qmdx?nfO{ k|efjsf/L agfpg ;lsg] s'/f atfpFb} casf]<br />
;qdf ;'zf;g ;DaGwL 5nkmn ug{ nfu]sf] s'/f atfpFb} ;qsf] ;'?jft ug' {xf];\ \ .<br />
;xefuLx?nfO{ ;'zf;g eg]sf] s] xf] egL ;f]Wg'xf];\ / ;xefuLx?af6 cfPsf] s'/f<br />
Go"hlk|G6df l6Kg'xf];\ \ .<br />
;xefuLx?af6 cfPsf s'/fx?nfO{ hf]8\b} ;'zf;g af/]df lgDg s'/f atfpg'xf];\ \ .<br />
;]jfu|fxL cyf{t\ ;d'bfosf] cfjZostf, rfxgf / OR5f cg';f/ pgLx?s} ;xeflutf /<br />
;xdltdf lgikIf / kf/bzL{ 9+un] ;d'bfosf nflu :jf:Yo ;]jf/sfo{qmdnfO{ ;'rf?<br />
¿kn] ;~rfng u/fpg] k|lqm<strong>of</strong>nfO{ ;fdfGo cy{df ;'zf;g egLG5 .<br />
●<br />
●<br />
;xefuLx?nfO{ ;'zf;g eg]sf] s] xf] eGg] s'/f yfxf ePsf] hfgsf/L u/fpFb} ;'zf;g<br />
x'g cfjZos s'/fx? s] s] xf]nfg\ < egL ;f]Wg'xf];\ \ .<br />
;xefuLx?af6 cfPsf s'/fx? ;d]6\b} lgDg s'/fx? atfpg'xf];\ \ .<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
19
;q – r<br />
;]jf k|bfossf] lhDd]jf/L / hjfkmb]lxtf<br />
hg;xeflutf<br />
kf/blz{tf<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
;fj{hlgs ;'g'jfO<br />
;fdflhs÷;fj{hlgs n]vfk/LIf0f<br />
;ldltsf] lgoldt a}7s, 5nkmn / cGt/lqm<strong>of</strong><br />
gful/s a8fkq<br />
;dfj]zLs/0f<br />
ckgTj<br />
;a}sf] :jLsfo{tf<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
;xefuLx?nfO{ ;'zf;g ;DaGwL cfjZos s'/fx? yfxf ePsf] hfgsf/L u/fpFb} cfkm'<br />
;b:o ePsf] :jf:Yo ;+:yfdf s] s] ePs]f v08df ;'zf;g ePsf] dfGg'x'G5 < egL @)<br />
ldg]6 ;d"x sfo{ ug{ nufpg'xf];\ \ .<br />
;xefuLx?nfO{ t<strong>of</strong>/ ug] { qmddf cfjZos ;x<strong>of</strong>]u ug' {xf];\ \ .<br />
Tf<strong>of</strong>/ ul/Psf] ;fdu|LnfO{ ;xefuLx? dWo]af6 PshgfnfO{ k|:t'tLs/0f ug{<br />
nufpg'xf];\ \ .<br />
Kf|:t'tLs/0f ul/Psf] ;fdu|LnfO{ ;a} ;xefuLx?sf] x:tfIf/ u/fO{ ;fd"lxs k|lta¢tf<br />
lng nufpg'xf];\ \ .<br />
pQm ;fdu|LnfO{ k|lta¢tf ul/P cg'¿k cg'udg ug{ cfjZos x'g] x'gfn] :jf:Yo<br />
;+:yfdf ;ldltsf] a}7s sIfdf 6fF; ug{ ] Joj:yf ldnfpg nufpg'xf];\ \ . ;fy} a}7s<br />
k'l:tsfdf lg0f{o n]Vg nufpg'xf];\ \ .<br />
;f/f+z;lxt 5nkmnsf] cGt ug' {xf];\ \ .<br />
20<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf
;|f]t kl/rfng<br />
;q<br />
-5_<br />
p2]ZoM<br />
o; 5nkmnsf] cGtdf ;xefuLx?n] lgDg<br />
s'/f ug{;Ifd x'g]5g\ \ M<br />
● :yfgLo txdf ;|f]t klxrfg /<br />
kl/rfng ug{ cfjZos hfgsf/L<br />
k|fKt u/L atfpg .<br />
;do<br />
() ldg]6<br />
ljlw<br />
dlit:s dGyg, ;d"xsfo{, k|:t'tLs/0f<br />
;fdu|L M<br />
Go'hlk|G6, dfs{/, 6]k, d]6fsf8{, lrq<br />
ls|<strong>of</strong>snfk M<br />
●<br />
cl3Nnf] ;qdf ;'zf;g ;DaGwL 5nkmn ePsf] s'/f hfgsf/L u/fpFb} ;xhstf{n]<br />
casf] 5nkmn ;|f]t kl/rfng ;DaGwL lgDg v]naf6 ug{ nfu]sf] s'/f atfpg'xf];\ \ .<br />
v]nM pknAw ;fdfgaf6 v]Ng ;lsg] v]n cUnf] 3/ agfpg]M<br />
<br />
<br />
;xefuLx?nfO{ b'O{ ;d"xdf ljeflht eO{ cf–cfkmg]f ;d"xdf a:g nufpg'xf];\ . v]nsf]<br />
gfd / o;s]f d'Vo p2]Zo pknAw ;|f]t ;fwgsf] k|<strong>of</strong>]u s;/L ug{ ;lsG5 eGg] /x]sf]<br />
s'/f k|i6 kfg' {xf];\ .<br />
o;sf ;fy} k|lzIfsn] lgDg lgodx? k|i6;Fu atfpg'xf];\ .<br />
v]n cjlw % ldg6sf] x'g]5 .<br />
pknAw ;fdfgaf6 ;s]hlt cUnf] rLh÷3/ agfpg'kg{ ] x'G5 .<br />
v]n cjlwel/ ;d"xsfo{ ubf{ af]Ng kfOg] 5}g .<br />
cfkmgf] jl/kl/ h] h] pknAw 5g\ To;af6 g} 3/ agfpg' kb{5 .<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
21
;q – 5<br />
sf]7feGbf aflx/af6 ;fdu|Lx? N<strong>of</strong>pg kfOg] 5}g .<br />
pko'Qm lgodx? atfO;s]kl5 b'a} ;d"xnfO{ t<strong>of</strong>/ u/fO v]n z'? u/fpg'xf];\ .<br />
;xhstf{n] klg v]n cjlwe/ gaf]Ng'xf];\ .<br />
lgikIf;fy b'a} ;d"xsf ultljlwx? cjnf]sg ug{ 'xf];\ / aLr aLrdf ;dosf] hfgsf/L<br />
u/fpg'xf];\ .<br />
;do ;lsPkl5 agfPsf] rLhnfO{ oyf:yfgdf /fVg nufO{ kfn}kfnf] b'a} ;d"xnfO{<br />
cfkm"n] u/]sf] sfo{ s] s:tf] e<strong>of</strong>] egL k|:t'tLs/0f ug{ nufpg'xf];\ .<br />
ljho ;d"xsf] 3f]if0ff u/L k'/:s[t ug{ 'xf];\.<br />
v]n ;dflKt ePkl5 k|<strong>of</strong>]u ePsf ;fdfgx? oyf:yfgdf /fVg nufpg'xf];\ .<br />
●<br />
●<br />
k|;Fu ldnfpFb} <strong>of</strong>] v]nsf] d"n ;Gb]z s] xf]nf egL ;xefuLnfO{ ;f]Wg'xf];\ \ . ;xefuLaf6<br />
cfPsf s'/fx?nfO{ ldnfpFb} v]nsf] d'Vo ;f/ atfpg'xf];\ \ .<br />
ca k|;Fu ldnfpFb} ;xhstf{n] ;|f]t eg]sf] s] xf] < egL ;xefuLx?nfO{ k|Zg ;f]Wg'xf];\ \ .<br />
;xefuLn] eg]sf s'/fx?nfO{ ;d]6\b} lgDg s'/f atfpg'xf];\ \ .<br />
s'g} klg nIo xfFl;n ug{sf nflu k|<strong>of</strong>]udf N<strong>of</strong>Og] dfgljo zlQm, ljleGg lsl;dsf<br />
ef}lts ;fwgx?, ;do, k};f, / ;"rgfx? g} ;|f]t x'g\ . pknAw ;|f]tsf] clwstd<br />
kl/rfngaf6 :jf:Yo ;]jfnfO{ k|efjsf/L, lgoldt / u'0f:t/Lo agfO{ ;]jfsf] k|<strong>of</strong>]ub/df<br />
clej[l4 u/fpg ;lsG5 .<br />
o;/L ;|f]t kl/rfng ubf{ :yfgLo ;d'bfosf] cfjZostf / ;+nUgtfdf plrt tj/n] ug{<br />
;s]df :jf:Yo ;+:yfdf pknAw ;]jfk|lt ;d'bfodf ljZj;gLotf a9\g hfG5 .<br />
●<br />
●<br />
k'gM ;xefuLx?nfO{ :yfgLo txdf :jf:Yo ;+:yfsf nflu pknAw x'g ;Sg] ;Defljt<br />
;|f]tx? s] s] x'g\ < egL k|Zg ;f]Wg'xf];\ \ .<br />
;xefuLaf6 cfPsf s'/fx?nfO{ ;d]6\b} lgDg ;Defljt ;|f]tsf] af/]df atfpg'xf];\ \ .<br />
:yfgLo txdf pknAw x'g] ;Defljt ;|f] tx?M<br />
Uff=lj=;÷gu/kflnsf=df cfPsf] ah]6 .<br />
g]kfn ;/sf/af6 k|fKt cg'bfg /sd .<br />
ljleGg ;/sf/L / u}x|;/sf/L lgsfoaf6 k|fKt x'g] cg'bfgx? .<br />
Uff=lj=;÷gu/kflnsf jf :Jff:Yo ;+:yfsf] cfGtl/s ;|f]t .<br />
hg;xeflutf .<br />
lhNnf ljsf; ;ldltaf6 k|fKt cg'bfg .<br />
;fd'bflos jg cflb .<br />
22<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf
'<br />
;q – 5<br />
●<br />
●<br />
●<br />
k|;Fu ldnfpFb} Uff=lj=;÷gu/kflnsfdf pknAw ;|f]tnfO{ s'g–s'g zLif{saf6 :jf:Yodf<br />
vr{ ug{ ;lsG5 / pQm ;|f]t s;/L :jf:Yo sfo{ {qmdsf nflu pk<strong>of</strong>]u ug{ ;lsG5 eGg]<br />
af/]df ;a}eGbf a9L hfgsf/ sf] x'g'x'G5 xf]nf egL ;f]Wg'xf];\ \ .<br />
;xefuLaf6 ;ldltsf] cWoIf eGg] egfO;Fu ;xdt x' Fb} uf=lj=;= cWoIfaf6 ;f] af/] k|:t't<br />
ug{ nufpg'xf];\ \ . -cWoIfnfO{ ljifo k|:t'ltsf nflu k"j{ hfgsf/L u/fpg' kb{5 . _<br />
ca k|;Fu ldnfpFb} ;ldltsf ;b:ox?nfO{ cfkm";Fu ePsf] jf pknAw x'g] ;|f]tnfO{ k|<strong>of</strong>]u<br />
ug] { k|lqm<strong>of</strong> s] s] xf] < egL k|Zg ;f]Wg'xf];\ \ . ;xefuLaf6 cfPsf s'/fx?nfO{ hf]8\b} ;|f]t<br />
kl/rfng ug{ ] k|lqm<strong>of</strong> lgDg cg';f/ atfpg'xf];\ \ .<br />
;|f] t kl/rfng ug{] Kf|lqm<strong>of</strong>M<br />
/sdsf] xsdf Joj:yfkg ;ldltsf] gfddf a} +sdf vftf vf]nL lgoldt ¿kdf hDdf<br />
ug] {, lgodcg';f/ n]vfk/LIf0f u/fpg], la/fdL btf{afkt k|fKt x'g] /sd cflb :Jff:Yo<br />
;+:yf k|d'v jf jxfFn] tf]s]sf] JolQmn] lhDdfdf a'lemlnO{ ;ldltsf] vftfdf lgoldt<br />
¿kdf hDdf ug] { Joj:yf ldnfpg' kb{5 . o;/L s'g} klg ;|f]taf6 k|fKt /sd tyf x'g<br />
uPsf] vr{ cfDbfgL vr{sf] /lhi6/df :ki6 ¿kdf pNn]v ug{ ' kb{5 . s'g} klg vr{ ug{<br />
kbf{ Joj:yfkg ;ldltsf] lg0f{o cg';f/ dfq vr{ ug] { Joj:yf ldnfpg' kb{5 .<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
ca k|;Fu ldnfpFb} ;ldltsf ;b:ox?nfO{ o;/L k|fKt ePsf] ;|f]t jf h'6fPsf] ;|f]t sxfF<br />
sxfF vr{ ug{ ;lsG5 < egL k|Zg ug' {xf];\ \ .<br />
;xefuLaf6 cfPsf s'/fx?nfO{ hf]8\b} :Jff:Yo ;+:yf ;~rfng tyf Joj:yfkg ;ldltn]<br />
cfkm";Fu ePsf] jf h'6fPsf] ;|f]t ;fwgx?nfO{ /fli6«o vf]k lbj;, le6fldg P sfo{qmd,<br />
dxfdf/L tyf k|fs[lts k|sf]k, ufpF3/ lSnlgs / vf]k lSnlgs ;~rfng, dlxnf :jf:Yo<br />
:Jfo+ ;]jLsfnfO{ k|f]T;fxfg, ;d'bfodf r]tgf d"ns sfo{qmd, cf}hf/ pks/0f / cf}iflw<br />
vl/b cflb sfo{df vr{ ug{ ;Sb5g\ egL hfgsf/L u/fpg'xf];\ \ .<br />
ca ;|f]t ;+sngsf nflu s] ug' { kb{5 xf]nf egL k|Zg ug' {xf];\ . ;xefuLaf6 k|:tfjgf k]z<br />
ug' { kb{5 eGg] cfPdf ;xdt x'g'xf];\ / gcfPdf vf]tn]/ s'g}klg lgsfodf ;|f]tsf nflu<br />
kxn ug{sf nflu pko'Qm k|:tfjgf n]Vg'kg] { s'/f atfpg'xf];\ \ . ;fy} k|:tfjgf t<strong>of</strong>/L s;/L<br />
ug{ ;lsG5 < egL ;xefuLnfO{ { k|Zg ;f]Wg'xf];\ \ .<br />
;xefuLaf6 cfPsf s'/fx?nfO{ ;d]6\b} k|:tfjgf n]vg ubf{ lgDg s'/fx?df W<strong>of</strong>g lbg'<br />
kb{5 egL ;xefuLx?nfO{ atfpg'xf];\ \ .<br />
k|:tfjgf n]Vg'eGbf cufl8 s] sf] af/]df n]Vg] ;f] sf] k"j{t<strong>of</strong>/L ug{ ' kb{5 .<br />
s'g p2]Zo / nIo k|fKt ug{ nfluPsf] xf] ;f] lgwf{/0f ug{ ' kb{5 .<br />
s'g ;d:<strong>of</strong> ;dfwfg ug{sf nflu ;x<strong>of</strong>]u dfluPsf] xf] ;f] v'nfpg' kb{5 .<br />
pQm ;d:<strong>of</strong> ;dfwfg eP s] s] kmfObf x'G5 ;f] af/]df klg pNn]v x'g' kb{5 .<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
23
;q – 5<br />
pQm sfo{ ug{sf nflu s] slt ;fdu|L, hgzlQm, /sd jf cGo ;|f]t cfjZos kb{5<br />
;f] sf] lj:t[t ljj/0f t<strong>of</strong>/L ug{ ' kb{5 .<br />
lglb{i6 sfo{ slt cjlwdf ;DkGg ug{ vf]lhPsf] xf] ;f] sf] hfgsf/L sfo{<strong>of</strong>]hgf<br />
:j¿kdf t<strong>of</strong>/ ug{ ' kb{5 .<br />
;|f]t lbg] ;Defljt lgsfosf] p2]Zo / k|fyldstf If]q af/] hfgsf/L /fvL k|:tfjgf<br />
k]z ug{ ' kb{5 .<br />
●<br />
k|:tfjgfsf] lgDg gd"gf vfsf lb+b} s'g} If]qdf k|:tfjgf n]Vg cE<strong>of</strong>; u/fpg'xf];\ \ . ;f]<br />
sf] lglDt ;d"x sfo{ ug{ nufpg'xf];\ \ .<br />
k[i7e"ld<br />
nIo / p2]Zo<br />
sfo{ ubf{ x'g] kmfObf<br />
nlIft ju{<br />
k|:tfljt sfo{qmd<br />
ah]6<br />
sfo{<strong>of</strong>]hgf<br />
●<br />
●<br />
;d"xsfo{ kZrft\ k|:t'tLs/0f ug{ nufpg'xf];\ \ .<br />
;f/f+z;lxt 5nkmn cGt ug' {xf];\ \ .<br />
24<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf
:jf:Yo ;]jfdf ;dfj]zLs/0f<br />
;q<br />
-h_<br />
p2]Zox? M<br />
o; 5nkmnsf] cGtdf ;xefuLx?n] lgDg s'/f ug{;Ifd x'g]5g\ M<br />
● :jf:Yo ;]jfdf ;dfj]zLs/0f af/] k'gt{fhuL eO{ o; af/] atfpg .<br />
● :jf:Yo ;]jfdf ;dfj]zLs/0f ul/g] ljleGg k|lqm<strong>of</strong>ut s'/fx? dWo] ;fdflhs gS;f /<br />
:jf:Yo ;+:yfsf] tY<strong>of</strong>Í ljZn]if0f u/L ;]jfaf6 5'6]sf dflg;sf] klxrfg ug{ .<br />
●<br />
;do<br />
^) ldg]6<br />
ljlw<br />
;]jfaf6 5'6]sf dflg;x?nfO{ ;]jfsf] d"nwf/df N<strong>of</strong>pg ;d'bfo kl/rfng sfo{qmdaf/]<br />
hfgsf/L k|fKt u/L atfpg .<br />
dl:tis dGyg, k|:t'tLs/0f<br />
;fdu|L<br />
Go'hlk|G6, dfs{/, 6]k, d]6fsf8{, ;fdflhs gS;f<br />
lqm<strong>of</strong>snfk<br />
●<br />
●<br />
●<br />
cl3Nnf] ;qdf :jf:Yo ;]jf tyf sfo{qmdx?nfO{ k|efjsf/L ¿kdf ;~rfng ug{ cfjZos<br />
;|f]t :yfgLo :t/df s;/L klxrfg / kl/rfng ug] { eGg] af/]df 5nkmn eO;s]sf]<br />
hfgsf/L u/fpFb} casf] ;qdf :jf:Yo ;]jfdf ;dfj]zLs/0faf/] 5nkmn ug{ nfu]sf] s'/f<br />
atfpg'xf];\ \ .<br />
tLg lbgsf] tflnddf :jf:Yo ;]jfdf ;dfj]zLs/0f af/]df 5nkmn ul/;s]sf] hfgsf/L<br />
u/fpFb} pQm ljifodf s] s] s'/fx? 5nkmn ePsf lyP < xf]nfg\ egL ;xefuLx?nfO{<br />
;f]Wg'xf];\ \ / Pp6f Pp6f d]6fsf8{ lbO{ pQm ljifoj:t'df 5nkmn ePsf s'/fx? n]Vg<br />
nufpg'xf];\ \ .<br />
;xefuLx?n] n]Vg g;s]df ;x<strong>of</strong>]u ug' {xf];\ \ .<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
25
;q – h<br />
●<br />
●<br />
;xefuLx?n] n]v]sf d]6fsf8{x? ;+sng ug' {xf];\ / ToxfF cfPsf] s'/fx? ;/;tL{ k|:t't<br />
ug' {xf];\ \ .<br />
;xefuLx?sf s'/fx? ;d]6\b} tLg lbgsf] tflnddf 5nkmn ePsf] :jf:Yo ;]jfdf<br />
;dfj]zLs/0faf/] lgDg k|d'v s'/fx? Joj:yfkg ;ldltsf] Ifdtf clej[l4 tflnd k|lzIfs<br />
lgb{ ]lzsf cGt{ut ;Gbe{ ;fdu|Lsf] kfgf g+= (^ af6 atfpg'xf];\ \ .<br />
:jf:Yo ;]jfdf ;fdfj]zLs/0f eg]sf] s] xf] <<br />
;dfj]zLs/0fsf tf}/ tl/sfx? s] s] x'g\ <<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
ca, k|;Fu ldnfpFb} :jf:Yo ;]jfdf ;dfj]zLs/0f af/]df k'gM 5nkmn lsg ug{ nfluPsf]<br />
xf]nf < egL ;f]Wg'xf];\ \ .<br />
;xefuLx?af6 cfPsf s'/fx? ;d]6\b} 5'6]sf dflg; jf ;d'bfox?nfO{ kQfnufO{ pgLx?nfO{<br />
;]jfsf] kx' Frdf N<strong>of</strong>pg ;d'bfo kl/rfng sfo{qmd ;~rfng ug] { tf}/ tl/sf af/] k|i6 kfg{<br />
<strong>of</strong>] 5nkmn ug{ nfu]sf] s'/f atfpg'xf];\ \ .<br />
;xefuLx?nfO{ tLg lbgsf] tflnd kZrft\ ;ldltn] ;dfj]zLs/0fsf nflu u/]sf sfo{x?<br />
s] s] 5g\ \ ;f]wL Go'hlk|G6df l6kf]6 ug' {xf];\ \ .<br />
;xefuLx?sf] s'/fnfO{ ;d]6\b} ca klg ;]jfaf6 5'6]sf sf]xL 5g ls eGg]s'/f klxrfg ug{<br />
5nkmn ug{ nfu]sf] s'/f atfpg'xf];\ \ .<br />
o;sf nflu tLg lbg] tflndsf] ;dodf t<strong>of</strong>/ kfl/Psf] ;fdflhs gS;f ;a}n] b]Vg]<br />
:yfgdf 6fF:g'xf];\ \ .<br />
ca, :jf:Yo ;+:yfsf] dfl;s cg'udg sfo{k'l:tsf ljZn]if0f u/L ;]jfsf] nIo cg';f/<br />
k|ult s] s:tf] 5 / s'g ;]jf sd 5 / sf] 5'6]sf 5g\ lgDg cg';f/ ljZn]if0f ug{<br />
nufpg'xf];\ \ M<br />
;j{k|yd dfl;s cg'udg sfo{k'l:tsf s] xf] / o;sf] k|<strong>of</strong>]u s;/L ul/G5 < egL<br />
eGg'xf];\ \ .<br />
Dffl;s cg'udg sfo{k'l:tsfleqsf kIfx?af/] dfl;s cg'udg sfo{k'l:tsf b]vfP/<br />
eGg'xf];\ \ .<br />
s'g} Pp6f ;]jfnfO{ pbfx/0f lnO{ pQm ;]jfsf] nIocg';f/ k|ult s;/L x]g] { /<br />
ljZn]if0f s;/L ug] { egL u/]/ b]vfpg'xf];\ \ .<br />
26<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf
;q – h<br />
nIocg';f/ k|ult xfFl;n gePsf] ;]jfsf] xsdf ;DalGwt ;]jf /lhi6/, d"n btf{<br />
/lhi6/ clb k|<strong>of</strong>]u u/L ;]jfaf6 5'6]sf 5'6\g ;Sg] JolQm, ;d"x jf ;d'bfo klxrfg<br />
ug{ nufpg'xf];\ \ .<br />
dlysf] cE<strong>of</strong>; u/] h:t} ca ;xefuLnfO{ cGo s'g} Ps ;]jf lnP/ dflys}<br />
k|lqm<strong>of</strong>cg'¿k ug{ nufpg'xf];\ \ .<br />
Pj+ k|sf/n] ljZn]if0f ul/Psf ;a} dxTjk"0f{ ;]jfx?sf] tY<strong>of</strong>Í t<strong>of</strong>/ ug' {xf];\ / pSt<br />
s'/fx? ;fdflhs gS;fdf ;xefuLx?sf] ;xefuLtfdf cBfjlws ug{ nufpg'xf];\ \ .<br />
● Dfflysf] cE<strong>of</strong>;af6 kQf nfu]sf ;]jfaf6 5'6]sf dflg;x?nfO{ s;/L ;]jfdf ;dflxt<br />
ug] { < egL ;xefuLx?nfO{ ;f] ]Wg'xf];\ \ .<br />
● ;xefuLx?af6 cfPsf s'/fx?nfO{ ;d]6\b} ;d'bfodf ;d'bfo kl/rfng / cGt/lqm<strong>of</strong><br />
sfo{qmdx? ug' {kg] { s'/fsf] cfjZostf dx;"; u/fpg'xf];\ \ .<br />
● ;d'bfo kl/rfng / cGt/lqm<strong>of</strong> sfo{qmdx? eg]s} s] x'g\ 5f]6\s/Ldf atfpFb} ;ldltn] o;<br />
k|sf/sf ljleGg sfo{qmdx? klxnf klg u/]sf] x'g;Sg] s'/f cf} +N<strong>of</strong>pFb} s]xL pbfx/0f<br />
;xefuLx?nfO{ eGg nufpg'xf];\ \ .<br />
● ca, dfly pNn]v ePsf ;]jfaf6 5'6]sf ;d'bfox?nfO{ ;dfj]z ug{ s;/L / s] sfo{qmd<br />
ug] { ;xefuLx?s} ;lqmo ;xefuLtfdf sfo{qmd agfpg'xf];\ \ .<br />
● ;d'bfo kl/rfng sfo{qmd agfpFbf :yfgLo rfxgf / cfjZostf cg';f/ k|j4{gfTds<br />
sfo{qmdx? ug{ hf]8 lbg'xf];\ \ .<br />
● ;d'bfo kl/rfng sfo{qmd to ul/;s]kl5 s] ug] { < sxfF ug] { < s;n] ug] { < s;/L<br />
ug] { < slxn] ug] { cflb s'/fx? plNnlvt sfo{<strong>of</strong>]hgfsf] :j¿kdf agfpg nufpg'xf];\ \ .<br />
● ;fy} cBfjlws u/]sf] ;dflhs gS;fnfO{ ;a}n] b]Vg] u/L :jf:Yo ;+:yfdf 6fF; ug{<br />
nufpg'xf];\ \ .<br />
● ;f/f+z;lxt 5nkmnsf] cGt ug' {xf];\ \ .<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
27
sfo{<strong>of</strong>]hgf<br />
;q<br />
-em_<br />
p2]ZoM<br />
o; 5nkmnsf] cGtdf ;xefuLx?n] lgDg s'/f ug{;Ifd x'g]5g\ \ M<br />
● ;ldltsf] tyf :jf:Yo ;+:yfsf] sfo{<strong>of</strong>]hgf t<strong>of</strong>/ ug{ .<br />
;do M<br />
^) ldg]6<br />
ljlw<br />
lrq 5nkmn, dl:tis dGyg, k|:t'tLs/0f<br />
b|i6Jo M <strong>of</strong>] ljifo klxnf] tyf bf];|f];dLIff uf]i7L b'a}sf nflu Ps}x'g] ePsfn] ;xhstf{n]b'a}<br />
uf]i7Ldf o;}sf] k|<strong>of</strong>]u ug]{ .<br />
;fdu|L<br />
Go'hlk|G6, dfs{/, 6]k, d]6fsf8{, ;d:<strong>of</strong> ;"rL, sfo{<strong>of</strong>]hgf ˆn]S;–-0f_<br />
lqm<strong>of</strong>snfk<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
tLg lbg] tflnddf sfo{<strong>of</strong>]hgf s;/L t<strong>of</strong>/ ug] { eGg] af/] lj:t[t 1fg / lzk k|bfg<br />
ul/;lsPsf] :d/0f u/fpg'xf];\ \ .<br />
5f]6\s/Ldf sfo{<strong>of</strong>]hgfsf] vfsfsf af/]df tLg lbgsf] tflnddf eg] cg'¿k sfo{<strong>of</strong>]hgf<br />
ˆn]S;– -0f_ k|<strong>of</strong>]u u/L atfpg'xf];\ \ .<br />
ca, :jd"N<strong>of</strong>Ígsf] qmddf kQf nfu]sf ;d:<strong>of</strong>x? Tf<strong>of</strong>/ ul/Psf] Go'hlk|G6 6fF:g'xf];\ \ . ;fy}<br />
kl/sNkgf / jflif{s sfo{<strong>of</strong>]hgfnfO{ klg leQfdf 6fF; ug' {xf];\ \ .<br />
dfly 6fF; ul/Psf ;d:<strong>of</strong>x?nfO{ k|fyldsLs/0f ub} { sfo{<strong>of</strong>]hgf agfpg'xf];\ \ .<br />
t<strong>of</strong>/ ul/Psf] sfo{<strong>of</strong>]hgf Ps k6s k9]/ ;'gfpg'xf];\ / s]xL yk36 ug{ 'kg{ ] ePdf ;f] klg<br />
ug{ 'xf];\ \ .<br />
cGtdf t<strong>of</strong>/ ePsf] sfo{<strong>of</strong>]hgfsf] b'O{ k|lt ptfg' {xf];\, Ps k|lt :jf:Yo ;+:yfdf kmfOn u/L<br />
/fVg nufpg'xf];\ / csf{ ] k|lt lhNnf :jf:Yo jf hg:jf:Yo sf<strong>of</strong>{nodf a'emfpg cfk"m;Fu}<br />
lng'xf];\ \ .<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
29
;q – em<br />
●<br />
●<br />
●<br />
;fy} casf lbgb]lv Joj:yfkg ;ldltn] u/]sf sfo{x?sf] cg'udg oxL sfo{<strong>of</strong>]hgfaf6<br />
ug{ ;lsg] s'/f klg eGg'xf];\ \ .<br />
sfo{<strong>of</strong>]hgfdf k/]sf s'/f jf cGo ;d:<strong>of</strong> ;dfwfgsf nflu dfl;s a}7sx?df klg 5nkmn<br />
ub} { hfg'kg{ ] s'/fsf] hfgsf/L lbg'xf];\ \ .<br />
;f/f+z;lxt 5nkmnsf] cGt ug' {xf];\ \ .<br />
30<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf
;fdflhs n]vfk/LIf0f<br />
;q<br />
-`_<br />
p2]Zox? M<br />
o; 5nkmnsf] cGtdf ;xefuLx?n] lgDg<br />
s'/f ug{;Ifd x'g]5g\ \ M<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
;fdflhs n]vfk/LIf0f eg]sf] s] xf]<br />
eGg]af/] atfpg .<br />
;dflhs n]vfk/LIf0fsf] l;4fGt af/]<br />
atfpg .<br />
:jf:Yodf n]vfk/LIf0fsf] cf}lrTo<br />
af/] atfpg .<br />
;fdflhs n]vfk/LIf0fsf ;Ldfx?<br />
Jff/] atfpg .<br />
;fdflhs n]vfk/LIf0fsf k|lqm<strong>of</strong>df<br />
;dfj]z ug{ 'kg{ ] ljifoj:t'x? af/]<br />
atfpg .<br />
;fdflhs n]vfk/LIf0f ug{ ] ljlw af/] atfpg .<br />
;do<br />
^) ldg]6<br />
ljlw<br />
5nkmn, dl:tis dGyg, k|:t'tLs/0f<br />
;fdu|L<br />
Go'hlk|G6, dfs/{, 6]k<br />
lqm<strong>of</strong>snfk M<br />
●<br />
●<br />
●<br />
ev{/} ;ldltx?n] u/]sf sfo{x?sf] :jd"N<strong>of</strong>Íg af/] 5nkmn ePsf] eGb} ca ;fdflhs<br />
n]vfk/LIf0f af/] 5nkmn ug{ nfu]sf] hfgsf/L lbg'xf];\ \ .<br />
k|yd ;dLIff a}7sdf ;'zf;g af/] 5nkmn eO;s]sf] s'/f :d/0f u/fpg' xf];\ \ . ;fy}<br />
;fdflhs n]vfk/LIf0f s'g} klg ;+:yfdf ;'zf;g sfod ug{ Pp6f dxTjk"0f{ cf}hf/ /x]sf]<br />
af/] k|:6 kfg{ 'xf];\ \ .<br />
ca ;fdflhs n]vfk/LIf0f eg]sf] s] xf]nf egL ;xefuLnfO{ k|Zg ug{ 'xf];\ \ .<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
31
;q – `<br />
●<br />
●<br />
;xefuLaf6 cfPsf] s'/fx?nfO{ Go"h lk|G6df l6Kg'xf];\ \ .<br />
;xefuLsf s'/fx?nfO{ ;d]6\b} ;fdflhs n]vfk/LIf0f af/] lgDg cg';f/ hfgsf/L lbg'xf];\ \ .<br />
s'g}klg ;+3 ;+:yf jf lgsfosf] ;du| ultljlw -gLlt, ljlw, Jojxf/, sfo{qmd ;~rfng tyf<br />
;|f]t kl/rfng_ sf] lgoldttf, kf/blz{tf, k|efjsfl/tf, sfo{bIftf / ;fGble{stf af/]<br />
clwsf/jfnf tyf ;/f]sf/jfnfn] cfkm\gf] cg'ej, a'emfO / b[li6sf]0fsf] cfwf/df ul/g]<br />
ljZn]if0f, d"N<strong>of</strong>Íg, l6Kk0fL / k[i7kf]if0f ug{ ] k|lqm<strong>of</strong>nfO{ ;fdflhs n]vf k/LIf0f egLG5 .<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
●<br />
;fdflhs n]vfk/LIf0fsf d'Vo–d'Vo l;4fGtx?af/] Joj:yfkg ;ldltsf] Ifdtf clej[l4<br />
tflnd k|lzIfs lgb{ ]lzsf cGt{ut ;Gbe{ ;fdu|Lsf] kfgf g+= !@! hfgsf/L lbg'xf];\ \ .<br />
ca k|;Fu ldnfpb} ;xefuLnfO{ cfkm\gf] :jf:Yo ;+:yfdf ;fdflhs n]vfk/LIf0f ug{ 'k5{ sL<br />
egL ;f]Wg'xf];\ \ .<br />
;xefuLx?sf] ug{ 'k5{ eGg] s'/fnfO{ ;d]6\b} T<strong>of</strong>] lsg ug{ 'k5{ xf]nf egL km]l/ k|Zg<br />
;f]Wg'xf];\ .<br />
cfPsf pQ/x?nfO{ Go'hlk|G6df l6Kg'xf];\ \ .<br />
;xefuLx?sf] cfPsf s'/fnfO{ ;d]6\b} Joj:yfkg ;ldltsf] Ifdtf clej[l4 tflnd k|lzIfs<br />
lgb{ ]lzsf cGt{ut ;Gbe{ ;fdu|Lsf] kfgf g+= !@@ cg';f/ atfpg'xf];\ .<br />
;fdflhs n]vfk/LIf0fdf s]xL ;Ldfx?af/] klg Joj:yfkg ;ldltsf] Ifdtf clej[l4 tflnd<br />
k|lzIfs lgb{ ]lzsf cGt{ut ;Gbe{ ;fdu|Lsf] kfgf g+= !@# cg';f/ hfgsf/L lbg'xf];\ \ .<br />
cfkm\gf] :jf:Yo ;+:yfdf ;fdflhs n]vfk/LIf0f ubf{ s] s] s'/fx? ;dfj]z ug{ ' k5{ xf]nf egL<br />
k|Zg ug{ 'xf];\ \ .<br />
cfPsf] pQ/x?nfO{ Go'h lk|G6df l6Kg'xf];\ \ .<br />
ca ;xefuLx?sf s'/fnfO{ ;d]6\b} Joj:yfkg ;ldltsf] Ifdtf clej[l4 tflnd k|lzIfs<br />
lgb{ ]lzsf cGt{ut ;Gbe{ ;fdu|Lsf] kfgf g+= !@# cg';f/ hfgsf/L lbg'xf];\ \ .<br />
:jf:Yo ;+:yfsf] ;fdflhs n]vfk/LIf0f ubf{ ckgfpg' kg{ ] ljlw af/] Joj:yfkg ;ldltsf]<br />
Ifdtf clej[l4 tflnd k|lzIfs lgb{ ]lzsf cGt{ut ;Gbe{ ;fdu|Lsf] kfgf g+= !@$ cg';f/<br />
5f]6\s/Ldf hfgsf/L lbg'xf];\ \ .<br />
cGtdf lgs6 eljiodf g} :jf:Yo ;+:yfdf ;fdflhs n]vfk/LIf0f ug'kg] { s'/f ;xefuLnfO{<br />
hfgsf/L u/fpg'xf];\ / <strong>of</strong>] s'/f sfo{<strong>of</strong>]hgfdf kfg' {kg] { :d/0f u/fpg'xf];\ \ .<br />
;f/f+z;lxt 5nkmnsf] cGt ug' {xf];\ \ .<br />
32<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf
<strong>of</strong>]hgf th' {df<br />
;q<br />
-6_<br />
p2]Zox? M<br />
o; 5nkmnsf] cGtdf ;xefuLx?n]<br />
lgDg s'/f ug{;Ifd x'g]5g\ M<br />
● <strong>of</strong>]hgfsf] dxTjaf/] atfpg .<br />
●<br />
●<br />
;do<br />
() ldg]6<br />
;xefuLtfTds <strong>of</strong>]hgf<br />
k|lqm<strong>of</strong>sf r/0fx?af/]<br />
hfgsf/L xfFl;n u/L ;f]<br />
adf]lhd <strong>of</strong>]hgf th{ 'df ug{ .<br />
;ldltsf] <strong>of</strong>]hgfnfO{ uf =lj<br />
=; =sf] jflif{s <strong>of</strong>]hgfdf<br />
cfjZostf cg'¿k ;dflxt<br />
ug{ ] k|lqm<strong>of</strong> af/] hfgsf/L<br />
k|fKt ug{ .<br />
ljlw<br />
dl:tis dGyg, 5nkmn, k|:t'tLs/0f<br />
;dfu|L<br />
Go'hlk|G6, dfs{/, 6]k, <strong>of</strong>]hgf rqm ˆn]S;– -6 !_, ;xefuLtfTds <strong>of</strong>]hgf th' {df k|lqm<strong>of</strong>sf r/0fx?<br />
ˆn]S;– -6 @_<br />
k|lqm<strong>of</strong>M<br />
●<br />
●<br />
cl3Nnf] ;qdf ;fdflhs n]vfk/LIf0f ;DaGwL 5nkmn ePsf] k|;Fu atfpb} casf]<br />
;qdf <strong>of</strong>]hgf th{ 'df s;/L ug{ ]af/] 5nkmn ug{ nfu]sf] s'/f atfpg'xf];\ / <strong>of</strong>]hgf eg]sf]<br />
s] xf] ;xefuLx?nfO{ ;f]Wg'xf];\ \ .<br />
;xefuLaf6 cfPsf s'/fx?nfO{ ;d]6\b} Joj:yfkg ;ldltsf] Ifdtf clej[l4 tflnd<br />
k|lzIfs lgb{ ]lzsf cGt{ut ;Gbe{ ;fdu|Lsf] kfgf g+= !@& df pNn]v eP adf]lhd<br />
<strong>of</strong>]hgf af/] lgDg cg';f/ atfpg'xf];\ \ .<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
33
;q – 6<br />
<strong>of</strong>]hgf eg]sf] s] xf]<<br />
lglZrt p2]Zo k|flKtsf lglDt s], slxn], sxfF, s;/L, s;n] cflb h:tf k|Zgx?sf]<br />
hafkm ;lxt ul/Psf] k"j{ t<strong>of</strong>/L tyf b:tfj]h g} <strong>of</strong>]hgf xf] .<br />
% æsÆ df cfwfl/t eP/ <strong>of</strong>]hgf agfpFbf k|efjsf/L x'G5 .<br />
s] < lsg < s;/L < slxn] < s;n] <<br />
< pbfx/0fsf nflu M uf =lj =; = el/ :jf:Yo ;DaGwL hfgsf/L u/fpg cGt/lqm<strong>of</strong> sfo{qmd<br />
ug{ ' k/]df % æsÆ nfO{ k|<strong>of</strong>]u u/L s;/L <strong>of</strong>]hgf agfpg] xf]nf t<<br />
●<br />
;xefuLaf6 cfPsf s'/fnfO{ ;d]6\b} Joj:yfkg ;ldltsf] Ifdtf clej[l4 tflnd k|lzIfs<br />
lgb{ ]lzsf cGt{ut ;Gbe{ ;fdu|Lsf] kfgf g+= !@* df pNn]v eP adf]lhd Go'hlk|G6df<br />
t<strong>of</strong>/ u/L lgDg s'/fx? atfpg'xf];\ \ .<br />
s] ug{]
hgtfnfO{ clt cfjZos k/]sf s'/fx?df k|fyldstf lbgsf nflu .<br />
<br />
<br />
●<br />
●<br />
:yfgLo lgsfosf] cfly{s ;|f]t / ;fwgsf] klxrfg x'g] tyf kl/rfng ug{df d2t<br />
k'Ug] k'¥<strong>of</strong>pg] x' Fbf cfTdlge{/tf j[l4 u/fO{ lbuf] ljsf;sf nflu .<br />
:yfgLo :t/df cfOkg{ ] ;d:<strong>of</strong>x?nfO{ :yfgLo cfjZostf / kl/l:ylt cg's"n<br />
;dfwfg ug{sf nflu . ljs]Gb|Ls/0fsf] ;j{dfGo l;4fGt Jojxf/df sf<strong>of</strong>{Gjog u/fpg<br />
/ k|hftGqsf cfwf/e"t cË :yfgLo :jfoQ ;/sf/nfO{ :yfgLo hgtfk|lt hjfkmb]lx<br />
jxg u/fpgsf nflu .<br />
ca <strong>of</strong>]hgf s;/L agfpFbf jf:tljs <strong>of</strong>]hgf aGb5 xf]nf < egL k'gM ;xefuLx?nfO{ k|Zg<br />
ug{ ' xf];\ \ .<br />
;xefuLx?af6 cfPsf s'/fx?nfO{ klg ;d]6\b} <strong>of</strong>]hgfrqm plNnlvt ˆn]S;– -6 !_af6<br />
lgDg s'/fx?sf] hfgsf/L lbg'xf];\ \ .<br />
● ca k|:t't ul/Psf] <strong>of</strong>]hgf rqmsf k|To]s r/0fsfaf/] lgDgfg';f/ k|i6 ug{ 'xf];\ .<br />
< cfjZostf÷;d:<strong>of</strong>sf] ljZn]if0f eg]sf] s] xf]<<br />
● ;xefuLx?af6 cfPsf] s'/fx?nfO{ ;d]6\b} lgDg cg';f/ eGg'xf];\<br />
\ .<br />
;q – 6<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
35
]<br />
{<br />
;q – 6<br />
;fdfGo cy{df ck]lIft sfo{ ;Dkfbg ug{ ] u/fpg] qmddf xfn b]vf k/]sf ljleGg afwf<br />
c8\rg jf ;d:<strong>of</strong>x? klxrfg ug{ ckgfOg] tf}/tl/sf g} cfjZostf÷ ;d:<strong>of</strong> ljZn]if0f<br />
xf] .<br />
● ;xefuLx?nfO{ :jf:Yo ;d:<strong>of</strong> ljZn]if0f ug{ ] tf}/tl/sfaf/] hfgsf/L lbg lgDg k|Zg<br />
;f]Wg'xf];\ \ M<br />
< :jf:Yo ;d:<strong>of</strong> ljZn]if0f s;/L ug] { xf]nf <<br />
● ;xefuLaf6 cfPsf s'/fx?nfO{ ;d]6b}, :jf:Yo ;d:<strong>of</strong> ljZn]if0f lgDg cg';f/ ug{ ;lsg]af/]<br />
hfgsf/L lbg'xf];\ \ .<br />
ljleGg ;]jf /lhi6/ tyf Dffl;s cg'udg sfo{k'l:tsfsf] ljZn]if0f .<br />
;fdflhs gS;fsf] cWoog<br />
ljleGg j8fx?df uP/ k|fylds tY<strong>of</strong>Í ;+sng / ljZn]if0f<br />
●<br />
●<br />
●<br />
dfl;s cg'u+dg sfo{k'l:tsf, ljleGg ;]jf /lhi6/ tyf ;fdflhs gS;fsf] ljZn]if0f ug]<br />
tl/sf klxn] ePsf sfo{qmddf hfgsf/L lbP cg'¿k g} ug{ 'kg{ ]af/] k|i6\<strong>of</strong>pg'xf];\ \ .<br />
j8f—j8faf6 slxn] / s;/L tY<strong>of</strong>Í N<strong>of</strong>pg] xf]nf egL ;xefuLnfO{ k|Zg ;f]Wg'xf];\ \ .<br />
;xefuLaf6 cfPsf s'/fnfO{ ;d]6L tnsf ljlwx?sf] af/]df k|i6<strong>of</strong>pg'xf];\ \ .<br />
●<br />
●<br />
k|To]s dxLgfsf] a}7sdf cfpFbf ;ldltsf ;b:on] ;d'bfodf 5nkmn u/L ljleGg<br />
hflt, wd{, pd]/, lnË, ;d"x, ju{, If]q cflbsf ;d:<strong>of</strong>x? s] s] 5g\ \ l6kf]6 u/]/ jf<br />
;Dem]/ N<strong>of</strong>pg] .<br />
jif{sf] Psk6s uf=lj=;= sf] ;du| <strong>of</strong>]hgf agfpFg'eGbf cufl8 k|To]s j8fdf ;ldltsf<br />
;b:ox? k'u]/ a[xt\ cfd e]nf u/fO{ :jf:Yosf ljBdfg cj:yf / s] s:tf ;d:<strong>of</strong>x?<br />
5g\ ;f] ;+sng u/L N<strong>of</strong>pg] .<br />
●<br />
●<br />
●<br />
ca, o;/L ;+sng u/]sf ;d:<strong>of</strong>x?nfO{ s] ug{ ' knf{ egL ;xefuLx?nfO{ k|Zg ;f]Wg'xf];\ \ .<br />
k]ml/ <strong>of</strong>]hgf rqmnfO{ b]vfpFb} ;xefuLaf6 cfPsf s'/fx? ;d]6\b}, tL ;d:<strong>of</strong>x?nfO{ k|fyldsL/0f<br />
ug{ ] s'/f atfpg'xf];\ \ .<br />
k|fyldsLs/0f k|lqm<strong>of</strong> # lbg] tflnd / k|yd ;dLIff uf]i7Ldf 5nkmn eP cg'¿k g} ug{<br />
s'/f ;+If]kdf k|i6\<strong>of</strong>pg'xf];\ \ .<br />
● To;}u/L ;d:<strong>of</strong> k|fyldsLs/0f ul/;s] kl5 ;dfwfg vf]Hg] s'/f atfpg'xf];\ .<br />
36<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf
]<br />
\<br />
;q – 6<br />
● ;d:<strong>of</strong>sf] ;dfwfg vf]Hbf To;sf] jf:tljs sf/0f kQf nufO ;dfwfgsf pkfox? kQf<br />
nufpg' kg{ ] s'/f atfpg'xf];\ \ . o;af/] # lbg] tflnd tyf k|yd ;dLIff uf]i7Ldf 5nkmn<br />
u/] cg'¿k g} ug{ 'kg{ ] atfpg'xf];\ \ .<br />
● ;d:<strong>of</strong>sf] jf:tljs sf/0f klxrfg u/]kl5 sfo{<strong>of</strong>]hgf agfO{ pQm sfo{<strong>of</strong>]hgfsf] sfo{fGjog,<br />
To; kl5 cg'udg / cg'udgaf6 k"/f x'g g;s]sf s'/fx?nfO{ ljZn]if0f u/L k'gM <strong>of</strong>]hgf<br />
th{ 'df ug{ 'kg{ ] s'/f jtfpg'xf];\ \ .<br />
● ca <strong>of</strong>]hgfrqm cg';f/ g} :jf:Yo <strong>of</strong>]hgf agfpg nfu]sf] s'/f atfpg'xf];\ .<br />
● ;ldltnfO{ xfn;Dd b]lvPsf ;d:<strong>of</strong> jf ;'wf/ ug{ 'kg{ ] s'/fx?sf] ljZn]if0f ug{ nfu]sf] s'/f<br />
atfpFb} clwNnf ;qx?df cfPsf ;d:<strong>of</strong>x? Go'hlk|G6df t<strong>of</strong>/ u/L 6fF; ug{ 'xf];\ \ .<br />
● 6fF; u/]sf ;d:<strong>of</strong>x? afx]s ;ldlt tyf :jf:Yo ;+:yfn] dx;"; u/]sf cGo ;d:<strong>of</strong> ePdf<br />
;ldltnfO{ /fVg nufpg'xf];\ .<br />
● ;xefuLx?nfO{ 6fF; ul/Psf ;d:<strong>of</strong>x?sf] k|fyfldsLs/0f ug{ nufpg'xf];\ \ .<br />
● k|fyldstfdf k/]sf ;d:<strong>of</strong>x?sf] cfjZostf cg';f/ h8 sf/0f klxrfg ug{ nufpg'xf];\<br />
/ jflif{s <strong>of</strong>]hgf agfpg nufpg'xf];\ \ .<br />
● o;/L agfPsf] :jf:Yosf] jflif{s <strong>of</strong>]hgfnfO{ uf=lj=;= sf] <strong>of</strong>]hgfdf ;dfj]z ug' {kg] { s'/f<br />
atfpg'xf];\ \ .<br />
● t/ lsg uf=lj=;= sf] <strong>of</strong>]hgfdf ;dfj]z ug] { xf]nf egL k|Zg ;f]Wg'xf];\ \ .<br />
● ;xefuLaf6 cfPsf s'/fx?nfO{ ;d]6\b} lgDg s'/f k|i6\<strong>of</strong>pg'xf];\ \ .<br />
● sltk+o ;d:<strong>of</strong> ;ldlt cfkm}n] ;dfwfg ug{ g;Sg] / tL ;d:<strong>of</strong> uf=lj=;=sf] ;x<strong>of</strong>]u<br />
jf uf=lj=;= dfkm{t T<strong>of</strong>] eGbf dflyNnf] lgsfosf] ;x<strong>of</strong>]udf dfq ug{ ;lsg] ] x'gfn].<br />
● :jf:Yo ;+:yf x:tfGtl/t cj:yfdf uf=lj=;=sf] Pp6f lgsfosf] ¿kdf ePsfn]<br />
● :jf:Yo ;+:yfsf] <strong>of</strong>]hgf uf=lj=;=sf] <strong>of</strong>]hgfdf ;dfj]z ug{sf] lglDt yfxfkfpg' kg{<br />
;xefuLtfTds <strong>of</strong>]hgf th{ 'df k|lqm<strong>of</strong>sf r/0fx? ˆn]S;–7-@_cg';f/ hfgsf/L lbg'xf];\ \ .<br />
● ;f/f+z;lxt 5nkmnnfO{ cGt ug' {xf];\ \ .<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf<br />
37
:jf:Yo If]qdf ljs]Gb|Ls/0f ;DaGwL ePsf cWoogx?sf] ;"rL<br />
ljutdf ljleGg ;dodf g]kfn ;/sf/, :jf:Yo tyf hg;+V<strong>of</strong> dGqfno cGtu{tsf lgsfox? /<br />
cGo ;x<strong>of</strong>]uL ;+3–;+:yfx?af6 :jf:Yo If]qdf ljs]Gb|Ls/0f ;DaGwL ljleGg cWoogx? ePsf lyP .<br />
pQm cWoogx?df :jf:Yo ;+:yfx?sf] ljs]Gb|Ls/0f / :yfgLo lgsfonfO{ x:tfGt/0f ePsf :jf:Yo<br />
;+:yfx?sf Joj:yfkg ;'wf/ ;DaGwL ;'emfjx? ;d]l6Psf lyP . k|:t't Ifdtf clej[l4 tflnd tyf<br />
uf]i7Lsf ;fdu|Lx? t<strong>of</strong>/ ug{ ljutdf ePsf lgDg cWoogx?sf l;kmfl/;x?nfO{ klg ;d]l6Psf<br />
5g\ .<br />
1. NFHP. Assessment <strong>of</strong> NFHP activities to strengthen intervention between<br />
community and health service system, April 2006.<br />
2. DFID. Health sector decentralization in <strong>Nepal</strong>, May 2006.<br />
3. NHTC. Outcome assessment <strong>of</strong> SHPs, 2005.<br />
4. DHSP. Health sector decentralization strategy, 2004.<br />
5. DASU Supported all sector study, 2003/04.<br />
6. NHTC. Process review <strong>of</strong> orientation package, 2003.<br />
7. DHSP/British Council. Developing health sector decentralization in <strong>Nepal</strong>,<br />
2003.<br />
8. MOHP. <strong>Nepal</strong> health sector program – implementation plan, 2004.<br />
9. Gurung G. Capacity building is not an event but a process: Lesson from health<br />
sector decentralization <strong>of</strong> <strong>Nepal</strong>. <strong>Nepal</strong> Med Coll J 2009; 11 (3): 205-206<br />
38<br />
:yfgLo :jf:Yo ;+:yf ;~rfng tyf<br />
Joj:yfkg ;ldlt ;dLIff uf]i7L<br />
;~rfng lgb] {lzsf
Thistrainingmanualismadepossiblebythegeneroussupport<strong>of</strong>theAmericanpeoplethroughtheUnitedStatesAgency<strong>for</strong><br />
InternationalDevelopment(USAID).Thecontentsaretheresponsibility<strong>of</strong>NationalHealthTrainingCenter,Ministry<strong>of</strong>Health<br />
andPopulation,<strong>Nepal</strong>anddonotnecessarilyreflecttheviews<strong>of</strong>USAIDortheUnitedStatesGovernment.