весник царина број 10 - Царинска управа на Република ...
24.12.2014 • Views
Share Embed Flag

весник царина број 10 - Царинска управа на Република ...

весник царина број 10 - Царинска управа на Република ...

весник царина број 10 - Царинска управа на Република ...

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
carina.mk

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

START NOW

<strong>цари<strong>на</strong></strong><br />

/ Гласило <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> <strong>на</strong> <strong>Република</strong> Македонија / мај 2009 / <strong>број</strong> <strong>10</strong> /<br />

ЦАРИНСКАТА УПРАВА ЈА<br />

ОДБЕЛЕЖА 17-ГОДИШНИНАТА ОД<br />

ОСАМОСТОЈУВАЊЕТО<br />

ИЗМЕНИ НА УРЕДБАТА ЗА<br />

СПРОВЕДУВАЊЕ НА ЦАРИНСКИОТ<br />

ЗАКОН<br />

ОБУКА ЗА ОБУЧУВАЧИ<br />

ENVIRONET

ЦАРИНСКАТА УПРАВА ЈА<br />

ОДБЕЛЕЖА 17-ГОДИШНИНАТА ОД<br />

ОСАМОСТОЈУВАЊЕТО<br />

ОБУКА ЗА ОБУЧУВАЧИ<br />

ИЗМЕНА И ДОПОЛНУВАЊЕ НА<br />

ПРАВИЛНИКОТ ЗА НАЧИНОТ НА<br />

ПОПОЛНУВАЊЕ НА ЦАРИНСКА<br />

ДЕКЛАРАЦИЈА<br />

ИЗМЕНИ НА УРЕДБАТА ЗА<br />

СПРОВЕДУВАЊЕ НА ЦАРИНСКИОТ<br />

ЗАКОН<br />

РАСПОРЕДУВАЊЕ НА КУПКИ, ГЕЛОВИ<br />

И КРЕМОВИ ЗА ТУШИРАЊЕ<br />

ДОКАЗИ ЗА ПРЕФЕРЕНЦИЈАЛНО<br />

ПОТЕКЛО<br />

НОВИ СЛУЧУВАЊА ВО<br />

ВНАТРЕШНИОТ ПАЗАР НА ЕУ<br />

– УСОГЛАСУВАЊЕ НАСПРОТИ<br />

ВЗАЕМНО ПРИЗНАВАЊЕ<br />

ЗАЈАКНУВАЊЕ НА<br />

ИНСТИТУЦИОНАЛНИОТ КАПАЦИТЕТ<br />

СПРЕЧУВАЊЕ НА НЕЛЕГАЛЕН<br />

УВОЗ, ИЗВОЗ И ТРАНЗИТ НА СТОКА<br />

И ЗАШТИТА НА ПРАВАТА ОД<br />

ИНТЕЛЕКТУАЛНА СОПСТВЕНОСТ<br />

ИНТЕГРИТЕТ И БОРБА ПРОТИВ<br />

КОРУПЦИЈАТА<br />

ТРАНСПАРЕНТНОСТ<br />

ИНСТРУМЕНТИТЕ НА СВЕТСКАТА<br />

ЦАРИНСКА ОРГАНИЗАЦИЈА<br />

ЗА МЕЃУНАРОДНА ЦАРИНСКА<br />

СОРАБОТКА (II)<br />

3<br />

7<br />

8<br />

<strong>10</strong><br />

11<br />

12<br />

14<br />

14<br />

16<br />

18<br />

19<br />

19<br />

СОДРЖИНА<br />

ТЕМИ НА БРОЈОТ<br />

ЦАРИНСКАТА<br />

УПРАВА ЈА<br />

ОДБЕЛЕЖА 17-<br />

ГОДИШНИНАТА ОД<br />

ОСАМОСТОЈУВАЊЕТО<br />

НОВИ СЛУЧУВАЊА ВО<br />

ВНАТРЕШНИОТ ПАЗАР<br />

НА ЕУ – УСОГЛАСУВАЊЕ<br />

НАСПРОТИ ВЗАЕМНО<br />

ПРИЗНАВАЊЕ<br />

СПРЕЧУВАЊЕ НА<br />

НЕЛЕГАЛЕН УВОЗ,<br />

ИЗВОЗ И<br />

ТРАНЗИТ НА СТОКА<br />

ПРЕТСТАВУВAЊЕ НА РЕВИДИРАНИТЕ<br />

ЦАРИНСКИ УПАТСТВА (REVISED<br />

CUSTOMS BLUEPRINTS - 2007) НА<br />

ЕВРОПСКАТА КОМИСИЈА И НАСОКИ<br />

ЗА НИВНО КОРИСТЕЊЕ<br />

21<br />

АЛАТКА ЗА ГЛОБАЛНА<br />

КОМУНИКАЦИЈА ВО РЕАЛНО<br />

ВРЕМЕ ЗА ГРАНИЧНА ЗАШТИТА НА<br />

ЖИВОТНАТА СРЕДИНА<br />

23<br />

ENVIRONET

НОВОСТИ<br />

ЦАРИНСКАТА УПРАВА ЈА ОДБЕЛЕЖА 17-ГОДИШНИНАТА ОД<br />

ОСАМОСТОЈУВАЊЕТО<br />

На 14-ти април, <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> <strong>на</strong> <strong>Република</strong> Македонија<br />

одбележа 17-години самостојност, стек<strong>на</strong>т суверенитет и<br />

контрола врз царинското подрачје <strong>на</strong> <strong>Република</strong> Македонија.<br />

Со донесувањето <strong>на</strong> Законот за <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> во<br />

1992 годи<strong>на</strong>, царинската служба <strong>на</strong> <strong>Република</strong> Македониа<br />

е основа<strong>на</strong> како самостоен орган <strong>на</strong> држав<strong>на</strong>та <strong>управа</strong> <strong>на</strong><br />

<strong>Република</strong> Македонија. Со тоа <strong>Република</strong> Македонија се<br />

здоби со суверенитет и контрола врз своето царинското<br />

подрачје.<br />

- За успешно остваре<strong>на</strong> соработка при реали зацијата <strong>на</strong> проектите<br />

<strong>на</strong> Владата за олеснување <strong>на</strong> економијата, забрзување<br />

<strong>на</strong> протокот <strong>на</strong> стоки и патници, проектот за едношалтерски<br />

систем и соработката за у<strong>на</strong>предување <strong>на</strong> делов<strong>на</strong>та клима,<br />

царинска плакета му беше доделе<strong>на</strong> <strong>на</strong> Заменикот претседател<br />

<strong>на</strong> Владата <strong>на</strong> <strong>Република</strong> Македонија, г-дин Зоран Ставрески.<br />

- За помош во стручно оспособување <strong>на</strong> царинските службеници<br />

кои се дирекно вклучени во борбата против организираниот<br />

крими<strong>на</strong>л и кримчарењето и за до<strong>на</strong>ција <strong>на</strong> 9 теренски<br />

возила и совреме<strong>на</strong> техничка опрема применува<strong>на</strong> во<br />

спречување <strong>на</strong> недозволе<strong>на</strong>та трговија, царинска плакета и<br />

беше доделе<strong>на</strong> <strong>на</strong> Амбасадата <strong>на</strong> Соединетите Американски<br />

Држави во Скопје. Плакетата ја прими Амбасадорот <strong>на</strong> САД<br />

во Скопје, Н.Е. г-дин Филип Рикер.<br />

На свеченото одбележување <strong>на</strong> годишни<strong>на</strong>та присуствуваа високи<br />

претставници <strong>на</strong> Владата <strong>на</strong> <strong>Република</strong> Македонија, претставници<br />

<strong>на</strong> дипломатско-конзуларни претставништва во <strong>Република</strong><br />

Македонија, државни институции, претставници <strong>на</strong><br />

делов<strong>на</strong>та заедница, нивни здруженија и други соработници <strong>на</strong><br />

<strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong>. Свеченоста започ<strong>на</strong> со презентирација <strong>на</strong><br />

Годишниот извештај за работењето и постиг<strong>на</strong>тиот <strong>на</strong>предок <strong>на</strong><br />

<strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> во 2008 годи<strong>на</strong> од стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> Директорот <strong>на</strong><br />

<strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong>, а свои кратки обраќања имаа и г-дин Трајко<br />

Славески, Министер за фи<strong>на</strong>нсии и г-дин Зоран Ставрески, Заменик<br />

претседател <strong>на</strong> Владата <strong>на</strong> <strong>Република</strong> Македонија.<br />

Празнувањето <strong>на</strong> денот <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> и оваа годи<strong>на</strong><br />

се искористи како можност за изразување <strong>на</strong> благодарност<br />

кон <strong>на</strong>шите постојани соработници и партнери, како и за<br />

<strong>на</strong>градување <strong>на</strong> царинските службеници кои посебно се истак<strong>на</strong>ле<br />

во извршувањето <strong>на</strong> своите работни задачи. Наградите и<br />

приз<strong>на</strong>нијата ги врачи Директорот <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong>.<br />

Беа доделени вкупно 11 царински плакети, од кои ед<strong>на</strong> <strong>на</strong><br />

претставник <strong>на</strong> Владата <strong>на</strong> <strong>Република</strong> Македонија, ед<strong>на</strong> <strong>на</strong> амбасада<br />

<strong>на</strong> странска држава во Македонија, две <strong>на</strong> <strong>на</strong>дворешни<br />

институции, четири <strong>на</strong> деловни партнери, две <strong>на</strong> високо <strong>на</strong>учни<br />

институции и ед<strong>на</strong> <strong>на</strong> организацио<strong>на</strong> единица <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та<br />

<strong>управа</strong>:<br />

- За долгогодиш<strong>на</strong> успеш<strong>на</strong> соработка и остварени заеднички<br />

резултати со Министерството за в<strong>на</strong>трешни работи, <strong>Царинска</strong>та<br />

<strong>управа</strong> додели плакети <strong>на</strong> Одделот за организиран крими<strong>на</strong>л<br />

и Единицата за брзо распоредување при Министерството<br />

за в<strong>на</strong>трешни работи. Плакетите им беа врачени <strong>на</strong><br />

г-дин Митко Чавков, <strong>на</strong>чалник <strong>на</strong> Одделението за организиран<br />

крими<strong>на</strong>л и г-дин Антонио Станковски, Командантот <strong>на</strong><br />

Единицата за брзо распоредување.<br />

- За успеш<strong>на</strong>та соработка и развивање <strong>на</strong> партнерски однос со<br />

<strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> при реализација <strong>на</strong> мерки за олеснување<br />

и забрзување <strong>на</strong> царинските постапки, трговија и транспорт<br />

царински плакети им беа доделени <strong>на</strong>:<br />

- Претседателот <strong>на</strong> Сојузот <strong>на</strong> стопански комори, г-н Златко Калеников,<br />

- Претседателот <strong>на</strong> Стопанската Комора <strong>на</strong> <strong>Република</strong><br />

Македонија, г-н Бранко Азески,<br />

- Претседателот <strong>на</strong> Здружението <strong>на</strong> транспортери МакамТранс,<br />

г-ѓа Биља<strong>на</strong> Муратовска,<br />

3

НОВОСТИ<br />

- Генералниот секретар <strong>на</strong> Текстилниот кластер, г-ѓа Наташа<br />

Сивевска.<br />

- За соработката остваре<strong>на</strong> преку разме<strong>на</strong> <strong>на</strong> искуства, обука<br />

<strong>на</strong> кадри, и заеднички активности за отворање <strong>на</strong> регио<strong>на</strong>лен<br />

тренинг центар <strong>на</strong> Светската царинска организација во<br />

Скопје, <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> додели плакета <strong>на</strong> Економскиот<br />

Факултет при Универзитет Свети Кирил и Методиј која ја<br />

прими Деканот <strong>на</strong> факултетот проф. д-р Бобек Шуклев, а за<br />

партнерство во воспоставувањето и у<strong>на</strong>предувањето <strong>на</strong><br />

работењето <strong>на</strong> царинската лабораторија беше доделе<strong>на</strong> плакета<br />

и <strong>на</strong> Природно-математичкиот факултет при Универзитетот<br />

Свети Кирил и Методиј, Институт за хемија. Плакетата<br />

ја прими Деканот <strong>на</strong> Природно-математичкиот факултет,<br />

г-ѓа Јорданка Митевска.<br />

- На Одделението за оперативни работи, односно Службата<br />

за мобилни скенери и Службата за мобилни тимови при <strong>Царинска</strong>та<br />

<strong>управа</strong> им беше доделе<strong>на</strong> плакета за покажани исклучителни<br />

резултати во сузбивањето <strong>на</strong> криумчарењето и<br />

други недозволени дејства, за што укажуваат големиот <strong>број</strong><br />

откриени царински прекршоци и кривични дела. Во името <strong>на</strong><br />

Одделението, плакетата му беше враче<strong>на</strong> <strong>на</strong> <strong>на</strong>чалникот <strong>на</strong><br />

истото, г-дин Емил Милев.<br />

Свече<strong>на</strong>та седница беше заокруже<strong>на</strong> со врачување <strong>на</strong> златниците<br />

и сребрениците за царински работниции кои <strong>на</strong>вршиле<br />

30, 20 и <strong>10</strong> години работен стаж во <strong>Царинска</strong>та служба.<br />

Истиот ден, во просториите <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> се одржа<br />

и работ<strong>на</strong> конференција <strong>на</strong> тема „Партнерство со Цари<strong>на</strong>та”,<br />

<strong>на</strong> која што присуствуваа претставници од бизнис заедницата<br />

- шпедитери, домашни и странски компании, транспортни<br />

друштва, нивни здруженија - Сојуз <strong>на</strong> стопански комори, Стопанска<br />

комора <strong>на</strong> Македонија, групација <strong>на</strong> шпедитери, како и<br />

претставници <strong>на</strong> странските конзуларни претставништва во <strong>Република</strong><br />

Македонија<br />

Конференцијата ја отвори Директорот <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong> <strong>управа</strong>,<br />

г-дин Ванчо Каргов кој ја истак<strong>на</strong> важноста <strong>на</strong> парнерството и<br />

постиг<strong>на</strong>тиот резултат од соработката со бизнис заедницата.<br />

Во продолжение <strong>на</strong> Конференцијата , претставник од <strong>Царинска</strong>та<br />

<strong>управа</strong>, и од Кабинетот <strong>на</strong> Заменикот претседател <strong>на</strong> Владата<br />

<strong>на</strong> <strong>Република</strong> Македонија, ги презентираа мерките дел од<br />

втората фаза <strong>на</strong> проектот <strong>на</strong> Владата <strong>на</strong> <strong>Република</strong> Македонија<br />

Регулатор<strong>на</strong> гилоти<strong>на</strong> а кои ќе овозможат забрзување <strong>на</strong> протокот<br />

<strong>на</strong> стоки, поедноставување <strong>на</strong> царинските постапки како<br />

и <strong>на</strong>малување <strong>на</strong> трошоците <strong>на</strong> делов<strong>на</strong>та заедница. Најголем<br />

дел од овие мерки произлегоа како резултат <strong>на</strong> интензив<strong>на</strong>та<br />

соработка <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та<br />

<strong>управа</strong> со компаниите и<br />

нивните здруженија.<br />

За користите и придобивки<br />

од парнерството со<br />

Цари<strong>на</strong>та свое видување<br />

даде и г-ѓа Билја<strong>на</strong> Муратовска,<br />

претседател <strong>на</strong> Советодавното<br />

тело, составено<br />

од претставници <strong>на</strong><br />

<strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong>, Здружението<br />

<strong>на</strong> Шпедитери,<br />

трите стопански комори<br />

во Македонија: Стопанската<br />

комора <strong>на</strong> Р.Македонија,<br />

Сојузот <strong>на</strong> стопански комори<br />

и Стопанска комората<br />

<strong>на</strong> Северо-Запад<strong>на</strong><br />

Македонија како и СИЗ<br />

Македонија сообраќај<br />

АМЕРИТ, истакнувајќи ја<br />

неговата улога <strong>на</strong> активен<br />

чинител за создавање и<br />

развој <strong>на</strong> стратегии, процедури<br />

и методи за соработка<br />

помеѓу учесниците и другите релавантни институции во<br />

државата, се со цел олеснување <strong>на</strong> протокот <strong>на</strong> стока <strong>на</strong> граничните<br />

премини и да се избегнување <strong>на</strong> удвојување <strong>на</strong> постапките<br />

и <strong>на</strong>малување <strong>на</strong> трошоците<br />

На крајот од конференцијата, со цел првично запоз<strong>на</strong>вање<br />

<strong>на</strong> бизнис заедницата и партнерите, со чекорите кои се превземаат<br />

во <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> за воведување <strong>на</strong> новиот Систем за<br />

обработка <strong>на</strong> царински декларации, запоз<strong>на</strong>вање со концептот<br />

и основните технички карактеристики <strong>на</strong> истиот, претставник<br />

од <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> одржа презентација <strong>на</strong> основните карактеристики<br />

<strong>на</strong> новиот ИКТ систем, чијашто импементација е во<br />

тек.<br />

4

НОВОСТИ<br />

ЗАКЛЕТВА НА НОВИТЕ ЦАРИНСКИ<br />

СЛУЖБЕНИЦИ<br />

На 13 април 2009 годи<strong>на</strong>, по успешно поминување <strong>на</strong> проб<strong>на</strong>та<br />

работа и струч<strong>на</strong>та обука 115 царински службеници дадоа<br />

заклетва пред директорот <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong> <strong>управа</strong>.<br />

Царинските службеници со даде<strong>на</strong>та заклетва се обврзаа<br />

<strong>на</strong> почитување <strong>на</strong> Уставот и законите <strong>на</strong> <strong>Република</strong> Македонија,<br />

правил<strong>на</strong> приме<strong>на</strong> <strong>на</strong> царинските прописи, почитување <strong>на</strong><br />

одредбите од Кодексот за однесување и правилата за ред и<br />

дисципли<strong>на</strong> во <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong>, како и <strong>на</strong> професио<strong>на</strong>лно,<br />

стручно, чесно, одговорно извршување <strong>на</strong> своите работни обрски.<br />

како и користење <strong>на</strong> форумот за прашања и одговори. После<br />

нејзиното завршување секоја царинска испостава редовно ќе<br />

врши внесување <strong>на</strong> нови податоци во базата. Обуката е организира<strong>на</strong><br />

во согласност со Годиш<strong>на</strong>та програма за обуки и стручно<br />

оспособување <strong>на</strong> царинските службеници.<br />

ПРЕЗЕНТАЦИЈА НА<br />

ЕДНОШАЛТЕРСКИОТ СИСТЕМ<br />

Обврската <strong>на</strong> заклетва кои за прв пат се вработуваат во <strong>Царинска</strong>та<br />

<strong>управа</strong> е предвиде<strong>на</strong> во Законот за царинска <strong>управа</strong><br />

За прв пат заклетва беше организира<strong>на</strong> за нововработени царински<br />

службеници во ноември 2008 годи<strong>на</strong> а во идни<strong>на</strong> заклетвата<br />

ќе биде организира<strong>на</strong> по повод денот <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та<br />

<strong>управа</strong>.<br />

Ова е втора организира<strong>на</strong> заклетва <strong>на</strong> царинските службеници<br />

кои за прв пат се вработуваат во <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong><br />

по донесувањето <strong>на</strong> Законот за царинска <strong>управа</strong> донесен во<br />

2004 годи<strong>на</strong>. На свеченоста присуствуваа претпоставените и<br />

менторите <strong>на</strong> царинските службеници кои ја положија заклетвата,<br />

како и други стручни царински службеници кои придонесоа<br />

за успешно поминување <strong>на</strong> проб<strong>на</strong>та работа од стра<strong>на</strong> <strong>на</strong><br />

царинските службеници.<br />

ОБУКА ЗА КОРИСТЕЊЕ НА<br />

НАЦИОНАЛНАТА БАЗА НА ПОДАТОЦИ<br />

ЗА ЦАРИНСКА ВРЕДНОСТ<br />

Во рамките <strong>на</strong> Вториот состанок <strong>на</strong> Подкомитетот за <strong>цари<strong>на</strong></strong><br />

и потекло <strong>на</strong> стоки од ЦЕФТА 2006 Договорот за слобод<strong>на</strong><br />

трговија кој се одржа <strong>на</strong> 11 и 12 мај 2009 годи<strong>на</strong> во Белград, Директорот<br />

<strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> <strong>на</strong> <strong>Република</strong> Македонија одржа<br />

презентација <strong>на</strong> EXIM – Едношалтерскиот систем што го<br />

користи <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong>. На презентацијата присуствуваа<br />

претставници <strong>на</strong> земјите од ЦЕФТА 2006 – Албанија, Бос<strong>на</strong> и<br />

Херцегови<strong>на</strong>, Србија, Цр<strong>на</strong> Гора и Хрватска кои имаа можност<br />

да се запоз<strong>на</strong>ат со искуствата и можностите кои произлегуваат<br />

од користењето <strong>на</strong> овој систем, <strong>број</strong>от и видовите <strong>на</strong> дозволи<br />

што се издаваат преку овој систем, како и <strong>број</strong>от <strong>на</strong> министерства<br />

и институции кои се корисници <strong>на</strong> овој систем.<br />

На Подкомитет беше разговарано и за подобрување и<br />

у<strong>на</strong>предување <strong>на</strong> царинската соработка, разме<strong>на</strong> <strong>на</strong> информации<br />

за движењето <strong>на</strong> стоките и можности за зголемување <strong>на</strong> административниот<br />

капацитет <strong>на</strong> Царинските управи.<br />

Одделението за обуки во соработка со Crown Agents во текот<br />

<strong>на</strong> месец мај организира повеќе обуки за користење <strong>на</strong> <strong>на</strong>цио<strong>на</strong>л<strong>на</strong>та<br />

база <strong>на</strong> податоци за царинска вредност <strong>на</strong> стока. Целта<br />

<strong>на</strong> обуката е царинските службеници да <strong>на</strong>учат да ја користат<br />

<strong>на</strong>цио<strong>на</strong>л<strong>на</strong>та база <strong>на</strong> податоци за царинска вредност <strong>на</strong> стока,<br />

5

НОВОСТИ<br />

НОВИ ЦАРИНСКИ УПАТСТВА ВО<br />

АПРИЛ 2009 ГОДИНА<br />

<strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> во месец април 2009 годи<strong>на</strong> заради<br />

подобрување <strong>на</strong> царинските постапки ги донесе следниве упатаства:<br />

1. Упатство за постапување при откривање <strong>на</strong> опасни и штетни<br />

материи;<br />

2. Упатство за работа со отворе<strong>на</strong>та царинска линија 197;<br />

3. Упатство за работа со радиокомуникацискиот систем <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong><br />

<strong>управа</strong>;<br />

4. Упатство за работа со CCTV системот за видео<strong>на</strong>дзор,<br />

снимање и трансмисија;<br />

5. Упатство за вршење <strong>на</strong>бавки во <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong>;<br />

6. Упатство за вршење службени патувања;<br />

7. Упатство за работа при детектирање зголемено ниво <strong>на</strong><br />

јонизирачко зрачење;<br />

8. Упатство за <strong>на</strong>чинот <strong>на</strong> постапување со одземени и стоки отстапени<br />

во корист <strong>на</strong> државата;<br />

9. Упатство за работа со системот за автоматско препоз<strong>на</strong>вање<br />

регистерски таблички;<br />

<strong>10</strong>. Упатство за ротирање и прераспоредување <strong>на</strong> царинските<br />

службеници;<br />

11. Упатство за работното време во <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong>;<br />

12. Упатство за користење службени мобилни телефони (изме<strong>на</strong>).<br />

Сите овие упатства имаат за цел зголемување <strong>на</strong> административниот<br />

капацитет <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong>, подобре<strong>на</strong> транспаретност<br />

и зголеме<strong>на</strong> ефикасност <strong>на</strong> работата.<br />

ОБУКА ЗА ВОВЕДУВАЊЕ НА<br />

СТАНДАРДОТ ЗА ИНВЕСТИРАЊЕ ВО<br />

ЛУЃЕ<br />

<strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> <strong>на</strong> <strong>Република</strong> Македонија во соработка со<br />

Crown Agents <strong>на</strong> 15 и 16 мај 2009 годи<strong>на</strong> организираше дводнев<strong>на</strong><br />

обука за воведување <strong>на</strong> стандардот за „Инвестирање во<br />

луѓе“. Целта <strong>на</strong> работилницата беше запоз<strong>на</strong>вање <strong>на</strong> вработените<br />

во <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> со теков<strong>на</strong>та состојба во однос <strong>на</strong><br />

исполнувањето <strong>на</strong> стандардите за Инвестирање во луѓе. Во текот<br />

<strong>на</strong> обуката учесниците имаа можност да се запоз<strong>на</strong>ат стандардот<br />

<strong>на</strong> Инвеститори во луѓе и процесот кој треба да се спроведе<br />

за да се примени <strong>на</strong>двореш<strong>на</strong> проценка, проценка <strong>на</strong><br />

тековните практики и упатства <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> во однос<br />

<strong>на</strong> десетте индикатори <strong>на</strong> стандардот за инвеститори во<br />

луѓе и разбирање <strong>на</strong> клучните активности кои се потребни за<br />

започнување <strong>на</strong> процесот <strong>на</strong> подготовка. Работилницата ја водеше<br />

г-дин Џон Бил од Crown Agents.<br />

КОНФЕРЕНЦИЈА НА<br />

ДИРЕКТОРИТЕ НА<br />

ЦАРИНСКИТЕ УПРАВИ<br />

Конференцијата <strong>на</strong> Директорите <strong>на</strong> Царинските<br />

управи <strong>на</strong> Европскиот регион се одржа<br />

<strong>на</strong> 18 и 19 мај 2009 годи<strong>на</strong> во Берген, Норвешка.<br />

Оваа конференција претставува <strong>на</strong>јвисок<br />

собир <strong>на</strong> директорите <strong>на</strong> Царинските управи<br />

од Европскиот регион <strong>на</strong> која се разгледуваат<br />

и усвојуваат одлуки од <strong>на</strong>јвисоко ниво,<br />

а кои се однесуваат <strong>на</strong> идниот развој и соработка<br />

во областа <strong>на</strong> царинското<br />

работење. На конференција<br />

присуствуваше и директорот<br />

<strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> <strong>на</strong> <strong>Република</strong><br />

Македонија, Ванчо Каргов<br />

заедно со уште 42 директори<br />

<strong>на</strong> Царинските управи од<br />

Европскиот регион и бившите<br />

советски републики.<br />

Во рамките <strong>на</strong> конференцијата<br />

едногласно беше донесе<strong>на</strong><br />

одлука за воспоставување и<br />

отварање <strong>на</strong> Регио<strong>на</strong>лен тренинг<br />

центар <strong>на</strong> Светската царинска<br />

организација во Скопје,<br />

кој официјално треба да биде<br />

отворен во октомври 2009 годи<strong>на</strong>.<br />

Беа усвоени и повеќе<br />

одлуки за работата <strong>на</strong> Европскиот<br />

царински регион пред<br />

престојното заседание <strong>на</strong> Советот<br />

<strong>на</strong> Светската царинска<br />

организација.<br />

6

НОВОСТИ<br />

ОБУКА ЗА ОБУЧУВАЧИ<br />

Согласно со Програмата за обуки и стручно оспособување <strong>на</strong><br />

царинските службеници во среди<strong>на</strong>та <strong>на</strong> мај 2009 годи<strong>на</strong> беше<br />

организира<strong>на</strong> Обука за обучувачи. Целта <strong>на</strong> обуката која беше<br />

изведе<strong>на</strong> во соработка со Агенцијата Мотива беше зголемување<br />

<strong>на</strong> <strong>број</strong>от <strong>на</strong> обучени обучувачи кои во <strong>на</strong>редниот период ќе<br />

држат обуки од разни области <strong>на</strong> царинското работење за вра-<br />

ботените во <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong>. На обуката присуствуваа 22<br />

претставници од сите сектори <strong>на</strong> Централ<strong>на</strong>та <strong>управа</strong> кои во текот<br />

<strong>на</strong> четириднев<strong>на</strong>та обука имаа можност да се <strong>на</strong>учат повеќе<br />

техники <strong>на</strong> обука, стилови <strong>на</strong> учење, подготовка за <strong>на</strong>црт за обука,<br />

проценка <strong>на</strong> ефикасноста <strong>на</strong> обуките.<br />

ДОНИРАНА ОПРЕМА ОД<br />

ВЛАДАТА НА САД<br />

На 13 мај 2009 годи<strong>на</strong> од името <strong>на</strong> Владата<br />

<strong>на</strong> САД, Амбасадорот Филип Рикер изврши<br />

предавање <strong>на</strong> опрема <strong>на</strong>мента за<br />

зајакнување <strong>на</strong> капацитетите <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та<br />

<strong>управа</strong> за спречување <strong>на</strong> нелегални<br />

активности. На <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> и<br />

<strong>на</strong> Министерството за в<strong>на</strong>трешни работи<br />

донира<strong>на</strong> им е опрема за откривање<br />

<strong>на</strong> радиоактивно зрачење, компјутерска<br />

и канцелариска опрема, како и други<br />

помошни средства за работа <strong>на</strong> царинските<br />

мобилни тимови, во вредноост од<br />

околу 150.000 американски долари.<br />

Целта <strong>на</strong> до<strong>на</strong>цијата е по<strong>на</strong>тамошно<br />

подобрување <strong>на</strong> административниот капацитет<br />

<strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> и поефикас<strong>на</strong><br />

заштита <strong>на</strong> држав<strong>на</strong>та граница од<br />

можни закани од тероризам, организиран<br />

крими<strong>на</strong>л и недозволе<strong>на</strong> трговија.<br />

7

ИЗМЕНА И ДОПОЛНУВАЊЕ НА<br />

ПРАВИЛНИКОТ ЗА НАЧИНОТ НА<br />

ПОПОЛНУВАЊЕ НА ЦАРИНСКА<br />

ДЕКЛАРАЦИЈА<br />

Заради подобрување <strong>на</strong> квалитетот <strong>на</strong> прибирањето и<br />

објавувањето <strong>на</strong> податоците за <strong>на</strong>дворешнотрговската разме<strong>на</strong><br />

<strong>на</strong> <strong>Република</strong> Македонија со оста<strong>на</strong>тите земји, во Службен <strong>весник</strong><br />

<strong>на</strong> <strong>Република</strong> Македонија <strong>број</strong> 55 од 28 април 2009 годи<strong>на</strong><br />

објавен е Правилникот за изменување и дополнување <strong>на</strong> Правилникот<br />

за <strong>на</strong>чинот <strong>на</strong> пополнување <strong>на</strong> царинска декларација<br />

и кодексот <strong>на</strong> шифри кои се употребуваат во царинската постапка<br />

(Службен <strong>весник</strong> <strong>на</strong> <strong>Република</strong> Македонија бр. 97/05 и<br />

147/08). Со измените <strong>на</strong> Правилникот се додаваат нови шифри<br />

за име <strong>на</strong> земја и шифра, и тоа „Косово – XK“ и „Цр<strong>на</strong> Гора – ME“,<br />

а името <strong>на</strong> земја и шифра „Србија и Цр<strong>на</strong> Гора – CS“ се заменува<br />

со „Србија – RS“. Со овие измени корисниците <strong>на</strong> статисричките<br />

податоци ќе имаат подобар увид во видот и обемот <strong>на</strong> <strong>на</strong>дворешнотрговската<br />

разме<strong>на</strong> <strong>на</strong> <strong>Република</strong> Македонија со Србија,<br />

Цр<strong>на</strong> Гора и Косово.<br />

ОБУКА ЗА КОРИСТЕЊЕ НА<br />

УПАТСТВОТО ЗА ПРИМЕНА НА<br />

ЗАКОНОТ ЗА ВЕТЕРИНАРНО<br />

ЗДРАВСТВО<br />

На 29 април 2009 годи<strong>на</strong> во <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> се одржа обука<br />

за користење <strong>на</strong> Упатството за приме<strong>на</strong> <strong>на</strong> Законот за ветери<strong>на</strong>рно<br />

здравство. Презентацијата ја извршија претставници <strong>на</strong><br />

<strong>Царинска</strong> <strong>управа</strong> и претставници од Управата за ветери<strong>на</strong>рство.<br />

Обуката е дел од годиш<strong>на</strong>та програма за обуки и стручно<br />

оспособување <strong>на</strong> царинските службеници и <strong>на</strong> неа присуствуваа<br />

царински службеници од сите царински испостави.<br />

ОБУКА ЗА ПОЕДНОСТАВЕНИ<br />

ПОСТАПКИ<br />

Во рамки <strong>на</strong> Програмата за техничка помиош со <strong>Царинска</strong>та и<br />

даноч<strong>на</strong>та <strong>управа</strong> <strong>на</strong> Холандија во периидиот од 21-23 април<br />

2009 годи<strong>на</strong> беше извршен скрининг <strong>на</strong> работењето <strong>на</strong> царинските<br />

испостави заради пошироко воведување <strong>на</strong> поедноставените<br />

царински постапки. Целта <strong>на</strong> посетата беше поттикнување<br />

<strong>на</strong> царинските испостави за поголемо користење <strong>на</strong> царинските<br />

постапки. Беа посетени 5 пилот компании, Фершпед –<br />

Скопје, Брилијант – Штип, Аринифешн – Прилеп, ИГМ – Кавадарци<br />

и Квалитет пром – Куманово со цел нивно пошироко<br />

запоз<strong>на</strong>вање со <strong>на</strong>чинот <strong>на</strong> издавање <strong>на</strong> одобренија за поедноставени<br />

постапки.<br />

Холандските експерти Cor Willemse и Jan van Ginkel во <strong>на</strong>редниот<br />

период блиску ќе соработуваат со македонските царински<br />

експерти при издавањето <strong>на</strong> одобренијата за поедноставени<br />

царински постапки.<br />

8

ОБУКА ЗА ЗАШТИТА НА ПРАВАТА ОД<br />

ИНТЕЛЕКТУАЛНА СОПСТВЕНОСТ<br />

Во рамките <strong>на</strong> ТАИЕХ програма во <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> <strong>на</strong> <strong>Република</strong><br />

Македонија во периодот од 21-23 април 2009 годи<strong>на</strong> се<br />

одржа обука за приме<strong>на</strong>та <strong>на</strong> Законот за царински мерки за заштита<br />

<strong>на</strong> правата од интелектуал<strong>на</strong> сопственост. Теми кои беа<br />

обработувани <strong>на</strong> обуката беа <strong>на</strong>чин <strong>на</strong> прииме<strong>на</strong> <strong>на</strong> царинското<br />

законодавство во <strong>Република</strong> Македонија и во земјите-членки<br />

<strong>на</strong> Европската унија, Регулативите <strong>на</strong> ЕУ 1383/03 и 1891/04, плановите<br />

за нови регулативи <strong>на</strong> ЕУ, Акцискиот план <strong>на</strong> ЕУ за ИПР за<br />

периодот од 2009-2012, базата <strong>на</strong> податоци ЦОПИС, како и <strong>на</strong>чини<br />

за подобрување <strong>на</strong> работата <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> во областа<br />

<strong>на</strong> заштитата <strong>на</strong> правата од интелектуал<strong>на</strong> сопственост.<br />

Учесници <strong>на</strong> обуката беа претставници од повеќе царински испостави,<br />

а предавачи беа Даниел Коенер, од <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong><br />

<strong>на</strong> Луксембург и Антонио Лорет Мацијан од <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong><br />

<strong>на</strong> Шпанија.<br />

ОБУКА ЗА ПРЕФЕРЕНЦИЈАЛНИТЕ<br />

ПРАВИЛА НА ПОТЕКЛО НА СТОКИТЕ<br />

Согласно со Програмата за обуки и стручно оспособување <strong>на</strong><br />

царинските службеници, <strong>на</strong> <strong>10</strong> април 2009 годи<strong>на</strong> во <strong>Царинска</strong>та<br />

<strong>управа</strong> се одржа обука за преференцијалните правила за потекло<br />

<strong>на</strong> стоките.<br />

Целта <strong>на</strong> обуката е поблиско запоз<strong>на</strong>вање <strong>на</strong> царинските работници<br />

со потеклото <strong>на</strong> стоката како инструмент за спроведување<br />

<strong>на</strong> <strong>на</strong>дворешнотрговската политика, <strong>на</strong>чинот <strong>на</strong> стекнување <strong>на</strong><br />

потеклото <strong>на</strong> стоката, докози за префренцијално потекло кои<br />

се применуваат во царинската постапка, <strong>на</strong>чини <strong>на</strong> издавање<br />

<strong>на</strong> доказите за преференцијално потекло <strong>на</strong> стоките. Посебно<br />

внимание беше посветено <strong>на</strong> можноста за дијаго<strong>на</strong>лно<br />

кумулација <strong>на</strong> потеклото <strong>на</strong> стоките и дијаго<strong>на</strong>л<strong>на</strong>та кумулација<br />

во рамките <strong>на</strong> процесот за стабилизација и асоцијација (ПСА).<br />

Учесници <strong>на</strong> обуката беа претставници од сите царински испостави.<br />

Обуката беше интерактив<strong>на</strong> и учесниците имаа можност<br />

да се добијат одговори <strong>на</strong> многу практични прашања поврзани<br />

со секојдневното царинење <strong>на</strong> стоките<br />

ИНФОРМАТИЧКАТА ТЕХНОЛОГИЈА Е<br />

ДВИГАТЕЛ НА „ЦАРИНАТА ВО 21 ВЕК“<br />

Над 500 експерти од царинските управи и од делов<strong>на</strong>та заедницата<br />

учествуваа <strong>на</strong> Конференцијата <strong>на</strong> Светската царинска<br />

организација (IT Conference & Exhibition) која се одржа <strong>на</strong> 22-<br />

24 април 2009 годи<strong>на</strong> во Маракеш. На конференцијата со <strong>на</strong>слов<br />

„Eдношалтерски систем – предности <strong>на</strong> бизнисот“ „Single<br />

Window: Delivering Business Advantages“ беше разговарано за<br />

важноста <strong>на</strong> информатичката технологија во поврзувањето <strong>на</strong><br />

сите <strong>на</strong>длежни гранични служби <strong>на</strong> <strong>на</strong>јефикасен <strong>на</strong>чин, притоа<br />

обрнувајќи посебно внимание <strong>на</strong> сигурноста <strong>на</strong> синџирот<br />

<strong>на</strong> с<strong>на</strong>бдување и олеснувањето <strong>на</strong> трговијата. Темата овозможи<br />

сите гранични служби, вклучувајќи ја <strong>цари<strong>на</strong></strong>та и нејзините<br />

трговски партнери, да ги објас<strong>на</strong>т <strong>на</strong>чините како да ја зајак<strong>на</strong>т<br />

соработката, со што ќе се обезбеди цврста основа за информатичката<br />

технологија да обезбеди вистински погодности за бизнисот<br />

преку меѓу<strong>на</strong>роден трговски едношалтерски концепт.<br />

Учесниците дискутираа и за важноста <strong>на</strong> меѓу<strong>на</strong>родните стандарди<br />

како и јавно-приватното партнерство за одржлива и<br />

управлива царинска ИТ околи<strong>на</strong>.<br />

Генерелниот секретар <strong>на</strong> Светската царинска организација<br />

(СЦО), г-дин Кунио Микурија истака дека „информатичката<br />

технологија останува врвен приоритет за СЦО и за нејзините 174<br />

членки“. Тој додаде дека „Раководителите <strong>на</strong> царинските служби<br />

ќе дискутираат за улогата <strong>на</strong> информатичката технологија како<br />

мотор – двигател <strong>на</strong> стратешката шема <strong>на</strong> Цари<strong>на</strong>та во 21 век за<br />

време <strong>на</strong> претстојните годишни сесии <strong>на</strong> Советот <strong>на</strong> СЦО, како<br />

и <strong>на</strong> <strong>на</strong>јвисоките тела <strong>на</strong> СЦО кои носат одлуки“. Г-дин Микурија<br />

го истак<strong>на</strong> неговото задоволство од посетеноста <strong>на</strong> оваа Осма<br />

ИТ Конференција <strong>на</strong> СЦО.<br />

Во рамките <strong>на</strong> овие активности <strong>на</strong> Светската царинска<br />

организација, директорот <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> <strong>на</strong> <strong>Република</strong><br />

Македонија успешно го презентираше едношалтерскиот систем<br />

во <strong>Република</strong> Македонија – EXIM.<br />

9

ЦАРИНСКИ ПРОПИСИ<br />

ИЗМЕНИ НА УРЕДБАТА ЗА СПРОВЕДУВАЊЕ НА ЦАРИНСКИОТ ЗАКОН<br />

Владата <strong>на</strong> <strong>Република</strong> Македонија донесе Уредба за изменување<br />

и дополнување <strong>на</strong> Уредбата за спроведување <strong>на</strong> Царинскиот<br />

закон, објаве<strong>на</strong> во Службен <strong>весник</strong> <strong>на</strong> <strong>Република</strong> Македонија<br />

<strong>број</strong> 42/09.<br />

Измените <strong>на</strong> Уредбата опфаќаат повеќе аспекти <strong>на</strong> царинското<br />

работење и глав<strong>на</strong>та цел <strong>на</strong> истите е операцио<strong>на</strong>лизирање<br />

<strong>на</strong> концептот овластен економски оператор, овозможување <strong>на</strong><br />

децентрализација во издавањето <strong>на</strong> одобренија за постапките<br />

со економски ефект, се со цел да се овозможи поедноставување<br />

и зголемување <strong>на</strong> ефикасноста во спроведување <strong>на</strong> царинскиот<br />

закон.<br />

• Концептот овластен економски оператор е воведен со измените<br />

<strong>на</strong> Царинскиот закон, објавени во Службен <strong>весник</strong><br />

<strong>на</strong> <strong>Република</strong> Македонија бр.04/08, со кои се додаде<br />

нов дел во Царинскиот закон 1-А “Овластени економски<br />

оператори” и нов член 6-а, со кои се поставија законските<br />

основи за добивање <strong>на</strong> статусот <strong>на</strong> овластен економски<br />

оператор. Со измените <strong>на</strong> Уредбата за спроведување <strong>на</strong><br />

Царинскиот закон се воведува ново поглавје 2А “Овластени<br />

економски оператори” кое ја пропишува постапката за<br />

издавање <strong>на</strong> одобренија, со воспоставување <strong>на</strong> пропишан<br />

образец <strong>на</strong> Барање за уверение за овластен економски оператор<br />

(Прилог 3а од Уредбата за спроведување <strong>на</strong> Царинскиот<br />

закон) и појаснувачки забелешки за пополнување <strong>на</strong><br />

образецот, утврдување <strong>на</strong> места <strong>на</strong>длежни за поднесување<br />

и прифаќање <strong>на</strong> Барањата за овластен економски оператор.<br />

Наведените измени <strong>на</strong> Уредбата ги прецизираат и<br />

основните услови и критериуми кои треба да бидат исполнети<br />

од сите заинтересирани трговски друштва кои сакаат<br />

да го добијат статусот <strong>на</strong> овластен економски оператор<br />

во поглед <strong>на</strong> спроведување <strong>на</strong> царинските формалности,<br />

постоење <strong>на</strong> ефикасен систем <strong>на</strong> управување со делов<strong>на</strong>та<br />

евиденција, фи<strong>на</strong>нсиската солвентност <strong>на</strong> подносителот<br />

<strong>на</strong> барањето, како и исполнување <strong>на</strong> посебните сигурносни<br />

и безбедносни стандарди. Покрај одредбите кои се однесуваат<br />

<strong>на</strong> започнување <strong>на</strong> постапката за добивање <strong>на</strong> уверение<br />

за одобрен статус <strong>на</strong> овластен економски оператор,<br />

измените <strong>на</strong> Уредбата ја пропишуваат и в<strong>на</strong>треш<strong>на</strong>та процедура<br />

за издавање <strong>на</strong> уверенија во <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> со<br />

пропишување <strong>на</strong> роковите за издавање <strong>на</strong> одобрение, постапката<br />

за привремено одземање или укинување <strong>на</strong> уверението<br />

овластен економски оператор.<br />

Одредбите кои се поврзани со концептот <strong>на</strong> овластен економски<br />

оператор ќе се применуваат од 01 јули 2009 годи<strong>на</strong>.<br />

• Во делот <strong>на</strong> поедноставените постапки, измените <strong>на</strong> Уредбата<br />

овозможуваат <strong>на</strong> сите иматели <strong>на</strong> одобрен статус <strong>на</strong> овластен<br />

примач, покрај досегаш<strong>на</strong>та можност за завршување<br />

<strong>на</strong> транзит<strong>на</strong>та постапка без ставање <strong>на</strong> увид <strong>на</strong> стоката и<br />

<strong>на</strong> листот <strong>број</strong> 4 и 5 од транзит<strong>на</strong>та декларација истата да<br />

заврши и со друг документ пропишан во меѓу<strong>на</strong>роден договор<br />

прифатен или ратификуван од стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> <strong>на</strong> <strong>Република</strong><br />

Македонија и се користи <strong>на</strong>место транзит<strong>на</strong>та декларација.<br />

Наведе<strong>на</strong>та изме<strong>на</strong> им овозможува пред се <strong>на</strong> сите иматели<br />

<strong>на</strong> ваков вид <strong>на</strong> поедноставување <strong>на</strong> постапката, користење<br />

<strong>на</strong> одобреното поедноставување и кога стоката ставе<strong>на</strong> во<br />

транзит<strong>на</strong> постапка ја прати TIR Карнет или друг документ<br />

пропишан со некој меѓу<strong>на</strong>роден документ.<br />

• Во делот <strong>на</strong> постапките со економски ефект, измените <strong>на</strong><br />

Уредбата овозможуваат децентрализирање <strong>на</strong> постапката во<br />

делот <strong>на</strong> давање <strong>на</strong> одобренијата за увоз за облагородување,<br />

царинско складирање, извоз за облагородување и преработка<br />

под царинска контрола. Изме<strong>на</strong>та се однесува <strong>на</strong> членовите<br />

во кои како <strong>на</strong>длежен орган за давање <strong>на</strong> <strong>на</strong>ведените<br />

одобренија беше <strong>на</strong>веде<strong>на</strong> Централ<strong>на</strong>та <strong>управа</strong> <strong>на</strong><br />

<strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> и изврше<strong>на</strong> е заме<strong>на</strong> со зборовите “<strong>на</strong>длежен<br />

царински орган”. Тенденција <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> е<br />

да овозможи забрзување <strong>на</strong> постапките со економски ефект,<br />

а еден од <strong>на</strong>чините е давањето <strong>на</strong> одобренија и измени <strong>на</strong><br />

истите да се префрли <strong>на</strong> локално ниво со што ќе се <strong>на</strong>малат<br />

трошоците <strong>на</strong> сите ентитети вклучени во спроведување <strong>на</strong><br />

овие постапки.<br />

Во следните броеви <strong>на</strong> „Цари<strong>на</strong>„ подетално ќе биде разработе<strong>на</strong><br />

постапката <strong>на</strong> давање <strong>на</strong> одобренијата за увоз за<br />

облагородување и условите за добивање <strong>на</strong> одобрение.<br />

• Со Уредбата за изменување и дополнување <strong>на</strong> Уредбата<br />

за спроведување <strong>на</strong> Царинскиот закон се изврши и изме<strong>на</strong><br />

<strong>на</strong> виси<strong>на</strong>та <strong>на</strong> компензатор<strong>на</strong>та камата која се пресметува<br />

за <strong>на</strong>ста<strong>на</strong>т царински долг во постапката <strong>на</strong> увоз за<br />

облагородување и привремен увоз. Наместо досегашниот<br />

<strong>на</strong>чин <strong>на</strong> пресметување согласно виси<strong>на</strong>та <strong>на</strong> просеч<strong>на</strong>та<br />

пондерира<strong>на</strong> камат<strong>на</strong> стапка <strong>на</strong> пазарот <strong>на</strong> пари објаве<strong>на</strong><br />

во месечниот билтен <strong>на</strong> Народ<strong>на</strong>та Банка <strong>на</strong> <strong>Република</strong><br />

Македонија, виси<strong>на</strong>та <strong>на</strong> компензатор<strong>на</strong> камата се пресметува<br />

со константен износ од 0,8% за секој месец за предметниот<br />

период, односно периодот во кој стоката била во ед<strong>на</strong><br />

од <strong>на</strong>ведените постапки.<br />

• Во делот <strong>на</strong> привремен увоз, во членот 374 точка в) алинеа<br />

3, со измените <strong>на</strong> Уредбата се изврши појаснување <strong>на</strong> рокот<br />

<strong>на</strong> привремен увоз <strong>на</strong> транспортни средства привремено<br />

увезени за извршување <strong>на</strong> транспортните операции. Имено,<br />

транспортните средства за приват<strong>на</strong> употреба можат<br />

привремено да престојуваат <strong>на</strong> царинското подрачје <strong>на</strong> <strong>Република</strong><br />

Македонија (континуирано или не) во рок од шест<br />

месеци за период од два<strong>на</strong>есет месеци.<br />

• На крај, со измените <strong>на</strong> Уредбата, изменети се стандардизираните<br />

обрасци за издавање <strong>на</strong> Задолжител<strong>на</strong> тариф<strong>на</strong><br />

информација (ЗТИ) и Задолжител<strong>на</strong> информација за потекло<br />

(ЗИП) и како составен дел <strong>на</strong> Уредбата за изменување и<br />

дополнување <strong>на</strong> Уредбата за спроведување <strong>на</strong> царинскиот<br />

закон се новите Прилог 2 (ЗТИ) и Прилог 3 (ЗИП) кои ќе се<br />

користат со стапувањето <strong>на</strong> сила <strong>на</strong> Уредбата.<br />

<strong>10</strong>

ЦАРИНСКИ ПРОПИСИ<br />

РАСПОРЕДУВАЊЕ НА КУПКИ, ГЕЛОВИ И КРЕМОВИ ЗА ТУШИРАЊЕ<br />

На пазарот постои широка лепеза <strong>на</strong> <strong>на</strong>јразлични препарати<br />

<strong>на</strong>менети за лич<strong>на</strong> хигие<strong>на</strong> и нега <strong>на</strong> тело кои се <strong>на</strong>менети за<br />

продажба <strong>на</strong> мало, од <strong>на</strong>јразлични производители и земји <strong>на</strong><br />

потекло. Со цел да се <strong>на</strong>дмине дилемата за распоредување во<br />

<strong>Царинска</strong>та тарифа <strong>на</strong> вакви производи и истите правилно да<br />

бидат распоредени, подолу е дадено распоредување со коментар<br />

за гелови за туширање и препарати за капење.<br />

Препаратите за капење (парфимирани соли и препарати за<br />

капење-купки) и геловите за туширање се распоредуваат во <strong>Царинска</strong>та<br />

тарифа согласно Основните правила 1 и 6, Забелешка<br />

1 (в) кон Глава 34 и Коментарските белешки <strong>на</strong> ХС за соодветните<br />

тарифни броеви.<br />

Геловите за туширање се распоредуваат во тариф<strong>на</strong>та оз<strong>на</strong>ка<br />

3401 30 00 00 со <strong>на</strong>именование: Органско површински активни<br />

средства и препарати за миење <strong>на</strong> кожа, во форма <strong>на</strong> течност<br />

или крем и приготвени за продажба <strong>на</strong> мало со или без<br />

содржи<strong>на</strong> <strong>на</strong> сапун, доколку ги исполнуваат условите <strong>на</strong>ведени<br />

во Коментарските забелешки за тарифниот <strong>број</strong> 3401, став (III)<br />

кој гласи: «Овој дел ги опфаќа препаратите за миење <strong>на</strong> кожа,<br />

кај кои актив<strong>на</strong>та компонента се состои во цели<strong>на</strong> или делумно<br />

од синтетички органски површински активни средства (кои<br />

можат да содржат сапун во било кој сооднос), под услов тие да<br />

се во форма <strong>на</strong> течност или крем и приготвени за продажба <strong>на</strong><br />

мало. Таквите препарати неприготвени за продажба <strong>на</strong> мало<br />

се распоредуваат во тар. <strong>број</strong> 3402“.<br />

Препаратите за капење (парфимирани соли и препарати за<br />

капење-купки) во <strong>Царинска</strong>та тарифа се распоредуваат во тариф<strong>на</strong>та<br />

оз<strong>на</strong>ка 3307 30 00 00 со <strong>на</strong>именование Парфимирани<br />

соли за бањање и други препарати за бањање, доколку ги исполнуваат<br />

условите <strong>на</strong>ведени во Коментарските забелешки за<br />

тарифниот <strong>број</strong> 3307, став (III) кој гласи: « Препарати за капење,<br />

како што се парфимирани соли и препарати за капење кои создаваат<br />

пе<strong>на</strong> , кои содржат или не содржат сапун или други органски<br />

површински активни средства (види ја забелешка 1 (в)<br />

за Глава 34) «.<br />

Од горе<strong>на</strong>веденото следи дека во однос <strong>на</strong> хемискиот состав,<br />

геловите за туширање треба да содржат површински активни<br />

средства , со или без содржи<strong>на</strong> <strong>на</strong> сапун во било кој сооднос,<br />

но и препаратите за капење можат да содржат површински активни<br />

средства или сапуни. Отука произлегува дека овие два<br />

вида <strong>на</strong> производи можат да имаат сличен хемиски состав, но<br />

<strong>на</strong>јбит<strong>на</strong> карактеристика за нив<strong>на</strong> дистинкција е дека геловите<br />

за туширање се <strong>на</strong>несуваат директно <strong>на</strong> телото и служат за<br />

миење <strong>на</strong> кожа, а препаратите за капење се употребуваат <strong>на</strong> тој<br />

<strong>на</strong>чин што се растворуваат во вода во када и прават пе<strong>на</strong>.<br />

11

Во рамки <strong>на</strong> Протоколите за потекло од Договорите за слобод<strong>на</strong><br />

трговија кои се применуваат во <strong>Република</strong> Македонија предвидени<br />

се два вида <strong>на</strong> докази за потекло: уверение за движење<br />

ЕУР.1 и изјава во фактура (од било кој извозник или од одобрен<br />

извозник).<br />

Изјавата во фактура во последно време се повеќе се користи во<br />

постапката <strong>на</strong> царинење <strong>на</strong> стоки со преференцијално потекло<br />

<strong>на</strong> стоки. Од вкупниот <strong>број</strong> <strong>на</strong> извозни декларации, кој во 2008<br />

годи<strong>на</strong> изнесуваше околу 200.000, во скоро полови<strong>на</strong> е побарано<br />

издавање <strong>на</strong> уверение за движење ЕУР.1, а во околу 30.000<br />

извозни декларации се изготвени изјави во фактура. Бројот <strong>на</strong><br />

изготвени изјави од одобрен извозник во 2007 изнесуваше 11,<br />

а во 2008 тој <strong>број</strong> изнесува приближно 3.500.<br />

ИЗЈАВА ВО ФАКТУРА<br />

• Што е изјава во фактура<br />

Изјавата во фактура е алтер<strong>на</strong>тивен доказ за потекло <strong>на</strong> уверението<br />

за движење ЕУР. 1 предвиден со договорите за слобод<strong>на</strong><br />

трговија (освен со Украи<strong>на</strong>).<br />

Целта <strong>на</strong> изјавата во фактура, е да ја поедностави постапката<br />

<strong>на</strong> извозно царинење <strong>на</strong> извозниците/производителите кои редовно<br />

(често) извезуваат производи во земјите со кои <strong>Република</strong><br />

Македонија има склучено договори за слобод<strong>на</strong> трговија, со<br />

тоа што за секоја пратка нема потреба да поднесуваат барање<br />

за издавање <strong>на</strong> уверение за движење ЕУР.1.<br />

• Кој ја изготвува изјавата во фактура<br />

Согласно Договорите за слобод<strong>на</strong> трговија каде е предвиде<strong>на</strong><br />

изјава во фактура како доказ за преференцијално потекло,<br />

изјавата во фактура може да биде изготве<strong>на</strong>:<br />

- од стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> одобрен извозник, или<br />

- од стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> било кој извозник за било која пратка, што се<br />

состои од еден или повеќе пакети со производи со потекло,<br />

чија што вкуп<strong>на</strong> вредност не <strong>на</strong>дминува 6000 евра.<br />

• Кои се обврските <strong>на</strong> извозникот кој ја изготвува<br />

изјавата во фактура<br />

Извозникот треба да ги поз<strong>на</strong>ва правилата за стекнување <strong>на</strong><br />

преференцијално потекло и сите други услови од Протоколите<br />

за потекло од Договорите за слобод<strong>на</strong> трговија.<br />

Со изготвување <strong>на</strong> изјава во фактура, извозникот изјавува дека<br />

производите за кои таа се однесува ги исполнуваат условите<br />

за стекнување <strong>на</strong> преференцијално потекло во согласност со<br />

одредбите од релевантниот Договор за слобод<strong>на</strong> трговија. Ако<br />

се утврди дека оваа изјава е неточ<strong>на</strong> (изготвен е лажен доказ за<br />

потекло), следи дека е сторен прекршок согласно одредбите од<br />

Царинскиот закон.<br />

Извозникот, кој ја изготвува изјавата во фактура, мора да биде<br />

подготвен во секое време да ги поднесе кај царинските органи<br />

сите потребни документи за докажување <strong>на</strong> преференцијалното<br />

потекло и сите други услови од Протоколите за потекло од Договорите<br />

за слобод<strong>на</strong> трговија.<br />

ЦАРИНСКИ ПРОПИСИ<br />

ДОКАЗИ ЗА ПРЕФЕРЕНЦИЈАЛНО ПОТЕКЛО<br />

• Кога се изготвува изјава во фактура<br />

Изјавата во фактура може да биде изготве<strong>на</strong> од стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> извозникот<br />

кога производите за кои таа се однесува се извезуваат<br />

или дополнително по извршениот извоз.<br />

Кога извозникот ја изготвува изјавата во фактура во моментот<br />

<strong>на</strong> извоз, задолжител<strong>на</strong> е нејзи<strong>на</strong> презентација <strong>на</strong> царинската<br />

испостава <strong>на</strong> извозно царинење.<br />

• Кое е вредносното ограничување <strong>на</strong><br />

изјавата во фактура од било кој извозник<br />

Вредносно ограничување за изготвување <strong>на</strong> изјава во фактура<br />

од стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> било кој извозник како доказ за преференцијално<br />

потекло изнесува 6000 евра.<br />

Како основа за утврдување <strong>на</strong> вредносното ограничување при<br />

увоз се употребува це<strong>на</strong>та франко фабрика (еx-works) <strong>на</strong> стоката,<br />

а не царинската вредност утврде<strong>на</strong> при увозното царинење.<br />

Це<strong>на</strong> франко фабрика (еx-works) з<strong>на</strong>чи це<strong>на</strong> плате<strong>на</strong> за производ<br />

<strong>на</strong> произве дувач од договор<strong>на</strong> земја кој ја извршува послед<strong>на</strong>та<br />

обработка или преработка, под услов во це<strong>на</strong>та да е вклуче<strong>на</strong><br />

вредноста <strong>на</strong> сите користени материјали, без в<strong>на</strong>треш ните<br />

давачки што се, или што можат да бидат вратени кога добиениот<br />

производ е извезен.<br />

Це<strong>на</strong>та франко фабрика (еx-works) <strong>на</strong> производ ги вклучува:<br />

- вредноста <strong>на</strong> сите <strong>на</strong>бавени материјали кои се употребени<br />

во производството;<br />

- сите трошоци (материјални трошоци, како и други трошоци)<br />

кои вистински се <strong>на</strong>ста<strong>на</strong>ти кај производителот. На пример,<br />

це<strong>на</strong>та франко фабрика за снимени видео касети, дискови,<br />

носачи <strong>на</strong> компјутерски софтвер и други слични производи<br />

кои содржат елементи <strong>на</strong> употреба <strong>на</strong> права <strong>на</strong> интелектуал<strong>на</strong><br />

сопственост, а кои се платени од производителот,<br />

без оглед <strong>на</strong> тоа дали имателот <strong>на</strong> тие права има седиште во<br />

земјата <strong>на</strong> производството. Комерцијалните <strong>на</strong>малувања <strong>на</strong><br />

це<strong>на</strong>та (<strong>на</strong> пример, за плаќање од<strong>на</strong>пред или за пратки во<br />

голема количи<strong>на</strong>) не се земаат предвид.<br />

Исклучок <strong>на</strong> претходно <strong>на</strong>веденото се случаите кога не постои<br />

це<strong>на</strong> франко фабрика (еx-works) <strong>на</strong> стоката, како што се бесплатните<br />

пратки. Во овие случаи како основа за утврдување <strong>на</strong><br />

вредносното ограничување се употребува царинската вредност<br />

утврде<strong>на</strong> при увозното царинење.<br />

• Што кога во фактурата е <strong>на</strong>веде<strong>на</strong> валута<br />

различ<strong>на</strong> од евро<br />

Кога во фактурата е <strong>на</strong>веде<strong>на</strong> валута различ<strong>на</strong> од евро,<br />

претворањето <strong>на</strong> оваа валута во евро потребно за утврдување<br />

дали ведносното ограничување отстапува или неостапува, се<br />

врши со приме<strong>на</strong> <strong>на</strong> одредбите <strong>на</strong> членот од Договорите за слобод<strong>на</strong><br />

трговија кој се однесува <strong>на</strong> - износи изразени во евра.<br />

• Како се изготвува изјавата во фактура<br />

Изјавата во фактура се изготвува од извозникот, така што <strong>на</strong><br />

фактурата, <strong>на</strong> испратницата или <strong>на</strong> некој друг трговски документ,<br />

извозникот ќе испечати или ќе испечати изјава, односно<br />

ќе стави печат со изјава чиј текст е даден во Анекс IV од Прото-<br />

12

ЦАРИНСКИ ПРОПИСИ<br />

колите за потекло во Договорите за слобод<strong>на</strong> трговија. Доколку<br />

изјавата е пишува<strong>на</strong> со рака, таа треба да биде <strong>на</strong>пи ша<strong>на</strong> со<br />

мастило и печатни букви.<br />

Секогаш кога се изготвува изјава (или се проверува истата) потребно<br />

е да се провери соодветниот Договор со цел да се потврдат<br />

кои јазици се валидни и да се провери точниот текст кој<br />

треба да се запише. Ако изјавата во фактура не е изготве<strong>на</strong> во согласнот<br />

со релевантиот Договор за слобод<strong>на</strong> трговија, таа нема<br />

да биде прифате<strong>на</strong> како меродавен доказ за преференцијално<br />

потекло.<br />

Во текстот кој следи даден е пример <strong>на</strong> текстот <strong>на</strong> македонската<br />

и англиската верзија <strong>на</strong> изјавата во фактура.<br />

За извоз во Европска унија, ЕФТА државите и Турција македонската<br />

верзија гласи:<br />

Извозникот <strong>на</strong> производите што ги покрива овоj документ<br />

(царинскo одобрение бр. …… (1)) изjавува дека, освен ако тоа не<br />

е jасно пои<strong>на</strong>ку <strong>на</strong>з<strong>на</strong>чено, овие производи се со .........……… (2)<br />

преференциjaлно потекло.<br />

Англиската верзија гласи:<br />

The exporter of the products covered by this document (customs<br />

authorization No .......... (1)) declares that, except where otherwise<br />

clearly indicated, these products are of .......... (2) preferential origin.<br />

........................................................(3)<br />

(место и датум)<br />

...........................................................(4)<br />

(Потпис <strong>на</strong> извозникот; името <strong>на</strong> лицето што ја потпишува<br />

изјавата мора да биде оз<strong>на</strong>чено со јасни букви)<br />

За извоз во ЦЕФТА државите македонската верзија гласи:<br />

Извозникот <strong>на</strong> производите што ги покрива овоj документ<br />

(царинскo одобрение бр. …… (1)) изjавува дека, освен ако тоа не<br />

е jасно пои<strong>на</strong>ку <strong>на</strong>з<strong>на</strong>чено, овие производи се со .........……… (2)<br />

преференциjaлно потекло.<br />

- cumulation applied with .... (име <strong>на</strong> земја(и) или територија(и))<br />

- no cumulation applied (3)<br />

Англиска верзија гласи:<br />

The exporter of the products covered by this document (customs<br />

authorization No .......... (1)) declares that, except where otherwise<br />

clearly indicated, these products are of .......... (2) preferential origin.<br />

- cumulation applied with .... (име <strong>на</strong> земја(и) или територија(и))<br />

- no cumulation applied (3)<br />

........................................................(4)<br />

(место и датум)<br />

...........................................................(5)<br />

(Потпис <strong>на</strong> извозникот; името <strong>на</strong> лицето што ја потпишува<br />

изјавата мора да биде оз<strong>на</strong>чено со јасни букви)<br />

Кога изјавата во фактура е <strong>на</strong>праве<strong>на</strong> од стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> одобрен извозник,<br />

<strong>број</strong>от <strong>на</strong> одобрението <strong>на</strong> одобрениот извозник мора<br />

да биде запишан <strong>на</strong> местото опфатено со фуснота ( 1 ) во изјавата.<br />

Ако изјавата во фактура не е <strong>на</strong>праве<strong>на</strong> од стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> одобрен<br />

извозник, зборовите во заградата ќе бидат испуштени или местото<br />

ќе биде оставено празно.<br />

Во делот <strong>на</strong> изјавата оз<strong>на</strong>чен со фуснота ( 2 ) мора да биде јасно<br />

и недвосмислено оз<strong>на</strong>чено потеклото <strong>на</strong> стоката. Ако документот<br />

(фактурата) <strong>на</strong> кој се изготвува изјавата содржи стока со<br />

преференцијално потекло од повеќе од ед<strong>на</strong> земја (<strong>на</strong> пример,<br />

кога се применува Договорот со ЦЕФТА), потеклото <strong>на</strong> стоката<br />

(имињата или официјалните кратенки <strong>на</strong> земјите) мора да биде<br />

<strong>на</strong>ведено во зборовите во изјавата во фактура (во делот оз<strong>на</strong>чен<br />

со фуснота ( 2 )). Во овој случај, секоја позиција од документот<br />

(фактурата) треба да се оз<strong>на</strong>чи со името или официјал<strong>на</strong>та кратенки<br />

<strong>на</strong> земјата <strong>на</strong> потекло<br />

Ако документот (фактурата) <strong>на</strong> кој се изготвува изјавата содржи<br />

стока со и без потекло, со текстот <strong>на</strong> изјавата не треба да<br />

биде опфате<strong>на</strong> (оз<strong>на</strong>че<strong>на</strong>) стоката без потекло. Во овој случај,<br />

во документот (фактурата) мора да се оз<strong>на</strong>чи стоката без потекло<br />

и тоа <strong>на</strong> прецизен <strong>на</strong>чин за да се избегне било какво<br />

недоразбирање.<br />

За извоз во ЦЕФТА државите текстот за приме<strong>на</strong> <strong>на</strong> кумулација<br />

(опфатен со фуснота (3)) се <strong>на</strong>ведува во зависност од конкретниот<br />

случај. На пример кога се применува кумулација се <strong>на</strong>ведува<br />

текстот <strong>на</strong> англиски cumulation applied with - име <strong>на</strong> земја(и)<br />

или територија(и). Доколку не се применува кумулација се пишува<br />

текстот <strong>на</strong> англиски no cumulation applied.<br />

Податоците за место и датум (опфатени со фуснота (3) или (4)) во<br />

изјавата во фактура, може да бидат изоставени (да не се попол<strong>на</strong>т),<br />

ако тие се <strong>на</strong>ведени <strong>на</strong> друго место <strong>на</strong> документот <strong>на</strong> кој е<br />

изготве<strong>на</strong> изјавата.<br />

Изјавата во фактура изготве<strong>на</strong> од било кој извозник мора да го<br />

содржи името (читливо и јасно <strong>на</strong>пишано) и ориги<strong>на</strong>лен потпис<br />

<strong>на</strong> извозникот во ракопис (опфатени со фуснота (4) или<br />

(5)), без разлика дали документот (фактурата) <strong>на</strong> кој е изготве<strong>на</strong><br />

изјавата е во ориги<strong>на</strong>л или во копија. Изјавата изготве<strong>на</strong> <strong>на</strong><br />

копија од фактура ќе може да се прифати само ако содржи ориги<strong>на</strong>лен<br />

потпис <strong>на</strong> извозникот во ракопис.<br />

Изјавата во фактура изготве<strong>на</strong> од одобрен извозник не мора да<br />

го содржи името и ориги<strong>на</strong>лниот потпис <strong>на</strong> извозникот во ракопис,<br />

без разлика дали документот (фактурата) <strong>на</strong> кој е изготве<strong>на</strong><br />

изјавата е во ориги<strong>на</strong>л или во копија.<br />

Изјавата во фактура изготве<strong>на</strong> <strong>на</strong> зад<strong>на</strong>та стра<strong>на</strong> (опачи<strong>на</strong>та) од<br />

фактурата е прифатлива. Изјавата во фактура може да биде изготве<strong>на</strong><br />

<strong>на</strong> посеб<strong>на</strong> стра<strong>на</strong> од фактурата под услов таа стра<strong>на</strong> да<br />

е очигледно дел од фактурата. Дополнителен образец не може<br />

да се употребува.<br />

Изјавата во фактура изготве<strong>на</strong> <strong>на</strong> <strong>на</strong>лепница која дополнително<br />

е прикаче<strong>на</strong> <strong>на</strong> фактурата е прифатлива, под услов, да нема<br />

сомневање дека <strong>на</strong>лепницата <strong>на</strong>висти<strong>на</strong> е ставе<strong>на</strong> од извозникот.<br />

На пример, печатот и потписот <strong>на</strong> извозникот треба да ги<br />

покрива и <strong>на</strong>лепницата и фактурата.<br />

Кога изјавата е изготве<strong>на</strong> <strong>на</strong> испратница или <strong>на</strong> друг<br />

комерцијален документ, од овие документи мора јасно да се<br />

идентификува извозникот и видот <strong>на</strong> стоката.<br />

13

Овој текст ги разработува неодамнешните нови случувања околу<br />

мерките за усогласување во областа <strong>на</strong> слободно движење<br />

<strong>на</strong> стока и услуги и приз<strong>на</strong>вање <strong>на</strong> стручните квалификации <strong>на</strong><br />

ниво <strong>на</strong> Европската Унија (ЕУ), а кои е однесуваат <strong>на</strong> принципот<br />

взаемно приз<strong>на</strong>вање 1 . Новите мерки за усогласување 2 претставуваат<br />

нова пракса и различен пристап, при што во контекст <strong>на</strong><br />

мерките за усогласување, взаемното приз<strong>на</strong>вање е претставено<br />

<strong>на</strong> друг <strong>на</strong>чин. Постои поврзаност и помеѓу различните институции<br />

<strong>на</strong> ЕУ во врска со нивните активности, односно, интерес<strong>на</strong><br />

врска <strong>на</strong> законодавните процеси <strong>на</strong> ниво <strong>на</strong> ЕУ и активностите<br />

<strong>на</strong> Европскиот суд <strong>на</strong> правдата (ЕСП). Оваа ситуација е<br />

илустрира<strong>на</strong> со фактот што Комисијата прибегнува кон взаемно<br />

приз<strong>на</strong>вање како стратегија за интегрирање <strong>на</strong> пазарот, изразе<strong>на</strong><br />

преку пресудата во случајот Дижон (Cassis de Dijon 3 ). Отворениот<br />

пазар може да има негативно влијание врз послабите економии,<br />

кои можеби би страдале од зголеме<strong>на</strong>та конкуренција <strong>на</strong><br />

поотворените пазари. Според Дехаус 4 „пазар<strong>на</strong>та интеграција<br />

мора да биде проследе<strong>на</strong> со подобрувања во социјал<strong>на</strong>та и<br />

стопанската кохезија, со цел да стане политички прифатлива“.<br />

На сличен <strong>на</strong>чин Армстронг 5 тврди дека со отстранувањето <strong>на</strong><br />

трговските бариери преку взаемно приз<strong>на</strong>вање, ќе се создадат<br />

позитивни пазарни можности за државите со ефикасно производство,<br />

додека пак од друга стра<strong>на</strong> земјите со понеефикасно<br />

производство ќе се соочат со можноста домашното производство<br />

да биде истуркано од конкуренцијата, што можеби ќе доведе<br />

до потреба за потпомагање <strong>на</strong> истото преку преговори со<br />

структурните фондови.<br />

Нови идеи за подобрување <strong>на</strong> ефективноста<br />

<strong>на</strong> принципот взаемно приз<strong>на</strong>вање<br />

„....единствениот пазар не бара елими<strong>на</strong>ција <strong>на</strong> разликите во<br />

јазикот, културата, идентитетот или традициите. Токму спротивното,<br />

тој се базира <strong>на</strong> приз<strong>на</strong>вањето <strong>на</strong> <strong>на</strong>цио<strong>на</strong>лните закони<br />

<strong>на</strong> Земјите членки помеѓу себе, како и <strong>на</strong> принципот <strong>на</strong> споредност,<br />

кога процесот <strong>на</strong> донесување <strong>на</strong> одлуки треба да биде<br />

колку што е можно поблиску до граѓаните...„<br />

ЦАРИНСКИ ПРОПИСИ<br />

НОВИ СЛУЧУВАЊА ВО ВНАТРЕШНИОТ ПАЗАР НА ЕУ – УСОГЛАСУВАЊЕ<br />

НАСПРОТИ ВЗАЕМНО ПРИЗНАВАЊЕ<br />

Ова е првич<strong>на</strong>та идеја зад создавањето <strong>на</strong> единствениот пазар,<br />

повторува<strong>на</strong> во повеќе прилики, идеја за взаемно приз<strong>на</strong>вање<br />

како <strong>на</strong>чин <strong>на</strong> елиминирање <strong>на</strong> разликите помеѓу различните<br />

категории <strong>на</strong> „слободно движење“ помеѓу Земјите членки. Взаемното<br />

приз<strong>на</strong>вање е еден од главните принципи кој се користи<br />

за укинување <strong>на</strong> сите бариери, зајакнување <strong>на</strong> соработката<br />

помеѓу земјите и охрабрување <strong>на</strong> европските компании да работат<br />

заедно.<br />

Отстранувањето <strong>на</strong> неоправданите бариери за да се овозможи<br />

слободно движење <strong>на</strong> стоката е правило, при што се избегнуваат<br />

долгите законски постапки за усогласување со секој посебен<br />

<strong>на</strong>цио<strong>на</strong>лен услов или постапка <strong>на</strong> европско ниво. Истовремено,<br />

принципот <strong>на</strong> взаемно приз<strong>на</strong>вање им овозможува<br />

<strong>на</strong> Земјите членки да го ограничат слободното движење <strong>на</strong> стока,<br />

доколку, и ако е тоа оправдано, врз основа <strong>на</strong> некои поважни<br />

услови.<br />

Принципот <strong>на</strong> взаемно приз<strong>на</strong>вање повеќе претставува одредница<br />

или камен темелник за пазарот со цел развој <strong>на</strong> еден регион<br />

без граници и постигнување <strong>на</strong> првич<strong>на</strong>та цел за единствен<br />

пазар, отколку што е <strong>на</strong>чин сите правила да бидат еднообразни.<br />

Тоа е инструмент кој може да се применува во недостиг <strong>на</strong> хармонизирани<br />

правила, каде земјите меѓусебно си ги прифаќаат<br />

правилата. Взаемното приз<strong>на</strong>вање з<strong>на</strong>чи прифаќање <strong>на</strong> лице,<br />

стока, услуги или инструменти од ед<strong>на</strong> стра<strong>на</strong>, согласно ед<strong>на</strong>кви<br />

стандарди или стандардни мерка <strong>на</strong> другата стра<strong>на</strong> без измени,<br />

тестирање, сертифицирање, преименување или превземање <strong>на</strong><br />

некоја друга двој<strong>на</strong> простапка за проверка <strong>на</strong> исполнувањето<br />

<strong>на</strong> стандардите. Комисијата усвои Комуникација 6 за взаемно<br />

приз<strong>на</strong>вање како <strong>на</strong>дополнување <strong>на</strong> Акцискиот план за<br />

единствен пазар, според кој взаемното приз<strong>на</strong>вање се чинеше<br />

дека се потпира <strong>на</strong> фактот дека: „овозможува слободен проток<br />

<strong>на</strong> стока и услуги, без потреба за усогласување <strong>на</strong> <strong>на</strong>цио<strong>на</strong>лното<br />

законодавство <strong>на</strong> ниво <strong>на</strong> Заедницата“. Документот <strong>на</strong><br />

Комисијата почнува со јасно истакнување <strong>на</strong> важноста <strong>на</strong> взаемното<br />

приз<strong>на</strong>вање за единствениот пазар.<br />

Меѓутоа, како резултат <strong>на</strong> растот <strong>на</strong> пазарот економската структура<br />

<strong>на</strong> ЕУ претрпе длабоки промени кои доведоа или ќе доведат<br />

до промени во правниот систем <strong>на</strong> Унијата. Ова го зголемува<br />

потенцијалот за идни промени <strong>на</strong> прав<strong>на</strong>та структура. Се<br />

што се прави <strong>на</strong> ниво <strong>на</strong> ЕУ влијае врз в<strong>на</strong>тршните регулативи<br />

<strong>на</strong> Земјите членки. Отварањето <strong>на</strong> пазарот за сите предизвикува<br />

различни ефекти и можно воведување <strong>на</strong> различни постапки<br />

за тестирање <strong>на</strong> квалитетот <strong>на</strong> еден производ или услуга. Од таа<br />

причи<strong>на</strong>, воведени се нови инструменти <strong>на</strong> ЕУ ниво, објаснети<br />

подолу.<br />

Во последно време, идејата за подобрување <strong>на</strong> ефикасноста <strong>на</strong><br />

единствениот пазар е во секој случај иста. Меѓутоа, моменталните<br />

случувања со воведувањето <strong>на</strong> мерките за усогласување 7<br />

во в<strong>на</strong>трешниот пазар за стоки и услуги откриваат почеток <strong>на</strong><br />

1 Уредба <strong>на</strong> Европскиот Парламент и Советот која ги регулира постапките поврзани со приме<strong>на</strong>та <strong>на</strong> некои технички правила за производи кои легално се пуштаат <strong>на</strong> пазарот во друга земја членка,<br />

а со која се укинува Одлуката 3052/95/ЕЗ, Брисел, 14.2.2007, COM (2007) 36 final, 2007/0028(cod), Директивата 2006/123/ЕЗ ма Европскиот Парламент и Советот од 12 декември 2006 за услуги во<br />

в<strong>на</strong>тершниот пазар, Службен <strong>весник</strong> <strong>на</strong> ЕУ L 376, 27.12.2006, стр 36-68, Директивата 2005/36/ЕЗ ма Европскиот Парламент и Советот од 7 септември 2005 за приз<strong>на</strong>вањето <strong>на</strong> стручни квалификации<br />

Службен <strong>весник</strong> <strong>на</strong> ЕУ L 255, од 30 септеври<br />

2 Види Ибид<br />

3 Види Ибид, случај 120/78<br />

4 Р. Дехаус, Комплетирање <strong>на</strong> в<strong>на</strong>трешниот пазар: институцио<strong>на</strong>лни пречки и предизвици. Во 1992: Еден европски пазар Баден Баден, Номос 1998<br />

5 К.А. Армстронг, Взаемно приз<strong>на</strong>вање од Баранд, С& Скот, Ј. Правото <strong>на</strong> единствениот европски пазар: распакување <strong>на</strong> објектите, Харт Паблишинг, Оксфорд и портланд, Орегон 2002<br />

6 Акциски план за единствен пазар, SEC (97) 1конечен; Комуникација <strong>на</strong> Комисијата, Взаемно приз<strong>на</strong>вање во контекст <strong>на</strong> Акцискиот план а еднствен пазар од јуни 1999год.<br />

7 Предлог Уредба <strong>на</strong> Европскиот парламент и Советот со која се уредуваат постапките поврзани со приме<strong>на</strong>та <strong>на</strong> одредени <strong>на</strong>цио<strong>на</strong>лни технички правила за производи кои се за производи кои легално<br />

се пуштаат <strong>на</strong> пазарот во друга земја членка, а со која се укинува Одлуката 3052/95/ЕЗ, Брисел, 14.2.2007, COM (2007) 36 final, 2007/0028(cod), Директивата 2006/123/ЕЗ ма Европскиот парламент<br />

и Советот од 12 декември 2006 за услуги во в<strong>на</strong>тершниот пазар, Службен <strong>весник</strong> <strong>на</strong> ЕУ L 376, 27.12.2006, стр 36-68.<br />

14

ЦАРИНСКИ ПРОПИСИ<br />

нова пракса и различен пристап, преку презентирање <strong>на</strong> взаемното<br />

приз<strong>на</strong>вање <strong>на</strong> раличен <strong>на</strong>чин, а врз основа <strong>на</strong> усогласени<br />

мерки. Постои Уредба за взаемно приз<strong>на</strong>вање во пазарот <strong>на</strong> Заедницата,<br />

а усвое<strong>на</strong> е и Директива во областа <strong>на</strong> услугите <strong>на</strong> в<strong>на</strong>трешниот<br />

пазар.<br />

Јасно е дека некои од <strong>на</strong>јважните цели <strong>на</strong> Договорот <strong>на</strong> ЕЗ, како<br />

што е слободното движење <strong>на</strong> луѓе, услуги и стока, може да<br />

се постигне со усоглаување или шифрирање. Сепак, останува<br />

нејасно дали со воведувањето <strong>на</strong> хармонизирани мерки во в<strong>на</strong>трешниот<br />

пазар <strong>на</strong> стока и услуги, растечката некохерентност <strong>на</strong><br />

европското законодавство и економиите <strong>на</strong> Земјите членки ќе<br />

бидат решени, и дали дали тоа з<strong>на</strong>чи суштинско усогласување.<br />

Токму преку ваквото усогласување <strong>на</strong> постапките, взаемното<br />

приз<strong>на</strong>вање е претставено <strong>на</strong> различен <strong>на</strong>чин.<br />

Јасно е дека овие прашања го поместуваат фокусот кој досега<br />

беше <strong>на</strong> разликите <strong>на</strong> <strong>на</strong>цио<strong>на</strong>лните законодавства <strong>на</strong> сосема<br />

друга тема: усогласување <strong>на</strong> постапките со цел принципот<br />

<strong>на</strong> взаемно приз<strong>на</strong>вање да функционира поефикасно.<br />

Армстронг истакнува дека: „Взаемното приз<strong>на</strong>вање охрабрува<br />

европеизација <strong>на</strong> регулативате, не преку усвојување и приме<strong>на</strong><br />

<strong>на</strong> усогласени европски норми (вертикал<strong>на</strong> европеизација) туку<br />

преку барање за отвореност <strong>на</strong> другите регулаторни системи<br />

<strong>на</strong> Земјите членки (хоризонтал<strong>на</strong> европеизација)“. Овде се поставува<br />

прашањето каде е моментал<strong>на</strong>та патека за развој: дали<br />

е тоа – европизација преку ваемно приз<strong>на</strong>вање и доверба или<br />

пак преку усогласување и шифрирање Или пак можеби е само<br />

комби<strong>на</strong>ција и компромис помеѓу овие концепти<br />

Интересно е да се а<strong>на</strong>лизира како овие нови случувања<br />

<strong>на</strong> усогласување и шифрирање <strong>на</strong> ниво <strong>на</strong> ЕУ го покреваат<br />

прашањето за взаемно приз<strong>на</strong>вање. Причи<strong>на</strong>та е фактот што<br />

тие имаат посебни карактеристики, повеќето од кои се тотално<br />

спротивни.<br />

Иако мерките за усогласување можеби ќе доведат до з<strong>на</strong>чителни<br />

промени, можно е да станува збор за фактот што нив<strong>на</strong>та содржи<strong>на</strong><br />

е во основа техничка, во <strong>на</strong>сока <strong>на</strong> зголемување <strong>на</strong> взаем<strong>на</strong>та<br />

доверба, која очигледно недостасува помеѓу земјите во<br />

в<strong>на</strong>трешниот пазар и со цел принципот <strong>на</strong> взаемно приз<strong>на</strong>вање<br />

да функционира поефикасно. Ефектот можеби ќе биде и тоа што<br />

улигата <strong>на</strong> Комисијата ќе зајакне, во случај <strong>на</strong> неоправдани активности<br />

од стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> Земјите членки. Освен тоа, откако ќе бидат<br />

усвоени како алатка за ревидирање <strong>на</strong> acquis-то, <strong>на</strong>цио<strong>на</strong>лните<br />

законодавци ќе мораат да ги прифатат како дел од нивниот<br />

правен систем.<br />

Љубица Џабирова 2 *<br />

ЗАЈАКНУВАЊЕ НА ИНСТИТУЦИОНАЛНИОТ КАПАЦИТЕТ<br />

Во месец април 2009 годи<strong>на</strong> во <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> изготвени се<br />

следниве упатства:<br />

Упатство за работа <strong>на</strong> CCTV системот за видео<strong>на</strong>дзор<br />

(телевизија од затворен тип). Во ова упатство е пропишан <strong>на</strong>чинот<br />

<strong>на</strong> работа и страндардизираните процедури <strong>на</strong> системот<br />

за видео <strong>на</strong>дзор, снимање и трансмисија или телевизија<br />

од затворен тип <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong>. Со воспоставување <strong>на</strong><br />

овој систем се овозможува подршка <strong>на</strong> активностите <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та<br />

<strong>управа</strong>, спречување <strong>на</strong> недозволе<strong>на</strong>та трговија и шверц<br />

<strong>на</strong> стока, заштита <strong>на</strong> здравјето <strong>на</strong> луѓето и живот<strong>на</strong>та среди<strong>на</strong>,<br />

сузбивање <strong>на</strong> злоупотреба <strong>на</strong> службените овластувања и<br />

несовесно вршење <strong>на</strong> службените должности, забрзување <strong>на</strong><br />

трговијата и транспортот и ефикаско отстранување <strong>на</strong> евентуалните<br />

застои во царинските испостави, како и обезбедување<br />

<strong>на</strong> вработените и имотот во <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong>.<br />

Упатство за работа со системот за автоматско читање <strong>на</strong> регистарски<br />

таблички. Со него се пропишува <strong>на</strong>чинот <strong>на</strong> работа<br />

<strong>на</strong> системот за автоматско препоз<strong>на</strong>вање <strong>на</strong> регистарските<br />

оз<strong>на</strong>ки и <strong>на</strong>длежностите за неговото одржување и управување.<br />

Овој систем е поставен <strong>на</strong> сите гранични царински испостави.<br />

Со поврзување <strong>на</strong> овој систем со системот <strong>на</strong> обработка <strong>на</strong> ца-<br />

2* Љубица Џабирова подготвува Докторат при Универзитетот во Амстердам, Катедра<br />

за меѓу<strong>на</strong>родно право. Во моментот врши стручно истражување во Светската трговска<br />

организација. Освен што е вработе<strong>на</strong> од стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> Владата <strong>на</strong> <strong>Република</strong> Македонија, таа работи<br />

како предавач и истражувач во НВО Форум за образование и истражување.<br />

рински декларации се овозможува автоматско раздолжување<br />

<strong>на</strong> царинските декларации, поединечните постапки и транзитните<br />

постапки. Воедно податоците од овој систем служат и се<br />

користат за а<strong>на</strong>лиза <strong>на</strong> ризикот и изготување <strong>на</strong> профил <strong>на</strong> ризик.<br />

Упатство за работа со отворе<strong>на</strong>та царинска отворе<strong>на</strong> линија<br />

197. Со ова упатство се уредува <strong>на</strong>чинот <strong>на</strong> прием, обработка<br />

и постапување со повиците <strong>на</strong> отворе<strong>на</strong>та царинска отворе<strong>на</strong><br />

линија. Оваа линија е <strong>на</strong>мете<strong>на</strong> за граѓаните за пријавување<br />

<strong>на</strong> шверц и копупција во <strong>Царинска</strong>та. Повиците кои се примени<br />

<strong>на</strong> оваа линија се доверливи и секоја нив<strong>на</strong> злоупотреба,<br />

прикривање или изнесување е казниво согласно Законот за работа<br />

со класифицирани податоци.<br />

Упатство за користење <strong>на</strong> радиокомуникацискиот систем<br />

<strong>на</strong> <strong>Царинска</strong> <strong>управа</strong>. Со него се уредува работата со радиокомуникацискиот<br />

систем <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong>. Овој систем се<br />

состои од следните уреди: рач<strong>на</strong> радио станица која служи за<br />

пренос <strong>на</strong> говор и податоци помеѓу поединците корисници <strong>на</strong><br />

овој систем, диспечерска радио станица која служи за пренос<br />

<strong>на</strong> говор и податоци, радио репетиторска станица која служи<br />

за прием и предавање <strong>на</strong> радио сиг<strong>на</strong>л, радио линк кој служи<br />

за меѓусеб<strong>на</strong> комуникација, централен радио линк кој служи за<br />

меѓусебно усогласување <strong>на</strong> работата <strong>на</strong> сите уреди.<br />

15

СПРЕЧУВАЊЕ НА НЕЛЕГАЛЕН УВОЗ, ИЗВОЗ И ТРАНЗИТ НА СТОКА И ЗАШТИТА НА ПРАВАТА ОД ИНТЕЛЕКТУАЛНА СОПСТВЕНОСТ<br />

Упатство за постапување при детектирање <strong>на</strong> опас<strong>на</strong> и<br />

штет<strong>на</strong> материја. Со ова упатство се уредува <strong>на</strong> чинот <strong>на</strong> работа<br />

и постапување при откривање <strong>на</strong> опасни и штетни материи<br />

од стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> царинските службеници. Со регулирање <strong>на</strong> постапката<br />

при откривање <strong>на</strong> опасни и штетни материи се овозможува<br />

зашти<strong>на</strong> <strong>на</strong> живот<strong>на</strong>та среди<strong>на</strong>, заштита <strong>на</strong> работ<strong>на</strong>та среди<strong>на</strong> и<br />

зашти<strong>на</strong> <strong>на</strong> царинските работници во случај кога се откруваат<br />

вакви материи Воедно со ова Упатство се уредува постапка <strong>на</strong><br />

постапување од стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> царинската <strong>управа</strong> со повеќе субјект<br />

кои согласно законите пoстапуваат во случај <strong>на</strong> откривање <strong>на</strong><br />

вакви материи.<br />

Упатство за работа при детектирање зголемено ниво<br />

<strong>на</strong> јонизирачко зрачење. Со него се уредува работата и<br />

постапувањето во случај <strong>на</strong> детектирање <strong>на</strong> зголемено ниво<br />

<strong>на</strong> јонизирачко зрачење од стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> цариснките службеници.<br />

Цел <strong>на</strong> донесување <strong>на</strong> упатство е обезбедување правилно<br />

постапување во случај <strong>на</strong> детектирање <strong>на</strong> радиоактивен извор<br />

со цел самозаштита и заштита <strong>на</strong> здравјето и животот <strong>на</strong> луѓето<br />

и заштита <strong>на</strong> живот<strong>на</strong>та среди<strong>на</strong> од непријавен транспорт <strong>на</strong> нукреарни<br />

и радиоактивни и опасни материи.<br />

Упатство за работното време во <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong>. Со ова<br />

упатство се регулира постапката <strong>на</strong> евиденција <strong>на</strong> работното<br />

време <strong>на</strong> вработените во <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong>, прекувреме<strong>на</strong>та<br />

работа, царинењето <strong>на</strong> стоки вон пропишаното работно време<br />

<strong>на</strong> царинските испостави, контрола <strong>на</strong> пристапот во службените<br />

простории <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong>, евиденционите картички <strong>на</strong><br />

вработените кои истовремено служат за евиденција во системот<br />

за работно време и влез во службените простории.<br />

Упатство за ротирање и прераспоредување <strong>на</strong> царинските<br />

службеници, со кое се уредуваат критериумите и постапката<br />

за ротирање и прераспоредување <strong>на</strong> царинските службеници.<br />

Со ова упатство воспоставен е системот <strong>на</strong> општа ротација,<br />

ротација, прераспоредување во ит<strong>на</strong> постапка. Во упатството се<br />

утврдени критериумите врз основа <strong>на</strong> кои се врши ротацијата<br />

и прераспоредувањето и со истото се овозможува транспарентност<br />

во случаите <strong>на</strong> ротација и прераспоредување.<br />

СПРЕЧУВАЊЕ НА НЕЛЕГАЛЕН УВОЗ, ИЗВОЗ И ТРАНЗИТ НА СТОКА И<br />

ЗАШТИТА НА ПРАВАТА ОД ИНТЕЛЕКТУАЛНА СОПСТВЕНОСТ<br />

Во април 2009 годи<strong>на</strong>, врз основа <strong>на</strong> разуз<strong>на</strong>вачки информации<br />

и а<strong>на</strong>лиза <strong>на</strong> ризикот, во <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> извршени се прегледи<br />

<strong>на</strong> 292 товарни моторни возила, 187 автобуси, 203 патнички<br />

моторни возила, вкупно 682 возила <strong>на</strong> граничните премини<br />

и во в<strong>на</strong>трешноста. Во месец април 2009 годи<strong>на</strong> изврши се<br />

1.370 скенирања од кои 1.206 скенирања <strong>на</strong> товарни моторни<br />

возила, 40 скенирања <strong>на</strong> автобуси и 124 скенирања <strong>на</strong> патнички<br />

моторни возила. Врз основа <strong>на</strong> овие прегледи и скенирања,<br />

открие<strong>на</strong> е непријаве<strong>на</strong> стока во вредност од 192.051.152 де<strong>на</strong>ри,<br />

а виси<strong>на</strong>та <strong>на</strong> избег<strong>на</strong>тите давачки <strong>на</strong> оваа стока изнесува<br />

4.336.276 де<strong>на</strong>ри.<br />

Запленети се 60,2 килограми хероин <strong>на</strong> граничниот премин<br />

Деве Баир (македонско-бугарската граница), <strong>на</strong> влез во <strong>Република</strong><br />

Македонија во заедничка акција <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong><br />

и Министерството за в<strong>на</strong>трешни работи. По предходно добиени<br />

соз<strong>на</strong>нија од Министерството за в<strong>на</strong>трешни работи, царинските<br />

службеници <strong>на</strong> граничниот премин запреле товарно моторно<br />

возило со приколка со македонски регистарски оз<strong>на</strong>ки.<br />

Товарното возило било управувано од лице кое било придружувано<br />

од совозач, двајцата македонски државјани. Во товарното<br />

возило била <strong>на</strong>товаре<strong>на</strong> стока панели и радојатори <strong>на</strong>менета<br />

за увозник од Косово. Оваа стока требало да транзитира<br />

низ <strong>Република</strong> Македонија. При изврше<strong>на</strong> детал<strong>на</strong> контрола и<br />

скенирање <strong>на</strong> влекачот и приколката откриен е бункер во резервоарот<br />

за гориво. По отстранување <strong>на</strong> рачно <strong>на</strong>правениот<br />

бункер од резервоарот, во истиот про<strong>на</strong>јдени се 117 пакетчиња<br />

со непоз<strong>на</strong>та прашкаста материја со кафеава боја. По извршеното<br />

тестирање и мерење <strong>на</strong> лице место утврдено е дека се работи<br />

за високо квалитетен хероин.<br />

На граничниот премин Ќафасан (македонско-албанска граница),<br />

<strong>на</strong> влез во <strong>Република</strong> Македонија, царинските службеници<br />

открија и привремено задржаа непријавени девизи во износ од<br />

40.000 ЕУР. Овие девизи откриени се откако за царинска контрола<br />

за влез во <strong>Република</strong> Македонија се пријавило лице, македонски<br />

државјанин. При преглед <strong>на</strong> возилото, со кое лицето<br />

ја преминувало границата, во платне<strong>на</strong> торба која била сместе<strong>на</strong><br />

под седиштето <strong>на</strong> возилото во простор <strong>на</strong>менет за чување <strong>на</strong><br />

алат, откриени се непријавените девизи.<br />

Во месец април 2009 годи<strong>на</strong> поднесе<strong>на</strong> е кривич<strong>на</strong> пријава<br />

против физичко лице поради основано сомнение за кривичното<br />

дело транспорт и промет со акциз<strong>на</strong> стока, во конкретниот<br />

случај се работи за откриени 4.823 штеки од марката L&M. Овие<br />

цигари откриени се при излез од <strong>Република</strong> Македонија <strong>на</strong> гра-<br />

16

СПРЕЧУВАЊЕ НА НЕЛЕГАЛЕН УВОЗ, ИЗВОЗ И ТРАНЗИТ НА СТОКА И ЗАШТИТА НА ПРАВАТА ОД ИНТЕЛЕКТУАЛНА СОПСТВЕНОСТ<br />

Во април 2009 годи<strong>на</strong> извршени се дополнителни контроли во<br />

15 трговски друштва, врз основа <strong>на</strong> кои изготвени се 253 предлози<br />

за дополнител<strong>на</strong> <strong>на</strong>плата <strong>на</strong> помалку пресметан царински<br />

долг во вкупен износ од 4.6 милиони де<strong>на</strong>ри (околу 75 илјади<br />

евра).<br />

ничниот премин Богородица (македонско-грчката граница) во<br />

товарно моторно возило управувано од српски државјанин.<br />

Цигарите биле скриени во горниот тавански дел <strong>на</strong> приколката<br />

и помеѓу ѕидовите <strong>на</strong> предниот дел од приколката во кој имало<br />

специјално <strong>на</strong>правен бункер. Оваа количи<strong>на</strong> <strong>на</strong> цигари открие<strong>на</strong><br />

е при скенирање <strong>на</strong> возилото, <strong>на</strong> добиениот резултат од<br />

скенирањето во вид <strong>на</strong> рендген-снимка можело да се види дека<br />

<strong>на</strong> горниот тавански дел како и меѓу ѕидовите од предните делови<br />

<strong>на</strong> приколката има скрие<strong>на</strong> стока.<br />

Во овој период поднесе<strong>на</strong> е кривич<strong>на</strong> пријава против правно<br />

лице и одговорното лице во правното лице поради основано<br />

сомнение за кривичното дело недоволе<strong>на</strong> трговија <strong>на</strong> 1480 таблети<br />

„Viagra“ од <strong>10</strong>0 mg, „Cialis“ од 20 mg и 90 капсули „bolishi“.<br />

Овие препарати биле откриени при вршење <strong>на</strong> контрола <strong>на</strong><br />

стока со потекло од Ки<strong>на</strong>, која била сместема во јавен царински<br />

склад. Препаратите биле спакувани во 7 кутии кои биле скриени<br />

во текстилата стока спакува<strong>на</strong> во бали. За состојките <strong>на</strong> препаратите<br />

дадени е стручни мислење и <strong>на</strong>од од стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> вешто<br />

лице од Бирото за лекови, при што е утврдено дека прератите<br />

не одговараав <strong>на</strong> стандардите и прописите за квалитет пропишани<br />

со Европската и Американската фармакопеја.<br />

Поднесе<strong>на</strong> е кривич<strong>на</strong> пријава против правно лице и одговорното<br />

лице во правното лице поради основано сомнение дека<br />

сториле кривично дело царинска измама откако била изврше<strong>на</strong><br />

контрола во трговско друштво. При контролата во трговското<br />

друштво во сметководстве<strong>на</strong>та едиденција како и при<br />

проверка <strong>на</strong> целокуп<strong>на</strong>та документација за увозот <strong>на</strong> стоката<br />

утврдено е дека при царинење <strong>на</strong> стоката биле приложени фактури<br />

во кои трошоците за транспорт <strong>на</strong> стоката биле пониско<br />

прикажани. Со приложување во постапка <strong>на</strong> царинење <strong>на</strong> стоката<br />

<strong>на</strong> фактурите со пониска вредност за трансторт избег<strong>на</strong>та<br />

е <strong>на</strong>плата <strong>на</strong> царински и други давачки во вкупен износ од<br />

7.355.488 де<strong>на</strong>ри. За разликата во избег<strong>на</strong>тите давачки, односно<br />

давачките пресметани при спроведување <strong>на</strong> постапката <strong>на</strong><br />

царинење <strong>на</strong> стока и дополнително утврдените давачки донесени<br />

се решенија во управ<strong>на</strong> постапка.<br />

Во месец април 2009 годи<strong>на</strong> донесени се 207 решенија за дополнител<strong>на</strong><br />

<strong>на</strong>плата <strong>на</strong> помалку пресметан царински долг при<br />

спроведување <strong>на</strong> постапките за царинење <strong>на</strong> стока во вкупен<br />

износ од 4,6 милиони евра (ококу 75 илјади де<strong>на</strong>ри). Во <strong>на</strong>јголем<br />

дел овие решенија за дополнител<strong>на</strong> <strong>на</strong>плата се однесуваат за<br />

спроведените постапки за царинење <strong>на</strong> стока во кои била приложе<strong>на</strong><br />

фактура со пониска вредност или бил приложен неверодостоен<br />

доказ за потекло <strong>на</strong> стоката. Откако <strong>Царинска</strong>та<br />

<strong>управа</strong> во согласност со договорите за соработка со странските<br />

царински служби се обратила до нив за административ<strong>на</strong> помош,<br />

добиен е одговор од нив<strong>на</strong> стра<strong>на</strong> дека доставените царински<br />

документи не се веродостојни. Странските царински<br />

служби во вакви случаи до <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> <strong>на</strong> <strong>Република</strong><br />

Македонија ги доставуваат фактурите кои биле приложени кај<br />

нив при спроведување <strong>на</strong> извоз<strong>на</strong> царинска постапка или доказите<br />

за подекло <strong>на</strong> стоката кои ги издале. До добивањето <strong>на</strong><br />

веродостојните документи во царинската <strong>управа</strong> се подготвува<br />

предлог за дополнител<strong>на</strong> <strong>на</strong>плата <strong>на</strong> царински долг а во административ<strong>на</strong><br />

постапка се носат решенија за нив<strong>на</strong> <strong>на</strong>плата.<br />

Во овој период, Комисијата за одлучување по прекршок при<br />

<strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> реши 29 предмети во редов<strong>на</strong> и ит<strong>на</strong> постапка<br />

и за истите изрече глоба во вкупен износ од 1,5 милиони<br />

де<strong>на</strong>ри (околу 25 илјади евра) и ја одзеде стоката предмет <strong>на</strong><br />

царински прекршок. Во месец април 2009 годи<strong>на</strong>, <strong>Царинска</strong>та<br />

<strong>управа</strong> интервенирање во 3 случаи каде што имаше индиции<br />

дека се работи за повреда <strong>на</strong> правата <strong>на</strong> интелектуал<strong>на</strong> сопственост,<br />

при што привремено задржаа 679.652 парчиња раз<strong>на</strong><br />

стока. Во <strong>на</strong>јголем дел од привремено задржа<strong>на</strong>та стока, ја<br />

сочинуваат: 50 парчиња запалки, 460 парчиња патосници, 9.452<br />

парчиња батерии, 669.600 парчиња. Иззврши уништување <strong>на</strong><br />

2.645 парчиња стока која беше предмет <strong>на</strong> повреда <strong>на</strong> правата<br />

од интелектуал<strong>на</strong> сопственост<br />

17

СПРЕЧУВАЊЕ НА НЕЛЕГАЛЕН УВОЗ, ИЗВОЗ И ТРАНЗИТ НА СТОКА И ЗАШТИТА НА ПРАВАТА ОД ИНТЕЛЕКТУАЛНА СОПСТВЕНОСТ<br />

Во месец април 2009 годи<strong>на</strong> <strong>на</strong> граничниот премин Деве баир<br />

(Македонско-Бугаркската граница) поради основано дека се работи<br />

за фалсификати <strong>на</strong> заштитени марки привремено задржани<br />

се 2.352 парчиња патики со лого <strong>на</strong> трговските марки, од<br />

кои 744 парчиња „Adidas“, 984 парчиња „Puma“ и 624 парчиња<br />

„Ribok“. Оваа стока про<strong>на</strong>јде<strong>на</strong> е во товарно моторно возило со<br />

турски регистарски оз<strong>на</strong>ки кое се пријавило за транзит во <strong>Република</strong><br />

Македонија за Косово.<br />

Во месец април 2009 годи<strong>на</strong> во царинската испостава Скопје, <strong>цари<strong>на</strong></strong>рница<br />

Скопје поради основано сомнение дека се рабооти<br />

за фалсификати <strong>на</strong> заштитени марки привремено задржани се<br />

1.854 парчиња текстилни производи со лого <strong>на</strong> трговските марки<br />

“Versace“, “Puma“, “La Coste“, “Nike“, “Calvin Klein“, “Nike“, “Adidas“,<br />

“Armani“ и „D&G“. Оваа стока про<strong>на</strong>јде<strong>на</strong> е во просторот за товар<br />

во три товарни моторни возила кои носеле стока од <strong>Република</strong><br />

Грција за примачи во <strong>Република</strong> Македонија.<br />

ИНТЕГРИТЕТ И БОРБА ПРОТИВ КОРУПЦИЈАТА<br />

Во мај 2009 годи<strong>на</strong>, во <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> реализирани се <strong>10</strong><br />

в<strong>на</strong>трешни истраги. Од реализираните истраги во 5 извешаи<br />

утврдени се неправилности за царинските работници кои работеле<br />

спротивно <strong>на</strong> законските одредби. Согласно <strong>на</strong>длежностите<br />

и досегашното постапување кое е регулирано со<br />

прописите овие извештаи се доставуваат до непосредните раководители<br />

кои поднесуваат предлог за утврдување <strong>на</strong> одговорност.<br />

Прописите кои се применуваат во постапките за<br />

утврдување <strong>на</strong> одговорност овозможуваат повеќекратка контрола<br />

во однос <strong>на</strong> утврде<strong>на</strong>та повреда <strong>на</strong> прописите од стра<strong>на</strong><br />

<strong>на</strong> царинските службеници. Откако <strong>на</strong>длежните организациони<br />

единици ќе утврдат постапување спротивно <strong>на</strong> законските<br />

одредби, извештајот го доставуваат до непосредниот раководител.<br />

Непосредниот раководител врз основа <strong>на</strong> извештајот за<br />

постапувањето спротивно <strong>на</strong> законските одредби оценува дали<br />

<strong>на</strong>ведени се доволно факти дека постои одговорност за одреден<br />

царински службеник. Доколку непосредниот раководител<br />

оцени дека одговорноста за царинскиот службеник е доволно<br />

докажа<strong>на</strong> во извештајот, поднесува предлог за утврдување<br />

<strong>на</strong> одговорност. По предлогот за утврдување <strong>на</strong> одговорност<br />

можност да даде изјава има одговорниот царински службеник<br />

и синдикал<strong>на</strong>та организација. За постапување по поднесениот<br />

предлог за утврдување <strong>на</strong> одговорност, директорот <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong><br />

<strong>управа</strong> формира дисциплинска комисија која е задолже<strong>на</strong><br />

да постапи по поднесениот предлог, со одржување <strong>на</strong> расправа<br />

<strong>на</strong> која изјава ќе дадат одговорниот царински службеник,<br />

претставникот <strong>на</strong> синдикал<strong>на</strong>та организација, други вработените<br />

ако има потреба да дадат изјава за утврдување <strong>на</strong> фактите,<br />

како и се изведуваат и други материјални докази, се со<br />

цел да се донесе правил<strong>на</strong> одлука по поднесениот предлог за<br />

утврдување <strong>на</strong> одговорност. Дисциплинска комисија до директорот<br />

<strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> доставува предлог во кој утврдува<br />

дека постои или дека не постои одговорност кај царинскиот<br />

службеник. Врз основа <strong>на</strong> овој предлог се носи соодветно решение<br />

со кое се изрекува дсциплинска мерка или се запира поведе<strong>на</strong>та<br />

дисциплинска постапка.<br />

Во месец април 2009 годи<strong>на</strong> изрече<strong>на</strong> е ед<strong>на</strong> дисциплинска<br />

мерка парич<strong>на</strong> каз<strong>на</strong> за постапување спротивно <strong>на</strong> законските<br />

одредби.<br />

<strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> покрај <strong>на</strong>длежноста да утврдува дисциплинска<br />

одговорност има <strong>на</strong>длежност да поднесува и кривични<br />

пријави во случаи кога постои основано сомнение дека е<br />

сторе<strong>на</strong> злоупотреба <strong>на</strong> службе<strong>на</strong>та положба. Во месец април<br />

2009 годи<strong>на</strong> до <strong>на</strong>длежните Јавни Обвинителства поднесени се<br />

2 кривични пријави поради основано сомнение дека е сторе<strong>на</strong><br />

злоупотреба <strong>на</strong> службе<strong>на</strong> положба. При поднесување <strong>на</strong> кривични<br />

пријави се превземаат сите дејствија до цел да се докаже<br />

основаното сомнение, се прибираат материјални докази со кои<br />

се докажува основаното сомнение, а се има во предвид причинетата<br />

штета која е сторе<strong>на</strong> со злоупотребата <strong>на</strong> службе<strong>на</strong>та<br />

положба.<br />

Согласно <strong>на</strong>длежностите во <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> се вршат в<strong>на</strong>трешни<br />

инспекции <strong>на</strong> приме<strong>на</strong> <strong>на</strong> прописите од стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> организационите<br />

единици. Со в<strong>на</strong>трешните инспекции се овозможува<br />

оценување <strong>на</strong> регуларноста <strong>на</strong> приме<strong>на</strong> <strong>на</strong> прописите.<br />

Во месец април 2009 годи<strong>на</strong> извршени се 4 в<strong>на</strong>трешни испекции<br />

во <strong>цари<strong>на</strong></strong>рница Скопје во царинските испостави за стоково<br />

царинење Скопје, Терми<strong>на</strong>л увоз Скопје, Тетово и Трубарево.<br />

За овие в<strong>на</strong>трешни инспекции изготвени се извештаи во кои се<br />

констатирани нез<strong>на</strong>чителни неправилности при спроведување<br />

<strong>на</strong> постапките за царинење <strong>на</strong> стока и приме<strong>на</strong> <strong>на</strong> правилникот<br />

за пополнување <strong>на</strong> единствениот царински документ (царинска<br />

декларација). Овие извештаи се доставуваат до шефовите<br />

<strong>на</strong> царинските испостави кои се задолжени за отстранување <strong>на</strong><br />

неправилностите при спроведување <strong>на</strong> царинските постапки.<br />

18

МЕЃУНАРОДНА СОРАБОТКА И ЕВРОПСКИ ИНТЕГРАЦИИ<br />

ТРАНСПАРЕНТНОСТ<br />

Во април 2009 годи<strong>на</strong> <strong>на</strong> официјал<strong>на</strong>та интернет стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та<br />

<strong>управа</strong> објавени се 89 информации <strong>на</strong> македонски,<br />

англиски и албански јазик, додека <strong>на</strong> интранет порталот континуирано<br />

се објавуваат информации за вработените во <strong>Царинска</strong>та<br />

<strong>управа</strong>.<br />

Преку отворе<strong>на</strong>та царинска телефонска линија (<strong>број</strong> 197) примени<br />

се вкупно 5.037 повика или во просек 168 повици <strong>на</strong> ден<br />

од кои во <strong>на</strong>јголем ден се:<br />

- 9 повици се А класа ( информации за кои се бара неодлож<strong>на</strong><br />

акција од стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> испостава или мобил<strong>на</strong> екипа) и по кои<br />

се превземени,<br />

- 7 повици се B класа (информации кои барааат по<strong>на</strong>тамошни<br />

дополнителни испитувања од други одделенија во Секторот<br />

за контрола и истраги или од други одделенија во <strong>Царинска</strong><br />

<strong>управа</strong>), проследени до одделение за разуз<strong>на</strong>вање и<br />

истраги за дополнител<strong>на</strong> обработка,<br />

- <strong>10</strong>6 повици се С класа (информации што неможат да се користат,<br />

односно се повици за поплака или пофалба <strong>на</strong> царински<br />

процедури),<br />

- 17 повици Ј класа (информации проследени до Сектор за<br />

професио<strong>на</strong>л<strong>на</strong> одговорност, а кои се однесуваат <strong>на</strong> жалби<br />

<strong>на</strong> граѓани за коруптивно и непрофесио<strong>на</strong>лно работење<br />

<strong>на</strong> царинските работници) <strong>на</strong>јчести беа жалбите за застој и<br />

гужва. Од досегашните а<strong>на</strong>лизи констатирано е дека само<br />

<strong>10</strong>% од овие информации имаат завршница, додека оста<strong>на</strong>тите<br />

90% не содржат доволно податоци за покренување <strong>на</strong><br />

истрага и се оквалификувани како неосновани.<br />

Во месец април 2009 годи<strong>на</strong> како резултат <strong>на</strong> добрата поставеност<br />

<strong>на</strong> отоворе<strong>на</strong>та царинска линија 197 и коорди<strong>на</strong>ција <strong>на</strong><br />

службите меѓусебе реализиран е случај од повик <strong>на</strong> анонимно<br />

лице кој преку отворе<strong>на</strong>та линија 197 доставил информација за<br />

непријаве<strong>на</strong> стока сместе<strong>на</strong> во патничко моторно возило. Откако<br />

овој повик е прифатен, ова возило од оперативните тимови<br />

е сопрено <strong>на</strong> очекува<strong>на</strong>та релазија. При претрес <strong>на</strong> возилото<br />

кое го управувало странски државјанин, про<strong>на</strong>јде<strong>на</strong> е поголе<strong>на</strong><br />

количи<strong>на</strong> <strong>на</strong> бижутерија (570 <strong>на</strong>раквици, 260 прстени и 200<br />

ѓердани), во вредност од 17.150 де<strong>на</strong>ри. За оваа стока лицето не<br />

поседувало документација. Стоката била привремено задржа<strong>на</strong>,<br />

против лицето поведе<strong>на</strong> е прекршоч<strong>на</strong> постапка и му е изече<strong>на</strong><br />

голоба во виси<strong>на</strong> од 600 евра (околу 36.840 де<strong>на</strong>ри).<br />

ИНСТРУМЕНТИТЕ НА СВЕТСКАТА ЦАРИНСКА ОРГАНИЗАЦИЈА ЗА<br />

МЕЃУНАРОДНА ЦАРИНСКА СОРАБОТКА (II)<br />

Постапка за ратификација <strong>на</strong> Конвенцијата<br />

од Јоханесбург<br />

По усвојувањето <strong>на</strong> Конвенцијата од стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> Советот <strong>на</strong> Светската<br />

царинска организација, во јуни 2003 годи<strong>на</strong>, истата е отворе<strong>на</strong><br />

за пристапување од 28 јуни 2004 годи<strong>на</strong>. Конвенцијата<br />

има 3 договорни страни (Албанија, Индија и Јужноафриканска<br />

<strong>Република</strong>), а ја имаат потпишано без резервации уште 7 земји<br />

членки (Белорусија, Бурки<strong>на</strong> фасо, Камбоџа, Га<strong>на</strong>, Јордан, Либан<br />

и Мадагаскар).<br />

Секоја земја членка <strong>на</strong> СЦО може да стане договор<strong>на</strong> стра<strong>на</strong><br />

<strong>на</strong> Конвенцијата со прифаќање <strong>на</strong> Конвенцијата, и да одлучи<br />

дали ќе предвиди одредени резервации во поглед <strong>на</strong> текстот<br />

<strong>на</strong> Конвенцијата.<br />

Прифаќањето <strong>на</strong> Конвенцијата може да биде со:<br />

1. потпишување <strong>на</strong> Конвенцијата без резервации за<br />

ратификација до 28 јуни 2004 и депонирање <strong>на</strong> инструмент<br />

за ратификација до Генералниот секретар <strong>на</strong> СЦО во времето<br />

<strong>на</strong> потпишување,<br />

2. потпишување <strong>на</strong> Конвенцијата, а подоц<strong>на</strong> депонирање <strong>на</strong><br />

инструмент за ратификација до Генералниот секретар <strong>на</strong><br />

СЦО или<br />

3. пристапување кон Конвенцијата и депонирање <strong>на</strong> инструмент<br />

за ратификација до Генералниот секретар <strong>на</strong> СЦО.<br />

Согласно одредбите <strong>на</strong> Конвенцијата, Генералниот секретар<br />

<strong>на</strong> СЦО е депозитар <strong>на</strong> инструментите за потпишување и<br />

ратификација <strong>на</strong> Конвенцијата, коишто ги добива од земјите<br />

19<br />

членки. Секретаријатот <strong>на</strong> СЦО ги известува земјите членки<br />

<strong>на</strong> СЦО како и Секретаријатот <strong>на</strong> Обединетите <strong>на</strong>ции (ОН) за<br />

прифаќањето <strong>на</strong> Конвенцијата и за соодветните датуми кога таа<br />

станува применлива за земјата која ја прифатила.<br />

Конвенцијата стапува <strong>на</strong> сила три месеци после потпишувањето<br />

<strong>на</strong> Конвенцијата без резервации или депонирање <strong>на</strong> инструмент<br />

за ратификација или пристапување од стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> пет земји<br />

членки <strong>на</strong> СЦО, земји членки <strong>на</strong> ОН или царински или економски<br />

унии.<br />

Цели и принципи <strong>на</strong> Конвенцијата од<br />

Јоханесбург<br />

Глав<strong>на</strong> цел <strong>на</strong> Конвенцијата е обезбедување <strong>на</strong> прав<strong>на</strong> рамка за<br />

остварување <strong>на</strong> реципроч<strong>на</strong> и ефикас<strong>на</strong> соработка помеѓу царинските<br />

служби, и да им помогне во обезбедувањето <strong>на</strong> информации<br />

кои не им се достапни <strong>на</strong> нивното царинско подрачје<br />

за правил<strong>на</strong> приме<strong>на</strong> <strong>на</strong> царинското законодавство. Исто така,<br />

Конвенцијата им обезбедува <strong>на</strong> царинските служби модерен<br />

и комплетен инструмент за разме<strong>на</strong> <strong>на</strong> информации <strong>на</strong><br />

меѓу<strong>на</strong>родно ниво кои придонесуваат за поефектив<strong>на</strong> царинска<br />

контрола.<br />

Договорните страни ја прифаќаат обврската да си обезбедуваат<br />

меѓусебно административ<strong>на</strong> помош согласно одредбите<br />

<strong>на</strong> Конвенцијата, која опфаќа: правил<strong>на</strong> приме<strong>на</strong> <strong>на</strong> царинското<br />

законодавство, превенција, истраги и борба против царински<br />

прекршоци, осигурување <strong>на</strong> безбедност <strong>на</strong> меѓу<strong>на</strong>родниот<br />

трговски синџир <strong>на</strong> с<strong>на</strong>бдување.

МЕЃУНАРОДНА СОРАБОТКА И ЕВРОПСКИ ИНТЕГРАЦИИ<br />

Особено важно е што Конвенцијата содржи одредби со кои е<br />

пропиша<strong>на</strong> електронската разме<strong>на</strong> <strong>на</strong> податоци и користењето<br />

<strong>на</strong> базите <strong>на</strong> податоци со цел зголемување <strong>на</strong> безбедноста<br />

<strong>на</strong> меѓу<strong>на</strong>родниот синџир <strong>на</strong> с<strong>на</strong>бдување и истовремено<br />

олеснување <strong>на</strong> меѓу<strong>на</strong>род<strong>на</strong>та трговија. Еден од основните елементи<br />

<strong>на</strong> Конвенцијата, како и <strong>на</strong> оста<strong>на</strong>тите инструменти <strong>на</strong><br />

СЦО за олеснување и безбедност <strong>на</strong> меѓу<strong>на</strong>род<strong>на</strong>та трговија е<br />

остварување <strong>на</strong> соработка помеѓу царинските служби „во реално<br />

време„ преку <strong>на</strong>предни системи за електронска разме<strong>на</strong> <strong>на</strong><br />

податоци, со што им се овозможува <strong>на</strong> царинските служби да го<br />

идентификуваат ризикот пред стоката да пристигне до царинското<br />

подрачје <strong>на</strong> земјата.<br />

Конвенцијата, исто така, содржи и <strong>број</strong>ни одредби кои ги земаат<br />

во предвид современите методи <strong>на</strong> соработка, како што се<br />

контролирани испораки, контрола <strong>на</strong> царински службеници од<br />

ед<strong>на</strong> земја <strong>на</strong> територијата <strong>на</strong> друга земја и заеднички тимови<br />

за контроли и истраги.<br />

Современите инструменти <strong>на</strong> СЦО за безбедност и олеснување<br />

<strong>на</strong> меѓу<strong>на</strong>род<strong>на</strong>та трговија, вклучително и Конвенцијата од<br />

Јоханесбург, го <strong>на</strong>сочуваат фокусот <strong>на</strong> царинската контрола<br />

при извоз и транзит, а контролата при увоз претставува само<br />

дополнување <strong>на</strong> претходно спроведените контроли.<br />

Структура <strong>на</strong> Конвенцијата од Јоханесбург<br />

Конвенцијата од Јоханесбург се состои од 54 членови распоредени<br />

во 13 поглавја. Најголем <strong>број</strong> одчленовите се задолжителни<br />

и ги претставуваат основните одредби за солид<strong>на</strong> прав<strong>на</strong><br />

основа за обезбедување <strong>на</strong> взаем<strong>на</strong> административ<strong>на</strong> соработка.<br />

Овие одредби се содржат во членовите 1 до 8, 11, 13, 18, 24<br />

до 28 и 31 до 54. Што се однесува до поглавјата, тие ги обработуваат<br />

следните елементи:<br />

Поглавје 1 – Дефиниции - содржи еден член во кој се <strong>на</strong>ведени<br />

дефиниции <strong>на</strong> поимите и термините кои се застапени во текстот<br />

<strong>на</strong> Конвенцијата.<br />

Поглавје 2 – Опфат <strong>на</strong> Конвенцијата – содржи еден член во кој<br />

се <strong>на</strong>ведени целите и опфатот <strong>на</strong> Конвенцијата.<br />

Поглавје 3 – Општи постапки <strong>на</strong> соработка – се состои од 2<br />

чле<strong>на</strong> во кои се <strong>на</strong>ведени постапките за барање <strong>на</strong> соработка<br />

и помош, како и спонтано давање <strong>на</strong> помош <strong>на</strong> друга царинска<br />

служба.<br />

Поглавје 4 – Информации – содржи 6 чле<strong>на</strong> кои се однесуваат<br />

<strong>на</strong> потребата и видовите <strong>на</strong> информации кои може да бидат барани<br />

и обезбедени од ед<strong>на</strong> царинска служба <strong>на</strong> друга. Одредбите<br />

од ова поглавје предвидуваат и добровол<strong>на</strong> автоматска<br />

разме<strong>на</strong> <strong>на</strong> информации, како и предвреме<strong>на</strong> разме<strong>на</strong> <strong>на</strong> информации.<br />

Поглавје 5 – Посебни видови <strong>на</strong> соработка – содржи 8 чле<strong>на</strong><br />

во кои се обработени посебните видови <strong>на</strong> соработка која<br />

може да биде обезбеде<strong>на</strong> од ед<strong>на</strong> стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> друга, како што се<br />

<strong>на</strong>дзор, контролирани испораки, известувања, пресметка и <strong>на</strong>плата<br />

<strong>на</strong> царински долг, улогата <strong>на</strong> експерти и сведоци и присуство<br />

<strong>на</strong> официјални лица <strong>на</strong> странска територија (царинско<br />

подрачје)<br />

Поглавје 6 – Перкугранич<strong>на</strong> соработка – се состои од 5 чле<strong>на</strong><br />

кои се однесуваат <strong>на</strong> општите одредби за прекугранич<strong>на</strong> соработка,<br />

како и видовите <strong>на</strong> соработка, <strong>на</strong> пример: контрола <strong>на</strong><br />

царински службеници од ед<strong>на</strong> земја <strong>на</strong> територијата <strong>на</strong> друга<br />

земја, прекуграничен <strong>на</strong>дзор, заштитени истраги и заеднички<br />

тимови за контроли и истраги.<br />

Поглавје 7 – Користење, доверливост и заштита <strong>на</strong> податоци –<br />

содржи 3 чле<strong>на</strong> во кои се <strong>на</strong>ведени условите според кои може да бидат<br />

користени информациите, доверливоста <strong>на</strong> информациите и<br />

<strong>на</strong>чинот <strong>на</strong> кој тие ќе бидат заштитени, особено личните податоци.<br />

Поглавје 8 – Централизација <strong>на</strong> информации – содржи 6<br />

чле<strong>на</strong> во кои е пропиша<strong>на</strong> комуникацијата <strong>на</strong> информациите<br />

преку сигурен централен автоматски информациски систем,<br />

воспоставувањето <strong>на</strong> таков централен информационен систем,<br />

управувањето со истиот, ракувањето со податоците кои не<br />

се лични, информации за физички и правни лица и други<br />

информации.<br />

Поглавје 9 - Безбедност <strong>на</strong> централниот автоматски информациски<br />

систем – содржи 2 чле<strong>на</strong> во кои е регулира<strong>на</strong> одговорноста<br />

за мерките за безбедност и имплементацијата <strong>на</strong> истите.<br />

Поглавје <strong>10</strong> - Заштита <strong>на</strong> информациите во централниот автоматски<br />

информациски систем - се состои од 7 чле<strong>на</strong> кои<br />

содржат одредби за информациите и нивното користење, заштита<br />

<strong>на</strong> личните податоци и пристапот до нив, модификација<br />

<strong>на</strong> податоците и соодветните одговорности и обврски.<br />

Поглавје 11 - Исклучоци и резервации – се состои од 2 чле<strong>на</strong><br />

во кои се <strong>на</strong>ведени условите според кои договорните страни<br />

може да ја одбијат или одложат соработката, како и резервациите<br />

кои може да ги дадат во поглед <strong>на</strong> членовите од<br />

Конвенцијата кои не се задолжителни.<br />

Поглавје 12 – Трошоци – содржи 1 член во кој се пропишани<br />

посебните одговорности <strong>на</strong> царинската служба во поглед <strong>на</strong><br />

трошоците кои се однесуваат <strong>на</strong> спроведување <strong>на</strong> одредбите<br />

за царинска соработка.<br />

Поглавје 13 – Завршни одредби – се состои од <strong>10</strong> членови<br />

кои ги обработуваат прашањата како што се управување<br />

со Конвенцијата, потпишување, ратификација, пристапување,<br />

решавање <strong>на</strong> спорови и стапување во сила.<br />

Предности <strong>на</strong> Конвенцијата од Јоханесбург<br />

Конвенцијата од Јоханесбург е модерен и ефикасен инструмент<br />

за остварување <strong>на</strong> меѓу<strong>на</strong>род<strong>на</strong> царинска соработка со која се<br />

предвидени современи форми и методи <strong>на</strong> соработка, поширок<br />

опфат <strong>на</strong> соработката, односно соработка во повеќе области<br />

од царинското работење и подобра заштита <strong>на</strong> податоците.<br />

Конвенцијата е компатибил<strong>на</strong> со другите меѓу<strong>на</strong>родни конвенции<br />

за взаем<strong>на</strong> помош и соработка, не може да биде во судир<br />

со <strong>на</strong>цио<strong>на</strong>лните законодавства <strong>на</strong> земјите кои ја прифатиле и<br />

дава можност за склучување <strong>на</strong> договори кои имаат одредени<br />

ограничувања помеѓу договорните страни. Ед<strong>на</strong> од главните<br />

предности е користењето <strong>на</strong> современи информациски системи<br />

и централизација <strong>на</strong> информациите кои овозможуваат<br />

идентификација <strong>на</strong> ризикот во <strong>на</strong>јра<strong>на</strong> фаза во меѓу<strong>на</strong>родниот<br />

синџир <strong>на</strong> с<strong>на</strong>бдување.<br />

(продолжува)<br />

Драган Ивановски<br />

20

Ми<strong>на</strong>тата годи<strong>на</strong> Европската комисија (ЕК), односно Директоратот<br />

за оданочување и царинска унија TAXUD ги претстави Ревидираните<br />

царински упатства (Revised Customs Blueprints -<br />

2007) <strong>на</strong> Европската комисија кои:<br />

1. претставуваат корисно средство во определувањето и приме<strong>на</strong>та<br />

<strong>на</strong> стратегии за царински реформи, вклучувајќи<br />

и исполнување <strong>на</strong> стандардите <strong>на</strong> Светската царинска<br />

организација;<br />

2. преку дијагностичко самооценување пертставуваат основа,<br />

прв чекор, кон сеопфатен и релаен план за модернизација,<br />

3. претставуваат придонес <strong>на</strong> Европската комисија кон изградбата<br />

<strong>на</strong> капацитети за поддршка <strong>на</strong> проценка <strong>на</strong> капацитетите<br />

и <strong>на</strong> по<strong>на</strong>тамошните <strong>на</strong>пори за модернизација <strong>на</strong><br />

царинските служби;<br />

Царинските упатства се подготвени врз основа <strong>на</strong> 40 годиш<strong>на</strong>та<br />

традиција од постењето <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та унија <strong>на</strong> ЕУ, стек<strong>на</strong>тото<br />

искуство и <strong>на</strong>јдобрата пракса, а за прв пат беа промовирани<br />

од стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> ЕК во 1998 годи<strong>на</strong>, како алатка за да се испол<strong>на</strong>т<br />

потребните стандарди во процесот <strong>на</strong> проширувањето. Имајќи<br />

го во предвид нивното з<strong>на</strong>чење и помош, како и развојот <strong>на</strong> царинското<br />

работење и систем во ЕУ изврше<strong>на</strong> е нив<strong>на</strong> ревизија<br />

и ажурирање. Царинските упатства не претставуваат строга<br />

смерница (единствено решенеие) туку НАСОКА – ПАТОКАЗ<br />

кон постигнувањето <strong>на</strong> целта и стандардите за подобро царинско<br />

работење. Нив<strong>на</strong>та важност е посебно изразе<strong>на</strong>, преку<br />

приме<strong>на</strong> <strong>на</strong> соодвет<strong>на</strong> методологијата за утврдување <strong>на</strong><br />

отстапувањата од дадените цели и стандарди, што е пак од голема<br />

корист при определување <strong>на</strong> приоритетите и активностите,<br />

како и во управувањето со процесите <strong>на</strong> промени.<br />

Со нивното создавање, структура и по<strong>на</strong>тамошното користење,<br />

Царинските упатства претставуваат соодветен водич да се испол<strong>на</strong>т<br />

три неопходни столба за членство во ЕУ и тоа:<br />

1. преземање <strong>на</strong> обврска да се овозможи <strong>цари<strong>на</strong></strong>та да ги исполни<br />

своите задачи,<br />

2. создавање <strong>на</strong> потреб<strong>на</strong>та прав<strong>на</strong> рамка, и<br />

3. создавање <strong>на</strong> оперативни капацитети во <strong>цари<strong>на</strong></strong>та.<br />

Во рамките <strong>на</strong> третиот столб - Создавањето <strong>на</strong> оперативни капацитети<br />

идентификувани се 22 клучни области.<br />

Во развој<strong>на</strong>та политика <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> <strong>на</strong> <strong>Република</strong><br />

Македонија се поставени исти цели и вредности како и царинските<br />

служби <strong>на</strong> земјите членки <strong>на</strong> ЕУ. Остварувањето <strong>на</strong><br />

развој<strong>на</strong>та политика се темели <strong>на</strong> остварувањето <strong>на</strong> петте стратешки<br />

цели: <strong>на</strong> полето <strong>на</strong> по<strong>на</strong>тамош<strong>на</strong> хармонизација <strong>на</strong> <strong>на</strong>цио<strong>на</strong>лното<br />

царинско законодавство со законодавството <strong>на</strong><br />

МЕЃУНАРОДНА СОРАБОТКА И ЕВРОПСКИ ИНТЕГРАЦИИ<br />

ПРЕТСТАВУВAЊЕ НА РЕВИДИРАНИТЕ ЦАРИНСКИ УПАТСТВА (REVISED<br />

CUSTOMS BLUEPRINTS - 2007) НА ЕВРОПСКАТА КОМИСИЈА И НАСОКИ ЗА<br />

НИВНО КОРИСТЕЊЕ<br />

21<br />

ЕУ; <strong>на</strong>време<strong>на</strong>, точ<strong>на</strong> и ефикас<strong>на</strong> <strong>на</strong>плата <strong>на</strong> увозните давачки<br />

и спроведување <strong>на</strong> мерките <strong>на</strong> трговската политика; заштита <strong>на</strong><br />

граѓаните и борба против царинските измами и организираниот<br />

крими<strong>на</strong>л; користење <strong>на</strong> информатичка технологија во што поголем<br />

обем и проширување <strong>на</strong> електронското работење, и по<strong>на</strong>тамошно<br />

осовременување <strong>на</strong> царинската служба и засилување<br />

<strong>на</strong> соработката. Засилувањето <strong>на</strong> административните и оперативните<br />

капацитети, усогласувањето и поедноставувањето <strong>на</strong><br />

постапките и процесите според стандардите <strong>на</strong> ЕУ е од клучно<br />

з<strong>на</strong>чење за исполнување <strong>на</strong> стратешките приоритети <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та<br />

<strong>управа</strong>. Во тој поглед Царинските упатства <strong>на</strong> ЕУ, како<br />

што покажа праксата и <strong>на</strong> други царински служби, претставува<br />

корисен документ, а воедно и алатка и водич во управувањето<br />

со процесот <strong>на</strong> промени при осовременвуањето <strong>на</strong> царинското<br />

раобтење во <strong>Република</strong> Македонија.<br />

Царинските упатства - исполнување <strong>на</strong><br />

меѓу<strong>на</strong>родните обврски или стандарди во<br />

царинското работење<br />

Ревидираните Царински упатства се во согласност со Рамката <strong>на</strong><br />

стандарди за безбедност и олеснување <strong>на</strong> глобал<strong>на</strong>та трговија<br />

<strong>на</strong> Светската царинска организација. Упатствата не претставуваат<br />

заме<strong>на</strong> за меѓу<strong>на</strong>родните стандарди, туку претставуваат<br />

водич и помош за нивно исполнување. Во тој контекст се важни<br />

Упатствата од областа <strong>на</strong> гранич<strong>на</strong>та контрола <strong>на</strong> стоки (за<br />

исполнување <strong>на</strong> Рамката <strong>на</strong> стандарди), царинската вредност,<br />

интелектуал<strong>на</strong>та сопственост (стандарди според СТО), како<br />

и други кои се во согласност со инструментите <strong>на</strong> СЦО (Кјото<br />

конвенцијата, Декларациајта од Аруша).<br />

Струтура <strong>на</strong> упатствата<br />

Упатставата имаат структура која може да се подели во 4 категории:<br />

1. Општи прашања за управувањето - во врска со организација<br />

и структура (6):<br />

• законодавство,<br />

• организација и управување,<br />

• управување со човечки ресурси,<br />

• царинска етика,<br />

• в<strong>на</strong>треш<strong>на</strong> (интер<strong>на</strong>) контрола, и<br />

• обуки.<br />

2. Соработка/комуникација - претежно <strong>на</strong>соче<strong>на</strong> кон <strong>на</strong>дворешноста<br />

- <strong>на</strong> <strong>на</strong>цио<strong>на</strong>лно и меѓу<strong>на</strong>родно ниво (3):<br />

• олеснување <strong>на</strong> трговијата и односи со бизнис заедницата,<br />

• односи со јавноста и комуникација, и<br />

• царинска соработка .

МЕЃУНАРОДНА СОРАБОТКА И ЕВРОПСКИ ИНТЕГРАЦИИ<br />

3. Специфични царински - оперативно/технички области (<strong>10</strong>):<br />

• <strong>на</strong>плата <strong>на</strong> приходи,<br />

• управување со ризик,<br />

• заедничка земјоделска политика <strong>на</strong> ЕУ: контрола <strong>на</strong> извозот<br />

(само за државите кандидати),<br />

• гранич<strong>на</strong> и в<strong>на</strong>треш<strong>на</strong> контрола,<br />

• транзит и движење <strong>на</strong> стока,<br />

• царинска вредност,<br />

• контрола и ревизија по царинењето,<br />

• контрола и истраги,<br />

• спроведување <strong>на</strong> правата од интелектуал<strong>на</strong> сопственост<br />

од стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> <strong>цари<strong>на</strong></strong>та, и<br />

• безбедност <strong>на</strong> синџирот за с<strong>на</strong>бдување.<br />

4. Поддршка - во врска со царинската инфраструктура:<br />

• инфраструктура и опрема,<br />

• царинска лабораторија, и<br />

• информациска и комуникациска технологија<br />

Во Упатствата не е даден редослед <strong>на</strong> приоритети туку сите се<br />

подед<strong>на</strong>кво важни, меѓусебно се поврзани и зависат од приоритетот<br />

<strong>на</strong> потребите <strong>на</strong> секоја царинска служба поединечно.<br />

5. Секоја област се состои од 4 дела:<br />

• цел,<br />

• стратешки цели,<br />

• клучни индикатори, и<br />

• упатување <strong>на</strong> друга взаемно поврза<strong>на</strong> област (или нејзин<br />

дел)<br />

Царинските упатства: алатка за подготовка <strong>на</strong><br />

стратегија за царински реформи<br />

Упатствата претставуваат: водич за приме<strong>на</strong> <strong>на</strong> <strong>на</strong>јдобрата пракса<br />

и градење <strong>на</strong> капацитети, алатка за управување (за проценка,<br />

оценување и планирање), помош во подготвка <strong>на</strong> развојни<br />

проекти, помош во коорди<strong>на</strong>ција <strong>на</strong> до<strong>на</strong>торите и до<strong>на</strong>торските<br />

активности, водич за експерти и консултанти, како и основа<br />

за технички развој и проекти за негова реализација. Искуствата<br />

во нив<strong>на</strong>та приме<strong>на</strong>, посебно ја истакнуваат потребата од<br />

стратешки пристап односно спроведвуање <strong>на</strong> процес (според<br />

следниот редослед) <strong>на</strong>:<br />

• а<strong>на</strong>лиза за определување <strong>на</strong> отстапувањата (гапови),<br />

• определување <strong>на</strong> потребите за нивно <strong>на</strong>дминување,<br />

• подготовка <strong>на</strong> план за управување со процесот <strong>на</strong> промени/Акционен<br />

план, и/или<br />

• подготовка <strong>на</strong> план за по<strong>на</strong>тамош<strong>на</strong> техничка помош (временска<br />

рамка и ресурси).<br />

Во рамките <strong>на</strong> процесот <strong>на</strong> нив<strong>на</strong>та приме<strong>на</strong>, по определувањето<br />

<strong>на</strong> отстапувањата/потребите се определуваат приоритетите,<br />

одговорностите, плановите, <strong>на</strong>дзорот и проценка <strong>на</strong> <strong>на</strong>предокот<br />

со што се постигнува максимално можно искористување <strong>на</strong><br />

расположивите ресурси.<br />

Добивање <strong>на</strong> максимал<strong>на</strong> корист од Царинските<br />

упатства<br />

Во работењето <strong>на</strong> царинските служби <strong>на</strong> ЕУ, <strong>на</strong> ниво <strong>на</strong> ЕУ се<br />

воведуваат повеќе заеднички параметри во определувањето<br />

<strong>на</strong> генерал<strong>на</strong>та политика во царинското работење (пр. постои<br />

ед<strong>на</strong> заедничка мисија, визија и стратегија), по што државите<br />

членки развиваат сопствени мисии, визии и стратегии за секоја<br />

служба поединечно со цел да се испол<strong>на</strong>т заедничките цели, и<br />

истите треба да бидат земени како почет<strong>на</strong> точка и водич кон<br />

царинските реформи и проекти. Процесот <strong>на</strong> утврдување <strong>на</strong><br />

отстапувањата и потребите дава можност за добро структуира<strong>на</strong><br />

и целисход<strong>на</strong> техничка помош и резултати. При подготовка<br />

<strong>на</strong> проекти за модернизирање <strong>на</strong> работењето и користењето<br />

<strong>на</strong> техничка помош, извршените а<strong>на</strong>лизи, преку следење и приме<strong>на</strong><br />

<strong>на</strong> стратешкиот методолошки пристап, добиените параметри<br />

имаат исклучително з<strong>на</strong>чење за:<br />

• идентификувањето <strong>на</strong> разни потребни проекти,<br />

• реал<strong>на</strong> подготовка <strong>на</strong> содржи<strong>на</strong>та <strong>на</strong> секој проект поединечно,<br />

• взаем<strong>на</strong>та зависност и корди<strong>на</strong>ција <strong>на</strong> проектите,<br />

• воспоставување <strong>на</strong> правил<strong>на</strong> организација (кадар, време,<br />

буџет, одоговорности),<br />

• соодвет<strong>на</strong> обука <strong>на</strong> лица кои се битни за управување со<br />

преоктот,<br />

• правилно и реално дефинирање <strong>на</strong> основните цели и мерливи<br />

индикатори,<br />

• потребата од обезбедување <strong>на</strong> цврста и интензив<strong>на</strong> соработка<br />

со субјектите инволвирани во проектот,<br />

• водењето сметка за потребите <strong>на</strong> субјектите учесници во<br />

проектот,<br />

• дефинирање <strong>на</strong> јасни <strong>на</strong>длежности и одоговорности, и<br />

• управување и користење <strong>на</strong> расположивите ресурси.<br />

Практич<strong>на</strong> приме<strong>на</strong> <strong>на</strong> упатствата во<br />

<strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> <strong>на</strong> <strong>Република</strong> Македонија<br />

Во текот <strong>на</strong> третиот кватртал од 2008 годи<strong>на</strong>, <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong>,<br />

согласно добиените упатства, со приме<strong>на</strong> <strong>на</strong> стек<strong>на</strong>тите искуства<br />

и приме<strong>на</strong> <strong>на</strong> препорача<strong>на</strong>та методологија спроведе<br />

согледувања и а<strong>на</strong>лиза <strong>на</strong> отстапувањата во однос <strong>на</strong> дадените<br />

цели и индикатори во Упатствата. Со помош <strong>на</strong> извршеанта<br />

сеопфат<strong>на</strong> а<strong>на</strong>лиза <strong>на</strong> отстапувањата, во сите 22 области, подгтове<strong>на</strong><br />

е Стратегијата за развој <strong>на</strong> <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> <strong>на</strong> <strong>Република</strong><br />

Македонија за периодот 2009 – 2011, а во согласност со<br />

истата подготвен е План <strong>на</strong> активности за 2009 годи<strong>на</strong> (Акционен<br />

план). Во Планот за активности се опишани потребните активности<br />

во поглед <strong>на</strong> тоа: кои клучни индикатори ќе бидат опфатени,<br />

кои се активностите, кога, каде и во колкав временски<br />

период активноста ќе се реализира, како и лицето кое е одоговорно<br />

за нејзи<strong>на</strong> реализација. По усвојувањето <strong>на</strong> Акциониот<br />

план секој квартал се врши повтор<strong>на</strong> (ажурира<strong>на</strong>) а<strong>на</strong>лиза<br />

<strong>на</strong> <strong>на</strong>предокот во поглед <strong>на</strong> исполнувањето <strong>на</strong> клучните индикатори,<br />

со што се согледува потребата од дополнителни мерки<br />

за нив<strong>на</strong> реализација. Во зависност од <strong>на</strong>предокот се врши<br />

евалуација <strong>на</strong> Акциониот план и по потреба истиот се ажурира,<br />

при што се воведуваат потребните промени и мерки.<br />

22

МЕЃУНАРОДНА СОРАБОТКА И ЕВРОПСКИ ИНТЕГРАЦИИ<br />

АЛАТКА ЗА ГЛОБАЛНА КОМУНИКАЦИЈА ВО РЕАЛНО ВРЕМЕ ЗА<br />

ГРАНИЧНА ЗАШТИТА НА ЖИВОТНАТА СРЕДИНА<br />

Еколошкиот крими<strong>на</strong>л претставува се поголема грижа за<br />

меѓу<strong>на</strong>род<strong>на</strong>та јавност и владите. Цари<strong>на</strong>та игра важ<strong>на</strong> улога<br />

во контролирањето <strong>на</strong> меѓу<strong>на</strong>род<strong>на</strong>та трговија со еколошкичувствител<strong>на</strong><br />

стока, регулира<strong>на</strong> со мултилатерални еколошки<br />

договори (МЕД), како и во спречувањето <strong>на</strong> нелегал<strong>на</strong>та<br />

трговија со таква стока.<br />

Препораката <strong>на</strong> Светската царинска организација (СЦО) во<br />

врска со активностите за спречување <strong>на</strong> еколошки прекршоци<br />

од јуни 2008 годи<strong>на</strong>, повикува <strong>на</strong> вложување поголеми <strong>на</strong>пори<br />

за соработка и разме<strong>на</strong> <strong>на</strong> информации помеѓу сите актери одговорни<br />

за спроведување <strong>на</strong> МЕД. Разме<strong>на</strong>та <strong>на</strong> информации,<br />

која може да се постигне многу лесно и едноставно, се смета од<br />

суштинска важност за успешно спроведување <strong>на</strong> законот.<br />

Граничните царински службеници имаат многу малку време<br />

да задржат сомнител<strong>на</strong> пратка за проверка. Во такви моменти,<br />

потреб<strong>на</strong>та помош од официјални служби може да не биде <strong>на</strong><br />

располагање. Неофицијалните консултации и помош од стручни<br />

лица или други царински колеги во врска со идентификацијата<br />

<strong>на</strong> пратката и тоа дали таа е контролира<strong>на</strong> со МЕД може многу<br />

да го олесни брзото одлучување <strong>на</strong> лице место. Пристапот до<br />

основни информации и професио<strong>на</strong>л<strong>на</strong> помош може да ги <strong>на</strong>оружа<br />

царинските службеници со потребното з<strong>на</strong>ење и експертиза<br />

во нив<strong>на</strong>та секојнев<strong>на</strong> работа. Согласно задолженијата добиени<br />

<strong>на</strong> 27-от Комитет за Спроведување <strong>на</strong> закон, одржан во<br />

февруари 2008, Секретаријатот <strong>на</strong> СЦО неодам<strong>на</strong> за таа цел го<br />

разви ENVIRONET.<br />

1. ENVIRONET – мрежа за спроведување<br />

<strong>на</strong> законите за живот<strong>на</strong>та среди<strong>на</strong> и<br />

екологија<br />

ENVIRONET е алатка за комуницикација во реално време за<br />

разме<strong>на</strong> <strong>на</strong> информации и соработка во областа <strong>на</strong> гранич<strong>на</strong><br />

заштита <strong>на</strong> живот<strong>на</strong>та среди<strong>на</strong> меѓу Царинските служби,<br />

<strong>на</strong>длежните државни служби, меѓу<strong>на</strong>родни организации<br />

и нивните регио<strong>на</strong>лни мрежи, како и други служби за<br />

спроведување <strong>на</strong> закон кои имаат слични овластувања.<br />

Основата <strong>на</strong> ед<strong>на</strong> од апликациите <strong>на</strong> ЦЕНКОМ (Customs<br />

Enforcement Network Communication CENCOMM – Царинско<br />

истраж<strong>на</strong> мрежа за комуникација), ENVIRONET е интернетот<br />

и до истата може да пристапи само затворе<strong>на</strong> група<br />

корисници (ЗГК). Информациите кои се пренесуваат преку<br />

оваа алатка се кодирани и обезбедени. Истата е исплатлива<br />

и лес<strong>на</strong> за користење.<br />

ENVIRONET ја разви и ја одржува Светската царинска<br />

организциија, а бесплатно им е достап<strong>на</strong> <strong>на</strong> сите членки <strong>на</strong><br />

ЗКГ. Корисниците се поврзани преку безбед<strong>на</strong> URL адреса<br />

со посеб<strong>на</strong> шифра за логирање и лозинка кои се добиваат<br />

за оваа цел. Колегите кои работат во иста служба можат да<br />

ги делат шифрата за логирање и лозинка, посебно оние што<br />

работат во смени.<br />

23

МЕЃУНАРОДНА СОРАБОТКА И ЕВРОПСКИ ИНТЕГРАЦИИ<br />

2. Цели<br />

Целта <strong>на</strong> ENVIRONET е:<br />

• Разме<strong>на</strong> <strong>на</strong> <strong>на</strong>јдобри пракси;<br />

• Обезбедување <strong>на</strong> материјали за обука, водичи за<br />

идентификација, прирачници и други дополнителни информации<br />

важни за спроведувањето <strong>на</strong> законите за живот<strong>на</strong><br />

среди<strong>на</strong> и екологија, а кои можат да се сим<strong>на</strong>т од<br />

ENVIRONET;<br />

• Разме<strong>на</strong> <strong>на</strong> информации за заплени и актуелни и/или<br />

потенцијални случаи <strong>на</strong> шверц;<br />

• Креирање <strong>на</strong> форуми за дискусија <strong>на</strong> специфични теми;<br />

• Обезбедување <strong>на</strong> експертска помош од меѓу<strong>на</strong>родни организации,<br />

<strong>на</strong>длежни државни агенции и искусни царински<br />

службеници;<br />

• Олеснување <strong>на</strong> соработката помеѓу царинските служби,<br />

<strong>на</strong>длежните институции и меѓу<strong>на</strong>родните организации;<br />

3. Домен <strong>на</strong> разме<strong>на</strong> <strong>на</strong> информации<br />

Сите информации од важност за царинско–гранич<strong>на</strong> заштита<br />

<strong>на</strong> живот<strong>на</strong>та среди<strong>на</strong> спаѓаат во доменот <strong>на</strong> разме<strong>на</strong> <strong>на</strong> информации<br />

преку ENVIRONET, особено оние кои се однесуваат<br />

<strong>на</strong> спроведувањето и приме<strong>на</strong>та <strong>на</strong> мултилатерални еколошки<br />

договори поврзани со трговија:<br />

• Загрозени видови регулирани со CITES (Конвенција за<br />

меѓу<strong>на</strong>род<strong>на</strong>та трговија со загрозени видови <strong>на</strong> дива флора<br />

и фау<strong>на</strong>),<br />

• Материјали кои ја оштетуваат озонската обвивка (Ozone<br />

Depleting Substances - ODS), регулирани со Монтреалскиот<br />

Протокол за материите што ја оштетуваат озонската обвивка,<br />

• Штетен и друг вид <strong>на</strong> отпад регулиран во Базелска<br />

Конвенција во врска со контролата врз прекуграничните<br />

загадувачи со опасен отпад и неговото депонирање<br />

• Трајни органски загадувачи (Persistent Organic Polutants -<br />

PoPs), регулирани со Стокхолмската Конвенција за трајни<br />

органски загадувачи,<br />

• Одредени опасни хемикалии и пестициди, регулирани со<br />

Ротердамска Конвенција за претход<strong>на</strong> информираност во<br />

меѓу<strong>на</strong>родниот промет <strong>на</strong> опасни хемикалии и пестициди,<br />

• Хемиско оружје, регулирано со Конвенцијата за забра<strong>на</strong><br />

за развој, производство, складирање и употреба <strong>на</strong> хемиско<br />

оружје и негово уништување<br />

• Живи модифицирани организми (Living Modified<br />

Organisms-LMOs) регулирани со Картагенскиот Протокол<br />

за Биосигурност кон конвенцијата за биолошка разноводност.<br />

Освен горе-неведените, преку ENVIRONET можат да се разменуваат<br />

и информации поврзани со нуклеарни материјали, нелегал<strong>на</strong><br />

трговија со трупци, како и информации за нерегулиран и<br />

непријавен риболов.<br />

4. Затворе<strong>на</strong> Група Корисници <strong>на</strong><br />

ENVIRONET<br />

Следните службеници и стручни лица се поканети во Затворе<strong>на</strong>та<br />

Група <strong>на</strong> Корисници <strong>на</strong> ENVIRONET:<br />

• Царински службеници инволвирани во спроведување <strong>на</strong><br />

закони во врска со живот<strong>на</strong>та среди<strong>на</strong>, особено оние <strong>на</strong><br />

границите. Нема ограничување <strong>на</strong> <strong>број</strong>от <strong>на</strong> корисници,<br />

но идеално би било да има <strong>на</strong>јмалку по еден службеник<br />

од сите испостави каде што постои транспорт <strong>на</strong> еколошки<br />

чувствител<strong>на</strong> стока;<br />

• Службеници или стручни лица од <strong>на</strong>длежни државни институции,<br />

одговорни за спроведување <strong>на</strong> мултилатералните<br />

еколошки договори поврзани со трговија и други институции<br />

кои спроведуваат закон со слични задолженија<br />

како што се полицијата и крајбреж<strong>на</strong>та стража.<br />

• Службеници или стручни лица од меѓу<strong>на</strong>родни организации,<br />

истак<strong>на</strong>ти парнери <strong>на</strong> Зеле<strong>на</strong>та царинска иницијатива<br />

(Green Customs Initiative – GCI) 8 и нивните регио<strong>на</strong>лни мрежи<br />

со слични одговорност.<br />

8 Партнерство помеѓу неколку меѓу<strong>на</strong>родни организации чијашто цел е зајакнување <strong>на</strong> капацитетите <strong>на</strong> Царините за спроведување <strong>на</strong> МЕД: Базелската Конвенција, CITES, Монтреалскиот Протокол,<br />

Ротердамската Конвенција, Стокхолмската Конвенција, Картагенскиот Протокол. За Повеќе информации оди <strong>на</strong> www.greencustoms.org<br />

24

МЕЃУНАРОДНА СОРАБОТКА И ЕВРОПСКИ ИНТЕГРАЦИИ<br />

Иако невладините организации немаат пристап до ENVIRONET,<br />

некои од нив ќе бидат поканети да учествуваат преку<br />

доставување <strong>на</strong> релевантни информации.<br />

Не постои техничко ограничување <strong>на</strong> <strong>број</strong>от <strong>на</strong> корисниците од<br />

секоја организација, Секретаријатот <strong>на</strong> СЦО охрабрува широко<br />

учесво <strong>на</strong> сите целни групи.<br />

5. Теми за дискусија<br />

Сите информации кои се пренесуваат преку ENVIRONET се групирани<br />

по теми од интерес:<br />

А. Опасен отпад, хемиско оружје, опасни хемикалии и<br />

трајни органски загадувачи;<br />

Б. Загрозени видови;<br />

В. Живи модифицирани организми (LMOs);<br />

Г. Материјали кои ја оштетуваат озонската обвивка<br />

(ODS);<br />

Д. Општо (General Interest) – Информации кои не се опфа<br />

тени во ниед<strong>на</strong> од темите А-Г.<br />

Корисникот нема да добива пораки <strong>на</strong> одредени теми доколку<br />

истите се отштиклирани во Профилот во време кога профилот<br />

е регистриран ENVIRONET.<br />

6. Кориснички групи<br />

За пренесување/комуницирање <strong>на</strong> специфични информации<br />

помеѓу различни кориснички групи, корисниците се групирани<br />

во следните категории:<br />

А. Сите царински службеници;<br />

Б. Сите корисници во мојата земја;<br />

В. Сите;<br />

Г. Избери рачно;<br />

Секој корисник може да го/ги избере било кој/и корисник/ци за<br />

праќање <strong>на</strong> пораки, што е слично <strong>на</strong> вообичаените е- mail системи.<br />

Можно е и додавање <strong>на</strong> повеќе прилози.<br />

7. Апликации<br />

Секој номиниран корисник од <strong>Царинска</strong>та <strong>управа</strong> или од друга<br />

<strong>на</strong>длеж<strong>на</strong> институција треба да пополни формулари за пристап<br />

до ENVIRONET, која треба да биде потпиша<strong>на</strong> од <strong>на</strong>цио<strong>на</strong>лното<br />

царинско контакт лице од регио<strong>на</strong>л<strong>на</strong>та канцеларија<br />

за врски (РИЛО) во секоја земја. По потпишувањето пристапницата<br />

се доставува до Секретаријатот <strong>на</strong> СЦО. Кандидатите од<br />

меѓу<strong>на</strong>родни организации и нивните регио<strong>на</strong>лни мрежи можат<br />

директно да ги испратат формуларите до Секретаријатот<br />

<strong>на</strong> СЦО.<br />

Контакт лица за административни прашања поврзани со<br />

ENVIRONET се ацио<strong>на</strong>лните контакт лица <strong>на</strong> РИЛО во секоја<br />

земја.<br />

8. Библиотека <strong>на</strong> ENVIRONET<br />

Библиотеката ENVIRONET содржи информации за материјали за<br />

обука, водичи за идентификација, аларми и разни информации<br />

кои се корисни за спроведување <strong>на</strong> законите поврзани со жи-<br />

25

МЕЃУНАРОДНА СОРАБОТКА И ЕВРОПСКИ ИНТЕГРАЦИИ<br />

вот<strong>на</strong>та среди<strong>на</strong> од стра<strong>на</strong> <strong>на</strong> Цари<strong>на</strong>та. Администраторот <strong>на</strong><br />

Серетаријатот <strong>на</strong> СЦО е задолжен за управување со библиотеката.<br />

Корисниците кои сакаат да ги споделат информациите кои<br />

тие ги имаат можат да ги испратат до администраторот кој ќе<br />

ги прикачи.<br />

Авторите/сопствениците <strong>на</strong> публикациите чиишто авторски<br />

права се заштитени, мора тоа да го одобрат нивното објавување<br />

<strong>на</strong> ENVIRONET.<br />

9. Аларми <strong>на</strong> е- mail<br />

За секоја нова порака во ENVIRONET или објавување <strong>на</strong> нова<br />

публикација, корисникот ќе биде известен <strong>на</strong> неговата регистрира<strong>на</strong><br />

е- mail адреса. Корисниците можат да изберат и да не<br />

бидат известувани.<br />

<strong>10</strong>. Технички услови<br />

Техничките ограничувања <strong>на</strong> CENCOMM за корисниците се минимални:<br />

без инсталација, потребно е само општо поз<strong>на</strong>вање<br />

за користење со ситемот. Доболно е да се има компјутер со dialup<br />

конекција. Препорачливо е да се користи Microsoft Internet<br />

Explorer 5.0 или по<strong>на</strong>преден, со што ќе има можност за подобро<br />

кодирање.<br />

11. Заштита <strong>на</strong> приватност и одговорност<br />

Сите информации кои се разменуваат преку ENVIRONET е ислучиво<br />

за цели <strong>на</strong> спроведување <strong>на</strong> закон, и не смеат да бидат<br />

разоткриени <strong>на</strong> трети лица без претходно овласување од творците.<br />

Секретаријатот <strong>на</strong> СЦО не сноси никаква одговорност за<br />

информациите кои се пренесуваат преку ENVIRONET. Корисниците<br />

треба да го поз<strong>на</strong>ваат и следат нивното <strong>на</strong>цио<strong>на</strong>лно законодавство<br />

при работата со било какви информации преку<br />

алатката. Секретаријатот <strong>на</strong> СЦО не работи ниту пак се меша во<br />

информациите кои се пренесуваат преку ENVIRONET. Сите пораки<br />

со информации ќе бидат избришани од серверот <strong>на</strong> СЦО<br />

по одредено време.<br />

12. Јазици<br />

Развиени се верзии <strong>на</strong> ENVIRONET <strong>на</strong> англиски и <strong>на</strong> француски<br />

јазик. Секретаријатот <strong>на</strong> СЦО не обезбедува превод <strong>на</strong> информации<br />

кои се пренесуваат преку ENVIRONET. Ги поттикнуваме<br />

корисниците доколку можат да обезбедат повеќејазични верзии<br />

<strong>на</strong> информациите.<br />

13. Мерки за безбедност<br />

Пристапот до ENVIRONET е контролоран со шифра за логирање<br />

и лозинка кои ги дава Секретаријатот <strong>на</strong> СЦО. Со овие шифри за<br />

логирање и лозинка не може да се пристапи до било која друга<br />

апликација поврза<strong>на</strong> со CEN.<br />

26

Горан Георгиев<br />

Марија Боневска<br />

Ире<strong>на</strong> Цветковска <br />

<br />

700<br />

При користењето <strong>на</strong> податоците од оваа публикација ги молиме корисниците задолжително да го <strong>на</strong>ведат изворот

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!