besplatni softveri za virtualizaciju free software for ... - Infoteh

INFOTEH-JAHORINA Vol. 10, Ref. F-9, p. 942-945, March 2011.
BESPLATNI SOFTVERI ZA VIRTUALIZACIJU
FREE SOFTWARE FOR VIRTUALIZATION
Miloš Novaković 1
Danijel Karamanović 2
Mlađan Cvijanović 3
Sažetak - U ovom radu će biti objašnjen pojam virtualizacije, kao i ispitivanje nekoliko besplatnih
programa koji se nalaze u samom vrhu današnjice, kada je virtualizacija u pitanju. Analizirana su
tri različita programa sa sličnim mogućnostima i objašnjene njihove predmosti i mane. Korištena
su rješenja kompanije Oracle: Virtual Box, kompanije VMWare: VMWare Player i kompanije
MicroSoft: Virtual PC. Projekat je zasnovan na ispitivanju lakoće instalacije, mogućnostima koje
programi posjeduju, kao i dostupnosti dokumentacije i podrške od proizvođača.
Ključne riječi – vmware, microsoft, oracle, virtualizacija, hipervizor, host
Abstract - This project will explain the concept of virtualization, as well as testing several free
programs that are at the top today, when it comes to virtualization. We analyzed three different
programs with similar capabilities and explains their advantages and disadvantages in relation to
others. First of all it should be noted that the analysis of free programs, Oracle's solution is Virtual
Box, VMWare's solution VMWare Player and Microsoft's solution is Virtual PC. The project is
based on an examination of ease of installation options that have programs, as well as availability
of documentation and support from the manufacturer.
Key words – vmware, microsoft, oracle, virtualization, hypervisor, host
1. UVOD
Pod pojmom virtualni računar obično se misli na skup
zasebnih računara koje posebnim tehnologijama
komunikacije stvaraju prema korisniku utisak rada sa jednim
računarom. Udruživanjem tih računara stvara se moćni
“virtualni-računar”, a glavni zadatak tako stvorenog računara
je izvođenje istraživanja u privatne ili komercijalne svrhe.
No, ako korisnik privatnog računara ima računar s dovoljno
jakim procesorskim, memorijskim, grafičkim i diskovnim
resursima može na svom računaru i operativnom sistemu koji
koristi izraditi jedno ili više virtualnih računara sa istim ili
nekim drugim operativnim sistemom.
U osnovi virtualizacija je omogućavanje operativnom
sistemu virtualnog računara da preko posrednika -
virtualizatora koristi fizičke resurse stvarnog računara i
emulirane računarske resurse koje nudi virtualizator. Izvodi
se na dva načina:
• Platformska (hypervisor) – Fizički sklop računara
nadgleda specijalizovana programska podrška
virtualizatora koji omogućava dodjelu fizičkih resursa
računara kreiranim virtualnim mašinama na koja se
instalira operativni sistem koji se koristi resursima
fizičkog računara. Virtualizator je samostalna
programska podrška nezavisna od bilo kakvog
operativnog sistema, koja direktno komunicira sa
sklopom računara, te uz kreiranje virtualnih računara
omogućava upravljanje sa njima i instalaciju različitih
operativnih sistema na pojedine virtualne računare.
• Ugošćena (hosted) - Virtualizator je instalirana
programska podrška na operativni sistem računara
domaćina (host), koja omogućava rad jednog ili više
virtualnih računara na način da koriste fizičke resurse
računara domaćina i emulirane računarske sklopove i
uređaje virtualizatora. Uobičajeno se na virtualne
računare mogu instalirati različite verzije domaćinu
srodnih operativnih sistema, gotovo na identičan način
kao na fizički računar uz poštovanje licencnih prava, a
poneke verzije virtualizatora dozvoljavaju instalaciju i
nesrodnih operativnih sistema na virtualni računar.
Dakle, na samom početku instalacije operativnog sistema
na virtualni računar, virtualni računar ponaša se kao fizički
računar sa potpuno praznim diskom. Oba načina
virtualizacije podržavaju moderni procesori u koje je ugrađen
dodatni set mogućnosti (ekstenzija) upravo za ovu svrhu. Na
primjer proizvođač AMD naziva ih “AMD-V”, dok je Intel
svojim proširenjima dodijelio naziv “VT-x”. Naime, radi se o
specifičnom setu instrukcija procesora.
U većini slučajeva na računarima korisnika koristi se
ugošćena virtualizacija, što znači da je programska podrška
virtualizatora namjenski pisana za rad na nekom operativnom
sistemu (Windows, Linux, Mac OS X, Sun ...) u svojoj 32 bitnoj
ili 64 bit-noj verziji, dakle raspoloživa je u više verzija.
Ako se koristi više operativnih sistema istovremeno u
pogledu ispitivanja i proučavanja pojedinih, simulira mrežna
povezanost i slično, korisno je da računar domaćin ima
1 Student drugog ciklusa studija na Slobomir P Univerzitetu, Fakultet za informacione tehnologije
2 Student prvog ciklusa studija na Slobomir P Univerzitetu, Fakultet za informacione tehnologije
3 Student prvog ciklusa studija na Slobomir P Univerzitetu, Fakultet za informacione tehnologije
942

dovoljno procesorske snage i radne memorije; višejezgreni
procesori i preko 2 GB RAM-a, ako je na primjer računar
domaćin sa Windows XP operativnim sistemom.
Još jedna prednost virtualnog računara je što ih se može
koristi i po potrebi umrežiti više njih, te analizirati različite
računarske ili mrežne konfiguracije, bez diranja u sadržaje
računara na kojem su instalirana virtualni računari. Običnim
kopiranjem zaštitne (backup) datoteke-diska virtualnog
računara moguće je, nakon nekakvog neuspješnog
eksperimenta ili analize neke programske podrške, brzo
vratiti na početno stanje. A novi računar izradi se kopiranjem
datoteke-diska postojećeg uz izmjenu par parametara u
mrežnoj konfiguraciji. Osim navedenog, moguće je
posredstvom mrežnih resursa koristiti virtualni računar na
fizički odvojenom računaru koje je moćnije, što za korisnika
znači da ne mora nužno imati sve fizičke i programske
komponente u svom računaru. Virtualizacija, između ostalog,
omogućava da se na istim fizičkim resursima nađu u
zajedničkom radu Linux i Windows operativni sistemi.
Dakle, smanjuje se broj fizičkih domaćina što je jedan od
načina kako smanjiti troškove opreme i pojednostavniti
održavanje.
2. VIRTUAL BOX i
VirtualBox je ORACLE-ovo resenje za potrebe
virtualizacije. Prvobitan softver stvorila je kompanija GmbH
innotek, koju je kupio Sun Microsystems, a sada razvijan od
strane kompanije Oracle Corporation kao dio svoje porodice
virtualnih proizvoda. Može se pokrenuti na x86 i
AMD64/Intel6 mašinama. Velika prednost VirtualBox-a je u
tome što se nalazi na listi programa koji spadaju u Open
Source Software. Predstavlja proizvod sa visokim
performansama, što mu omogućava korišćenje, kako u
poslovnom okruženju, tako i u kućnoj upotrebi. Može da se
instalira na računare sa operativnim sistemima Windows,
Linux, Macintosh i OpenSolaris (host računari), a kao
virtuelne mašine mogu da se pokreću sa Windows (NT 4.0,
2000, XP, Server 2003, Vista, Windows 7), DOS/Windows
3.x, Linux (2.4 and 2.6), Solaris i OpenSolaris, OpenBSD i
drugim opeativnim sistemima. Kao i druga rešenja za
virtualizaciju, VirtualBox ima ugradjenu opciju za razmjenu
podataka (Shared folders), pomoću koje se može pristupati
određenim dokumentima koji se nalaze na host mašini.
Takodje, omogućava i virtualne USB kontrolere (Virtual USB
Controllers) koji omogućavaju spajanje bilo kog USB
uređaja sa virtualnom mašinom, bez instaliranja bilo kakvih
upravljača (driver) na host računalo. Podržava i RDP
(Remote Desktop Protocol), koji omogućava povezivanje sa
virtualnom mašinom na daljinu, sa bilo kog uređaja koji čita
RDP podatke.
Instalacija VirtualBox-a je veoma jednostavna. Tipična
“next, next, finish” instalacija sa svega 8 klikova do
završetka. Prilikom preuzimanja programa treba obratiti
pažnju na to da program zahtjeva svega 87 MB hard diska, te
postavlja upit o instaliranju podrške za USB Bust, internet
adapter i internet podršku, koji je potrebno odobriti. Nakon
završetka instalcije program zauzima samo 105 MB prostora
na hard disku.
Zbog toga sto spada u Open Source grupu programa,
moguce ga je preuzeti sa Oracle-ove internet prezentacije:
http://www.virtualbox.org/wiki/Downloads nakon ukucavanja
linka, potrebno je samo odabrati za koji računar je softver
potreban i jednostavnim klikom na odabrano, počinje
preuzimanje programa. Na već pomenutom linku treba
odabrati za koji sistem je potreban VirtualBox, pa tako u
ponuđenim opcijama stoji:
• VirtualBox 3.2.12 za Windows hosts x86/ i 64
• VirtualBox 3.2.12 za OS X hosts Intel Macs
• VirtualBox 3.2.12 za Linux hosts
• VirtualBox 3.2.12 za Solaris hosts x86/ i 64
• VirtualBox 3.2.12 Software Developer Kit (SDK) sve
platforme
• VirtualBox starije verzije
Početak instalacije počinje kao i kod većine programa sa
pozdravnim ekranom na kome se nalaze podaci o verziji koja
se instalira, imenom kompanije pod čijom zaštitiom je
program . Intalacija se nastavlja sledećim prozorom na kome
je predstavljena licenca i uslovi korišćenja programa, koji se
moraju prihvatiti da bi se intalacija mogla nastaviti. Na
sledećem prozoru se bira mjesto smiještanja instalacije
programa i komponente instalacije programa-
Tokom procesa instalacije pojavi se upozorenje koje
obavještava da će internet konekcija biti resetovana i
privremeno nedostupna. U daljem procesu instalacije
VirtualBox-a treba proći i kroz niz koraka gdje se moraju dati
ovlašćenja za instalaciju USB, internet i internet adapter
podrške. Pri samom završetku instalacije pojavljuje se
pozdravni ekran, na kome je ispisana poruka da je instalacija
uspješno izvršena, te se pojavljuju opcije kao sto su: kreiranje
nove virtualne mašine, podešavanja već postojeće,
startovanje i zaustavljanje već kreirane virtualne mašine.
Operativni sistemi koji se mogu instalirati na VirtualBox
su:
• Microsoft Windows (Windows 3.1, Windows 95,
Windows 98, Windows ME,Windows NT 4, Windows
2000, Windows XP, Windows 2003, Windows
Vista,Windows 2008, Windows 7,)
• Linux (Linux 2.2, Linux 2.4, Linux 2.6, ubuntu, oracle,
OpenSUSE, i sve ostale verzije),
• Solaris (Solaris, Open Solaris),
• BSD (Free BSD, Open BSD, Net BSD),
• IBM OS/2 ( OS/2 Warp 3, OS/2 Warp 4, OS/2 Warp
4.5, eComStation, i drugi),
• Mac OS X (OS X Server),
• I drugi, kao što su (DOS, Netware, L4, QNX).
VirtualBox ima veoma kvalitetan, a usto i jednostavan
pomoćni alat (wizard, čarobnjak) za instalaciju virtualne
mašine. Na samom početku kreiranja nove virtualne mašine
nalazi se prozor u kome se bira ime, operativni sistem kao i
njegova verzija, (za koju će u narednim koracima biti
potrebno posjedovati odgovarajući instalacioni CD). Sledeći
korak se vezuje za biranje veličine radne memorije (RAM),
VirtualBox posjeduje automatsko prepoznavanje minimalne
količine radne memorije, za normalno funkcionisanje
izabranog operativnog sistema. U nastavku instalacije
943

potrebno je odrediti i veličinu hard diska. Tu se nalaze
posebne opcije kao što su opcija za pravljenje novog diska,
korišćenje trenutnog, dinamičko zauzimanje memorije, kao i
postavljanje statične veličine hard diska. Ugrađena je takodje
i opcija za automatsko određivanje potrebne veličine diska,
uz mogućnost povećanja po potrebi i nakon kreiranja
virtualne mašine. Nakon određivanja veličine hard diska
virtualna mašina je kreirana i sada ostaje samo da se instalira
sistem koji je odabran u prethodnim koracima.
3. VMWARE PLAYER ii
VMWare Player je proizvod namjenjen potrebama
virtualizacije, nastao je pod zaštitom VMWare Incorporation.
Izbacivanjem verzije 3.0 tvorci VMWare Playera su
omogućili svojim korisnicima kreiranje virtualnih mašina.
Prijašnje verzije bile su isključivo namjenjene za pokretanje
virtualnih mašina koje su kreirane pomoću VMWare-ovim
Workstationom. Trenutno najnovija verzija je 3.1.3. koja je
izašla u septembru 2010. god.. Jedna od velikih prednosti
VMWare Player-a je to što je dostupan bez ikakvih
ograničenja prilikom korišćenja ne komercijalne verzije.
VMWare Player je jedan od najboljih rešenja za kreiranje
više virtualnih mašina na hardverskoj mašini koja posjeduje
Windows ili Linux platformu. Ovaj program omogućava
kopiranje već napravljene virtualne mašine, jednostavnim
kopiranjem direktorijuma na kome se ona nalazi. VMWare
Player omogućava pokretanje virtualne mašine koja je
napravljena konvertovanjem hardverske mašine pomoću
programa pod nazivom VMware vCenter Converter.
Posjeduje veoma korisnu i zanimljivu opciju, Easy Install,
koja omogućava kreiranje virutalne mašine mnogo lakše nego
na tradicionalan način. Ova opcija podržava preko 200
operativnih sistema, a neki od njih su Windows 7, Chrome
OS, Ubuntu 10.04 i mnoge druge verzije Windows-a, Linux-a
i drugih. Za Easy Install opciju dovoljno je samo podesiti
izvor određene platforme koja se instalira, a sva ostala
podešavanja ona sama radi. VMWare Player omogućava
podizanje 32-bitne i 64-bitne mašine sa maksimalno 8
centrtalnih procesorskih jedinica, te do 32GB radne
memorije. Takođe podržava opciju Driverless printing koja
omogućava vidljivost i korišćenje svih štampača bez
instaliranja posebnih drajvera (driver) za određene sisteme.
Instalacija VMWare Player-a je veoma jednostavna, kao i
kod većine današnjih programa. Ima svega 8-9 koraka do
potpune instalacije. Prilikom skidanja programa sa interneta
potrebno se registrovati na zvaničnoj web stranici.
Registracija je potpuno besplatna i uzima svega 5 min.
Program zauzima samo 106 MB (prilikom download-a), a
nakon instaliranja uzima 390 MB hard diska. Na samom
početku instalacije određuje se direktorijum snimanja
programa, a u sledećem koraku potrebno je omogućiti
provjeru nadogradnje verzije VMWare Player-a. Nakon
završetka instalacije potrebno je restartovati računar. Po
završetku restartovanja potrebno je pokrenuti program.
Prilikom prvog pokretanja neophodno je prihvatiti pravila
korišćenja, nakon čega je program spreman za daljnje
korišćenje tj, instalaciju virtualne mašine na njega. U
glavnom meniju stoje četiri stavke, a to su: kreiranje nove
virtualne mašine, otvaranje već postojeće, nadogradnja
VMWare Player-a na VMWare Workstation i pomoć.
Prilikom početka kreiranja nove virutalne mašine potrebno je
odrediti izvor instalacije nove softverske platforme, koja u
sebi ima automatsko prepoznavanje odabranog sistema. U
sledećem koraku opcija Easy Instal preuzima kontrolu,
potrebno je samo podesiti osnovne podatke o odabranoj
virualnoj mašini..
U narednim koracima potrebno je odrediti neka osnovna
podešavanja vezana za virtualnu mašinu, kao što su:
određivanje veličine hard diska, te da li će hard disk biti kao
jedan podatak ili će se dijeliti, odabir veličune radne
memorije. Nakon završetka svih podešavanja dobijaju se
informacije vezane za virtualnu mašinu koja se pravi. Nakon
dobijenih informacija virtualna mašina je uspješno kreirana, i
počinje sa instalacijom već odabranog sistema.
I na kraju, ako namjeravate krenuti u svijet virtualizacije
ili vam nedostaje Windows XP na Windowsu 7, a nekako se
ne snalazite s Windows XP načinom rada, VMWare Player se
jednostavno nameće kao sjajno rješenje. Moramo priznati da
radi dobro, performanse su odlične (no imajte na umu da one
zavise o hardveru kojim raspolažete), iako ima problema i
bugova, mnogi su lako rješivi. Jedino ćemo mu ozbiljnije
zamjeriti izostanak podrške za izradu snapshota od koje bi
koristi imali i kućni korisnici, dok brojne druge opcije koje su
izostale, a zapravo ih se može dobiti kupovinom
VMwareovog Workstationa, publici kojoj je VMWare Player
namijenjen, u suštini, niti ne trebaju.
4. WINDOWS VIRTUAL PC iii
Virtual PC je Microsoft-ovo rešenje za potrebe
virtualizacije. Od jula 2006. god. ovaj program se može naći
kao besplatan. Najnovija verzija Virtual PC-a ne može se
pokrenuti na sistemima starijim od Windows 7, a takodje je
pravljena tako da se na nju ne može emulirati stariji sistem od
Windows XP SP3, pa se zato mogu naći i starije verzije ovog
programa. Virtual PC 2007 zahtijeva procesor brzine od
najmanje 400 MHz (1.0 GHz ili brže je preporučeno od
strane proizvođača), te mu je potrebno otprilike 35 MB
prostora na hard disku. Može biti pokrenut na sledećim
sistemima Windows Vista Business, Windows Vista
Enterprise, Windows Vista Ultimate, Windows XP
Professional, Windows XP Tablet PC Edition, Windows Vista
Service Pack 1 (SP1) (Enterprise, Business, Ultimate), i
Windows XP Service Pack 3 (SP3), što mu je i osnovna mana
tj, ne podržava ni jedan sistem koji ne spada u porodicu
Windows.Virtual PC u osnovi ne zahtijeva instalaciju
upravljačkih programa u virtualno računalo jer se oslanja na
emulirane sklopove virtualnog računala. Jedini računalni
uređaji koji se izravno koristi je procesor i rezervisani prostor
u RAM memoriji. Resursi računala koje opslužuje Virtual PC
moraju biti moćniji kako bi se virtualizacija mogla uspješno
opslužiti (moćniji CPU, više radne memorije...). Treba imati
na umu da je moguće da se iz virtualnog računala ne mogu
dohvatiti sve napredne osobine pojedinih sklopova računara,
posebno kod igara.
Instalacija Virtual PC-a je relativno jednostavna, sa 9-10
koraka. Program prilikom učitavanja (download) sa Interneta
zauzima svega 32 MB, te treba obratiti pažnjuna koju se
arhitekturu računara instalira, a prilikom ekstraktovanja i
944

instalacije na računar svega 39 MB. Instalacija počinje
pozdravnim prozorom na kome se pojavljuje pozdravna
poruka sa informacijama o programu koji želite instalirati, a
nastavlja se prozorom na kojem se možete upoznati sa
pravilima korišćenja, koja se, naravno, moraju prihvatiti da bi
se instalacija nastavila .U daljnjem procesu pojavljuje se
prozor koji potvrđuje da je ovaj program besplatan, tako što
ima već upisan serijski broj koji nije moguće promijeniti. U
tom prozoru potrebno je jos da se unesu korisničko ime i
organizacija računara.
Nakon završetka svih podešavanja vezanih za instalaciju
programa, dobija se jedan prozor koji sadrži podatke o
direktorijumu na koji će se spremiti program i, za koju
arhitekturu računara je namijenjen .
Nakon završene instalacije, ne zahtijeva se ponovno
uključivanje (restart) računara, te se, prilikom prvog
pokretanja programa, automatski pokreće čarobnjak za
pokretanje virtualne mašine. U čarobnjaku postoje opcije za
kreiranje nove virtualne mašine, dodavanje postojeće
virtualne mašine (kopiranje) i, kreiranje nove virtualne
mašine sa već podešenim optimalnim opcijama, kao što su
veličina hard diska i RAM memorije.
Sledeće što je potrebno uraditi je odabrati jedan od
operativnih sistema koje je moguće instalirati na virtualnu
mašinu. Virtual PC podržava, kako smo i naveli, samo
sisteme iz porodice Windows (Windows 98, Windows NT
Workstation, Windows 2000, Windows XP, OS/2, Windows
Vista, Windows NT Server, Windows 2000 Server, Windows
Server 2003, Windows Server 2008). U daljnim koracima
potrebno je još odrediti mjesto snimanja virualnog diska. Na
samom kraju pojavljuje se prozor sa informacijama o
kreiranom virtualnom kompijuteru.
5. ZAKLJUČAK
U ovom radu pokušali smo Vam približiti metode
virtualizacije, kao i programe koji se nalaze na samom vrhu
današnjice, kada je u pitanju virtualizacija. Na samom
početku projekta imali smo dosta premišljanja o odabiru
programa namjenjemim virtualizaciji, zbog toga što ih ima
veliki broj, a svi manje ili vise, dobro odrađuju posao za šta
su namjenjeni. Ipak, svi se razlikuju u radu, bilo to na osnovu
interface-a, brzine rada, lakoće instalacije, broja podržanih
sistema i td. Veliku ulogu igra i računar domaćin od čijih
performansi zavisi i sama usluga koju dobijate.
postigli željeni cilj. Moramo ponoviti već pomenutu opciju
Easy Instal, koja zahtijeva samo unošenje CD- ključa sistema
i naziva računara, a sve ostalo podešava automatski. Ipak,
mala zamjerka VMWare Player-u je ta što nema mogućnosti
snimanja (snapshot), ali moramo uzeti u obzir da je ovo ne
komercijalna verzija VMWare-a.
Windows Virtual PC ima veliku manu zato što je pravljen
samo za operativne sisteme iz Windows porodice. Iako se na
zvaničnom forumu govori o mogućnosti instaliranja Linux
operativnog sistema kao guest sistema uz minimalnu
vjerovatnoću da će raditi, mi nismo probavali sreću. Pogodan
je za korisnike koji su nostalgični i još uvijek tuguju za
operativnim sistemom Windows XP.
Velike prednosti virtualizacije su u tome sto, ako se bavite
poslom u kome ravijate razne programe za računare, svaki
svoj proizvod možete testirati na svim operativnim
sistemima, bez dodatnog novčanog ulaganja ili da strahujete
za zdravlje svog fizičkog račanara. Kako u poslovne svrhe,
isto tako virtualizacija je zabavna i u kućnoj varijanti.
6. LITERATURA
[1.] http://en.wikipedia.org/wiki/Virtualization
[2.] http://www.virtualbox.org/
[3.] http://www.vmware.com/solutions/desktop/
[4.] http://www.microsoft.com/windows/virtual-pc/
[5.] http://forum.pcekspert.com/showthread.phpt=85766
[6.] V. Vasiljević, Računarske mreže, VIŠER, Beograd,
2008.
i VirtualBox v3.212
ii VMWare Player 3.1.3
iii Microsoft Virtual PC 2007
Prije svega moramo istaći da sva tri programa koja smo
koristili imaju izrazito dobro podršku na forumima, tako da
bilo gdje da zastanete, problem se može riješiti.
Što se tiče interface-a blagu prednost dajemo VirtualBoxu.
Njegovi konstruktori su se malo vise potrudili da vizuelno
privuku “potrosače”, ima dosta preglednu radnu površinu i
čini se da je sve na svome mjestu.
Kako su osnivači VirtualBox-a više pažnje posvetili
vizuelnom izgledu, malo su zapostavljene performanse i
same funkcije programa. Ipak, zato je tu VMWare Player koji
se dosta potrudio oko naprednih funkcija kako bi što lakše
945