energetska efikasnost u evropskoj uniji i bosna i hercegovina ...
energetska efikasnost u evropskoj uniji i bosna i hercegovina ...
energetska efikasnost u evropskoj uniji i bosna i hercegovina ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ekonomija energetske <strong>efikasnost</strong>i<br />
1<br />
(48)<br />
Stručni skup ENERGA<br />
“Energetska <strong>efikasnost</strong> u Evropskoj <strong>uniji</strong> i<br />
Bosni i Hercegovini”<br />
Dr. Zoran Morvaj, Direktor projekta,<br />
USAID 3E<br />
Tuzla, 23.06.2011.
EE u Evropskoj <strong>uniji</strong> - Uvod<br />
2<br />
(48)<br />
Globalno okruženje:<br />
$ 110/bbl 80% emisija
EE u Evropskoj <strong>uniji</strong> - Uvod<br />
3<br />
(48)<br />
EU troši:<br />
18% svjetske potrošnje nafte<br />
19% svjetske potrošnje plina<br />
Od toga uvozi:<br />
Vrijednost uvoza:<br />
50%!<br />
300 milijardi eura!
EE u Evropskoj <strong>uniji</strong> - Energetska zavisnost<br />
4<br />
(48)<br />
Zemlje članice EU su neto uvoznici:<br />
19 – 100%<br />
Prosječna <strong>energetska</strong><br />
zavisnost u EU: 53.8%<br />
Jedini neto izvoznik u EU:<br />
Danska!
EE u Evropskoj <strong>uniji</strong> - Energetska zavisnost<br />
5<br />
(48)<br />
EU do 2030.:<br />
90% potrošnje nafte iz uvoza<br />
80% potrošnje plina iz uvoza<br />
(40% iz Rusije)<br />
66% potrošnje ugljena iz uvoza
Geopolitika energetike EU<br />
6<br />
(48)<br />
EU uvoz nafte<br />
EU uvoz plina<br />
Russia<br />
32%<br />
Nigeria 4%<br />
Others<br />
11%<br />
Norway<br />
15%<br />
Algeria<br />
15%<br />
Russia<br />
40%<br />
OPEC Countries<br />
36%<br />
Kazahkhstan 5%<br />
Azerbaijan 3%<br />
Mexico 2%<br />
Others 7%<br />
Norway<br />
30%<br />
in % (2008, total = 561,46 Mt)<br />
in % (2008, total = 12,958,133 TJ)<br />
Source: Eurostat 2010
Nedavna plinska kriza – ‘poziv za buđenje‘<br />
7<br />
(48)<br />
% nedostajuće opskrbe<br />
> 75 %<br />
50 - 75 %<br />
25 – 50 %<br />
< 25%<br />
0%<br />
Source: European Commission
Energetska sigurnost = sigurnost opskrbe<br />
8<br />
(48)<br />
EU ‘green paper’ (2000.):<br />
„Osigurati blagostanje građana i normalno<br />
funkcioniranje ekonomije, neprekinutu fizičku<br />
raspoloživost i dostupnost energenata na tržištu,<br />
po cijeni koju si mogu priuštiti svi potrošači, te<br />
prihvatljivost sa stanovišta zaštite okoliša i<br />
održivog razvoja.”
Energetska sigurnost = sigurnost opskrbe<br />
9<br />
(48)<br />
Raspoloživost - availability<br />
Dostupnost- accessability<br />
Priuštivost - afordability<br />
Prihvatljivost - acceptability
Odgovor energetske politike EU<br />
10<br />
(48)<br />
i) 20 (RES ):20 (EE ):20 (GHG) do 2020.<br />
ii) Mapa puta do 2050.:<br />
cilj 80-95% smanjenje emisija u odnosu na 1990;<br />
nisko-karbonski razvoj ekonomije baziran na:<br />
-energetskoj sigurnosti;<br />
-održivosti<br />
-kompetitivnosti<br />
„…revolucija u energetskim sistemima…”
Odgovor energetske politike EU<br />
11<br />
(48)<br />
Ključne poluge provedbe:<br />
-<strong>energetska</strong> <strong>efikasnost</strong> (EE PLAN 2011.)<br />
-RES i promjena energetskog mixa
Odgovor energetske politike EU<br />
12<br />
(48)<br />
ENERGETSKA EFIKASNOST:<br />
…uvijek prvi korak – nema alternative!<br />
…novi izvor energije – ‘negawat’<br />
…smanjuje troškove<br />
…smanjuje emisije<br />
…smanjuje energetsku zavisnost<br />
…potiče lokalno zapošljavanje
Plan Energetske Efikasnosti za 2011. godinu<br />
13<br />
(48)
7 mjera za 2 milijuna novih radnih mjesta<br />
14<br />
(48)<br />
1. Zakonski obvezujući ciljevi za zemlje<br />
članice<br />
2. Obnova 15 milijuna zgrada do 2020<br />
3. Pametni gradovi Europe<br />
4. Energetske uštede u infrastrukturnom<br />
sektoru<br />
5. Korištenje punog potencijala malih i<br />
srednjih tvrtki (SME)<br />
6. Promjena ponašanja i edukacija<br />
7. Međunarodna suradnja
Plan Energetske Efikasnosti iz 2011. godine<br />
15<br />
(48)<br />
• Cilj ostvariti oko 1000 EUR ušteda po<br />
kućanstvu godišnje<br />
• Stvaranje 2 milijuna novih radnih mjesta<br />
• Stvaranje informacijskih tokova između<br />
proizvođača i potrošača energije<br />
• Postavljanje pravih okvira za smart<br />
metering i smart grid na razini Europske<br />
komisije
Obnova 15 milijuna zgrada do 2020<br />
16<br />
(48)<br />
1. Uspostavljanje nacionalnog fonda za EE u<br />
svakoj zemlji članici<br />
2. Posebni risk-sharing instrument EC/EIB<br />
3. Podizanje svijesti i tehnička pomoć<br />
(naglašen Covenant of Mayors)<br />
4. Odgovarajući regulatorni okvir<br />
5. Poticanje razvoja ESCO kompanija
EU parlament<br />
17<br />
(48)<br />
Izglasao promjenu EPB direktive (april, 2011),<br />
tako da:<br />
– Sve nove zgrade moraju biti ‘zero net energy’<br />
od 2019.<br />
– Države članice moraju postaviti minimalne<br />
zahtjeve za EE postojećih zgrada (160 ml u EU);<br />
– Države članice moraju uspostaviti poticajne<br />
financijske instrumente za provedbu EE mjera<br />
u zgradama do sredine 2011;
Provedba EE u EU:<br />
18<br />
(48)<br />
PLAN:<br />
• NEEAP (ESD): cilj 9%<br />
poboljšanje EE u 9.<br />
godini (2016)<br />
• NEEAPi:<br />
– 1. u 2007.<br />
– 2. u 2011, i<br />
– 3. u 2014<br />
Source: Mr. Nobuo Tanaka<br />
Executive Director IEA
Rezultati EE u EU:<br />
19<br />
(48)
Kompleksnost provedbe<br />
20<br />
(48)<br />
Climate Change Combat targets by 2050<br />
EU<br />
20-20-20 by 2020<br />
Public Business Civil Society<br />
Institutions Organisations Media<br />
Services<br />
Industry<br />
Households<br />
Transport
Ograničeno vrijeme - potreban novi pristup<br />
11.2.2010<br />
8.4.2010<br />
7.5.2010 31.5.2010 4.6.2010 24.6.2010 10.7.2010<br />
14.6.2010<br />
30.1.2010<br />
11.3.2010<br />
21.4.2010<br />
21<br />
(48)<br />
Demand-Supply<br />
Balance<br />
energy policy<br />
1970<br />
1973 1980<br />
1st Oil Crisis - outbreak of<br />
energy efficiency<br />
1987 1990<br />
Montreal Protocol<br />
1988 - IPCC<br />
1994 2000<br />
UNFCCC;<br />
Energy Charter Treaty, PEEREA<br />
1997 - Kyoto Protocol<br />
2001<br />
EU RES-E<br />
Directive<br />
2006 2010<br />
EU ESD<br />
Directive<br />
2007 - Stern Report; EU 20-20-20 by 2020<br />
Constrained<br />
energy policy<br />
(constrained by time frame<br />
and CC mitigation targets)<br />
2050<br />
Era of cheap energy:<br />
nominal oil price 2-3 USD/barrel<br />
Decade of energy efficiency<br />
awakening<br />
Decade of rising<br />
energy security concerns<br />
(Iraq/Iran events and<br />
huge rise of oil prices)<br />
&<br />
environmental awakening:<br />
(ozon layer depletion;<br />
chatastrofic events: Three Mile Island,<br />
Chernobyl, Exxon Valdez)<br />
Decade of rising<br />
climate change concerns<br />
Four decades of iterative changes<br />
Decade of<br />
aknowledging<br />
antropogenic influence<br />
on CO2 emissions and<br />
climate change:<br />
rise of RES and EE<br />
Only four decades to<br />
adapt<br />
30.1.2010 - 12.3.2010<br />
„Heal“ approach in<br />
problem solving<br />
11.3.2010 - 21.4.2010<br />
12.4.2010<br />
20.4.2010<br />
19.5.2010<br />
- 1.6.2010<br />
Reactive policy<br />
28.6.2010<br />
31.5.2010 - 11.7.2010<br />
Identify and Act to<br />
prevent and remove<br />
problem!<br />
Proactive policy
EE u BiH - potencijali<br />
22<br />
(48)<br />
BiH 2008.<br />
BDP<br />
Državni račun za energiju<br />
= 11 milr. eura<br />
= 2.1 milr. eura (19% BDPa)<br />
20% povećanje EE = 0.42 milr. eura (3.8% BDPa)
EE u BiH - potencijali<br />
23<br />
(48)<br />
BiH 2008.<br />
BDP<br />
Državni račun za energiju<br />
= 11 mil. eura<br />
= 2.1 mil. eura (19% BDPa)<br />
20% povećanje EE = 0.42 mil. eura (3.8% BDPa)<br />
Više od 50% energije je<br />
potrošeno u gradovima!!
Razvojni potencijal EE tržišta u BiH<br />
24<br />
(48)<br />
• 20% ušteda na godišnjoj razini = 420 M<br />
eura/god;<br />
• Prosječni period povrata za EE projekte<br />
3-5 godina;<br />
• Potreban iznos investicija inicijalno: 1.2<br />
– 2.1 milijarde eura!
Izgradnja kapaciteta za provedbu EE<br />
25<br />
(48)<br />
Tko, gdje i kako treba<br />
provoditi politiku EE
Izgradnja kapaciteta<br />
Tko i gdje treba<br />
provoditi politiku EE<br />
26<br />
(48)<br />
Implementing<br />
environment
Izgradnja kapaciteta – javni sektor<br />
Tko i gdje treba<br />
provoditi politiku EE<br />
27<br />
(48)<br />
Implementing<br />
environment
Izgradnja kapaciteta – javni sektor<br />
Tko i gdje treba<br />
provoditi politiku EE<br />
28<br />
(48)<br />
Implementing<br />
environment<br />
Gradovi i<br />
općine!
Izgradnja kapaciteta – javni sektor<br />
Tko i gdje treba<br />
provoditi politiku EE<br />
29<br />
(48)<br />
Implementing<br />
environment<br />
Z g r a d e – 50% !!<br />
Gradovi i<br />
općine!
Izgradnja kapaciteta - model provedbe<br />
30<br />
(48)<br />
– Kontinuirani proces nadzora i poboljšanja EE u<br />
gradovima koji uključuje:<br />
• SVE javne zgrade<br />
• Javnu rasvjetu<br />
• Javni transport<br />
• Komunalnu infrastrukturu:<br />
– vodoopskrba<br />
– Gospodarenje otpadom<br />
– Drugi energetski i komunalni sistemi
Izgradnja kapaciteta - model provedbe<br />
31<br />
(48)<br />
• Zahtijeva:<br />
– Uspostavu organizacijske strukture, odgovornosti i ciljeva<br />
– Obučene i motivirane ljude,<br />
– Performans indikatore<br />
– Analitičke procedure i znanja<br />
– IT infrastrukturu
Energetski management u gradovima<br />
32<br />
(48)<br />
Smart<br />
Meters!<br />
Redovna<br />
mjerenja!!
Mobilizacija svih društvenih struktura<br />
33<br />
(48)<br />
Main “push” for EE –<br />
creating demand<br />
Main “pull” for EE –<br />
supplying EE services<br />
Maintaining positive public<br />
pressure for EE<br />
Kapaciteti<br />
&<br />
Kompeten<br />
cije svih<br />
učesnika u<br />
sektoru
Izgradnja kapacitet javnog i privatnog sektora<br />
34<br />
(48)
Izgradnja kapaciteta – Status lokalnog EE tržišta<br />
SPECIFIC<br />
BARRIERS<br />
Opportunities for<br />
energy efficinecy<br />
improvements<br />
idea idea idea<br />
idea idea<br />
idea idea idea<br />
idea idea<br />
idea idea idea<br />
END<br />
USERS<br />
Preliminary<br />
energy audits<br />
Prefeasibility<br />
study<br />
Prefeasibility<br />
study<br />
Awareness, information, knowhow,<br />
energy prices and pricing<br />
AUDITORS<br />
MARKET PLAYERS<br />
Detailed<br />
energy audits<br />
Investment<br />
study<br />
Project<br />
evaluation<br />
Implementing capacities<br />
Technical capability<br />
FINANCIAL<br />
INSTITUTIONS<br />
Bankable<br />
project<br />
EQUIPMENT<br />
PRODUCERS,<br />
RETAILERS, ESCOs<br />
Implementation<br />
Implemented projects<br />
& Delivered savings<br />
Implementing capacities<br />
New technologies<br />
Project financing<br />
Odgovarajući<br />
kapaciteti i<br />
kompetencije<br />
35<br />
(48)<br />
GENERAL<br />
GROUPS<br />
OF<br />
BARRIERS<br />
Imperfect information<br />
Externalities<br />
Consumers' behaviour<br />
Imperfect information<br />
Imperfect market structures<br />
Imperfect market structures<br />
Public goods<br />
Lack of access to capital<br />
POLICY<br />
INSTRUMENTS<br />
APPLIED<br />
Promo campaign<br />
Educating target groups of<br />
end-userd (e.g. building<br />
auditors<br />
managers)<br />
Labelling<br />
EE Info Centres and Corners<br />
Green Public Procurement<br />
Free or subsidised energy audits<br />
Educating energy advisors and<br />
Project Development Fund<br />
Technical support to banking sector<br />
EE Fund<br />
Partial Financial Guarantees<br />
Energy<br />
Management<br />
System<br />
R&D in EE<br />
Specifični instrumenti<br />
prilagođeni lokalnim<br />
prilikama
Napredak kroz izgradnju kapaciteta, ali i<br />
36<br />
(48)<br />
Javni dijalog svih partnera!
Napredak i kroz javni dijalog<br />
37<br />
(48)<br />
Partneri:<br />
Vlade, NVO, poslovni sektor i šira javnost<br />
Ciljevi:<br />
Stvaranje povjerenja;<br />
Od suprotstavljenih pozicija ka međusobnom<br />
razumijevanju;<br />
Preduvjeti:<br />
Učešće kompetentnih predstavnika svih strana;<br />
Strpljenje, uvažavanje i konstruktivni pristup
Uključenje javnosti u donošenje odluka – ključ održivog<br />
energetskog razvoja<br />
38<br />
(48)<br />
• Rane konzultacije;<br />
• Otvorena i transparentna komunikacija;<br />
• Proaktivna suradnja s lokalnim<br />
zajednicama;<br />
• ‘Uho’ za probleme i brige<br />
javnosti/građana;
Uključenje javnosti u donošenje odluka – ključ održivog<br />
energetskog razvoja<br />
39<br />
(48)<br />
• Građanin – potrošač<br />
• Građanin – platilac poreza<br />
• Građanin – glasač
Primjer iz susjedstva<br />
40<br />
(48)
Uvođenje sustavnog gospodarenje energijom u gradovima<br />
u RH<br />
41<br />
(48)<br />
Energetska povelja<br />
Izjava o EE<br />
ciljevima<br />
Pismo namjere
Uvođenje sustavnog gospodarenje energijom u gradovima<br />
u RH<br />
42<br />
(48)
Uvođenje sustavnog gospodarenje energijom u gradovima<br />
u RH<br />
43<br />
(48)<br />
1. Kreiranje političke volje i pozitivnog zamaha<br />
2. Pismo namjere za provođenje SGE<br />
3. Javno objavljena Politika energetske <strong>efikasnost</strong>i i zaštite okoliša<br />
4. Uspostavljeni Uredi za gospodarenje energijom<br />
5. Uspostavljen registar zgrada u vlasništvu grada/županije<br />
6. Uveden informacijski sustav za gospodarenje energijom<br />
7. Provedba PEP-a: Prethodnih energetskih pregleda<br />
8. Potencijali uštede energije i smanjenja emisija CO2<br />
9. Edukacija<br />
10. Lokalna promocija
Program Vlade RH - Dovesti svoju kuću u red<br />
44<br />
(48)
Podizanje svijesti, Edukacija, Informiranje<br />
45<br />
(48)
Preduvjeti uspješne provedbe EE<br />
• Osigurati političku volju i<br />
financijsku podršku<br />
46<br />
(48)<br />
• Razumijevanje okruženja i EE<br />
tržišta<br />
• Pretočiti to razumijevanje u<br />
efektivan model primjene -<br />
ENERGY MANAGEMENT<br />
SYSTEMS<br />
• Izgradnja kapaciteta i<br />
kompetentnosti ljudi i<br />
institucija<br />
• Postići vidljive rane rezultate<br />
• Komuniciranje i uključenje<br />
javnosti<br />
+ Projektni tim<br />
(200 ljudi)<br />
+ Financije($$$)<br />
(20 miliona USD)<br />
+ Vrijeme<br />
(2005 – 2013)<br />
+ Upornost
Preduvjeti uspješne provedbe EE<br />
47<br />
(48)<br />
Ključ održivosti i kontinuiteta:<br />
Odgovarajući institucionalni okvir:<br />
Fond za EE<br />
Agencija za EE
Ekonomija energetske <strong>efikasnost</strong>i<br />
48<br />
(48)<br />
Hvala na pažnji!<br />
Dr. Zoran Morvaj<br />
Direktor USAID 3E projekta<br />
zmorvaj@eee.ba<br />
Tel: 033 268 370<br />
www.eee.ba
Change language