UchwaÅa nr XVI/157/11 Rady Miasta Otwocka z dnia 29 grudnia ...

Uchwała nr XVI/157/11 

Rady Miasta Otwocka 

z dnia 29 grudnia 2011 r. 

w sprawie przyjęcia dokumentu „Strategia zrównoważonego rozwoju turystyki 

Miasta Otwocka na lata 2012 – 2022”. 

Na podstawie art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie 

gminnym (Dz. U. z 2001 r. nr 142, poz. 1591 z późniejszymi zmianami) 

uchwala się, co następuje: 

§ 1 

Uchwala się dokument pod nazwą „Strategia zrównoważonego rozwoju 

turystyki Miasta Otwocka na lata 2012 – 2022”, stanowiący załącznik do 

niniejszej uchwały. 

Wykonanie uchwały powierza się Prezydentowi Miasta Otwocka. 

§ 2 

§ 3 

Uchwała wchodzi w życie z dniem podjęcia. 

Przewodniczący Rady Miasta 

Piotr Kudlicki

Uzasadnienie 

„Strategia zrównoważonego rozwoju turystyki Miasta Otwocka na lata 

2012 – 2022” jest jednym z najważniejszych dokumentów strategicznych 

Otwocka. Określa podstawowe kierunki rozwoju Miasta w zakresie szeroko 

pojętej gospodarki turystycznej, integrującej również elementy sportu i kultury 

w perspektywie 2022 roku. 

Dokument jest spójny z zapisami i wytycznymi zawartymi w 

dokumentach Wspólnoty Europejskiej, Rzeczypospolitej Polskiej, jak również 

województwa mazowieckiego i powiatu otwockiego. Strategia jest dokumentem 

wymaganym przy składaniu wniosków o dofinansowanie zewnętrzne na 

działania z zakresu turystyki, kultury, promocji i sportu. 

2

STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO 

ROZWOJU TURYSTYKI MIASTA OTWOCKA 

NA LATA 2012-2022 

Otwock, 2011 r. 

3

Spis treści 

1. Wprowadzenie ................................................................................................................................................ 5 

1.1 O strategii ................................................................................................................................ 5 

1.2 Cele strategii ............................................................................................................................ 7 

1.3 Obszar strategii ........................................................................................................................ 8 

1.4 Zakres strategii ........................................................................................................................ 8 

2. Podstawy metodologiczne ................................................................................................................... 9 

2.1 Podstawowe założenia zrównoważonego rozwoju ............................................................... 9 

2.2 Wykorzystywane źródła .................................................................................................... 12 

2.3 Metodyka i etapy prac....................................................................................................... 13 

3. Diagnoza strategiczna......................................................................................................................... 13 

3.1 Uwarunkowania strategiczne ............................................................................................ 14 

3.2 Kompetencje samorządu Miasta w zakresie turystyki ......................................................... 36 

3.3 Rozwój społeczno-gospodarczy Miasta .............................................................................. 37 

3.4 Zasoby Miasta w zakresie turystyki, sportu i kultury........................................................... 41 

3.4.1 Kapitał ludzki ........................................................................................................................ 41 

3.4.2 Kapitał społeczny .................................................................................................................. 43 

3.4.3 Kapitał przestrzenny ............................................................................................................. 47 

3.5 Analiza działalności marketingowej ............................................................................................ 70 

3.6 Analiza SWOT .............................................................................................................................. 72 

4. Koncepcja zrównoważonego rozwoju turystyki. .................................................................................... 76 

4.1 Schemat logiczny ......................................................................................................................... 79 

4.2 Wizja i misja ................................................................................................................................. 81 

4.3 Strategiczne cele rozwoju ............................................................................................................ 82 

4.4 Zadania realizacyjne .................................................................................................................... 98 

5. System wdrażania strategii ...................................................................................................................... 113 

5.1 Koordynacja wdrażania strategii ............................................................................................... 113 

5.2 Ramowy harmonogram wdrażania ........................................................................................... 114 

5.3 System monitoringu i ewaluacji ................................................................................................ 120 

5.4 Możliwości finansowania realizacji strategii ............................................................................. 120 

4

1. Wprowadzenie 

Strategia Zrównoważonego Rozwoju Turystyki Miasta Otwocka powstała dzięki aktywnej 

współpracy instytucji i osób, którym zależy na rozwoju Miasta z konsultantami 

zewnętrznymi. Jest ich wspólnym dziełem. Dokument jest jednym z najważniejszych 

dokumentów strategicznych Otwocka, określa podstawowe kierunki rozwoju Miasta w 

zakresie szeroko pojętej gospodarki turystycznej, integrującej również elementy sportu i 

kultury w perspektywie roku 2020. 

Jest to Strategia oparta o zasady zrównoważonego rozwoju, czyli takie zarządzanie 

posiadanym potencjałem, aby zaspokoić istniejące potrzeby Miasta i jego mieszkańców, nie 

ograniczając jednocześnie następnym pokoleniom możliwości zaspokojenia ich przyszłych 

potrzeb. W tym kontekście tak opracowaną strategię wyróżnia jednakowe traktowanie 

rozwoju społeczno-gospodarczego i ochrony zasobów, które go warunkują (w tym zarówno 

naturalnych, 

jak 

i antropogenicznych). 

Znaczenie dokumentu wynika z kilku podstawowych przesłanek: 

• Porządkuje i hierarchizuje wielość zadań realizacyjnych, ujmując je w harmonogram 

działań. Dzięki temu samorząd posiada skuteczny długofalowy plan, scenariusz 

najważniejszych działań w kontekście rozwoju turystyki, ale również kultury i sportu 

w Mieście. 

• Stanowi istotną informację dla potencjalnych inwestorów, wskazującą na stabilność 

i przewidywalność działań samorządu oraz zachodzących w Otwocku zmian, co jest 

istotną przesłanką do planowania własnych przedsięwzięć. 

• Jest pomocny przy pozyskiwaniu środków zewnętrznych, przy których preferowane są 

projekty zgodne z dokumentami strategicznymi. 

Strategia znajduje się w ścisłej korelacji i w związku przyczynowo-skutkowym z 

obowiązującymi dokumentami strategicznymi różnych szczebli (począwszy od krajowych i 

międzynarodowych, 

a skończywszy na dokumentach miejskich). 

Niniejszym autorzy dokumentu składają serdeczne podziękowania wszystkim instytucjom 

i podmiotom, których wiedza i doświadczenie przyczyniły się do powstania Strategii w jej 

ostatecznym kształcie. 

1.1 O strategii 

Choć niniejsza Strategia, zgodnie z jej tytułem koncentruje się głównie na zagadnieniach 

związanych z turystyką, to jednak ważną jej część stanowią również sport i kultura. Wynika z 

faktu, iż zarówno sport, jak i kultura wykazują w warunkach otwockich ścisły związek z 

turystyką i wzajemne wpływy i powiązania, oddziałując na siebie bezpośrednio i pośrednio. 

Jest to wybór nieprzypadkowy. Takie podejście uwarunkowane jest, z jednej strony 

5

zeczywistym potencjałem rozwojowym Otwocka i jego specyfiką, z drugiej jest 

interdyscyplinarnością turystyki, która wykazując międzysektorowe powiązania, oddziałuje i 

integruje wiele dziedzin gospodarki oraz wiele elementów rozwoju regionalnego i lokalnego. 

Wszystkie wymienione obszary ponadto są ze sobą silnie i wielowątkowo związane. 

Rys.1 Wzajemne powiązania turystyki, sportu i kultury w kontekście produktu 

turystycznego 

Źródło: opracowanie własne 

Strategia Zrównoważonego Rozwoju Turystyki Miasta Otwocka składa się z dwóch 

zasadniczych członów: części audytowej oraz części strategicznej. Pierwsza z nich zawiera 

analizę obecnego stanu oraz prezentowanego potencjału Miasta w zakresie turystyki, kultury i 

sportu. Zakończona jest uniwersalną analizą SWOT. Druga, strategiczna część dokumentu 

wynika bezpośrednio z części audytowej, zawiera dopasowane do istniejącej sytuacji i 

zidentyfikowanych problemów. Każde 

z działań jest tak skonstruowane, by umożliwić podmiotom zainteresowanym pozyskiwanie 

zewnętrznych środków finansowych, choć niewątpliwie w kolejnych latach będą ona coraz 

bardziej ograniczone. 

6

Jak wspomniano strategia koncentruje się na zagadnieniach związanych z turystyką. 

Właśnie 

z turystyką jako dziedziną gospodarki (jedną z najprężniej rozwijających się na świecie) 

władze Miasta, jak również mieszkańcy, organizacje pozarządowe oraz przedsiębiorcy, wiążą 

nadzieje na dynamiczny rozwój Otwocka. Jest to wybór optymalny, zważywszy na charakter 

Miasta, jego położenie, jak również tradycyjne funkcje uzdrowiskowe. W powiązaniu z 

rozwojem infrastruktury sportowej, animowaniem działań kulturalnych, Otwock ma szansę 

ponownie stać się atrakcyjną miejscowością turystyczną, odbudowując swoją pozycję na 

turystycznej mapie Polski i Europy. 

1.2 Cele strategii 

Cele niniejszej Strategii można podzielić na cele bezpośrednie dotyczące opracowania 

dokumentu, oraz cele realizacji Strategii. Do tych pierwszych można zaliczyć sporządzenie 

dokładnej diagnozy istniejącego potencjału w zakresie turystyki, kultury i sportu, określenie 

kierunków ich rozwoju na terenie Otwocka, zdefiniowaniem celów strategicznych, 

operacyjnych i działań 

wraz ze wskazaniem źródeł finansowania przedsięwzięć oraz określeniem efektywnego 

systemu wdrażania. 

Do celów realizacji Strategii należy natomiast zaliczyć: 

• Rozwój gospodarczy Miasta poprzez rozwijanie gospodarki turystycznej 

• Rozwój społeczny, związany z przeciwdziałaniem bezrobociu oraz wykluczeniu 

społecznemu 

• Ochronę posiadanych walorów przyrodniczych i kulturowych 

• Skuteczną promocję Otwocka, jako atrakcyjnego miejsca wypoczynku i spędzania 

wolnego czasu 

• Wzrost liczby turystów odwiedzających teren Otwocka 

• Poprawę wizerunku Miasta poprzez wykreowanie marki turystycznej 

• Zaktywizowanie społeczności lokalnych poprzez włączenie ich w rozwój turystyki, 

kultury 

i sportu, a także w proces zarządzania 

• Polepszenie warunków życia mieszkańców 

• Przyciąganie inwestorów i inwestycji 

Rys. 1 Cele Strategii 

7

Źródło: opracowanie własne 

1.3 Obszar strategii 

Obszar objęty projektem ogranicza się do terenu Otwocka, miasta położonego w 

województwie mazowieckim, siedziby powiatu otwockiego. Otwock stanowi część 

aglomeracji 

warszawskiej, 

wg danych z 2008 r. miasto liczyło ponad 43000 mieszkańców, zajmując powierzchnię ok. 47 

km 2 . Miasto położone jest w Dolinie Środkowej Wisły. 

Otwock graniczy z miastem Józefów (granicę stanowi rzeka Świder) od północy, od 

wschodu 

z gminą Wiązowna, na południu z gminą Celestynów i miastem Karczew. Zachodnią, 

naturalną granicę stanowi rzeka Wisła. 

Przez Otwock przechodzi linia kolejowa PKP. Poza dworcem kolejowym w centrum 

Miasta, 

na terenie Otwocka są jeszcze 2 przystanki: w Świdrze i Śródborowie. Ponadto przez Otwock 

przebiegają droga krajowa nr 17 oraz droga wojewódzka nr 801. 

1.4 Zakres strategii 

Zakres tematyczny niniejszej Strategii obejmuje zagadnienia związane z turystyką, 

sportem 

i kulturą. Zostały one ujęte w rozdziały poświęcone: 

8

• Metodologii: wykorzystywanym źródłom i sposobu ich analizy, metodyce 

konstruowania dokumentu, oraz etapom prac. Ważnym wyznacznikiem Strategii było 

pojęcie i zasady zrównoważonego rozwoju. 

• Diagnozie strategicznej, w kontekście uwarunkowań wynikających z istniejących 

dokumentów strategicznych, kompetencji samorządu lokalnego w zakresie rozwoju 

turystyki, analizy gospodarczej i społecznej sytuacji Miasta Otwocka, potencjału w 

zakresie rozwoju turystyki, kultury i sportu oraz analizy SWOT, zamykającej i niejako 

podsumowującej diagnozę. 

• Koncepcji zrównoważonego rozwoju turystyki Miasta Otwocka, w kontekście założeń 

zrównoważonego rozwoju, wizji i misji, celów i zadań realizacyjnych. 

• Systemowi wdrażania ww. koncepcji, zawierającemu wskazania koordynatora 

wdrażania, systemu monitoringu i ewaluacji oraz źródeł finansowania poszczególnych 

działań. 

2 Podstawy metodologiczne 

Strategia Zrównoważonego Rozwoju Turystyki Miasta Otwocka stworzona została 

zgodnie 

z ogólnie przyjętą metodyką tworzenia strategii zrównoważonego rozwoju. Wyznaczone w 

części strategicznej niniejszego dokumentu działania są kompatybilne z celami i działaniami 

ujętymi 

w dokumentach strategicznych Wspólnoty Europejskiej, Rzeczypospolitej Polskiej, jak 

również województwa mazowieckiego i powiatu otwockiego. Niniejsza strategia uwzględnia 

wytyczne zawarte m.in. w następujących dokumentach: 

• Strategia Lizbońska 

• Globalny program działań na XXI wiek „Agenda 21” (1992), 

• Traktat o Unii Europejskiej (Traktat z Maastricht 1992) oraz Traktat o Europejskiej 

Unii Gospodarczej i Monetarnej (Traktat Amsterdamski 1997), 

• POLSKA 2025. Długookresowa strategia trwałego i zrównoważonego rozwoju 

(Dokument rządowy, Warszawa 2000), 

• Druga polityka ekologiczna państwa (Dokument rządowy, Warszawa 2000). 

• Strategiczne dokumenty województwa mazowieckiego 

• Strategiczne dokumenty powiatu otwockiego 

• Strategiczne dokumenty Miasta Otwock 

• Strategia Rozwoju Turystyki Województwa Mazowieckiego 

• Strategia Rozwoju Informacji Turystycznej Województwa Mazowieckiego 

• Strategia Produktu Turystycznego Województwa Mazowieckiego 

2.1 Podstawowe założenia zrównoważonego rozwoju 

Zrównoważony rozwój stanowi obecnie główną ideę planowania rozwoju jednostek 

terytorialnych. Zagadnienie to uregulowane jest odpowiednimi aktami prawnymi: m.in. 

przepisami 

w ustawach o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, o ochronie i kształtowaniu 

9

środowiska, w Prawie ochrony środowiska, jest zaleceniem Agendy 21 z 1992 r., 

odpowiednie zapisy znajdują się w traktacie z Maastricht. 

Termin „sustainable development” po raz pierwszy został użyty w 1978 r. w Raporcie 

Światowego Komitetu ds. Środowiska i Rozwoju. Według autorów Raportu „rozwój 

zrównoważony to taki proces wzrostu i zmian, który zapewnia zaspokojenie istniejących 

potrzeb bez ograniczenia przyszłym generacjom możliwości zaspokojenia ich własnych 

potrzeb”. Terminem tym określa się obecnie nie tylko użytkowanie zasobów (zgodnie z 

zasadami zrównoważonego rozwoju), ale także konieczność podtrzymywania dobrobytu 

ludności ze szczególnym uwzględnieniem społeczności lokalnych i z zastrzeżeniem, że 

wzrost ten nie może spowodować ograniczenia zdolności przyszłych generacji do 

zaspokojenia ich własnych potrzeb. Termin „sustainable development” nie oznacza dokładnie 

„rozwój zrównoważony”, ale raczej „rozwój podtrzymywalny” lub „rozwój możliwy do 

kontynuowania w długim czasie”. Od kilkunastu lat kraje wysoko rozwinięte podejmują 

wysiłki mające na celu skonkretyzowanie i wdrażanie tak rozumianego rozwoju. 

W Polsce oficjalna definicja pojawiła się w 1997 r. w znowelizowanej ustawie z dnia 31 

stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska, a następnie w ustawie z dnia 27 

kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska. Przez rozwój zrównoważony rozumie się " taki 

rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań 

politycznych, 

gospodarczych 

i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych 

procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych 

potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i 

przyszłych pokoleń. 

Przyjmuje się na ogół następujące zasady wynikające z celów rozwoju zrównoważonego: 

• poprawa warunków życia mieszkańców, 

• uwzględnianie interesów obecnego i przyszłych pokoleń, 

• sprawiedliwość między i wewnątrzgeneracyjna w dostępie do środowiska i innych 

szans rozwoju; 

• dotyczące sposobów realizacji celów zrównoważonego rozwoju: 

o odtwarzanie zasobów odnawialnych, 

o substytucja zasobów nieodnawialnych, 

o zachowanie różnorodności biologicznej, 

o emitowanie takich ilości zanieczyszczeń, które środowisko jest w stanie 

przyjąć i zneutralizować; 

• dotyczące opracowania i wdrażania koncepcji rozwoju: 

o podejście kompleksowe, ale z koncentracją na kluczowych problemach, 

o planowanie zintegrowane, 

o wielowariantowość rozwiązań koncepcji planistycznych; 

• dotyczące planowania przekształceń zagospodarowania: 

o dostosowywanie zagospodarowania do uwarunkowań przyrodniczych i 

kulturowych, 

o zachowanie właściwych proporcji między terenami biologicznie czynnymi i 

zabudowanymi, minimalizacja uciążliwości zagospodarowania, 

o koncentracja zagospodarowania. 

10

Zapewnienie zrównoważonego rozwoju wymaga więc: 

• zwrócenia większej uwagi na integrację polityczną, administracyjną i organizacyjną, 

• doskonalenia partnerstwa, kooperacji i współuczestnictwa obywatelskiego, 

• zachowania równych praw dla wszystkich grup ludności i wszystkich pokoleń. 

Podsumowując, rozwój zrównoważony jest to pewien sposób prowadzenia działalności 

gospodarczej, kształtowania i wykorzystania potencjału środowiska oraz taka organizacja 

życia społecznego, które zapewnią dynamiczny rozwój jakościowo nowych procesów 

produkcyjnych, systemów zarządzania, trwałość użytkowania zasobów przyrodniczych oraz 

poprawę (w pierwszym okresie), a następnie zachowanie wysokiej jakości życia. 

Umiejętne gospodarowanie oznacza podejmowanie działań efektywnych ekonomicznie, a 

więc zapewniających najwyższy efekt z każdej zainwestowanej kwoty, skutecznych 

ekologicznie, a więc zapewniających wysokie tempo rozwoju przy możliwie najmniejszym 

obciążeniu środowiska przyrodniczego oraz akceptowalnych społecznie, a więc 

przynoszących wzrost jakości życia możliwie największej części lokalnej społeczności. 

Istnieje wiele zasad dotyczących koncepcji zrównoważonego rozwoju, które mają 

szczególne znaczenie dla turystyki oraz podejścia, które powinniśmy przyjąć planując rozwój 

turystyki 

na poziomie lokalnym. 

• Przyjęcie podejścia holistycznego i zintegrowanego 

Wszystkie, różnorodne wpływy turystyki powinny zostać wzięte pod uwagę przy jej 

planowaniu 

i rozwoju. Ponadto, turystyka powinna być zrównoważona i zintegrowana z całym zakresem 

działań, które mają wpływ na społeczeństwo i środowisko. 

• Planowanie długookresowe 

Zrównoważony rozwój oznacza zajęcie się potrzebami przyszłych pokoleń na równi z 

naszymi. Planowanie długookresowe wymaga zdolności zrównoważenia działań w czasie. 

• Osiągnięcie odpowiedniego tempa i rytmu rozwoju 

Poziom, tempo oraz kształt rozwoju powinny odzwierciedlać i respektować charakter, 

zasoby 

i potrzeby społeczności lokalnych oraz destynacji. 

• Zaangażowanie wszystkich zainteresowanych stron 

Zrównoważone podejście wymaga powszechnego i zaangażowanego udziału w procesie 

podejmowania decyzji oraz praktycznej realizacji tego co przewidziano w ich wyniku. 

• Wykorzystanie najlepszej dostępnej wiedzy 

11

Polityki i działania powinny wykorzystywać najnowszą i najlepszą dostępną wiedzę. 

Informacje 

na temat trendów oraz wpływów na turystykę, oraz umiejętności i doświadczenia, powinny 

być wspólne dla całej Europy. 

• Minimalizowanie ryzyka i zarządzanie ryzykiem – zasada ostrożności 

W przypadku niepewności co do wyników, należy przeprowadzić ocenę i zastosować 

działania zapobiegawcze, w celu uniknięcia szkód dla środowiska lub społeczeństwa. 

• Odzwierciedlenie wpływu w kosztach – koszty pokrywa użytkownik i 

zanieczyszczający 

Ceny powinny odzwierciedlać prawdziwe koszty związane z konsumpcją i produkcją 

poniesione przez społeczeństwo. Ma to konsekwencje nie tylko dla zanieczyszczenia, ale 

również 

wpływa 

na opłaty za korzystanie z udogodnień generujących istotne koszty eksploatacji z nimi 

związane. 

• Określenie i przestrzeganie ograniczeń, w stosownych przypadkach 

Pojemność poszczególnych miejsc i większych obszarów powinna zostać określona z 

możliwością ograniczenia, tam gdzie i kiedy to stosowne, rozwoju turystyki oraz ilość 

turystów. 

• Wprowadzenie stałego monitoringu 

Zrównoważony rozwój wiąże się ze zrozumieniem wpływów i ciągłego zdawania sobie z 

nich sprawy, tak by można było wprowadzić konieczne zmiany i ulepszenia. 

2.2 Wykorzystywane źródła 

W procesie opracowywania niniejszej Strategii wykorzystano wiele źródeł. Można je 

podzielić 

na dwie główne grupy: 

• Źródła pierwotne – dane pozyskane z analizy ankiet, wywiadów bezpośrednich, 

wywiadów telefonicznych, spotkań, wizji lokalnej, warsztatów diagnostycznych i 

strategicznych 

• Źródła wtórne – materiały dotyczące zrównoważonego rozwoju, zarówno krajowe, jak 

i zagraniczne, dane statystyczne m.in. GUS-u, materiały POT, dokumenty strategiczne 

Miasta Otwocka, publikacje, mapy, strony internetowe, materiały promocyjne i 

informacyjne, materiały prasowe, monografie etc. 

Źródła te zostały pozyskane dzięki współpracy z Urzędem Miasta Otwocka, dzięki 

współpracy 

z mieszkańcami, a także były pozyskiwane samodzielnie przez konsultantów podczas procesu 

zbierania danych. 

12

2.3 Metodyka i etapy prac 

Przy opracowywaniu niniejszego dokumentu wykorzystano metodę partycypacyjnoekspercką, 

umożliwiającą połączenie wiedzy i doświadczenia ekspertów zewnętrznych z 

zaangażowaniem 

oraz wiedzą lokalnych społeczności. Metoda partycypacyjno-ekspercka przewiduje udział 

społeczności 

w procesie tworzenia każdego z elementów Strategii. Oparta jest na bezpośrednim kontakcie 

między konsultantami i mieszkańcami, co daje znakomite efekty, głównie w sferze przepływu 

informacji, wymiany uwag, przyczynia się też do wysokiego poziomu akceptacji dokumentu 

wśród społeczności lokalnej. 

W związku z powyższym niniejszy dokument jest kolektywnie opracowaną strategią, 

której zapisy zostały wypracowane wspólnie podczas spotkań, warsztatów, wymiany 

informacji, uwag, opinii, propozycji. Założeniem Strategii jest wypracowanie koncepcji 

rozwoju Miasta zmierzającej do podniesienia poziomu życia mieszkańców, przy 

jednoczesnym poszanowaniu posiadanych zasobów 

i walorów. Jedną z najważniejszych cech tak opracowanej strategii jest integrowanie różnych 

środowisk i ich angażowanie w proces planowania. Równocześnie oznacza to wzmocnienie 

poczucia współodpowiedzialności za skutki wdrożenia zapisów Strategii. 

Zgodnie z ideą metody partycypacyjno-eksperckiej, oprócz prac eksperckich 

(wykonywanych przez konsultantów) kluczową rolę odegrały wizja lokalna, warsztaty, 

wywiady bezpośrednie, wywiady pogłębione, rozmowy z mieszkańcami, telemarketing oraz 

badania ankietowe, wymagające kontaktu z mieszkańcami, umożliwiające pozyskanie 

bezcennej wiedzy dotyczącej Otwocka 

w kontekście rozwoju turystyki, kultury i sportu. 

Proces tworzenia Strategii obejmował następujące etapy: 

• Etap diagnostyczny – związany z analizą stanu wyjściowego, sytuacji gospodarczej 

i społecznej Miasta, a także potencjału w zakresie rozwoju turystyki, kultury i sportu. 

Stosowane w tym etapie metody prac obejmują: badanie ankietowe, analizę źródeł 

wtórnych, warsztaty, wywiady osobiste, telemarketing oraz wizję lokalną. Na tej bazie 

eksperci dokonali opracowania diagnozy strategicznej, podsumowanej analizą SWOT. 

• Etap strategiczny – dotyczący określenia koncepcji rozwoju turystycznego Miasta, a 

także zasad wdrażania Strategii, realizowany przez ekspertów na bazie informacji 

pozyskanych podczas warsztatów, danych pozyskanych podczas kontaktów 

bezpośrednich 

ze społecznością lokalną. 

3. Diagnoza strategiczna 

13

Diagnoza strategiczna stanowi punkt wyjścia do konstruowania „Strategii 

zrównoważonego rozwoju turystyki miasta Otwocka na lata 2012-2022”. Diagnoza ta 

obejmuje zarówno analizę uwarunkowań wynikających z istniejących dokumentów 

strategicznych na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym, jak i analizę sytuacji 

gospodarczej i społecznej miasta oraz analizę posiadanego potencjału w kontekście rozwoju 

turystyki, sportu i kultury. Podsumowanie diagnozy stanowi analiza SWOT. 

3.1 Uwarunkowania strategiczne 

Aby wdrażanie niniejszej Strategii mogło przebiegać w sposób możliwie efektywny, 

konieczne jest zachowanie spójności z innymi dokumentami strategicznymi na poziomie 

międzynarodowym, krajowym, wojewódzkim oraz powiatowym. 

Wynika to z faktu, że opracowane i funkcjonujące dokumenty wyznaczają pożądaną wizję 

rozwoju kraju, regionu, powiatu, miasta wypracowaną i akceptowaną, zarówno przez władze, 

jak 

i społeczności lokalne. W związku z powyższym, każdy powstający w późniejszym czasie 

dokument planistyczny powinien być kompatybilny z wcześniej opracowanymi strategiami i 

wpisywać się w ich założenia, rozwijając je i pogłębiając. Jednocześnie ich znaczenie wynika 

z faktu, że samorządom terytorialnym różnych szczebli przypisano realizację zadań, bądź 

bezpośrednio związanych z turystyką w regionie, bądź pośrednio wpływających na jej rozwój. 

Niniejszy podrozdział został tak skonstruowany, aby prześledzić miejsce turystyki w 

układzie pionowym od dokumentów międzynarodowych i ogólnokrajowych poprzez 

wojewódzkie 

po obowiązujące obecnie lokalne dokumenty strategiczne. 

Dokumenty międzynarodowe 

Dla rozwoju turystyki zrównoważonej Przewodnik UNWTO/UNEP1 wskazuje 12 celów, 

które powinny być uwzględnianie w rozwoju turystyki. Te cele są uwzględnione w 

dokumentach strategicznych zarówno UE jak i instytucji niepublicznych działających na 

rzecz rozwoju turystyki. 

RENTOWNOŚĆ 

Zapewnianie rentowności i konkurencyjności destynacji turystycznych i przedsiębiorstw, 

tak by były one w stanie kontynuować pomyślny rozwój i dawać długookresowe korzyści. 

DOBROBYT LOKALNY 

Maksymalne zwiększanie wkładu turystyki w dobrobyt destynacji uwzględniając procent 

wydatków ponoszonych przez zwiedzających, który jest zatrzymywany lokalnie. 

JAKOŚĆ ZATRUDNIENIA 

14

Zwiększanie ilości i jakości lokalnych miejsc pracy tworzonych i wspieranych przez 

turystykę, uwzględniając poziom płac, warunków usług i dostępności dla wszystkich bez 

dyskryminacji 

ze względu na płeć, rasę, upośledzenie oraz inne. 

RÓWNOŚĆ SPOŁECZNA 

Dążenie do powszechnej dystrybucji korzyści ekonomicznych i społecznych z turystki 

za pośrednictwem społeczności przyjmującej, uwzględniając zwiększenie możliwości, 

dochodów 

i usług dostępnych dla osób niezamożnych. 

SATYSFAKCJA ODWIEDZAJĄCYCH 

Zapewnianie bezpiecznych i satysfakcjonujących doświadczeń odwiedzającym, 

dostępnych dla wszystkich bez dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, upośledzenie lub inne. 

KONTROLA LOKALNA 

Zaangażowanie i upoważnienie społeczności lokalnych do planowania i podejmowania 

decyzji 

w kwestiach zarządzania i przyszłego rozwoju turystyki na ich obszarze, po konsultacjach z 

innymi partnerami. 

DOBRO SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ 

Utrzymanie i podniesienie jakości życia w społecznościach lokalnych, uwzględniając 

struktury społeczne i dostęp do zasobów, udogodnień i systemów wsparcia, unikając 

wszelkiej formy upokarzania, czy wykorzystywania. 

BOGACTWO KULTUROWE 

Respektowanie i wzmacnianie dziedzictwa kulturowego, autentycznej kultury, tradycji i 

cech charakterystycznych społeczności przyjmujących. 

DOPASOWANIE DO KRAJOBRAZU LOKALNEGO 

Utrzymanie i poprawa jakości krajobrazów, zarówno miejskich jak i wiejskich, oraz 

unikanie fizycznego i wizualnego niedopasowania do środowiska naturalnego. 

RÓŻNORODNOŚĆ BIOLOGICZNA 

Wsparcie ochrony obszarów przyrodniczych, siedlisk, fauny i flory, oraz zmniejszanie 

szkód. 

WYDAJNOŚĆ ZASOBÓW 

Zmniejszanie zużycia skąpych i nieodnawialnych zasobów w ramach rozwoju i 

funkcjonowaniu obiektów turystycznych i usług. 

15

CZYSTOŚĆ ŚRODOWISKA 

Zmniejszanie zanieczyszczenia środowiska, wody i gruntu oraz wytwarzania odpadów 

przez przedsiębiorstwa turystyczne i odwiedzających. 

Dokumenty krajowe 

Kierunki Rozwoju Turystyki do roku 2015 

Dokument zakłada, że nowoczesny, konkurencyjny i wysokiej jakości produkt 

turystyczny, przyciągnie do Polski zarówno zagranicznych, jak i krajowych turystów. Autorzy 

dokumentu uważają, że w tworzeniu polskiego produktu turystycznego warto wykorzystać 

zmieniające się na rynku trendy, modę na zdrowy styl życia, nowe formy spędzania wolnego 

czasu, organizację wyjazdowych konferencji i kongresów dla firm. 

Dokument jest oparty o zasadę zrównoważonego rozwoju. Wyznacza główne kierunki 

rozwoju polskiej turystyki w postaci obszarów priorytetowych postrzegane jako: 

1. Produkt turystyczny o wysokiej konkurencyjności. 

2. Rozwój zasobów ludzkich na rzecz rozwoju turystyki. 

3. Wsparcie marketingowe. 

4. Kształtowanie przestrzeni turystycznej. 

W zakresie produktu turystycznego rekomendowane są działania ukierunkowane 

na kształtowanie konkurencyjnych produktów turystycznych oraz rozwój nowych produktów, 

jak również rozwój wiodących typów turystyki, inwestycje w obszarze infrastruktury 

turystycznej produktów, integracja produktów i oferty turystycznej regionów oraz działania 

mające na celu rozwój przedsiębiorczości i działalności organizacji w dziedzinie turystyki. 

W zakresie zasobów ludzkich rekomendowane są działania ukierunkowane na 

przygotowanie wysoko wykwalifikowanych kadr operacyjnych gospodarki turystycznej, 

rozwój edukacji turystycznej 

i turystyki społecznej oraz działania w ramach monitorowania potrzeb branży turystycznej w 

zakresie kadr zawodowych. 

W zakresie wsparcia marketingowego rekomendowane są działania ukierunkowane 

na usprawnienie systemu informacji turystycznej oraz zwiększenie efektywności działań 

marketingowych w turystyce. 

W zakresie kształtowania przestrzeni turystycznej rekomendowane są działania 

ukierunkowane na kształtowanie rozwoju turystyki w sposób zachowujący i podnoszący 

wartość przestrzeni oraz zwiększanie dostępności turystycznej regionu poprzez rozwój 

transportu . 

16

Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2013 

Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004-2013 została przyjęta przez Radę 

Ministrów 

21 września 2004 roku. Jest dokumentem tworzącym ramy dla polityki kulturalnej państwa 

w warunkach rynkowych oraz dla nowoczesnego mecenatu państwa w sferze kultury. 

Generalnym przesłaniem Strategii jest wzmocnienie infrastruktury kulturalnej i zwiększenie 

dostępu do kultury, między innymi przez subsydiowanie jej oferty, a przede wszystkim 

wyrównywanie dysproporcji rozwojowych pomiędzy województwami w Polsce oraz 

pomiędzy obszarami miejskimi i wiejskimi. 

Cel strategiczny został określony jako „zrównoważenie rozwoju kultury w regionach”. 

Realizacja celu strategicznego odbywać się będzie poprzez osiąganie celów cząstkowych, do 

których należą: 

• Wzrost efektywności zarządzania sferą kultury. 

• Wprowadzenie innowacyjnych rozwiązań w systemie organizacji działalności 

kulturalnej 

i w systemie upowszechniania kultury. 

• Zmniejszenie dysproporcji regionalnych w rozwoju kultury. 

• Wzrost uczestnictwa i wyrównanie szans w dostępie do szkolnictwa artystycznego, 

dóbr 

i usług kultury. 

• Poprawa warunków działalności artystycznej. 

• Efektywna promocja twórczości. 

• Zachowanie dziedzictwa kulturowego i aktywna ochrona zabytków. 

• Zmniejszenie luki cywilizacyjnej poprzez modernizacją i rozbudową infrastruktury 

kultury. 

Za najważniejsze obszary w okresie programowania wybrano: rozwój czytelnictwa i 

wzrost znaczenia książki, dbałość o rozwój sztuki współczesnej, wspieranie roli szkół 

artystycznych 

w kształtowaniu kadr współczesnej kultury, rozwój instytucji kultury oraz kulturowego 

dziedzictwa narodowego. 

W dokumencie znalazło się również nawiązanie do turystyki. Podkreślono bowiem, iż 

potencjał turystyczny Polski jest spory, tymczasem ruch turystyczny, zwłaszcza zagraniczny, i 

związane z nim efekty gospodarcze są nieadekwatnie niskie. W związku z tym niezbędna jest 

poprawa i coraz wyższa jakość standardu zagospodarowania turystycznego. Istotną rolę w 

tym procesie powinny odgrywać także inwestycje w celu urozmaicenia oferty turystycznej, 

dla której znaczące są także atrakcje 

o charakterze kulturalnym. W centrach wysokiej koncentracji ruchu turystycznego potrzebne 

są odpowiednio dobrane imprezy i instytucje kultury. 

Dokumenty wojewódzkie 

17

Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego do roku 2020 (aktualizacja) 

Na podstawie zaktualizowanej diagnozy oraz oceny dotychczasowych efektów realizacji 

Strategii, analizy SWOT, a także określonych w planie zagospodarowania przestrzennego 

celów i kierunków rozwoju województwa mazowieckiego, przy jednoczesnym uwzględnieniu 

przesłanek 

wynikających 

z rządowych dokumentów powstałych w ramach Narodowych Strategicznych Ram 

Odniesienia 2007-2013 oraz kierując się inspiracjami wynikającymi ze „Strategii 

Lizbońskiej” – przyjęto układ celów rozwoju województwa mazowieckiego, które stanowią 

aktualizację celów zapisanych w uchwalonej w 2001 roku Strategii Rozwoju Województwa. 

Celem nadrzędnym województwa mazowieckiego jest wzrost konkurencyjności 

gospodarki i równoważenie w regionie podstawą poprawy jakości życia mieszkańców. 

Strategia wyznacza następujące cele strategiczne: 

• Budowa społeczeństwa informacyjnego i poprawa jakości życia mieszkańców 

województwa. 

• Zwiększenie konkurencyjności regionu w układzie międzynarodowym. 

• Poprawa spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej regionu w warunkach 

zrównoważonego rozwoju. 

Cele pośrednie to: 

• Rozwój kapitału społecznego 

• Wzrost innowacyjności i konkurencyjności gospodarki regionu. 

• Stymulowanie rozwoju funkcji metropolitalnych Warszawy. 

• Aktywizacja i modernizacja obszarów pozametropolitalnych. 

• Rozwój społeczeństwa obywatelskiego oraz kształtowanie wizerunku regionu. 

W ramach realizacji tego ostatniego celu wśród kierunków działań są przewidziane 

działania związane z promocją i zwiększaniem atrakcyjności turystycznej i rekreacyjnej 

Regionu w oparciu 

o walory środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego oraz z kreowaniem i 

promocją produktu Regionu. 

Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2007–2013 

Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2007–2013 (RPO WM) 

jest głównym instrumentem służącym realizacji celów Strategii Rozwoju Województwa 

Mazowieckiego do roku 2020, przy wykorzystaniu środków z Europejskiego Funduszu 

Rozwoju Regionalnego. Jednocześnie wpisuje się w cele i priorytety Narodowych 

Strategicznych Ram Odniesienia 2007-2013 wspierających wzrost gospodarczy i zatrudnienie 

(Narodowa Strategia Spójności), które są podstawą przygotowania w ramach polityki 

spójności poszczególnych Programów Operacyjnych. 

18

Województwo mazowieckie odgrywa ważną rolę jako miejsce docelowe i główny 

krajowy ośrodek turystyki zagranicznej. Turystyka przyjazdowa skupia się jednak głównie w 

Warszawie. Na terenie województwa znajduje się wiele miejsc i obiektów o dużym znaczeniu 

kulturowym i środowiskowym, które mogą być lepiej wykorzystane dla społeczności 

regionalnej i turystów. 

W związku z powyższym RPO uwzględnia priorytet VI - Wykorzystanie walorów 

naturalnych 

i kulturowych dla rozwoju turystyki i rekreacji. 

Celem głównym Priorytetu VI jest: Wzrost znaczenia turystyki jako czynnika 

stymulującego rozwój społeczno-gospodarczy regionu. 

Cele szczegółowe obejmują : 

• Promocję i zwiększanie atrakcyjności turystycznej regionu. 

• Poprawę oferty kulturalnej i wzrost dostępności do kultury. 

• Kategorie interwencji natomiast to: 

• Ścieżki rowerowe. 

• Promowanie walorów przyrodniczych. 

• Ochrona i waloryzacja dziedzictwa przyrodniczego. 

• Inne wsparcie na rzecz wzmocnienia usług turystycznych. 

• Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego. 

• Rozwój infrastruktury kulturalnej. 

• Inne wsparcie dla poprawy usług kulturalnych. 

Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Mazowieckiego 

Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa (przyjęty przez Sejmik 

Województwa Mazowieckiego w dniu 7 czerwca 2004 r.) uzupełnia i uszczegóławia zapisy 

Strategii przekładając je na konkretne rozwiązania przestrzenne. 

W Planie przyjęto, że zrównoważoną strukturę funkcjonalno-przestrzenną Mazowsza będą 

tworzyć główne ośrodki osadnicze, jako elementy węzłowe, z siecią powiązań 

infrastrukturalnych kształtujących potencjalne pasma rozwoju oraz przestrzenie otwarte o 

różnych funkcjach uwarunkowanych bezpośrednio cechami środowiska przyrodniczego. 

Kluczowymi elementami równoważenia rozwoju są aglomeracja warszawska i ośrodki 

subregionalne. Przeprowadzona analiza cech społeczno-gospodarczych i możliwości rozwoju 

regionu wskazują na konieczność podziału funkcjonalnego obszaru województwa na 

następujące obszary: 

• aglomeracji warszawskiej o najwyższej koncentracji różnorodnych funkcji, gdzie 

podstawowym problemem jest budowanie ładu przestrzennego; 

19

• największych wpływów aglomeracji warszawskiej, posiadające szanse dalszego 

rozwoju; 

• o niskiej zdolności wykorzystania endogenicznych czynników rozwoju tj. obszar 

radomski, płocki, ostrołęcki, nadbużański i mławsko-żuromiński, na których 

zaobserwowano kumulowanie się negatywnych zjawisk w dotychczasowym rozwoju i 

małe możliwości samodzielnego ich przezwyciężenia. 

Misją Planu jest tworzenie warunków do osiągania spójności terytorialnej oraz trwałego 

i zrównoważonego rozwoju województwa mazowieckiego, poprawy warunków życia jego 

mieszkańców oraz do stałego zwiększania efektywności procesów gospodarczych i 

konkurencyjności Regionu. Równoważenie rozwoju i dążenie do zmian w strukturze 

obszarów problemowych ma być osiągnięte poprzez następujące cele: 

• zapewnienie większej spójności przestrzennej województwa i stwarzanie warunków 

do wyrównywania dysproporcji rozwojowych; 

• zapewnienie zrównoważonego oraz harmonijnego rozwoju województwa poprzez 

zachowanie właściwych relacji pomiędzy poszczególnymi systemami i elementami 

zagospodarowania przestrzennego; 

• zwiększenie konkurencyjności Regionu i poprawę warunków życia. 

Polityka wobec aglomeracji polega na wspieraniu restrukturyzacji funkcjonalnej 

polegającej na kształtowaniu stref funkcjonalno-przestrzennych oraz stymulowaniu wzrostu 

funkcji metropolitalnych Warszawy. Strefa podstołeczna wymaga porządkowania procesów 

urbanizacji oraz ograniczania obszarów konfliktowych pomiędzy zainwestowaniem 

technicznym a środowiskiem przyrodniczym i zabudową mieszkaniową. Szansą dla 

aglomeracji jest rozwój powiązań z Łodzią 

w celu stworzenia duopolu warszawsko-łódzkiego, będącego bardziej konkurencyjnym na 

arenie międzynarodowej. 

W obszarze największych wpływów aglomeracji warszawskiej polityka przestrzenna 

polega na wspieraniu dotychczasowych kierunków rozwoju m.in. poprzez umacnianie 

ośrodków subregionalnych (koncentracja infrastruktury społecznej i około biznesowej), 

rozwój systemu transportowego, specjalizację produkcji rolnej i rozwój turystyki. Ponadto 

wspierane są mechanizmy dyfuzji innowacji i postępu z aglomeracji warszawskiej. Działania 

samorządu województwa polegają głównie na wspieraniu wybranych inicjatyw samorządów 

lokalnych. 

Celem polityki kierowanej do obszarów o niskiej zdolności wykorzystania 

endogenicznych czynników rozwoju jest złagodzenie narastających dysproporcji w poziomie 

rozwoju społecznego i gospodarczego województwa. Działania te dotyczą wyodrębnionych 

obszarów: radomskiego, ostrołęckiego, nadbużańskiego, mławsko-żuromiński, płockiego. 

Wskazane w Planie pasma aktywności społecznej i gospodarczej oparto o systemy 

infrastruktury technicznej o znaczeniu międzynarodowym, krajowym i regionalnym. Procesy 

ich 

modernizacji 

i rozbudowy stanowią o kształtowaniu się pasm dynamizujących aktywność województwa 

opartych 

o ponadeuropejskie i ponadregionalne korytarze transportowe. Ich uzupełnieniem będą tzw. 

Wielka Obwodnica Mazowsza i Duża Obwodnica Warszawy. 

20

Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami na lata 2006-2009 

Program został opracowany przez Zespół powołany Zarządzeniem Marszałka 

Województwa Mazowieckiego Nr 168/2004 z dnia 24 listopada 2004 roku i jest częścią 

składową Wojewódzkiego Programu Ochrony i Kształtowania Dziedzictwa Kulturowego, 

przygotowanego przez Mazowieckie Biuro Planowania Przestrzennego i Rozwoju 

Regionalnego w Warszawie. Uchwałą Sejmiku Województwa Mazowieckiego z dnia 19 

grudnia 2005 roku w/w Program został przyjęty do realizacji na okres czterech lat. 

W Wojewódzkim Programie Opieki nad Zabytkami na lata 2006–2009 został określony 

cel strategiczny: Utrwalenie dziedzictwa kulturowego Regionu w celu budowania tożsamości 

regionalnej oraz promocji turystycznej Mazowsza w kraju i za granicą w połączeniu z 

aktywizacją obywatelską i zawodową społeczności lokalnych; kreowanie turystycznych pasm 

przyrodniczo-kulturowych 

oraz 

5 celów operacyjnych. 

W opracowanym Programie oparto się na tradycyjnych, pasmowych szlakach rzecznych 

(Wisły, Bugu, Narwi, Liwca i Pilicy) oraz na trasie Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej i kolejki 

WKD (miasta ogrody, osady poprzemysłowe). Wpisano też ważne obszary etnograficzne, 

osadnictwa drobnoszlacheckiego oraz cenne zespoły zabytkowe, urbanistyczne i 

krajobrazowe, ze szczególnym uwzględnieniem byłych miast wojewódzkich. 

Program Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2007-2010 z uwzględnieniem 

perspektywy do 2014 r. 

W dniu 19 lutego 2007 roku Sejmik Województwa Mazowieckiego uchwalił "Program 

Ochrony Środowiska Województwa Mazowieckiego na lata 2007-2010 z uwzględnieniem 

perspektywy do 2014 r.” (Uchwała Nr 19/07). Dokument ten odzwierciedla cele, kierunki i 

zadania w zakresie ochrony środowiska zdefiniowane w Polityce Ekologicznej Państwa, a 

także w Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego. 

Program Ochrony Środowiska jest dokumentem opisującym stan środowiska, jego 

zagrożenia i sposoby ochrony. Walory przyrodnicze Regionu to: pozostałości największych 

zwartych kompleksów leśnych dawnych puszcz m.in. Kampinoskiej i Białej. Mniejsze, ale 

zwarte kompleksy leśne tworzą m.in. Bory Łochowskie. Obszar województwa posiada 

wysokie walory przyrodnicze w krajowym 

i europejskim układzie przestrzennym oraz pełni ważne funkcje ekologiczne poprzez 

funkcjonowanie tu dolin głównych rzek Wisły i Bugu (paneuropejskie korytarze ekologiczne) 

oraz Narwi i Pilicy. 

W krajowej sieci ekologicznej ECONET-Polska o najwyższej randze międzynarodowej w 

obrębie województwa mazowieckiego wyróżniono 6 obszarów węzłowych, w tym Dolinę 

Dolnego Bugu. 

Ważną rolę w obszarach węzłowych i korytarzach ekologicznych pełnią lasy. Tworzą one 

warunki dla zachowania różnorodności gatunkowej flory i fauny oraz często stanowią otulinę 

21

dla bardziej wrażliwych ekosystemów (bagiennych, torfowiskowych, wydmowych). Dla 

zachowania spójności systemu obszarów węzłowych i korytarzy o randze międzynarodowej i 

krajowej wskazanym i celowym jest wyznaczenie sieci korytarzy ekologicznych o znaczeniu 

regionalnym. 

W obrębie wyznaczonej już sieci ekologicznej znajdują się tereny o wybitnych walorach 

zasługujące na objęcie ochroną prawną w formie parków krajobrazowych. Dotyczy to m.in. 

dolin rzek: Wisły, Bugu, Pilicy, Narwi, Liwca oraz terenów leśnych Puszcza Kurpiowska, 

Puszcza Biała. Parkami krajobrazowymi byłyby: dolina Narwi wraz z kompleksem bagiennołąkowym 

Pulwy i dolina górnego Liwca. 

Z Programu wynika, że zagrożeniem dla lasów jest lokalnie nadmierna penetracja 

rekreacyjna na terenach podmiejskich oraz niewystarczająca ilość infrastruktury turystycznej i 

komunalnej, powodująca zbyt duże zaśmiecanie terenów leśnych. 

Program pokazuje także problem ochrony wód, powietrza, edukacji ekologicznej. W 

Programie określono siedem celów głównych (wg rodzaju działań o charakterze 

inwestycyjnym), tj. zmniejszanie zanieczyszczeń środowiska, racjonalna gospodarka wodą, 

zwiększenie lesistości i ochrona lasów, poprawa stanu bezpieczeństwa ekologicznego, 

podnoszenie poziomu wiedzy ekologicznej, rozwój proekologicznych form działalności 

gospodarczej, utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych. Do każdego celu 

głównego zostały przyporządkowane cele szczegółowe oraz działania zmierzające do ich 

realizacji. 

Strategia rozwoju turystyki województwa mazowieckiego na lata 2007-2013 

Dokument pn. „Strategia Rozwoju Turystyki Województwa Mazowieckiego na lata 2007- 

2013” został przyjęty przez Sejmik Województwa Mazowieckiego Uchwałą Nr 52/08 z dniu 

31 marca 2008 r. 

Dokument składa się z dwóch części: diagnostycznej i strategicznej. Diagnoza obejmuje 

analizę ruchu turystycznego na świecie, w Europie i w Polsce, podstawowe trendy i 

tendencje, znaczenie Warszawy jako stolicy kraju i regionu. Dokument zamyka analiza 

SWOT przeprowadzona w pięciu obszarach: produkt turystyczny, zasoby ludzkie, wsparcie 

marketingowe, przestrzeń turystyczna oraz wsparcie instytucjonalne. 

Podstawowe wnioski z przeprowadzonej diagnozy strategicznej są następujące: 

• Ogromne dysproporcje między posiadanym potencjałem a jego wykorzystaniem dla 

rozwoju turystyki. Niski stopień wykorzystania walorów turystycznych. 

• Mała ilość zintegrowanych produktów turystycznych zarówno produktów miejsca, jak 

i produktów liniowych i sieciowych opartych na unikalnych walorach naturalnych 

i antropogenicznych. 

• Niewystarczająca integracja pomiędzy Warszawą a pozostałą częścią Mazowsza 

w zakresie oferty produktowej, jej promocji oraz sprzedaży. 

• Niedostrzeganie roli turystyki jako stymulatora gospodarczego i społecznego rozwoju 

regionu, co skutkuje niewystarczającym wsparciem turystyki. 

22

• Diagnoza zawiera także wnioski szczegółowe. Są one następujące: 

• Województwo mazowieckie cieszy się niezwykle dogodnym położeniem 

geograficznym zarówno w Polsce, jak i w Europie. Jednocześnie region 

charakteryzuje bardzo dobra (w porównaniu do innych regionów) dostępność 

komunikacyjna, szczególnie w kontekście transportu lotniczego oraz sieci powiązań 

kolejowych i drogowych, choć do słabości należy zaliczyć m.in. brak obwodnic, zły 

stan nawierzchni dróg oraz ograniczoną dostępność atrakcji turystycznych. 

• Województwo mazowieckie w swych administracyjnych granicach posiada niezwykle 

bogate walory naturalne, szczególnie przyrodnicze i krajobrazowe. Rustykalny wdzięk 

Mazowsza oraz naturalne krajobrazy stanowią najcenniejsze wartości regionu. Do 

najważniejszych zasobów naturalnych zaliczyć należy m.in.: Kampinoski Park 

Narodowy, Puszczę Białą 

i Puszczę Zieloną, rzeki (Wisła, Bug, Narew, Pilica, Omulew), jezioro Zegrzyńskie, 

obszary chronione przyrodniczo ujęte również w międzynarodowych systemach 

ochrony przyrody, m.in. NATURA 2000. 

• Mazowsze może się również poszczycić niezwykłymi walorami antropogenicznymi. 

Bogata historia, perły dziedzictwa kulturowego rozsiane po całym regionie oraz 

placówki muzealne stanowią o znaczeniu województwa w skali kraju. Na terenie 

Mazowsza znajdują się: zabytkowe obiekty sakralne i świeckie oraz układy 

urbanistyczne, skanseny, muzea, galerie. Region jest również miejscem spotkań z 

folklorem oraz kulturą i sztuką ludową, można także uczestniczyć w widowiskach i 

inscenizacjach historycznych. Historia jest niezwykle istotnym rysem charakteru 

Mazowsza. Pod względem kulturowym dystans do innych regionów powiększa 

Warszawa, której konkurencję kulturową stanowią jedynie Kraków, Wrocław, Gdańsk 

oraz Poznań. W skali europejskiej warto zwrócić uwagę na Stare Miasto, które jako 

jedyny obiekt zrekonstruowany (nieoryginalny) znajduje się na liście UNESCO. 

Symboliczny kontekst miasta podniesionego z popiołów odgrywa duże znaczenie w 

aspekcie rozwoju turystyki i budowania produktu. Warszawa niewątpliwie przoduje 

również pod względem dostępności zróżnicowanej oferty kulturalnej (teatr, kino, 

galerie, wystawy, festiwale, koncerty). 

• Najsłabszą stroną Mazowsza jest stan zagospodarowania turystycznego. Średnią 

poprawia znacznie Warszawa, gdzie zlokalizowana jest najliczniejsza baza noclegowa 

w Polsce oraz najbardziej zróżnicowana baza gastronomiczna (kuchnie całego świata), 

a także obiekty sportowe i rekreacyjne. Poza stolicą sytuacja jest zdecydowanie 

gorsza, choć w kontekście paraturystycznym należy podkreślić dynamiczny rozwój 

rowerowych szlaków i tras na terenie całego regionu. 

• Do silnych stron należy zaliczyć fakt istnienia Regionalnej Organizacji Turystycznej 

oraz lokalnych organizacji turystycznych, choć ich potencjał finansowy, kadrowy 

i organizacyjny powinien ulegać stopniowej poprawie. 

• Do największych niewykorzystanych atutów turystycznych zaliczyć można potencjał 

do rozwoju agroturystyki i turystyki na obszarach wiejskich oraz warszawski potencjał 

do rozwoju turystyki biznesowej. Również Wisła w jej wymiarze przyrodniczym i 

kulturowym posiada olbrzymi potencjał do zagospodarowania. W kontekście 

produktów 

opartych 

na walorach kulturowych największym niewykorzystanym atutem całego Mazowsza 

jest Chopin. 

• Do najsłabszych stron należy niedostateczna oferta turystyczna „wyprowadzająca” 

ruch turystyczny z Warszawy na Mazowsze. 

23

• Niedostatki marketingowe najpełniej oddaje brak wizerunku i marki Mazowsza, 

a promocyjne brak zintegrowanego systemu informacji turystycznej, a także bardzo 

mała, w porównaniu do innych regionów, ilość materiałów promocyjnych i 

informacyjnych. 

• Obecnie w związku z realizowanymi na Mazowszu projektami podejmowanych jest 

bardzo wiele działań w celu kreacji lokalnych i ponadlokalnych produktów 

turystycznych. Walor tych inicjatyw polega przede wszystkim na integrowaniu 

lokalnych społeczności wokół zidentyfikowanych walorów turystycznych. Często 

inicjatywy te integrują większe terytoria, co przekłada się na tworzenie pasmowych, 

liniowych, większych obszarowo produktów turystycznych. 

Strategia zawiera także rekomendacje, istotne dla rozwoju turystyki. Przed Mazowszem 

stoją dwa podstawowe wyzwania: 

1) Osiągnięcie pełnej spójności i doprowadzenie do integracji stolicy z pozostałymi 

subobszarami województwa poprzez stworzenie produktów turystycznych, wspólną 

promocję oraz współpracę instytucjonalną. 

2) Integracja Mazowsza z innymi regionami Polski, uwarunkowana z jednej strony 

faktem, 

iż obecne granice administracyjne województwa nie są spójne z granicami 

historycznymi regionu, a z drugiej potencjałem wynikającym z położenia 

geograficznego, predestynującego województwo do rozwoju turystyki w kontekście 

międzyregionalnym. 

Na bazie przeprowadzonej diagnozy w Strategii sformułowano turystyczną wizję 

województwa mazowieckiego, która brzmi następująco: 

„Dzięki położeniu w centrum Europy oraz funkcjom metropolitalnym Warszawy 

województwo mazowieckie odgrywa wiodącą rolę w recepcji ruchu turystycznego. Swoją 

przewagę konkurencyjną buduje na unikalnych przenikających się walorach naturalnych 

kulturowych, a także na rustykalnym wdzięku postrzeganym jako symboliczna kwintesencja 

polskiego krajobrazu. Ważnym jego atutem jest Warszawa, naturalnie generująca ruch 

turystyczny, który dzięki efektywnemu systemowi promocji i informacji, a także bogatej 

spakietowanej ofercie, jest dystrybuowany na cały Region. 

Województwo mazowieckie jest miejscem, gdzie kontrasty intrygują, inspirują, stanowiąc 

kanwę kreowania nowych wartości pozwalających odkrywać tajemnice Regionu jego 

mieszkańcom 

i przybyszom. Dualny charakter Regionu umożliwia spędzenie czasu w sposób ciekawy 

i niezapomniany, zarówno amatorom różnych form aktywnego wypoczynku w otoczeniu 

pięknej przyrody, jak i miłośnikom polskiej historii i kultury, a także biznesmenom łączącym 

aktywność zawodową z potrzebą realizacji pasji i pełnego wykorzystania czasu wolnego. 

Województwo efektywnie wykorzystuje potencjał przyrodniczy i dziedzictwo kulturowe, 

oferując wysokiej jakości produkty turystyczne, skierowane do starannie wybranych 

segmentów rynku regionalnego, krajowego i zagranicznego. Przestrzeń turystyczna jest 

zarządzana zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju oraz oczekiwaniami potrzebami 

turystów i mieszkańców. Województwo pokryte jest siecią zintegrowanych, 

24

zagospodarowanych szlaków turystycznych, dających szerokie możliwości korzystania tak z 

uroków mazowieckich lasów, rzek i akwenów wodnych, jak i piękna krajobrazu kulturowego. 

Turyści w Regionie czują się doceniani, spotykają się z życzliwością i serdecznością 

społeczności lokalnej, która - świadoma roli turystyki w rozwoju Regionu – aktywnie 

angażuje się w działalność turystyczną. Wysoko wykwalifikowane kadry obsługi ruchu 

turystycznego gwarantują wysoki poziom satysfakcji i zadowolenia turystów, stanowiąc 

jednocześnie wizytówkę województwa jako obszaru recepcji turystycznej. 

Dzięki unikalnej i atrakcyjnej ofercie produktowej, wysokie jakości usług, efektywnej 

promocji, zorganizowanej przestrzeni turystycznej i silnym partnerom turystyka jest kluczową 

gałęzią społecznego i gospodarczego rozwoju Regionu. 

Województwo mazowieckie to nowoczesna, otwarta przestrzeń zwrócona ku przyszłości, 

w której realizują się nowe idee, pomysły, rozwijają się talenty, gdzie innowacja, kreacja 

są szczególnymi wartościami, wyznaczającymi nową jakość gospodarki turystycznej”. 

Turystyczna misja województwa mazowieckiego, natomiast wskazuje, że: 

„Chcemy być nowoczesną europejską przestrzenią turystyczną, otwartą na ludzi, ich 

zróżnicowane potrzeby i nowe idee. Korzystamy z dziedzictwa regionalnego i nowoczesnych 

form jego eksponowania, przekształcając walory w unikalną ofertę turystyczną. 

Chcemy być również miejscem, gdzie toczy się dialog przeszłości z przyszłością, 

wschodu 

z zachodem, natury z cywilizacją. Miejscem dialogu ludzi, kultur i religii. 

Stale wzbogacamy ofertę aktywnego wypoczynku w mieście i na łonie natury, 

umożliwiając spotkania z przyrodą. Wykorzystujemy w zróżnicowany sposób walory 

kulturowe, budując ofertę skierowaną do miłośników historii i kultury. Uczymy dzieci i 

młodzież kochać nasz Region, jednocześnie rozpalając w nich zamiłowanie do podróżowania. 

Przyciągamy biznesmenów z jednej strony nowoczesną infrastrukturą, a z drugiej bogatym 

wachlarzem możliwości spędzania czasu wolnego. Naszym mieszkańcom stwarzamy 

doskonałe warunki życia i atrakcyjne możliwości wypoczynku. 

Staramy się możliwie szeroko zdywersyfikować ofertę, przedstawiając na rynku 

sprofilowane, profesjonalne pakiety turystyczne. Chcemy wykorzystywać potencjał tkwiący 

w całym Regionie, wykorzystywać Warszawę i ruch turystyczny, który ona naturalnie 

generuje, efektywnie zachęcając przyjeżdżające do niej osoby do poznawania województwa. 

Pragniemy, aby Region mazowiecki stał się europejskim centrum spotkań, oferującym 

kompleksową infrastrukturę, wysokiej jakości produkty i usługi, niepowtarzalną atmosferę 

życzliwości i gościnności, czyli unikalną ofertę turystyczną. Możemy to osiągnąć dzięki 

wysoko wykwalifikowanej kadrze, wielopłaszczyznowej współpracy oraz doskonałej 

promocji województwa na polskim 

i europejskim rynku turystycznym”. 

25

Osiągnięcie wizji i misji warunkuje wdrożenie następujących celów: 

CEL NADRZĘDNY STRATEGII 

ZWIĘKSZENIE ZNACZENIA GOSPODARCZEGO TURYSTYKI W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM 

OBSZAR PRIORYTETOWY 1.: 

PRODUKT TURYSTYCZNY 


ZASOBY LUDZKIE 


WSPARCIE 

MARKETINGOWE 


PRZESTRZEŃ 

TURYSTYCZNA 

CEL STRATEGICZNY 1: 

Rozwój oferty produktowej 

integrującej walory turystyczne 

regionu mazowieckiego 

dostosowanej 

do potrzeb odbiorców 


Wzmocnienie potencjału 

ludzkiego Regionu oraz 

przygotowanie kadr do recepcji 

ruchu turystycznego 


Osiągnięcie spójności działań 

marketingowych 


Zrównoważony rozwój 

przestrzeni turystycznej na 

terenie całego województwa 

mazowieckiego 

Cel operacyjny 1.1: 




Tworzenie nowych produktów 

turystycznych opartych na 

walorach naturalnych i 

antropogenicznych województwa 


Poprawa jakości 

funkcjonujących produktów 

turystycznych 

Rozwój wysoko 

wykwalifikowanych kadr 

gospodarki turystycznej 


Przygotowanie służb publicznych 

oraz pracowników sektora usług 

około turystycznych do obsługi 

ruchu turystycznego 

Wykreowanie marki województwa 

mazowieckiego 


Wdrożenie zintegrowanego 

regionalnego systemu informacji 

turystycznej 


Zwiększenie dostępności 

turystycznej województwa 

Cel operacyjny 4.2 

Zagospodarowanie przestrzeni 

turystycznej województwa zgodnie 

z potrzebami turystów 



Rozwój programu badań w 

zakresie podnoszenia jakości 

produktów turystycznych 

województwa 


Przygotowanie mieszkańców 

województwa do recepcji turystów 

Rozwój badań marketingowych 

Rozwój infrastruktury 

turystycznej, paraturystycznej 

i około turystycznej na terenie 

województwa mazowieckiego 

26

Dokumenty powiatowe 

Strategia Zrównoważonego Rozwoju Powiatu Otwockiego na lata 2004-2015 

Wśród celów strategicznych Strategii związanych bezpośrednio z zagadnieniami turystyki 

wymienione są: 

• Rozwinięta turystyka weekendowa, pobytowa i biznesowa. 

• Funkcjonująca sieć gospodarstw agroturystycznych. 

Odpowiadają im następujące cele szczegółowe: 

• Stworzenie i udział w realizacji programu wspierania rozwoju i promocji oferty 

turystycznej powiatu. 

• Stworzenie centrum informacji turystycznej - koordynującego działania 

proturystyczne 

we wszystkich gminach powiatu. 

• Zinwentaryzowanie zasobów wód mineralnych i geotermalnych. 

• Wypromowanie rzemiosła i rękodzieła artystycznego - wykreowanie produktów 

lokalnych. 

Pośrednio z turystyką związane są również następujące cele strategiczne i szczegółowe: 

• Zachowanie dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokoleń. 

• Stworzone warunki techniczne i organizacyjne dla rozwoju nowych form aktywności 

kulturalnej i artystycznej. 

• Rozwinięta baza rekreacyjno-sportowa. 

• Rozwinięta oferta kształcenia ustawicznego w bazie edukacyjnej powiatu. 

• Nowoczesna baza dydaktyczna szkół. 

• Rozwinięta formuła działalności Powiatowego Młodzieżowego Domu Kultury. 

• Infrastruktura kultury fizycznej i rekreacji dostosowana do potrzeb. 

• Dostosowanie profilu kształcenia do rynku pracy (potrzeba kształcenia pod kątem 

istniejących i tworzonych instytucji, firm- np. usługi, instytucje naukowo-badawcze, 

medycyna, rekreacja i turystyka, przedsiębiorczość. 

• Stworzone bardzo dobre warunki do inwestowania na terenie powiatu (organizacyjne, 

przygotowane tereny pod inwestycje, system zachęt, itp.). 

• Wypromowany wizerunek powiatu jako miejsca o korzystnych warunkach do 

inwestowania. 

• Promocja wykorzystania energii odnawialnej (energia geotermiczna, wykorzystanie 

biomasy). 

• Podniesienie czystości wód Świdra i Mieni. 

• Spójność architektoniczna w powiecie, uporządkowana przestrzeń. 

• Racjonalne wykorzystanie zasobów wód rzeki Świder. 

• Uporządkowanie stanu prawnego nieruchomości- pasy drogowe, budynki komunalne, 

działki na sprzedaż w centrach miejscowości. 

• Stworzenie parku technologicznego przy instytutach naukowych zlokalizowanych na 

terenie Świerku. 

27

Dokumenty gminne 

Program Rozwoju Lokalnego Miasta Otwocka 

W części diagnostycznej dokumentu między innymi zostały przeanalizowane zagadnienia 

związane z kulturą, sportem i turystyką w Otwocku. W sferze kultury stwierdzono, że w 

Mieście działa wiele instytucji i grup animujących działania kulturalne. Do negatywnych 

aspektów zaliczyć można problemy lokalowe Amatorskiego Teatru im. Stefana Jaracza, jak 

również brak kina. Zwrócono uwagę na dynamiczny rozwój Otwocka jako centrum muzyki 

bluesowej, oraz duże zainteresowanie 

tą odmianą muzyki wśród młodzieży. 

W kwestii sportu odnotowano znaczny wzrost udziału społeczności w aktywnych formach 

ruchu 

i sportu masowego (rozgrywki szóstek piłkarskich, turnieje dziecięce, rozgrywki koszykówki 

i siatkówki, działalność formalnych i nieformalnych grup rowerowych). Z drugiej strony 

zwrócono uwagę na pogorszenie stanu infrastruktury sportowej w Mieście po okresie 

przemian ustrojowych oraz wskazano na potrzebę poczynienia znacznych inwestycji w tym 

zakresie. 

W sferze turystyki Otwock został uznany za miejsce atrakcyjne turystycznie ze względu 

na położenie na obszarze Mazowieckiego Parku Krajobrazowego, liczne zabytki, dobre 

połączenia komunikacyjne z Warszawą oraz rzekę Świder. Dużo uwagi poświęcono 

drewnianym willom w stylu „Świdermajer”, jak również przeszłości Miasta jako 

największego nizinnego ośrodka lecznictwa gruźlicy i chorób płuc. Jako jeden z atutów 

Otwocka uznano także liczne judaica. 

W dokumencie szansę dla Miasta upatruje się turystyce sanatoryjnej i uzdrowiskowej oraz 

aktywnej (rowerowej i narciarskiej nizinnej) na obszarach leśnych. Wskazuje się głównie na 

turystykę weekendową mieszkańców Warszawy oraz turystów odwiedzających Warszawę. 

Jako 

bariery 

dla rozwoju turystyki w Otwocku wymieniono słabą infrastrukturę turystyczną, brak 

zagospodarowanych atrakcji turystycznych, złe oznakowanie w przestrzeni miejskiej, brak 

kąpielisk, kempingów, wypożyczalni sprzętu turystycznego i sportowego, a także słabą 

promocję 

Miasta. 

W dokumencie wymieniono szereg inwestycji i działań, których realizacja mogłaby 

przyczynić 

się 

do rozwoju turystycznego miasta. Są to: 

• Organizacja atrakcyjnych imprez i usług turystycznych z programem turystycznym. 

• Zaspokajanie potrzeb w zakresie rekreacji i turystyki mieszkańców Otwocka, powiatu 

i aglomeracji warszawskiej. 

• Organizowanie imprez i usług turystycznych z programem turystycznym skupionym 

wokół kultury żydowskiej, postaci Andriollego, Reymonta, Piłsudskiego, 

uwzględniających zwiedzanie Instytutu Energii Atomowej, pałacu w Otwocku 

Wielkim itp. 

• Zagospodarowanie miejsca do plażowania i kąpieli nad Świdrem - po uzyskaniu 

poprawy jego wód do co najmniej II klasy czystości. 

28

• Promocja walorów turystyczno-wypoczynkowych i rekreacja. Opracowanie oferty 

inwestycyjnej i usługowej w tym zakresie, zapewnienie preferencji dla inwestorów. 

• Preferencje dla budownictwa pensjonatowego w Świdrze, Śródborowie, Soplicowie. 

• Inicjowanie i doradztwo w zakresie tworzenia gospodarstw agroturystycznych. 

• Współpraca z organizacjami turystycznymi w zakresie tworzenia tras turystycznych, 

infrastruktury turystycznej. 

• Zagospodarowanie dla narciarstwa, saneczkarstwa, rowerów górskich terenu góry 

Meran oraz dawnego wysypiska śmieci. 

• Budowa spacerowej promenady nadświdrzańskiej. 

• Wykorzystanie dzielnicy Soplicowo, z jego zabudową, nazwami ulic, i terenem 

Muzeum Otwockiego, jako miejsca lokalizacji obiektów i spektakli plenerowych, 

m.in. nawiązujących do „Pana Tadeusza”. 

• Wykonanie Systemu Informacji Miejskiej. 

• Wpisanie do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego zagospodarowania 

tras, szlaków turystycznych celem ich ochrony. 

W części strategicznej dokumentu wśród wyznaczonych zadań znajdują się też m.in.: 

• Budowa Miejskiego Ośrodka Kultury, gdzie zlokalizowana byłaby m.in. sala 

widowiskowo- teatralna. 

• Termomodernizacja hali sportowej . 

• Budowa sali gimnastycznej przy szkole nr 9 w Świerku. 

• Budowa tartanowej bieżni (obiekty OKS). 

Strategia Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Miasta Otwocka 

Część diagnostyczna dokumentu analizuje m.in. zagadnienia związane z kulturą, sportem 

i turystyką w Otwocku. 

W sferze kultury jako główne problemy określono brak kina w Otwocku oraz trudną 

sytuację lokalową zasłużonego Teatru Amatorskiego im. Stefana Jaracza. Stwierdzono 

jednak, że Otwock jest żywym ośrodkiem kulturalnym, w którym działa znaczna liczba 

instytucji animujących działania kulturalne, w tym stosunkowo liczne wydarzenia o skali 

ponadlokalnej. 

W dziedzinie sportu również stwierdzono dużą społeczną aktywność (czego przejawem 

jest znaczna liczba amatorskich klubów sportowych, organizacji, jak również różnorodnych 

wydarzeń sportowych). Jednocześnie Otwock boryka się z problemami związanymi z 

infrastrukturą sportową. Stąd też wśród niezbędnych działań wymieniono: 

• Modernizację i przebudowę urządzeń lekkoatletycznych - położenie nawierzchni 

tartanowej na stadionie obecnego OKS „Start”. 

• Termomodernizację hali sportowej (obecnie OKS „Start”). 

• Budowę hali sportowo-widowiskowej o wymiarach ok. 28 x 48 m. 

• Przebudowę płyty piłkarskiej nr 2 (obecnie tereny OKS-u). 

29

• Budowę boiska do piłki nożnej dla szóstek piłkarskich. 

• Budowę krytego basenu. 

• Budowę sztucznie mrożonego lodowiska. 

• Budowę małego stadionu dzielnicowego przy Zespole Ognisk Wychowawczych 

„Dziadka Lisieckiego”. 

• Budowę i modernizację szkolnych obiektów sportowych. 

• Modernizację i rozbudowę TKKF „Apollo” . 

• Budowę docelowo ok. 20 osiedlowych prostych urządzeń sportowych. 

• Przystosowanie terenu byłego wysypiska śmieci przy ul. Warsztatowej dla potrzeb 

rekreacji. 

• Przystosowanie zbocza góry Meran dla potrzeb narciarstwa i saneczkarstwa. 

• Rozbudowę sieci ścieżek turystycznych. 

W sferze turystyki diagnoza wykazała dogodną lokalizację miasta (bliskość stolicy, dobre 

połączenia komunikacyjne, położenie nad Wisłą i Świdrem, w parku krajobrazowym). Jako 

cenne walory wymieniono pałac Bielińskich w Otwocku Wielkim (mimo, że jest on położony 

w sąsiedniej gminie), zabytkowe budynki dawnego kasyna, magistratu oraz Obserwatorium 

Geofizyczne PAN. Dużo uwagi poświęcono zachowanym obiektom w tzw. stylu 

„Świdermajer”. Autorzy dokumentu podkreślili tradycyjną funkcję Miasta jako ośrodka 

lecznictwa gruźlicy i chorób płuc. Jako ważny walor miasta uznano również judaica. 

Następnie opisano węzeł szlaków turystycznych PTTK (zdiagnozowano istnienie 7 

oznakowanych szlaków o łącznej długości ok. 51 km). Zwrócono uwagę 

na znaczne zagęszczenie szlaków pieszych, jednak nie sprofilowanych tematycznie. Dużo 

miejsca poświęcono walorom turystycznym Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. 

W kwestii infrastruktury turystycznej stwierdzono istnienie w Otwocku 10 obiektów 

noclegowych z 310 miejscami noclegowymi (stan na 2002 r. – źródło GUS). 

Jako swoistą turystyczną „niszę rynkową” dla Miasta określono turystykę weekendową 

głównie mieszkańców stolicy, w powiązaniu z ofertą zdrowotną i aktywną. 

Jako główne problemy podano brak zagospodarowanych kąpielisk, kempingów, 

wypożyczalni sprzętu turystycznego i sportowego oraz odpowiedniej infrastruktury 

turystycznej i sportowej. 

Jako szanse Otwocka (poza ofertę uzdrowiskową i zdrowotną) wymieniono: 

• Organizację atrakcyjnych imprez i usług turystycznych z programem turystycznym. 

• Zaspokajanie potrzeb w zakresie rekreacji i turystyki mieszkańców Otwocka, powiatu 

otwockiego i aglomeracji warszawskiej, w dużej mierze pozbawionej nieodległej bazy 

turystycznej położonej wśród atrakcyjnych terenów. 

• Organizowanie imprez i usług turystycznych z programem tematycznym skupionym 

wokół kultury żydowskiej, postaci Andriollego, Reymonta, Piłsudskiego, 

nawiązujących 

do mickiewiczowskiego Soplicowa, uwzględniających zwiedzanie Instytutu Energii 

Atomowej. 

• Zagospodarowanie miejsca plażowania i kąpieli nad Świdrem - po uzyskaniu poprawy 

jego wód do co najmniej II klasy czystości. 

30

Aby osiągnąć powyższe cele wymieniono następujące działania: 

• Promocja walorów turystyczno-wypoczynkowych i rekreacja. Opracowanie oferty 

inwestycyjnej i usługowej w tym zakresie, zapewnienie preferencji dla inwestorów. 

• Preferencje dla budownictwa pensjonatowego w Świdrze, Śródborowie, Soplicowie. 

• Inicjowanie i doradztwo w zakresie tworzenia gospodarstw agroturystycznych, w tym 

z wykorzystaniem funduszy strukturalnych UE. 

• Współpraca z organizacjami turystycznymi w zakresie tworzenia tras turystycznych, 

infrastruktury turystycznej. 

• Zagospodarowanie dla narciarstwa, saneczkarstwa, rowerów górskich terenu góry 

Meran oraz dawnego wysypiska śmieci. 

• Budowa spacerowej promenady nadświdrzańskiej. 

• Wykorzystanie dzielnicy Soplicowo, z jego zabudową, nazwami ulic, i terenem 

Muzeum Otwockiego, jako miejsca lokalizacji obiektów i spektakli plenerowych, 

m.in. nawiązujących do „Pana Tadeusza”. 

• Wykonanie Systemu Informacji Miejskiej. 

• Opracowanie programu ratowania najcenniejszych obiektów mieszkalnych w stylu 

otwockim. 

• Wpisanie do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego zagospodarowania 

trasy szlaków turystycznych celem ich ochrony. 

Dodatkowo w sferze promocji postulowano m.in. następujące działania: 

• Udział w targach, wystawach, przedsięwzięciach zewnętrznych. 

• Współfinansowanie przez Wydział Promocji imprez wewnętrznych Otwocka. 

• Udział Otwocka w imprezach zewnętrznych. 

• Tworzenie materiałów promocyjnych. 

W części strategicznej dokumentu jednym z ośmiu obszarów rozwoju jest turystyka. Są jej 

przypisane następujące cele strategiczne i operacyjne: 

1. Wzrost roli turystyczno-rekreacyjnej Otwocka poprzez podjęte wespół z sąsiednimi 

gminami inwestycje zmierzające do podniesienia atrakcyjności turystycznej terenu 

(budowa 

szlaków 

i ścieżek, opracowanie tras i przewodników) 

a. Zagospodarowanie turystyczne Świdra oraz terenu wokół tej rzeki. 

b. Zagospodarowanie na cele turystyczne góry Meran i byłego wysypiska 

odpadów. 

c. Współpraca z organizacjami (m.in. PTTK) w zakresie promocji Miasta. 

d. Realizacja programu nadającego Miastu unikalny charakter, poprzez jednolite 

oznakowanie ulic, tablice informacyjne (system informacji miejskiej) i 

zachowanie stylu otwockiego. 

e. Uporządkowanie i oznaczenie miejsc związanych z historyczną obecnością 

społeczności żydowskiej na terenie Miasta. 

f. Opracowanie szlaku najcenniejszych zabytków Otwocka i ich renowacja. 

31

2. Stworzenie wartości dodanej poziomu atrakcyjności turystycznej i kulturowej Miasta 

poprzez opracowanie corocznego planu imprez masowych (w tym imprez sportowych 

i kulturalnych) realizowanych w atrakcyjnych, nowoczesnych obiektach) 

a. Budowa hali widowiskowo-sportowej na terenie Miasta. 

b. Budowa ośrodka kultury, gdzie zlokalizowane byłyby biblioteka, sala 

widowiskowa 

i teatralna, galeria. 

c. Promocja imprez organizowanych na terenie Miasta, m.in. festiwalu muzyki 

blues, Europejskiego festiwalu muzyki, Festiwalu teatrów amatorskich. 

d. Aktywizacja stowarzyszeń i organizacji kulturalnych. 

e. Inicjowanie inwestycji publiczno-prywatnych w celu stworzenia nowoczesnej 

bazy 

do prowadzenia imprez masowych. 

Istotny jest również cel strategiczny zawarty w obszarze rozwoju Infrastruktury 

technicznej: 

1. Stworzenie bazy infrastrukturalnej do rozwoju turystyki 

a. Tworzenie systemu ścieżek rowerowych na terenie gminy i powiatu. 

b. Przygotowanie terenów pod inwestycje turystyczne. 

c. Budowa zbiornika retencyjno-rekreacyjnego „Bojary” w ujściowym odcinku 

Świdra, między mostami drogowymi. 

d. Budowa 7 jazów stałych i 3 ruchomych na Świdrze. 

Należy zaznaczyć, że większość z wymienionych powyżej zadań miasto Otwock 

zrealizowało, bądź znajdują się one w fazie realizacji. 

Lokalny Program Rewitalizacji Miasta Otwocka 

Dokument określa jako główny cel rewitalizacji Miasta „Ożywienie gospodarcze i 

społeczne Miasta, a także zwiększenie jego potencjału turystycznego i kulturalnego, w tym 

poprzez nadanie obiektom i terenom zdegradowanym nowych funkcji społecznogospodarczych”. 

Jako najważniejsze problemy, z którymi boryka się miasto, a które mają związek z 

rozwojem turystyki, dokument wymienia: 

• Zły stan techniczny oraz niewystarczająca infrastruktura drogowa (obiekty mostowe, 

przejścia dla pieszych, sygnalizacja drogowa, parkingi itp.), nieefektywny układ 

komunikacyjny. 

• Niewystarczająca infrastruktura sportowo-rekreacyjna (boiska, hale sportowe, ogródki 

osiedlowe, szkolne, ścieżki rowerowe, brak infrastruktury turystycznej wokół Świdra 

itp.). 

• Brak odpowiedniego zaplecza hotelowego i gastronomicznego. 

• Zniszczone i zdekapitalizowane budynki drewniane i murowane o wartości 

zabytkowej, niszczejący tzw. „styl Świdermajer”. 

32

• Nieuporządkowane kwestie własnościowe w Mieście i na obszarze objętym 

rewitalizacją. 

• Zły stan bezpieczeństwa w części obszarów Miasta. 

• Odpływ młodych, wykształconych ludzi oraz specjalistów z poszczególnych dziedzin. 

• Brak dobrej oferty usług kulturalnych, w tym brak kina oraz teatru z siedzibą w 

Otwocku. 

• Brak należytego wykorzystania walorów turystycznych Otwocka, w tym walorów 

rekreacyjnych rzeki Świder. 

• Brak ulg iż zwolnień podatkowych dla lokalnych przedsiębiorców. 

• Brak miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego na części obszarów 


• Brak aktywizacji terenów poprzemysłowych oraz coraz słabsza pozycja Instytutu 

Energii Atomowej w Świerku. 

• Brak długookresowej wizji rozwoju Miasta jako ośrodka turystyczno-rekreacyjnego 

z uwzględnieniem silnej funkcji małej i średniej przedsiębiorczości. 

• Brak kompleksowych, skoordynowanych i zaprogramowanych działań społecznogospodarczych 

na terenie Otwocka, szczególnie aktywizujących szerokie spektrum 

partnerów społecznych, organizacji pozarządowych i podmiotów prywatnych. 

• Chaos przestrzenny w mieście, zwłaszcza w obrębie ścisłego centrum Miasta. 

Szansę dla Otwocka upatruje się w „umiejętnym połączeniu dominującej funkcji małej i 

średniej przedsiębiorczości z funkcją ośrodka wypoczynkowego i letniskowego. Obie te 

funkcje się wzajemnie nie wykluczają i są w dużej mierze komplementarne”. 

Jako mocne strony Otwocka w sferze turystyki wymieniono: 

• Wysokie walory zasobów przyrodniczych, unikalny charakter zabudowy zabytkowej 

oraz tradycje uzdrowiskowe Otwocka. 

• Rosnący popyt na usługi turystyczne, w tym turystyki weekendowej. 

• Rosnące znaczenie Otwocka jako miasta wypoczynkowego w kraju i zagranicą. 

• Usytuowanie Otwocka w bezpośrednim sąsiedztwie Mazowieckiego Parku 

Krajobrazowego. 

• Liczne szlaki turystyczne PTTK na terenie Miasta, dające ofertę turystyki pieszej, 

rowerowej oraz narciarstwa biegowego w zimie. 

• Potencjał turystyczny rzeki Świder i terenów do niej przyległych. 

• Pozostałości śladów kultury żydowskiej, stanowiącej niegdyś o sile i znaczeniu 


Dla przeciwwagi do słabych stron zaliczono: 

• Pogarszający się stan drewnianych budynków zaliczanych do tzw. stylu 

„Świdermajer”- części z nich grozi zawalenie. 

• Brak wystarczającej liczby wytyczonych szlaków turystycznych oraz niedostateczne. 

wyeksponowanie istniejących obiektów o znaczeniu historycznym i stanowiących 

dużą atrakcję turystyczną. 

• Brak spójnego i logicznego powiązania istniejących sieci szlaków rowerowych i 

pieszych 

z najcenniejszymi obiektami o wartości historycznej. 

33

• Brak rozbudowanej infrastruktury turystycznej wokół rzeki Świder oraz zły stan 

czystości rzeki, brak kempingów, wypożyczalni sprzętu turystycznego, kąpielisk. 

• Niska świadomość lokalnej społeczności o korzyściach wynikających z rozwoju 

turystyki 

w Otwocku. 

• Niedostateczne i o niskim standardzie baza noclegowa i baza usług para turystycznych 

(kawiarni, piwiarni, barów). 

• Brak jednolitego systemu informacji miejskiej, w tym zwłaszcza w zakresie informacji 

turystycznej. 

• Niska jakość oferty turystycznej. 

• Zaznaczający się spadek liczby turystów odwiedzających Miasto w ostatnich latach. 

W dziedzinie turystyki szanse Otwocka upatrywane są w: 

• Przekształceniu Otwocka w ośrodek turystyki weekendowej, przy zachowaniu obecnie 

istniejącego charakteru usługowego gospodarki miasta. 

• Rozwoju usług - specjalistycznych placówek lecznictwa, rehabilitacji, profilaktyki, 

rekreacji (wczasy, kolonie, obozy, spływy kajakowe na Świdrze itp.). 

• Potencjale dla organizacji imprez i usług turystycznych, w tym imprez z programem 

skupionym wokół postaci Andriollego, Reymonta, zwiedzania Instytutu Energii 

Atomowej 

w Świerku, licznych pałacyków wokół miasta itp. 

• Kompleksowym zagospodarowaniu terenów rekreacyjnych wokół Świdra - kąpielisk, 

baz turystycznych, informacji. 

• Przekształceniu i renowacji pustych lub niezagospodarowanych obiektów architektury 

drewnianej na potrzeby turystyczne - np. organizacja wystaw, targów, spotkań oraz 

innych imprez kulturalnych poświęconych tradycjom Otwocka. 

• Stworzeniu jednolitego systemu informacji miejskiej w zakresie turystyki. 

• Aktywnej promocji Otwocka w mediach w Polsce i zagranicą. 

Do procesu rewitalizacji wyznaczono 4 obszary: „Centrum”, „Strefa sanatoryjna”, 

„Dolina Świdra”, „Tereny aktywizacji gospodarczej w Świerku i Wólce Mlądzkiej”. 

Do kluczowych działań operacyjnych w ramach rewitalizacji Miasta zaliczono m.in.: 

• Utworzenie Otwockiego Centrum Organizacji Pozarządowych. 

• Powołanie Punktu Informacji Inwestora przy Urzędzie Miasta. 

• Opracowanie kompleksowej oferty skierowanej do inwestorów prywatnych. 

• Rewaloryzacja parku miejskiego w Otwocku. 

• Rewaloryzacja obszaru ścisłego centrum Otwocka. 

• Przebudowa ul. Andriollego na odcinku od ul. Świderskiej do ul. Matejki. 

• Przebudowa ul. Kościelnej wraz z odtworzeniem willi „Julia”. 

• Remont i adaptacja budynków A i B stanowiących siedzibę Urzędu Miasta Otwocka. 

• Rewaloryzacja drewnianych budynków w obszarze zamkniętym ul. Reymonta, 

Samorządową, Kościuszki do ul. Kościelnej. 

• Rewaloryzacja drewnianych budynków - ul. Kościuszki 19 i 35. 

• Rewaloryzacja drewnianych budynków - ul. Mickiewicza 23 i 25. 

• Rewaloryzacja budynku wspólnoty mieszkaniowej przy ul. Andriollego 1. 

• Renowacja budynku dawnego kasyna przy ul. Gen. Filipowicza 9. 

34

• Utworzenie Centrum Informacji Turystycznej. 

• Rewitalizacja terenów IEA w Świerku, w tym utworzenie ogrodów edukacyjnorekreacyjnych 

„Świerkolandia”. 

• Remont „Domu Rzemiosła” w Otwocku przy ul. Kołłątaja 1. 

• Budowa boiska do gry w siatkówkę i koszykówkę oraz skateparku. 

• Tworzenie stref rekreacji i sportu dla dzieci i młodzieży. 

Strategia Informatyzacji Miasta Otwocka na lata 2006-2013 

Jako jedno z zadań podane jest „Wdrożenie systemu e-Tourist i e-Transport”, w którego 

skład wchodzą szczegółowe działania: 

• Umożliwienie dostępu do szerokopasmowego Internetu dla podróżnych (np. drogą 

radiową). 

• Wyposażenie obiektów odwiedzanych przez turystów i podróżnych w czytniki kart 

chipowych. 

• Udostępnienie jednostek kulturalno-oświatowych; wyposażenie w sprzęt 

multimedialny dla turystów i podróżnych. 

• Rozbudowa treści portalu miejskiego o informacje istotne dla turystów i podróżnych. 

• Promocja wykorzystania technologii kart inteligentnych (ang. smartcards) jako 

podstawowego środka płatniczego podróżujących. 

• Budowa systemu mobilnego przewodnika po mieście (w telefonie lub komunikatorze 

turysty) w oparciu o miejską sieć radiową i technologię mobilną 4G. 

• Udostępnienie danych z systemów informacji przestrzennej, co będzie wiązało się 

z rozwojem monitoringu: globalnego, regionalnego czy lokalnego. 

PODSUMOWANIE 

Powyższa analiza dokumentów na szczeblu krajowym i wojewódzkim pokazuje, iż 

działania związane z rozwojem turystyki są zgodne zarówno z zamierzeniami władz 

centralnych, 

jak 

i wojewódzkich. Turystyka zajmuje bowiem w tych dokumentach miejsce istotne, jeżeli 

chodzi 

o kształtowanie wizerunku i polityki promocji kraju/województwa. Kontekst turystyki, 

zrównoważonego rozwoju, a także kultury, sportu i rekreacji jest również obecny w 

dokumentach strategicznych dotyczących zagospodarowania przestrzennego, ratowania 

zabytków i ochrony środowiska, co umożliwia planowanie spójnych działań na poziomie 

lokalnym. 

Co do dokumentów na szczeblu lokalnym, analiza pokazuje, że władze samorządowe 

dostrzegają kluczową rolę turystyki w przyszłym rozwoju Otwocka. Wszystkie poddane 

analizie dokumenty strategiczne dużą uwagę koncentrują na wykorzystaniu walorów 

antropogenicznych i naturalnych Miasta dla rozwoju ruchu turystycznego (głównie 

weekendowego mieszkańców aglomeracji warszawskiej). 

35

3.2 Kompetencje samorządu Miasta w zakresie turystyki 

Turystyka jest dziedziną gospodarki o charakterze interdyscyplinarnym. Z jednej strony 

wymaga więc stworzenia odpowiednich warunków na wielu płaszczyznach (prawnej, 

przestrzennej, gospodarczej, promocyjnej, współpracy, wsparcia ekonomicznego), z drugiej 

uzależniona jest od aktywnego działania trzech głównych grup interesariuszy, mających 

realny wpływ na rozwój turystyki: władz samorządowych, organizacji pozarządowych oraz 

przedsiębiorców. Należy jednakże podkreślić szczególną rolę w tym procesie lokalnych 

władz. Do nich de facto należy pierwszy ruch 

w kwestii rozwoju ruchu turystycznego. Władze samorządowe dysponują instrumentami, za 

których pomocą mogą stworzyć odpowiednie warunki do rozwoju turystyki w swojej 

miejscowości. Stąd też niniejszy podrozdział koncentruje się na wskazaniu kompetencji 

samorządu w zakresie turystyki. Najważniejszym źródłem wiedzy jest w tej kwestii Ustawa o 

samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 roku. 

Wg ww. Ustawy do zadań samorządu gminy mających związek z turystyką należą m.in. 

sprawy: 

• Ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody 

oraz gospodarki wodnej. 

• Gminnych dróg i ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego. 

• Lokalnego transportu zbiorowego. 

• Edukacji publicznej. 

• Kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków 

i opieki nad zabytkami. 

• Kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych 

• Zieleni i gminnych zadrzewień. 

• Utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów 

administracyjnych. 

• Promocji gminy. 

• Współpracy z organizacjami pozarządowymi. 

Jak wynika z powyższego zestawienia, władze samorządowe Miasta mają kluczowy 

wpływ 

na stworzenie warunków do rozwoju turystyki na swoim obszarze. Jednym z instrumentów 

jest niewątpliwie realny wpływ na kształtowanie przestrzeni Miasta (ład przestrzenny, 

gospodarka nieruchomościami, ochrona zasobów przyrodniczych, ochrona i 

zagospodarowanie obiektów zabytkowych, drogi i transport, utrzymanie zieleni). Przestrzeń 

jest w turystyce bardzo istotna, wpływa na kształtowanie wizerunku miejsca, a co za tym 

idzie na odbiór miejsca przez turystów, ich postrzeganie miejscowości jako przyjaznej i 

atrakcyjnej turystycznie. Miejscowość postrzegana jako atrakcyjna pod względem 

turystycznym przyciąga inwestycje (nie tylko turystyczne), stwarza lepsze warunki do 

rozwoju lokalnej przedsiębiorczości. 

Zadaniem lokalnego samorządu jest również dbałość o edukację, kulturę, kulturę fizyczną 

mieszkańców. Samorządy posiadają znaczne kompetencje w tych kwestiach, co również 

w niebagatelnym stopniu ma wpływ na rozwój turystyki i przedsiębiorczości w miejscowości 

(m.in. poprzez stymulowanie organizacji głośnych wydarzeń kulturalnych, dbałość o lokalne 

36

tradycje, tworzenie pożądanej przez mieszkańców i turystów nowoczesnej infrastruktury 

sportowej 

i rekreacyjnej). 

Samorząd jest również powołany (i posiada do tego celu niezbędne instrumenty) do 

promowania gminy oraz do współpracy z organizacjami pozarządowymi. W kontekście 

rozwoju turystyki są to działania kluczowe. W dobie globalizacji i powszechnego dostępu do 

mediów, dana destynacja turystyczna musi posiadać spójną, przemyślaną promocję. Tylko 

wtedy będzie dostrzegalna 

przez potencjalnych turystów jako miejscowość warta odwiedzenia, a więc zainwestowania 

czasu 

i pieniędzy. Bez spójnej warstwy promocyjnej, tworzonej w porozumieniu z lokalną 

społecznością (reprezentowaną przez organizacje pozarządowe), miejscowość nie odnajdzie 

drogi do potencjalnego odwiedzającego/ turysty. 

Dopiero po rozpoczęciu działań w ww. obszarach, będzie można zacząć mówić o 

tworzeniu warunków do rozwoju turystyki w gminie. Do działań wymienionych w Ustawie 

dochodzą jeszcze: 

a. starania o przyciągnięcie inwestycji turystycznych do miejscowości, poprzez 

stworzenie interesującej oferty inwestycyjnej; 

b. dbałość o rozwój lokalnej przedsiębiorczości w sektorze turystycznym, poprzez 

tworzenie warunków ekonomicznych (ulgi podatkowe), przestrzennych (udostępnianie 

atrakcyjnych lokali, zapewnienie dostępności komunikacyjnej) i promocyjnych 

(wspólne działania promocyjne). 

Aby wszystkie powyższe działania mogły zostać zrealizowane, oraz by nie były one 

obarczone przypadkowością, pierwszym krokiem władz Miasta jest opracowanie strategii 

rozwoju turystyki, która z konieczności, z uwagi na interdyscyplinarność turystyki, poruszać 

będzie zagadnienia związane z wieloma dziedzinami. Stąd też niniejszy dokument stanowi z 

jednej strony zharmonizowany plan działań związanych z tworzeniem warunków do rozwoju 

turystyki w Otwocku, z drugiej w założeniu stanowi impuls do wdrażania zapisanych działań. 

3.3 Rozwój społeczno-gospodarczy Miasta 

Miasto Otwock położone jest w centralnej części województwa mazowieckiego. Wchodzi 

w skład aglomeracji warszawskiej. Znajduje się na pograniczu Doliny Środkowej Wisły i 

Równiny Garwolińskiej, na lewym brzegu rzeki Świder, w pobliżu jej ujścia do Wisły. Miasto 

graniczy od północy z Józefowem, od wschodu z gminą Wiązowna, na południu z gminą 

Celestynów i miastem Karczew. Na zachodzie naturalną granicę miasta stanowi rzeka Wisła. 

Otwock zajmuje powierzchnię 47,3 km 2 . Miasto składa się z następujących dzielnic (nie 

jest to podział administracyjny): Jabłonna, Kresy, Zamlądz, Soplicowo, Śródborów, 

Śródmieście, Świder Wschodni, Świder Zachodni, Świdry Wielkie, Świerk, Teklin, Wólka 

Mlądzka. 

37

Tabela 1. Ludność Otwocka wg płci (faktyczne miejsce zamieszkania; stan na 31.XII.2010) 

faktyczne 

miejsce 

zamieszkania 

stan na 31 XII 

jednostka 

miary 

2006 2007 2008 2009 2010 

ogółem osoba 43 388 43 669 43 813 43 995 44 161 

mężczyźni osoba 20 219 20 359 20 374 20 486 20 532 

kobiety osoba 23 169 23 310 23 439 23 509 23 629 

Źródło: www.gus.pl 

Otwock zamieszkany jest przez ok. 44 tysiące osób. Podobnie jak w przypadku całego 

polskiego społeczeństwa, większość (ok. 53%) stanowią kobiety. Z powyższego zestawienia 

wynika, iż w ciągu czterech lat (od 2006 do 2010 r.) w Otwocku przybyło ponad tysiąc 

mieszkańców, z czego ponad 

60% stanowiły kobiety. 

Tabela 2. Ludność w wieku przedprodukcyjnym (17 lat i mniej), produkcyjnym i poprodukcyjnym wg płci 

w wieku 

przedprodukcyjnym 

jednostka 

miary 

2006 2007 2008 2009 2010 

ogółem osoba 8 493 8 514 8 218 8 208 8 252 


kobiety osoba 4 086 4 128 3 929 3 914 3 947 

w wieku produkcyjnym 

ogółem osoba 26 966 27 043 27 589 27 655 27 658 


kobiety osoba 13 513 13 468 13 876 13 845 13 860 

w wieku poprodukcyjnym 

ogółem osoba 7 929 8 112 8 006 8 123 8 251 

mężczyźni osoba 2 359 2 398 2 372 2 372 2 429 

kobiety osoba 5 570 5 714 5 634 5 751 5 822 


Dysproporcja między liczbą kobiet i mężczyzn jest wyraźna szczególnie wśród osób w 

wieku poprodukcyjnym (ok. 70% stanowią kobiety), zaś wśród osób w wieku produkcyjnym 

38

i przedprodukcyjnym minimalną większość stanowią mężczyźni (stan na koniec 2007 r.). W 

ciągu czterech lat (2003-2007) w Otwocku przybyło zarówno osób w wieku produkcyjnym 

(638 osób), jak 

i poprodukcyjnym (591 osób), zaś o 166 osób zmniejszyła się liczba mieszkańców w wieku 

przedprodukcyjnym. Wobec powyższych danych w Otwocku zwiększa się wskaźnik 

obciążenia demograficznego (coraz większa liczba osób w wieku poprodukcyjnym w 

stosunku do osób w wieku produkcyjnym i przedprodukcyjnym). Wszystko wskazuje na to, 

że ten proces będzie postępował. 

Tabela 3. Wskaźnik obciążenia demograficznego w latach 2006-2010 

Wskaźnik obciążenia demograficznego jednostka 

miary 

2006 2007 2008 2009 2010 

ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 

osób w wieku produkcyjnym 

ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 

osób w wieku przedprodukcyjnym 

ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 

osób w wieku produkcyjnym 

osoba 60,9 61,5 58,8 59,0 59,7 

osoba 93,4 95,3 97,4 99,0 100 

osoba 29,4 30,0 29,0 29,4 29,8 


Mimo tego w Otwocku systematycznie rośnie liczba mieszkańców, z czego 

stosunkowo znaczną liczbę stanowią osoby przyjezdne. Świadczy to o dość dużej 

atrakcyjności Miasta. Wniosek ten jest również uzasadniony notowanym wzrostem w ciągu 

czterech lat (2006-2010) liczby zarejestrowanych jednostek gospodarczych, co ilustruje 

poniższe zestawienie: 

Tabela 4. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON 

jednostka miary 2006 2007 2008 2009 2010 

jednostki gospodarcze 5 236 5 398 5 561 5 736 Brak danych 


W stosunku do roku 2003 w roku 2007 liczba zarejestrowanych jednostek gospodarczych 

w Otwocku wzrosła o 170. Olbrzymia większość jednostek gospodarczych to 

przedsiębiorstwa sektora prywatnego. W sektorze publicznym działa jedynie 125 

przedsiębiorstw. Spośród jednostek gospodarczych sektora prywatnego 4344 to osoby 

fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, zaś 265 to spółki handlowe (stan na 2007 r.; w 

roku 2003 było ich 218), w tym 43 z udziałem kapitału zagranicznego. 

Tabela 5. Podział jednostek gospodarczych wg PKD 

Wyszczególnienie 

Jednostka 

gospodarcza 

2003 2004 2005 2006 

39

A- rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo 30 30 33 33 

C- przetwórstwo przemysłowe 0 0 0 0 

D- wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, 

parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów 

klimatyzacyjnych 

E -dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami 

oraz działalność związana z rekultywacją 

771 761 775 732 

5 5 5 5 

F -budownictwo 665 644 649 617 

G - handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów 

samochodowych, włączając motocykle 

1 835 1776 1 795 1714 

H -transport i gospodarka magazynowa 111 113 112 112 

I -działalność związana z zakwaterowaniem i usługami 

gastronomicznymi 

349 344 354 345 

J - informacja i komunikacja 216 208 205 220 

K -działalność finansowa i ubezpieczeniowa 620 644 693 709 

L -działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 14 14 15 15 

M -działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 125 144 146 152 

N- działalność w zakresie usług administrowania i 

działalność wspierająca 

O - administracja publiczna i obrona narodowa; 

obowiązkowe zabezpieczenia społeczne 

173 191 225 238 

313 318 341 344 


Otwock jest miastem, w którym dominującymi gałęziami gospodarki są usługi i handel. 

Dużą grupę przedsiębiorstw stanowią także jednostki zajmujące się finansami i 

ubezpieczeniami, jak również budownictwem. Rolnictwo nie odgrywa w obrębie Miasta 

większej roli. Nie ma również uciążliwego przemysłu, co spowodowane jest 

uwarunkowaniami historycznymi i przyrodniczymi 

oraz charakterem Miasta. 

Mimo wielu niedogodności wynikających z niedoborów w sferze infrastruktury 

technicznej miasta, mieszkalnictwie komunalnym, bezpieczeństwie publicznym i ochronie 

środowiska, Otwock jest miastem charakteryzującym się stosunkowo dynamicznym 

rozwojem 

społecznym 

i gospodarczym. O dużej aktywności władz Miasta świadczy wysokie, 27 miejsce w 

ogólnopolskim rankingu Europejska Gmina - Europejskie Miasto z 2008 r. W rankingu 

oceniana jest skuteczność jednostki samorządowej w ubieganiu się i wykorzystywaniu 

środków unijnych. 

40

Obecnie w Otwocku etapami realizowane jest bardzo duże przedsięwzięcie finansowane 

z europejskiego Funduszu Spójności o nazwie „System wodno-kanalizacyjny w Otwocku”, 

którego efektem będzie zwodociągowanie i skanalizowanie praktycznie całego Miasta. 

Od 1 stycznia 1999 r. miasto Otwock jest siedzibą starostwa powiatu otwockiego, w 

którego skład wchodzi 8 gmin: miasta Otwock i Józefów, gmina miejsko-wiejska Karczew, 

oraz gminy wiejskie Celestynów, Kołbiel, Osieck, Sobienie- Jeziory, Wiązowna. Powiat 

zajmuje powierzchnię 615,09 km². Zamieszkuje go ponad 115 tysięcy osób (z czego ok. 38% 

stanowią mieszkańcy Miasta Otwock). 

3.4 Zasoby Miasta w zakresie turystyki, sportu i kultury 

Poniższy rozdział poświęcony jest w całości analizie zasobów Miasta w kontekście 

turystyki, sportu i kultury. Podzielony został na cztery podrozdziały. Zawierają one analizę 

zasobów 

Otwocka 

w obszarach kapitału ludzkiego, społecznego, przestrzennego i infrastrukturalnego (w 

odniesieniu 

do turystyki, sportu i kultury). Takie ujęcie pozwoli na możliwie dogłębne i rzeczowe 

zdiagnozowanie głównych problemów i potencjałów w omawianych obszarach. 

3.4.1 Kapitał ludzki 

Niniejszy podrozdział poświęcony jest analizie zasobów Miasta w kontekście kapitału 

ludzkiego. Jego tłem jest sytuacja demograficzna Otwocka, syntetycznie przedstawiona w 

rozdziale 3.3. Podrozdział podzielony jest na trzy części zawierające analizę wykorzystania i 

potencjału kapitału ludzkiego w sferach turystyki, sportu i kultury. 

Kapitał ludzki w turystyce 

Za działania związane z turystyką w strukturze Urzędu Miasta Otwocka odpowiada 

Wydział Kultury, Sportu, Turystyki i Gazety Otwockiej. Wydział składa się z pięciu 

pracowników 

oraz naczelnika. Niestety, należy stwierdzić, iż liczba osób pracujących w tej jednostce jest 

niewystarczająca. Do zadań Wydziału należy bardzo wiele działań związanych z innymi niż 

turystyka dziedzinami. Pośrednio działaniami związanymi z turystyką w Mieście zajmuje się 

również Wydział Promocji, Rozwoju i Działalności Gospodarczej. Niestety żaden z 

pracowników w ww. wydziałach 

nie zajmuje się wyłącznie turystyką. 

W Otwocku działa kilka biur podróży (agencji turystycznych), zatrudniających 

wykwalifikowaną kadrę. Niestety (poza biurem prowadzonym przez PTTK) zajmują się 

jedynie turystyką wyjazdową, co ma wpływ również na kompetencje zatrudnianych osób w 

kwestii obsługi ruchu turystycznego w skali Miasta Otwocka. 

41

Dziesięć obiektów noclegowych oraz ok. piętnastu obiektów gastronomicznych na terenie 

Miasta dysponują również stosunkowo dobrze wykwalifikowaną kadrą. W dużej mierze 

stanowią ją mieszkańcy Otwocka i absolwenci Zespołu Szkół Ekonomiczno- 

Gastronomicznych w Otwocku. 

Centrum Informacji Turystycznej PTTK w Otwocku zatrudnia dwie osoby, z których 

jedna włada językiem angielskim. Osoby zatrudnione w CIT chętnie udzielają wszelkich 

potrzebnych 

informacji 

o mieście. Są bardzo otwarte na potrzeby turystów. 

Przewodnicy i piloci turystyczni są skupieni wokół PTTK. Oprowadzają po Mieście po 

skontaktowaniu się z Oddziałem. Docelowo z pewnością należy stworzyć system szkoleń dla 

nowej kadry przewodnickiej po Otwocku. 

Ważną instytucją pośrednio działającą w sferze turystyki jest Mazowiecki Park 

Krajobrazowy 

(z siedzibą w Otwocku). Jednostka przeszła zmiany organizacyjne. Posiada jedynie 4 

pracowników merytorycznych, którzy obsługują zainteresowane grupy turystów. 

W Otwocku funkcjonuje 9 szkół ponadgimnazjalnych. Jedna z nich to Zespół Szkół 

Ekonomiczno- Gastronomicznych im. Stanisława Staszica. W szkole tej prowadzi się 

kształcenie przyszłych kadr dla branży gastronomicznej i hotelarskiej. Jej uczniowie 

odbywają praktyki w najbardziej renomowanych warszawskich hotelach i restauracjach, biorą 

udział w międzynarodowych programach edukacyjnych. Szkoła dysponuje znakomitym 

zapleczem, jej absolwenci są cenieni na stołecznym rynku pracy. Niestety należy stwierdzić, 

że po ukończeniu szkoły, jej absolwenci w olbrzymiej większości pracują, lub podejmują 

dalszą naukę (na wyższych uczelniach) w Warszawie, nie w Otwocku. 

W Mieście funkcjonuje jedna wyższa uczelnia: Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Nauk 

Społecznych w Otwocku, która nie prowadzi kierunków związanych z hotelarstwem, 

gastronomią, czy turystyką. 

Jak wynika z powyższej analizy, w kontekście kształcenia i wykorzystania kadr w branży 

turystycznej bliskość Warszawy stanowi dla Otwocka zarówno szansę (możliwość kształcenia 

otwocczan na wyższych uczelniach warszawskich), jak i zagrożenie (odpływ 

wykwalifikowanej kadry do stolicy). 

Kapitał ludzki w sporcie 

W strukturze Urzędu Miasta Otwocka za działania związane ze sportem odpowiada, 

podobnie jak w przypadku turystyki, Wydział Kultury, Sportu, Turystyki i Gazety Otwockiej, 

dysponujący sześcioma pracownikami. 

Działalność Otwockiego Klubu Sportowego Start Otwock koncentruje się na czterech 

dyscyplinach: piłce nożnej, lekkoatletyce, podnoszeniu ciężarów oraz biegach na orientację. 

Sekcja piłkarska składa się z sześciu drużyn: drużyny seniorów, drużyny grającej w 

Mazowieckiej Lidze Okręgowej, drużyny juniorów młodszych, drużyny trampkarzy, drużyny 

młodzików, drużyny orlików (łącznie ponad 120 zawodników; każda z drużyn posiada 

wykwalifikowanego trenera oraz kierownika drużyny). 

42

Z zajęć prowadzonych przez OKS korzysta kilkaset osób (np. na Czwartki 

Lekkoatletyczne uczęszcza regularnie ok. 800 dzieci). 

Wykwalifikowaną kadrą szkoleniową dysponują OKS Otwock, TKKF Apollo, klub 

sportowy „Vulcan” jak również uczniowskie kluby sportowe na terenie Miasta. Funkcjonują 

także nowopowstałe obiekty, tj. pełnowymiarowe boisko do piłki nożnej, trzy kompleksy 

sportowe zrealizowane w ramach programu „Moje Boisko – Orlik 2012” z animatorami 

obsługującymi zainteresowanych sportowców, a także kluby sportowe. 

Kapitał ludzki w kulturze 

Instytucje zajmujące się działalnością kulturalną na terenie Miasta, w szczególności zaś te 

zajmujące się organizowaniem czasu wolnego mieszkańców (a więc Otwockie Centrum 

Kultury 

wraz z oddziałami i Powiatowy Młodzieżowy Dom Kultury) dysponują wykwalifikowaną 

kadrą prowadzącą różnorodne, ogólnodostępne (płatne i niepłatne) zajęcia dla mieszkańców 

w różnych grupach wiekowych. Częstym problemem, przed którym stają te podmioty jest 

brak odpowiednich uprawnień przez utalentowanych prowadzących. 

W Otwocku mieszka i działa wielu lokalnych liderów i pasjonatów, którzy w różnej 

formie podnoszą kulturalną kondycję Miasta i jego mieszkańców. Należy choćby wymienić 

osoby 

związane 

z muzyką bluesową, dzięki którym Otwock jest dzisiaj (oprócz miast Śląska) stolicą polskiego 

bluesa, bądź osoby organizujące Europejski Festiwal Muzyczny w Otwocku i Letni Festiwal 

Muzyczny, dzięki któremu mieszkańcy mają możliwość uczestniczenia w koncertach muzyki 

klasycznej. Aktywne są także miejskie chóry, jak również teatr amatorski. 

3.4.2 Kapitał społeczny 

Niniejszy podrozdział poświęcony jest analizie kapitału społecznego Otwocka w 

kontekście turystyki, sportu i kultury. Kapitał społeczny rozumiany jest jako działające na 

terenie miasta organizacje pozarządowe. Za współpracę z nimi w strukturze Urzędu Miasta 

Otwocka odpowiada Koordynator ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi. 

Kapitał społeczny w turystyce 

Najważniejszą organizacją pozarządową, która na terenie Otwocka zajmuje się 

zagadnieniami związanymi z turystyką i kulturą, jest otwocki oddział im. E. Andriollego 

Polskiego Towarzystwa Turystyczno- Krajoznawczego. Jego członkowie odpowiadają za 

prowadzenie wycieczek i rajdów, znakowanie szlaków turystycznych (PTTK wyznakowało 

m.in. rowerowy „Otwocki Szlak Okrężny”), prowadzenie Centrum Informacji Turystycznej w 

siedzibie PTTK, organizowanie Pikników tematycznych (m.in. Piknik Militarny), 

prowadzenie szczegółowej inwentaryzacji krajoznawczej regionu otwockiego (wyniki są 

publikowane w formie książek; do sukcesów można zaliczyć wydanie profesjonalnego 

43

przewodnika turystycznego „Otwock i okolice”), konsultacje przy wydawaniu map 

i wydawnictw o regionie, udział w pracach zmierzających do rozwoju infrastruktury 

turystycznej, a także posiada specjalistyczny księgozbiór. 

Inną organizacją pozarządową, która działa na terenie Miasta jest Regionalna Sekcja 

Mazowiecka w Otwocku Polskiego Związku Żeglarzy Niepełnosprawnych, która prowadzi 

kursy na żeglarza 

i sternika jachtowego dla osób niepełnosprawnych, organizuje cykliczne, integracyjne rejsy 

wiślane. Organizacja przyczynia się do aktywizacji i integracji niepełnosprawnych 

mieszkańców Otwocka. 

Stosunkowo aktywną organizacją na terenie Miasta jest otwockie koło Polskiego Związku 

Wędkarskiego, posiadające swoje łowiska nad Wisłą, Świdrem i jeziorem Rokola w Otwocku 

Wielkim. 

Kapitał społeczny w sporcie 

W dziedzinie sportu na terenie Otwocka działa kilka organizacji pozarządowych. Jedną z 

nich jest Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej „Apollo”, działające na terenie Miasta 

od 1978 r. Stowarzyszenie organizuje na swoim terenie turnieje sportowe tenisa ziemnego, 

siatkówki 

oraz koszykówki, turnieje sportowo-rekreacyjne dla dzieci i młodzieży, pikniki rodzinne, 

międzyprzedszkolne turnieje zręcznościowe. Ponadto na terenie TKKF „APOLLO” działa 

świetlica środowiskowa Towarzystwa Przyjaciół Dzieci. Najliczniejszymi odbiorcami 

programów stowarzyszenia są przede wszystkim dzieci i młodzież z rodzin patologicznie 

zagrożonych. Organizacja ściśle współpracuje z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w 

Otwocku, organizując wspólnie dla dzieci 

i młodzieży niepełnosprawnej liczne zajęcia sportowe i rekreacji ruchowej oraz imprezy 

kulturalno- oświatowe. 

Największym klubem sportowym funkcjonującym w Otwocku jest Otwocki Klub 

Sportowy Start. Szerzej o działalności organizacji na str. 39 . 

Mazowiecki Klub Sportowy Niesłyszących i Głuchoniewidomych „Arkadia” prowadzi 

liczne zajęcia sportowe dla niesłyszących i głuchoniemych (bowling niesłyszących, karate 

„shotokan” dzieci, szachy niesłyszących i głuchoniemych, futsal niesłyszących dzieci, 

lekkoatletyka niesłyszących dzieci), 

w większości odbywające się w ośrodku w Śródborowie. Klub posiada znaczące osiągnięcia, 

jego wychowankowie zdobywają laury na zawodach w Polsce i zagranicą. „Arkadia” również 

jest organizatorem zawodów krajowych w kilku dyscyplinach. Wspólnie z Powiatowym 

Młodzieżowym Domem Kultury organizuje „Otwocką Jesień Szachową”. W planach 

organizacji jest utworzenie sekcji tańca sportowego, żeglarstwa i skoków na spadochronach. 

Na terenie Otwocka działają 4 uczniowskie kluby sportowe: 

1. Uczniowski Klub Sportowy „Bushi”- prowadzi zajęcia karate dla młodzieży. Treningi 

odbywają się w sali sportowej przy szkole nr 5 w Świdrze. Klub może poszczycić się 

dużymi osiągnięciami. 

44

2. Uczniowski Klub Sportowy „Słowacki” działa przy zespole szkół nr 1. W jego ramach 

prowadzone są zajęcia pozalekcyjne dla uczniów (piłka siatkowa, piłka koszykowa, 

zajęcia na sztucznej ścianie wspinaczkowej). Klub umożliwia udział zespołów 

szkolnych w różnych imprezach sportowych (turnieje powiatowe i miejskie), jest też 

organizatorem powiatowych mistrzostw w badmintonie. 

3. Uczniowski Klub Sportowy MDK działa przy Powiatowym Młodzieżowym Domu 

Kultury 

w Otwocku. Działalność klubu skupia się głównie na jednej dyscyplinie - szachach. 

Prowadzone są 3 grupy zawodników. Klub uczestniczy w wielu turniejach 

szachowych i może poszczycić się dużymi osiągnięciami. 

4. Uczniowski Klub Sportowy „Gemini”- prowadzi liczne zajęcia sportowe dla młodzieży 

terenu powiatu otwockiego, głównie w dziedzinie lekkoatletyki. Zajęcia w większości 

odbywają się z wykorzystaniem bazy sportowej szkoły podstawowej nr 6 w Otwocku. 

Zawodnicy klubu biorą udział w licznych turniejach, i osiągają dobre wyniki. 

Towarzystwo Sportowe „Meran” działa od 2001 r. Prowadzi dwie sekcje: tenisa 

stołowego 

(z dużymi sukcesami), oraz sekcję kolarską. 

Klub Sportowy „Vulcan” z Wólki Mlądzkiej prowadzi dwie sekcje piłkarskie: dorosłych i 

młodzieży. W planach jest utworzenie sekcji dziecięcej. 

W Mieście funkcjonuje Liga Szóstek Piłkarskich. Odbywają się też rozgrywki o Puchar 

OLSP. Mecze Szóstek Piłkarskich odbywają się na czterech boiskach w różnych częściach 

miasta. 

Kapitał społeczny w kulturze 

Jedną z czołowych organizacji pozarządowych działających w Otwocku w dziedzinie 

kultury jest Otwockie Towarzystwo Bluesa i Ballady. Celem Stowarzyszenia jest 

Propagowanie, 

inicjowanie 

i wspieranie wszelkich zjawisk i przedsięwzięć kulturowych związanych z bluesem i 

gatunkami pokrewnymi. Towarzystwo organizuje warsztaty harmonijne, warsztaty gitarowe, 

koncerty bluesowe, jazzowe, oraz tzw. „Rzępoły”, czyli spotkania muzyków amatorów i 

profesjonalistów celem wspólnego muzykowania. 

Otwockie Towarzystwo Naukowo-Kulturalne zajmuje się głównie promowaniem wiedzy 

o rodzimym mieście, jego historii i przyrodzie. Towarzystwo prowadzi z sukcesem 

działalność wydawniczą. 

Fundacja Promocji Kultury „OtwArte” jest aktywną organizacją, będącą organizatorem 

jednego 

z najważniejszych wydarzeń kulturalnych w mieście: Europejskiego Festiwalu Muzycznego 

w Otwocku. 

Ochotnicza Straż Pożarna w Karczewie nie jest co prawda zarejestrowana w Otwocku, ale 

należy ją uwzględnić z powodu jej dużego wkładu w otwocką kulturę. OSP jest 

45

organizatorem ważnej imprezy kulturalnej: Mazowieckiego Festiwalu Orkiestr Dętych w 

Otwocku. 

Towarzystwo Przyjaciół Otwocka powstało w roku 1911 i doprowadziło do uzyskania 

przez Otwock praw miejskich w roku 1916. TPO działa m.in. poprzez wspieranie i 

opiniowanie wszelkich działań związanych z rozwojem i promocją Miasta Otwocka. 

Dziedzictwem 

kulturowym 

i przyrodniczym Miasta (m. in. współorganizowanie seminarium „Otwock – uzdrowisko – 

przegrana czy wciąż aktualna szansa”), współudział przy tworzeniu dokumentów 

strategicznych miasta, propagowanie wiedzy o Otwocku poprzez opracowanie i wydanie 

książek (Dzieje Otwocka - uzdrowiska, Błogosławieni, Andriolli, Almanach Otwocki), 

organizowanie konkursów wiedzy 

o Otwocku, spotkań z ciekawymi i znacznymi dla Miasta ludźmi, dyskusje, wycieczki. 

Społeczny Komitet Pamięci Żydów Otwockich i Karczewskich jest inicjatywą 

mieszkańców Otwocka, mającą na celu przywrócenie w mieście pamięci o jego żydowskiej 

przeszłości. Corocznie organizuje marsz pamięci, z okazji rocznicy likwidacji otwockiego 

getta oraz restauruje kirkut 

w Anielinie. 

Bractwo Strzelców Kurkowych „Lechity” jest organizacją działającą częściowo w sferze 

kultury. Jej członkowie dbają o zachowanie tradycji patriotycznych wśród mieszkańców 

Otwocka, zajmują się współorganizowaniem wydarzeń patriotycznych, współpracują ze 

szkołami, ZHP, samorządem 

i wojskiem, prowadzi również działalność charytatywną i edukacyjną. 

Do organizacji, które mają duży wpływ na życie społeczności Miasta, a które trudno jest 

zakwalifikować jako organizację sportową, turystyczną, czy kulturalną, jest koło Polskiego 

Klubu Ekologicznego „Otwockie Sosny”. Stowarzyszenie prowadzi stałą współpracę z 

Urzędem Miasta Otwocka w zakresie opiniowania dokumentów dotyczących zagadnień 

związanych ze środowiskiem oraz rozwojem miasta, z Nadleśnictwem Celestynów, Zespołem 

Parków Krajobrazowych: Mazowieckiego, Chojnowskiego i Brudzeńskiego, organizacjami o 

pokrewnych celach, szkołami oraz gminami powiatu otwockiego w zakresie ochrony 

przyrody, edukacji i zwalczania działalności szkodliwej dla środowiska. Stowarzyszenie 

prowadzi liczne akcje, konkursy, warsztaty 

dla mieszkańców miasta. Doprowadziło do powołania Koalicji Rowerowej Otwock i Zespołu 

Zadaniowego ds. rozwoju infrastruktury rowerowej przy Prezydencie Miasta Otwocka. 

Ważną organizacją, której działalność nabiera tempa jest także Stowarzyszenie Plastyków 

Ziemi Otwockiej. 

Związek Harcerstwa Polskiego Komenda Hufca Otwock skupia harcerzy nie tylko z 

Otwocka, 

ale 

i z Karczewa, Józefowa i Wiązowny. ZHP pomaga organizować różne wydarzenia na terenie 

Miasta. Co roku prowadzi Harcerską Akcję Letnią. 

Przywrócić Dzieciństwo. Towarzystwo Przyjaciół Dzieci Ulicy im. Kazimierza 

Lisieckiego „Dziadka” prowadzi szeroko pojętą działalność opiekuńczą, a w szczególności 

bierze współudział w tworzeniu warunków rozwoju dzieci i młodzieży oraz organizowanie 

opieki nad osobami niezaradnymi 

46

i starszymi. Swoim podopiecznym organizuje zajęcia sportowe, rekreacyjne, kulturalne, jak 

i turystyczne. Organizacja prowadzi świetlicę socjoterapeutyczną w Ognisku 

Wychowawczym „Świder”. Jest też organizatorem festiwalu muzycznego „Piosenka w 

Świdrze”. 

Jak wynika z treści powyższego podrozdziału, na terenie Otwocka funkcjonuje pokaźna 

liczba organizacji pozarządowych działających w sferach turystyki, kultury i sportu, często 

wykraczając poza jedną z tych dziedzin. Organizacje nierzadko mają na swoim koncie liczne 

sukcesy i osiągnięcia. 

3.4.3 Kapitał przestrzenny 

Niniejszy podrozdział zawiera analizę kapitału przestrzennego Otwocka. Analizie 

poddano walory naturalne i antropogeniczne miasta, dostępność komunikacyjną, 

infrastrukturę 

turystyczną 

i paraturystyczną, wydarzenia, obiekty kulturalne, Otwocki Klub Sportowy, infrastrukturę 

sportową. 

Walory naturalne Otwocka 

• Otwock jako stacja klimatyczna. 

Otwock jako miejscowość sanatoryjno-uzdrowiskowa zaistniał dzięki budowie Kolei 

Nadwiślańskiej pod koniec XIX w. Zadecydowały o tym wybitne walory uzdrowiskowe 

terenów dzisiejszego Miasta, a w szczególności: specyficzny mikroklimat, zdrowa woda 

(porównywana 

do górskiej), położenie na piaszczystych wydmach porośniętych sosnowym borem, czyste 

powietrze. Takie warunki predestynowały Otwock do pełnienia funkcji uzdrowiska, 

szczególnie 

użytecznego 

dla licznych wówczas osób chorych na gruźlicę. 

Obecnie Otwock w dużej mierze zachował jeszcze swoje uzdrowiskowe walory, chociaż 

uzdrowiskiem w sensie prawnym już nie jest. Ponad 40% powierzchni Miasta stanowią 

sosnowe lasy, które nadają Otwockowi specyficzny, letniskowy charakter. Otwock posiada 

również relatywnie czyste powietrze. Sprzyja temu brak uciążliwego przemysłu na terenie 

Miasta, szkodzi zaś duża liczba dróg gruntowych, których użytkowanie powoduje duże 

zapylenie powietrza. Ważnym walorem Otwocka jest również bardzo duża (w skali kraju) 

liczba dni słonecznych w roku. 

Znaczącym, chociaż obecnie zupełnie nie wykorzystanym walorem Otwocka są pokaźne 

zasoby wód geotermalnych. Prowadzone są badania posiadanego potencjału, jak również 

możliwości jego wszechstronnego wykorzystania. 

W chwili obecnej Otwock nie wykorzystuje swoich walorów uzdrowiskowych. Miasto 

nie dysponuje odpowiednią ofertą rekreacyjną, zdrowotną, Spa. 

47

Tradycja uzdrowiskowa w pewnym stopniu jest kontynuowana jedynie przez szpitale, 

których 

na terenie miasta znajduje się aż pięć: 

• Mazowieckie Centrum Leczenia Chorób Płuc i Gruźlicy w Otwocku (ul. 

Narutowicza 80). 

• Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny im. prof. A. Grucy (ul. Konarskiego 13) 

. 

• Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital Specjalistyczny 

MSWiA 

(ul. Prusa 1/3). 

• Szpital ZP ZOZ w Otwocku (Rejonowy) (ul. Batorego 44). 

• Europejskie Centrum Zdrowia (ul. Borowa). 

Szpitale kontynuują tradycyjne dla Otwocka leczenie gruźlicy i chorób płuc. Niestety do 

pacjentów szpitali nie jest skierowana żadna oferta uzdrowiskowa ze strony Miasta, wobec 

czego stanowią one niejako zamknięte enklawy i nie ma podstaw, by uznać dzisiejszy Otwock 

za miejscowość uzdrowiskową. Zachowane walory pozwalają natomiast na planowanie 

rozwoju Miasta jako stacji klimatycznej. 

• Mazowiecki Park Krajobrazowy z siedzibą w Otwocku 

Duża część terenów Otwocka wchodzi w skład Mazowieckiego Parku Krajobrazowego. 

Tereny Parku w większości tworzone są przez bory sosnowe zlokalizowane na piaszczystych 

wydmach 

oraz torfowiska. Jedno z nich znajduje się w granicach Miasta i tworzy Rezerwat Przyrody 

Pogorzelski Mszar. Istnienie Parku sprzyja zachowaniu walorów uzdrowiskowych Otwocka, 

urozmaicając jego ofertę o sieć szlaków turystycznych, ścieżek edukacyjnych i urządzeń 

rekreacyjnych. 

Na terenie Mazowieckiego Parku Krajobrazowego występują liczne gatunki drzew (dąb, 

brzoza, brzoza niska, olsza), chociaż dominuje sosna zwyczajna. Wśród fauny Parku 

wyróżnić należy łosie, jelenie, dziki, sarny, borsuki, lisy, łasice, bobry, wydry, derkacze, 

bieliki, nury, żółwie błotne, traszki zwyczajne, liczne gatunki nietoperzy. 

Mazowiecki Park Krajobrazowy stwarza wszechstronne możliwości uprawiania wielu 

form turystyki aktywnej, m.in. turystyki pieszej, rowerowej, narciarskiej nizinnej, nordicwalking, 

konnej. 

Na terenie Otwocka znajduje się siedziba Dyrekcji Mazowieckiego Parku 

Krajobrazowego. 

W budynkach znajduje się sala konferencyjna, obok siedziby jest natomiast 400-metrowa, 

dostosowana w pełni do potrzeb osób niepełnosprawnych ścieżka edukacyjna. W siedzibie, 

po uprzednim umówieniu, jest możliwość wypożyczenia rowerów (tylko dla 

zorganizowanych grup). Siedziba Parku Krajobrazowego znajduje się 3,5 km od Muzeum 

„Na Torfach” (gmina Karczew; Muzeum dysponuje bardzo ciekawą ekspozycją przyrodniczą 

i etnograficzną; największą atrakcją jest zagroda dla wilków oraz pobliska ścieżka 

przyrodnicza z punktem widokowym na cenne torfowiska). Pracownicy Parku w 2008 r. 

48

wyedukowali w ramach zwiedzania Parku Krajobrazowego i jego placówek ok. 7000 dzieci. 

W 2009 r. będzie ich o połowę mniej z powodu problemów kadrowych. 

Na terenie Parku Krajobrazowego znajduje się sieć oznakowanych wspólnie z PTTK 

szlaków pieszych i rowerowych, przy których znajdują się wiaty i urządzenia turystyczne. W 

planach Parku Krajobrazowego, oprócz rozbudowy jest stworzenie również szlaków 

narciarstwa nizinnego, jak również szlaku dla osób uprawiających nordic-walking. Oferta 

Parku Krajobrazowego w dłuższej perspektywie może stanowić znakomite zaplecze dla 

odbudowy uzdrowiskowych tradycji Otwocka. 

• Rzeka Świder 

Na odcinku otwockim rzeka Świder wchodzi w skład Rezerwatu Przyrody Świder (jest to 

rezerwat krajobrazowy). Rzeka stanowi granicę między miastami Otwock i Józefów, a także 

Otwockiem 

i Wiązowną. Celem ochrony są rzeki Świder i Mieni z licznymi przełomami oraz nadbrzeżną 

roślinnością. Ochroną objęto 41 kilometrów rzeki Świder, od Dłużewa do mostu 

w Świdrach Wielkich. Chronione są pasy szerokości ok. 20 m znajdujące się po obu stronach 

koryta rzecznego. 

Na chronionym odcinku rzeka zachowała naturalny charakter. Jedynie w niektórych 

miejscach powstały budowle zmieniające krajobraz i znaczenie rzeki. W kilku miejscach 

ogrodzenia zabudowań docierają praktycznie do samego nurtu rzeki, przerywając tym samym 

ciągłość korytarza ekologicznego, jaki stanowi dolina Świdra. 

Rezerwat bogaty jest w faunę wodną i nadwodną. W latach poprzedzających powołanie 

rezerwatu stwierdzono tu 25 gatunków ryb. Wśród ptaków najcenniejszymi były zimorodki, 

jaskółki brzegówki, dzięcioły. Ze ssaków na uwagę zasługują wydry. W wodach rezerwatu 

rosną rdestnice, grążele żółte i grzybienie białe. 

Rzeka Świder ma dla Otwocka olbrzymie znaczenie kulturowe. Przed laty stanowiła cel 

wypoczynku letniskowego dla mieszkańców Warszawy. Obecnie rzeka Świder jest niestety 

w znaczącym stopniu zanieczyszczona. Przyczynami zanieczyszczenia rzeki są m.in. znaczne 

zaśmiecenie, jak również brak systemów kanalizacyjnych na terenach przylegających do rzeki 

i nieszczelność szamb, jak również nielegalne spuszczanie ścieków. 

Rzeka Świder posiada olbrzymie walory krajobrazowe, posiada też duży potencjał 

turystyczny. Choć na odcinku otwockim Świder nie jest głęboki, istnieje możliwość 

organizowania spływów kajakowych. 

Problemem jest słabe zagospodarowanie turystyczne i brak zagospodarowania szlaków 

pieszych 

i rekreacyjnych nabrzeży Świdra. Jedynymi ich elementami w Otwocku są nieliczne wiaty 

turystyczne oraz oznakowany szlak rowerowy wzdłuż rzeki (nie jest to ścieżka rowerowa). 

Nad Świdrem nie ma zagospodarowanych plaż, promenady spacerowej, tablic 

informacyjnych, urządzeń sanitarnych, infrastruktury rzecznej. 

49

Zagospodarowanie turystyczne rzeki Świder, tak by nie naruszyć wątłej równowagi 

ekologicznej rezerwatu, wymaga współpracy i działań nie tylko włodarzy Otwocka, ale 

również samorządów innych miast leżących nad rzeką (ze szczególnym naciskiem na Józefów 

i Wiązownę), lokalnych organizacji pozarządowych, władz województwa mazowieckiego, 

konserwatorów 

przyrody 

i właścicieli przylegających do rzeki gruntów. 

• Rzeka Wisła 

W granicach Otwocka znajduje się krótki fragment rzeki Wisły, tworzący na tym odcinku 

Rezerwat Przyrody Wyspy Świderskie. Teren ten wchodzi również w skład obszaru Natura 

2000. Miasto oddzielone jest od rzeki drogą wojewódzką. Brzeg Wisły nie jest 

zagospodarowany, w związku z czym jest w minimalnym stopniu wykorzystywany przez 

mieszkańców i turystów. Brzeg Wisły jest bardzo trudno dostępny, mimo iż stanowi bardzo 

istotny walor turystyczny miasta. Dodatkowo nabrzeże rzeki jest oddzielone od miasta trasą 

drogi krajowej nr 801. 

Jedynym elementem infrastruktury wiślanej jest przystań Otwockiego Wodnego 

Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. 

• Kompleks leśno-wydmowy Góry Meran 

Jest to duża, zalesiona wydma znajdująca się w granicach miasta. Stanowi jeden z 

najwyższych punktów Otwocka. Na jej szczycie znajduje się kilka niezagospodarowanych 

punktów widokowych. Góra Meran ma duże znaczenie kulturowe. Było to bowiem ulubione 

miejsce spacerów marszałka Józefa Piłsudskiego podczas jego pobytów w Otwocku. Obecnie 

Góra Meran jest niezagospodarowana, choć stanowi dobre miejsce do rozwijania różnych 

form turystyki aktywnej, 

do zlokalizowania ciekawych atrakcji turystycznych. Problemem jest kwesta własności 

gruntów. 

Walory antropogeniczne Otwocka 

• Obiekty zabytkowe 

Na terenie Otwocka znajduje się wiele obiektów zabytkowych. Pomijając zabytkowe 

budynki drewniane (opisane są w następnym podpunkcie) wymienić można: 

• Zabytkowy budynek Ratusza - pierwotnie willa inż. Sierakowskiego z drugiej połowy XIX 

w., przebudowana w 1928 r. na potrzeby magistratu, wg projektu E. Jabłońskiej. Budynek 

eklektyczny, z elementami stylu narodowego, o bardzo charakterystycznej sylwetce, 

poprzedzony kolumnowym portykiem i zwieńczony wieżą zegarową. Wewnątrz 

zachowana sala rady z emporą, stiukowymi dekoracjami i płaskorzeźbionym godłem 

państwowym. 

• Kościół pw. św. Wincentego à Paulo - początkowo stała w miejscu świątyni neogotycka 

kaplica dla kuracjuszy z 1892 r., zaprojektowana przez Władysława Marconiego. W latach 

1930-35 wzniesiona została obecna świątynia parafialna wg projektu Łukasza Wolskiego. 

Kościół jest w stylu modernistycznym. W prawej bocznej kaplicy kościoła znajduje się 

50

obraz Matki Boskiej Swojczowskiej (XVII w.) w srebrnej sukience. Obraz trafił do Otwocka 

w 1944 r., przeniesiony ze Swojczowa koło Włodzimierza Wołyńskiego na Kresach. 

• Zabytkowe wille - m.in. "Albinów", "Kolonia Jadzin", Willa "Julia", dawna Willa 

„Racówka” (dawniej sąd), domy przy ulicach Zamenhofa 4, Poniatowskiego 11, dworek 

z 1924 przy rogu ulic Poselskiej i Wyzwolenia. Są to przedwojenne, zabytkowe budynki 

w różnych stylach: neogotyckie, neorenesansowe, neoklasycystyczne, eklektyczne, 

modernistyczne. Obecnie przeznaczone na różnorodne cele, część z nich z katastrofalnym 

stanie technicznym (np. Willa „Julia”). 

• Dawny Dom Zdrojowy - z lat 1926-34, wzniesiony według projektu Władysława Leszka 

Horodeckiego. Planowano uruchomienie w nim kasyna gry, ale ostatecznie w Polsce 

1918-1939 tego typu hazard nie został zalegalizowany; w budynku przed wojną była 

restauracja, kawiarnia, sala do gier klubowych, pokoje do wynajęcia, obecnie szkoła 

średnia. Budynek w stylu neoklasycystycznym, tzw. „narodowym”. Monumentalny gmach 

poprzedzony portykiem kolumnowym w wielkim porządku i dwubiegowymi schodami 

z bogatą dekoracją rzeźbiarską. Budynek połączony z Parkiem Miejskim posiadającym 

zabytkowy układ urbanistyczny. 

• Dawne Sanatorium Magistratu m.st. Warszawy - charakterystyczny gmach wzniesiony na 

wysokiej wydmie w latach 1925-29 przez magistrat warszawski. Planowano utworzenie 

olbrzymiego kompleksu dla ok. 1,5 tysiąca osób, ostatecznie skończyło się na 270 

miejscach. Gmach wg projektu Mieczysława Kozłowskiego, modernistyczny, otoczony 

pięknym parkiem. Obecnie Mazowieckie Centrum Leczenia Chorób Płuc i Gruźlicy. 

• Zabytki techniki - dawny dworzec kolei wąskotorowej z lat 20. XX w., modernistyczny, 

wg projektu Sylwina Konstantego Jakimowicza, autora wielu analogicznych stacji 

w Warszawie i okolicach - kolejka funkcjonowała do 1963 r.; dworzec kolejowy 

w Otwocku - pierwszy, drewniany dworzec powstał w 1877 r., obecny, murowany 

wzniesiono przed rokiem 1906 wg projektu Jana Fijałkowskiego - modernistyczny, 

z elementami secesji, na froncie tablice upamiętniające 60-tą rocznicę elektryfikacji linii 

kolejowej oraz wydarzenia z 1981 r. i „Solidarność”; wieża ciśnień znajdująca się 

w sąsiedztwie dworca kolejowego w Otwocku, przebudowana w 1910 r. wg projektu Jana 

Fijałkowskiego, stanowi znakomite miejsce mogące być przeznaczone na cele turystyczne 

i kulturalne; wieża ciśnień na terenie dawnego Sanatorium Magistratu m.st. Warszawy, 

niezagospodarowana, niszczejąca, podobnie wieża ciśnień na terenie Europejskiego 

Centrum Zdrowia. 

• Drewniane budownictwo w tzw. stylu „Świdermajer” 

„Świdermajer” jest potoczną nazwą, której zwykło się używać w odniesieniu 

do licznej grupy specyficznych drewnianych budynków letniskowo-sanatoryjnych 

położonych na tzw. „linii otwockiej”, między Międzylesiem a Otwockiem i 

Celestynowem. Najwięcej zachowało się ich w obrębie miasta Otwocka (ok. 400 

obiektów). 

Początki budownictwa w tzw. stylu „Świdermajer” sięgają lat 80-tych XIX w. 

(po wybudowaniu Nadwiślańskiej Linii Kolejowej), kiedy to utalentowany artysta 

i wizjoner- Michał Elwiro Andriolli, nabył działkę położoną nad rzeką Świder, na 

której 

wzniósł 

dla siebie drewniany dworek, obok niego zaś 15 domów drewnianych dla letników 

przyjeżdżających do Brzegów (tak Andriolli nazwał swoje uzdrowisko) z 

przeludnionej Warszawy. Domy dla letników otrzymały drewniane werandy 

51

zdobione charakterystycznym ornamentem. Cały kompleks, wraz z detalem 

architektonicznym, został zaprojektowany przez Andriollego, inspirującego się 

popularnym wówczas uzdrowiskowym budownictwem szwajcarskim. Model 

szwajcarski został wzbogacony przez autora obszernymi werandami, które stały 

się najbardziej charakterystyczną cechą budownictwa nadświdrzańskiego. 

Uzdrowisko Brzegi cieszyło się wielką popularnością. Niedługo okolica 

wzbogaciła się o kolejne uzdrowiska, sanatoria, pensjonaty. Pod koniec lat 80-tych 

XIX w. w samym Świdrze było już przeszło 50 willi. Model wypracowany 

przez Andriollego przyjął się. Kolejne sanatoria, domy letniskowe, pensjonaty, 

domy mieszkalne, szkoły, szpitale budowano w nawiązaniu do domów 

Andriollego. 

Do pierwszej wojny światowej budowano solidnie i z dużym rozmachem, w czasie 

dwudziestolecia międzywojennego domy były już nieco uboższe. Samą nazwę 

„Świdermajer” wymyślił w latach 30-tych XX w. Konstanty Ildefons Gałczyński. 

Większość budynków posiada konstrukcję sumikowo-zrębowo-łątkową. 

Ściany są oszalowane i zdobione. Budynki posiadają szczyty zdobione deskami 

zawierającymi liczne wycięcia, o motywach roślinnych i zwierzęcych. Najbardziej 

ozdobnymi elementami domów są werandy (w budynkach piętrowych), dawniej 

przeszklone, oraz nieprzeszklone ganki (w budynkach parterowych). Na uwagę 

zasługują również ogrody i otoczenie domów, zdominowane przez stare sosny. 

Do czasów obecnych, jak napisano powyżej, w granicach miasta Otwocka 

dotrwało około 150 drewnianych budynków w tzw. stylu „Świdermajer”. Niestety 

większość z nich znajduje się w katastrofalnym stanie technicznym, co 

spowodowane jest brakiem prawowitych właścicieli (zginęli w czasie II wojny 

światowej, wyemigrowali, bądź zostali wywłaszczeni przez władzę ludową), 

brakiem konserwacji i remontów przez długie dziesięciolecia, użytkowaniem 

budynków przez cały rok, mimo że zostały często wybudowane z myślą o 

sezonowym wykorzystaniu, nadmierne zagęszczenie lokatorów, oraz samowolami 

budowlanymi. 

Zabytkowe budynki w stylu „Świdermajer” są rozproszone na terenie całego 

Miasta. Najwięcej znajduje się w Świdrze, Śródborowie oraz w środkowej części 


Do najciekawszych przykładów należą m.in. sanatorium Wiśniewskiego, 

uzdrowisko Abrama Gurewicza (jeden z największych budynków drewnianych w 

Europie - obecnie nieużytkowany, o niepewnym statusie, obiekt mógłby być 

przeznaczony na cele edukacyjne, muzealne, wystawiennicze, turystyczne i 

kulturalne), 

sanatorium 

W. Przygody, Pensjonat P. Martyszewskiego, Sanatorium Sejmiku 

Warszawskiego, Sanatorium „Brijus”, willa Geislerów, willa „Szeliga”, willa Odo 

Bujwida, willa „Na Górce”, willa Szmidtów, willa gen. M. Jacymirskiego. 

„Świdermajery” stanowią zasadniczy element krajobrazu kulturowego 

Otwocka. 

Są jego głównym wyróżnikiem, unikalnym dziedzictwem. Liczba zachowanych 

budynków jest jednak z jednej strony dla Miasta błogosławieństwem i szansą 

(stanowi 

52

o wyjątkowości Otwocka), z drugiej przysparza miastu olbrzymich problemów (z 

uwagi 

na bardzo zły stan techniczny większości z nich). Obecnie toczy się dyskusja nad 

dalszymi losami budynków w stylu „Świdermajer”. Pojawiają się liczne apele o 

rozpoczęcie szerokich działań rewitalizacyjnych. Miasto stoi przed wielkim 

zadaniem, które z uwagi 

na wielką liczbę i stan techniczny budynków, nieuregulowane sprawy własności 

i zamieszkanie przez lokatorów stanowi olbrzymie wyzwanie logistyczne, prawne, 

konserwatorskie, finansowe, społeczne, którego budżet miasta nie jest i nie będzie 

w stanie udźwignąć. Rewitalizacja jest złożonym procesem, wymagającym 

koordynacji 

i współpracy wielu podmiotów. Z pewnością inicjatywa należy do Urzędu Miasta, 

jako gospodarza. Natomiast dalsze działania związane z rewitalizacją wykraczają 

poza możliwości Urzędu. Dlatego w obecnej sytuacji należy podjąć wielotorowe 

działania zmierzające do stopniowej rewitalizacji drewnianej zabudowy w stylu 

„Świdermajer”, polegające na: powołaniu Miejskiego Konserwatora Zabytków 

(przykładem może służyć miasto Żyrardów), powołaniu „Parku Kulturowego 

Wille Otwockie” (wg wytycznych Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków), 

dokonaniu pełnej inwentaryzacji zabytkowej zabudowy, a w dalszym etapie 

oznakowanie zabytkowych budynków, stworzenie turystycznego „Szlaku 

Świdermajerów”, stworzenie skansenu budownictwa „Świdermajer”, w którym na 

małym terenie byłoby prezentowanych kilka przykładów takich budynków z 

nadaniem im funkcji turystycznych i kulturalnych (przykładem może być Skansen 

Miejskiego Budownictwa Drewnianego w Łodzi - na tyłach Centralnego Muzeum 

Włókiennictwa). Sprawami finansowania procesu rewitalizacji zajmowałby się 

wówczas głównie Park Kulturowy, pozyskujący środki z różnych źródeł, a także 

stymulujący lokalną społeczność do wsparcia działań rewitalizacyjnych. 

Rewitalizacja wymaga współpracy Urzędu Miasta, Starostwa Powiatowego, 

Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego, urzędów 

konserwatorskich, właścicieli i zarządców budynków, mieszkańców, lokalnych 

organizacji pozarządowych, prywatnych przedsiębiorców i inwestorów, oraz prasy 

i mediów. Wraz z ochroną budynków należy pamiętać o ochronie ich otoczenia, 

zabytkowych ogrodów i drzewostanu sosnowego, stanowiącego naturalny kontekst 

stylu „Świdermajer”. 

Dbałość o zachowanie krajobrazu kulturowego Otwocka nie powinna 

ograniczać się jedynie do ratowania i odnawiania zabytkowych „świdermajerów”. 

Rewitalizacja polega również na promocji, zbudowaniu dobrej atmosfery i 

zainteresowaniu tą architekturą mieszkańców. Chodzi o to, by „świdermajer” stał 

się „modny”. By był inspiracją 

dla współczesnego budownictwa na terenie Miasta. Ten proces już się zaczął. 

Istnieją 

w Otwocku przykłady budynków nawiązujących w sposób twórczy do wzorów 

wypracowanych przez Andriollego i jego następców (są to np. willowe osiedle 

przy 

ul. Zacisznej, oraz wzrastająca liczba pięknych prywatnych willi stylizowanych 

na tzn. „świdermajer”). 

53

Obecnie jedynym przykładem wykorzystania tzw. stylu „Świdermajer” do 

celów okołoturystycznych jest prosperująca cukiernia i kawiarnia w drewnianym, 

nowym budynku utrzymanym w konwencji tzw. stylu „Świdermajer”, 

znajdującym się w obrębie Parku Miejskiego oraz osiedle domów jednorodzinnych 

przy ul. Zasisznej. Jest to znakomity przykład udanego nawiązania do historii i 

tradycji Otwocka. 

• Park Miejski 

Park został utworzony na terenie zakupionym przez Magistrat w r. 1924. 

Projekt modernistycznego założenia stworzył Wacław Tański, ogrodnik Łazienek 

Królewskich. 

W latach 30-tych przekomponowano Park. W drugiej połowie lat 30-tych XX w. 

na osi dawnego Domu Zdrojowego ustawiono obelisk z orłem i przedstawieniem 

Józefa Piłsudskiego. Pomnik został usunięty przez władze komunistyczne i do 

chwili obecnej nie wiadomo co się z nim stało. 

Obecnie Park Miejski jest ogrodzony, na jego terenie znajduje się cukiernia 

w budynku drewnianym stylizowanym na tzw. styl „Świdermajer” oraz dwa place 

zabaw. Niestety Park jest bardzo zaniedbany (alejki, zieleń, meble parkowe). 

Kompozycyjnie tworzy jedną całość z monumentalnym gmachem obecnego 

Liceum Ogólnokształcącego. 

• Żydowski Otwock 

Początki społeczności żydowskiej Otwocka sięgają lat 80-tych XIX w., kiedy 

to warecki rebe R. Simcha Bunem z Karczewa osiedlił się na kawałku gruntu w 

obrębie dzisiejszego Otwocka i założył na nim duży bejt midrasz, co spowodowało 

stopniowe osiedlanie się 

na tych terenach chasydów. W roku 1895 Józef Przygoda stworzył przy ul. 

Warszawskiej 5 pierwsze sanatorium dla Żydów (dzisiaj to jeden z największych 

zachowanych „świdermajerów”). W r. 1908 w Otwocku mieszkało ok. 2,5 tysiąca 

Żydów. 30 lat później na 20 tysięcy mieszkańców miasta 11 tysięcy stanowili 

Żydzi (w roku 1943 - przed likwidacją getta było ich już 14 tysięcy). W latach 30- 

tych XX w. ok. 75% domów wypoczynkowych, i ok. 80% sklepów i warsztatów 

znajdowało się w rękach żydowskich. W r. 1890 powstała w Otwocku pierwsza 

murowana bożnica przy ul. Kupieckiej. Następne powstawały w 1910 r. przy ul. 

Górnej, w 1927 r. przy ul. Warszawskiej 41 (była to główna synagoga dla ok. 650 

wiernych), oraz w r. 1928 przy rogu ulic Reymonta 

i Żeromskiego. Żadna z nich nie dotrwała do czasów współczesnych. W r. 1916 

utworzono samodzielną, otwocką gminę żydowską. Przed wojną na terenie miasta 

działały liczne organizacje żydowskie i szkoły. W r. 1940 Niemcy zorganizowali 

w Otwocku dzielnicę żydowską-getto, dla 14 tysięcy Żydów. Z tej liczby 2 tysiące 

osób zmarło w wyniku niedożywienia, chorób. 19 sierpnia 1942 r. nastąpiła 

likwidacja getta żydowskiego. 8 tys. Żydów wywieziono do obozu zagłady w 

Treblince, 2 tys. osób Niemcy rozstrzelali na miejscu. Pozostałych wyłapano i 

stracono w masowych egzekucjach przy ulicach Reymonta i Kołłątaja. Po 

likwidacji getta Otwock był uważany za miejsce stosunkowo bezpieczne dla 

54

Żydów. Wielu Żydów przyjeżdżało do miasta, by przetrwać. Po wojnie 

ok. 400 Żydów wróciło do Otwocka, skąd później wyemigrowali. 

Współcześnie w Otwocku i jego najbliższych okolicach znajduje się szereg 

judaiców, stanowiących element potencjału turystycznego miasta. Do pamiątek 

żydowskich można zaliczyć: 

• Kirkut w Anielinie (położony w lesie, na przedłużeniu ul. Hrabiego), z 

zachowanymi ok. 200 macewami (najstarsza z 1915 r.), założony na początku 

XX w. Dojazd do cmentarza jest oznakowany. Kilka lat temu teren kirkuta 

został uporządkowany, jego granice wyznaczono za pomocą kamieni polnych. 

Jest to najlepiej zachowany cmentarz żydowski w okolicach Warszawy. 

• Rampa kolejowa (na wysokości ul. Górnej) - stanowiąca ostatni etap Żydów 

wysyłanych do obozu zagłady w Treblince. 

• Fundament bożnicy na rogu ulic Reymonta i Żeromskiego (nieoznakowany). 

• Obelisk pamiątkowy na miejscu dawnej bożnicy przy ul. Górnej (odsłonięty w 

sierpniu 2009 r.). 

• Obelisk upamiętniający masowe egzekucje Żydów w dniach 19-30.VIII.1942 r. 

przy 

ul. Reymonta. 

• Ekspozycja judaiców (głównie zdjęć i dokumentów) w Muzeum Ziemi 

Otwockiej, której poświęcono dużą część placówki. 

• Dom w tzw. stylu „Świdermajer”, przy ul. Kupieckiej 2/4, w którym 

dzieciństwo 

i młodość spędził pisarz i poeta Symcha Symchowicz. 

• 4 domy w stylu „Świdermajer” przy ul. Kościelnej 8-12, stanowiące dawniej 

własność Celela Perechodnika. 

• Ośrodek „Śródborowianka” w Śródborowie - zbudowany przed wojną, 

murowany dom wypoczynkowy dla elity żydowskiej (w „Śródborowiance” 

wypoczywał m.in. Julian Tuwim), dziś jedyny ośrodek wypoczynkowy 

Towarzystwa Społeczno- Kulturalnego Żydów w Polsce. „Śródborowianka” 

jest odizolowana od miasta, żyje niejako własnym życiem. 

• Licznie zachowane drewniane budynki w stylu „Świdermajer”, w dużej mierze 

będące dawniej własnością żydowskich właścicieli, w których mieściły się 

żydowskie instytucje, szkoły, organizacje, pensjonaty, sanatoria, domy 

wypoczynkowe, 

sklepy 

i warsztaty. 

• Miejsca ukrywania Żydów w czasie okupacji: m.in. domy Państwa 

Pytlasińskich 

i Państwa Dańków, dom zakonny ss. Elżbietanek w Otwocku, kościół św. 

Wincentego a Paulo, oraz wiele innych. 

Oprócz pamiątek kultury materialnej Żydów i miejsc związanych z martyrologią, 

bardzo ważne są historyczne postaci związane z Otwockiem i historią Żydów 

otwockich, w tym zarówno Żydów, jak i Polaków. Do najważniejszych należą: 

• Calel Perechodnik - otwocki Żyd, przed wojną bardzo majętny, w czasie wojny 

był tzw. brunatnym policjantem. Zginął w 1944 r. Jest autorem słynnej książki 

55

„Czy ja jestem Mordercą”, stanowiącej wstrząsający pamiętnik i 

autobiografię, która ukazuje życie otwockiego getta. 

• Symcha Symchowicz - urodzony i wychowany w Otwocku Żyd, wojnę spędził 

w ZSRR, niemal cała jego rodzina została wymordowana. Jest autorem słynnej 

książki wydanej w wielu językach: „Pasierb znad Wisły”, która opisuje barwne 

życie przedwojennego Otwocka. 

• Otwocczanie wyróżnieni tytułem „Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata”: 

komendant Marchlewicz, ks. Ludwik Wolski, pierwszy proboszcz w parafii 

św. 

Wincentego 

Paulo, małżeństwo Mieczysława i Jadwigi Dańków, ukrywające Żydów w 

czasie wojny, Irena Sendlerowa, otwocczanka, ratująca setki dzieci z 

warszawskiego getta, siostra Ludwika Małkiewicz, przełożona otwockich 

sióstr Elżbietanek, przechowujących wiele żydowskich dzieci podczas 

okupacji. 

Historia Żydów otwockich jest także upamiętniana dzięki ważnym wydarzeniom, 

do których zaliczyć można: 

• Marsz Pamięci organizowany przez społeczny Komitet Pamięci Żydów 

Otwockich 

i Karczewskich, odbywający się w rocznice likwidacji getta otwockiego, 

19.VIII. 

W Marszu uczestniczą Polacy i Żydzi, przybywający z najdalszych stron. Co 

roku 

w Marszu uczestniczą też mieszkańcy Otwocka. Marszowi towarzyszą 

spotkania polsko- żydowskie młodzieży i wydarzenia kulturalne. 

• Wystawa krocząca „Żydzi Otwoccy. Kraina Dziwnych Snów”- wystawa 

fotograficzna zorganizowana przez kierownika Muzeum Ziemi Otwockiej, 

Sebastiana Rakowskiego, upamiętniająca historię żydowskiego Otwocka, 

miasta bardzo specyficznego, 

o niepowtarzalnym nastroju. Wystawa odniosła olbrzymi sukces, było o niej 

głośno 

w mediach, była prezentowana w Warszawie i okolicach. Obecnie gości w 

muzeach 

i galeriach Europy i świata. 

Jak wynika z powyższego tekstu, Otwock był i jest ważnym miejscem w historii Żydów, 

jak 

też 

we wspólnej historii Żydów i Polaków. W Otwocku te dwie nacje żyły w zgodzie, choć 

niejako obok siebie. W Otwocku nie ma przykrych pamiątek konfliktów polsko-żydowskich. 

W licznie wydawanych żydowskich pamiętnikach osób, które przeżyły II wojnę światową, 

Otwock przedstawiany jest 

w dobrym świetle. Liczne stereotypy z obu stron nie znajdują w Otwocku uzasadnienia. 

Otwock, jego historia jako miasta żydowskiego, a także historia getta otwockiego i żydowska 

martyrologia może być i jest interesująca dla Żydów z Australii, Kanady, USA i Izraela 

(stamtąd przybywają do Otwocka grupy żydowskie). Grupy Żydów przybywają do miasta 

głównie na Marsz Pamięci, lecz także 

przy innych okazjach. Często odbywają się wtedy sympatyczne spotkania młodzieży 

żydowskiej 

56

z młodzieżą polską, które razem zwiedzają miasto, rozmawiają, zawierają znajomości. 

Animatorem tych spotkań jest kadra nauczycielska otwockiego Liceum im. Gałczyńskiego. 

Duże znaczenie ma turystyka sentymentalna Żydów do Otwocka. Do miasta przybywają 

indywidualne osoby, jak również całe rodziny, w poszukiwaniu swoich przodków. Pomocną 

dłonią 

w szukaniu śladów po przodkach służy im Towarzystwo Przyjaciół Otwocka, PTTK, UM 

oraz otwockich pasjonatów. 

Dużą przeszkodą dla rozwijania turystyki jest brak konkretnej oferty ze strony Miasta. 

Turyści, którzy są zainteresowani historią otwockich Żydów i ich martyrologią, mogą mieć 

problem 

z poruszaniem się po mieście i poznawaniem jego historii i dziedzictwa. 

Wiele inicjatyw związanych z kultywowaniem pamięci po otwockich Żydach wychodzi 

od Towarzystwa Przyjaciół Otwocka, w tym w szczególności od pana Sebastiana 

Rakowskiego, kustosza otwockiego Muzeum. Towarzystwo jest wielce pomocne Żydom 

poszukującym swoich otwockich korzeni, animuje wydarzenia związane z historią 

żydowskiego Otwocka, sprawuje opiekę nad judaicami. 

Aby turystyka śladami otwockich Żydów rozwijała się, należy podjąć szereg 

kompleksowych działań, wśród których można wymienić: 

• Zorganizowanie Dni Kultury Żydowskiej w Otwocku, które mogłyby być częścią 

obchodów Festiwalu Warszawa Singera. 

• Oznakowanie w sposób jednolity najważniejszych miejsc dla historii i kultury 

Żydów 

w mieście. 

• Stworzenie wielojęzycznych wydawnictw traktujących o historii Żydów w 

Otwocku (przewodnika turystycznego, mapy, audio-przewodnika, albumu). 

• Współpraca z organizatorami wycieczek Żydów do Polski, w celu opracowania 

i stworzenia kompleksowego produktu turystycznego i jego sprzedaży. 

• Słynne postaci związane z Otwockiem 

Na potencjał turystyczny Miasta składają się również biografie słynnych postaci 

związanych 

z Otwockiem. Należą do nich: 

• Michał Elwiro Andriolli (1836-1893) - walczył w powstaniu styczniowym; malarz 

(2 jego obrazy zachowane są w karczewskim kościele), znany rysownik, ilustrator 

(zasłynął ilustracjami do „Pana Tadeusza”- w których pojawiają się 

nadświdrzańskie pejzaże), założyciel uzdrowiska składającego się z 15 domów w 

Brzegach (obecnie Świder), wizjoner. Andriolli jest twórcą charakterystycznej 

nadświdrzańskiej architektury drewnianej, tzw. stylu „Świdermajer”. Jego imię 

noszą jedna z głównych ulic Otwocka, oraz Muzeum Ziemi Otwockiej, PTTK, 

Szkoła Podstawowa nr 6, Powiatowy Młodzieżowy Dom Kultury. 

57

• Józef Piłsudski - Marszałek w roku 1915 r. zatrzymał się w Otwocku na okres 

kilku tygodni (20.VIII-4.IX.1915 r.), w parterowym, drewnianym pensjonacie 

Jadwigi Nestorowiczówny u zbiegu ulic Kościuszki i Chopina. Niestety budynek 

nie zachował się do chwili obecnej 

(z czasów pobytu w Otwocku zachowało się zdjęcie Marszałka, przechowywane 

w Muzeum Ziemi Otwockiej). Podczas pobytu w Otwocku Marszałek wielokrotnie 

odbywał narady wojskowe, stąd wydawał rozkazy i polecenia, dostarczane do 

Warszawy za pośrednictwem Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego. W 1938 r. 

miejsce pobytu Marszałka upamiętniono obeliskiem, skradzionym w czasach PRL, 

i przywróconym w r. 1992. W Otwocku Marszałek był jeszcze raz, w 1924 r., w 

odwiedzinach u porucznika Wacława Łapczyńskiego. W 1928 r. Piłsudski 

otrzymał tytuł honorowego obywatela miasta Otwocka. Przed wojną wzniesiono 

obelisk w Parku Miejskim z Orłem Białym 

i wizerunkiem Piłsudskiego. Pomnik nie zachował się do czasów obecnych. W 

pałacu 

w Otwocku Wielkim znajduje się ekspozycja prezentująca gabinet Marszałka 

Józefa Piłsudskiego, z oryginalnymi meblami. 

• Stefan Jaracz - wybitny polski aktor. W r. 1943 został wypuszczony z obozu 

zagłady Auschwitz, po czym osiadł w Otwocku, w którym zmarł w 1945 r., 

złamany chorobą. Jego imię nosi Teatr Miejski, na którego budynku umieszczono 

tablicę pamiątkową poświęconą artyście. 

• Generał Julian Filipowicz herbu „Pobóg”- pochowany na otwockim cmentarzu. 

Walczył 

w I wojnie światowej w legionach Piłsudskiego, w wojnie 1920 r., bohater wojny 

1939 r. (jego brygada wyeliminowała w bitwie pod Mokrą ok. 100 niemieckich 

wozów pancernych), czynny w ZWZ, aresztowany i męczony przez Niemców w 

więzieniu 

na Montelupich w Krakowie, uratowany przez polskich lekarzy. Leczony w 

sanatorium 

w Otwocku pod fałszywym nazwiskiem, zmarł w 1945 r. 

• Władysław Reymont - pisarz, noblista, przebywał wielokrotnie w Otwocku, 

w zachowanym domu przy ul. Reymonta, na którym umieszczono w 2001 r. 

tablicę pamiątkową. W Otwocku powstało „Lato”, część powieści „Chłopi”. 

• Pisarze żydowscy Calel Perechodnik i Symcha Symchowicz (opisani w części 

poświęconej „Żydowskiemu Otwockowi”). 

• Otwoccy Sprawiedliwi Wśród Narodów Świata (opisani w części poświęconej 

„Żydowskiemu Otwockowi”). 

• Artyści: Konstanty Ildefons Gałczyński, Adolf Dymsza i Ignacy Gogolewski. 

• Instytut Energii Atomowej w Świerku 

W r. 1957 założono w Świerku Instytut Badań Jądrowych. W chwili obecnej na Instytut 

działający na terenie Otwocka w Świerku, składają się 3 jednostki: Instytut Energii Atomowej 

POLATOM, Instytut Problemów Jądrowych i Zakład Unieszkodliwiania Odpadów. W skład 

IEA POLATOM wchodzą jedyny działający na terenie Polski reaktor atomowy „Maria” oraz 

jednostka zajmująca się radioizotopami leczniczymi. Obecnie Instytut w Świerku jest 

zamkniętą jednostką badawczą. Cały kompleks zabudowań jest niedoinwestowany. Wymaga 

rewitalizacji i częściowo nadania nowych funkcji. Polem do działania dla Instytutu może być 

również turystyka. Już obecnie Instytut w Świerku odwiedza ok. 1000 turystów rocznie. Są to 

58

zorganizowane, umówione odpowiednio wcześniej grupy, które oprowadzane są po Instytucie 

przez pracowników. Instytut posiada swoją pętlę autobusową (do której dojeżdżają autobusy z 

Otwocka i centrum Warszawy) oraz hotel (również wymagający renowacji). W przyszłości 

istnieje możliwość zorganizowania na terenie przylegającym do Instytutu parku 

edukacyjnego, otwartego dla turystów grupowych i indywidualnych, prezentującego 

problematykę energii atomowej, z wykorzystaniem elementów angażujących. Teren samego 

Instytutu wraz z reaktorem mógłby być zaś udostępniany turystom w formie dni otwartych. 

Świerk 

z racji swojego położenia na terenach leśnych, może być połączony z Otwockiem szlakami i 

ścieżkami rowerowymi, szlakami narciarskimi nizinnymi i szlakami nordic walking. Na 

terenie Instytutu mógłby również powstać inkubator przedsiębiorczości. 

• Obserwatorium magnetyzmu ziemskiego 

Placówka założona w 1914 r. w Świdrze. Obserwatorium obejmuje 6 budynków. Jest 

najstarszym tego typu obiektem w Polsce. Zostało założone przez wybitnego fizyka, profesora 

Stanisława Kalinowskiego obecnie Obserwatorium Geofizyczne Polskiej Akademii Nauk. 

Obserwatorium stanowi potencjalną atrakcję turystyczną Otwocka. Aby się nią stało, 

musiałoby zostać przystosowane 

do obsługi ruchu turystycznego (dostępność-poprawa dojazdu, częściowe otwarcie 

Obserwatorium, stworzenie odpowiedniej infrastruktury), oraz otrzymać formę ekspozycji 

ukazującej turystom działalność placówki, np. interaktywny park edukacyjny, ekspozycję 

muzealną, ścieżkę edukacyjną, możliwość organizowania warsztatów bądź lekcji muzealnych. 

• Wysypisko 

Wysypisko odpadów w Świdrach Wielkich, w zachodniej części Miasta, w widłach 

Świdra i Wisły. Jest to zrekultywowane wysypisko odpadów, które może być wykorzystane 

jako jedno z miejsc rekreacyjnych w Otwocku. Wysypisko może być znakomitym miejscem 

do stworzenia toru mountain bike, toru motocrossowego, terenu do jazdy na quadach, a w 

zimie do jazdy na nartach. Wymagałoby to stworzenia odpowiedniego zaplecza 

infrastrukturalnego, włącznie ze zorganizowaniem dojazdu, parkingów, zaplecza 

gastronomicznego, wypożyczalni sprzętu, wyciągów, urządzeń rekreacyjnych 

i wymaganych w odpowiednich dyscyplinach, oświetlenia. 

• Otwock prehistoryczny i starożytny 

Dolina Świdra i teren dzisiejszego Otwocka są obszarem obfitującym od lat w niezwykłe 

odkrycia archeologiczne. Pierwsze ślady osadnictwa pochodzą z czasów późnego paleolitu 

(ok. 12 tys. lat temu). Z tego najstarszego okresu pochodzą pozostałości tzw. kultury 

świderskiej, wyróżniającej się charakterystycznym kształtem krzemiennych grotów 

oszczepów. Narzędzia krzemienne znajdowane są wzdłuż Świdra, w Mlądzu, Wólce 

Mlądzkiej, Świdrach Wielkich i Małych, a także w Świerku. 

Z okresu mezolitu pochodzą ślady osadnictwa na otwockich wydmach (pozostałości ceramiki, 

toporki kamienne i wykonane z jeleniego rogu). W Teklinie odkryto przedmioty żelazne oraz 

brązowe paciorki szklane pochodzenia egipskiego lub syryjskiego z epoki brązu. Dużo 

wykopalisk z terenu Otwocka wiąże się też z kulturą łużycką. 

59

Niestety żadne z wykopalisk nie są oznaczone, wyeksponowane, czy udostępnione do 

zwiedzania. Potencjał związany z bogactwem odkryć archeologicznych na terenie Otwocka 

wykorzystywany 

jest jedynie przez Muzeum Ziemi Otwockiej, organizujące coroczny Piknik Archeologiczny, 

na terenie Klubu w Mlądzu, bądź na terenie przyległym do Muzeum. Pikniki cieszą się 

olbrzymim powodzeniem. Odwiedzane są przez mieszkańców i turystów spoza Miasta. 

Muzeum Ziemi Otwockiej zamierza również zorganizować na swoim terenie stały Park 

Archeologiczny, umożliwiający osobom odwiedzającym Miasto zapoznanie się z 

niezwykłymi odkryciami archeologicznymi oraz skorzystania z wielu interaktywnych atrakcji. 

• Kultura Kołbielska 

Region kołbielski obejmuje wsie od Woli Karczewskiej do Dłużewa (wzdłuż doliny 

Świdra), od Mińska Mazowieckiego na północy, po Regut na południu. Ludowa kultura 

kołbielska charakteryzuje się silnie rozwiniętym tkactwem, tradycyjnym strojem kołbielskim 

(noszonym od święta przez niektóre mieszkanki wsi, oraz przez zespoły regionalne), oraz 

zwyczajem wycinankarstwa. Na terenie Otwocka, leżącego na obrzeżach regionu 

kołbielskiego, funkcjonuje Zespół Regionalny działający 

przy Klubie w Mlądzu (11 pań). Kultura kołbielska jest też reprezentowana przez ekspozycję 

etnograficzną urządzoną w Muzeum Ziemi Otwockiej oraz przy Klubie Mlądz, w postaci 

drewnianej Chaty Mlądzkiej (udostępnianej turystom w okresie letnim, również w formie 

lekcji muzealnych), składającej się z jednego pomieszczenia, wyposażonego w dawne sprzęty 

codziennego 

użytku. 

W Klubie Mlądz funkcjonuje dziecięca sekcja wikliny, prowadzona przez doświadczonego 

wikliniarza. Również przy Klubie Mlądz odbywa się impreza „Ludowe Klimaty”, połączona z 

festiwalem wikliny, piknikiem rodzinnym, koncertami muzyki ludowej, kiermaszem. 

• Wydarzenia historyczne 

W historii Otwocka miały miejsce ważne wydarzenia historyczne, na kanwie których 

istnieje możliwość zbudowania w przyszłości produktów turystycznych, bądź ich elementów. 

Do tego typu wydarzeń w historii miasta można zaliczyć: 

• 1809 – przebieg granicy zaboru austriackiego i Księstwa warszawskiego. 

• 1883 – osiedlenie się M.E. Andriollego. 

• 1900 r. - pierwszy Zjazd Socjaldemokracji Królestwa Polskiego i Litwy miał 

miejsce 

w Otwocku. 

• 1906 r. - w Otwocku odbył się udany zamach na rosyjskiego generała Andrzeja 

Markgrafskiego, szefa carskiej żandarmerii. 

• 9.XI.1916 r. – nadanie praw miejskich Miastu Otwock. 

• 1923 r. - uzyskanie przez Otwock statusu miasta uzdrowiskowego. 

• 15.XII.1936 r. - do Otwocka przybył pierwszy w II Rzeczpospolitej pociąg 

poruszający się po zelektryfikowanym fragmencie linii kolejowej (wydarzenie 

to upamiętnia stosowna tablica umieszczona na dworcu PKP). 

• 19.VIII.1942 r. - likwidacja getta otwockiego. 

• 8.IX.1944 r. – sprowadzenie obrazu Matki Boskiej Swojczowskiej. 

• 1958 r. – oddanie do użytku pierwszego reaktora atomowego w Polsce. 

60

Najważniejsze wydarzenia 

Poniżej znajduje się lista najważniejszych wydarzeń cyklicznych odbywających się na 

terenie Miasta. Są to wydarzenia kulturalne, rozrywkowe, sportowe i turystyczne: 

• Otwocka Majówka 

• Dni Otwocka 

• Europejski Festiwal Muzyczny 

• Rzempoły Bluesowe 

• Mazowiecki Festiwal Orkiestr Dętych 

• Przegląd Chórów Otwockich 

• Otwockie Prezentacje Kulturalne 

• Ogólnopolski Zlot Sympatyków Otwocka 

• Mazowiecki Konkurs Piosenki Polskiej 

• Świąteczny Koncert Kolęd 

• Piknik Archeologiczny 

• Piknik Militarny 

• Ludowe Klimaty 

• Noc Świętojańska 

• Międzynarodowy Plener Malarski 

• Marsz Pamięci 

• Konkurs Skoków o Tyczce im. T. Ślusarskiego 

• Rowerowe Mazowsze - Mazowia MTB 

• Samochodowy Rajd Warszawski 

• Drużynowe Mistrzostwa Powiatowe Szkół w Szachach 

• Integracyjny Bieg Uliczny o Puchar Marszałka Województwa Mazowieckiego 

i Prezydenta Miasta Otwocka 

• Motoserce 

• Pożegnanie Lata 

• Kino z klimatem 

• Zawody na skate parku 

• Lodowisko Miejskie 

• Skimboarding na Świdrze 

Instytucje kultury 

Dwiema głównymi instytucjami animującymi działania kulturalne w Otwocku oraz 

dysponującymi odpowiednim zapleczem infrastrukturalnym są Otwockie Centrum Kultury 

oraz Powiatowy Młodzieżowy Dom Kultury. Poniżej znajduje się zwięzła prezentacja obu 

instytucji: 

1. Otwockie Centrum Kultury (OCK) 

Otwockie Centrum Kultury stanowi jednostkę budżetową Urzędu Miasta Otwocka i jest 

główną instytucją zajmującą się działalnością kulturalną w mieście. Obecnie na OCK składają 

się Klub „Smok”, Muzeum Ziemi Otwockiej, Teatr Jaracza, Klub „Mlądz”. Klub „Smok” 

61

pełni funkcję głównej siedziby OCK. Odbywają się w nim liczne zajęcia dla dzieci i 

młodzieży, spotkania, koncerty. Zajmuje wynajmowane pomieszczenia w centrum Miasta, 

niestety niewystarczające dla działalności instytucji. Dysponuje zbyt szczupłą powierzchnią i 

liczbą sal przeznaczonych na zajęcia, nie posiada też odpowiedniej sali widowiskowej. OCK 

dysponuje opuszczonym budynkiem Teatru Jaracza, który 

po przeprowadzeniu rozbudowy i prac rewaloryzacyjnych ma stanowić główną siedzibę 

instytucji. Sam Teatr Jaracza jest obecnie pozbawiony siedziby, mimo odnoszenia wielu 

sukcesów. Jest to najstarszy nieprzerwanie działający teatr amatorski w Polsce.. 

OCK jest organizatorem dużych imprez kulturalnych i rozrywkowych. Do największych 

można zaliczyć Otwocką Majówkę (3 maja; główną atrakcją jest koncert dawany przez 

największe gwiazdy polskiej muzyki rozrywkowej; w plenerze, w centrum Otwocka - 

impreza przyciąga rokrocznie od kilku do kilkunastu tysięcy widzów) i Otwockie Prezentacje 

Kulturalne – Pożegnanie Lata (3-dniowa impreza skierowana do mieszkańców, dająca 

możliwość udziału w różnorodnych wydarzeniach kulturalnych). 

Klub „Mlądz” prowadzi szeroką działalność skierowaną szczególnie do okolicznych 

mieszkańców. Dysponuje budynkiem dawnej remizy strażackiej, dostosowanej do potrzeb 

działalności kulturalnej. Mieści się w kilku salach przeznaczonych na zajęcia plastyczne, 

teatralne, taneczne, sportowe 

i świetlicę wyposażoną w komputery. Klub dysponuje też dość obszerną działką, na której 

znajduje się plac zabaw dla dzieci oraz Chata Mlądzka - niewielki drewniany budynek z 

urządzoną wewnątrz ekspozycją etnograficzną, udostępnianą w okresie letnim. W Chacie 

Mlądzkiej prowadzone są lekcje muzealne dla dzieci, obiekt jest też nierzadko odwiedzany 

przez turystów. Klub prowadzi pracownię wikliny i rzeźby (dzięki współpracy z 

doświadczonym wikliniarzem), zespół ludowy (11 pań w strojach ludowych, śpiewających 

ludowe pieśni), organizuje zajęcia teatralne, taneczne, sportowe, plastyczne, komputerowe, 

jak również półkolonie dla dzieci. Jest organizatorem takich wydarzeń jak: Ludowe Klimaty, 

Noc Świętojańska, Kiermasz Ludowy, współorganizuje też Piknik Archeologiczny. Klub 

„Mlądz” jest dogodnie położony, przy głównej drodze, niedaleko rzeki Świder. Jego wadą jest 

słabe połączenie komunikacyjne (1 linia autobusowa) z centrum Miasta. Władze Klubu 

planują przeprowadzenie prac remontowych, rozbudowę placu zabaw dla dzieci, oraz 

dostosowanie obiektu do potrzeb osób niepełnosprawnych. 

Muzeum Ziemi Otwockiej im. M. E. Andriollego położone jest w Soplicowie. Budynek 

Muzeum, 

w stylu dworkowym, znajduje się na bardzo dużej, zalesionej działce. Placówka udostępnia 

odwiedzającym ekspozycję stałą, prezentującą historię Otwocka i okolic, specyfikę miejsca, 

bogatą kulturę ludową regionu, historię wojenną Otwocka i jego ludności, w tym też ludności 

żydowskiej. Muzeum organizuje wystawy czasowe. Olbrzymi sukces odniosła wystawa 

„Żydzi Otwoccy. Kraina Dziwnych Snów”, zorganizowana przez Muzeum Ziemi Otwockiej, 

a następnie wypożyczana do muzeów i galerii całego świata. Muzeum prowadzi warsztaty i 

lekcje muzealne dla dzieci i młodzieży. Jest organizatorem takich wydarzeń jak Piknik 

Archeologiczny i Piknik Militarny (jego współorganizatorem jest otwocki oddział PTTK). W 

przyszłości teren przy Muzeum ma być wykorzystany na stworzenie wioski archeologicznej i 

skansenu militarnego. Prac renowacyjnych wymaga również sam budynek Muzeum Ziemi 

Otwockiej. Dojazd do Muzeum jest oznakowany za pomocą tablic turystycznych. 

2. Powiatowy Młodzieżowy Dom Kultury im. M. E. Andriollego (PMDK) 

62

Jest to placówka oświatowa, prowadzona przez starostwo powiatowe 

w Otwocku. PMDK dysponuje dużym, nowoczesnym obiektem w centrum Otwocka. Jego 

działalność nie wykracza poza mury obiektu. PMDK posiada około 800 wychowanków, z 

czego większą część stanowią mieszkańcy Otwocka. Wychowankowie PMDK to dzieci od lat 

3, poprzez młodzież szkolną, aż po studentów. 

Obiekt dysponuje salą widowiskową dla 200 osób, salą gimnastyczną 

(niepełnowymiarową), salami w których prowadzone są zajęcia, galerią, a także wynajmuje 

pomieszczenia na kawiarnię, siłownię i studio nagrań. 

PMDK prowadzi płatne i niepłatne zajęcia artystyczne (z tańca, muzyki, teatru, plastyki, 

fotografii, modelarstwa), techniczne (komputerowe, Harcerski Klub Łączności „Pająk”) i 

sportowe (m. in. aerobik i sekcja szachowa). Większość zajęć to zajęcia plastyczne (200 

dzieci) oraz taneczne (250 dzieci). 

PMDK prowadzi w swoim obiekcie artystyczne konkursy powiatowe, przegląd chórów, 

Mazowiecki Konkurs Piosenki Polskiej, organizuje wystawy artystyczne, koncerty, spotkania. 

Wychowankowie PMDK stworzyli „Rewię Taneczną Madness”, odnoszącą liczne 

sukcesy, i dającą występy również dla mieszkańców. W PMDK ćwiczą także zespoły 

instrumentalne (w specjalnych, wytłumionych salach). 

PMDK często współpracuje z OCK, m.in. przy organizacji wydarzeń, udostępnia też 

swoją salę widowiskową. 

Otwocki Klub Sportowy „Start” 

Otwocki Klub Sportowy (OKS) powstał w 1924 r. i działa w formule stowarzyszenia. 

Obecnie skupia 4 sekcje: piłkarską, lekkoatletyczną, biegów na orientację i podnoszenia 

ciężarów. Obiekty OKS zlokalizowane są w południowo-zachodniej części Otwocka, w 

widłach ulic Karczewskiej 

i Ślusarskiego. 

Na obiekty klubowe składają się: hala treningowa, płyta stadionu, otoczona bieżnią 

żwirową 

i trybunami (1500 miejsc), bez oświetlenia, boisko boczne, miejsca noclegowe, kawiarnia, 

korty tenisowe, siłownia, parking. Wszystkie obiekty są niedoinwestowane i wymagają 

szeroko zakrojonych prac modernizacyjnych. 

OKS ma duże osiągnięcia w wielu dziedzinach. Pierwsza drużyna piłkarska już drugi 

sezon rozgrywa mecze II ligi i bierze udział w rozgrywkach Pucharu Polski (co jest 

największym osiągnięciem w historii Klubu). Reprezentanci OKS w lekkiej atletyce biorą 

udział w zawodach I ligi juniorów (w OKS ćwiczą najlepsze kulomiotki juniorki w kraju). 

OKS prowadzi zajęcia dla wychowanków w 3 sekcjach: lekkoatletycznej (55 dzieci i 

młodzieży), piłkarskiej (120 dzieci i młodzieży) i podnoszenia ciężarów. 

63

Na obiektach OKS odbywają się Drużynowe Mistrzostwa Polski w Podnoszeniu 

Ciężarów 

oraz Czwartki Lekkoatletyczne dla dzieci i młodzieży z Otwocka i okolic. 

OKS jest współfinansowany przez Miasto Otwock. Częściowo finansuje się z własnej 

działalności. 

Problemem w rozwoju Klubu są nieuregulowane kwestie własności gruntu, co przekłada 

się na olbrzymie trudności w pozyskaniu środków na poprawę stanu infrastruktury klubowej. 

OKS nie może też prowadzić działalności komercyjnej. Posiada status organizacji non-profit. 

Jednocześnie potrzeby Klubu w kwestii finansowej są bardzo znaczne, m. in. z uwagi na 

występy drużyny piłkarskiej 

w II lidze. 

Infrastruktura sportowa i rekreacyjna Miasta 

Poza obiektami OKS, na terenie Otwocka znajduje się cała seria obiektów sportowych 

i rekreacyjnych. 

Najwięcej obiektów zlokalizowanych jest przy szkołach podstawowych, gimnazjalnych i 

średnich. Przy prawie każdej szkole funkcjonuje boisko ze sztuczną nawierzchnią, 

monitorowane i ogrodzone. Są to obiekty, które stanowią największą część inwestycyjnej 

działalności Miasta w dziedzinie sportu i rekreacji. Boiska w trakcie zajęć wykorzystywane są 

przez uczniów, zaś po godzinach do późnych godzin użytkowane są przez Uczniowskie 

Kluby Sportowe, rodziny, mieszkańców. 

Miasto Otwock wybudowało dwa kompleksy sportowe w ramach programu „Moje boisko 

– Orlik 2012”, a jeden taki kompleks jest w trakcie realizacji. Ponadto wybudowane zostało 

także 

boisko 

do piłki plażowej, sześć placów zabaw przy szkołach podstawowych w ramach rządowego 

programu „Radosna Szkoła”, jeden ogólnodostępny plac zabaw w Parku Miejskim, a 

sezonowo – zimą funkcjonuje Lodowisko Miejskie. 

Przy szkołach podstawowych nie ma natomiast odpowiednich sal gimnastycznych (jedna 

ze szkół nie ma sali w ogóle, a jedynie zaadaptowane piętro budynku, przy jednej jest sala, ale 

nie spełniająca norm). Przy dwóch szkołach gimnazjalnych istnieją sale spełniające normy, 

przy innych dwóch szkołach gimnazjalnych sale nie spełniają norm. Z czterech szkół średnich 

dwie mają odpowiadającą normom salę gimnastyczną. 

Ponadto salami gimnastycznymi dysponują Powiatowy Młodzieżowy Dom Kultury, 

Ośrodek Szkolno- Wychowawczy dla Dzieci Niesłyszących i Słabo Słyszących w Otwocku 

(sala jest wykorzystywana przez Klub „Arkadia”) i Ośrodek Doskonalenia Zawodowego Kadr 

Celnych 

i Skarbowych. 

64

Obiekty sportowe posiada też Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej „Apollo”. Są 

to: korty tenisowe, siłownia, kręgielnia, mała sala fitness. Wszystkie te obiekty są jednak 

obecnie niedoinwestowane i wymagają modernizacji. 

Ognisko Wychowawcze im. Kazimierza Lisieckiego „Dziadka” w Świdrze posiada na 

swoim terenie boisko do siatkówki plażowej, boisko do piłki nożnej ze sztuczną 

nawierzchnią. 

W Parku Miejskim od 2008 r. funkcjonuje nowoczesne, sezonowe lodowisko, wraz z 

zapleczem (w tym z wypożyczalnią łyżew). 

W Otwocku w 2009 r. udostępniono dzieciom i młodzieży pierwszy skatepark, cieszący 

się dużą popularnością. 

Właściwie jedynym elementem infrastruktury do sportów wodnych jest przystań 

Otwockiego Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego w Nadbrzeżu nad Wisłą. 

W Otwocku mieszkańcy najbardziej odczuwają brak następujących elementów 

infrastruktury sportowej i rekreacyjnej: 

• wielofunkcyjnej hali sportowo-widowiskowej, 

• zespołu basenów: rekreacyjnych, sportowych, integracyjnych, 

• bazy sportów wodnych, 

• zielonego terenu rekreacyjnego dla sportów masowych, rekreacji i wypoczynku 

rodzinnego, 

• infrastruktury lekkoatletycznej, 

• kręgielni i centrum rozrywkowo-rekreacyjnego, 

• parku wspinaczkowego. 

Powyższa lista wskazuje na braki szczególnie w infrastrukturze do sportu masowego i 

rekreacji mieszkańców i przyjezdnych. W Otwocku istniejąca baza jest właściwie 

wykorzystana w pełni przez mieszkańców, co wskazuje na potrzebę i rentowność kolejnych 

inwestycji w tej dziedzinie. 

Infrastruktura turystyczna Otwocka 

• Baza noclegowa 

Na terenie Otwocka funkcjonuje 14 obiektów noclegowych dysponujących łączną sumą 

ponad 160 miejsc noclegowych. 

Obiektem noclegowym o najwyższym standardzie usług jest Villa Park Otwock. Obiekt 

położony jest w Wólce Mlądzkiej, niedaleko rzeki Świder. Dysponuje 76 miejscami 

noclegowymi w 20 pokojach gościnnych, 7 apartamentach i 2 ekskluzywnych apartamentach 

z ogrodami zimowymi. Villa Park Otwock oferuje restaurację dla 200 osób, kawiarnię, ogród 

z możliwością organizacji imprez plenerowych dla 1000 osób, kompleks konferencyjnobankietowy 

na 240 osób, a ponadto grotę solną, korty tenisowe i gabinet masażu. W planach 

jest też budowa basenu. Villa Park Otwock 

jest nowym, ekskluzywnym obiektem, nastawionym na turystykę biznesową. 

65

Dom Pracy Twórczej Polskiej Akademii Nauk „Mądralin”, położony niedaleko rzeki 

Świder 

w Emowie, w swojej ofercie posiada 67 miejsc noclegowych w pokojach 1 i 2-osobowych 

i apartamentach. Dysponuje parkingiem, boiskiem, salą jadalną i dwiema salami 

konferencyjnym. 

Z usług „Mądralina” korzystają głównie pracownicy naukowi. Jest to dla nich miejsce 

wypoczynku. 

Hotel „Srebrny Świerk” jest zlokalizowany w Świerku i przeznaczony jest dla gości 

Instytutu Energii Atomowej. Dysponuje 80 miejscami noclegowymi w 40 pokojach z 

łazienkami. Swoim gościom udostępnia wspólną kuchnię, sale konferencyjne, salę 

telewizyjną, świetlicę i parking. 

Dom Wypoczynkowy i Ośrodek Szkoleniowy Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego 

Żydów 

w Polsce „Śródborowianka” zlokalizowany jest w Śródborowie w dwóch budynkach 

wybudowanych w latach 30-tych XX w. Łącznie oferuje 68 miejsc noclegowych w pokojach 

o zróżnicowanym standardzie, siłownię i stołówkę. Jest jedynym obiektem noclegowym w 

Mieście oferującym swoim gościom wycieczkę po Otwocku z przewodnikiem. Z usług 

„Śródborowianki” korzystają głównie Żydzi. 

Miejsca noclegowe przy OKS. Klub dysponuje 35 miejscami noclegowymi w 9 pokojach 

z łazienkami oraz ogólnodostępnym barem. Obsługuje głównie sportowców. 

Hotelik „Milla” zlokalizowany jest w centrum miasta, niedaleko stacji kolejowej. Oferuje 

35 miejsc noclegowych w pokojach 1,2 i 4-osobowych z łazienkami, oraz wspólną kuchnię. 

Ponadto miejsca noclegowe oferują: obiekt noclegowy „Meran”, Pensjonat 

„Nadświdrzanka”, oraz 3 obiekty udostępniające pokoje gościnne. Większość z nich jest 

zlokalizowana w Świdrze, ale również w Wólce Mlądzkiej i centrum Miasta. 

Jak wynika z powyższej analizy, obiekty noclegowe położone są w różnych rejonach 

Miasta, choć duża część z nich znajduje się w pobliżu rzeki Świder. Z obiektów o 

najwyższym standardzie usług można wymienić Villę Park Otwock. Jedynym obiektem 

oferującym zwiedzanie Otwocka jest „Śródborowianka”. Większość obiektów noclegowych 

w mieście nastawiona jest na konkretnych klientów. 

Struktura obiektów noclegowych w Otwocku wykazuje brak lub niewystarczającą liczbę 

obiektów skierowanych do następujących segmentów turystów: turystów weekendowych, 

turystów zdrowotnych i korzystających z oferty SPA, turystów „plecakowych”, grup 

wycieczkowych, grup kolonijnych, dzieci i młodzieży. 

Analiza oferty obiektów noclegowych w Otwocku wykazuje brak następujących rodzajów 

obiektów, lub ich niewystarczającą ilość: 

• Hotelu ** w centrum Otwocka; 

• Centrum konferencyjno-rekreacyjnego o podwyższonym standardzie; 

• Tanich obiektów noclegowych, w szczególności obsługujących grupy kolonijne, dzieci 

i młodzieży, grupy wycieczkowe; 

66

• Tanich obiektów noclegowych, hosteli itp. kierujących swoją ofertę do turystów 

„plecakowych”; 

• Obiektów SPA, pensjonatów, obiektów para uzdrowiskowych; 

• Kempingu z pełnym zapleczem infrastrukturalnym; 

• Pól namiotowych. 

Należy jednak stwierdzić, że w porównaniu z rokiem 2002, liczba miejsc noclegowych na terenie 

Otwocka wzrosła prawie dwukrotnie. 

• Baza gastronomiczna 

Na terenie Otwocka funkcjonuje obecnie ok. 20 obiektów gastronomicznych, w tym 

restauracje, pizzerie, bary i kawiarnie. 

Otwockie restauracje znajdują się w różnych częściach Miasta (w centrum, w Świdrze, 

w Śródborowie, w Soplicowie, w Wólce Mlądzkiej), oferują zróżnicowany standard usług. 

Należy wyróżnić szczególnie restauracje „Zalesin” i „Soplicówkę”, jako nawiązujące do 

otwockiej 

specyfiki 

i miejscowej tradycji. Stanowią one potencjalną bazę, z której mogą korzystać odwiedzający 

Miasto turyści. 

Wśród kawiarń wyróżnia się „Sosenka”, będąca jednocześnie cukiernią. Znajduje się w 

Parku Miejskim, w nowym budynku wzniesionym w stylu „Świdermajer”, co znakomicie 

wpisuje 

się 

w charakter i dziedzictwo Miasta. 

Jeśli chodzi o analizę bazy gastronomicznej Otwocka w kontekście rozwoju turystyki z 

pewnością należy wskazać na jednak zbyt wąską ofertę gastronomiczną. Brakuje w Otwocku 

różnorodnej oferty lokali gastronomicznych przeznaczonych dla różnych segmentów 

turystów, w tym w szczególności dla grup turystycznych. Zbyt mało jest również lokali 

gastronomicznych nawiązujących wystrojem i menu do historii i dziedzictwa Otwocka. 

Należy również wskazać brak lokali gastronomicznych w pobliżu rzeki Świder. 

Infrastruktura paraturystyczna Otwocka 

• Infrastruktura rowerowa 

W Otwocku istnieje obecnie kilka kilometrów ścieżek rowerowych i ciągów pieszorowerowych 

na następujących odcinkach: 

• ul. Karczewska - ok. 2 km wyodrębnionej i oznakowanej ścieżki rowerowej, 

wyłożonej betonowymi płytami, łączącej centrum Otwocka z Karczewem; ścieżka 

o znaczeniu ponadlokalnym. 

• ul. Kołłątaja - ok. 1 km ścieżki rowerowej o nawierzchni wyłożonej betonowymi 

płytami, łączącej Świder, poprzez most na rzece Świder, z Józefowem; ścieżka 

o znaczeniu ponadlokalnym. 

67

• ul. Żeromskiego - ok. 1 km - ścieżka łącząca centrum Otwocka z Teklinem; ścieżka 

o znaczeniu lokalnym. 

• ul. Andriollego - ok. 1 km projektowanej obecnie ścieżki rowerowej łączącej 

centrum Miasta z Anielinem; ścieżka o znaczeniu lokalnym. 

• ul. Batorego, Karszewskiego i Warsztatowa – ok. 2,5 km o nawierzchni asfaltowej. 

Ciągi pieszo-rowerowe na terenie Otwocka mają tworzyć system spójny. Obecnie nie ma 

jednak jednej, wypracowanej koncepcji rozwoju ścieżek rowerowych na terenie miasta. 

Istniejące ścieżki są jednak traktami dobrej jakości, i mogą mieć duże znaczenie dla rozwoju 

turystyki na terenie Miasta, poprawiając dostępność komunikacyjną Otwocka dla turystów 

rowerowych. 

W planach jest poprowadzenie przez Otwock szlaku „Greenways”. 

Dodatkowo na terenie Miasta istnieją oznakowane szlaki rowerowe o urozmaiconej 

nawierzchni, przeznaczone dla turystów o większych umiejętnościach: 

• Otwocki Szlak Okrężny - oznakowana, krajobrazowa pętla rowerowa dookoła 

Miasta, przebiegająca obok najciekawszych atrakcji turystycznych. 

• Szlak rowerowy „Wśród Borów” - zaczynający się na stacji PKP Śródborów, 

częściowo przebiegający przez tereny Otwocka. 

• Szlak „Nadwiślański” Otwock – Góra Kalwaria. 

W Otwocku istnieje możliwość wypożyczenia rowerów w Ośrodku Doskonalenia 

Zawodowego Kadr Celnych i Skarbowych oraz w dyrekcji Parków Krajobrazowych, jednak 

obie wypożyczalnie przeznaczone są dla wycieczek organizowanych przez ww. podmioty. 

Nie istnieje w Otwocku wypożyczalnia sprzętu rowerowego, jak również sprzętu wodnego 

czy rekreacyjnego. Do obsługi turystów rowerowych nie są obecnie przystosowane dworzec i 

stacje kolejowe na terenie Otwocka (brak jakichkolwiek udogodnień dla rowerzystów). 

• Zagospodarowanie Świdra i Wisły 

Zagospodarowanie turystyczne Świdra sprowadza się do oznakowanego szlaku 

rowerowego 

o urozmaiconej nawierzchni - przeznaczonego dla rowerzystów na rowerach górskich, trzech 

szlaków pieszych oraz kilku wiat turystycznych ze stołami i śmietnikami. Nie ma nad 

Świdrem wygospodarowanej plaży z zapleczem sanitarnym, nie ma urządzeń rekreacyjnych, 

ani wypożyczalni sprzętu wodnego. Nie ma na rzece wyznaczonego szlaku wodnego, ani 

promenady spacerowej. 

Zagospodarowanie turystyczne Wisły sprowadza się jedynie do przystani wodnej 

Otwockiego Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego. 

• Oznakowanie turystyczne Otwocka 

Otwock nie dysponuje brązowymi, samochodowymi tablicami turystycznymi E-22a, E- 

22b, E-22c, które prowadzą turystów do atrakcji i elementów infrastruktury turystycznej. 

68

Na oznakowanie turystyczne Miasta składają się drogowskazy turystyczne prowadzące 

do Muzeum Ziemi Otwockiej, oraz do cmentarza żydowskiego. Drogowskazy umieszczone są 

pod drewnianymi daszkami, nawiązującymi do architektury „Świdermajer”. Podobne tablice 

tzw. „witacze” umieszczone są przy drogach wjazdowych do Otwocka. Oprócz tego na 

oznakowanie turystyczne Miasta składają się: ścieżki dydaktyczne znajdujące się na terenie 

Parku Krajobrazowego, oraz szlaki oznaczone zgodnie z instrukcją znakowania PTTK. 

Otwock nie posiada miejskiego systemu informacyjnego, co niekorzystnie wpływa na 

jakość poruszania się po Mieście, szczególnie w kontekście ruchu turystycznego. 

• Centrum Informacji Turystycznej 

W siedzibie PTTK funkcjonuje Centrum Informacji Turystycznej (CIT) prowadzone przez 

otwocki oddział PTTK. CIT zajmuje pawilon pośrodku hali dworca. Zatrudnia dwie osoby, 

czynne 

jest 

w sezonie letnim (V-IX) 7 dni w tygodniu, a pozostałym okresie 5 dni w tygodniu.. 

Udostępnia turystom foldery, mapy, przewodniki, ulotki, albumy, informatory, zarówno 

bezpłatne jak i płatne. Sprzedawane są pamiątki oraz gadżety związane z Otwockiem. CIT 

oznakowane jest za pomocą kasetonu z literą „i” (na samym pawilonie, jak również na 

drzwiach wejściowych dworca). Otwock jest jedynym, oprócz Warszawy, miastem 

aglomeracji warszawskiej posiadającym własne Centrum Informacji Turystycznej. 

Na terenie Miasta nie ma infokiosków. 

• Szalety miejskie 

W Otwocku nie ma publicznych toalet w przestrzeni miejskiej. Ogólnodostępne toalety 

znajdują się na dworcu PKP i w budynkach użyteczności publicznej. 

• Parkingi 

Na terenie miasta brakuje miejsc parkingowych, które odgrywałyby większą rolę w 

obsłudze ruchu turystycznego. Miejsc parkingowych brakuje szczególnie w pobliżu ważnych 

atrakcji turystycznych, takich jak rzeka Świder, Mazowiecki Park Krajobrazowy, czy 

cmentarz żydowski (ogromnym problemem jest w tym zakresie brak parkingów dla 

autokarów turystycznych). Przede wszystkim zaś nie ma odpowiedniego, nowoczesnego 

parkingu w centrum Miasta, który spełniałby ważną rolę w procesie kanalizowania ruchu 

turystycznego, indywidualnego i grupowego. 

Dostępność komunikacyjna Miasta 

Istotną rolę w kontekście rozwoju turystyki odgrywa dostępność komunikacyjna Miasta. 

Otwock położony jest w centrum województwa mazowieckiego, na południowy wschód od 

Warszawy. Pod względem dostępności drogowej, Otwock leży w widłach dwóch ważnych 

traktów: wojewódzkiej drogi nr 801 na zachodzie Miasta (łączącej Warszawę i Puławy), oraz 

krajowej drogi nr 17 (łączącej Warszawę i Lublin) na wschodzie. Jednocześnie żadna z tych 

dróg nie przecina centrum Miasta, co ma miejsce w innych podwarszawskich 

69

miejscowościach (np. w Markach, Pruszkowie bądź Łomiankach). Dzięki temu Otwock jest 

dobrze skomunikowany z Warszawą, jednocześnie zachowując swój charakter. 

W kontekście lokalnym komunikacja drogowa z Otwockiem jest utrudniona przez 

przepływającą na granicy Otwocka i Józefowa rzekę Świder. Przez rzekę „przerzuconych” 

jest obecnie aż 8 mostów (w tym jeden kolejowy), co mimo wszystko należy uznać za liczbę 

zbyt małą. Na Wiśle na otwockim odcinku rzeki nie ma ani jednego mostu. 

Bardzo istotną rolę w komunikacji Otwocka z Warszawą pełni Nadwiślańska Linia 

Kolejowa 

(z 3 stacjami w obrębie Miasta). Do Otwocka można dotrzeć pociągami Kolei Mazowieckich, 

kursującymi z Dworca Warszawa Śródmieście i zatrzymującego się na stacjach Śródmieścia, 

Pragi, Wawra i Józefowa. W planach jest uruchomienie połączeń Szybkiej Kolei Miejskiej 

łączącej Warszawę z Otwockiem. 

Otwock jest połączony z Warszawą również kilkoma liniami autobusowymi. Do Otwocka 

kursuje linia autobusowa nr 702 warszawskiego Zarządu Transportu Miejskiego, linia nocna 

N75, jak również kilku przewoźników prywatnych. 

Z miejscowościami położonymi na południe i wschód od granic Miasta, a także z 

odleglejszymi dzielnicami (Mlądz, Świerk), centrum Otwocka jest połączone kilkoma liniami 

autobusowymi obsługiwanymi przez PKS i prywatnych przewoźników (m.in. Minibus, Lech 

Travel, IPJ Świerk). 

Po Otwocku można poruszać się również taksówkami. Główny postój taksówek znajduje 

się 

przy dworcu kolejowym. 

3.5 Analiza działalności marketingowej 

Niniejszy rozdział poświęcony jest analizie dotychczasowej działalności marketingowej 

Miasta Otwocka, ze szczególnym uwzględnieniem takich zagadnień jak system identyfikacji 

wizualnej, portal internetowy, wydawnictwa promocyjne i informacyjne, działalność 

promocyjna i reklamowa, udział 

w targach branżowych oraz współpraca z miastami partnerskimi. W kontekście rozwoju 

turystyki skuteczne działania marketingowe są aspektem kluczowym. 

Za promocję w Urzędzie Miasta Otwocka odpowiada Wydział Promocji, Rozwoju i 

Działalności Gospodarczej (1 osoba zajmująca się promocją) oraz pośrednio Pełnomocnik 

Prezydenta ds. Promocji i Kontaktów z Mediami. 

Otwock nie posiada systemu identyfikacji wizualnej, na który składają się logo 

promocyjne Miasta, hasło promocyjne, katalog identyfikacji wizualnej, jednolita i atrakcyjna 

wizualnie szata graficzna strony internetowej i materiałów promocyjnych i informacyjnych, 

materiałów reklamowych. Obecnie Otwock promuje się wykorzystując oficjalny herb Miasta. 

Jedynym elementem systemu identyfikacji wizualnej, którym Otwock dysponuje, jest hasło 

70

promocyjne: „Otwock, miasto z dobrym klimatem”. Hasło nawiązuje do tradycji 

uzdrowiskowej Miasta i wysokich walorów naturalnych. 

• Miasto posiada swój portal internetowy www.otwock.pl. 

W zakładce turystyka znajduje się dużo przydatnych informacji o zabytkach, szlakach 

turystycznych przecinających Miasto, bazie noclegowej i gastronomicznej, możliwościach 

wynajęcia usług przewodnika w Oddziale PTTK oraz Centrum Informacji Turystycznej. 

Portal internetowy Miasta posiada łatwy w obsłudze interfejs, i zawiera dużo potrzebnych 

informacji. Miłą niespodzianką 

dla potencjalnych turystów jest możliwość obejrzenia na stronie internetowej filmu o 

Otwocku. 

Ze strony internetowej turyści i mieszkańcy mogą dowiedzieć się, jakie są aktualne 

wydarzenia kulturalne, sportowe, rekreacyjne. 

Mimo wielu atutów obecnego portalu internetowego Otwocka, należy stwierdzić, że w 

związku 

z rozwojem turystyki, istnieje potrzeba stworzenia nowego portalu turystycznego Miasta, 

przeznaczonego jedynie dla turystów lub specjalnej podstrony turystycznej w ramach 

obecnego portalu internetowego, wraz z przebudową oprawy graficznej portalu. 

W kontekście rozwoju turystyki, istotną rolę odgrywa działalność wydawnicza, w której 

zawierają się wydawnictwa promocyjne i informacyjne, drukowane i multimedialne, płatne i 

bezpłatne. 

Poniżej przedstawione są wydawnictwa dostępne w Centrum Informacji Turystycznej w 

Otwocku. Urząd Miasta Otwocka ma na koncie m.in. następujące bezpłatne wydawnictwa: 

informator „Otwock. Miasto z dobrym klimatem”, rozkładaną mapę Miasta z opisanymi 

najważniejszymi atrakcjami. PTTK wespół ze starostwem powiatu otwockiego wydało 

bezpłatne foldery „Szlakiem pałaców i dworów powiatu otwockiego”, „Szlak czartów 

mazowieckich”. Zarząd Parków Krajobrazowych bezpłatnie udostępnia w CIT foldery 

dotyczące ścieżek dydaktycznych i oferty turystycznej Mazowieckiego Parku 

Krajobrazowego. Ponadto w CIT dostępny jest również bezpłatny Otwocki Informator 

Kulturalny (wydawany co miesiąc). W kontekście wydawnictw płatnych należy uwzględnić 

znakomity przewodnik turystyczny wydawnictwa „Rewasz”, autorstwa Jacka Kałuszko 

i Pawła Ajdackiego pt. „Otwock i okolice”, jak również turystyczny plan Miasta Agencji 

Rengraf 

oraz mapę Mazowieckiego Parku Krajobrazowego wydawnictwa Compass. Do powyższych 

wydawnictw można jeszcze dołączyć serię pocztówek, jak również folderów i ulotek 

dotyczących poszczególnych obiektów noclegowych oraz gastronomicznych. 

W kwestii wydawnictw promocyjnych i informacyjnych należy stwierdzić brak 

następujących rodzajów wydawnictw: 

• bezpłatnego folderu prezentującego atrakcje turystyczne Otwocka, 

• wydawnictw tematycznych, np. dotyczących obiektów w stylu tzn. „Świdermajer” 

lub otwockich judaiców, 

• folderu Muzeum Ziemi Otwockiej. 

71

Wśród działań promocyjnych jest także tworzenie pełnej gamy materiałów promocyjnych, 

takich jak kubki, koszulki, parasolki, długopisy, teczki, notesy, tzw. „smycze”, „smycze” do 

komórek opatrzonych herbem miasta, hasłem promocyjnym oraz grafikami wyobrażającymi 

ważne walory turystyczne Miasta. Gadżety są dostępne podczas ważnych wydarzeń 

odbywających się w Otwocku oraz podczas imprez targowych (Otwock brał udział m.in. w 

targach nieruchomości w Warszawie). 

Duże znaczenie dla przekazu promocyjnego ma współpraca Otwocka z dwoma miastami 

bliźniaczymi: Lennestadt w Niemczech i Saint-Amand-Montrond we Francji. Szczególnie 

współpraca 

z miastem niemieckim przybiera różnorodne formy (wymiany uczniów, spotkania, przyjazdy 

rowerami mieszkańców Lennenstadt do Otwocka) i można ją uznać za skuteczną działalność 

promocyjną. 

Otwock, jak wynika z analizy przeprowadzonej w poprzednim rozdziale, nie posiada 

kompletnych produktów turystycznych. Walory turystyczne Otwocka, obfite i różnorodne, nie 

są obudowane konkretną ofertą, która mogłaby podlegać sprzedaży w biurach podróży. Żadne 

z otwockich biur podróży nie posiada w swojej ofercie zwiedzania Miasta, bądź korzystania z 

atrakcji turystycznych. Należy podkreślić, że skomercjalizowane produkty turystyczne 

stanowią o rzeczywistym stanie rozwoju turystycznego miejscowości. W tym kontekście 

Otwock jest miastem o bardzo dużym potencjale turystycznym, który nie jest w pełni 

wykorzystany, choć w swojej ofercie PTTK propaguje zwiedzanie miasta. 

Podobnie w odniesieniu do marki turystycznej. Otwock jej nie posiada. Nie istnieje logo 

turystyczne miasta wraz z systemem jego wykorzystania, obudowane całą warstwą 

marketingową materiałów promocyjnych, reklam, wydawnictw, portalu internetowego. Marka 

turystyczna jest znakiem jakości dla turystów, i stanowi czytelny sygnał dotyczący 

profesjonalnej oferty turystycznej. 

Odnośnie działalności marketingowej Miasta należy wskazać na brak zintegrowanego 

działania 

w tej dziedzinie. Z pewnością obecny stan, jeśli chodzi o liczbę pracowników 

odpowiadających za promocję miasta, jest niewystarczający. Promocja Otwocka wymaga 

stworzenia profesjonalnej marki turystycznej. Marki, która firmowałaby sieć unikatowych, 

spójnych produktów turystycznych, bazujących na walorach turystycznych Miasta i jego 

dziedzictwie kulturowym. Marki, która miałaby swojego menedżera. 

3.6 Analiza SWOT 

Analiza SWOT stanowi jedno z najbardziej popularnych narzędzi diagnozowania, 

wykorzystywanych w procesie planowania strategicznego. Prezentuje ona mocne i słabe 

strony miasta Otwocka w zakresie turystyki, kultury i sportu oraz szanse i zagrożenia, 

sprzyjające lub mogące utrudnić ich rozwój. 

Przedstawiona poniżej analiza SWOT stanowi punkt wyjścia do części strategicznej 

dokumentu, 

a więc określenia kierunków rozwoju, podstawowych celów do osiągnięcia oraz zadań 

realizacyjnych. 

72

Produkt 

turystyczn 

y/oferta 

Zasoby 

ludzkie 

Marketing 

i promocja 

MOCNE STRONY 

• Duży potencjał produktowy związany 

z wysokimi walorami antropogenicznymi 

(architektura „Świdermajer”, judaica, znane 

postaci związane z Otwockiem) 

i naturalnymi (walory uzdrowiskowe, 

Mazowiecki Park Krajobrazowy, rzeka 

Świder) 

• Istniejące obiekty noclegowe 

o rozbudowanej ofercie turystycznej 

(w szczególności Villa Park Otwock 

oraz Ośrodek Doskonalenia Zawodowego 

Kadr Celnych i Skarbowych) 

• Funkcjonowanie Muzeum Ziemi Otwockiej 

• Znaczna liczba atrakcyjnych wydarzeń 

kulturalnych, sportowych i rekreacyjnych 

• Funkcjonujące na terenie Miasta szpitale 

posiadające ofertę uzdrowiskową 

• Duża aktywność mieszkańców 

przekładająca się na znaczną liczbę 

różnorodnych organizacji pozarządowych 

• Działalność lokalnych liderów 

• Wykwalifikowana kadra szkoleniowa 

w sporcie 

• Funkcjonowanie szkoły wyższej oraz 

Zespołu Szkół Ekonomiczno- 

Gastronomicznych 

na terenie Miasta 

• Wykwalifikowana kadra PTTK 

• Duża aktywność społeczności lokalnej 

w animowaniu działań kulturalnych 

• Funkcjonowanie uczniowskich klubów 

sportowych 

• Rozbudzona tożsamość lokalna wśród 

mieszkańców 

• Pamięć mieszkańców o tradycjach 

uzdrowiskowych Otwocka 

• Otwartość mieszkańców na turystów 

• Funkcjonowanie Centrum Informacji 

Turystycznej w siedzibie PTTK 

• Żywa współpraca z miastami partnerskimi 

w Niemczech i Francji 

• Dobrej jakości wydawnictwa promocyjne 

i informacyjne dotyczące Miasta oraz 

gadżety promocyjne 

• Przewodnik turystyczny wyd. Rewasz 

„Otwock i okolice” 

SŁABE STRONY 

• Brak kompletnych produktów turystycznych 

• Brak wyznaczonych na terenie Miasta 

szlaków kulturowych 

• Brak oferty Otwocka dostępnej 

w biurach podróży 

• Zbyt wąska oferta Otwocka w kwestii bazy 

noclegowej (brak kempingów, hoteli 

o średnim standardzie, sanatoriów) 

i gastronomicznej 

• Brak ofert SPA i oferty para-uzdrowiskowej 

• Zbyt mała liczba pracowników w wydziałach 

zajmujących się kulturą, sportem, promocją 

i turystyką, którzy byliby odpowiedzialni 

jedynie za wymienione dziedziny 

• Niewystarczająca jakość usług turystycznych, 

niski profesjonalizm kadr 

• Brak Rady Sportu w Otwocku 

• Zbyt wąskie kadry Zarządu Parków 

Krajobrazowych 

• Słaba współpraca między organizacjami 

pozarządowymi 

• Brak marki turystycznej Otwocka (w tym brak 

logo promocyjnego Miasta) 

• Niedostateczna liczba wydawnictw 

promocyjnych i informacyjnych skierowanych 

do turystów, w tym wydawnictw tematycznych 

• Brak wiodącej imprezy utożsamianej 

z Otwockiem 

• Niewystarczająco atrakcyjny dla turystów 

portal internetowy Miasta 

• Brak udziału Miasta w targach turystycznych 

73

Przestrzeń 

turystyczn 

a 

System 

instytucjon 

alny 

• Położenie blisko Warszawy 

• Linia Kolei Nadwiślańskiej 

• Położenie przy dwóch ważnych drogach 

(nr 17 i 801) 

• Brak uciążliwego przemysłu 

• Duża liczba obiektów zabytkowych, przede 

wszystkim drewnianych budynków 

w stylu tzn. „Świdermajer” 

• Źródła geotermalne pod Miastem 

(niewykorzystane) 

• Znakomite warunki do uprawiania rekreacji 

i turystyki rowerowej na terenie Miasta 

• Skanalizowanie i zwodociągowanie całego 

Miasta 

• Istniejące oznakowanie turystyczne 

na terenie Miasta 

• Dobra współpraca między władzami 

samorządowymi a zarządem Parków 

Krajobrazowych oraz instytucjami 

kulturalnymi i sportowymi 

• Funkcjonowanie OKS, TKKF, OCK i MDK 

• Dobra współpraca władz miejskich 

z sąsiednimi samorządami 

• Wspieranie przez władze Otwocka 

przedsięwzięć kulturalnych, sportowych 

i turystycznych 

• Brak wyraźnego centrum Miasta (rynku, placu, 

głównej ulicy) 

• Brak deptaka w centralnej części Otwocka 

• Chaos przestrzenny 

• Znaczne zaśmiecenie 

• Katastrofalny stan techniczny zabudowy 

w stylu „Świdermajer” 

• Budowa ogrodzonych osiedli mieszkaniowych 

• Fatalna infrastruktura sportowa OKS 

• Zaniedbany Park Miejski i teren TKKF 

• Brak miejskiego systemu informacyjnego 

• Brak zagospodarowania turystycznego okolic 

rzeki Świder i Wisły 

• Duże zanieczyszczenie rzeki Świder 

• Brak zagospodarowanych terenów 

rekreacyjnych 

• Brak spójnego systemu ścieżek rowerowych 

• Brak szaletów miejskich 

• Brak wypożyczalni sprzętu turystycznego 

i sportowego 

• Niezagospodarowane tereny wysypiska 

• Brak jednostki zajmującej się sportem 

masowym i rekreacją w Otwocku 

• Brak Lokalnej Organizacji Turystycznej 

• Brak koordynacji działań podmiotów z trzech 

sektorów: samorządowego, pozarządowego 

i prywatnego 

• Brak instytucjonalnego rozwiązania problemu 

niszczejących zabytków 

SZANSE 

• Korzystne postrzeganie Miasta, tradycje 

uzdrowiskowe, zdrowy klimat, obszar 

wypoczynku weekendowego 

• Stworzenie profesjonalnej oferty turystycznej 

miasta skierowanej do turystów biznesowych, 

aktywnych, zdrowotnych i weekendowych 

• Powrót do tradycji uzdrowiskowych Otwocka 

• Wykorzystanie źródeł geotermalnych 

• Ochrona i wykorzystanie obiektów w stylu 

„Świdermajer” w celach turystycznych 

i kulturalnych 

• Wykreowanie atrakcyjnych produktów 

turystycznych miasta w oparciu o istniejące 

walory (przede wszystkim o „Świdermajery”, 

judaica i historię otwockich Żydów, walory 

uzdrowiskowe i rekreacyjne, rzekę Świder) 

• Stworzenie turystycznych szlaków tematycznych 

• Ochrona walorów naturalnych Otwocka 

• Współpraca z sąsiednimi miejscowościami 

(Józefowem, Karczewem, Celestynowem, 

Wiązowną, Kołbielą) w kwestii przygotowywania 

ZAGROŻENIA 

• Utrata zabytkowych domów w tzw. stylu 

„Świdermajer” 

• Utrata walorów uzdrowiskowych Otwocka 

• Pogłębianie się chaosu przestrzennego 

i degradacja przestrzeni miejskiej 

• Degradacja miejskiej infrastruktury, 

infrastruktury turystycznej, para-turystycznej 

i sportowej 

• Presja budowlana 

• Degradacja rzeki Świder 

• Konkurencja i aktywność sąsiednich miast 

• Brak koordynacji działań trzech sektorów 

• Niski priorytet turystyki w działaniach samorządu 

lokalnego. 

• Konieczność prefinansowania projektów 

unijnych. 

• Brak poczucia bezpieczeństwa w skali globalnej 

i lokalnej. 

• Niski poziom dochodów przeciętnej polskiej 

rodziny – niski poziom wydatków na cele 

turystyczne. 

74

oferty turystycznej i wykorzystania walorów 

turystycznych 

• Poprawa dostępności komunikacyjnej Miasta 

• Poprawa i rewitalizacja przestrzeni miejskiej 

• Urozmaicanie ofert kulturalnej Otwocka 

• Koordynacja działań trzech sektorów 

• Integracja obszaru, tworzenie wspólnych 

produktów turystycznych, równomierne 

rozłożenie ruchu turystycznego. 

• Wykorzystanie funduszy unijnych na turystykę, 

szczególnie na rozwój zasobów ludzkich. 

• Wykorzystanie położenia geograficznego. 

• Trendy obserwowane na rynku tury-stycznym 

(moda na zdrowie, ciszę i spokój, poznawanie 

nowych regionów). 

• Tendencje w turystyce - rosnąca aktywność 

turystyczna, wzrost zainteresowania Europą 

Środkową i Wschodnią jako celu podróży, wzrost 

zainteresowania, aktywnym wypoczynkiem 

i agroturystyką, wzmożony popyt na wyjazdy 

weekendowe, rozwój turystyki rodzinnej, 

wyjazdy indywidualne. 

• Zrównoważony rozwój. 

• Globalizacja gospodarki światowej – transfer 

know-how, możliwość korzystania 

z międzynarodowych wzorców. 

• Wzrost znaczenia regionalizmu, odrębności 

kulturowych, twórczości ludowej. 

• Migracja młodych, zdolnych ludzi do Warszawy. 

• Konkurencja ze strony turystycznych regionów 

i subregionów w Polsce. 

• Niekorzystne tendencje w turystyce przyjazdowej 

i turystyce krajowej (kryzys ekonomiczny). 

75

4. Koncepcja zrównoważonego rozwoju turystyki. 

Założenia rozwoju 1 

Turystyka jest jednym z najważniejszych i najszybciej rozwijających się sektorów gospodarki 

światowej i Unii Europejskiej. Może w znacznym stopniu przyczynić się do osiągnięcia takich celów 

jak utrzymanie wysokiego i stabilnego poziomu wzrostu gospodarczego i zatrudnienia, postępu 

społecznego mającego na uwadze potrzeby wszystkich oraz do skutecznej ochrony środowiska 

i rozważnego wykorzystania zasobów naturalnych. Aby mogło tak się dziać na całym świecie i w UE 

konieczne jest, aby zainteresowane strony dbały o podstawy, od których zależy turystyka. 

Granice bazy zasobów naturalnych, gospodarczych, społecznych i kulturalnych, określające 

zrównoważony rozwój gospodarczy sektora, nie sprostałyby ciągłej ekspansji turystyki europejskiej. 

Dzięki specjalnym strategiom można jednak dostosować aktywność turystyczną w taki sposób, aby 

odpowiadała ona wymogom zrównoważonego rozwoju, nowym wyzwaniom i zapotrzebowaniom 

związanych ze zmieniającymi się tendencjami i działaniami w turystyce oraz zwiększyła dochody. 

Niniejsza Strategia opiera się o następujące założenia: 

• Zrównoważona działalność i wzrost 

Związana jest głównie z takim sposobem zarządzania działalnością turystyczną oraz 

spodziewanym wzrostem, aby zapewnić poszanowanie ograniczeń bazy zasobów oraz 

zdolności tychże zasobów do odnawiania się. Ponieważ produkt turystyczny opiera się 

głównie na jakości środowiska naturalnego, kultury i jakości społecznej, sektor – jeżeli nie 

będzie zarządzany w sposób zrównoważony – jest zagrożony pogorszeniem się sytuacji 

albo nawet zużyciem dającej dochody własnej bazy zasobów, a w związku z tym brakiem 

harmonizacji gospodarczej i społecznej. 

Zrównoważony rozwój turystyki jest związany raczej ze wzrostem jakości niż ilości. 

Świadomość jakości u turystów jest również podstawowym warunkiem zrównoważonego 

rozwoju, a trwałość i jakość muszą być zintegrowane. Są one niezbędne 

dla konkurencyjności sektora turystycznego. 

• Zrównoważone podejście do trzech filarów rozwoju 

Turystka zrównoważona jest to turystyka, która jest rentowna pod względem 

gospodarczym i społecznym, nie szkodząc przy tym środowisku i lokalnej kulturze. 

Oznacza sukces gospodarczy i finansowy, troskę o środowisko, jego ochronę i rozwój 

1 

Na podstawie Komunikatu Komisji do Rady Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu 

Gospodarczego i Społecznego oraz Komitetu Regionów pt. Podstawowe kierunki dotyczące zrównoważonego 

rozwoju turystyki europejskiej, Bruksela 2003 

76

oraz odpowiedzialne postępowanie względem społeczeństwa i wartości kulturalnych – te 

trzy elementy są współzależne. 

Zrównoważony rozwój turystyki dotyczy szczególnie ważnych aspektów, takich jak 

konkurencyjne i odpowiedzialne społecznie przedsiębiorstwa turystyczne, możliwość 

uczestnictwa w turystyce przez wszystkich obywateli, dobre szanse zatrudnienia 

w sektorze i korzyści z działalności turystycznej dla społeczności lokalnych. Wymaga 

to zachowania integralności kulturowej oraz włączenia kwestii ochrony środowiska 

i ochrony zasobów dziedzictwa kultury w programy dotyczące turystyki. 

Rozwiązania obejmujące wielostronne partnerstwo oraz rzetelne zarządzanie, które 

usprawniają działania wszystkich zainteresowanych stron umożliwiają unowocześnienie 

branży oraz pokonanie braku koordynacji między działaniami tych uczestników. 

• Zrównoważone wzorce konsumpcji 

Zachowanie konsumenta stanowiące wynik ceny, jakości i wizerunku jest prawie 

wyłącznie zdeterminowane przez indywidualne zainteresowania. Obecnie niewielu 

turystów jest zainteresowanych zrównoważonym rozwojem. Jednak dzięki właściwemu 

informowaniu konsumentów poprzez łatwe do zrozumienia przesłania zawarte w szeroko 

dystrybuowanych przez sektor publikacjach (broszury promocyjne, katalogi 

i przewodniki), rozwijaniu ich świadomości związanej ze zrównoważonym rozwojem 

oraz wpływaniu na ludzi i przekonywaniu ich dzięki wyraźnym sygnałom, możliwe jest 

kształtowanie wzorców zrównoważonej konsumpcji, które będą powodować zmiany 

w oferowanych produktach. Szczególnie ważną grupą docelową są tutaj ludzie młodzi. 

Działania takie muszą obejmować podnoszenie świadomości na temat jakości jako 

integralnej cechy produktu oraz nowe podejścia dotyczące przekazywania turystom 

przesłania, iż jakość i turystyka zrównoważona mają swoją cenę. 

• Zrównoważone wzorce produkcji 

Dotyczą zarówno zarządzana zrównoważonym łańcuchem wartości turystyki, które 

dotyczą zarządzania jakością w produkcji dóbr i usług. Aby zysk gospodarczy nie był 

wytwarzany kosztem aspektów społecznych i środowiskowych, sektor musi 

zinternalizować( - to słowo odnosi się do norm, wartości, poglądów) społecznogospodarcze 

i środowiskowe koszty, aby właściwie ustalać ceny, głownie dzięki 

wykorzystaniu odpowiednich systemów opartych o rynek. 

Wartość zrównoważonej turystyki oznacza również optymalizację zatrudnienia i korzyści 

społecznych, tj. przedsiębiorstwa sektora realizują koncepcję społecznej 

odpowiedzialności firm. Obejmuje to możliwości uczenia się i dobrej jakości miejsca pracy 

dla wykwalifikowanych i posiadających motywację pracowników, którzy będą świadczyć 

wysokiej jakości usługi turystyczne, systemy certyfikacji służące promowaniu wzorców 

zrównoważonej produkcji i konsumpcji oraz korzystanie w miarę potrzeby z innowacji 

i nowych technologii. Konieczny jest również wzmocniony dialog społeczny 

77

oraz dodatkowa siła partnerów społecznych na wszystkich szczeblach powstawania 

koncepcji i ich realizacji. 

Wraz z poszczególnymi komponentami łańcucha wartości obszar recepcji turystycznej 

jako całość stanowi ogólny produkt turystyki. Różnorodne działania i kierunki polityki 

dotyczące obszarów recepcji turystycznej, łączące interesy publiczne i prywatne są zatem 

ważne dla zrównoważonej produkcji. W większości regionów Europy tradycyjny krajobraz 

kulturowy stanowi odpowiedni zasób naturalny i kulturowy, będący warunkiem 

wstępnym dla produktu turystycznego. Zasoby dziedzictwa narodowego, infrastruktura 

łączności, gościnność oraz infrastruktura turystyczna to kolejne podstawowe zasoby 

obszaru recepcji turystycznej. Mądre wykorzystanie gruntów jest ogromnie ważnym 

czynnikiem zrównoważonego rozwoju obszaru recepcji turystycznej. 

Wymogi turystyki w tym względzie oraz związane z lokalną tożsamością kulturową 

i potrzebami lokalnych mieszkańców powodowały w niektórych przypadkach napięcia na 

poziomie obszaru recepcji turystycznej. Konkurencyjna turystyka wysokiej jakości 

powinna szanować chłonność obszarów naturalnych i kulturowych. Pewna liczba 

obszarów recepcji turystycznej – w szczególności niektórych obszarów nadbrzeżnych 

i wysp w południowej części Europy, niektóre ośrodki górskie i niektóre miasta – 

doświadczyły negatywnych skutków rozwoju turystyki do poziomu przekraczającego ich 

chłonność. Co więcej, jeżeli lokalny rozwój obszarów recepcji turystycznej, o ograniczonej 

bazie ekonomicznej, takich jak wyspy, jest w znacznym stopniu oparty na turystyce, grozi 

to powstaniem wrażliwej i nadmiernie zależnej “mono-gospodarki”, nieprzynoszącej 

pożądanych pośrednich skutków dla innych aspektów lokalnej gospodarki, jak rolnictwo 

i rzemiosło. 

Również wzmiankowany rozwój sportu, jako elementu wspierającego turystykę w Otwocku 

zostanie oparty o zasady zrównoważone głównie według następujących założeń: 

• Realizacja inwestycji w infrastrukturę sportową i rekreacyjną zgodnie 

z poszanowaniem praw ochrony środowiska naturalnego. 

Dotyczy to budowy infrastruktury w odpowiednich miejscach oraz w sposób 

nie degradujący krajobrazu przyrodniczego. 

• Rozwój funkcji społecznych oraz stałe działania na rzecz upowszechniania sportu 

wśród społeczności lokalnych. 

Sport pobudza istotne wartości, takie jak duch zespołowy, solidarność, tolerancja 

oraz zasada fair play, przyczyniając się do indywidualnego rozwoju i samorealizacji. 

Propaguje aktywny udział obywateli w życiu społecznym i przez to pomaga rozwinąć 

aktywną postawę obywatelską. 

78

• Promocja sportu wśród społeczeństwa Miasta oraz dyskontowanie społecznych 

korzyści wynikających z rozwoju sportu w kontekście budowania przynależności 

do społeczności, poczucia tożsamości lokalnej, dumy z przynależności lokalnej. 

Sport jest dziedziną działalności ludzkiej, wzbudzającą duże zainteresowanie 

obywateli Unii Europejskiej oraz posiadającą wielką możliwość zrzeszania, docierania 

do wszystkich, niezależnie od wieku czy pochodzenia społecznego. 

Sport ma nie tylko znaczenie dla poprawy zdrowia obywateli, lecz posiada również 

wymiar wychowawczy oraz odgrywa rolę społeczną, kulturową i rekreacyjną. 

Społeczna rola sportu daje również możliwość zacieśniania zewnętrznych 

i wewnętrznych relacji. 

• Wspieranie organizacji, klubów i innych partnerów społecznych zaangażowanych 

w rozwój sportu na terenie Miasta. 

Inwestowanie w szkolenie młodych utalentowanych sportowców w dobrych 

warunkach i propagowanie tego szkolenia jest podstawowym warunkiem 

zrównoważonego rozwoju sportu na każdym szczeblu. Dzięki konkretnym działaniom 

sport jest skutecznym środkiem propagującym edukację, zdrowie, dialog 

międzykulturowy, rozwój i pokój. 

4.1 Schemat logiczny 

Część strategiczna niniejszego dokumentu została skonstruowana w oparciu o podstawowe 

zasady metodologiczne opracowywania dokumentów strategicznych. 

Część strategiczna dokumentu dotyczy wizji, misji oraz celu nadrzędnego. Ich osiągnięcie 

warunkują cele strategiczne, cele operacyjne oraz zadania ujęte w 5-ciu obszarach realizacyjnych 

Poniżej graficznie przedstawiono schemat logiczny Strategii w 5-ciu obszarach (oczywiście 

w każdym z obszarów liczba celów i zadań operacyjnych jest uwarunkowana występującymi 

potrzebami). 

79

Cel nadrzędny Strategii – najważniejszy, podstawowy cel, który chcemy osiągnąć wdrażając 

Strategię. 

Cele strategiczne - są to kluczowe cele Strategii, podstawa wyznaczania pozostałych celów 

i działań, ściśle podporządkowanych osiągnięciu celu nadrzędnego. Odnoszą się do szeroko pojętej 

gospodarki turystycznej i odpowiadają na pytania: co chcemy osiągnąć rozwijając turystykę oraz sfery 

wspomagające w Otwocku. 

Cele operacyjne - operacjonalizują zapisy nadrzędnych do osiągnięcia celów w zakresie 

turystyki. 

Zadania realizacyjne – określone dla konkretnych celów operacyjnych, niezbędne dla 

osiągnięcia celów. 

Koncepcja rozwoju turystyki w Otwocku pozostaje w ścisłej korelacji z opracowaną i 

przyjętą przez sejmik Strategią rozwoju turystyki w województwie mazowieckim na lata 

2007-2013, Kierunkami rozwoju turystyki do 2015 oraz podstawowymi zasadami planowania 

strategicznego, 

w związku z czym opiera się o domeny strategiczne oraz cele i zadania realizacyjne 

zidentyfikowane 

w ich ramach, odpowiadające na główne problemy rozwojowe. 

4.2 Wizja i misja 

Punktem wyjścia do konstruowania wiązki celów i działań realizacyjnych w Otwocku jest wizja 

i misja. 

Wizja jest opisem stanu idealnego, tego jakie ma być Miasto w przyszłości jako obszar 

atrakcyjny turystycznie. Wizja jest naszą opowieścią o przyszłości, naszym wyobrażeniem o Mieście 

i jego kluczowych cechach i atutach. Wizja jest opisem wizerunku, koncepcją pewnego modelu 

funkcjonowania Miasta jako obszaru recepcji turystycznej. 

Wizja 

Otwock jest miastem bardzo atrakcyjnym turystycznie, łatwo dostępnym, powszechnie 

rozpoznawalnym, obszarem pierwszego wyboru dla mieszkańców Warszawy i okolic, 

dzięki różnorodnej ofercie kulturalnej i sportowej, miastem bezpiecznym i czystym. 

Otwock jest miejscem przyjaznym dla mieszkańców i turystów, dzięki zrównoważonemu 

rozwojowi wysokiej jakości usług turystycznych, kulturalnych i sportowych i dobrze 

rozwiniętej infrastrukturze. Oferuje kompleksowe, produkty turystyki weekendowej, 

aktywnej, kulturowej, uzdrowiskowej oraz produkty dla dzieci i młodzieży które 

stanowią elementem przewagi konkurencyjnej Miasta. 

Swój turystyczny wizerunek Otwock buduje na zrównoważonym wykorzystywaniu 

zasobów naturalnych, w szczególności zdrowego klimatu, rzeki Świder, Mazowieckiego 

Parku Krajobrazowego oraz antropogenicznych, w tym unikatowego budownictwa 

„Świdermajer”, 

a także tradycji uzdrowiskowych. 

81

Misja natomiast jest deklaracją dążeń i wartości Miasta w kontekście rozwoju turystyki. Misja 

koncentruje się na istocie rzeczy, dostosowuje kierunki działań do długoterminowych celów, pełni też 

funkcje motywacyjne i promocyjne. Misja określa charakter Otwocka i pokazuje jego atuty. Z misji 

także bezpośrednio wynikają obszary głównej koncentracji działań. 

Misja 

Naszym dążeniem jest zrównoważone zagospodarowanie zasobów gospodarczych, 

społecznych 

i środowiskowych w celu rozwoju turystyki wraz ze stworzeniem atrakcyjnej oferty 

kulturalnej, sportowej i rekreacyjnej dla mieszkańców i odwiedzających. 

W tym zakresie naszym celem jest kreacja, promocja i sprzedaż atrakcyjnych 

produktów turystycznych, w tym kulturalnych, sportowych i rekreacyjnych, bazujących 

na zasobach Otwocka, aktywizacja i integracja społeczności lokalnej oraz 

profesjonalizacja kadr turystycznych, ekologizacja usług turystycznych, proekologiczne 

zarządzanie przestrzenią publiczną oraz skuteczna współpraca partnerów na rzecz 

rozwoju turystyki oraz tworzenia atrakcyjnej oferty kulturalnej, sportowej i 

rekreacyjnej. 

Chcemy dysponować najatrakcyjniejszą ofertą spędzania wolnego czasu dla 

mieszkańców Mazowsza. 

4.3 Strategiczne cele rozwoju 

Cel nadrzędny Strategii 

Rozwój gospodarczy i społeczny Otwocka oraz poprawa jakości 

życia jego mieszkańców dzięki zdyskontowaniu korzyści 

płynących 

z rozwoju turystyki oraz kultury i sportu. 

Cel strategiczny 1 - Rozwój oferty turystycznej i wspomagającej ją oferty kulturalnej 

oraz sportowej Otwocka 

Punktem wyjścia do aranżowania rozwoju szeroko pojętej gospodarki turystycznej Otwocka 

jest kreacja i wdrażanie oferty turystycznej, a także kulturalnej i sportowej, która niewątpliwie dzięki 

interdyscyplinarnym połączeniom z turystyką będzie spełniać funkcję zarówno funkcję uzupełniającą, 

jak i stymulującą. 

82

Pod pojęciem oferty turystycznej Otwocka należy rozumieć komplementarne produkty 

turystyczne, skierowane do konkretnych, precyzyjnie określonych segmentów rynku. W tym 

kontekście najważniejsze jest poszukiwanie inspiracji produktowej w potencjale naturalnym 

i antropogenicznym Otwocka, maksymalne wykorzystanie posiadanych walorów, atrakcji 

i infrastruktury. 

Wyjątkowość gospodarki turystycznej, a jednocześnie unikalny potencjał Miasta zwłaszcza 

w aspekcie kreacji oferty produktowej polega na możliwości i zarazem konieczności integrowania 

turystyki, kultury i sportu, jako elementów jednej całości, stanowiącej przedmiot zainteresowania 

turystów. 

Ocena sytuacji w Otwocku jednoznacznie wskazuje na niedostateczne wykorzystanie 

posiadanego potencjału produktowego i brak konkretnej oferty produktowej integrującej olbrzymi 

potencjał turystyczny, kulturalny i sportowy Miasta. 

Cel operacyjny 1.1 – Rozwój produktów turystycznych Otwocka 

Produkt turystyczny jest pojęciem wielowymiarowym i wielowątkowym. Dla celów niniejszej 

Strategii produkt turystyczny rozumieć należy jako oryginalną kompozycję walorów, dóbr i usług, 

umożliwiających ich turystyczne wykorzystanie podczas podróży turystycznej. Co więcej produkt 

turystyczny to dostępne na rynku dobra i usługi turystyczne umożliwiające ich planowanie, 

odbywanie, przeżywanie oraz gromadzenie doświadczeń z nimi związanych. Oznacza to, iż produkt 

turystyczny Otwocka to zintegrowany układ oczekiwań, korzyści i wrażeń tworzących unikalną 

kompozycję trzech podróży: wyobrażonej, rzeczywistej i zapamiętanej. 

W kontekście praktycznym oznacza to, że kreując produkty turystyczne Otwocka należy odnieść się 

do elementów informacyjnych (głównie cyfrowych – Internet, rozwiązania mobilne), umożliwiających 

zaplanowanie podróży, do składowych produktu rzeczywistego (walory, atrakcje, usługi), 

umożliwiającej odbycie podróży i jej przeżywanie w warstwie emocjonalnej (w tym kontekście 

najważniejsze znaczenie mają wartości niematerialne – gościnność, życzliwość, pogoda, kontakty 

towarzyskie, nawiązywanie relacji interpersonalnych), do elementów produktu poszerzonego 

(gadżety, pamiątki, relacje, interaktywne wrażenia) umożliwiających gromadzenie doświadczeń 

z podróży. 

Punktem wyjścia do kreacji i wdrożenia produktów turystycznych Otwocka jest zdefiniowanie 

klientów, czyli potencjalnych turystów, którzy tą ofertą mogą być zainteresowani. Co więcej 

konieczne jest precyzyjne określenie ich profilu. 

Poniżej przedstawiono podstawowe segmenty odbiorców produktów turystycznych, które powinny 

zostać doprecyzowane na podstawie przeprowadzonych badań konsumenckich (opisanych 

w rozdziale 4.3 w tabeli): 

83

SEGMENT: TURYŚCI AKTYWNI 

Turystyka aktywna związana z różnymi formami aktywnego spędzania czasu wolnego, m.in. 

w formule np. turystyki rowerowej, konnej, kajakowej, etc. Dotyczy ona przede wszystkim osób 

pracujących umysłowo, mieszkańców większych miast, którzy najbardziej efektywnie odpoczywają 

aktywnie. Z punktu widzenia turysty niezwykle ważna jest tutaj infrastruktura, która pozwala 

na bezpieczne wykorzystywanie istniejących walorów naturalnych, głównie w postaci 

zagospodarowanych szlaków, kąpielisk, etc. 

Kryteria geograficzne, 

demograficzne 

Preferencje i zainteresowania 

Motywy 

Wiek: 18-50 

Wykształcenie: średnie i wyższe. 

Dochód: średnia krajowa i powyżej. 

Geografia: głównie mieszkańcy Mazowsza (głównie aglomeracji 

warszawskiej) oraz jego najbliższych okolic. 

Osoby poszukujące możliwości relaksu poprzez aktywność fizyczną, 

w jej różnych formach, ceniące sobie wysoki poziom 

bezpieczeństwa 

Osoby ceniące sobie możliwość ciekawego spędzenia wieczorów: 

grill, ognisko, regionalna impreza 

Osoby zainteresowane walorami naturalnymi i krajoznawczymi 

obszaru, ceniące przyrodę i zwracające uwagę na jej ochronę oraz 

formułę ich wykorzystania i eksponowania (szlaki rowerowe, 

zagospodarowanie akwenów wodnych i rzek). 

Osoby poszukujące możliwości połączenia form aktywnego 

wypoczynku i aktywnego poznania dziedzictwa kulturowego. 

Chęć aktywnego wypoczynku, odstresowanie się, odpoczynek 

od zgiełku dużego miasta i codziennych obowiązków. 

Poznanie walorów przyrodniczo-krajobrazowych. 

Realizacja pasji. 

SEGMENT: TURYŚCI KULTUROWI 

Turystyka kulturowa związana jest z motywem poznawczym. Jej uczestnicy podróżują w celu 

poznania historii, zwiedzania zabytków, muzeów, w związku z odbywającymi się imprezami, etc. 

Należy zwrócić uwagę, iż zmienia się charakter turystyki kulturowej, która obecnie przyjmuje 

formę związaną z dużą aktywnością turysty. Pragnie on bowiem angażować się w proces 

poznawczy. Stąd bardzo duże znaczenie interaktywnych form eksponowania walorów kulturowych 

oraz różnego rodzaju imprez tematycznych, w tym przede wszystkim tematycznych szlaków 

kulturowych, które są jedną z najszybciej przeobrażających się i najbardziej popularnych form 

turystyki kulturowej. Specyficzną grupą odbiorców oferty Otwocka w ramach turystów 

kulturowych będą turyści sentymentalni (głównie Żydzi) poszukujący swoich korzeni. 

84


demograficzne 


Motywy 

Wiek: 10+ 

Wykształcenie: średnie i wyższe. 

Dochód: średnia krajowa i powyżej. 

Geografia: województwo mazowieckie (głównie aglomeracja 

warszawska) oraz województwa ościenne, Żydzi . 

Osoby zainteresowane historią Otwocka lub poszukujące ciekawych 

możliwości spędzenia wolnego czasu. 

Osoby poszukujące swoich korzeni, śladów przeszłości. 

Osoby zainteresowane zwiedzaniem ciekawych obiektów - 

„Świdermajerów”, osoby zainteresowane dziedzictwem 

kulturowym. 

Osoby pragnące poznać tradycje i obyczaje mieszkańców – poprzez 

udział w imprezach kulturalnych oraz osoby zainteresowane 

udziałem w warsztatach, pokazach, inscenizacjach etc. 

Osoby zainteresowane udziałem w imprezach tematycznych, 

np. związanych ze słynnymi postaciami, wydarzeniami etc. 

Osoby zainteresowane uczestnictwem w imprezach kulturalnych 

Otwocka (koncerty, festiwale etc.). 

Osoby poszukujące ciekawych formuł zwiedzania, nie tylko 

w kontekście interaktywności, ale również w kontekście 

pakietowania oferty (np. ciekawa oferta kulinarna, ciekawe 

ekspozycje etc.). 

Osoby te często pragną łączyć zwiedzenie z poznaniem przyrody, 

są wrażliwe także na piękno otaczającego ich krajobrazu. 

Kierują się motywem poznania, przy czym poszukują aktywnych 

form poznania kultury, historii, nie koniecznie ukierunkowane 

na zabytki techniki, które są dla nich jedną z formuł spędzania 

czasu. 

Uprawianie turystyki kulturowej może stanowić ich hobby, sposób 

na realizację pasji. 

Poszukiwanie śladów rodzinnych. 

SEGMENT: TURYŚCI BIZNESOWI 

Turystyka związana z wykonywanym zawodem bezpośrednio lub pośrednio. Jest ona utożsamiana 

często z podróżami służbowymi, mianem których określa się wszystkie podróże, których cele są 

związane z pracą lub interesami zawodowymi podróżującego. Turystyka biznesowa szeroko 

rozumiana obejmuje: indywidualne podróże służbowe, spotkania grupowe, uczestnictwo w 

targach lub imprezach konsumenckich, podróże motywacyjne i turystykę korporacyjną. Ma ona 

obecnie coraz większe znaczenie ekonomiczne. Stanowi też w turystyce międzynarodowej sektor 

niezwykle trwały i o dyskretnej, ale za to regularnej ekspansji. Jest ogromną szansą dla produktu 

z uwagi na jego bardzo dogodne położenie względem Warszawy oraz możliwość wykorzystania 

85

dużych odbywających się w Stolicy i na terenie Mazowsza imprez. Otwock nie ma możliwości 

organizacji dużych imprez typu: kongresy czy duże eventy, ale szansą jest „przejęcie” turystów 

biznesowych i zagospodarowanie ich czasu fakultatywnego, przygotowanie oferty dla osób 

towarzyszących, organizacja mniejszych imprez (np. zjazdy i konferencje naukowe, spotkania 

hobbystów etc.). 

W kontekście produktów turystycznych Otwocka warto również podkreślić znaczenie turystyki 

motywacyjnej (tzw. incentive tours) obejmuje osoby wysyłane przez pracodawcę w tzw. podróż 

motywacyjną uważaną za środek nowoczesnego zarządzania, element motywacji pracowników 

do lepszej pracy oraz formę nagrody. Jest to turystyka grupowa o specyficznych wymaganiach 

klienta, który oczekuje oferty pakietowej, komplementarnej i wyróżniającej się oryginalnością. 


demograficzne 


Motywy 

Wiek: 18-55 

Geografia: głównie mieszkańcy województwa mazowieckiego 

oraz jego najbliższych okolic. 

Zróżnicowana baza noclegowa (jakość, cena) – zarówno 

obiekty 

o bardzo wysokim standardzie, jak i obiekty przystępne 

cenowo. 

Ciekawa oferta spędzania wolnego czasu, dodatkowa infrastruktura 

wypoczynkowa, sportowa, rekreacyjna np. typu Spa&wellness. 

Łatwy dostęp do produktów i usług, umożliwiających realizację celu 

wyjazdów integracyjnych i motywacyjnych. 

Możliwość zakupu gotowych pakietów. 

Wysoki standard świadczonych usług. 

Bezpieczeństwo. 

Możliwie zdywersyfikowana oferta. 

Stosunkowo wysoka jakość usług za akceptowalną cenę (value 

for money). 

Chęć zobaczenia nowych atrakcji przy okazji podróży 

służbowej. 

Motywacja pracowników, wyjazd = nagroda za dobrą pracę 

Zintegrowanie grupy pracowników. 

Aktywny wypoczynek (np. w formule zawodów, survival, 

etc.). 

Możliwość zorganizowania imprez wieczornych (ogniska, 

grillowanie, dancingi, itp.). 

86

SEGMENT: TURYŚCI WEEKENDOWI 

Turystyka weekendowa jest w Polsce najbardziej rozwojową formą turystyki z uwagi na 

powszechność długich weekendów oraz popularność wyjazdów weekendowych. Jej specyfika 

dotyczy krótkotrwałego wypoczynku poza miejscem pracy i zamieszkania, ale w niezbyt dużej 

odległości od tych miejsc. Potrzeba odbudowy, zachowania oraz ochrony sił fizycznych 

i psychicznych współczesnego człowieka, po cotygodniowej pracy i życiu w zwłaszcza dużym 

mieście, stanowi ważny czynnik popytu na ten rodzaj turystyki. 

Turystyka weekendowa może być zorganizowana lub indywidualna. Turysta weekendowy, 

przyjeżdżający na wypoczynek w pobliże miejsca zamieszkania na czas stosunkowo krótki, 

zgłasza szczególne wymagania, jeśli chodzi o usługi noclegowe, żywieniowe i wypoczynkowe. 

W miejscowościach tych, leżących na ogół w pobliżu wielkich aglomeracji miejskich, stwierdza 

się lokalizację drugich mieszkań (domków letniskowych). Turysta weekendowy szuka spokoju 

i dba o czynne spędzanie czasu wolnego oraz o rozrywkę. 

W Otwocku turystyka weekendowa ma szczególne znaczenie z uwagi na specyfikę i potencjał 

województwa mazowieckiego, w szczególności aglomeracji warszawskiej. 


demograficzne 


Motywy 

Wiek: 18+ 


(głównie aglomeracji warszawskiej). 

Osoby poszukujące 2-3 dniowego wypoczynku, w niedalekiej 

odległości od miejsca zamieszkania. 

Poszukują ciekawej oferty noclegowej i gastronomicznej 

oraz różnych form organizacji czasu wolnego, począwszy od 

wypoczynku biernego, skończywszy na uprawianiu sportów. 

Wyjazdy często przyjmują formę wyjazdów „kombinowanych” – 

łączących poznanie walorów naturalnych z kulturowymi. 

Często poszukują bliskich kontaktów z gestorami bazy noclegowej. 

Poszukują atrakcyjnej możliwości spędzenia wolnego czasu. 

Odpoczynek od zgiełku życia codziennego. 

Poznanie i aktywność fizyczna. 

Uczestnictwo w ciekawych imprezach . 

Wyjazd z przyjaciółmi. 

87

SEGMENT: DZIECI I MŁODZIEŻ 

Turystyka edukacyjna dzieci i młodzieży związana jest z wyjazdami na tzw. białe i zielone szkoły, 

obozy czy kolonie oraz jednodniowe wycieczki edukacyjne. Jej podstawowym celem jest „uczyć 

poprzez podróżowanie”. Zakłada przede wszystkim zwiedzanie ciekawych pod względem kulturowym 

miejsc, a także korzystanie z wypoczynku aktywnego. Edukacyjne wyjazdy w teren są uzupełnieniem 

programu szkolnego. 


demograficzne 


Wiek: 10-18 


oraz województw ościennych. 

Dzieci i młodzież szkolna uczestnicząca w tzw. białych i zielonych 

szkołach, koloniach i obozach, wycieczkach krajoznawczych 

zainteresowana poznawaniem walorów Regionu, zarówno 

naturalnych, jak i kulturowych. 

W niezwykle istotnym stopniu wykorzystują infrastrukturę 

paraturystyczną (szlaki turystyczne, obiekty sportowo-rekreacyjne), 

biorą udział w imprezach sportowych, rekreacyjnych i kulturalnych, 

warsztatach, pokazach, lekcjach edukacji ekologicznej oraz lekcjach 

muzealnych. 

Są gotowi współtworzyć produkt, poprzez zaangażowanie się 

w zbieranie danych, akcje promocyjne, konkursy. 

Motywy Chęć poznania i wypoczynku, integracja z grupą szkolną . 

Realizacja programu nauczania = odbycie żywej lekcji historii . 

Współtworzenie produktu . 

88

SEGMENT: TURYSTYKA ZDROWOTNA I UZDROWISKOWA 

Turystyka zdrowotna i uzdrowiskowa dotyczy wyjazdów w celach leczniczych i zdrowotnych, jak 

również w celu poprawy swojego wyglądu, oczekujące jednocześnie ciekawych możliwości 

spędzenia czasu. 


demograficzne 


Motywy 

Wiek: 18+ 


oraz województw ościennych. 

Osoby, którym zależy na wysokiej jakości oferowanych usług 

(leczniczych, fitness, SPA, sportowo-rekreacyjnych). 

Osoby poszukujące ciekawej oferty spędzania czasu wolnego 

(wieczorami). 

Osoby preferujące wypoczynek dla zdrowia, podróżujące z pobudek 

leczniczych lub w związku z chęcią poprawy kondycji fizycznej, 

wyglądu, etc. 

Osoby traktujące wyjazdy do ośrodków zdrowia jako wyraz ich 

wysokiego statusu społecznego (w tym również wypady z przyjaciółmi 

– dotyczy to głównie kobiet). 

W kontekście powyższego rozwój produktów turystycznych Otwocka odnosi się do: 

1. Produktów turystyki weekendowej „OTWOCKIE WEEKENDY” i „JEDNODNIOWE WYPADY” 

Największa szansa na rozwój turystyki w Otwocku z uwagi na sąsiedztwo Warszawy 

i korzystne położenie w województwie mazowieckim. Z uwagi na istniejący potencjał 

produkty turystyki weekendowej będą „wariancją”: 

• produktów turystyki aktywnej i specjalistycznej - głównie turystyka rowerowa, 

wędrówki piesze, nornic-walking, narciarstwo biegowe, narciarstwo zjazdowe, 

turystyka wodna, 

• produktów turystyki kulturowej – związanej z uczestnictwem w imprezach 

i zwiedzaniem zachowanej substancji kulturowej Miasta , 

• produktów turystyki rekreacyjno-pobytowej – związanej głównie z wypoczynkiem 

nad Świdrem, ale również walorami uzdrowiskowymi Miasta. 

„Otwockie Weekendy” to produkt wymagający przede wszystkim przygotowania dobrej 

jakości infrastruktury oraz ciekawych atrakcji angażujących uczestnictwo. 

2. Produktów turystyki aktywnej i specjalistycznej „OTWOCK DLA AKTYWNYCH” 

Z rozwojem produktów turystyki aktywnej i specjalistycznej łączy się bezpośrednio rozwój 

Otwocka jako węzła turystyki aktywnej i specjalistycznej tj. ośrodka, który koncentruje 

lokalny i ponadlokalny ruch turystyczny. Otwock powinien bazować w tym aspekcie na kilku 

konkretnych atutach: 

89

• terenach pod ścieżki/szlaki/trasy rowerowe – Otwock powinien się stać Centrum 

Turystyki Rowerowej, sprofilowanym na mieszkańców stolicy i okolic, co oznacza, że 

Miasto powinno ukierunkować swój rozwój na „wyjście naprzeciw” potrzebom 

turystów rowerowych (infrastruktura, możliwość dojazdu, oznakowanie, przychylny 

rowerzystom klimat, organizowane imprezy), 

• walorach Świdra w kontekście uprawiania turystyki kajakowej oraz innych form 

dostosowanych do warunków rzeki (oznakowanie, infrastruktura nadbrzeżna, 

organizowane imprezy), 

• potencjale pozwalającym na uprawianie mniej rozpowszechnionych, dopiero 

wprowadzanych na rynek form aktywności m.in. nordic-walking, quady, rowery 

ekstremalne etc. 

3. Produktów turystyki biznesowej 

W kontekście rozwoju turystyki biznesowej należy postawić na pobyty motywacyjne 

i integracyjne sprofilowane na firmy głównie warszawskie pod warunkiem powstania 

odpowiedniej infrastruktury (baza noclegowa, gastronomiczna, infrastruktura 

paraturystyczna, ciekawe atrakcje dodatkowe). 

Oprócz tego Otwock powinien się nastawić na przygotowanie i sprzedaż konkretnych 

pakietów przeznaczonych dla turystów biznesowych oraz osób towarzyszących 

przebywających w Warszawie. Pakiety te powinny być bardzo precyzyjnie przemyślane, tak 

aby zaprezentować najbardziej unikatowe atrakcje Otwocka. Szansą w tym zakresie są duże 

imprezy, które będą się odbywać na Mazowszu, a szczególnie w Warszawie. 

4. Produktów turystyki zdrowotnej i uzdrowiskowej 

Po utracie statusu uzdrowiska najbardziej właściwą formą nawiązania tradycji jest 

sprofilowanie oferty Miasta na Spa&Wellneess, gdzie główny nacisk będzie położony na 

odnowę ducha i ciała. Wymaga to jednakże powstania infrastruktury o wysokim standardzie, 

w związku z czym władze Miasta powinny zabiegać o inwestora prywatnego, który wzorem 

np. Ireny Eris zechciałby zainwestować w tego typu obiekt odnowy biologicznej. 

5. Produktów turystyki dzieci i młodzieży 

Oferta dla dzieci i młodzieży powinna być sprzedawana na rynku w formie pakietowanej, 

wykorzystując przede wszystkim potencjał Świdermajerów, judaiców, Muzeum Ziemi 

Otwockiej, Świerku, obserwatorium magnetyzmu ziemskiego etc. Wymaga to przede 

wszystkim powstania odpowiedniej infrastruktury, ale również odpowiedniej prezentacji 

dziedzictwa. 

6. Produktów turystyki kulturowej 

Oferta dla turystów kulturowych to głównie oferta dla turystów weekendowych, bazująca 

na najważniejszych potencjałach antropogenicznych Miasta. 

90

Oprócz tego dużą szansą dla Otwocka jest turystyka żydowska, zogniskowana wokół: 

• Pobytów grupowych, odwiedzających Otwockie judaica (m.in. wystawę, cmentarz, 

pozostałości innych obiektów) 

• Pobytów związanych z Marszem Pamięci 

• Pobytów sentymentalnych, indywidualnych w celu poszukiwania śladów dawnej 

kultury żydowskiej i własnej przeszłości 

Rozwój tego typu oferty wymaga jednakże podjęcia kilku niezwykle istotnych działań m.in. 

dobrego oznakowania żydowskiego dziedzictwa w Mieście, prowadzeniu stałych prac renowacyjnych, 

próbie zachowania (czytaj spisania) pamięci o wydarzeniach i ich bohaterach, współpracy 

z organizacjami żydowskimi w celu wspólnej realizacji pewnych przedsięwzięć. 

Istotnym elementem rozwoju produktów turystycznych Otwocka będą produkty liniowe 

i strefowe, grupujące walory, atrakcje i subprodukty pozostające w pewnym powiązaniu 

geograficznym. 

Cel operacyjny 1.2 – Rozwój oferty kulturalnej Otwocka 

Oferta kulturalna Miasta powinna być traktowana jako czynnik budowania atrakcyjności 

turystycznej. Otwock posiada interesujące walory kultury materialnej – Świdermajery, ciekawą 

historię związaną z lecznictwem i judaicami. Z Otwockiem związane były wybitne osoby. Jak 

wspomniano mogą one stanowić podstawę do budowania produktów turystyki dziedzictwa 

kulturowego. Ciekawa oferta kulturowa pozwalająca przyciągać, gości powinna być jednocześnie 

atrakcyjna dla mieszkańców. Stąd konieczność podjęcia działań rewitalizacyjnych zabytkowej 

infrastruktury, inwestowanie w rozwój bazy kulturowej o charakterze ogólno miejskim i osiedlowym. 

Ważnym elementem budowania oferty kulturowej jest rozwój obecnie działających w tym obszarze 

instytucji oraz stworzenie atrakcyjnych imprez kulturalnych, zachęcających do odwiedzenia Otwocka. 

Oferta kulturalna Otwocka odnosi się do organizowania wystaw, koncertów, festiwali, konkursów, 

sesji popularno-naukowych i naukowych, występów teatralnych np. teatry uliczne, obchodów 

ważnych rocznic, pokazów filmowych na wolnym powietrzu etc. 

Cel operacyjny 1.3 – Rozwój oferty sportowej Otwocka 

Działania z zakresu rozwoju oferty sportowej powinny obejmować zarówno obszar 

aktywności fizycznej mieszkańców, jak i stworzenie szerokiej oferty imprez rekreacyjnosportowych. 

Oferta powinna umożliwiać uprawianie sportu kwalifikowanego. Ważnym 

elementem stworzenia warunków aktywności ruchowej mieszkańcom gminy powinny być 

ogólnodostępne, masowe imprezy. Sport powinien być wykorzystywany do promocji Miasta 

dwutorowo, poprzez udział klubów/sekcji sportowych w zawodach szczebla wojewódzkiego, 

krajowego i międzynarodowego. Organizowanie imprez rekreacyjno-sportowych powinno 

umożliwiać udział w nich osób z poza Otwocka, zarówno sportowców jak i kibiców. 

Cel strategiczny 2 – Rozwój zasobów ludzkich na potrzeby gospodarki turystycznej 

91

Turystyka jest tą unikatową i specyficzną gałęzią gospodarki, w której ludzie odgrywają 

główną rolę, ponieważ nie jest możliwe jest totalne ich zastąpienie w rezultacie rozwoju 

nowoczesnych technologii, wprowadzania innowacyjnych procesów lub nowych urządzeń. Z uwagi 

na fakt, iż istota turystyki polega na stałym kontakcie człowieka z człowiekiem, nie sposób przecenić 

znaczenia odpowiednio przygotowanych kadr dla jej rozwoju. 

W kontekście zidentyfikowanych powyżej produktów turystycznych Otwocka 

oraz zaproponowanych funkcji turystycznych Miasta należy stwierdzić, iż niezbędne jest 

wszechstronne i wielowymiarowe przygotowanie ludzi do uczestniczenia w rozwoju szeroko pojętej 

gospodarki turystycznej, odnoszącej się nie tylko do turystyki sensu stricte, ale również do wielu 

obszarów oraz dziedzin życia gospodarczego, społecznego wykazujących międzysektorowe 

i interdyscyplinarne powiązania z turystyką. 

Profesjonalizacja kadr Otwocka jest jednym, obok życzliwej postawy, z czynników sukcesu 

Miasta i uzyskania przewagi konkurencyjnej na turystycznej mapie Mazowsza oraz Polski. Warto 

podkreślić, iż w tym procesie Otwock powinien korzystać z potencjału edukacyjnego miasta. 

Cel operacyjny 2.1 – Profesjonalizacja kadr obsługujących ruch turystyczny. 

Profesjonalizacja kadr obsługujących ruch turystyczny dotyczy: 

• W kontekście stażu pracy - pracowników wchodzących do branży, zwłaszcza absolwentów 

opuszczających Otwocką szkołę, jak i osób już pracujących. 

• W kontekście hierarchii – pracowników pierwszego kontaktu (tzw. pracowników 

operacyjnych) i menedżerów . 

• W kontekście sekcji sektora – pracowników obiektów noclegowych, gastronomicznych, 

informacji turystycznej, wypożyczalni sprzętu, obiektów sportowych, rekreacyjnych, 

instytucji prowadzących działalność kulturalną, gestorów atrakcji turystycznych, animatorów 

turystyki i kultury, przewodników turystycznych. 

Zakres tematyczny profesjonalizacji dotyczy zarówno nauki zawodu lub podnoszenia kwalifikacji, 

jak również nauki lub doskonalenia znajomości języków oraz zagadnień związanych z marketingiem 

i promocją, zarządzaniem zasobami ludzkimi, finansami, zarządzaniem etc. 

Całość systemu przygotowywania kadr powinna być realizowana we współpracy z sektorem 

naukowo-badawczym oraz placówkami edukacyjnymi Otwocka. 

Cel operacyjny 2.2 – Dostosowanie kadr zatrudnionych w instytucjach kultury do potrzeb 

turystyki. 

Dla rozwoju turystyki w Otwocku w kontekście planowanej oferty turystycznej kluczowe 

znaczenie mają instytucje prowadzące działalność kulturalną, m.in. centrum kultury, biblioteki, 

galerie, muzeum. Stanowią one atrakcje turystyczne, ale mogłyby być produktami turystycznymi pod 

warunkiem zróżnicowania i rozszerzenia swojej oferty. 

Wymaga to jednakże przygotowania ich kadr do rozwijania innych niż podstawowe funkcje 

poprzez: 

92

• Szkolenia w zakresie kreowania produktów turystycznych na bazie walorów 

kulturowych (łączenie kultury z turystyką, wzajemne relacje). 

• Opracowanie projektów dywersyfikujących działalność omawianych instytucji 

(np. organizacja imprez, nowoczesne formuły zaangażowania turystów). 

• Poszukiwanie inspiracji w przykładach polskich i zagranicznych (np. działalność 

Muzeum Powstania Warszawskiego, imprezy organizowane w skansenie kurpiowskim 

w Kadzidle, planowana działalność Muzeum Żydów Polskich). 

Cel operacyjny 2.3 – Kształtowanie kadr na rzecz rozwoju sportu. 

Ustawa o kulturze fizycznej ściśle określa możliwości samorządu lokalnego w 

zakresie sportu, cedując wiele działań na związki sportowe. W zakresie działań gminy jest 

podnoszenie kwalifikacji kadry instruktorskiej i trenerskiej. Szkolenie powinno obejmować 

kadrę w szkołach jak i działających stowarzyszeniach. Ważnym elementem wspierającym 

zaangażowanie instruktorów i trenerów powinien być system nagradzania finansowego kadry 

trenerskiej za wybitne osiągnięcia w sporcie. 

Cel strategiczny 3 – Zagospodarowanie przestrzeni Miasta zgodnie z potrzebami gospodarki 

turystycznej i paraturystycznej 

Żaden produkt turystyczny nie jest zawieszony w próżni. Funkcjonuje on w pewnym 

otoczeniu, które jest przedmiotem peregrynacji turystów, stąd ujmując zagadnienie w kategoriach 

przestrzennych można powiedzieć, iż produkt funkcjonuje w przestrzeni turystycznej. 

Sposób zorganizowania tej przestrzeni ma kluczowe znaczenie dla możliwości wykorzystania 

posiadanych przez obszar walorów, atrakcji i usług, czyli odbycia podróży turystycznej. 

W kontekście promowania i rozwoju turystyki zrównoważonej Otwocka mówiąc 

o zagospodarowaniu przestrzeni turystycznej mówimy o przestrzeni chronionej (na obszarach 

cennych przyrodniczo) dla przyszłych pokoleń, o zrównoważonym i przemyślanym rozwoju 

infrastruktury oraz dobrej dostępności komunikacyjnej Miasta i atrakcji, która nie przekracza 

jednocześnie chłonności i przepustowości destynacji. 

Cel operacyjny 3.1 – Ochrona krajobrazu naturalnego i kulturowego 

Posiadanie obszarów chronionych i cennych przyrodniczo, a także unikatowych walorów 

kulturowych nakłada na Urząd Miasta bardzo konkretne obowiązki w zakresie zachowania tych 

wartości dla przyszłych pokoleń. Granice bazy zasobów naturalnych, gospodarczych, społecznych 

i kulturalnych, określające zrównoważony rozwój gospodarczy sektora, nie sprostają nadmiernej 

ekspansji turystycznej. 

93

W związku z powyższym konieczne jest dostosowanie aktywności turystycznej do wymogów 

zrównoważonego rozwoju, nowych wyzwań i zapotrzebowań związanych ze zmieniającymi się 

tendencjami. W ten sposób rozwój zrównoważonej turystyki w Otwocku pozostanie w korelacji ze 

stanowiskiem Unii Europejskiej. 

W takim Mieście, jak Otwock, z jego tradycjami uzdrowiskowymi i kulturowymi główne 

wyzwanie dla branży turystycznej, firm turystycznych i obszarów recepcji turystycznej ma takie 

zarządzanie, które zapewni poszanowanie ograniczeń bazy zasobów oraz zdolności tychże zasobów 

do odnawiania się a jednocześnie z drugiej strony zapewni sukces komercyjny. 

Najważniejsze znaczenie ma wszakże ochrona i rewitalizacja historycznego układu 

urbanistycznego miasta oraz Świdermajerów, symboli Otwocka, na których powinien on budować 

swą markę, a które z uwagi na stan zachowania są obecnie bardzo zagrożone. 

Z ochroną substancji przyrodniczej i kulturowej Otwocka wiąże się bezpośrednio 

przywrócenie Miastu jego uzdrowiskowej atmosfery. 

Cel operacyjny 3.2 – Rozwój infrastruktury turystycznej. 

Rozwój oferty turystycznej Otwocka, o której mowa z celu 1.1 nie jest możliwy bez rozwoju 

bazy turystycznej, głównie infrastruktury noclegowej i gastronomicznej. Pozwoli ona na zrealizowanie 

rdzenia produktu tj. głównego motywu podróżowania. 

O przewadze konkurencyjnej Otwocka świadczyć będzie nie tyle samo jej powstanie, ile jej 

kompatybilność z planowanymi produktami turystycznymi i benefitami marki Miasta, a także jego 

charakterem m.in. infrastruktura quasi uzdrowiskowa, edukacyjna dla dzieci i młodzieży, 

infrastruktura umożliwiająca rekreację i aktywny wypoczynek podczas dłuższych pobytów 

lub weekendów etc. 

Cel operacyjny 3.3 – Rozwój infrastruktury para turystycznej 

Walory przyrodnicze Otwocka i jego najbliższego otoczenia pozwalają na stworzenie 

szerokiej oferty infrastruktury paraturystycznej, uprawiania turystyki i rekreacji pieszej, 

wodnej 

i rowerowej i częściowo górskiej. 

Infrastruktura ta służyć powinna zarówno mieszkańcom Miasta jak i stanowić gości do 

jego odwiedzenia. Może służyć do atrakcyjnego uzupełnienia oferty produktowej Otwocka. 

Ważnym elementem budowania Miasta atrakcyjnego dla turystów, jest inwestowanie w jego 

bezpieczeństwo, i w łatwość poruszania się po Mieście. 

Również urządzenia sportowe i rekreacyjne stanowią w rozumieniu niniejszego 

dokumentu infrastrukturę paraturystyczną. 

Cel strategiczny 4 – Rozwój efektywnego marketingu lokalnego 

94

Samo istnienie atrakcyjnych produktów turystycznych w Otwocku nigdy nie będzie gwarancją 

osiągnięcia przewagi rynkowej. Klienci do, których Miasto kieruje swoją ofertę muszą się dowiedzieć 

o jej istnieniu, następnie należy w nich wzbudzić chęć doświadczenia tej oferty za pomocą 

skutecznych działań marketingowych. 

W tym kontekście marketing Otwocka jako destynacji turystycznej dotyczy oddziaływania 

na turystę, pozostającego pod wpływem warunków otoczenia zewnętrznego za pomocą produktów, 

ludzi, ich cen, sposobu dystrybucji, tak aby, jak najlepiej sprzedać istniejący potencjał Miasta. 

Marketing w turystyce jest tym istotniejszy, że turysta wybierając Otwock jako cel swojej 

podróży (i dokonując zakupu produktu turystycznego) nie jest w stanie go dotknąć, posmakować, 

zobaczyć. Kupuje więc pewne wyobrażenie o nim, pewną obietnicę, której treść zawarta jest 

w przekazie marketingowym, kształtowanym przez cały wachlarz czynników. Najważniejsza 

w przekazie marketingowym jest treści i formuła przekazu. Ta pierwsza jest ściśle związana z marką, 

która niesie za sobą informacje, druga natomiast związana jest z narzędziami przekazywania 

zaplanowanej informacji turystom. 

Cel operacyjny 4.1 – Kreacja marki Miasta 

Kreacja marki Otwocka jest dużym wyzwaniem. Otwock nie jest miejscem anonimowym, jest 

miejscem niosącym określone skojarzenia, w przeszłości był kojarzony z miejscowością 

uzdrowiskową, ze zdrowym klimatem, miejscem zdrowego odpoczynku. Obecnie Otwock stracił 

status uzdrowiska, w związku z czym zachodzi potrzeba repozycjonowania wizerunku. Zmianie 

powinny ulec główne benefity marki, do których oprócz dogodnego położenia, czystego powietrza, 

zdrowego klimatu, ciszy, spokoju należy zaliczyć możliwości aktywnego wypoczynku przy 

wykorzystania wysokiej jakości przyjaznej infrastruktury, możliwość obejrzenia wyjątkowych 

obiektów architektury drewnianej, doświadczenia ciekawej wieloetnicznej kultury i obfitującej 

w wyjątkowe wydarzenia historii. 

Wykreowanie marki Otwocka jako destynacji turystycznej wiąże się bezpośrednio 

z wymyśleniem hasła promocyjnego oraz wdrożeniem systemu identyfikacji wizualnej 

wraz z turystycznym logo Miasta, nawiązującym do jego specyfiki oraz charakteru produktów 

turystycznych. Innymi elementami uzupełniającymi program identyfikacji marki są: nazwa 

oraz dźwięk. Logo i hasło powinny być koniecznie zastrzeżone. 

Proces tworzenia marki Otwocka jest procesem długofalowym i wymaga skoordynowanych 

działań, w których wszyscy interesariusze (cała społeczność lokalna) będą mówiły jednym głosem, 

przekazując ten sam komunikat. 

Marka Otwocka powinna być oparta na jego wyjątkowych cechach, do których niewątpliwie 

należą m.in.: Świder, klimat, Świdermajery, kultura żydowska, Świerk. To marka będzie w przyszłości 

identyfikować produkt turystyczny. 

Cel operacyjny 4.2 – Prowadzenie skutecznych działań promocyjnych Miasta 

95

Celem promocji Otwocka jako obszaru atrakcyjnego turystycznie, obszaru pierwszego wyboru 

dla mieszkańców aglomeracji warszawskiej jest informowanie, lansowanie, wzbudzanie 

zainteresowania i nakłanianie potencjalnych turystów do podjęcia decyzji o zakupie produktu, czyli 

spędzenia czasu w Otwocku. Warto pamiętać również, iż promocja stanowi kolejny etap w procesie 

organizacji i zarządzania produktem turystycznym Otwocka. 

W promocji Miasta powinny być wykorzystywane wszystkie unikatowe jego wartości: 

krajobraz, klimat, zabytki, sławne osoby związane z Miastem, historia, obyczajowość etc. 

Działania promocyjne muszą być: 

• skoordynowane - spójnie prowadzone przez wszystkich, 

• nowoczesne - przy wykorzystaniu wszystkich innowacyjnych narzędzi promocyjnych, 

• skuteczne - zwiększające rozpoznawalność obszaru i tym samym ruch turystyczny. 

Cel operacyjny 4.3 – Rozwój informacji turystycznej 

Informacja o ofercie turystycznej Otwocka jest jednym z kluczowych czynników sukcesu tej 

destynacji turystycznej. Aby tak się stało informacja musi dotrzeć do adresata, być przez niego 

zauważona, zrozumiała, musi wzbudzić zainteresowanie i wywołać w nim chęć zakupu produktu, czyli 

innymi słowy decyzję o spędzeniu czasu w Otwocku. Jednocześnie turysta przebywający w Mieście 

powinien być „kuszony” różnymi możliwościami atrakcyjnego spędzenia czasu. 

W tym kontekście kluczowe znaczenie ma informacja turystyczna, która obejmuje zarówno 

informację w warstwie analogowej, jak i w warstwie cyfrowej. W Otwocku informacja analogowa 

dotyczy istniejącego w siedzibie PTTK Centrum Informacji Turystycznej, oferującego możliwość 

informacji ustnej, jak i możliwość otrzymania lub zakupu materiałów informacyjnych i promocyjnych. 

Jej rozwój dotyczy odpowiedniego wyposażenia w sprzęt, materiały promocyjne i informacyjne, 

dalszej profesjonalizacji kadr. 

Rozwój informacji cyfrowej dotyczy powstania specjalnej bazy danych włączonej w system 

regionalny (po jego powstaniu) lub ogólnopolski, sieci kiosków elektronicznych, umożliwiających 

pozyskiwanie informacji w formie elektronicznej (Internet, newslettery etc.). 

Cel strategiczny 5 – Rozwój skutecznego systemu instytucjonalnego na rzecz rozwoju 

gospodarki turystycznej. 

96

Przeprowadzona analiza oraz warsztaty diagnostyczne i strategiczne wskazują, że 

jedną 

z istotnych barier rozwoju turystyki, sportu i kultury jest niedostatecznie sprawny system 

instytucjonalny. Poprzez system instytucjonalny rozumie się instytucje publiczne podległe 

samorządowi lokalnemu, organizacje pozarządowe i przedsiębiorców działających w obszarze 

turystki, sportu, kultury, media lokalne, ale także otoczenie zewnętrzne władze państwa, 

województwa i powiatu. 

Zbudowanie silnego systemu instytucjonalnego jest konieczne dla osiągnięcia celu 

nadrzędnego Strategii. Będzie on niejako „zwornikiem” wszystkich działań i przedsięwzięć, 

umożliwiając efektywną ich realizację. To silne instytucje będą planować, projektować, 

wdrażać niezbędne dla rozwoju projekty. I to od ich skuteczności i możliwości zależeć będzie 

wdrażanie działań we wszystkich pozostałych obszarach priorytetowych. Podmioty 

bezpośrednio realizujące swe dziania w obszarze turystyki, kultury sportu i rekreacji powinny 

posiadać odpowiedni potencjał 

i możliwości działania. Dotyczy to zarówno ich zaplecza intelektualnego (szczególnie kadry 

instytucji publicznych i organizacji pozarządowych), potencjału finansowego (przedsiębiorcy 

i organizacje pozarządowe) oraz potencjału organizacyjnego (instytucje publiczne i 

organizacje pozarządowe). 

Ma to ogromne znaczenie nie tylko w kontekście zdolności podejmowania wyzwań 

i realizowania konkretnych przedsięwzięć. Dużo ważniejsze są zdolności poszczególnych 

interesariuszy do aplikowania o środki finansowe Unii Europejskiej w obecnej perspektywie 

finansowej, co wymaga zarówno kompetentnych kadr, jak i możliwości logistycznych do 

napisania projektu, zrealizowania go i rozliczenia. 

Cel operacyjny 5.1 – Budowa efektywnej, partnerskiej - trójsektorowej platformy współpracy. 

Podział kompetencji pomiędzy samorządem lokalnym i organizacje pozarządowe 

wymuszają pełną współpracę, integrację oraz korelację działań wszystkich interesariuszy. 

Istotnym wydaje się włączenie do partnerskiej współpracy przedstawicieli sektora 

gospodarczego, ze szczególnym uwzględnieniem przedsiębiorców działających w usługach 

turystycznych i okołoturystycznych. Jednocześnie różnorodność partnerów skutkuje różnymi 

obszarami zainteresowań i interesów, co powoduje, że w Otwocku należy wypracować 

system współpracy, umożliwiający realizowanie konkretnych przedsięwzięć. 

Stałe partnerstwo i współpraca są również ważnymi czynnikami, umożliwiającymi 

tworzenie 

i realizację wspólnych projektów, które są preferowane w Unii Europejskiej. 

Cel operacyjny 5.2 – Wzmocnienie instytucji samorządowych działających w obszarze 

turystyki, kultury i sporu 

Instytucje samorządowe odgrywają istotną role jako dostawca usług publicznych 

dla mieszkańców zakresie kultury, sportu i rekreacji. W najbliższym czasie działania miękkie 

nieinwestycyjne, będą odgrywały większą rolę w tworzeniu poziomu jakości życia 

mieszkańców 

i będą wpływały na wizerunek Miasta. Udział tych usług w budżecie Miasta będzie wzrastał. 

Ilość 

i jakość usług publicznych będzie także odbywała dużą rolę przy ocenie pracy 

uchwałodawczych 

i wykonawczych władz samorządowych 

97

Cel operacyjny 5.3. – Wsparcie sektora pozarządowego w obszarze turystyki, kultury i sportu. 

Otwock charakteryzuje się stosunkowo licznym sektorem organizacji pozarządowych. 

Jednocześnie są to organizacje słabe administracyjne, nie posiadające własnego zaplecza 

biurowego. Uniemożliwia im to z jednej strony staranie się o środki, zewnętrze z poza 

budżetu Miasta, a z drugiej bycie aktywnymi silnym partnerem Miasta, któremu można by 

było powierzyć realizację zadań publicznych w ramach wykonywania ustawy o pożytku 

publicznym i wolontariacie. Ważna jest też integracja organizacji pozarządowych oraz ich 

sieciowanie branżowe zapewniające współpracę organizacji turystycznych, sportowych i 

rekreacyjnych oraz kulturowych. 

Cel operacyjny 5.4 – Integracja społeczeństwa lokalnego wokół rozwoju turystyki. kultury i 

sportu. 

Działania zmierzające do zwiększenia świadomości wśród mieszkańców Otwocka 

dotyczącej, interdyscyplinarnej roli turystyki w rozwoju lokalnym Miasta, jej powiązaniach z 

gospodarką komunalną, ochroną środowiska, czystością i bezpieczeństwem itd. W celu tym 

są zawarte również działania promujące kulturę fizyczną, aktywność ruchową w rożnym 

wieku jako istotny element jakości życia. Dotyczą także wykorzystania działań w obszarze 

kultury i turystyki do budowania patriotyzmu lokalnego, edukacji patriotycznej, itd. 

4.4 Zadania realizacyjne 

Zadania realizacyjne są najbardziej szczegółową i najbardziej powiązaną ze 

wdrożeniem częścią Strategii, ponieważ precyzyjnie wskazują na konkretne działania oraz 

precyzują ich wykonawców. 

98

Cel strategiczny Cel operacyjny Zadania realizacyjne Rozwinięcie Podmioty 

realizujące 

Rozwój oferty 

turystycznej 

i wspomagającej ją 

oferty kulturalnej 

oraz sportowej 


Rozwój 

produktów 

turystycznych 


Stała inwentaryzacja 

posiadanego potencjału 

Kreowanie 

turystycznych 

produktów 

Komercjalizacja 


Zadanie dotyczy stworzenia ewidencji walorów, atrakcji, 

produktów, infrastruktury turystycznej i paraturystycznej 

oraz stałej aktualizacji danych w celu posiadania rzetelnej 

i prawdziwej informacji pozwalającej na wspieranie procesu 

kreacji produktów i prowadzenie działań promocyjnych 

(umieszczanie danych w Internecie, publikowanie materiałów 

promocyjnych 

i informacyjnych) 

Zadanie dotyczy przede wszystkim produktów turystyki aktywnej, 

kulturowej, turystyki weekendowej, turystyki dzieci i młodzieży 

oraz turystyki zdrowotnej i uzdrowiskowej. Realizacji zadania 

sprzyjać będą: warsztaty kreatywności, spotkania robocze, 

przekazywanie informacji o ciekawych inicjatywach, wyjazdy 

studyjne w celu zdobycia doświadczeń, stworzenie mechanizmów 

transferu informacji pomiędzy interesariuszami rynku 

turystycznego Otwocka, wykorzystanie potencjału szkół, 

organizowanie konkursów na pomysły na produkty turystyczne. 

W perspektywie lat 2010-2020, określanych jako dekada rocznic 

oraz położenia geograficznego i potencjału Miasta 

pierwszoplanowym zadaniem jest przygotowanie produktów 

i ofert „pod duże imprezy odbywające się w Polsce” tj. takich, 

które będą skierowane do odwiedzających wtedy Warszawę 

i Mazowsze m.in. Rok Chopinowski (2010), Prezydencja Polski 

w Unii Europejskiej (2011), EURO 2012, rocznica Cudu nad 

Wisłą (2020). 

Zadanie dotyczy procesu komercjalizacji koncepcyjnie 

opracowanych produktów turystycznych m.in. poprzez tworzenie, 

promocję i sprzedaż pakietów turystycznych. Realizacji zadania 

sprzyjać będą: przekazywanie informacji na temat dobrych 

wzorców krajowych i zagranicznych, integrowanie gestorów 

atrakcji, biur podróży 

i tour operatorów, ułatwianie dostępu do usług doradczych, 

współpraca z lokalnymi 

i pozalokalnymi (głównie stołecznymi) biurami podróży i tour 

Urząd Miasta, 

organizacje 

pozarządowe, 

przedsiębiorcy 


branża 

turystyczna, 

instytucje 

kultury, 

organizacje 

pozarządowe, 

liderzy, 


Biura podróży, 

tour operatorzy, 

wsparcie Urząd 


organizacje 

pozarządowe, 


99


kulturalnej 


Stałe podnoszenie jakości 

istniejących produktów 

turystycznych 

Wspieranie lokalnych 

liderów w ich 

inicjatywach 

produktowych 

Opracowanie 

Operacyjnego Programu 

Rozwoju i Promocji 

Produktów Turystycznych 


Wzmocnienie instytucji 

działających w obszarze 

kultury 

Opracowanie 

programu 

szerokiej oferty 

imprez kulturalnych 

operatorami, wspieranie lokalnych biur podróży w zakresie 

sprzedaży otwockiej oferty turystycznej, promowanie 

innowacyjnych form sprzedaży produktów. 

Zadanie dotyczy dbałości o jakość funkcjonujących produktów 

turystycznych Otwocka, gwarantującej ich utrzymanie się na 

rynku oraz uzyskanie przewagi konkurencyjnej. Realizacji zadania 

sprzyjać będą: dystrybucja wiedzy na temat innowacji, trendów 

i tendencji, oczekiwań turystów, wspieranie procesu markowania 

produktów, tworzenie nowych atrakcji, jako kolejnych składowych 

oferty, przekształcanie atrakcji w produkty, promowanie dobrych 

wzorców krajowych i zagranicznych, organizowanie konferencji, 

seminariów, szkoleń, współpraca z sektorem naukowobadawczym, 

wykorzystanie potencjału placówek edukacyjnych 

Otwocka (Zespół Szkół Ekonomiczno-Gastronomicznych). 

Zadanie dotyczy wsparcia osób i podmiotów, które realizują 

ciekawe przedsięwzięcia, mogące być przedmiotem 

zainteresowania turystów w Otwocku. Realizacji zadania służyć 

będą: włączanie liderów w projekty, udostępnianie posiadanych 

danych, promocja ich twórczości. Dotyczy to głównie artystów 

lokalnych, hobbystów, organizacji pozarządowych organizujących 

ciekawe imprezy, rzemieślników i twórców ludowych. 

Zadanie dotyczy powstania operacyjnego dokumentu 

strategicznego definiującego podstawowe i uzupełniające produkty 

turystycznego Miasta, sposób ich funkcjonowania, działania 

konieczne do ich wdrożenia oraz efektywny sposób ich promocji. 

Dokument powinien zostać opracowany w metodzie 

partycypacyjno-eksperckiej, umożliwiającej połączenie wiedzy 

konsultantów zewnętrznych oraz doświadczeń lokalnej 

społeczności. 

Zadanie dotyczy wsparcia rozszerzenie oferty kulturowej dla 

mieszkańców, jak i osób przyjezdnych z wykorzystaniem 

instytucji publicznych organizacji kultowych oraz artystów i 

twórców niezrzeszonych poprzez: współpracę przy organizacji 

imprez, realizowanie wspólnych projektów, zamawianie usług etc. 

Zadanie dotyczy: 

- Organizowania imprez wykorzystujących kulturę 

Operatorzy 

produktów 

turystycznych, 


organizacje 

pozarządowe, 

biura 

podróży/firmy 

szkoleniowe 


organizacje 

pozarządowe 

Urząd Miasta 

wspólnie z 

organizacjami 

pozarządowymi, 

biura podróży 


instytucje 

kultury, 

organizacje 

pozarządowe 

Urząd Miasta we 

współpracy 

z organizacjami 

100


rekreacyjnej i 

sportowej 


Promowanie 

przedsięwzięć 

kulturowych 

Opracowanie 

programu 

szerokiej oferty 

imprez rekreacyjnosportowych 

Prowadzenie 

edukacyjno– 

promocyjnych 

akcji 

żydowskiej, Soplicowo postaci Andriollego, Reymonta, 

Piłsudskiego, Ireny Sendlerowej i innych wybitnych 

postaci. 

- Wspierania organizacji imprez realizowanych przez 

instytucje publiczne np. festiwalu bluesa, spektakli 

teatralnych itp. 

Zadanie dotyczy zarówno wspólnej promocji 

przedsięwzięć realizowanych przez instytucje publiczne 

i pozarządowe, jak i promowania, zespołów 

artystycznych twórców i artystów podczas imprez 

miejskich oraz na zewnątrz. 

Ważnym elementem stworzenia warunków aktywności 

ruchowej mieszkańcom gminy powinny być 

ogólnodostępne, masowe imprezy. Mogą one mieć 

różny charakter: rekreacyjny, cykliczny, 

okolicznościowy, o charakterze rodzinnym i 

kwalifikowanym, imprezy promujące sport (np. dni 

olimpijczyka). 

Organizowanie imprez powinno być koordynowane 

i promowane na poziomie gminy, tak aby uniemożliwić 

realizowanie wielu imprez w tym samym terminie. 

Powinna obejmować instytucje publiczne (np. festyny 

w 

szkole) 

i pozarządowe. Ważnym elementem powinny być 

rozgrywki popularnych dyscyplin sportowych (np. liga 

szóstek piłkarskich, liga koszykówki, liga siatkówki). 

Zaplanowana kampania społeczna promująca zdrowy 

tryb życia, powiązana z akcjami dotyczącymi walki 

z alkoholizmem, tytoniem, narkotykami. Powinna być 

świadczącymi 

działalność 

kulturalną, 

instytucje 

kultury, 

organizacje 

pozarządowe 


instytucje 

kultury, 

organizacje 

pozarządowe 


przy współpracy 

z partnerami 

społecznymi, 

instytucje 

kultury, 

organizacje 

pozarządowe, 

instytucje 

oświatowe 



wszystkimi 

organizacjami 

101

Rozwój zasobów 

ludzkich na 

potrzeby gospodarki 

turystycznej 

Profesjonalizacja 

kadr 

obsługujących 

ruch turystyczny 

Przygotowanie 

kadr 

zatrudnionych w 

instytucjach 

kultury do 

mających na celu 

poprawę świadomości 

społeczeństwa 

posiadania walorów 

aktywności fizycznej, 

uczestnictwa w 

sporcie, kształtowania 

zdrowego trybu życia 

Szkolenia 

kadr 

turystycznych Otwocka 

Badania rynku pracy 

Badania 

szkoleniowych 

potrzeb 

Realizacja programów 

szkoleniowych 

powiązana z innymi kampaniami promocyjnymi 

skierowanymi do mieszkańców Miasta (np. związanym 

z ochroną środowiska). W sensie praktycznym 

hasło/baner zachęcające do aktywności fizycznej 

mogłoby być umieszczane we wszystkich materiałach 

promocyjnych skierowanych do mieszkańców. Pozwoli 

to na promowanie Otwocka jako miejsca 

zamieszkanego przez ludzi aktywnych a jednocześnie 

organizować szereg imprez masowych odwiedzanych 

przez osoby z poza Miasta. 

Zadanie dotyczy realizacji programów szkoleniowych dla kadr 

zatrudnionych 

w obiektach bazy noclegowej, gastronomicznej, informacji 

turystycznej, obiektach infrastruktury okołoturystycznej (m.in. 

wypożyczalnie sprzętu) oraz w celu podnoszenia ich kwalifikacji 

zawodowych. Będą to zarówno szkolenia zawodowe, jak 

i specjalistyczne. 

Zadanie dotyczy prowadzenia badań jakościowych i ilościowych 

rynku pracy w Otwocku, aby szkolić pod konkretne potrzeby 

przedsiębiorców. 

Zadanie dotyczy pozyskiwania 

i wykorzystywania informacji dotyczących potrzeb 

szkoleniowych, zarówno wśród pracodawców, jak i pracowników, 

co umożliwi przygotowanie i wdrożenie szkoleń „szytych na 

miarę”. 

Zadanie dotyczy prowadzenia szkoleń 

w zakresie kreowania i rozwoju produktów turystycznych, 

bazujących na potencjale antropogenicznym, w tym w 

szczególności na działalności obiektów kultury w Otwocku. 

sportowymi oraz 

organizacjami 


działającymi na 

rzecz sportu i 

aktywności 

ruchowej 



z firmami 

szkoleniowymi, 

organizacje 

pozarządowe 


współpracy ze 

szkołą, Urząd 

Statystyczny, 

Jednostki 

Samorządu 

Terytorialnego 

Urząd Miasta przy 

współpracy 

z przedsiębiorcami 

turystycznymi oraz 

szkołą, instytucje 

oświatowe 


współpracy 

z instytucjami 

kultury, 

organizacje 

pozarządowe 

102

Zagospodarowanie 

przestrzeni Miasta 

zgodnie z 

potrzebami 

gospodarki 

turystycznej i 

paraturystycznej 

uczestniczenia w 

rozwoju turystyki 

Kształtowanie 

kadr na rzecz 

rozwoju sportu. 

Ochrona 

krajobrazu 

naturalnego 

i kulturowego 

Organizowanie 

informacyjnych 

promocyjnych 

imprez 

i 

Realizacja projektów 

łączących turystykę i 

kulturę 

Wprowadzenie 

systemu doskonalenia 

kadr nauczycielsko – 

trenerskich, 

Wprowadzanie 

sytemu nagradzania 

kadry trenerskiej 

Rewitalizacja 

i rewaloryzacja przestrzeni 

oraz substancji kulturowej 


Zadanie dotyczy organizacji konferencji, seminariów, sesji 

popularno-naukowych, ukierunkowanych na prezentację dobrych 

praktyk, projektów prezentujących wzajemne związki pomiędzy 

turystyką a kulturą. 

Zadanie dotyczy realizacji podróży studyjnych, umożliwiających 

odwiedzenie ciekawych miejsc, obiektów o ciekawej ofercie 

turystyczno-kulturalnej, projektów poświęconych wymianie 

doświadczeń, projektów dywersyfikujących i rozszerzających 

działalność placówek kulturalnych. 

Systematyczne podnoszenie kwalifikacji kadry 

instruktorskiej i trenerskiej obejmujące oprócz szkoleń 

z zakresu kultury fizycznej elementy pedagogiczne, 

psychologiczne profilaktyki uzależnień. 

Opracowanie regulaminu corocznego nagradzania finansowego 

kadry trenerskiej za wybitne odciągnięcia w sporcie. 

Zadanie dotyczy przede wszystkim rewitalizacji Świdermajerów 

i nadania im nowych funkcji turystycznych (w tym również 

opracowanie długofalowego programu operacyjnego rewitalizacji 

wraz ze wskazaniem potencjalnych źródeł finansowania). Należy 

również prowadzić szeroko zakrojoną promocję na rzecz ratowania 

zabytków wśród mieszkańców, przedsiębiorców oraz organizacji 

pozarządowych. Konsultacjom społecznym należy poddać również 

pomysły w zakresie nadania zabytkom nowych funkcji. Wraz 

z ochroną budynków należy pamiętać 

o ochronie ich otoczenia, zabytkowych ogrodów i drzewostanu 

sosnowego, stanowiącego naturalny kontekst stylu „Świdermajer”. 


współpracy 


kultury, 

artystami 

lokalnymi, 

organizacje 

pozarządowe 


współpracy z 

instytucjami 

kultury 


współpracy 

z podmiotami 

działającymi 

na rzecz sportu 


organizacje 

pozarządowe 




wojewódzkimi 

i państwowymi 

oraz prywatnymi 

inwestorami 

Dbałość o zachowanie krajobrazu kulturowego Otwocka nie 

powinna ograniczać się jedynie do ratowania 

i odnawiania zabytkowych „świdermajerów”. Rewitalizacja polega 

również na promocji, zbudowaniu dobrej atmosfery 

103

Rozwój 

infrastruktury 

turystycznej 

Estetyzacja przestrzeni 

publicznej Miasta 

Poprawa czystości cieków 

wodnych na terenie 


Ochrona walorów 

Mazowieckiego Parku 

Krajobrazowego 

i zainteresowaniu tą architekturą mieszkańców. Chodzi o to, by 

„Świdermajer” stał się „modny”. By był inspiracją dla 

współczesnego budownictwa na terenie Miasta. 

Ponadto z kontekście rozwoju usług turystycznych konieczne są 

działania rewitalizacyjne centrum Miasta, parku miejskiego. 

W kontekście powrotu do tradycji uzdrowiskowych Miasta, jak 

również specyficznego klimatu architektonicznego związanego z 

historycznym budownictwem drewnianym (Świdermajery), jak 

również wykreowania w Otwocku Centrum Turystyki 

Weekendowej dla mieszkańców Warszawy estetyzacja Miasta jest 

konieczna. Zadanie będzie realizowane poprzez: rewitalizację 

obszarów zielonych, utrzymywanie czystości Miasta, promowanie 

wspólnej dbałości o czystość Miasta, uporządkowanie ciągów 

pieszych, zwiększenie ilości koszy na śmieci, dbałość o małą 

infrastrukturę, etc. 

Zadanie dotyczy poprawy stanu czystości wód Świdra dzięki m.in. 

współpracy z innymi samorządami gmin położonych nad rzeką. 

Zadanie dotyczy dbałości o zasoby Mazowieckiego Parku 

Krajobrazowego m.in. poprzez właściwe kanalizowanie ruchu 

turystycznego (wytyczanie i ochronę szlaków turystycznych, 

ścieżek dydaktycznych), promowanie zachowań ekologicznych 

(sprzątnie), promowanie walorów Parku, wsparcie władz Parku w 

zabieganiu 

o odpowiednie ilościowo zasoby kadrowe, publikowanie 

materiałów promocyjnych. 

Budowa bazy noclegowej Zadanie dotyczy: powstania hotelu** 

w centrum Otwocka, Centrum konferencyjno-rekreacyjnego 

o podwyższonym standardzie, tanich obiektów noclegowych, 

w szczególności obsługujących grupy kolonijne, dzieci i młodzieży, 

grupy wycieczkowe, tanich obiektów noclegowych, hosteli itp. 

kierujących swoją ofertę do turystów „plecakowych”, obiektów 

SPA, pensjonatów, obiektów parauzdrowiskowych, kempingu 

z pełnym zapleczem infrastrukturalnym, pól namiotowych. Należy 

również inicjować powstawanie gospodarstw agroturystycznych 

m.in. poprzez organizowanie szkoleń, warsztatów, seminariów, 


organizacje 

pozarządowe 


organizacje 

pozarządowe 


organizacje 

pozarządowe 

Przedsiębiorcy 

przy 

wspierającej 

i inicjującej roli 

Urzędu Miasta 

104

Rozwój 



oraz 

okołoturystycznej 

Budowa 

bazy 

gastronomicznej 

Rozbudowa infrastruktury 

umożliwiającej rekreację 

nad wodą 

Rozbudowa 

zagospodarowanych 

szlaków turystycznych 


Powstanie infrastruktury 


Rozwój infrastruktury 

rekreacyjnej 

ułatwienie dostępu do usług doradczych. 

Zadanie dotyczy inicjowania powstawania obiektów 

gastronomicznych, nawiązujących swoim charakterem do historii i 

tradycji Miasta, w tym również obiektów przystosowanych do 

obsługi grup turystycznych. 

Zadanie dotyczy: zagospodarowania turystycznego i rekreacyjnego 

nadbrzeży Świdra, powstania promenady spacerowej nad 

Świdrem, zbudowania stanicy kajakowej, oznakowania wodnego 

szlaku kajakowego na Świdrze, budowy zbiornika retencyjnorekreacyjnego 

„Bojary” w ujściowym odcinku Świdra, między 

mostami drogowymi, budowy 7 jazów stałych i 3 ruchomych na 

Świdrze 

Zadanie dotyczy rozbudowy szlaków pieszych i rowerowych, tras 

do nordic walking, narciarstwa biegowego. W szczególności 

odnosi się do tematycznych szlaków turystycznych m.in. Szlakiem 

Żydowskiego Dziedzictwa w Otwocku (lub Śladami Otwockich 

Żydów), Szlakiem Świdermajerów etc. Zadanie dotyczy również 

stworzenia spójnej sieci szlaków. Koniecznie należy również ująć 

szlaki turystyczne w planach zagospodarowania przestrzennego, 

aby umożliwić ich prawną ochronę. Zadanie dotyczy nie tylko 

oznakowania szlaków, ale przede wszystkim ich 

zagospodarowania w małą infrastrukturę (miejsca postojowe, 

widokowe, 

kosze 

na śmieci, stojaki na rowerowy etc.) 

Zadanie dotyczy powstania publicznych toalet (szczególnie ważne 

w kontekście obsługi grup żydowskich w Otwocku), budowy 

ogólnodostępnych parkingów, zarówno dla samochodów 

osobowych, jak i autokarów turystycznych w pobliżu głównych 

atrakcji turystycznych (m.in. centrum Miasta, 

w pobliżu Świdra, cmentarza żydowskiego, muzeum), a także 

wypożyczalni sprzętu sportowego i rekreacyjnego. 

Zadanie dotyczy zagospodarowania dla narciarstwa, 

saneczkarstwa, rowerów górskich terenu góry Meran oraz 

dawnego wysypiska śmieci. Wysypisko może być znakomitym 

miejscem do stworzenia toru mountain bike, toru motocrossowego, 

terenu do jazdy na quadach, a w zimie do jazdy na nartach. 

Przedsiębiorcy 

przy 

wspierającej 

i inicjującej roli 

Urzędu Miasta 


organizacje 

pozarządowe 


organizacje 

pozarządowe 


organizacje 

pozarządowe 

105

Rozwój efektywnego 

marketingu lokalnego 

Kreacja 


marki 

Program budowy 


sportowo-rekreacyjnej 

na osiedlach 

Program budowy 

małej architektury 

sportowo-rekreacyjnej 

Dostosowanie przestrzeni 

Miasta do potrzeb 

turystów 

Prowadzenie działań 

proinwestycyjnych 

Turystyczne oznakowanie 


Wymaga to stworzenia odpowiedniego zaplecza 

infrastrukturalnego, włącznie ze zorganizowaniem dojazdu, 

parkingów, zaplecza gastronomicznego, wypożyczalni sprzętu, 

wyciągów, urządzeń rekreacyjnych i wymaganych w 

odpowiednich dyscyplinach, oświetlenia. 

Zabezpieczenie na osiedlach miejsc pod lokalne 

centrum aktywności ruchowej (lokalne centrum 

rekreacji), które powinno być wyposażone w małą 

infrastrukturę rekreacyjną odpowiednią dla różnych 

grup wiekowych. 

Opracowanie programu budowy urządzeń służących 

aktywności sportowej oraz zalecenie, aby przy 

opracowaniu projektów terenów zielonych na terenach 

zurbanizowanych uwzględniano budowę koszy do 

koszykówki ulicznej, stołów do pin-ponga, pól 

szachów, ścianka wspinaczkowa, skate parków (rolki, 

rowery) itp. 

Zadanie dotyczy przede wszystkim przystosowania Miasta do 

potrzeb turystów rowerowych – miejsca odpoczynkowe, stojaki na 

rowery, dostosowanie dworca PKP, parkingi dla rowerów etc. 

Zadanie dotyczy przygotowania terenów pod inwestycje 

turystyczne, wprowadzenie systemu zachęt inwestycyjnych dla 

inwestorów, rozwój efektywnego systemu doradztwa dla 

przedsiębiorców 

Zadanie dotyczy wdrożenia opracowanego równolegle z 

niniejszym dokumentem logo wraz z Katalogiem Identyfikacji 

Wizualnej, a także oznakowania Miasta, jego atrakcji i dojazdu do 

nich brązowymi tablicami zgodnie z obowiązującymi aktami 



z mieszkańcami 

osiedli 

i organizacjami 


rzecz rozwoju 

sportu 





rzecz rozwoju 

sportu 


w porozumieniu 



i lokalnymi 

miłośnikami 

turystyki 

rowerowej 


organizacje 

pozarządowe 


organizacje 

pozarządowe 

106

Prowadzenie 

skutecznych 

działań 

promocyjnych 


Powołanie Menedżera 

marki 

Prowadzenie działań PR 

prawnymi. 

Menedżer marki musi odpowiadać za inicjowanie nowych 

wydarzeń związanych z marką, działań Public Relations, 

dystrybucji marki i jej kontroli. Celem działania menedżera marki 

jest opieka nad projektem i pilnowanie konsekwencji działań. 

Menedżer marki powinien posiadać odpowiednie zaplecze 

techniczne (sprzęt komputerowy, próbniki kolorów) i umocowania 

prawne (użyczanie, licencjonowanie symbolu promocyjnego 

gestorom turystycznym). W fazie wprowadzenia marki, rolą 

menedżera marki będzie zapoznanie z pomysłem na produkt 

turystyczny gestorów turystycznych oraz społeczności lokalnej. To 

on musi „sprzedać” wizję rozwoju turystyki w Mieście. Kolejną 

fazą jest realizacja podstawowych założeń: rozpowszechnienie 

marki, organizacja imprez, działania przyciągające media lokalne i 

krajowe. W fazie rozszerzenia menedżer marki musi nadzorować 

wykorzystywanie marki do promocji imprez organizowanych 

przez innych, kontrolować poprawność komunikatu 

marketingowego (jego zgodności z założeniami programu) oraz 

techniczne aspekty reprodukcji. Powinien także inicjować 

powstawanie nowych, komplementarnych produktów. 

Zadanie obejmuje: 

- konferencje prasowe - organizowane przede wszystkim 

w związku z ciekawymi wydarzeniami (m.in. imprezy, nowe 

inwestycje, realizowane projekty etc.) dla dziennikarzy prasy 

ogólnopolskiej, branżowej oraz lokalnej, 


organizacje 

pozarządowe 


organizacje 

pozarządowe 

- wycieczki studialne (study tour’y i press tour’y) 

przeznaczone dla dziennikarzy i branży turystycznej, 

umożliwiające zapoznanie się z istniejącą ofertą Miasta 

(zwiedzanie obiektów, udział w organizowanych imprezach etc.). 

Ich efektywność jest uwarunkowana precyzyjnym doborem 

uczestników, co ma również duże znaczenie w kontekście 

ponoszonych nakładów finansowych 

- filmy w TV - emisje filmów krajoznawczych 

i turystycznych poświęconych dziedzictwu Otwocka 

107

prezentujących bogactwo potencjału (filmy m.in. typu 

„Zaproszenie”). Filmy te mogą być zgłaszane do konkursów (np. 

podczas Tour Salonu w Poznaniu), w których uczestnictwo 

i zwycięstwo dają dodatkową promocję i prestiż 

- pokazy filmowe - podczas imprez wraz z szeregiem atrakcji 

towarzyszących 

- seminaria, konferencje - poświęcone dziedzictwu Miasta, 

w których będą brali udział eksperci i specjaliści. Ważne, aby 

wydarzenia te były tematyczne. 

Prowadzenie 

marketingowych 

Prowadzenie 

reklamowych 

badań 

działań 

- relacje prasowe - z odbywających się imprez, nowych atrakcji, 

realizowanych projektów podejmowanych inwestycji. Spełniają 

one zarówno funkcję promocyjną, jak i informacyjną. 

Zadanie jest ukierunkowane na szeroko pojęte badania 

konsumenckie ukierunkowane na rozpoznanie profilu klienta 

zainteresowanego ofertą Otwocka (w kontekście jego potrzeb 

i oczekiwań, długości pobytu, profilu demograficznego, 

ekonomicznego, psychologicznego oraz motywacji podróży, a 

także na badania wizerunkowe ukierunkowane na postrzeganie 

marki Otwocka. 

Zadanie dotyczy prowadzenia reklamy: 

- prasowej - ukierunkowanej na unikalne wartości produktu, 

sprofilowana na główne segmenty rynku, artykuły tematyczne, 

prezentujące atrakcje Miasta oraz informacje praktyczne dla 

turystów w prasie branżowej (m.in. „Aktualności Turystyczne”, 

„Wiadomości Turystyczne”), specjalistycznej, dodatkach 

turystycznych do dzienników ogólnopolskich (m.in. Gazeta 

Wyborcza) oraz tygodników (np. Wprost), gazetach lokalnych; 


organizacje 

pozarządowe 


organizacje 

pozarządowe 

- radiowej – w stacjach ogólnopolskich i lokalnych; spoty 

reklamowe i audycje sponsorowane prezentujące główne atrakcje 

Otwocka ; 

108

Udział w targach i 

imprezach promocyjnych 

zewnętrznych 

Produkcja gadżetów i 

publikacja materiałów 

promocyjnych oraz ich 

efektywna dystrybucja 

Organizacja w Otwocku 

atrakcyjnych imprez 

- telewizyjnej - spoty reklamowe prezentujące główne walory 

i atrakcje Otwocka oraz benefity marki (m.in. TVP 1, TVP 2, TVP 

Info, TVN, TNV24,); 

- wydawnictwa reklamowe - tematyczne sprofilowane 

na segmenty rynku: turyści kulturowi, turyści weekendowi, turyści 

sentymentalni, dzieci i młodzież, turyści biznesowi, turyści 

aktywni (głównie rowerowi), prezentujące atrakcje Otwocka 

dla poszczególnych grup odbiorców (główne korzyści); 

- reklama zewnętrzna - bilbordy umieszczone głównie 

w Warszawie jako potencjalnym rynku docelowym produktu. 

Istotne jest atrakcyjne zaprojektowanie graficzne oraz właściwa 

treść bilbordów, która musi być spójna z głównym przesłaniem 

marki oraz hasłem promocyjnym produktu; 

- reklama internetowa - na portalach turystycznych oraz 

w głównych wyszukiwarkach. 

Zadanie dotyczy uczestnictwa w targach 

i imprezach promocyjnych zgodnie ze specyfiką Miasta oraz jego 

wiodącymi produktami (m.in. TT Warszaw, Tour Salon, Targi 

LATO). 

Zadanie dotyczy: publikacji bezpłatnego folderu prezentującego 

atrakcje turystyczne Otwocka, płatnego, ekskluzywnego 

wydawnictwa albumowego dotyczącego Otwocka, wydawnictw 

tematycznych, np. dotyczących obiektów w stylu „Świdermajer”, 

lub otwockich judaiców, folderu Muzeum Ziemi Otwockiej oraz 

wypracowania sposobu przekazywania materiałów i gadżetów 

do IT w Warszawie, ich rozdawania/sprzedaży na różnych 

imprezach. W tym zakresie należy wykreować i wyprodukować 

charakterystyczną pamiątkę Otwocka, kojarzoną z Miastem, która 

byłaby elementem silnej polityki wizerunkowej. 

Zadanie dotyczy organizowania imprez atrakcyjnych dla turystów i 

mieszkańców, bazujących na posiadanym potencjale. Powinny to 

być imprezy turystyczne, sportowe, folklorystyczne, kulturalne. 

Dużym powodzeniem cieszyć się będą zwłaszcza imprezy 

tematyczne, wykorzystujące sławne postaci (m.in. Andriolli), 


organizacje 

pozarządowe 


organizacje 

pozarządowe 



przedsiębiorców, 

organizacji 

pozarządowych, 

109

Rozwój 

informacji 

turystycznej 

Przebudowa strony 

internetowej Otwocka 

Budowa 

elektronicznych 

kiosków 

Włączenie Otwockiej 

Informacji Turystycznej 

w Mazowiecki System 

Informacji Turystycznej 

Wsparcie rozwoju 

Centrum Informacji 

Turystycznej w Otwocku 

otwockich judaiców, historii Miasta. 

Zadanie dotyczy powstania przejrzystej, atrakcyjnej graficznie 

i przyjaznej dla użytkownika strony internetowej 

z wydzieloną zakładką turystyka, która będzie się składać 

z warstwy statycznej (informacje o walorach, atrakcjach, 

infrastrukturze, odbywających się imprezach, nowych produktach 

turystycznych) oraz warstwy interaktywnej (forum dyskusyjne, 

możliwość ściągania tapet, wygaszaczy ekranu, wysyłania 

pocztówek etc.). Ważne, aby prezentowane informacje były 

aktualne i rzetelne. 

Zadanie dotyczy ustawienia w kilku precyzyjnie wybranych 

miejscach, infokiosków połączonych z systemem cyfrowym, 

umożliwiając dostęp do informacji przez całą dobę. Wybór miejsc 

powinien być wypadkową dwóch uwarunkowań: łatwego dostępu 

dla turystów (miejsca w centrum Miasta, w pobliżu ciągów 

komunikacyjnych, turystycznych, w pobliżu atrakcji 

turystycznych) oraz bezpieczeństwa (z uwagi na możliwe 

zniszczenia i wandalizm). Wszystkie infokioski powinny być 

ubezpieczone. 

Województwa mazowieckie jako jedno z pierwszych w skali kraju 

podjęło działania związane z wprowadzeniem zintegrowanego, 

regionalnego systemu informacji turystycznej. Powstał dokument 

strategiczny dotyczący funkcjonowania IT w warstwie analogowej 

i cyfrowej. Wdrażanie Strategii jest obliczone na kilka lat. 

Informacja turystyczna w Otwocku powinna zostać włączona w 

struktury systemu regionalnego. Szczegółowy opis koncepcji 

funkcjonowania wraz z hierarchizacją znajduje się w „Strategii 

rozwoju informacji turystycznej na terenie województwa 

mazowieckiego”. 

Zadanie dotyczy stałego wspierania Centrum poprzez: 

dostarczanie materiałów promocyjnych i informacyjnych, 

gadżetów, organizowania spotkań, koordynowania współpracy 

sektora publicznego, przedsiębiorców turystycznych, służb 

ochrony przyrody, organizacji pozarządowych, lokalnych liderów, 

lokalnych 

liderów, 

artystów 

lokalnych 


organizacje 

pozarządowe 


organizacje 

pozarządowe 

Urząd 

PTTK 



organizacje 

pozarządowe 

110

Rozwój skutecznego 

systemu 

instytucjonalnego na 

rzecz rozwoju 

gospodarki 

turystycznej. 

Budowa 

efektywnej, 

partnerskiejtrójsektorowej 

platformy 

współpracy 

Wzmocnienie 

instytucji 

samorządowych 

działających 

dla rozwoju 

turystyki, kultury i 

sportu 

Konsolidacja działań 

na rzecz rozwoju 


Stworzenie 

otwockiego Forum na 

Rzecz Sportu i 

Rekreacji 

Powołanie 

ds. Sportu 

Rady 

gestorów atrakcji, artystów lokalnych z informacją turystyczną. 

Dotyczy to również instytucji prowadzących działalność kulturalną 

oraz interesariuszy działających w obszarze sportu. 

Zadanie dotyczy maksymalnego integrowania interesariuszy rynku 

turystycznego na rzecz kreowania, wdrażania i sprzedaży 

markowych produktów turystycznych Otwocka dzięki takim 

inicjatywom, jak: stymulowanie powstawania kompleksowych 

produktów turystycznych obejmujących różne walory, atrakcje 

i usługi, angażujących uczestnictwo wielu podmiotów, wspierania 

liderów, organizacji działających na rzecz integrowania inicjatyw, 

wspierania lokalnych tour operatorów jako podmiotów w sposób 

naturalny integrujących pojedyncze walory, atrakcje i usługi 

i tworzących komplementarny produkt. 

Powołanie dobrowolnej platformy współpracy wszystkich 

zainteresowanych rozwojem sportu z trzech sektorów: 

samorządowego, pozarządowego i gospodarczego. Forum 

powinno wypracowywać konkretne pomysły na sport, stanowić 

miejsce wymiany i ścierania się poglądów, wypracowywania 

stanowisk. Ważne jest, aby te działania miały charakter 

systematyczny i ciągły. 

Powołana przez właściwe organy wykonawcze Rada powinna 

skupiać przedstawicieli organizacji i instytucji realizujących 

zadania w zakresie kultury fizycznej. Do zadań rady sportu należy 

w szczególności opiniowanie: 

1) strategii rozwoju gmin, powiatów i województw w zakresie 

kultury fizycznej, 

2) projektu budżetu w części dotyczącej kultury fizycznej, 


organizacje 

pozarządowe 


organizacje 

pozarządowe 


organizacje 

pozarządowe 

3) projektów uchwał dotyczących rozwoju kultury fizycznej, 

4) programów bazy sportowej, 

5) planów imprez sportowych i rekreacyjnych organizowanych 

przez różne organizacje na danym terenie, dofinansowywanych 


Wsparcie sektora 

pozarządowego 

w obszarze 

turystyki, kultury 

i sportu 

Integracja 

społeczeństwa 

lokalnego wokół 


System wsparcia 

instytucjonalnego 

dla 

organizacji 

pozarządowych 

Przeprowadzenie 

kampanii informacyjnej 

Edukacja turystyczna 

Wdrażanie projektów 

na rzecz integracji 

turystycznej Otwocka 

przez jednostki. 

Działanie obejmuje wzmocnienie zdolności administracyjnych, 

prawnych organizacji pozarządowych. Dotyczy także wsparcia 

w zakresie pozyskiwania środków finansowych ze źródeł 

zewnętrznych. 

Zadanie dotyczy upowszechnienia wśród społeczności Otwocka 

wiedzy o turystyce, jej interdyscyplinarności oraz ogromnym 

potencjale turystyki w kontekście generowania efektów 

ekonomicznych i społecznych dla mieszkańców Miasta. Ważnym 

elementem kampanii będzie informowanie społeczeństwa 

i upowszechnianie wiedzy o niniejszej Strategii, jej założeniach, 

celach oraz roli poszczególnych interesariuszy w jej realizacji. 

Towarzyszyć temu powinna broszura informacyjna, stanowiąca 

przystępnie i przejrzyście napisany skrót dokumentu. 

Zadanie dotyczy realizacji projektów szkoleniowych, konkursów 

wiedzy o walorach Otwocka, organizacji imprez propagujących 

i promujących edukację turystyczną, konkursów dla mieszkańców, 

wycieczek z przewodnikiem po Mieście i jego okolicy. 

Zadanie dotyczy realizowania projektów inspirujących 

i stymulujących mieszkańców do podejmowania działalności 

turystycznej i społecznej, projektów promocyjnych, konkursów 

etc. 


organizacje 

pozarządowe 


organizacje 

pozarządowe 


we współpracy 





5. System wdrażania strategii 

Realizacja założonych w niniejszej Strategii celów i zadań zależy od efektywnego systemu 

wdrażania, na który składają się następujące zagadnienia: 

• Koordynacja wdrażania 

• Ramowy harmonogram wdrażania, określający termin realizacji poszczególnych 

zadań 

• Monitoring i ewaluacja wdrażania 

• Źródła finansowania poszczególnych zadań. 

5.1 Koordynacja wdrażania strategii 

Najważniejszym warunkiem powodzenia w zakresie wdrażania Strategii jest wyznaczenie 

koordynatora wdrażania. Z definicji koordynatorem wdrażania Strategii lub wiodącym podmiotem 

powinien być Urząd Miasta Otwock. W celu uspołecznienia procesu koordynacji wdrażania możliwe 

jest powołanie z inicjatywy Urzędu Rady Programowej, złożonej z przedstawicieli Urzędu (właściwych 

komórek organizacyjnych tj. Wydział ), liderów lokalnych, organizacji pozarządowych, działających 

w sferze turystyki i sportu oraz przedsiębiorców oraz Komitetu Wdrażającego jako ciała 

operacyjnego, odpowiedzialnego za konkretną i konsekwentną realizację poszczególnych zadań. 

Zadania Komitetu Wdrażającego powinny obejmować w szczególności: 

• analizę zadań wynikających ze Strategii, odpowiednie rozplanowanie ich w czasie 

oraz rozdysponowanie zadań pomiędzy ich realizatorów, 

• zarządzanie projektami wynikającymi ze Strategii, 

• zabieganie o zabezpieczenie niezbędnych środków własnych w budżecie Miasta, 

• nawiązywanie kontaktów i współpraca z partnerami w zakresie realizacji zadań 

wykraczających poza kompetencje samorządu Otwocka, 

• bieżące konsultowanie z władzami Otwocka działań wynikających ze Strategii, 

• bieżące kontakty z przedstawicielami branży turystycznej celem przekazywania 

im zapisów Strategii oraz zbierania ich uwag, 

• kontakty z wszystkimi interesariuszami rynku turystycznego oraz sportu, 

• przekazywanie i rozpowszechnianie wiedzy na temat Strategii wszystkim 

zainteresowanym, 

• prowadzenie, przy współudziale członków Komitetu Wykonawczego, bieżącego 

monitoringu stanu wdrażania Strategii, 

• odpowiedzialność za pozyskanie środków zewnętrznych ze funduszy UE oraz innych 

dostępnych, 

• kontakty z mediami oraz PR związany z realizacją Strategii. 


5.2 Ramowy harmonogram wdrażania 

Zasadniczym krokiem wdrażania Strategii jest przeprowadzenie analizy możliwości 

finansowych i przyjętych działań z określeniem kolejności i czasu ich realizacji. W 

przeciwnym razie dokument pozostanie jedynie w sferze założeń i planów. Co również 

ważne, koniecznie będzie połączenie wdrażania z aktywnym poszukiwaniem i zdobywaniem 

środków zewnętrznych na sfinansowanie poszczególnych działań i w efekcie osiągnięcie 

stanu pożądanego opisanego 

w turystycznej wizji. 

Szczegółowy harmonogram powinien zostać opracowany (na podstawie poniższych 

wytycznych) przez Zespół Realizacji Strategii. Powinien on zawierać plany działania oraz 

budżet. 

W ramach pierwszego etapu wdrażania przypadającego na III kwartał 2011 roku, po 

uchwaleniu dokumentu przez Radę Miasta, powinny się rozpocząć prace związane z 

rozpoczęciem wdrażania Strategii (przygotowanie techniczne oraz tworzenie struktur 

wdrożenia i zarządzania Strategią). Do głównych zadań warunkujących skuteczne wdrożenie 

oraz efektywny proces zarządzania należy zaliczyć utworzenie Rady Programowej oraz 

Komitetu Wdrażającego. Do ważnych działań na etapie przygotowawczym należy zaliczyć 

również przygotowanie kadr podmiotów wdrażających Strategię poprzez np. zwiększenie 

potencjału kadrowego oraz przeprowadzenie szkoleń specjalistycznych z zakresu zarządzania 

projektami, marketingu, etc. 

W kolejnym etapie, na podstawie kryteriów wskazanych przez Radę Programową 

oraz kryteriów związanych ze źródłami finansowania poszczególnych projektów, nastąpi 

inicjacja działań. 

Podczas realizacji założeń Strategii odbywać się powinien bieżący monitoring procesu 

wdrażania. Końcowym etapem powinno być opracowanie wniosków dotyczących stopnia 

wdrożenia oraz efektów realizacji Strategii w formule analizy ex post. 

Poniżej wskazano na główne, rekomendowane obszary koncentracji działań 

w poszczególnych okresach wdrażania Strategii oraz terminy realizacji poszczególnych zadań 

realizacyjnych. 


Obszary koncentracji działań 2011 2012-2021 2022 

Przyjęcie Strategii 

przez Radę Miasta 

Wzmocnienie podmiotu 

odpowiedzialnego za wdrażanie 

Strategii, w tym szkolenia dot. 

zarządzania projektem, marketingiem 

turystycznym. 

Powołanie Rady Programowej oraz 

Komitetu Wdrażającego. 

Monitoring możliwości finansowania 

realizacji Strategii. 

Realizacja wykonania zakładanych 

celów 

i priorytetów Strategii: 

• inwentaryzacja oraz 

oznakowanie obszaru i 

atrakcji, 

• zbudowanie oferty 

turystycznej obszaru, 

• przedsięwzięcia o charakterze 

informacyjno-promocyjnym, 

pracy nad wizerunkiem 

obszaru 

• szkolenia, w tym kadr obsługi 

ruchu turystycznego, 

• zarządzanie przestrzenią 

turystyczną, 

• przedsięwzięcia o charakterze 

instytucjonalnym. 

Montaż finansowy projektów. 

Poszukiwanie partnerów, nawiązanie 

współpracy. 

Analiza okresowa - analiza ex middle - oraz 

po zakończeniu cyklu poszczególnych 

projektów – analiza ex post 


Obszary koncentracji działań 2011 2012-2021 2022 

Analiza ex-post Strategii na lata 

2012-2022 

Bieżący monitoring procesu 

wdrażania Strategii 


Cel 

strategiczny 


turystycznej 

i wspomagającej ją 

oferty kulturalnej 

i sportowej 


Rozwój zasobów 

ludzkich 

na potrzeby 

gospodarki 

turystycznej 

Cel operacyjny Zadania realizacyjne Pożądany termin realizacji 

zadania 

Rozwój produktów turystycznych Stała inwentaryzacja posiadanego potencjału 

Zadanie ciągłe 


Kreowanie produktów turystycznych 2012-2022 

Rozwój oferty kulturalnej 


Rozwój oferty rekreacyjnej 

i sportowej Otwocka 

Profesjonalizacja kadr 

obsługujących ruch turystyczny 

Przygotowanie 

kadr 

zatrudnionych w instytucjach 

kultury do uczestniczenia w 


Kształtowanie kadr na rzecz 

rozwoju sportu. 

Integracja społeczeństwa 

lokalnego wokół rozwoju 

turystyki 

Komercjalizacja produktów turystycznych 2012-2022 

Stałe podnoszenie jakości istniejących produktów Zadanie ciągłe 

turystycznych 

Wspieranie lokalnych liderów w ich inicjatywach 2012-2022 

produktowych 

Opracowanie Operacyjnego Programu Rozwoju i Promocji 2012-2013 

Produktów w Obszarze Sport, Turystyka, Rekreacja 

Opracowanie programu oferty imprez rekreacyjnosportowych 

ciągły 

Prowadzenie akcji edukacyjno– promocyjnych na rzecz ciągły 

podniesienia świadomości o posiadaniu przez Otwock 

warunków do aktywności ruchowej 

Szkolenia kadr turystycznych Otwocka 2012-2022 

Badania rynku pracy 2012-2022 

Badania potrzeb szkoleniowych 2012-2022 

Realizacja programów szkoleniowych 2012-2014 

Organizowanie imprez informacyjnych i promocyjnych 2012-2022 

Realizacja projektów łączących turystykę i kulturę 2012-2015 

Wprowadzenie systemu doskonalenia kadr nauczycielsko 2012 

– trenerskich, 

Wprowadzanie sytemu nagradzania kadry 2012 

Przeprowadzenie kampanii informacyjnej 2012 

Edukacja turystyczna 

Zadanie bieżące 

Wdrażanie projektów na rzecz integracji turystycznej 2012-2015 


Zagospodarowanie 

przestrzeni Miasta 

zgodnie 

z potrzebami 

gospodarki 

turystycznej 

i paraturystycznej 

Rozwój 

efektywnego 

marketingu 

lokalnego 

Ochrona krajobrazu naturalnego 

i kulturowego 

Rozwój 

turystycznej 

Rozwój 





i 


Rewitalizacja i rewaloryzacja przestrzeni oraz substancji 2012-2022 

kulturowej Miasta 

Estetyzacja przestrzeni publicznej Miasta 2012-2017 

Poprawa czystości cieków wodnych na terenie Otwocka 2012-2022 

Ochrona walorów Mazowieckiego Parku Krajobrazowego 2012-2022 

Budowa bazy noclegowej 2012-2022 

Budowa bazy gastronomicznej 2012-2022 

Rozbudowa infrastruktury umożliwiającej rekreację 2012-2017 

nad wodą 

Rozbudowa zagospodarowanych szlaków turystycznych 2012-2015 


Powstanie infrastruktury koło turystycznej 2012-2015 

Rozwój infrastruktury rekreacyjnej 2012-2015 

Program budowy infrastruktury sportowo-rekreacyjnej 2012 

na osiedlach 

Program budowy małej architektury sportowo-rekreacyjnej 2012 

Dostosowanie przestrzeni Miasta do potrzeb turystów 2012-2015 

Prowadzenie działań proinwestycyjnych 


Kreacja marki Miasta Turystyczne oznakowanie Miasta 2012-2013 

Prowadzenie skutecznych działań 

promocyjnych Miasta 

Powołanie Menedżera marki 2012 

Prowadzenie działań PR 


Prowadzenie działań reklamowych 


Udział w targach i imprezach promocyjnych zewnętrznych Zadanie ciągłe 

Produkcja gadżetów i publikacja materiałów Zadanie ciągłe 

promocyjnych oraz ich efektywna dystrybucja 

Organizacja w Otwocku atrakcyjnych imprez 


Prowadzenie badań marketingowych 


Rozwój informacji turystycznej Przebudowa strony internetowej Otwocka 2012 

Budowa kiosków elektronicznych 2012-2015 

Włączenie Otwockiej Informacji Turystycznej 2012-2015 

w Mazowiecki System Informacji Turystycznej 

Wsparcie rozwoju Centrum Informacji Turystycznej 2012-2015 

w Otwocku 

Rozwój Budowa efektywnej, partnerskiej Konsolidacja działań na rzecz rozwoju produktów 2012-2013 


skutecznego 

systemu 

instytucjonalnego 

na rzecz rozwoju 

gospodarki 

turystycznej. 

- trójsektorowej platformy 

współpracy 

Wzmocnienie instytucji 

samorządowych działających dla 

rozwoju turystyki, kultury i sportu 

Wsparcie sektora pozarządowego 

w obszarze turystyki, kultury i 

sportu 

turystycznych 

Stworzenie otwockiego Forum na Rzecz Sportu i 2012 

Rekreacji 

Powołanie Rady ds. Sportu, Turystyki i Rekreacji 2012 

System wsparcia instytucjonalnego dla organizacji 

pozarządowych i innych osób prawnych oraz jednostek nie 

posiadających osobowości prawnej 

ciągły 


5.3 System monitoringu i ewaluacji 

Podczas realizacji założeń Strategii odbywać się powinien bieżący monitoring procesu 

wdrażania. Proces monitoringu polega na obserwacji realizacji Strategii. Prawidłowo 

prowadzony umożliwia stwierdzenie, czy proces jest właściwie realizowany oraz czy 

założenia, na których oparta realizacja celów strategicznych, nie uległy zmianie. Pozwala 

poza tym sprawnie i elastycznie reagować na wszelkie zmiany wewnętrzne i zewnętrzne 

mogące wpłynąć na procesy wykonawcze. Mogą one, bowiem spowodować konieczność 

modyfikacji celów przyjętych w Strategii oraz wymusić zmianę sposobów ich realizacji. 

Na system ewaluacji niniejszej Strategii składa się: 

1. Ewaluacja ex ante, której celem jest zapewnienie, by założenia Strategii były spójne 

i odpowiadały faktycznemu zapotrzebowaniu, 

2. Ewaluacja mid-term, która ma dostarczyć wiedzy o pierwszych efektach Strategii, jakości 

zarządzania nim oraz funkcjonalności systemu monitoringu, 

3. Ewaluacja expost, która podsumowuje i ocenia Strategię jako całość, 

4. Kontrola finansowa, zapewniająca prawidłowe funkcjonowanie procesu gromadzenia 

i dysponowania funduszami przeznaczonymi na realizację Strategii, 

5. Monitoring, czyli proces zbierania i analizy informacji finansowych i statystycznych 

dotyczących procesu wdrażania, który pozwala na zapewnienie zgodności realizacji 

Strategii z jego założeniami. 

Oznacza to, że Komitet Wdrażający powinien w pierwszym etapie w sposób 

niezwykle szczegółowy określić sposób monitorowania realizacji zadań tj. przede wszystkim 

opracować wskaźniki w odniesieniu do wszystkich celów operacyjnych oraz ustalić 

cykliczność sporządzania raportów (np. co pół roku, co rok). 

5.4 Możliwości finansowania realizacji strategii 

Źródła finansowania projektów realizowanych w ramach wdrożenia Strategii można 

podzielić zasadniczo na trzy grupy: 

• publiczne środki krajowe - budżet jednostek samorządu terytorialnego, budżet państwa 

oraz inne publiczne środki krajowe, 

• publiczne środki wspólnotowe – Regionalny Program Operacyjny Województwa 

Mazowieckiego na lata 2007-2013, krajowe programy operacyjne oraz inne programy 

wspólnotowe, 

• środki prywatne. 

Na wdrażanie zadań Strategii przeznacza się corocznie, począwszy od roku 2012, nie 

mniej niż 0,15% zaplanowanych ogólnych dochodów w Budżecie Miasta Otwocka – w dziale 

756 „Dochody od osób prawnych, od osób fizycznych i od innych jednostek nie 

posiadających osobowości prawnej oraz wydatki związane z ich poborem”. 

Budżet jednostek samorządu terytorialnego, budżet państwa oraz inne publiczne środki 

krajowe 

120

Rozwój turystyki oraz promocja należą do ustawowych zadań samorządu 

terytorialnego. Władze w związku z powyższym zabezpieczają środki z budżetów na 

realizację tych zadań. Większość działań zaproponowanych w Strategii będzie wymagać 

zaangażowania środków budżetowych 

(z uwagi na fakt, iż nie wszystkie działania będą mogły być sfinansowane ze środków 

zewnętrznych, 

a te, które będą mogły, wymagać będą również wkładu własnego). 

Należy dokonać analizy możliwości uzyskania źródeł finansowych ze środków 

krajowych takich jak budżet państwa, w tym coroczne granty Ministerstwa Gospodarki, 

Ministerstwa 

Sportu 

i Turystyki, Departamentu Turystyki oraz budżety jednostek samorządu terytorialnego, w tym 

Urzędu Marszałkowskiego. 

Zasady wykorzystywania krajowych środków finansowych pochodzących z budżetu 

państwa, budżetów jednostek samorządów terytorialnych i funduszy celowych określa ustawa 

o finansach publicznych, zgodnie, z którą środki publiczne przeznaczone na finansowanie 

programów wieloletnich powinny być ujmowane w ustawie budżetowej oraz uchwale 

budżetowej jednostki samorządu terytorialnego. 

Niektóre działania mogą być finansowane z Programów Ministra Kultury i 

dziedzictwa Narodowego, które są ogłaszane na każdy kolejny rok. 

Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego ogłosił następujące programy na rok 2011 : 

• Wydarzenia artystyczne 

1. priorytet - Muzyka 

2. priorytet - Teatr i taniec 

3. priorytet - Sztuki wizualne 

4. priorytet - Literatura 

5. priorytet - Czasopisma 

6. priorytet - Film 

7. priorytet – Narodowe kolekcje sztuki współczesnej 

• Edukacja kulturalna 

• Dziedzictwo kulturowe 

1. priorytet - Ochrona zabytków 

2. priorytet - Wspieranie działań muzealnych 

3. priorytet - Kultura ludowa 

4. priorytet - Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą 

5. priorytet - Ochrona zabytków archeologicznych 

• Infrastruktura kultury 

• Promesa Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego 

• Rozwój szkolnictwa artystycznego 

1. priorytet – Edukacja artystyczna 

2. priorytet – Instrumenty dla szkolnictwa artystycznego 

W związku z zakończeniem w dniu 31 grudnia 2007 r. realizacji trzyletniego 

Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich (Rządowy Program FIO), a także 

zainteresowaniem podmiotów sektora pozarządowego udziałem w tym przedsięwzięciu, 

zaistniała uzasadniona potrzeba kontynuacji głównych założeń Rządowego Programu FIO. 

Kontynuację Rządowego Programu FIO zapewni Program Operacyjny Fundusz Inicjatyw 

121

Obywatelskich na lata 2008-2013 (PO FIO), finansowany środkami pochodzącymi ze źródeł 

krajowych. 

Środki Unii Europejskiej oraz programy wspólnotowe 

Środki unijne oraz programy wspólnotowe powinny stać się jednym z podstawowych 

źródeł realizacji Programu. W latach objętych dokumentem dostępne będą ogromne kwoty, z 

których spora część potencjalnie może zostać wykorzystana na realizację zapisów w niej 

ujętych, zwłaszcza przy wykorzystaniu finansowania na pod-stawie następujących 

programów: 

1) Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego na lata 2007 – 2013 

Priorytet VI. Wykorzystanie walorów naturalnych i kulturowych dla rozwoju turystyki i 

rekreacji - Działanie 6.1. Kultura, Działanie 6.2. Turystyka (o ile będą kolejne nabory). 

2) Program Operacyjny KAPITAŁ LUDZKI 

• Priorytet II - Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw 

oraz poprawa zdrowia osób pracujących, a w szczególności Działanie 2.1. Rozwój kadr 

nowoczesnej gospodarki 

• Priorytet V – Dobre rządzenie, a w szczególności 

o Działanie 5.2. Wzmocnienie administracji samorządowej 

o Działanie 5.4. Rozwój potencjału trzeciego sektora 

• Priorytet VI – Rynek pracy otwarty dla wszystkich, a w szczególności 

o Działanie 6.1. Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności 

zawodowej 

w Regionie, 

o Działanie 6.2. Wsparcie oraz promocja przedsiębiorczości i samozatrudnienia 

o Działanie 6.3. Inicjatywy lokalne na rzecz podnoszenia poziomu aktywności 

zawodowej na obszarach wiejskich. 

• Priorytet VII – Promocja integracji społecznej, a w szczególności Działanie 7.2. 

Przeciwdziałanie wykluczeniu i wzmocnienie sektora ekonomii społecznej 

• Priorytet VIII – Regionalne kadry gospodarki, a w szczególności 

o Działanie 8.1. Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w Regionie 

o Działanie 8.2. Transfer wiedzy 

W nowym okresie programowania wdrażaniem komponentu regionalnego PO KL zajmują 

się: 

o Mazowiecka Jednostka Wdrażania Programów Unijnych - dla Priorytetów od VI do X 

tworzących komponent regionalny PO KL z wyłączeniem Działania 6.1. 

o Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie - dla Działania 6.1 Poprawa dostępu do 

zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie. 

3) Program Operacyjny INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO 

Priorytet XI. Kultura i dziedzictwo kulturowe. 

o Działanie 11.1. Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego o znaczeniu 

ponadregionalnym 

o Działanie 11.2. Rozwój oraz poprawa stanu infrastruktury kultury o znaczeniu 

ponadregionalnym 

Instytucją odpowiedzialną za wdrażanie Priorytetu XI Programu Operacyjnego 

Infrastruktura 

i Środowisko (Instytucją Pośredniczącą) jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa 

Narodowego. 

4) PO Innowacyjna Gospodarka 

5) Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej 

122

o Współpraca Transnarodowa - Program Europa Środkowa 

Priorytet 4: Podniesienie konkurencyjności i atrakcyjności regionów i miast, a w 

szczególności P 4.3. Kapitalizacja zasobów kulturowych dla uatrakcyjnienia miast i regionów 

6) Program Rozwoju Obszarów Wiejskich ze szczególnym uwzględnieniem 

o Osi 3 – Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej, 

Działania: Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej, Tworzenie i rozwój 

mikroprzedsiębiorstw oraz Odnowa i rozwój wsi 

o Osi 4 – LIDER, Działanie: Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju. 

Programy Wspólnotowe stanowią jeden z instrumentów wspólnej polityki państw 

członkowskich Unii Europejskiej. Celem programów wspólnotowych jest na-wiązywanie i 

wzmacnianie współpracy między państwami na poziomie lokalnym w wybranych dziedzinach 

polityki wspólnotowej (2 i 3 filar). Taka kooperacja pobudza do aktywności, pozwala 

korzystać z doświadczeń innych, zdobywać know-how, wykorzystywać „dobre praktyki” 

poprzez realizację wspólnych projektów, ale przede wszystkim wzmacnia tożsamość 

europejską. 

Do Programów, które mogą być źródłem finansowania projektów w ramach realizacji 

Strategii, należą: 

• Program „Uczenia się przez całe życie” 

• „Młodzież w działaniu” 

• „Europa dla obywateli” 

• „7 Program ramowy” 

Kredyt ze środków unijnych musi być zabezpieczony. Pomaga w tym państwo, a 

konkretnie Fundusz Poręczeń Unijnych zarządzany przez Bank Gospodarstwa Krajowego. 

FPU wspiera przez mechanizm zabezpieczeń firmy, fundacje i gminy, które realizują 

projekty współfinansowane ze środków Unii. Jedynym warunkiem jest realizowanie projektu 

w Polsce. 

W październiku 2006 roku weszła w życie nowelizacja ustawy o Funduszu Poręczeń 

Unijnych, która przede wszystkim rozszerza krąg odbiorców poręczeń i gwarancji. 

Dotychczas z jego wsparcia korzystały te podmioty, które otrzymują dotację z UE na 

realizowany projekt. Dzięki funduszowi mogą otrzymać kredyt nawet wtedy, gdy dysponują 

aktywami o niewielkiej wartości lub mają stosunkowo krótką historię kredytową. 

Funduszem zarządza Bank Gospodarstwa Krajowego, jednak wnioski o udzie-lenie 

poręczenia składa się w jednym z 29 współpracujących z nim banków (www.fpu.bgk.pl). 

Zabezpieczenia z FPU są udzielane do 80% kwoty kredytu lub przedsięwzięcia i nie 

mogą przekroczyć równowartości w złotych 5 mln EUR. Podstawowym zabezpieczeniem jest 

weksel własny in blanco. 

Dofinansowanie zadań z obszaru sportu. 

Środki zewnętrzne to głownie te przewidziane w Regionalnym Programie Operacyjnym 

Województwa Mazowieckiego. Środki na inwestycje znajdują się w priorytetach : 

Priorytet VI. Wykorzystanie walorów naturalnych i kulturowych dla rozwoju turystyki i 

rekreacji. Wsparcie zostanie skierowane na rozwój infrastruktury turystycznej, sportowej i 

rekreacyjnej, w tym infrastruktury rowerowej. 

Priorytet VII. Tworzenie i poprawa warunków dla rozwoju kapitału ludzkiego 

Infrastruktura służąca edukacji Wspierana będzie przyszkolna infrastruktura sportowa,. 

Dofinansowanie działań w zakresie działan miękkich znajduje się w ramach Programu 

Kapitał Ludzki 

Priorytet VII – Promocja integracji społecznej 

 

integracyjne zawody sportowe, 

123

promocję sportu niepełnosprawnych jako formy aktywizacji społecznej osób 

napotykających specyficzne problemy w integracji. 

Priorytet VIII – Regionalne kadry gospodarki 

 

 

 

 

zwiększania umiejętności zawodowych kadr trenerskich, 

doradztwo dla przedsiębiorstw w tym z sektora sportu, 

kursy na instruktorów sportowych i animatorów, 

podnoszenie kwalifikacji pracowników instytucji szkoleniowych zajmujących się 

problematyką sportową; 

Priorytet IX – Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach 

Wyznaczone w tym priorytecie obszary wsparcia, takie jak wyrównywanie szans 

edukacyjnych, realizacja programów rozwojowych szkół oraz rozszerzanie ich oferty 

edukacyjnej, mogą być osiągane dzięki prowadzeniu działań związanych ze sportem w 

szkołach lub bezpośredniemu wsparciu szkół o profilu sportowym. 

Środki na rozwój sportu można także pozy kac w ramach Program Rozwoju Obszarów 

Wiejskich 

na lata 2007-2013, a szczególnie w Działaniach podejmowanych w ramach o si 

priorytetowych PROW: 

Oś priorytetowa 3. Odnowa i rozwój wsi priorytetowa 4. Leader, Działanie. Wdrażanie 

lokalnych strategii rozwoju 

Ważna formą dofinansowania działalności z zakresu sportu są środki z dopłat do stawek w 

grach liczbowych jest ustawa z dnia 29 lipca 1992 roku o grach i zakładach wzajemnych (Dz. 

U. z 2004 r. 

Nr 4 poz. 27 z późn. zm.). Zasady wykorzystania tych środków określa rozporządzenie 

Ministra Sportu z dnia 10 lipca 2006 r. w sprawie dofinansowania zadań ze środków 

Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej (Dz.U. z 2006 r. Nr 134, poz. 944 z późn. zm.). 

Departament Sportu Kwalifikowanego 

i Młodzieżowego w zakresie sportu młodzieżowego, zgodnie 

z wyżej wymienionym rozporządzeniem, środkami Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej 

dofinansowuje m.in. następujące zadania z zakresu rozwijania sportu wśród dzieci i 

młodzieży: 

1. szkolenie młodzieży uzdolnionej w publicznych i niepublicznych szkołach 

mistrzostwa sportowego i innych ośrodkach szkoleniowych, 

2. szkolenie kadry wojewódzkiej młodzików, juniorów młodszych i juniorów, 

3. organizację eliminacji wojewódzkich i zawodów finałowych Ogólnopolskiej 

Olimpiady Młodzieży w sportach zimowych, biegach przełajowych, sportach 

halowych, sportach letnich, 

4. zakup i dystrybucję sprzętu sportowego dla najefektywniej pracujących klubów, 

5. prowadzenie działalności kontrolnej systemu sportu młodzieżowego, 

6. wydawnictwa metodyczno – szkoleniowe przeznaczone do użytku szkolnego oraz 

prowadzenia szkolenia w sekcjach młodzieżowych klubów sportowych. 

Podmioty ubiegające się o dofinansowanie zgłaszają, w wyznaczonym przez Departament 

Sportu Kwalifikowanego i Młodzieżowego terminie, wnioski na powierzenie realizacji 

124

zadania państwowego z udziałem środków finansowych Funduszu Rozwoju Kultury 

Fizycznej. Działania te są realizowane 

w formie otwartych konkursów. 

Przykładowe konkursy, ogłoszone na działania w 2009 r. (część z nich niewątpliwie będzie 

powtarzana co rok): 

• Otwarty konkurs na realizację zadań publicznych z zakresu upowszechniania kultury 

fizycznej i sportu w ramach dotacji budżetowej na rok 2009 

• Otwarty konkurs na realizację zadań z zakresu upowszechniania kultury fizycznej i 

sportu wśród dzieci i młodzieży w ramach programu "Sport Wszystkich Dzieci" 2009 

• Otwarty konkurs na realizację zajęć sportowo-rekreacyjnych dla uczniów, 

finansowanych 

ze środków Funduszu Zajęć Sportowo-Rekreacyjnych dla Uczniów w 2009 roku 

• Otwarty konkurs ofert na realizacje zadań państwowych z zakresu sportu i kultury 

fizycznej osób niepełnosprawnych w 2009 r. 

Również Zarząd Województwa Mazowieckiego ogłasza otwarte konkurs ofert dla organizacji 

pozarządowych oraz innych podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 

kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, na realizację zadań 

publicznych Województwa Mazowieckiego w zakresie kultury fizycznej, sportu i 

ratownictwa wodnego. 

Środki prywatne 

Uzupełnieniem środków z budżetu miast i gmin oraz unijnych powinno być 

zaangażowanie kapitału przedsiębiorców. To właśnie przedsiębiorcy stanowić będą 

podstawowy motor realizacji Programu. Kluczową rolą samorządu jest stymulowanie wzrostu 

aktywności przedsiębiorców. 

Środki prywatne powinny pełnić ważną rolę sponsorowaniu działalności sportowej. 

125

UchwaÅa nr XVI/157/11 Rady Miasta Otwocka z dnia 29 grudnia ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

UchwaÅa nr XVI/157/11 Rady Miasta Otwocka z dnia 29 grudnia ...