Wraki samochodowe - referat - Politechnika Krakowska

Dr hab.in. Janusz Mikuła
Politechnika Krakowska
Recykling wraków samochodowych w wietle
Krajowego Planu Gospodarki Odpadami
1. Wstp
Wycofane z eksploatacji samochody to przede wszystkim due zagroenie dla rodowiska,
zawieraj bowiem oprócz metali (w tym metali cikich) równie inne substancje niebezpieczne i
uciliwe dla rodowiska tj.: oleje, płyny chłodnicze, akumulatory, zuyte opony, szkło, tworzywa
sztuczne. Wikszo elementów samochodu ma warto surowcow. Niezbdne jest wic powtórne
przetworzenie tych materiałów w taki sposób, aby mona było wykorzysta je do wytwarzania nowych
produktów.
Zgodnie z wymogami dyrektywy dotyczcej pojazdów samochodowych wycofanych z uycia
zakłada si:
- do 2003 roku - eliminacj w konstruowanych samochodach zwizków ołowiu, kadmu, rtci i
chromu szeciowartociowego (poza okrelonymi wyjtkami)
- do 2006 roku – ponowne wykorzystanie czci i odzysk surowców w iloci stanowicej 85%
redniej masy pojazdu, z czego wykorzystanie czci i recykling materiałowy stanowi ma
odpowiednio: dla samochodów skonstruowanych po 1980 roku - do 80% masy pojazdu, dla
samochodów skonstruowanych przed 1980 rokiem – 75%,
- do 2015 roku – ponowne wykorzystanie czci i odzysk surowców w iloci stanowicej 95%
redniej masy pojazdu, z czego wykorzystanie czci i recykling materiałowy stanowi
powinny – do 85% masy pojazdu
Zgodnie z wymaganiami dyrektywy o postpowaniu z wyeksploatowanymi samochodami oraz
z projektem ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, stacje demontau bd
zobowizane po dniu 1 stycznia 2007 do bezpłatnego przyjmowania samochodów od ostatniego
właciciela. Producenci i importerzy samochodów, w przypadku niewypełnienia obowizku odzysku i
recyklingu bd zobowizani uici opłat produktow. rodki z opłaty produktowej przeznaczone
bd na dofinansowanie zada w zakresie demontau pojazdów, których demontau nie wykonano
na podstawie umowy z przedsibiorcami lub organizacjami odzysku.
2. Diagnoza stanu aktualnego
Ilo złomowanych samochodów
Ilo złomowanych samochodów oszacowano na podstawie liczby zarejestrowanych
samochodów w kolejnych latach (co pozwalało okreli przyrost zarejestrowanych samochodów) i
aktualnej iloci samochodów wprowadzonych na rynek. W rezultacie uzyskano ilo wyrejestrowanych
samochodów, które zostały przekazane do złomowania. W latach 1997-2000 liczba ta kształtowała si
na poziomie 250 tys. sztuk. Przyjmujc redni mas samochodu 940 kg, uzyskuje si roczn mas
złomu samochodowego na poziomie 235 tys. ton.
Gospodarka odpadami ze złomowanych samochodów
Skład surowcowy i ilociowy okrelony dla pojedynczego wraku samochodowego
przedstawiono w tablicy 1.
1

Tablica 1. Rodzaje i iloci surowców wtórnych i odpadów powstajcych z rozbiórki wraku
Sposoby postpowania
Materiał Masa kg Recykling Recykling
materiałowy energetyczny
Składowanie
Złom 710 x
Akumulator 13,6 x
Opony 27,3 x x
Oleje 3,6 x
Płyny chłodnicze+sprysk. 3,2 x x
Płyny hamulcowe 2,6 x x
Szkło 25,4 x
Tworzywa sztuczne 7,6 x x
Pianka PU 6,3 x
Guma bez zanieczyszcze 3,3 x
Guma zanieczyszczona 4,7 x
Pozostała frakcja 138,7 x
Razem 946,3
Z przedstawionych w powyszej tablicy danych wynika, e 85,3% masy wraku
samochodowego stanowi materiały przeznaczone do recyklingu. Elementy pochodzce z
demontau s wykorzystywane jako czci zamienne lub skierowane do odzysku składników
uytecznych. Uzyskuje si surowce do produkcji nowych wyrobów. Cz elementów demontaowych
jest substytutem paliwa konwencjonalnego. Ilo nieuytecznych odpadów kierowanych na
składowisko stanowi 14,7% masy ogółem.
W kraju istniej moliwoci technologiczne przerobu wikszoci elementów pochodzcych z
demontau samochodów. Jedynie zagospodarowanie pianki poliuretanowej stanowi problem.
Baza przetwórcza wraków samochodowych
Dokładn liczb przedsibiorstw zajmujcych si demontaem samochodów w Polsce jest
trudno okreli. Zarejestrowane s one bowiem bd jako przedsibiorstwa zbierania i przeróbki
złomu, bd te jako przedsibiorstwa sprzeday i napraw samochodów, lub te jako przedsibiorstwa
zajmujce si sprzeda, bd regeneracj czci samochodowych. Szacunki wykazuj, e liczba
małych przedsibiorstw zajmujcych si w Polsce demontaem samochodów wynosi ok. 500 – 800,
za wikszych 20 –30.
W chwili obecnej do firm naleycie przygotowanych do prowadzenia działalnoci zwizanej z
demontaem samochodów naley około 20-30 przedsibiorstw w Polsce.
Ze wzgldu na fakt, e najwiksze przychody z demontau samochodów wynikaj ze
sprzeday czci zamiennych, cz duych stacji demontau prowadzi komputerow ewidencj
posiadanych czci, które mog by wyszukiwane drog internetow.
3. Prognozy powstawania iloci złomowanych samochodów do roku 2010
Prognoz przyrostu iloci złomowanych samochodów oparto o nastpujce czynniki:
- analiz stanu gospodarczego w Polsce w porównaniu do niektórych krajów Europy zachodniej w
aspekcie rozwoju rynku samochodowego,
- szacunek iloci samochodów przewidywanych do uytkowania w 2010 w Polsce
- okrelenie wartoci współczynnika recyklingu dla roku 2010
- okrelenie iloci złomowanych samochodów,
- warto wskanika iloci osób przypadajcych na 1 samochód,
- prognozy demograficzne.
Opracowana prognoza wykazała, e w 2006 roku ilo złomowanych samochodów bdzie
wynosiła około 540 tys. sztuk, za w 2012 - około 800 tys. sztuk.
Dla prawidłowej gospodarki pojazdami wycofanymi z uycia niezbdne jest:
- wprowadzenie zapisów dyrektywy dotyczcej pojazdów wycofanych z uycia do prawodawstwa
polskiego,
2

- wytypowanie przez wojewodów stacji demontau uprawnionych do wydawania zawiadcze o
złomowaniu samochodu w celu wyrejestrowania samochodu,
- wprowadzenie w ycie wytycznych dla prawidłowego wyposaenia i funkcjonowania stacji
demontau.
W okresie 2006 –2012 naley zwikszy stopie demontau mechanicznego poprzez uycie
procesu strzpienia wraków po wstpnym demontau substancji niebezpiecznych.
4. Zuyte opony
Dynamiczny rozwój motoryzacji na wiecie powoduje powstawanie coraz to wikszych iloci
zuytych opon. Ogólnowiatowe zapasy zuytych opon samochodowych szacuje si na 25 mln ton,
przy corocznym przyrocie o co najmniej 7 mln ton. Na kraje europejskie przypada 3 mld sztuk
nagromadzonych zuytych opon (ok. 2 mln ton). Corocznie w USA przybywa ponad 280 mln zuytych
opon samochodowych.
Z wymienionej liczby jedynie 23% opon, znajduje zastosowanie (eksport do innych krajów,
spalanie w celach energetycznych, mechaniczne mielenie do wykorzystania w budownictwie
drogowym i inne). Pozostałe 77% zuytych opon samochodowych w aden sposób nie jest
utylizowane z uwagi na brak opłacalnego sposobu utylizacji.
Podobnie w Polsce problem ten coraz bardziej nabrzmiewa. Zuyte opony porzucane s
najczciej w miejscach przypadkowych w rodowisku lub lokowane na składowiskach komunalnych,
stwarzajc włacicielom szereg problemów technicznych i rodowiskowych.
Diagnoza stanu aktualnego gospodarki zuytymi oponami
Dokładne okrelenie zasobów zuytych opon jest bardzo trudna ze wzgldu na brak
jakichkolwiek ewidencji w tym zakresie. Mona je natomiast oszacowa na podstawie iloci
kupowanych opon na wymian lub na podstawie iloci zarejestrowanych pojazdów, uwzgldniajc
czas zuycia opon. W obu przypadkach niezbdna jest znajomo struktury rynku opon i iloci opon
wprowadzanych na rynek. Szacunki takie wykonane w czasie realizacji pracy PBZ-030-08 pt.
„Opracowanie ogólnokrajowego systemu utylizacji odpadów gumowych” wykazały, e w latach 2000 i
2005 bdzie powstawa odpowiednio 120 tys. Mg
i 150 tys. Mg zuytych opon, z czego wykorzystane jest rednio 35% odpadów.
Problem zuytych opon i odpadów gumowych jest obecnie rozwizywany poprzez:
• przedłuenie czasu ich uytkowania wskutek bienikowania i zwikszenia trwałoci (wg
danych statystycznych obecnie bienikuje si ok. 40% opon ciarowych, opony osobowe s
bienikowane w niewielkim stopniu);
• odbierane przez wyspecjalizowane firmy posiadajce odpowiednie uprawnienia do zbierania,
strzpienia i spalania odpadów gumowych;
• przewoenie na składowiska, stanowic prawie 96% wszystkich wyrobów gumowych tam
składowanych.
W celu eliminacji lub ograniczenia iloci zuytych opon składowanych na składowisku (lub
porzuconych w rodowisku) mog by wykorzystane rónorodne metody
i techniki gospodarki tymi odpadami. Z dotychczasowych bada i dowiadcze wynika,
e wycofane z eksploatacji opony mog by wykorzystane poprzez: bienikowanie,
zagospodarowanie całych opon, wykorzystanie produktów z przeróbki mechanicznej
i chemicznej, spalanie z wykorzystaniem energii.
W kraju istniej moliwoci techniczne do realizacji poszczególnych kierunków wykorzystania
odpadowych opon, ale wszyscy realizujcy recykling opon maj due trudnoci z pozyskaniem
surowca, ze wzgldu na brak systemu zbiórki opon.
Uregulowania prawne
Gospodarka odpadowymi zuytymi oponami powinna ulec znacznej poprawie ze wzgldu na
fakt pojawienia si nowych uregulowa prawnych, wynikajcych z transpozycji prawa UE do
prawodawstwa polskiego.
I tak bardzo wanym uregulowaniem jest wprowadzony na mocy Ustawy o odpadach zakaz
składowania opon, który wszedł w ycie z dniem 1 lipca 2003 roku dla całych opon,
a z dniem 1 lipca 2006 dla czci opon (opon pocitych).
Równoczenie na mocy Ustawy o obowizkach producentów niektórych wyrobów oraz opłacie
produktowej i depozytowej obowizek gospodarowania zuytymi oponami został nałoony na
3

producentów i importerów opon wprowadzanych na rynek. Zostały okrelone stawki opłat
produktowych dla rónego rodzaju opon.
Ze wzgldu na brak wskaza do recyklingu zebrane opony bd kierowane głównie do
cementowni. Najwiksze dowiadczenie w tym zakresie maj cementownie Góradze
i Strzelce Opolskie. Ze wzgldu na fakt istnienia w kraju zakładów rozdrabniajcych gum
i wytwarzajcych regranulat niezbdne jest wprowadzenie obowizku recyklingu materiałowego opon
gumowych. W kraju powstaj organizacje odzysku dla opon.
W ostatnich latach pojawiaj si nowe technologie umoliwiajce recykling opon
samochodowych. Jedn z takich technologii jest technologia termoskraplania opracowana w Rosji.
U podstawy technologii znajduje si metoda destrukcji materiałów polimerycznych w wyniku
działania umiarkowanych temperatur w rodowisku wodoropochodnych rozpuszczalników. W wyniku
termoskraplania otrzymuje si gst, ruchom mas w formie zawiesiny sadzy w ciekłych
wglowodorach. Temperatura pocztku procesu wynosi 240 – 250 ºC, ale nie wicej ni 280-290 ºC –
cinienia nie wicej ni 6,1 MPa. W reaktorze reakcyjnym w wyniku działania temperatury i cinienia
oraz przy obecnoci wodoro rozpuszczalnika nastpuje proces rozpuszczenia gumy z podziałem
uzyskanej masy w stadium pierwotnym na:
1. Rop syntetyczn 50 % masy
2. Smoł wypełniajc wgiel techniczny 30 % masy
3. Złom metalu (kord stalowy) 20 % masy
Na kolumnie rektyfikacyjnej ropa syntetyczna dzieli si na dwie czci składowe (procent masy):
- frakcja benzynowa 65%
- mazut 35 %
W wyniku utylizacji (recyklingu) opon samochodowych otrzymuje si:
1. frakcj benzynow z liczb oktanow – 100,
2. mazut wg wskaników odpowiadajcych GOST,
3. wgiel techniczny zawierajcy 92-99% czystego wgla
4. złom metalowy.
Roczna produkcja wynosi:
- przeróbka gumy utylizowanej – 36288 ton
- produkcja frakcji benzynowej - 11793,6 ton
- produkcja mazutu – 6350,4 ton
- produkcja wgla technicznego – 10886,4 ton
- produkcja złomu metali – 7257,6 ton
Warto towarow i moliwo dalszego wykorzystania otrzymanych produktów potwierdzaj
badania Rosyjskiego Instytutu Naukowo – Badawczego Rafinacji Nafty (SAWNIINP) i Instytutu
Konstrukcyjno - Technologicznego Wgla Technicznego SO RAN.
5. Odpadowe oleje
Głównym celem działa w tym zakresie jest uzyskanie poziomu odzysku olejów zgodnie z
wymogami okrelonymi w Ustawie o obowizkach przedsibiorców w zakresie gospodarowania
niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i depozytowej z dnia 11 kwietnia 2001 r, w której
uwzgldniono załoenia dyrektywy Unii Europejskiej.
ródła wytwarzania odpadów olejowych
Oleje odpadowe to wszystkie oleje smarowe lub przemysłowe, a w szczególnoci zuyte oleje
silników spalinowych i oleje przekładniowe, a take oleje smarowe, oleje do turbin i oleje hydrauliczne.
ródłami powstawania odpadów olejowych jest przemysł oraz motoryzacja. Poza tym odpady olejowe
(tzw. oleje zzowe) mog pochodzi ze statków eglugi morskiej i ldowej oraz nadbrzey portowych.
4

Bilans odpadów olejowych
Z danych GUS wynika, e w kraju w 2000 roku wytworzono 116,1 tys. ton odpadów z grupy
13. Odpady olejowe s w wikszoci wykorzystywane przemysłowo – 69% wytwarzanych odpadów w
tej grupy, unieszkodliwiane s w ponad 20%, a składowanych jest około 10% wytwarzanych odpadów.
Według szacunków dokonanych przez Instytut Technologii Nafty ilo odpadowych olejów
moliwych do odzyskania kształtuje si na poziomie 188 tys. ton.
Charakterystyka jakociowa odpadów olejowych
Generalnie powstajce w kraju odpady olejowe mona podzieli na:
* oleje odpadowe
* emulsje wodno-olejowe
* szlamy zawierajce oleje
* inne odpady olejowe
Odpady olejowe takie jak oleje odpadowe smarowe i hydrauliczne, emulsje olejowe zawieraj
zanieczyszczenia zwizane z rodzajem stosowanego oleju oraz z procesem eksploatacji. W zwizku z
tym w olejach przepracowanych najczciej wystpuj zanieczyszczenia w postaci dodatków
uszlachetniajcych oleje i produkty ich rozkładu, produkty polimeryzacji wglowodorów, domieszki paliw,
wody, detergentów itp. W odpadach olejowych wystpuj metale takie jak Ba, Ca, Pb, Mg, Zn, Fe w iloci
od 100 – 1000 ppm, siarka 0,2 – 1%, woda 5-10%, rozpuszczone w oleju paliwa 5-10%.
Szlamy zawierajce oleje pochodz głównie z procesów odolejania np. z separatorów olejowych,
zawieraj piasek, ziemi zaolejon.
Odpady inne olejowe to olej zanieczyszczony z odzysku z emulsji wodno-olejowych, pozostałoci
z odolejania filtrów olejowych, opakowania po olejach itp.
Stan aktualny w zakresie odzysku i unieszkodliwiania
Odpady olejowe poddawane s procesowi odzysku lub unieszkodliwianiu. Sporód metod
stosowanych w kraju naley wymieni:
* re-rafinacj olejów odpadowych poprzez odasfaltowanie termiczne (proces Viscolube)
* destylacj atmosferyczn i próniow,
* kraking termiczny
* procesy termiczne,
* unieszkodliwianie innymi metodami np. obróbka chemiczna, biologiczna.
Do głównych kierunków przemysłowego wykorzystania olejów odpadowych nale regeneracja
olejów i spalanie.
W zakresie przerobu olejów odpadowych w kraju istnieje nowoczesny procese re-rafinacji,
spełniajcym europejskie kryteria ekologiczne. Jest to proces realizowany w Rafinerii Jedlicze S.A.
Do zasadniczych walorów tej metody przeróbki naley zaliczy:
- zgodno z europejskimi i krajowymi przepisami prawa, przyznajcymi priorytet procesom rerafinacji,
zabezpieczajcym odzysk bazowych olejów smarowych,
- dysponowanie technologi procesow uznan przez europejskie organizacje ekologiczne za
praktycznie nie ingerujc w rodowisko naturalne,
- prowadzenie przeróbki w nowoczesnych instalacjach, całkowicie zautomatyzowanych,
kontrolowanych i sterowanych komputerowo,
- realizowanie w Rafinerii Nafty Jedlicze S.A. polityki ekologicznej zgodnej z norm ISO 14 000.
Elementem prowadzonej w Rafinerii Jedlicze S.A. przeróbki, wymagajcym dalszego dopracowania,
jest zwikszenie wydajnoci i jakoci uzyskiwanych komponentów olejów bazowych.
Przerób olejów odpadowych metod destylacji próniowej i rafinacji adsorpcyjnej produktów
celowych, jakimi winny by komponenty smarowych olejów bazowych, tj.. metod obecn
realizowanej w Rafinerii Jasło S.A. i Rafinerii Nafty Glimar S.A. mona uzna za akceptowalny dla
rodowiska z załoeniem, e instalacje procesowe zostan zmodernizowane pod wzgldem
technicznym i technologicznym, tak aby zapewni odpowiedni jako uzyskiwanych produktów
finalnych.
Zalet metod przeróbki w schemacie destylacja / rafinacja adsorpcyjna s stosunkowo niskie
jednostkowe koszty przerobu i elastyczno w zakresie planowania asortymentu gotowych produktów.
Procesy przerobu olejów odpadowych metod krakingu termicznego nie powinny
funkcjonowa, zarówno ze wzgldów technologicznych jaki i ekologicznych. Pod wzgldem
technologicznym procesy te dostarczaj produkty o niskiej, niestabilnej jakoci, które wobec
wzrastajcych wymaga jakociowych bdzie coraz trudniej zagospodarowa. Natomiast pod
wzgldem ekologicznym generuj znaczce iloci produktów gazowych, zawierajcych szkodliwe dla
rodowiska i wymagajce utylizacji zanieczyszczenia, a powstajcy w procesach krakingu
5

termicznego odpad stały, tj. skoksowana pozostało, usuwana jest z instalacji w sposób rczny, i
brak moliwoci zagospodarowania tego odpadu.
Proces spalania olejów odpadowych z zastosowaniem długich pieców do wypalania klinkieru,
realizowany w Lafarge Cement Polska S.A. Zakłady w Kujawach, moe by ekologicznie bezpieczny,
pod warunkiem spełnienia obowizujcych wymaga ochrony rodowiska. Do wymaga tych naley
zaliczy:
- stosowanie paliwa odpadowego o cile okrelonej i stabilnej jakoci,
- prowadzenie stałego monitoringu emisji kominowej
- wdroenie systemu stałej kontroli i regulacji zasadniczych parametrów procesowych
- monitorowanie zanieczyszcze wód gruntowych, gleby i powietrza na terenach wokół cementowni.
Jednym ze sposobów wykorzystania olejów odpadowych jest ich spalanie w urzdzeniach do
tego przystosowanych. Naley jednak zakwestionowa stosowanie pieców przestrzennych
(nadmuchowych) nie wyposaonych w system dopalania wzgldnie oczyszczania spalin, jako nie
nadajcych si do spalania olejów odpadowych bez stosowania cisłej kontroli analitycznej ich
właciwoci i składu.
Poród metod przemysłowego wykorzystania przez podmioty gospodarcze olejów odpadowych,
wytworzonych na skutek własnej działalnoci, przewaaj procesy wstpnej obróbki, polegajce
na odwodnieniu i oczyszczeniu tych olejów do postaci pozwalajcej na przekazywanie ich firmom
trudnicym si zbiórk wzgldnie przerobem olejów przepracowanych.
Okrelenie potrzeb w gospodarce olejami odpadowymi wynikajcych z diagnozy stanu
obecnego
Odpady olejowe wytwarzane s w wikszoci przez małe i rednie przedsibiorstwa. Odpady
te s wykorzystywane i unieszkodliwiane w istniejcych na terenie kraju instalacjach do utylizacji
odpadów olejowych. Z przegldu istniejcych instalacji mona stwierdzi, e odpady grupy 13
poddawane s głównie przeróbce :
* w Rafinerii Nafty Jedlicze , w Rafinerii Jasło S.A., Rafinerii Nafty Glimar S.A, Rafinerii Trzebinia
S.A. – metod re-rafinacji lub krakingu termicznego,
* w Południowych Zakłady Rafineryjne Naftopol S.A., Oddział Kdzierzyn – Kole, w firmie MERCAR
Sp. z o.o. w Poznaniu – metod krakingu termicznego,
* w Przedsibiorstwie Kruszyw Lekkich „Keramzyt” w Mszczonowie – jako dodatek spulchniajcy glin
przy produkcji kruszyw w miejsce tradycyjnie stosowanego oleju napdowego lub ropy naftowej.
Odpady olejowe s równie spalane w istniejcych spalarniach odpadów wspólnie z innymi
odpadami (np. w Zakładach Chemicznych Rokita w Brzegu Dolnym), poddawane oczyszczaniu –
odwadnianiu (AWAS Polska w Warszawie, SHIP-SERWICE S.A. Szczecin) lub unieszkodliwiane
poprzez solidyfikacj, biodegradacj (EKOL PROJEKT INTER-NATIONAL z Długołki, EKOBAU Oddział
Katowice, Opole).
Odpady olejowe powstajce w małych zakładach na terenie kraju s na ogół przekazywane
firmom specjalistycznym trudnicym si zbiórk olejów przepracowanych lub firm prowadzcym serwisy
separatorów olejowych (np. Separator-Service z Piaseczna, firma AWAS). Niemniej jednak problemem
s małe iloci powstajcych odpadów, powstajcych w duym rozproszeniu gdzie zbiórka tych odpadów
jest utrudniona i ekonomicznie nieopłacalna.
Rozwizaniem tego problemu mogłoby by utworzenie przez urzdy gmin i miast lokalnych punktów
gromadzenia odpadów niebezpiecznych.
Naley równie, podkreli, e dla zabezpieczenia właciwego funkcjonowania instalacji
zarówno w zakresie wymogów ochrony rodowiska jak i dla zabezpieczenia moliwoci przerobu
powstajcych w kraju odpadów olejowych naley:
• w Rafinerii Nafty Jedlicze zmodernizowa instalacje umoliwiajca zwikszenie przerobu
olejów przepracowanych o 40 tys.ton na rok; warto szacunkowa inwestycji wyniesie około
45,0 mln zł,.
• w Rafinerii Jasło S.A i Rafinerii Nafty Glimar S.A dla poprawy jakoci uzyskiwanych
komponentów olejów bazowych naleałoby dokona modernizacji technicznych i
technologicznych tych procesów przeróbczych, poprzez usprawnienie pracy kolumn
próniowych i ewentualne wdroenie procesów rafinacji rozpuszczalnikowej lub hydrorafinacji
frakcji olejowych
• w Rafinerii Trzebinia S.A., metoda przemysłowego wykorzystania olejów odpadowych
wymaga przyjcia nowej koncepcji przerobu, zabezpieczajcej odpowiedni, wysok jako
wszystkich uzyskiwanych produktów celowych, tj. zarówno komponentu olejów napdowych,
jak i komponentu olejów opałowych.
6

• w cementowni Lafarge Cement Polska S.A. Zakład w Bielawach, naley rozszerzy
wymagania jakociowe dla przerabianego odpadowego paliwa emulsyjnego rozszerzy o
dopuszczaln przepisami zawarto PCB.
• zaniecha przerobu olejów zuytych metod krakingu termicznego ze wzgldu na przyjte w
ramach Unii Europejskiej reguły technologiczne i wymogi ekologii. Przerób olejów
odpadowych metod krakingu termicznego wymaga stosowania wyselekcjonowanego
surowca, o zgodnej z przepisami i wydanymi decyzjami słub ochrony rodowiska lub niszej
zawartoci siarki, chloru i PCB, a take stałej, pełnej kontroli jakociowej dostaw olejów
odpadowych oraz surowca kierowanego do przeróbki
• procesy termicznego unieszkodliwiania olejów odpadowych powinny przestrzega:
- jakoci spalanych odpadów, zwłaszcza w zakresie zawartoci chloru i polichlorowanych
difenyli i trifenyli (PCB),
- parametrów technicznych spalania (wysoki poziom temperatur i odpowiednio długi czas
przebywania gazów spalinowych w tych temperaturach), gwarantujcych całkowite
spalenie wglowodorów wielopiercieniowych oraz rozkład i dechloryzacj najbardziej
trwałych dioksyn i furanów
- odpowiedniego monitorowania parametrów procesowych (temperatur gazów spalinowych
w strefie spiekania, poziomu dozowania olejów odpadowych)
- monitoringu gazów spalinowych, uwzgldniajcego cigły pomiar zawartoci : O 2 , CO,
- CO 2 , N0 x oraz okresowy pomiar zawartoci: HCl, wglowodorów aromatycznych
- całkowitych, pyłu, dioksyn i metali
Dlatego te niezbdnym jest wydaje si wykonywanie przegldów ekologicznych instalacji do
wykorzystania i unieszkodliwiania odpadów olejowych.
Prognoza powstawania odpadów olejowych
Po uwzgldnieniu struktury rodzajowej powstajcych odpadów, wielkoci prognozowanych
odpadów w latach 2002, 2006 do 2012 wg podgrup odpadów olejowych bd kształtowały si
nastpujco:
- oleje przepracowane: 2006r – 176 tys. ton,
2012r – 164 tys. ton
- oleje zzowe: 2006r - 35 tys. ton
2012r - 33 tys. ton
- pozostałe odpady olejowe: 2006 r – 82 tys. ton
2012r - 76 tys. ton
Wymogi prawne
Podstawowym dokumentem regulujcym gospodark odpadami olejowymi jest Ustawa o
odpadach z dnia 27 kwietnia 2001 (Dz.U. Nr 62, poz.628). Natomiast ustawa regulujc
wprowadzanie na rynek olejów smarowych jest Ustawa o obowizkach przedsibiorców w zakresie
gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i depozytowej z dnia 11 kwietnia
2001 r (Dz.U. Nr 112, poz. 639). W ustawach tych uwzgldniono załoenia dyrektywy Unii
Europejskiej Nr 75/439/EWG i znowelizowanej Nr 87/101/EWG regulujcej gospodark odpadami
olejowymi w szczególnoci w zakresie ewidencji, organizacji i finansowania zbiórki, a take
zagospodarowania i unieszkodliwiania zgodnie z zasadami ochrony rodowiska.
Warianty rozwiza techniczno-technologiczne
Istniejce w kraju moce przerobowe w zakresie zagospodarowania prognozowanych iloci
powstajcych odpadów olejowych s wystarczajce, tym bardziej, e planowane jest zwikszenie
zdolnoci przerobowych w Rafinerii Nafty Jedlicze o 40 tys. ton co pozwoli na zagospodarowanie
(preferowan metod) odpadowych olejów w iloci 120 tys. ton na rok. Niemniej jednak naley
podkreli, e nie wszystkie metody przerobu odpadów olejowych stosowane w kraju s zgodne z
wymogami ochrony rodowiska i cz instalacji bdzie musiała by zmodernizowana, a cz
przestanie funkcjonowa. Blisze okrelenie rozwiza techniczno - technologicznych bdzie moliwe
po szczegółowych przegldach ekologicznych istniejcych instalacji do przerobu olejów
przepracowanych.
7

6. Baterie i akumulatory
Baterie i akumulatory s stosowane powszechnie jako przenone ródła prdu. Wystpuj w
postaci wielkogabarytowej i małogabarytowej.
Akumulatory wielkogabarytowe dzielone s na:
- kwasowo-ołowiowe,
- niklowo-kadmowe,
Baterie i akumulatory małogabarytowe mona podzieli na:
- baterie: alkaliczne, manganowe, litowe, srebrowe,
- akumulatory: niklowo-kadmowe, wodorkowe, litowe.
Głównym celem działa w tej grupie odpadów jest odzysk z rynku 100% akumulatorów
ołowiowych oraz okrelonych na drodze rozporzdzenia iloci pozostałych baterii i akumulatorów.
Głównym ródłem akumulatorów ołowiowych s rodki transportu. Na podstawie iloci
zarejestrowanych pojazdów, redniego okresu uytkowania akumulatora oraz redniej masy
akumulatora oszacowano ilo powstawania zuytych akumulatorów ołowiowych w 2000 roku.
1. rednia waga akumulatora (wraz z elektrolitem) samochodu osobowego – 12 kg,
2. rednia waga akumulatora do samochodów ciarowych, autobusów i cigników
siodłowych przy uwzgldnieniu rónej iloci akumulatorów w pojedzie – 34 kg,
3. zmiana akumulatora w samochodzie osobowym – co 3,5 roku,
4. zmiana akumulatora w samochodzie ciarowym – co 3 lata.
Ilo t zweryfikowano na podstawie prowadzonych od niedawna analiz rynku
samochodowego, wykorzystujc dane dotyczce sprzeday akumulatorów na rynku wtórnym.
Uzyskano wielko rzdu 57 tys. ton. Zakłady przerabiajce złom akumulatorowy wykazały zbiórk 55
tys. ton. Sytuacj poprawi wprowadzona w ycie opłata depozytowa, która powinna skutkowa
odzyskiem z rynku pełnej iloci wprowadzonych do uytkowania akumulatorów.
Istniejce w kraju zakłady przerobu akumulatorów wraz z elektrolitem maj moce przerobowe
rzdu 190 tys. ton i całkowicie zabezpiecz przyszłe potrzeby w tym zakresie. Gospodarka
odpadowymi akumulatorami ołowiowymi przebiega prawidłowo.
Akumulatory kadmowo-niklowe wielkogabarytowe uywane s głównie przez podmioty
gospodarcze. Ich ilo wprowadzana na rynek systematycznie maleje. W 2000 roku wprowadzono ich
około 400 ton. Ze wzgldu na bardzo długi okres ywotnoci tych akumulatorów ( 10 do 12 lat) do
odpadów przechodz akumulatory wprowadzone na rynek w latach ubiegłych. Ich wielko oceniana
jest na 1000 ton w skali roku, z czego odzyskiwane jest około 600 ton i poddawane prawidłowej
przeróbce z odzyskiem niklu i kadmu.
Problemem jest „szara strefa”, która odzyskuje z demontau akumulatorów nikiel a płyty
elazowo-kadmowe kieruje do hut elaza, stwarzajc zagroenie zanieczyszczenia powietrza.
W kraju istniej moce przerobowe do prawidłowej przeróbki odpadowych akumulatorów
niklowo-kadmowych.
Baterie i akumulatory małogabarytowe nie s aktualnie zbierane i przerabiane. W kraju brak
technologii ich przerobu.
W celu usprawnienia gospodarki odpadowymi ródłami prdu małogabarytowymi niezbdne
jest zorganizowanie ich zbiórki z wyjtkowo rozproszonych miejsc powstawania. Obowizek odzysku z
rynku został nałoony na podmioty wprowadzajce je na rynek a egzekwowany przy zastosowaniu
opłaty produktowej.
Proponuje si wzorem Danii składowanie zebranych baterii na składowisku odpadów
niebezpiecznych do czasu uruchomienia technologii przerobu.
Odnonie akumulatorów niklowo-kadmowych wielkogabarytowych, w przypadku braku zbytu
na powstajcy w procesie unieszkodliwiania tlenek kadmu, niezbdna bdzie modyfikacja linii do
odzysku kadmu w aspekcie uzyskiwania kadmu metalicznego, który moe by magazynowany bez
negatywnego oddziaływania na rodowisko.
8