Instrukcja wykonania ćwiczenia

EKSTRAKCJA CIĄGŁA I PROSTA.
ROZDZIAŁ BARWNIKÓW ROŚLINNYCH
Odczynniki:
− natka pietruszki (ok. 3-5 g)
− roztwór do ekstrakcji (aceton : benzyna apteczna = 1 : 1) (v/v)
− eluent 1 (benzyna apteczna : alkohol etylowy : heksan = 8 : 0,1 : 3) (v/v)
− eluent 2 (benzyna apteczna : alkohol etylowy : heksan = 8 : 0,9 : 3) (v/v)
− eluent 3 (benzyna apteczna : alkohol etylowy : heksan = 8 : 3 : 3) (v/v)
Sprzęt:
− waga laboratoryjna
− bibuła Wh1 na gilzę
− wata
− bagietka
− aparat Soxhleta (ekstraktor i chłodnica zwrotna)
− cylinder miarowy o poj. 100 cm 3
− kolba kulista o poj. 250 cm 3 , szlif 29
− laboratoryjny płaszcz grzejny
− wyparka próżniowa
− płytka z dołkami
− pipeta Pasteura
− kapilary
− płytki chromatograficzne (× 3 szt.)
− komora chromatograficzna (× 3 szt.)
− moździerz
− cylinder miarowy o poj. 10 cm 3
− probówka
− suszarka
− ołówek
− linijka
CEL ĆWICZENIA
Celem ćwiczenia jest przeprowadzenie ekstrakcji barwników roślinnych (karoten, chlorofil a,
chlorofil b, ksantofile) z liści pietruszki i chromatograficzny rozdział mieszaniny barwników
za pomocą chromatografii cienkowarstwowej.

WYKONANIE ĆWICZENIA
Ekstrakcja ciągła barwników z liści pietruszki:
1. Odważyć ok. 3-5 g liści pietruszki.
2. Zrobić gilzę z bibuły (arkusik bibuły zwinąć w rurkę zaginając brzegi do wewnątrz).
3. Na dno gilzy położyć trochę waty.
4. Włożyć pietruszkę do gilzy, przykryć odrobiną waty i zagiąć górne brzegi gilzy do
wnętrza.
5. Gilzę umieścić w ekstraktorze.
6. Do kolby kulistej wlać ok. 120 cm 3 roztworu do ekstrakcji.
7. Wrzucić do kolby kamyczki wrzenne.
H 2O
d
b
c
Aparat Soxhleta:
a. kolba destylacyjna
b. ekstraktor
c. gilza
d. chłodnica zwrotna
a
8. Połączyć poszczególne części aparatu i ogrzewać kolbę destylacyjną. Pary wrzącego
rozpuszczalnika spływają z chłodnicy do gilzy, w której zachodzi proces ekstrakcji. Po
wypełnieniu całej przestrzeni, w której znajduje się gilza, ekstrakt przelewa się
samoczynnie przez rurkę syfonową do kolby. Proces ten powtarza się wielokrotnie w
sposób ciągły, aż do wyekstrahowania z pietruszki barwników roślinnych.
9. Po zakończeniu ekstrakcji kolbę odłączyć od aparatu Soxhleta.
10. Oddestylować nadmiar rozpuszczalnika na wyparce próżniowej.
11. Zatężony roztwór użyć w chromatografii cienkowarstwowej.

Ekstrakcja prosta barwników z liści pietruszki:
1. Odważyć ok. 1 g liści pietruszki i wsypać do moździerza.
2. Odmierzyć w cylindrze miarowym 7 cm 3 ekstrahenta.
3. Ucierać liście pietruszki z mieszaniną ekstrahującą przez 5 minut.
4. Roztwór znad osadu pobrać za pomocą pipety Pasteura i przesączyć do probówki.
5. Ekstrakt rozdziela się na dwie warstwy. Do chromatografii cienkowarstwowej
bierzemy górną warstwę.
Rozdział barwników roślinnych:
1. Na płytce chromatograficznej zaznaczyć linię startu (około 0,5 cm od brzegu płytki).
2. Za pomocą kapilary nanieść na płytkę dwie próby:
− ekstrakt zatężonych barwników z ekstrakcji ciągłej,
− ekstrakt barwników z ekstrakcji prostej (z górnej warstwy probówki).
Wysuszyć plamki suszarką.
3. Wlać do komory chromatograficznej wskazany przez asystenta eluent (1, 2 lub 3).
4. Włożyć płytkę do środka i zamknąć komorę.
5. Rozwijanie chromatogramu zakończyć, gdy czoło rozpuszczalnika znajdzie się w
odległości około 0,5 cm od górnej krawędzi płytki.
6. Wyciągnąć płytkę, zaznaczyć ołówkiem linię mety i wysuszyć suszarką.
7. Zmierzyć odległości od startu do czoła rozpuszczalnika oraz od startu do środka
poszczególnych plamek.
8. Obliczyć współczynniki R f .
Ilustracja pomiaru współczynnika R f dla trzech
różnych substancji:
b
a'
a''
x x x
a'''
a – odległość od linii startu do środka plamy
b – odległość od linii startu do czoła rozpuszczalnika
a
R f = –––
b