ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Θέμα: Ενεργειακό σπίτι. Τρόποι και συστήματα ...
ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Θέμα: Ενεργειακό σπίτι. Τρόποι και συστήματα ...
ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Θέμα: Ενεργειακό σπίτι. Τρόποι και συστήματα ...
- TAGS
- eureka.lib.teithe.gr
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΟ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ<br />
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ<br />
ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ ΥΠΟΔΟΜΗΣ<br />
<strong>ΠΤΥΧΙΑΚΗ</strong> <strong>ΕΡΓΑΣΙΑ</strong><br />
<strong>Θέμα</strong>: <strong>Ενεργειακό</strong> <strong>σπίτι</strong>. <strong>Τρόποι</strong> <strong>και</strong> <strong>συστήματα</strong><br />
εξοικονόμησης ενέργειας στο σύγχρονο ελληνικό <strong>σπίτι</strong>.<br />
Η ΦΟΙΤΗΤΡΙΑ :<br />
Μολλά Αρζού<br />
ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ<br />
Κονιτόπουλος Γιώργος<br />
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ: Απρίλιος 2013<br />
1
Περιεχόμενα<br />
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ……………………………………………………………..5<br />
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ…………………………………………………………6<br />
2. ΕΝΕΡΓΕΙΑ…………………………………………………………7<br />
2.1Τι είναι ενεργεία………………………………………………………7<br />
2.2Μορφές ενεργείας……………………………………………………..8<br />
2.3 Πηγές ενεργείας………………………………………………………8<br />
3. ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ……………………11<br />
3.1Βιοκλιματικος σχεδιασμός…………………………………………..11<br />
3.2 <strong>Ενεργειακό</strong> όφελος………………………………………………….12<br />
3.3 Η αξιοποίηση της ηλιακής ενεργείας <strong>και</strong> των περιβαλλοντικών<br />
πηγών…………………………………………………………………...13<br />
3.4 Βιοκλιματική αρχιτεκτονική <strong>και</strong> τι περιλαμβάνει ο βιοκλιματικός<br />
σχεδιασμός………………………………………………………………14<br />
4. ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟ ΣΠΙΤΙ…………………………………………17<br />
4.1 Πλεονεκτήματα –Μειονεκτήματα…………………………………..17<br />
4.2 <strong>Τρόποι</strong> βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης ενός<br />
σπιτιού…………………………………………………………………..21<br />
4.3 Βασικοί στόχοι του σχεδιασμού κτιρίων για έλεγχο <strong>και</strong><br />
προστασία από το κλίμα………………………………………………...21<br />
4.4 Κλιματικές παράμετροι…………………………………………......22<br />
4.5 Άνθρωποι <strong>και</strong> κλίμα………………………………………………...24<br />
4.6 Εσωτερικό περιβάλλον κτηρίων…………………………………….25<br />
5. ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ ΚΤΗΡΙΩΝ & Κ.Ε.Ν.Α.Κ…….…34<br />
2
5.2. Ελληνικός Κανονισμός Θερμομόνωσης Κτηρίων………...……….34<br />
5.3. Κ.Ε.Ν.Α.Κ.(Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτηρίων)……... 36<br />
5.4. Ενεργειακή πολιτική………………………………………..............38<br />
6. ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΤΗΡΙΩΝ……………….….44<br />
6.1 Εξέλιξη του Ενεργειακού Σχεδιασμού Κτιρίων…………………....50<br />
6.2 Ελαχιστοποίηση των θερμικών απωλειών: μορφή <strong>και</strong> διάταξη<br />
των εσωτερικών χώρων………………………………………….51<br />
6.3 Μείωση φορτίων, εξαρτάται από το κέλυφος του κτηρίου…………52<br />
6.4 Προσανατολισμός <strong>και</strong> γεωμετρικές αναλογίες……………………...53<br />
6.5 θερμομόνωση αδιαφανών στοιχείων……………………………….53<br />
7. ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ…………………………………...56<br />
7.1. Ανάλυση κύκλου ζωής των υλικών………………………………...59<br />
7.2. Οικολογική (περιβαλλοντική) προτίμηση………………………....60<br />
7.3. Ταξινόμηση των θερμομονωτικών υλικών………………………....61<br />
7.4. Βασικά χαρακτηριστικά θερμομονωτικών υλικών……………...…67<br />
7.4.1 Φυσικές ιδιότητες………………………………………………....68<br />
7.4.2. Περιβαλλοντικές ιδιότητες…………………………………….....69<br />
7.5. Θερμομονωτικά υλικά στην ελληνική αγορά……………………..72<br />
8.ΧΡΗΣΗ Α.Π.Ε……………………………………………………..76<br />
8.1. Η Χρήση Α.Π.Ε, εξαρτάται από τα Θερμικά ηλιακά<br />
<strong>συστήματα</strong>……………………………………………………………....76<br />
8.1.1. Θέρμανση χώρων……………………………………………...…76<br />
8.1.2. Ψύξη χώρων………………………………………………………76<br />
8.2. Η Χρήση Α.Π.Ε, εξαρτάται από τη βιομάζα…………………..…...77<br />
8.2.1. Θέρμανση κτηρίων…………………………………………….…78<br />
8.2.2. Συμπαραγωγή ηλεκτρισμού <strong>και</strong> θερμότητας…………..………....79<br />
3
8.3. Η Χρήση Α.Π.Ε, εξαρτάται από τα φωτοβολταικά ………………..80<br />
9. Η ΑΥΞΗΣΗ ΑΠΟΔΟΣΗΣ Η/Μ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩ………….…….84<br />
9.1. Η αύξηση απόδοσης Η/Μ συστημάτων, εξαρτάται από το<br />
δροσισμός <strong>και</strong> αερισμός……………………………………………….84<br />
9.1.1. Φυσικός αερισμός………………………………………………...86<br />
9.1.2. Φυσική ψύξη………………………………………..………...….89<br />
9.1.3. Ανεμιστήρες οροφής……………………………………………..92<br />
9.1.4. Ξήρανση του εισερχόμενου αέρα……………………………...…92<br />
9.2. Η αύξηση απόδοσης Η/Μ συστημάτων, εξαρτάται από την<br />
θέρμανση χώρων- ζεστού νερού………………………………………93<br />
9.2.1. Αντλίες θερμότητας αέρα-νερού…………………………...…….93<br />
9.2.2. Γεωθερμικές αντλίες θερμότητας…………………………...……94<br />
9.2.3. Αντλίες θερμότητας απορρόφησης……………………………….95<br />
9.2.4.Λέβητας υψηλής απόδοσης……………………………………….96<br />
9.2.5. Συμπαραγωγή ηλεκτρικού <strong>και</strong> θερμότητας………………….…...97<br />
9.3. Η αύξηση απόδοσης Η/Μ συστημάτων, εξαρτάται από το<br />
φωτισμό………………………………………………………................98<br />
9.3.1. Συστήματα αυτόματου ελέγχου…………………………….….…99<br />
4
ΠΡΟΛΟΓΟΣ<br />
Στο 1 ο κεφάλαιο γίνεται μια μικρή εισαγωγή για το θέμα της<br />
πτυχιακής εργασίας.<br />
Στο 2 ο κεφάλαιο γίνεται μια εισαγωγή στην ενέργεια <strong>και</strong> στης<br />
μορφές ενέργειας.<br />
Στο 3 ο κεφάλαιο, περιγράφονται οι βασικές αρχές του<br />
βιοκλιματισμού <strong>και</strong> παρουσιάζονται τα οφέλη <strong>και</strong> το κόστος της<br />
βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής.<br />
Στο 4 ο κεφάλαιο, ορίζεται η έννοια του βιοκλιματικού κτηρίου <strong>και</strong><br />
γίνεται παρουσίαση των τρόπων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης<br />
του. Αναλύοντας οι κλιματικές παράμετροι που επηρεάζουν την<br />
ενεργειακή συμπεριφορά τον κτηρίου, καθώς <strong>και</strong> οι παράμετροι που<br />
καθορίζουν το εσωτερικό του περιβάλλον.<br />
Στο 5 ο κεφάλαιο, αναφέρεται στον κανονισμό ΚΕΝΑΚ <strong>και</strong> στο<br />
κανονισμό θερμομόνωσης κτηρίων.<br />
Στο 6 ο κεφάλαιο, αναφέρεται στον ενεργειακό σχεδιασμό των<br />
κτηρίων. Και στις δυνατότητες εξοικονόμησης ενεργείας. Επίσης γίνεται<br />
αναφέρονται, κτήρια <strong>και</strong> ο περιβάλλοντα χώρο.<br />
Στο 7 ο κεφάλαιο αναφέρεται τα θερμομονωτικά υλικά <strong>και</strong> η ζωή<br />
των υλικών.<br />
Στο 8 ο κεφάλαιο, περιγράφονται οι μέθοδοι, για την σωστή χρήση<br />
Α.Π.Ε. Οπού εξαρτάται από την θέρμανση <strong>και</strong> την ψύξη του χώρου,<br />
αλλά <strong>και</strong> την παροχή θέρμανσης ζεστού νερού χρήσης. Ένα αρκετά<br />
σημαντικό στοιχειό είναι τα φωτοβολταίκα <strong>συστήματα</strong> <strong>και</strong> η βιομάζα που<br />
έχει να κάνει με την θέρμανση του κτηρίου <strong>και</strong> την συμπαραγωγή<br />
ηλεκτρισμού <strong>και</strong> θερμότητας.<br />
Στο 9 ο κεφάλαιο, παρουσιάζονται τρόποι αύξηση της απόδοσης<br />
των Η/Μ συστημάτων. Μέθοδοι φυσικού αερισμού <strong>και</strong> δροσισμού του<br />
κτηρίου. Εξοικονόμησης ενέργειας με χρήση αντλιών θερμότητας για<br />
θέρμανση χώρων ή ζεστού νερού. Τέλος γίνεται αναφορά στους<br />
αυτοματισμούς <strong>και</strong> τα <strong>συστήματα</strong> ελέγχου.<br />
5
1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ<br />
Λέγομαι Μολλά Αρζού, είμαι φοιτήτρια στο Αλεξάνδριο<br />
Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης στο τμήμα<br />
Πολιτικών Έργων Υποδομής.<br />
Στην παρούσα πτυχιακή εργασία αποφάσισα να μελετήσω <strong>και</strong> να<br />
εκπονήσω μια εργασία με τίτλο: <strong>Ενεργειακό</strong> <strong>σπίτι</strong>. <strong>Τρόποι</strong> <strong>και</strong> <strong>συστήματα</strong><br />
εξοικονόμησης ενεργείας στο σύγχρονο ελληνικό <strong>σπίτι</strong>.<br />
Παρόλο που ζούμε σε ένα αιώνα με καταπληκτικά τεχνολογικά<br />
επιτεύγματα <strong>και</strong> συνεχώς εξελισσόμενα δομικά στοιχειά, τα σύγχρονα<br />
ελληνικά <strong>σπίτι</strong>α, στη πλειοψηφία τους, κατασκευάζονται με τέτοιο<br />
τρόπο που τα καθιστούν ενεργειακά σπαταλά. Οι συνθήκες της<br />
σύγχρονης εποχής επιβάλουν την εξοικονόμηση ενεργείας με κάθε<br />
τρόπο <strong>και</strong> από οποιοδήποτε μέσο. Η αρχή μπορεί να γίνει από το ίδιο<br />
μας το <strong>σπίτι</strong>.<br />
Η παρακάτω πτυχιακή εργασία θα εξετάσει τις εφαρμογές που<br />
μπορούν να γίνουν σε ένα σύγχρονο ελληνικό <strong>σπίτι</strong> έτσι ώστε αυτό να<br />
καταστεί ενεργειακά αποδοτικό. Θα διερευνηθούν τυχών τροποποιήσεις<br />
που μπορεί να γίνουν στο ίδιο το κτήριο ή στον περιβάλλοντα χώρο<br />
αυτού, καθώς επίσης <strong>και</strong> την τοποθέτηση διαφόρων ηλεκτρονικών ή<br />
ηλεκτρολογικών συστημάτων που θα αποτρέψουν τη σπάταλη ενεργείας<br />
ή θα προσφέρουν ενεργεία στο κτίριο χωρίς την ταυτόχρονη επιβάρυνση<br />
του περιβάλλοντος.<br />
6
2. ΕΝΕΡΓΕΙΑ<br />
Ζωή <strong>και</strong> ενέργεια είναι δυο έννοιες άρρηκτα δεμένα. Όλοι οι<br />
ζωντανοί οργανισμοί για να επιζήσουν απαιτούν ενέργεια, αλλά <strong>και</strong> οι<br />
ανθρωπογενείς διαδικασίες απαιτούν ενεργεία. Οτιδήποτε κινείται ή<br />
προκαλεί κίνηση διαθέτει ενεργεία, ο Ήλιος ακτινοβολεί την ενεργεία<br />
του, όταν καίμε ξυλά στο τζάκι απελευθερώνεται ενεργεία που τη<br />
νιώθουμε σαν ζεστή, οι πυλώνες της ΔΕΗ μεταφέρουν ηλεκτρική<br />
ενέργεια, ακόμη στους πυρηνικούς αντιδραστήρες η πυρηνική ενεργεία<br />
μετατρέπεται σε ηλεκτρική. Δεν μπορούμε πάντοτε να την<br />
παρατηρήσουμε, άλλα αισθανόμαστε πάντα την επίδραση της σε εμάς<br />
<strong>και</strong> γενικότερα στον κόσμο μας. Η ενέργεια λοιπόν υπάρχει παντού, μας<br />
περιβάλλει, άλλα εμφανίζεται <strong>και</strong> μέσα στους οργανισμούς μας.<br />
2.1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑ<br />
Τι είναι όμως ενεργεία;<br />
Ενέργεια ονομάζεται η ικανότητα παράγωγης έργου ή ακόμη η<br />
ικανότητα οργάνωσης ή αλλαγής της ύλης.<br />
Ενέργεια: εν + έργο, δηλαδή έργο μέσα σε κάποιο σώμα. Το έργο<br />
σχετίζεται με την αλλαγή, την κίνηση ή τη στήριξη <strong>και</strong> ισοδυναμεί με την<br />
ενέργεια που δόθηκε στο αντικείμενο. Η υλη, όταν προσλάβει ενεργεία,<br />
μπορεί να αποκτήσει διαφορετική οργάνωση στη δομή της (από στερεή<br />
να γίνει υγρή ή αέρια), ακόμη <strong>και</strong> να αλλάξει τη δομή της π.χ. με χημική<br />
αντίδραση. Η ενεργεία είναι φυσική ποσότητα που μπορεί να μετρηθεί<br />
<strong>και</strong> καθορίζει ποιες αλλαγές, γεγονός ή φυσικά φαινόμενα είναι δυνατόν<br />
να συμβούν. Δεν καθορίζει όμως αν θα συμβούν, μια που αυτό εξαρτάται<br />
από τις εκάστου συνθήκες. Για παράδειγμα, η απαραίτητη συνθήκη για<br />
να θερμαίνει το περιβάλλον από ένα θερμό σώμα (έχει αποθηκευμένη<br />
ενεργεία) είναι η θερμοκρασία του περιβάλλοντος να είναι χαμηλότερη<br />
από αυτή του θερμού σώματος.<br />
Η έννοια της ενέργειας χρησιμοποιείται <strong>και</strong> ευρύτερα, όταν<br />
αναφερόμαστε σε κοινωνικές, πολιτικές, πολιτιστικές, αισθητικές<br />
δραστηριότητες.<br />
Η ενέργεια περικλείεται ή εμπεριέχεται, αποθηκεύεται,<br />
εκπέμπεται, μεταβιβάζεται, απορροφάται, μετατρέπεται, διατηρείται,<br />
υποβαθμίζεται <strong>και</strong> ρέει.<br />
7
2.2 ΜΟΡΦΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ<br />
Η ενέργεια μας είναι γνωστή σε διάφορες μορφές όπως:<br />
η κινητική ενέργεια που έχει ένα σώμα λόγω της ταχύτητας του<br />
η φωτεινή ενέργεια που έχει το φως.<br />
η ηχητική ενέργεια που μεταφέρει ο ήχος.<br />
η πυρηνική ενέργεια που περικλείεται στον πυρήνα των ατόμων<br />
<strong>και</strong> ελευθερώνεται με τη διάσπαση του.<br />
η θερμική ενέργεια που σχετίζεται με τη θερμοκρασία του<br />
σώματος.<br />
η χημική ενέργεια που υπάρχει σε χημικές ουσίες <strong>και</strong><br />
ελευθερώνεται με τις χημικές αντιδράσεις. Τα καύσιμα, οι τροφές<br />
<strong>και</strong> οι μπαταρίες περικλείουν χημική ενέργεια.<br />
η δυναμική ενέργεια που έχει ένα σώμα λόγω της παραμόρφωσης<br />
του ή λόγω της θέσης του (ύψος).Τα ελατήρια που<br />
παραμορφώνονται με επιμήκυνση συμπίεση περικλείουν δυναμική<br />
ενέργεια που ελευθερώνεται όταν αυτά επανέλθουν στην αρχική<br />
τους κατάσταση. Το νερό του υδροηλεκτρικού φράγματος έχει<br />
αποθηκευμένη δυναμική ενέργεια.<br />
2.3 ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ<br />
Οι ΄΄ αποθήκες ΄΄ ενέργειας ονομάζονται ΄΄ Πηγές Ενέργειας΄΄<br />
<strong>και</strong> διακρίνονται σε αυτογενείς (πυρήνες ατόμων , Ήλιος, γαιάνθρακες ή<br />
πετρέλαιο) <strong>και</strong> τεχνητές (ταμιευτήρες, ηλεκτρικοί συσσωρευτές). Επίσης<br />
διακρίνονται σε πρωτογενείς πηγές που περιλαμβάνουν τη δυναμική<br />
ενεργεία των πυρήνων <strong>και</strong> δευτερογενείς που είναι όλες οι άλλες μορφές<br />
– πηγές ενεργείας.<br />
Όσον αφορά όμως τα αποθέματα ενέργειας (ενεργειακό δυναμικό),<br />
οι πηγές ενέργειας διακρίνονται σε συμβατικές λη μη ανανεώσιμες<br />
πηγές ενεργείας <strong>και</strong> ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.<br />
Οι αυτογενείς ή πρωταρχικές πηγές ενέργειας είναι<br />
αποθηκευμένες ή υπάρχουν στη φύση. Ο Ήλιος είναι η πρωταρχική <strong>και</strong> η<br />
βασική πηγή ενέργειας της γης. Η ενέργεια του είναι αποθηκευμένη <strong>και</strong><br />
σε άλλες πρωταρχικές πηγές, όπως στο κάρβουνο, στο πετρέλαιο, στο<br />
φυσικό αέριο στη βιομάζα <strong>και</strong> προκαλεί τον υδρολογικό κύκλο <strong>και</strong> την<br />
ενέργεια του ανέμου. Άλλες πρωταρχικές πηγές ενέργειας που υπάρχουν<br />
στη γη είναι η πυρηνική ενέργεια των ραδιενεργών στοιχείων, η θερμική<br />
ενέργεια που είναι αποθηκευμένη στο εσωτερικό της γης <strong>και</strong> βεβαία η<br />
8
δυναμική ενέργεια. Για να είναι χρήσιμη μια πηγή ενέργειας είναι<br />
αναγκαίες ορισμένες προϋποθέσεις:<br />
Η ενέργεια αυτή να είναι άφθονη <strong>και</strong> η πρόσβαση στην<br />
ενεργειακή πηγή εύκολη.<br />
Να μετατρέπεται χωρίς δυσκολία σε μορφή που μπορεί να<br />
χρησιμοποιηθεί από τα σύγχρονα μηχανήματα.<br />
Να μεταφέρεται εύκολα<br />
Να αποθηκεύεται εύκολα<br />
Μη ανανεώσιμες πηγές<br />
Αποκαλούνται έτσι γιατί δεν είναι δυνατό να ανανεώσουν σε<br />
εύλογο, για το άνθρωπο, χρονικό διάστημα την αποθηκευμένη τους<br />
ενέργεια. Η διαδικασίες σχηματισμού τους διήρκεσε εκατομμύρια<br />
χρονιά. Οι μη ανανεώσιμες πηγές ενεργείας περιλαμβάνουν:<br />
Τα στερεά καύσιμα των γαιανθράκων, όπως λιγνίτη, ανθρακίτη,<br />
τύρφη<br />
Τα υγρά καύσιμα που παίρνουν με κατεργασία, όπως μαζούτ,<br />
πετρέλαιο, βενζίνη, κηροζίνη κλπ<br />
Τα αέρια καύσιμα όπως το φυσικό αέριο, υγραέριο κλπ. Και<br />
Την πυρηνική ενέργεια που παίρνουμε από τη σχάση ραδιενεργών<br />
υλικών.<br />
Οι μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι αυτές που<br />
χρησιμοποιούνται κυρίως τα τελευταία χρονιά <strong>και</strong> που έχουν οδηγήσει σε<br />
ενεργειακές κρίσεις, άλλα <strong>και</strong> στη δημιουργία σειράς προβλημάτων, με<br />
αποτέλεσμα την επιβάρυνση του περιβάλλοντος.<br />
Ανανεώσιμες πηγές<br />
Ως ανανεώσιμες χαρακτηρίζονται οι πηγές που θα συνεχίζουν να<br />
μας παρέχουν ενέργεια σε βαθμό χρόνου. Είναι οι πηγές ενέργειας που<br />
τροφοδοτούνται συνεχώς με ενέργεια από τον ήλιο, όπως:<br />
9
Ο ίδιος ο Ήλιος (ηλιακή ενέργεια)<br />
Ο άνεμος (αιολική ενέργεια)<br />
Οι υδατοπτώσεις (υδροηλεκτρική ενέργεια)<br />
Η ενέργεια των κυμάτων, ρευμάτων, ωκεανών, καθώς <strong>και</strong><br />
Η ενέργεια βιομάζας<br />
Στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ανήκει <strong>και</strong> η γεωθερμική<br />
ενέργεια που προέρχεται από εσωτερικό της γης <strong>και</strong> σχετίζεται με την<br />
ηφαιστειότητα <strong>και</strong> τις ειδικότερες γεωλογικές <strong>και</strong> γεωτεκτονικές<br />
συνθήκες της κάθε περιοχής.<br />
Η χρήση των ανανεώσιμων ή εναλλακτικών πηγών ενέργειας είναι<br />
ακόμη πολύ περιορισμένη σε παγκόσμια κλίμακα, εξυπηρετεί όμως το<br />
στόχο της προστασίας του περιβάλλοντος, γιατί είναι ΄΄ καθαρές ΄΄ <strong>και</strong><br />
φιλικές προς το περιβάλλον.<br />
Εικόνα 1: Ανανεώσιμες <strong>και</strong> μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.<br />
10
3. ΑΡΧΕΣ ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ<br />
3.1. Βιοκλιματικός σχεδιασμός<br />
Η βιοκλιματική αρχιτεκτονική αφορά στο σχεδιασμό κτιρίων<br />
<strong>και</strong> χώρων (εσωτερικών <strong>και</strong> εξωτερικών – υπαίθριων) με βάση το<br />
τοπικό κλίμα, με σκοπό την εξασφάλιση συνθηκών θερμικής <strong>και</strong><br />
οπτικής άνεσης, αξιοποιώντας την ηλιακή ενέργεια <strong>και</strong> άλλες<br />
περιβαλλοντικές πηγές άλλα <strong>και</strong> τα φυσικά φαινόμενα του κλίματος.<br />
Βασικά στοιχειά του βιοκλιματικού σχεδιασμού αποτελούν τα<br />
παθητικά <strong>συστήματα</strong> που ενσωματώνονται στα κτίρια με στόχο την<br />
αξιοποίηση των περιβαλλοντικών πηγών για θέρμανση, ψύξη <strong>και</strong><br />
φωτισμό των κτιρίων.<br />
Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός – αν <strong>και</strong> είναι ενσωματωμένος<br />
στην αρχιτεκτονική που χαρακτηρίζει κάθε τόπο σε ολόκληρη τη γη –<br />
θεωρείται από πολλούς μια νέα στην αρχιτεκτονική <strong>και</strong><br />
σχεδιάζεται με την οικολογία περισσότερο, παρά με την ενεργεία <strong>και</strong><br />
την εξοικονόμηση που δύναται να επιφέρει. Παρά ταύτα, η<br />
βιοκλιματική αρχιτεκτονική έχει αποτελέσει τις τελευταίες δεκαετίες<br />
βασική προσέγγιση στην κατασκευή κτιρίων παγκοσμίως, ενώ στα<br />
περισσότερα κράτη πλέον αποτελεί βασικό κριτήριο σχεδιασμού<br />
μικρών <strong>και</strong> μεγάλων κτιρίων το οποίο λαμβάνεται υπόψη από όλους<br />
τους μελετητές αρχιτέκτονες <strong>και</strong> μηχανικούς. Κι αυτό, λόγω των<br />
χαμηλότερων απαιτήσεων ενεργείας για θέρμανση, τον δροσισμό <strong>και</strong><br />
τον φωτισμό των κτιρίων που προκύπτουν από την πρακτική της<br />
βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής <strong>και</strong> πολλαπλά οφέλη που την<br />
συνεπάγουν: ενεργειακά (εξοικονόμηση <strong>και</strong> θερμική – οπτική άνεση),<br />
οικονομικά (μείωση κόστους ηλεκτρομηχανολογικών<br />
εγκαταστάσεων), περιβαλλοντικά (μείωση ρύπων) <strong>και</strong> κοινωνικά.<br />
Η εξοικονόμηση ενέργειας με το βιοκλιματικό σχεδιασμό<br />
ποικίλει ανάλογα με τον τύπο του κτηρίου, το κλίμα της περιοχής <strong>και</strong><br />
από τις επί μέρους τεχνολογίες που χρησιμοποιούνται. Σε κατοικίες<br />
της Ελλάδας έχει καταγραφεί εξοικονόμηση ενέργειας της τάξης του<br />
15-40% για θέρμανση <strong>και</strong> ολική κάλυψη των αναγκών ψύξης των<br />
κτηρίων σε σχέση με συμβατικά κτήρια καλής κατασκευής της ίδιας<br />
ηλικίας. Σε σχέση με παλαιότερα κτήρια, η εξοικονόμηση ενέργειας<br />
είναι πολύ μεγαλύτερη. Η εφαρμογή του βιοκλιματικού σχεδιασμού σε<br />
11
νέα κτήρια δεν αυξάνει το κατασκευαστικό κόστος, εφ’ όσον<br />
εφαρμόζονται απλά <strong>συστήματα</strong> <strong>και</strong> τεχνολογίες. Κατά την εφαρμογή<br />
ειδικών τεχνολογιών μια αύξηση του κατασκευαστικού κόστους ενός<br />
κτηρίου κατά 10-15% θεωρείται λογική. Για επεμβάσεις σε<br />
υφιστάμενα κτίρια υπάρχει πάντα επί πλέον κόστος, μέρος του οποίου<br />
όμως μπορεί να ενταχθεί στο συνολικό κόστος ανακαίνισης ή<br />
ανακατασκευής ενός κτηρίου.<br />
3.2 <strong>Ενεργειακό</strong> όφελος.<br />
Ειδικότερα, το ενεργειακό όφελος που προκύπτει από την<br />
εφαρμογή του βιοκλιματικού σχεδιασμού αποδίδεται με τους παρακάτω<br />
τρόπους:<br />
Εξοικονόμηση ενέργειας από την σημαντική μείωση απωλειών<br />
λόγω της βελτιωμένης προστασίας του κελύφους <strong>και</strong><br />
συμπεριφοράς των δομικών στοιχείων.<br />
Παράγωγη θερμικής ενέργειας (θερμότητα) μέσω των ηλιακών<br />
συστημάτων αμέσου ή εμμέσου κέρδους με συμβολή στις θερμικές<br />
ανάγκες των χώρων προσάρτησης <strong>και</strong> μερική κάλυψη των<br />
απαιτήσεων θέρμανσης του κτιρίου.<br />
Δημιουργία συνθηκών θερμικής άνεσης <strong>και</strong> μείωση των<br />
απαιτήσεων όσον αφορά στη ρύθμιση θερμοστάτη (σε<br />
χαμηλότερες θερμοκρασίες τον χειμώνα <strong>και</strong> υψηλότερες το<br />
καλοκαίρι).<br />
Διατήρηση της θερμοκρασίας εσωτερικού αέρα σε επίπεδα υψηλό<br />
τον χειμώνα (<strong>και</strong> αντίστοιχα χαμηλά το καλοκαίρι), με αποτέλεσμα<br />
την μείωση του φορτιού για την κάλυψη των ενεργειακών<br />
απαιτήσεων από τα επικουρικά <strong>συστήματα</strong> κατά την χρήση του<br />
κτιρίου.<br />
12
3.3 Η αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας <strong>και</strong> των<br />
περιβαλλοντικών πηγών.<br />
Η αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας <strong>και</strong> τν περιβαλλοντικών<br />
πηγών, γενικότερα, όπως προκύπτει από το βιοκλιματικό σχεδιασμό,<br />
επιτυγχάνεται στα πλαίσια της συνολικής θερμικής λειτουργιάς του<br />
κτιρίου <strong>και</strong> της σχέσης κτιρίου – περιβάλλοντος. Η δε θερμική<br />
λειτουργιά ενός κτιρίου αποτελεί μια δυναμική κατάσταση, η όποια:<br />
Εξαρτάται από τις τοπικές κλιματικές <strong>και</strong> περιβαλλοντικές<br />
παραμέτρους (την ηλιοφάνεια, τη θερμοκρασία εξωτερικού αέρα,<br />
τη σχετική υγρασία, τον άνεμο, τη βλάστηση, το σκιασμό από<br />
άλλα κτίρια), άλλα <strong>και</strong> τις συνθήκες χρήσης του κτιρίου (κατοικία,<br />
γραφεία, νοσοκομεία κλπ.).<br />
Βασίζεται στην αντίστοιχη ενεργειακή συμπεριφορά των δομικών<br />
του στοιχείων <strong>και</strong> (κατ’επεκταση) των ενσωματωμένων παθητικών<br />
ηλιακών συστημάτων, άλλα <strong>και</strong> το ενεργειακό προφίλ που<br />
προκύπτει από την λειτουργιά του κτιρίου.<br />
Η απόδοση του βιοκλιματικού σχεδιασμού εξαρτάται από πολλές<br />
παραμέτρους, γεγονός που τον καθιστά ΄΄ ευαίσθητο ΄΄ σε εξωγενείς <strong>και</strong><br />
μη- τεχνικούς παράγοντες.<br />
Για τον λόγο αυτό, βασικά κριτήρια για την εφαρμογή του<br />
βιοκλιματικού σχεδιασμού πρέπει να είναι:<br />
Η απλότητα χρήσης των εφαρμογών <strong>και</strong> η αποφυγή πολύπλοκων<br />
παθητικών συστημάτων <strong>και</strong> τεχνικών.<br />
Η μικρή συμβολή του χρηστή του κτιρίου στη λειτουργιά των<br />
συστημάτων.<br />
Η χρήση ευρέως εφαρμοσμένων συστημάτων.<br />
Η χρήση τεχνικό – οικονομικά αποδοτικών ενεργειακών<br />
τεχνολογιών.<br />
Ο βαθμός στον οποίο ο βιοκλιματικός σχεδιασμός σήμερα<br />
αξιοποιεί το τοπικό κλίμα ποικίλει, γεγονός που παρέχει μια ευελιξία ως<br />
προς τους τρόπους αρχιτεκτονικής έκφρασης <strong>και</strong> δυνατοτήτων<br />
εφαρμογής μέσα από πολύ απλές τεχνικές <strong>και</strong> επεμβάσεις έως <strong>και</strong><br />
13
πολύπλοκα παθητικά ηλιακά <strong>συστήματα</strong>. Είναι δε ενσωματωμένος στην<br />
αρχιτεκτονική των περισσότερων διακεκριμένων αρχιτεκτόνων <strong>και</strong><br />
μελετητών διεθνώς – με έργα παραδείγματα (ή <strong>και</strong> πειραματισμούς) που<br />
αποτελούν πρότυπες εφαρμογές βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής από τις<br />
όποιες όχι μόνον μαθαίνουμε σήμερα, άλλα <strong>και</strong> αποδεικνύουν τα<br />
πολλαπλά οφέλη που προκύπτουν από την συμβίωση με το περιβάλλον<br />
λαό το κλίμα.<br />
3.4 Βιοκλιματική αρχιτεκτονική <strong>και</strong> τι περιλαμβάνει ο<br />
βιοκλιματικός σχεδιασμός.<br />
Η βιοκλιματική αρχιτεκτονική αφορά στο σχεδιασμό κτηρίων <strong>και</strong><br />
χώρων (εσωτερικών <strong>και</strong> εξωτερικών - υπαίθριων) με βάση το τοπικό<br />
κλίμα, με σκοπό την εξασφάλιση συνθηκών θερμικής <strong>και</strong> οπτικής<br />
άνεσης, αξιοποιώντας την ηλιακή ενέργεια <strong>και</strong> άλλες περιβαλλοντικές<br />
πηγές αλλά <strong>και</strong> τα φυσικά φαινόμενα του κλίματος. Βασικά στοιχεία του<br />
βιοκλιματικού σχεδιασμού αποτελούν τα παθητικά <strong>συστήματα</strong> που<br />
ενσωματώνονται στα κτήρια με στόχο την αξιοποίηση των<br />
περιβαλλοντικών πηγών (πχ: ήλιο, αέρα - άνεμο, βλάστηση, νερό,<br />
έδαφος, ουρανό), για θέρμανση, ψύξη <strong>και</strong> φωτισμό των κτηρίων.<br />
Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός εξαρτάται από το τοπικό κλίμα <strong>και</strong><br />
βασίζεται στις παρακάτω αρχές:<br />
Θερμική προστασία των κτηρίων τόσο το χειμώνα, όσο <strong>και</strong> το<br />
καλοκαίρι με τη χρήση κατάλληλων τεχνικών που εφαρμόζονται<br />
στο εξωτερικό κέλυφος των κτηρίων, ιδιαίτερα με την κατάλληλη<br />
θερμομόνωση <strong>και</strong> αεροστεγάνωση του κτηρίου <strong>και</strong> των<br />
ανοιγμάτων του.<br />
Αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας για τη θέρμανση των κτηρίων<br />
τη χειμερινή περίοδο <strong>και</strong> για φυσικό φωτισμό όλο το χρόνο. Αυτό<br />
επιτυγχάνεται με τον προσανατολισμό των χώρων <strong>και</strong> ιδιαίτερα<br />
των ανοιγμάτων (ο νότιος προσανατολισμός είναι ο<br />
καταλληλότερος) <strong>και</strong> τη διαρρύθμιση των εσωτερικών χώρων<br />
ανάλογα με τις θερμικές τους ανάγκες <strong>και</strong> με τα παθητικά<br />
14
ηλιακά <strong>συστήματα</strong> που συλλέγουν την ηλιακή ακτινοβολία <strong>και</strong><br />
αποτελούν «φυσικά» <strong>συστήματα</strong> θέρμανσης, αλλά <strong>και</strong> φωτισμού.<br />
Προστασία των κτηρίων από τον καλο<strong>και</strong>ρινό ήλιο, κυρίως μέσω<br />
της σκίασης, αλλά <strong>και</strong> της κατάλληλης κατασκευής του κελύφους.<br />
Απομάκρυνση της θερμότητας που το καλοκαίρι συσσωρεύετε<br />
μέσα στο κτήριο με φυσικό τρόπο προς το εξωτερικό περιβάλλον<br />
με <strong>συστήματα</strong> <strong>και</strong> τεχνικές παθητικού δροσισμού, όπως ο φυσικός<br />
αερισμός, κυρίως, κατά τις νυχτερινές ώρες.<br />
Βελτίωση - ρύθμιση των περιβαλλοντικών συνθηκών μέσα στους<br />
χώρους έτσι ώστε οι άνθρωποι να νιώθουν άνετα <strong>και</strong> ευχάριστα.<br />
Εξασφάλιση επαρκούς ηλιασμού <strong>και</strong> ελέγχου της ηλιακής<br />
ακτινοβολίας για φυσικό φωτισμό των κτηρίων, ο οποίος θα<br />
πρέπει να εξασφαλίζει επάρκεια <strong>και</strong> ομαλή κατανομή του φωτός<br />
μέσα στους χώρους.<br />
Βελτίωση του κλίματος έξω <strong>και</strong> γύρω από τα κτήρια, με το<br />
βιοκλιματικό σχεδιασμό των χώρων γύρω <strong>και</strong> έξω από τα κτήρια<br />
<strong>και</strong> εν γένει, του δομημένου περιβάλλοντος, ακολουθώντας όλες<br />
τις παραπάνω αρχές.<br />
Ο βιοκλιματικός σχεδιασμός ενός κτηρίου συνεπάγεται τη<br />
συνύπαρξη <strong>και</strong> συνδυασμένη λειτουργία όλων των συστημάτων, ώστε να<br />
συνδυάζουν θερμικά <strong>και</strong> οπτικά οφέλη καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.<br />
Σημεία που θα πρέπει να συγκρατήσουμε:<br />
Τα κτήρια είναι σημαντικοί καταναλωτές ενέργειας <strong>και</strong><br />
συνεισφέρουν σε μεγάλο βαθμό στο φαινόμενο του θερμοκηπίου<br />
<strong>και</strong> την κλιματική αλλαγή, προκαλώντας σοβαρή περιβαλλοντική<br />
επιβάρυνση.<br />
Ζώντας μέσα στα κτήρια, μπορούμε να κάνουμε τη ζωή μας πιο<br />
άνετη, να προστατεύσουμε το περιβάλλον <strong>και</strong> την υγεία μας <strong>και</strong> να<br />
βελτιώσουμε την ποιότητα διαβίωσής μας. Μπορούμε λοιπόν να τα<br />
χρησιμοποιούμε ορθολογικά για το σκοπό αυτό.<br />
Η ενέργεια που καταναλώνουμε στα κτήρια κοστίζει. Αξίζει να<br />
αναρωτηθούμε για το ποιος πληρώνει αυτή την κατανάλωση <strong>και</strong><br />
15
για ποιο σκοπό. Όλοι επηρεάζουμε την ενεργειακή συμπεριφορά<br />
των κτηρίων στα οποία διαβιούμε. Εφόσον γνωρίζουμε για το<br />
σωστό σχεδιασμό, τα υλικά <strong>και</strong> τη χρήση των τεχνολογιών<br />
μπορούμε να εφαρμόσουμε ότι είναι εφικτό σε κάθε περίπτωση.<br />
Κάθε ενέργεια, ακόμα <strong>και</strong> η πιο απλή, μπορεί να έχει ενεργειακό<br />
όφελος για το κτήριο μας.<br />
Ο ήλιος θερμαίνει <strong>και</strong> τα κτήρια. Μπορούμε να αξιοποιήσουμε τη<br />
γνώση αυτή μετά παθητικά ηλιακά <strong>συστήματα</strong> <strong>και</strong> το βιοκλιματικό<br />
σχεδιασμό. Προστατεύουμε τα κτήρια από το κρύο <strong>και</strong> τη ζέστη με<br />
την κατάλληλη μόνωση. Όπως προστατευόμαστε από τον ήλιο το<br />
καλοκαίρι, μπορούμε <strong>και</strong> να προστατεύσουμε τα κτήρια μας.<br />
Ο φυσικός δροσισμός, σε σχέση με τα κλιματιστικά (air condition),<br />
δεν έχει μόνο ενεργειακά, οικονομικά <strong>και</strong> περιβαλλοντικά οφέλη,<br />
αλλά αποτελεί <strong>και</strong> μια διαφορετική προσέγγιση με στόχο την<br />
ανθρώπινη άνεση <strong>και</strong> ευεξία. Μπορούμε να αξιοποιούμε τις<br />
φυσικές πηγές, μειώνοντας παράλληλα τα εσωτερικά φορτία των<br />
κτηρίων. Μπορούμε να αξιοποιήσουμε το φυσικό φως του ήλιου<br />
αλλά πρέπει να κατανοούμε <strong>και</strong> να αντιμετωπίζουμε το φαινόμενο<br />
της θάμβωσης.<br />
Τα κτήρια θα πρέπει να λειτουργούν ορθολογικά για να<br />
εξασφαλίζεται η απόδοση των παθητικών συστημάτων <strong>και</strong> των<br />
τεχνικών εξοικονόμησης ενέργειας. Να μην ξεχνάμε να ανοίγουμε<br />
<strong>και</strong> να κλείνουμε παράθυρα <strong>και</strong> τα στόρια όποτε πρέπει. Δεν<br />
πρέπει να ξεχνάμε ότι η κατανάλωση ενέργειας προκαλεί<br />
περιβαλλοντική υποβάθμιση. Αντίθετα, τα βιοκλιματικά <strong>και</strong><br />
χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης κτήρια βελτιώνουν την<br />
ποιότητα ζωής των ανθρώπων μέσα σε αυτά.<br />
16
4. ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΟ ΣΠΙΤΙ<br />
Βιοκλιματικό <strong>σπίτι</strong> είναι <strong>σπίτι</strong> ενεργειακής απόδοσης, δηλαδή<br />
καταναλώνει τη λιγότερη δυνατή ενέργεια για να θερμανθεί <strong>και</strong> να<br />
δροσιστεί. Τούτο δεν επιτυγχάνεται με την αρχιτεκτονική του, αλλά με<br />
τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν εξωτερικά <strong>και</strong> εσωτερικά της<br />
τοιχοποιίας, ώστε η ίδια η τοιχοποιία να προστατεύεται προτού η<br />
εξωτερική θερμοκρασία αγγίξει την τοιχοποιία <strong>και</strong> αυτή με τη σειρά της<br />
μεταφέρει την εξωτερική θερμοκρασία εντός του κτιρίου. Υπάρχει η<br />
αντίληψη ότι ένα βιοκλιματικό <strong>σπίτι</strong> κοστίζει περισσότερο από ένα <strong>σπίτι</strong><br />
συμβατικής κατασκευής (μπετόν-τούβλο). Αυτή η αντίληψη είναι<br />
λανθασμένη , διότι το μόνο που διαφέρει ουσιαστικά είναι η φιλοσοφία<br />
της κατασκευής <strong>και</strong> η μέθοδος της δόμησης. Η βιοκλιματική κατασκευή<br />
με τη χρήση μονωμένων καλουπιών, επιτρέπει ταχύτητα κατασκευής,<br />
καμία απώλεια σε υλικά, καμία καθυστέρηση σε τελειώματα, καθώς<br />
παρέχει <strong>και</strong> τη δυνατότητα στους υπεργολάβους, υδραυλικούς <strong>και</strong><br />
ηλεκτρολόγους, να κάνουν την εγκατάσταση τους με τόση ευκολία σε 2<br />
ημέρες το πολύ.<br />
4.1 Πλεονεκτήματα-Μειονεκτήματα<br />
Αντισεισμική προστασία - Ασφάλεια για τον πελάτη<br />
Η επιλογή ελαφρών προφίλ χάλυβα αποτελεί ιδανική λύση για την<br />
κατασκευή κατοικιών σε περιοχές με έντονη σεισμική δραστηριότητα<br />
όπως η Ελλάδα. Το χαμηλό βάρος της κατασκευής εξασφαλίζει την<br />
άριστη συμπεριφορά του κτιρίου σε περίπτωση σεισμού <strong>και</strong> προσφέρει<br />
υψηλή ασφάλεια σε όσους κατοικούν σε αυτό. Με τη χρήση χιλιάδων<br />
αυτοδιάτρητων βιδών <strong>και</strong> κατάλληλων αγκυρίων επιτυγχάνεται άριστη<br />
σύνδεση μεταξύ των προφίλ.<br />
Υψηλή ηχομόνωση - θερμομόνωση – πυροπροστασία<br />
Η χρήση προηγμένων δομικών υλικών εξασφαλίζει τις καλύτερες<br />
συνθήκες διαβίωσης. Με το Σύστημα Εξωτερικής Θερμομόνωσης <strong>και</strong> τις<br />
τοιχοποιίες ξηράς δόμησης παρέχουμε στην κατασκευή υψηλούς<br />
συντελεστές 2 ηχομόνωσης <strong>και</strong> θερμομόνωσης, που ξεπερνούν κατά<br />
πολύ αυτούς της συμβατικής κατασκευής. Ενδεικτικά αναφέρονται οι πιο<br />
κάτω τιμές:<br />
17
Ηχομόνωση > 57dB<br />
Συντελεστής Θερμοδιαπερατότητας U
Αντοχή στο χρόνο - Προστασία από αντίξοες <strong>και</strong>ρικές<br />
συνθήκες<br />
Το σύστημα δόμησης αποτελείται από προηγμένα υλικά, τα οποία<br />
συνδυάζονται μεταξύ τους με τον καλύτερο τρόπο έτσι ώστε να<br />
εξασφαλίζουμε την αντοχή τους στο χρόνο. Όλα τα χαλύβδινα μέρη της<br />
κατασκευής έχουν εγγυημένη αντοχή απέναντι στη σκουριά με τη χρήση<br />
θερμού γαλβανίσματος. Τα υλικά επένδυσης όπως η γυψοσανίδα <strong>και</strong> η<br />
ινοσανίδα OSB διαθέτουν 3 συγκεκριμένες ιδιότητες σύμφωνα με<br />
ευρωπαϊκά πρότυπα <strong>και</strong> συνοδεύονται με τις ανάλογες πιστοποιήσεις. Η<br />
χρήση ετοίμων κονιαμάτων στις εξωτερικές όψεις των κτιρίων αποτελεί<br />
την καλύτερη προστασία απέναντι στις <strong>και</strong>ρικές συνθήκες. Σε αντίθεση<br />
με τον παραδοσιακό τρόπο, η χρήση "έτοιμου" σοβά εξασφαλίζει την<br />
ομοιογένεια στη σύνθεση του υλικού, που καθορίζεται από το<br />
εργοστάσιο παραγωγής ενώ η παρουσία πρόσμικτων ουσιών παρέχει<br />
ελαστικότητα <strong>και</strong> αντοχή σε δύσκολες συνθήκες.<br />
Λύση για δύσκολες εφαρμογές (προσθήκες ορόφων κλπ.) -<br />
δυνατότητα προκατασκευής<br />
Για τις περιπτώσεις προσθήκης καθ' ύψος σε υφιστάμενα κτίρια το<br />
σύστημα SCS λόγω του χαμηλού βάρους του αποτελεί ιδανική λύση.<br />
Ειδικά σε κτίρια που μελετήθηκαν <strong>και</strong> κτίσθηκαν προ του 1985 (με βάση<br />
τον παλαιό αντισεισμικό κανονισμό) αποτελεί μονόδρομο η χρήση ενός<br />
ελαφρού συστήματος δόμησης. Επιπλέον παρέχεται η δυνατότητα<br />
προκατασκευής των μεταλλικών στοιχείων σε περιπτώσεις όπου η επί<br />
τόπου συναρμολόγηση είναι δύσκολη λόγω της μορφής <strong>και</strong> της θέσης<br />
του υφιστάμενου κτιρίου.<br />
Δυνατότητες μελλοντικής επέκτασης - νέας διαρρύθμισης<br />
Το σύστημα δόμησης με ελαφριά προφίλ χάλυβα αποτελεί μια<br />
λύση που προσαρμόζεται στις μελλοντικές ανάγκες των ιδιοκτητών. Οι<br />
μη φέρουσες τοιχοποιίες ξηράς δόμησης μπορούν εύκολα να<br />
μετακινηθούν σε σύντομο χρόνο, με χαμηλό κόστος, προκαλώντας<br />
ελάχιστες ζημιές στο χώρο γεγονός που είναι αδύνατο με τη συμβατική<br />
μέθοδο. Το ίδιο ισχύει για περιπτώσεις μελλοντικής επέκτασης, όπου<br />
εξασφαλίζεται η άψογη εφαρμογή του "παλαιού" με το "νέο".<br />
19
Απόλυτη εφαρμογή των υλικών<br />
Η συναρμολόγηση αρχικά του μεταλλικού φορέα <strong>και</strong> στη συνέχεια<br />
των υλικών επένδυσης εξασφαλίζει την απόλυτη εφαρμογή των<br />
αρχιτεκτονικών σχεδίων με αποκλίσεις μόλις κάποιων χιλιοστών <strong>και</strong><br />
παρέχει οριζόντιες <strong>και</strong> κατακόρυφες επιφάνειες απόλυτα "γωνιασμένες"<br />
μεταξύ τους. Με τον τρόπο αυτό, οι τελικές εσωτερικές <strong>και</strong> εξωτερικές<br />
επιφάνειες διαθέτουν άψογο φινίρισμα δίνοντας υψηλό αισθητικό<br />
αποτέλεσμα στους χώρους.<br />
Φιλικό προς το περιβάλλον<br />
Το συγκεκριμένο σύστημα δόμησης είναι απόλυτα φιλικό προς το<br />
περιβάλλον γιατί:<br />
Χρησιμοποιεί το χάλυβα που είναι 100% ανακυκλώσιμο<br />
υλικό<br />
Χρησιμοποιεί προηγμένα δομικά υλικά για την παραγωγή<br />
των οποίων απαιτείται λιγότερη ενέργεια σε σχέση με ένα<br />
συμβατικό <strong>σπίτι</strong>.<br />
Ως μειονέκτημα θα μπορούσε να καταλογίσει κανείς στα<br />
φωτοβολταϊκά <strong>συστήματα</strong> το κόστος τους, το οποίο, παρά τις<br />
τεχνολογικές εξελίξεις παραμένει ακόμη αρκετά υψηλό. Μια γενική<br />
ενδεικτική τιμή είναι 4000 ευρώ ανά εγκατεστημένο κιλοβάτ (kW)<br />
ηλεκτρικής ισχύος. Λαμβάνοντας υπόψη ότι μια τυπική οικιακή<br />
κατανάλωση απαιτεί από 1,5 έως 3,5 κιλοβάτ, το κόστος της<br />
εγκατάστασης δεν είναι αμελητέο. Το ποσό αυτό, ωστόσο, μπορεί να<br />
αποσβεστεί σε περίπου 5-6 χρόνια <strong>και</strong> το Φ/Β σύστημα θα συνεχίσει να<br />
παράγει δωρεάν ενέργεια για τουλάχιστον άλλα 25 χρόνια.4<br />
Ωστόσο, τα πλεονεκτήματα είναι πολλά, <strong>και</strong> το ευρύ κοινό έχει<br />
αρχίσει να στρέφεται όλο <strong>και</strong> πιο πολύ στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας<br />
<strong>και</strong> στα φωτοβολταϊκά ειδικότερα, για την κάλυψη ή την συμπλήρωση<br />
των ενεργειακών του αναγκών. με τα παραδοσιακά υλικά Συμβάλλει<br />
στην εξοικονόμηση ενέργειας <strong>και</strong> πόρων λόγω του χαμηλού του βάρους<br />
<strong>και</strong> της ταχύτητας ολοκλήρωσής του.<br />
20
4.2 <strong>Τρόποι</strong> βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης ενός σπιτιού.<br />
Για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης ενός κτηρίου<br />
υπάρχουν τρεις κατηγορίες επεμβάσεων:<br />
Μεγάλες επεμβάσεις-ανακατασκευές που μπορούν να γίνουν<br />
σε περίπτωση συνολικής ανακαίνισης. Αυτές μπορεί να είναι<br />
η αντικατάσταση των παραθύρων <strong>και</strong> των κουφωμάτων, η<br />
προσθήκη θερμομονωτικών υλικών, η προσθήκη παθητικών<br />
συστημάτων εξωτερικά του κτηρίου ή η μετατροπή δομικών<br />
στοιχείων σε παθητικά (πχ: μετατροπή ενός απλού τοίχου σε<br />
ηλιακό), η προσθήκη εξωτερικών συστημάτων σκίασης<br />
(σταθερών ή κινητών), κ.ο.κ.<br />
Μικρές επεμβάσεις χαμηλού κόστους, όπως κλείσιμο<br />
χαραμάδων, προσθήκη εσωτερικών κινητών σκιάστρων (πχ:<br />
βενετικά στόρια), εγκατάσταση ανεμιστήρων οροφής, χρήση<br />
βλάστησης για σκίαση, αντικατάσταση λαμπτήρων<br />
πυρακτώσεως με χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης κ.ά.<br />
Επεμβάσεις μη τεχνικές, σωστή λειτουργία του κτηρίου <strong>και</strong><br />
των συστημάτων του, όπως σωστή χρήση των παραθύρων<br />
(ηλιασμός το χειμώνα, σκίαση <strong>και</strong> νυχτερινός αερισμός το<br />
καλοκαίρι), ορθολογική χρήση των συσκευών ώστε να μην<br />
επιβαρύνεται το κτήριο θερμικά (π.χ. αποφεύγουμε να<br />
μαγειρεύουμε την ώρα που έχει πολλή ζέστη).<br />
4.3 Βασικοί στόχοι του σχεδιασμού κτιρίων για έλεγχο<br />
<strong>και</strong> προστασία από το κλίμα.<br />
Οι βασικοί στόχοι του σχεδιασμού κτιρίων για έλεγχο <strong>και</strong><br />
προστασία από το κλίμα αφορούν στην:<br />
Προστασία από τη βροχή, χιόνι, κτλ<br />
Προφύλαξη από τους δυνατούς ανέμους<br />
Έλεγχος του αερισμού<br />
21
Μόνωση για την μείωση των απωλειών θερμότητας<br />
Αποβολή της εσωτερικά παραγόμενης υγρασίας<br />
Έλεγχος της διείσδυσης της ηλιακής ακτινοβολίας<br />
Θερμική μάζα για την παροχή θερμικής σταθερότητας<br />
Μεγιστοποίηση του παρεχόμενου φυσικού φωτισμού<br />
4.4 Κλιματικές παράμετροι<br />
Οι κλιματικές παράμετροι που επηρεάζουν κύρια την ενεργειακή<br />
συμπεριφορά κτιρίων είναι:<br />
Η θερμοκρασία<br />
Η ηλιακή ακτινοβολία<br />
Η ατμοσφαιρική υγρασία<br />
Η ταχύτητα <strong>και</strong> η κατεύθυνση του ανέμου<br />
Ατμοσφαιρική θερμοκρασία<br />
Πιθανότατα η ατμοσφαιρική θερμοκρασία αποτελείτο κλιματικό μέγεθος<br />
με τη μεγαλύτερη επιρροή στην ενεργειακή συμπεριφορά των κτιρίων. Η<br />
εξωτερική θερμοκρασία καθορίζει:<br />
Τις θερμικές απώλειες μέσω του κελύφους των κτιρίων,<br />
Τις θερμικές απώλειες λόγω αερισμού.<br />
Η εξωτερική θερμοκρασία επηρεάζει <strong>και</strong> την απόδοση διάφορων<br />
μηχανολογικών συστημάτων:<br />
Η απόδοση των αντλιών θερμότητας αέρα που εξαρτάται<br />
από τη θερμοκρασία απόρριψης (θερινή λειτουργία) ή<br />
άντλησης (χειμερινή λειτουργία) της θερμότητας από το<br />
ατμοσφαιρικό περιβάλλον.<br />
22
Η συμπεριφορά μιας σειράς άλλων συσκευών (θερμικοί<br />
ηλιακοί<br />
συλλέκτες, φωτοβολταϊκά<br />
στοιχεία, καπνοδόχοι, κτλ.) σχετίζεται με τις θερμικές τους<br />
απώλειες προς το ατμοσφαιρικό περιβάλλον.<br />
Ηλιακή Ακτινοβολία<br />
Η συνεισφορά της ηλιακής ακτινοβολίας είναι εξίσου σημαντική<br />
με αυτής της θερμοκρασίας στο ενεργειακό ισοζύγιο των κτιρίων.<br />
Ιδιαίτερα σε κλίματα όπως το ελληνικό, όπου η έκταση <strong>και</strong> η ένταση της<br />
ηλιακής ακτινοβολίας είναι υψηλές η επίδραση στα κτίρια είναι<br />
σημαντική.<br />
Ασφαλώς, το μέγεθος των διαφανών στοιχείων του κελύφους των<br />
κτιρίων καθορίζει τη σημαντικότητα της ακτινοβολίας στην ενεργειακή<br />
συμπεριφορά τους, ωστόσο <strong>και</strong> στα αδιαφανή στοιχεία (ιδιαίτερα στα<br />
επίπεδα δώματα) η συμμετοχή στο θερμικό τους ισοζύγιο είναι υψηλή.<br />
Τέλος, η ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας είναι καθοριστική στην<br />
απόδοση παθητικών (τοίχοι μάζας, προσαρτημένα θερμοκήπια, κτλ.) ή<br />
ενεργητικών (θερμικοί ηλιακοί συλλέκτες, φωτοβολταϊκά στοιχεία,<br />
κτλ.) ηλιακών συστημάτων.<br />
Ατμοσφαιρική υγρασία<br />
Το ποσό της υγρασίας στον αέρα επηρεάζει τις συνθήκες θερμικής<br />
άνεσης σε ένα χώρο <strong>και</strong> εξαρτάται άμεσα από την ατμοσφαιρική<br />
υγρασία.<br />
Η υγρασία απασχολεί ιδιαίτερα κατά τη θερινή περίοδο, αφού το<br />
αίσθημα δυσφορίας λόγω υψηλής υγρασίας είναι εντονότερο τότε, αλλά<br />
<strong>και</strong> επειδή τα συνήθη <strong>συστήματα</strong> δροσισμού μεταβάλλουν την υγρασία<br />
των εσωτερικών χώρων σε αντίθεση με τα κοινά <strong>συστήματα</strong> θέρμανσης<br />
που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα.<br />
Η ατμοσφαιρική υγρασία επηρεάζει <strong>και</strong> μερικά ειδικά<br />
μηχανολογικά <strong>συστήματα</strong> κλιματισμού όπως πύργους ψύξης ή<br />
εξατμιστικούς ψύκτες, καθώς περιορίζει τις δυνατότητες ψύξης με<br />
εξάτμιση.<br />
23
Ταχύτητα ανέμου<br />
Η ταχύτητα ανέμου διαμορφώνει τις συνθήκες συναγωγής από το<br />
κέλυφος του κτιρίου, καθώς <strong>και</strong> το εύρος του ακούσιου αερισμού.<br />
Η κατεύθυνση του ανέμου καθορίζει τα μέρη του κτιρίου που<br />
εκτίθενται σε αυτόν.<br />
Φυσικά ο άνεμος επηρεάζει <strong>και</strong> τις θερμικές απώλειες με<br />
συναγωγή των μηχανολογικών συστημάτων που εκτίθενται σε αυτόν<br />
(θερμικοί ηλιακοί συλλέκτες, καπνοδόχοι, κτλ.).<br />
Λοιπές κλιματικές παράμετροι<br />
Η βροχόπτωση επηρεάζει άμεσα τους συντελεστές συναγωγής από<br />
το κέλυφος των κτιρίων αυξάνοντας τις θερμικές απώλειες από αυτό.<br />
Η χιονόπτωση αυξάνει τους συντελεστές ανακλαστικότητας<br />
διάφορων επιφανειών μεταβάλλοντας τα ποσά της άμεσης <strong>και</strong><br />
ανακλώμενης ακτινοβολίας μικρού (ηλιακής) ή μεγάλου<br />
(θερμικής) μήκους κύματος στις επιφάνειες των<br />
κτιρίων. Επιπρόσθετα, σε επιφάνειες όπου συσσωρεύεται χιόνι(επίπεδα<br />
δώματα, τοιχοποιίες επί εδάφους) αυξάνεται η συνολική θερμική τους<br />
αντίσταση.<br />
Η νέφωση <strong>και</strong> η ατμοσφαιρική ρύπανση μειώνουν το συνολικό<br />
πόσο της άμεσης ηλιακής ακτινοβολίας. Η τελευταία συντελεί <strong>και</strong> στην<br />
αύξηση των ικανών ρυθμών εκούσιου αερισμού, ώστε να επιτευχθούν<br />
συνθήκες ικανοποιητικής ποιότητας αέρα στο εσωτερικό των κτιρίων.<br />
Η φωτεινότητα <strong>και</strong> η ορατότητα γενικά, καθορίζουν τα επίπεδα<br />
χρήσης του τεχνητού φωτισμού <strong>και</strong> επακόλουθα το μέγεθος των<br />
εσωτερικών θερμικών κερδών των κτιρίων.<br />
4.5 Άνθρωποι <strong>και</strong> κλίμα<br />
Η εξομάλυνση των κλιματικών επιδράσεων στο εσωτερικό ενός<br />
κτιρίου πραγματοποιείται με τη χρήση ενεργοβόρων συστημάτων<br />
θέρμανσης <strong>και</strong> ψύξης.<br />
24
Η χρήση συστημάτων θέρμανσης, ψύξης <strong>και</strong> αερισμού έχει ως<br />
σκοπό την κάλυψη των επιβαρύνσεων που δημιουργούνται από τις<br />
απαιτήσεις των ανθρώπων εντός των κτιρίων.<br />
Με τον τρόπο αυτό το κτίριο καθίσταται ένα σύνθετο ενεργειακό<br />
σύστημα.<br />
4.6 Εσωτερικό περιβάλλον κτηρίων<br />
Το σύνολο μιας σειράς περιβαλλοντικών παραμέτρων ή στοιχείων<br />
(θερμοκρασία, υγρασία, ταχύτητα αέρα, σύνθεση αέρα κλπ), των<br />
εσωτερικών χώρων ενός κτηρίου, ονομάζεται εσώκλιμα.<br />
Ο ρόλος του κτηρίου είναι να προσφέρει το καλύτερο δυνατόν<br />
εσωτερικό περιβάλλον (εσώκλιμα) στους χρήστες του. Αυτό σημαίνει ότι<br />
οι εσωτερικοί χώροι πρέπει να εξασφαλίζουν τις απαιτούμενες συνθήκες<br />
θερμοκρασίας, υγρασίας, αερισμού, φωτισμού, χρωμάτων, ακουστικής<br />
<strong>και</strong> ποιότητας αέρα. Η επίτευξη των επιθυμητών τιμών για όλες αυτές τις<br />
παραμέτρους, επιτρέπει στο χρήστη του κτηρίου να ζει σε πλήρη<br />
θερμική, οπτική <strong>και</strong> ακουστική άνεση, μέσα σε ένα υγιεινό περιβάλλον.<br />
Είναι ευνόητο ότι όλες οι λειτουργίες που εξασφαλίζουν ένα<br />
ποιοτικό εσωτερικό περιβάλλον στο χρήστη του κτηρίου, θα πρέπει να<br />
επιτελούνται με τη μικρότερη δυνατή κατανάλωση ενέργειας <strong>και</strong> με τη<br />
χρήση τεχνικών, οι οποίες δεν επιβαρύνουν -άμεσα ή έμμεσα- το<br />
περιβάλλον.<br />
Τέλος, οι παράγοντες που επηρεάζουν το εσώκλιμα ενός χώρου<br />
είναι οι εξωτερικές συνθήκες (εξώκλιμα, θέση <strong>και</strong> μορφή του κτηρίου),<br />
το κέλυφος του κτηρίου (δομικά <strong>και</strong> αρχιτεκτονικά στοιχεία) <strong>και</strong> το<br />
περιεχόμενο <strong>και</strong> η χρήση του κτηρίου (παρουσία ζώντων οργανισμών,<br />
φωτισμός, συσκευές, έπιπλα, χρώματα κλπ).<br />
Με τον τρόπο αυτό το κτήριο καθίσταται ένα σύνθετο ενεργειακό<br />
σύστημα που απαιτεί: θερμική άνεση (θέρμανση-δροσισμό- αερισμό<br />
χώρων), ποιότητα αέρα (αερισμός χώρων), οπτική άνεση (φωτισμός),<br />
ακουστική άνεση. Και ως επιπλέων ενεργειακή επιβάρυνση έχουμε τη<br />
θέρμανση ζεστού νερού χρήσης <strong>και</strong> τις ενεργειακές καταναλώσεις<br />
λοιπών συσκευών. Όλα αυτά μας δίνουν μία συνολική ενεργειακή<br />
κατανάλωση κτηρίου.<br />
Θερμική Άνεση<br />
Είναι γνωστό ότι το ανθρώπινο σώμα πρέπει να διατηρεί μια<br />
βασική θερμοκρασία κοντά στους 370c. Ο άνθρωπος λειτουργεί<br />
25
καλύτερα σε αυτή την θερμοκρασία <strong>και</strong> διαφοροποιήσεις, είτε προς τα<br />
κάτω , είτε προς τα πάνω μπορεί να είναι επιζήμιες. Το ίδιο ισχύει <strong>και</strong> για<br />
την θερμοκρασία στους χώρους των κατοικιών. Κάθε ένοικος επιθυμεί η<br />
κατοικία του, να είναι άνετη <strong>και</strong> να μπορεί να διατηρείται σε μια<br />
κατάλληλη θερμοκρασία.<br />
Ως θερμική άνεση ορίζονται οι συνθήκες στις οποίες ευρισκόμενο<br />
ένα άτομο δεν επιθυμεί καμία θερμική αλλαγή. Όπως είναι προφανές η<br />
κατάσταση στην οποία ένα άτομο αισθάνεται θερμικά άνετα έχει<br />
υποκειμενικό χαρακτήρα. Έτσι στον ίδιο χώρο είναι δυνατόν κάποιο<br />
άτομο να εκφράζει την ικανοποίηση του για τις θερμικές συνθήκες, ενώ<br />
κάποιο άλλο άτομο τη δυσαρέσκειά του. Η θερμική άνεση επιτυγχάνεται<br />
με φυσιολογικές <strong>και</strong> με τεχνητές λειτουργίες. Οι πρώτες είναι αυτές που<br />
κάνει ο ανθρώπινος οργανισμός ενώ στις τεχνητές λειτουργίες ανήκουν<br />
οι συνθήκες θερμικής άνεσης που επιτυγχάνονται με τη χρήση κυρίως<br />
θερμαντικών <strong>και</strong> κλιματιστικών συστημάτων.<br />
Οι παράμετροι που επηρεάζουν τις συνθήκες άνεσης μπορούν να<br />
ομαδοποιηθούν σε τρεις γενικές κατηγορίες:<br />
1.Φυσικές παράμετροι<br />
Θερμοκρασία του αέρα [ 0C]<br />
Μέση θερμοκρασία ακτινοβολίας των εσωτερικών επιφανειών<br />
[ 0C]<br />
Η σχετική υγρασία του αέρα[Pa]<br />
Η ταχύτητα του εσωτερικού αέρα[m/s]<br />
Χρώμα επιφανειών<br />
Οσμές<br />
Επίπεδα φωτισμού <strong>και</strong> θορύβου<br />
2.Βιολογικές παράμετροι<br />
Το φύλο των χρηστών του χώρου<br />
Η ηλικία των χρηστών του χώρου<br />
Οι συνήθειες των χρηστών του χώρου<br />
26
3.Εξωτερικές παράμετροι<br />
ƒ Το είδος των δραστηριοτήτων των χρηστών του χώρου[met] (1<br />
met=58.15 W/m2)<br />
Τύπος του ρουχισμού των χρηστών του χώρου [clo]<br />
(1clo=0.155m2 0C/W)<br />
(Πηγή: Θερμική άνεση στα κτήρια. Νέα πρότυπα <strong>και</strong> βελτίωση<br />
θερμικής άνεσης στα κτήρια. Άγις Παπαδόπουλος 2006)<br />
Από τις παραπάνω παραμέτρους ,οι πλέον σημαντικές είναι η<br />
θερμοκρασία του αέρα, η σχετική υγρασία, η ταχύτητα αέρα, η<br />
ατμοσφαιρική πίεση, ο ρουχισμός <strong>και</strong> το είδος των δραστηριοτήτων.<br />
Η θερμική άνεση επιτυγχάνεται με πολλούς διαφορετικούς<br />
συνδυασμούς αυτών των παραμέτρων. Η θετική ή αρνητική επίδραση<br />
μιας παραμέτρου στην θερμική άνεση μπορεί να ενισχυθεί ή να<br />
εξασθενίσει από την αλλαγή μιας άλλης παραμέτρου.<br />
Η θερμική ισορροπία του σώματος είναι μια δυναμική κατάσταση<br />
μεταξύ της παραγόμενης θερμότητας ( ως αποτέλεσμα του ανθρώπινου<br />
μεταβολισμού) <strong>και</strong> της θερμότητας που μεταδίδεται με μεταφορά,<br />
αγωγή, ακτινοβολία <strong>και</strong> εξάτμιση από ή προς το περιβάλλον.<br />
Το θερμικό ισοζύγιο ανάμεσα στο ανθρώπινο σώμα <strong>και</strong> το<br />
περιβάλλον ρυθμίζεται από την παρακάτω σχέση:<br />
QM= Qdif+ Qevap+Qresp+Qr+Qc<br />
Όπου<br />
QM= η θερμότητα που παράγεται μέσω του μεταβολισμού<br />
Qdif= η θερμότητα που διαχέεται μέσω του δέρματος<br />
Qevap= η θερμότητα που απάγεται χάρη στην εξάτμιση του<br />
ιδρώτα<br />
Qresp= η λανθάνουσα θερμότητα που απαιτείται για την εφίδρωση<br />
Qr= οι απώλειες θερμότητας με ακτινοβολία από την εξωτερική<br />
επιφάνεια ενός ντυμένου ατόμου προς το περιβάλλον<br />
Qc= μετάδοση θερμότητας με μεταφορά προς το περιβάλλον<br />
27
Για να επιτευχθεί θερμική άνεση <strong>και</strong> να διατηρηθούν τα επιθυμητά<br />
επίπεδα ποιότητας αέρα, σε οποιοδήποτε περιβάλλον, απαιτείται<br />
συστηματικός αερισμός των χώρων. Τα <strong>συστήματα</strong> αερισμού εισάγουν<br />
τις απαραίτητες ποσότητες φρέσκου αέρα, ρυθμίζοντας ταυτόχρονα την<br />
ποιότητα, την θερμοκρασία <strong>και</strong> την υγρασία του.<br />
Η ποσότητα του εξωτερικού αέρα που απαιτείται για κάθε<br />
εσωτερικό χώρο καθορίζεται από εθνικούς κανονισμούς <strong>και</strong> εξαρτάται<br />
από την λειτουργία του χώρου. Η διανομή του αέρα στους χώρους πρέπει<br />
να αντιμετωπίζεται με προσοχή, αφού η ταχύτητα του αέρα επηρεάζει<br />
άμεσα την θερμική άνεση. (Πηγή: ΔΙΠΕ-Οικολογική Δόμηση 2000)<br />
Εκτός από τα παραπάνω σημαντικό ρόλο παίζει η σχέση που<br />
υπάρχει μεταξύ της ηλιακής ακτινοβολίας <strong>και</strong> των στοιχείων του<br />
κτηρίου. Ένα μέρος της ακτινοβολίας που προσπίπτει στα συμπαγή<br />
υλικά-στοιχεία του κελύφους ανακλάται <strong>και</strong> ένα μέρος απορροφάται ,<br />
ανάλογα πάντα με το είδος του υλικού <strong>και</strong> το χρώμα του. Η εισερχόμενη<br />
ακτινοβολία απορροφάται από τους τοίχους, τα δάπεδα, τα έπιπλα <strong>και</strong> τα<br />
άλλα εσωτερικά στοιχεία του χώρου <strong>και</strong> μετατρέπεται σε θερμότητα.. Η<br />
θερμότητα αυτή είτε θα αποθηκευτεί, είτε θα επανεκπεμφθεί. Στην<br />
περίπτωση που τα στοιχεία του κτηρίου είναι διαφανή, η θερμική<br />
ακτινοβολία που εισέρχεται το κτήριο παγιδεύεται στον εσωτερικό χώρο<br />
<strong>και</strong> δημιουργείται το φαινόμενο του θερμοκηπίου. Όμως είναι αναγκαίο<br />
να υπάρχει ισορροπία μεταξύ της προσθήκης <strong>και</strong> της αφαίρεσης της<br />
θερμικής ενέργειας από το εξωτερικό περιβάλλον. Πρέπει να ρυθμίζεται<br />
η είσοδος της ηλιακής ακτινοβολίας <strong>και</strong> να ελέγχεται πάντα το επίπεδο<br />
θερμικών- απωλειών.<br />
Εικόνα 2: Παράγοντες που επηρεάζουν την θερμική άνεση (Πηγή: Υλικά-Κατοικία<br />
<strong>και</strong> Περιβάλλον, Πτυχιακή Μελέτη Βάκα Θεοδώρα, 2005)<br />
28
Οι θερμικές απώλειες <strong>και</strong> η προέλευση τους:<br />
Θερμικές απώλειες προκαλούνται σε ένα κτήριο από τη μετάδοση<br />
της θερμότητας του αέρα ενός εσωτερικού χώρου προς την ατμόσφαιρα ή<br />
προς ψυχρότερους γειτονικούς χώρους ή <strong>και</strong> αντίστροφα. Είναι γνωστό<br />
ότι, ανάμεσα σε δύο σώματα με διαφορετικές θερμοκρασίες, προκαλείται<br />
μια συνεχής ροή θερμότητας από το θερμότερο προς το ψυχρότερο. Έτσι,<br />
οι θερμικές απώλειες δεν νοούνται μόνο για την απώλεια της ζέστης ενός<br />
χώρου το χειμώνα αλλά <strong>και</strong> της δροσιάς το καλοκαίρι, όταν ο<br />
ατμοσφαιρικός αέρας είναι θερμότερος. Αυτή η ροή θερμότητας είναι<br />
αδύνατο να εμποδιστεί τελείως <strong>και</strong> μπορεί, μόνο, να περιοριστεί ως προς<br />
την ένταση <strong>και</strong> τη διάρκεια της. Αυτό είναι κατορθωτό μόνο όταν<br />
υπάρχει έλεγχος των θερμικών απωλειών.<br />
Η μείωση των θερμικών απωλειών των εσωτερικών χώρων ενός<br />
κτηρίου, έχει ως συνέπεια τη μείωση της κατανάλωσης των καυσίμων<br />
που τροφοδοτούν τα διάφορα τεχνητά <strong>συστήματα</strong> θέρμανσης-ψύξης. Η<br />
μείωση αυτή μπορεί να είναι σημαντική, αρκεί η θερμομόνωση να<br />
εφαρμόζεται με βάση μια σωστή μελέτη <strong>και</strong> τις ακριβείς προδιαγραφές<br />
που καθορίζουν τις ιδιότητες <strong>και</strong> τον τρόπο σύνθεσης των υλικών<br />
κατασκευής της. Στις περισσότερες χώρες με ψυχρότερα κλίματα τέτοιες<br />
προδιαγραφές ισχύουν εδώ <strong>και</strong> πολλά χρόνια.<br />
Ένας κλειστός χώρος που θερμαίνεται ακτινοβολεί θερμότητα στο<br />
ψυχρότερο περιβάλλον που είναι γύρω του. Ταυτόχρονα η θερμότητα<br />
διαφεύγει από τις ατέλειες του περιβλήματος. Οι απώλειες αυτές πρέπει<br />
να αντιμετωπίζονται με τους διάφορους τρόπους μόνωσης. Πρέπει να<br />
τονιστεί ότι με το φράξιμο των χαραμάδων <strong>και</strong> τον περιορισμό της<br />
αθέλητης διείσδυσης αέρα δεν πρέπει να εμποδίζεται ο απαραίτητος<br />
αερισμός της κατοικίας. Για την υγεία των χρηστών, είναι απαραίτητο να<br />
ανανεώνεται ο αέρας που βρίσκεται στο εσωτερικό μιας κατοικίας.<br />
Ο αερισμός των κατοικιών πρέπει να είναι γενικός <strong>και</strong> μόνιμος<br />
ακόμη <strong>και</strong> στην περίοδο που η εξωτερική θερμοκρασία υποχρεώνει να<br />
διατηρούνται κλειστά τα παράθυρα. Η κυκλοφορία του αέρα πρέπει να<br />
γίνεται ανεμπόδιστα, σε όλους τους χώρους διαβίωσης. Όλοι οι κύριοι<br />
χώροι πρέπει να έχουν ανοίγματα για την είσοδο του αέρα <strong>και</strong> όλοι οι<br />
χώροι υπηρεσίας εξαερισμούς. Μεταξύ των κυρίων χώρων υπηρεσίας<br />
πρέπει να υπάρχουν ελεύθερα περάσματα για κυκλοφορεί ο αέρας μεταξύ<br />
τους. Τόσο η εισαγωγή όσο <strong>και</strong> η απαγωγή του αέρα από το εσωτερικό<br />
των κατοικιών, μπορεί να γίνεται με τρόπο φυσικό ή μηχανικό ή με<br />
συνδυασμό των δύο μεθόδων. Τα ανοίγματα όμως που υπαγορεύει ο<br />
φυσικός αερισμός (παράθυρα, φεγγίτες, χαραμάδες κάτω από πόρτες),<br />
όσο <strong>και</strong> ο μηχανικός εξαερισμός (στόμια <strong>και</strong> συναρμογές σωληνώσεων,<br />
29
καμινάδες κλπ) πρέπει να προστατεύονται σωστά για να μη διαφεύγει<br />
άσκοπα θερμική ενέργεια από το κτήριο.<br />
Ανάλογα προβλήματα δημιουργεί ο αερισμός <strong>και</strong> στον τομέα της<br />
ακουστικής άνεσης. Η σωστή θερμομόνωση σε συνδυασμό με ένα<br />
ικανοποιητικό σύστημα κλιματισμού, εξασφαλίζει την άνετη διαμονή<br />
μέσα στην κατοικία. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα προστατεύει τον<br />
εσωτερικό χώρο από το κρύο <strong>και</strong> κατά το καλοκαίρι από την υπερβολική<br />
ζέστη. Εξασφαλίζει οικονομία στην αρχική δαπάνη εγκατάστασης <strong>και</strong><br />
στις δαπάνες λειτουργίας της θέρμανσης, μειώνοντας τις ανταλλαγές<br />
θερμοκρασίας με το εξωτερικό περιβάλλον ή με χώρους που έχουν<br />
διαφορετικές θερμοκρασίες. Εξοικονομεί χρήματα από τα έξοδα<br />
συντήρησης <strong>και</strong> αυξάνει το χρόνο ζωής της κατοικίας, συμβάλλοντας<br />
στην προστασία της από φθορές <strong>και</strong> βλάβες. Οι κατά <strong>και</strong>ρούς έρευνες<br />
απέδειξαν ότι μια σωστή θερμομόνωση, που απαιτεί περίπου το 2 - 5%<br />
του αρχικού κόστους κατασκευής του κτηρίου, μπορεί να εξοικονομήσει<br />
μέχρι <strong>και</strong> 50% του κόστους λειτουργίας της θέρμανσής του.<br />
Οπτική άνεση<br />
Η οπτική άνεση σε έναν εσωτερικό χώρο εξαρτάται από τις<br />
ποσοτικές <strong>και</strong> ποιοτικές ανάγκες του χώρου σε φωτισμό, σε συνδυασμό<br />
με τη χρήση <strong>και</strong> τις λειτουργικές απαιτήσεις του. Ανάλογα, λοιπόν, με το<br />
είδος των εργασιών ή των δραστηριοτήτων, που εκτελούνται στο<br />
εσωτερικό ενός κτηρίου, απαιτείται ο σχεδιασμός του συστήματος<br />
φωτισμού ώστε να εξασφαλίζονται τα επιθυμητά αποτελέσματα.<br />
Το πηλίκων της λαμπρότητας στο εσωτερικό ενός κτηρίου, όπως<br />
μετράτε σε ένα καθορισμένο ύψος εργασίας (συνήθως 1 m πάνω από το<br />
έδαφος), προς τη λαμπρότητα στο εξωτερικό του κτηρίου υπό συνθήκες<br />
πλήρως νεφοσκεπούς ουρανού, ονομάζεται παράγοντας φυσικού<br />
φωτισμού (ΠΦΦ). Το μέγεθος αυτό χρησιμοποιείται για τον<br />
χαρακτηρισμό των συνθηκών οπτικής άνεσης στο εσωτερικό ενός<br />
κτηρίου <strong>και</strong> οι τιμές του δίνονται στον κάτω πινάκα.<br />
30
Πινάκας 1: Είδος εσωτερικών χωρών.<br />
Εκτός από τις ελάχιστες ή μέγιστες τιμές του ΠΦΦ, που πρέπει να<br />
επικρατούν σε συγκεκριμένα σημεία ενός χώρου για να υπάρχουν<br />
αποδεκτά επίπεδα φωτισμού, σημασία για την οπτική άνεση έχει η όσο<br />
γίνεται πιο ομοιογενής κατανομή των τιμών του ΠΦΦ σε όλο τον χώρο.<br />
Η περιοχή φυσικού φωτισμού από κάθετο υαλοπίνακα, θεωρείται<br />
ότι έχει βάθος 4,5 m από την εσωτερική επιφάνεια του υαλοπίνακα <strong>και</strong><br />
πλάτος ίσο με το πλάτος του παραθύρου, αυξημένο κατά 0,6 m από κάθε<br />
πλευρά. Σε περίπτωση παρεμβολής διαχωριστικού, το βάθος της<br />
περιοχής ορίζεται από τον υαλοπίνακα έως το διαχωριστικό <strong>και</strong> το ύψος<br />
της θεωρείται ότι είναι ίσο με το ύψος του διαχωριστικού.<br />
Το ανθρώπινο μάτι δεχόμενο το άμεσο φως, που εκπέμπεται από<br />
τις φωτεινές πηγές <strong>και</strong> το έμμεσο φως, που προέρχεται από την<br />
ανάκλαση του φωτός στις διάφορες επιφάνειες, τελικά προσαρμόζεται<br />
στη μέση ένταση φωτισμού του οπτικού του πεδίου.<br />
Όταν το μάτι δεχθεί φως από μια πηγή με ένταση φωτισμού πολύ<br />
μεγαλύτερη από τη μέση ένταση, χρειάζεται χρόνο για να προσαρμοστεί<br />
<strong>και</strong> το φαινόμενο αυτό ονομάζεται θάμβωση.<br />
Για παράδειγμα, αν ο εργαζόμενος σε ένα γραφείο με κανονική<br />
ένταση φωτισμού κοιτάξει προς ένα παράθυρο, από το οποίο εισέρχεται<br />
έντονο φως, θαμβώνεται <strong>και</strong> χρειάζεται χρόνο για να προσαρμοστεί ξανά<br />
στη μέση ένταση φωτισμού του χώρου εργασίας.<br />
Το φαινόμενο της θάμβωσης προκαλεί δυσφορία, γιατί η εικόνα<br />
του χώρου γίνεται προσωρινά θολή <strong>και</strong> κατά συνέπεια επηρεάζει<br />
αρνητικά την οπτική άνεση. Τέλος, θάμβωση προκαλεί <strong>και</strong> η ανάκλαση<br />
31
του φωτός από φωτεινές επιφάνειες. Το πρόβλημα αυτό εμφανίζεται όταν<br />
πολύ έντονο φως προσπίπτει σε οθόνες υπολογιστών, οπότε η ανάκλαση<br />
του φωτός κάνει σχεδόν αδύνατη την εργασία.<br />
Ποιότητα αέρα<br />
Η ποιότητα του αέρα στους εσωτερικούς χώρους επηρεάζεται από<br />
την ποιότητα του εξωτερικού αέρα <strong>και</strong> την εσωτερική παραγωγή ρύπων,<br />
οι οποίοι οφείλονται στα δομικά υλικά, τα έπιπλα, τα χρώματα <strong>και</strong> τις<br />
ανθρώπινες δραστηριότητες (μαγείρεμα, καθαρισμός χώρου, κάπνισμα<br />
κλπ).<br />
Η κακή ποιότητα του εσωτερικού αέρα επηρεάζει αρνητικά την<br />
ανθρώπινη υγεία <strong>και</strong> αποτελεί το αίτιο των «άρρωστων κτηρίων»,<br />
δηλαδή των κτηρίων στα οποία οι ένοικοι παρουσιάζουν ναυτίες,<br />
λήθαργο, αλλεργίες του αναπνευστικού συστήματος, δερματικούς<br />
ερεθισμούς, πονοκεφάλους κλπ.<br />
Το πρόβλημα της ρύπανσης του εσωτερικού αέρα οξύνθηκε μετά<br />
το 1970, όταν η εξοικονόμηση ενέργειας έγινε επιτακτική ανάγκη. Αυτό<br />
οδήγησε στην διάδοση συστημάτων για την ανακύκλωση του αέρα, τη<br />
μείωση του φυσικού αερισμού <strong>και</strong> τη χρήση πλαισίων αλουμινίου στα<br />
ανοίγματα. Τα πλαίσια αλουμινίου έχουν βέβαια σημαντικά<br />
πλεονεκτήματα σε σχέση με τα ξύλινα (ευκολία κατασκευής, έλλειψη<br />
συντήρησης, ελάχιστες θερμικές απώλειες κλπ), αλλά δεν επιτρέπουν τον<br />
αερισμό του χώρου με φυσικό τρόπο από τις χαραμάδες. Στην περίπτωση<br />
λοιπόν αυτή, επιβάλλεται το άνοιγμα των παραθύρων τις μεσημεριανές<br />
ώρες το χειμώνα <strong>και</strong> τις πρωινές ή βραδινές ώρες το καλοκαίρι, για την<br />
ανανέωση του αέρα.<br />
Η διασφάλιση της καλής ποιότητας αέρα στους εσωτερικούς<br />
χώρους, επιτυγχάνεται με την ανανέωση του αέρα σε ποσότητες ανάλογα<br />
με τη χρήση των χώρων <strong>και</strong> του καθεστώτος χρήσης των κτηρίων<br />
(αριθμός ατόμων, ωράριο παρουσίας). Η ανανέωση του αέρα γίνεται είτε<br />
από τα ανοίγματα, είτε από ανεμιστήρες ή εγκαταστάσεις αερισμού. Η<br />
ελάχιστη αναγκαία ανανέωση αέρα σε χώρους χρήσης κατοικίας είναι 0,5<br />
αλλαγές/h. Αυτό σημαίνει ότι η ελάχιστη ποσότητα φρέσκου αέρα σε<br />
m3/h είναι ίση με το 50% του όγκου του αεριζόμενου χώρου σε m3. Η<br />
ποσότητα αυτή εισέρχεται, συνήθως, από τις χαραμάδες των ξύλινών<br />
θυρών <strong>και</strong> παραθύρων, που αποδίδουν 2,5 m3/h για κάθε τρέχον μέτρο<br />
32
αρμού. Οι προτεινόμενες ανανεώσεις αέρα σε κτήρια άλλης χρήσης<br />
δίνονται στον κάτω πινάκα.<br />
Πινάκας 2: Οι προτεινόμενες ανανεώσεις αέρα σε κτήρια άλλης χρήσης.<br />
Τέλος, η μέση ταχύτητα του αέρα σε κατοικίες <strong>και</strong> γραφεία πρέπει<br />
να είναι μικρότερη από 0,15 m/sec τον χειμώνα <strong>και</strong> 0,25 m/sec το<br />
καλοκαίρι.<br />
33
5. ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΣΗΣ ΚΤΗΡΙΩΝ &<br />
Κ.Ε.Ν.Α.Κ<br />
3.1. Εξοικονόμηση ενεργείας στα κτήρια : ιστορική αναδρομή<br />
Το ζήτημα της ενεργειακής αναβάθμισης κτηρίων δεν είναι κάτι<br />
που έρχεται για πρώτη φορά στο προσκήνιο. Πολλές προσπάθειες<br />
γίνονται τα τελευταία χρόνια σε διεθνές, σε Ευρωπαϊκό <strong>και</strong> σε εθνικό<br />
επίπεδο.<br />
Ήδη εδώ <strong>και</strong> 16 χρόνια από το 1992, στη Συνδιάσκεψη του Ρίο, η<br />
ανθρωπότητα, μπροστά στην απειλή μιας ολοκληρωτικής<br />
περιβαλλοντικής καταστροφής έκανε στροφή προς μια νέα κατεύθυνση<br />
ανάπτυξης, ορίζοντας στόχους, κατευθύνσεις <strong>και</strong> μέτρα για τη βιώσιμη<br />
ανάπτυξη, τη διασφάλιση της ποιότητας ζωής <strong>και</strong> την εξασφάλιση των<br />
απαιτούμενων πόρων επ’ όφελος της ανθρωπότητας <strong>και</strong> για τις επόμενες<br />
γενεές.<br />
Η διαχείριση της ενέργειας στις τελικές της χρήσεις αποτελεί έναν<br />
από τους σημαντικότερους παράγοντες της βιώσιμης ανάπτυξης από<br />
περιβαλλοντική, οικονομική <strong>και</strong> αναπτυξιακή άποψη, σύμφωνα μάλιστα<br />
με την επίσημη πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως αυτή έχει<br />
εκφρασθεί α) με την Πράσινη Βίβλο για την Ασφάλεια του Ενεργειακού<br />
Εφοδιασμού (2000) αλλά <strong>και</strong> ειδικότερα β) με την Πράσινη Βίβλο για<br />
την Ενεργειακή Απόδοση (2005).<br />
Στην Ευρώπη όπως προαναφέραμε το μεγαλύτερο μέρος της<br />
συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης (περίπου 40%) οφείλεται στον<br />
κτηριακό τομέα <strong>και</strong> αυξάνεται ραγδαία, κάτι που είναι πλέον εμφανές <strong>και</strong><br />
στην Ελλάδα, ιδιαίτερα με την εξέλιξη της κατανάλωσης ηλεκτρικής<br />
ενέργειας τόσο στον τριτογενή τομέα όσο <strong>και</strong> στην κατοικία, τομέας που<br />
οποία παράλληλα εξαρτάται κατά πολύ από το πετρέλαιο θέρμανσης.<br />
Αυτή η τελική κατανάλωση στα κτήρια προκαλεί αντίστοιχου μεγέθους<br />
εκπομπές αερίων , όπως το διοξείδιο του άνθρακα, το σημαντικότερο<br />
παράγοντα για την κλιματική αλλαγή που απειλεί τον πλανήτη με το<br />
Φαινόμενο του Θερμοκηπίου.<br />
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η σωστή <strong>και</strong> αποδοτική χρήση της<br />
ενέργειας είναι ζωτικής σημασίας τόσο για την προστασία του<br />
περιβάλλοντος <strong>και</strong> του κλίματος, όσο <strong>και</strong> για τη διατήρηση των φυσικών<br />
πόρων. Αειφορία στην ενέργεια είναι μόνο δυνατή εάν οι ενεργειακές<br />
απαιτήσεις μπορούν να εξυπηρετηθούν με μία δραστική μείωση της<br />
ενεργειακής κατανάλωσης. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στα κτήρια.<br />
34
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, ήδη από το 1993, με την Οδηγία SAVE<br />
93/76/EOK έχει δώσει προτεραιότητα στην αύξηση της Ενεργειακής<br />
Απόδοσης των κτηρίων στα Κράτη Μέλη. Παράλληλα με το<br />
Πρωτόκολλο του Κιότο (1997) για την Κλιματική Αλλαγή, για την<br />
Ενέργεια <strong>και</strong> το Περιβάλλον, η Ευρωπαϊκή Ένωση δεσμεύτηκε να<br />
παρουσιάσει για την περίοδο 2008-2012 μείωση κατά 8% των εκπομπών<br />
των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου σε σχέση με<br />
αυτές του 1990.<br />
Το θέμα αυτό σήμερα, είναι επί<strong>και</strong>ρο όσο ποτέ, καθώς στη χρονική<br />
αυτή συγκυρία συντρέχουν τρεις σημαντικοί παράγοντες:<br />
Η αυξομείωση των τιμών του πετρελαίου,<br />
Η διεθνής οικονομική κρίση,<br />
Η επερχόμενη ύφεση <strong>και</strong> η αστάθεια στην οικονομική ανάπτυξη,<br />
που επαναφέρει την οικονομική προτεραιότητα της απεξάρτησης<br />
από τα συμβατικά καύσιμα με εναλλακτικούς τρόπους, είτε<br />
μειώνοντας τις ενεργειακές απαιτήσεις, είτε αυξάνοντας τη<br />
συνεισφορά της χρήσης ΑΠΕ<br />
Στην Ελλάδα, το μοντέλο της παραγωγής <strong>και</strong> της ανάπτυξης<br />
απαιτεί νέες μεθόδους αναβάθμισης του τρόπου <strong>και</strong> της ποιότητας<br />
δόμησης, <strong>και</strong>νοτομίες στον τρόπο κατασκευής <strong>και</strong> στα υλικά, νέες<br />
επενδυτικές προοπτικές που θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας.<br />
Η Εξοικονόμηση Ενέργειας αποτελεί, σήμερα παρά ποτέ, πρώτη<br />
προτεραιότητα <strong>και</strong> ρητή απαίτηση της πολιτικής της Ευρωπαϊκής<br />
Ένωσης σε σχέση με την αύξηση της ανταγωνιστικότητας της<br />
οικονομίας, την προστασία του περιβάλλοντος <strong>και</strong> την ποιότητα των<br />
κατασκευών.<br />
Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής πολιτικής για τη διαχείριση της<br />
ζήτησης ενέργειας στις τελικές της χρήσεις, εκδόθηκε η Οδηγία<br />
2002/91/ΕΚ για την Ενεργειακή Αποδοτικότητα των Κτηρίων (EPBD), η<br />
οποία έχει εφαρμοσθεί στις Ευρωπαϊκές χώρες ήδη από δύο ετών, μέσω<br />
των αναγκαίων νομοθετημάτων <strong>και</strong> κανονιστικών πράξεων<br />
συμμόρφωσης, σταδιακά, από την αρχές του 2006. Εν συνεχεία εκδόθηκε<br />
η Οδηγία 2006/32/ΕΚ, η οποία αφορά κυρίως το θεσμικό πλαίσιο<br />
χρηματοδότησης, κινήτρων <strong>και</strong> εργαλείων, για τη βελτίωση της<br />
ενεργειακής απόδοσης.<br />
35
Στην Ελλάδα, η οποία όπως συνήθως καθυστέρησε αδι<strong>και</strong>ολόγητα<br />
(παρά τις προσπάθειες που είχαν αρχίσει ήδη το 2005) <strong>και</strong> έχει οδηγήσει<br />
την χώρα στα πρόθυρα της καταδίκης της για μία ακόμη φορά, η Οδηγία<br />
2002/91/ΕΚ ενσωματώθηκε στο εθνικό δί<strong>και</strong>ο με το Νόμο 3661 τον<br />
Μάιο του 2008. Σημειωτέον ότι η Οδηγία 2006/32/ΕΚ δεν έχει ακόμη<br />
ενσωματωθεί στο ελληνικό δί<strong>και</strong>ο, παρόλο που το σχετικό ν/σ έχει ήδη<br />
κυκλοφορήσει.<br />
Θα πρέπει όμως να τονίσουμε εδώ ότι η εξοικονόμηση για να είναι<br />
αποτελεσματική απαιτεί συνδυασμό μέτρων <strong>και</strong> ενεργειακών λύσεων<br />
(π.χ. ΑΠΕ, ΣΗΘ, νέες τεχνολογίες) <strong>και</strong> βεβαίως την απαραίτητη<br />
κουλτούρα <strong>και</strong> συνείδηση των απαιτήσεων της εποχής μας για το<br />
περιβάλλον, την διαφύλαξη των πόρων την αειφορία αλλά <strong>και</strong> την<br />
οικονομία. ( Πηγή: Εξοικονόμηση ενέργειας στα κτήρια: Ελληνική <strong>και</strong><br />
Ευρωπαϊκή πραγματικότητα, Κων.Αλεξοπουλος,2009)<br />
5.2. Ελληνικός Κανονισμός Θερμομόνωσης Κτηρίων<br />
Το πρώτο μέτρο στη χώρα μας για εξοικονόμηση ενέργειας στα<br />
κτήρια ήταν ο κανονισμός θερμομόνωσης κτηρίων που εγκρίθηκε το<br />
1979 (ΦΕΚ 362Δ/1979). Πρόκειται για ένα κανονισμό που εφαρμόζεται<br />
υποχρεωτικά από το 1979 μέχρι σήμερα, χωρίς καμία απολύτως<br />
τροποποίηση. Από τότε <strong>και</strong> μετά η θερμική προστασία των κατασκευών<br />
έγινε υποχρεωτική για μελετητές <strong>και</strong> κατασκευαστές <strong>και</strong> η μελέτη<br />
θερμομόνωσης αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα κάθε οικοδομικής άδειας.<br />
Στα τριάντα αυτά χρόνια του κανονισμού οι έννοιες της<br />
θερμομόνωσης <strong>και</strong> της θερμοπροστασίας δείχνουν να έχουν γίνει<br />
τουλάχιστον στοιχειωδώς συνείδηση όχι μόνον στους κατασκευαστές<br />
,αλλά <strong>και</strong> στους ιδιώτες, ιδιοκτήτες ή αγοραστές μίας κατοικίας, ενός<br />
γραφείου <strong>και</strong> γενικώς κάθε κτηρίου. Οι μελλοντικοί του ένοικοι απαιτούν<br />
από το μελετητή <strong>και</strong> τον κατασκευαστή την πρόβλεψη θερμικής<br />
προστασίας. Ωστόσο, δεν παύουν ακόμη <strong>και</strong> σήμερα να σημειώνονται<br />
συχνά παραλείψεις <strong>και</strong> παρατυπίες κατά την κατασκευή ενός κτηρίου,<br />
όπως για παράδειγμα απουσία θερμομόνωσης στα στοιχεία του φέροντα<br />
οργανισμού (υποστυλώματα <strong>και</strong> δοκάρια), τοποθέτηση απλών αντί<br />
διπλών υαλοπινάκων κ.τ.λ. Παραλείψεις, που μπορεί πολλές φορές να<br />
διευκολύνουν την κατασκευή ή να μειώνουν το εργολαβικό κόστος, αλλά<br />
προκαλούν σημαντικές απώλειες <strong>και</strong> αυξάνουν τις απαιτήσεις<br />
ενεργειακής κατανάλωσης.<br />
36
Το Προεδρικό διάταγμα 1-6/4-7/1979, με την ονομασία<br />
Κανονισμός Θερμομόνωσης, καθιστά υποχρεωτική την εφαρμογή<br />
μόνωσης σε κάθε νέα οικοδομή <strong>και</strong> καθορίζει με λεπτομέρεια τις<br />
ελάχιστες θερμομονωτικές απαιτήσεις των δομικών στοιχείων του<br />
κτηριακού κελύφους, καθώς <strong>και</strong> τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για<br />
να εξασφαλίζεται η ικανοποιητική θερμομόνωση των κτηρίων.<br />
Ο κανονισμός καθορίζει τις απαιτήσεις για την μόνωση των<br />
κτηρίων <strong>και</strong> περιλαμβάνει:<br />
Τον ορισμό των τιμών της θερμοκρασίας του εσωτερικού χώρου<br />
<strong>και</strong> προτεινόμενες τιμές ανά είδος κτηρίου<br />
Τα ανώτερα όρια του συντελεστή θερμικής διαπερατότητας για τα<br />
διάφορα δομικά στοιχεία του κτηρίου (τοίχοι, δώμα, δάπεδο κλπ.)<br />
Τα ανώτερα όρια θερμικών απωλειών λόγω αερισμού<br />
Υποδείξεις για την βέλτιστη εφαρμογή της θερμομόνωσης,<br />
εξωτερικά των δομικών στοιχείων για εκμετάλλευση της θερμικής<br />
τους μάζας σε κτήρια που χρησιμοποιούνται συνεχώς, εσωτερικά<br />
των δομικών στοιχείων σε κτήρια που χρησιμοποιούνται<br />
προσωρινά <strong>και</strong> στα οποία η χρήση τους απαιτεί γρήγορη θέρμανση<br />
ή ψύξη του χώρου<br />
Υποδείξεις για την αποφυγή σχηματισμού υδρατμών <strong>και</strong> υγρασίας<br />
στα δομικά στοιχεία (δηλ. για την αποφυγή θερμογεφυρών)<br />
O κανονισμός θερμομόνωσης εφαρμόζεται για κάθε οικοδομή<br />
προοριζόμενη για κατοικία ή παραμονή ατόμων προς άσκηση<br />
οποιασδήποτε δραστηριότητας (δηλ. δεν απαιτείται σε χρήσεις όπως<br />
κτήρια αποθηκών κ.λ.π).<br />
Σκοπός του κανονισμού είναι, όπως <strong>και</strong> ο ίδιος αναφέρει στο<br />
πρώτο άρθρο του η εξασφάλιση:<br />
Υγιεινής <strong>και</strong> ευχάριστης διαμονής των ενοίκων<br />
Ορθολογικής κατανάλωσης <strong>και</strong> ενέργειας για τη θέρμανση <strong>και</strong> τον<br />
κλιματισμό των χώρων<br />
Οικονομίας στις δαπάνες κατασκευής της εγκατάστασης<br />
θέρμανσης<br />
Μικρότερης ρύπανσης του περιβάλλοντος από τα καυσαέρια<br />
37
Είναι προφανές ότι όλες οι οικοδομές (<strong>και</strong> κυρίως οι ιδιωτικές<br />
καθόσον σε δημόσια κτήρια επιβάλλονταν κάποιες προδιαγραφές<br />
θερμομόνωσης) που έχουν κατασκευαστεί μέχρι <strong>και</strong> το έτος 1979 δεν<br />
έχουν την κατάλληλη θερμομόνωση που επιβάλλεται από τον κανονισμό<br />
<strong>και</strong> η μόνη πιθανότητα να έχει εφαρμοστεί κάποια μορφή θερμομόνωσης<br />
επαφιόταν στην τεχνογνωσία των μηχανικών <strong>και</strong> εργοληπτών που τις<br />
ανέγειραν <strong>και</strong> στις οικονομικές δυνατότητες των ιδιοκτητών εφόσον<br />
κάποια θερμομόνωση προτεινόταν να εφαρμοστεί από τους<br />
κατασκευαστές. Σήμερα οι διατάξεις του κανονισμού θερμομόνωσης<br />
είναι υποχρεωτικές. Σύμφωνα με τον κανονισμό θερμομόνωσης, η<br />
διαπίστωση πλημμελούς ή ελλιπούς εφαρμογής των διατάξεων του<br />
Κανονισμού συνεπάγεται την άμεση διακοπή όλων ανεξαιρέτως των<br />
οικοδομικών εργασιών. (Πηγή : Ενεργειακή Συμπεριφορά Κτηρίων-Μέτρα<br />
Εξοικονόμησης Ενέργειας στα Υφιστάμενα Κτήρια, Ευφροσύνη<br />
Καράμπαμπα,2007)<br />
5.3. Κ.Ε.Ν.Α.Κ.(Κανονισμός Ενεργειακής Απόδοσης Κτηρίων)<br />
Όπως αναφέραμε παραπάνω ο Νόμος 3661 ενσωματώνει όλες τις<br />
διατάξεις της Οδηγίας 2002/91/ΕΚ , προβλέπει την έκδοση Κανονισμού<br />
Ενεργειακής Απόδοσης των Κτηρίων <strong>και</strong> διακρίνει πέντε βασικές<br />
θεματικές ενότητες, οι οποίες αφορούν στον καθορισμό των ελάχιστων<br />
απαιτήσεων ενεργειακής απόδοσης <strong>και</strong> στη μέθοδο υπολογισμού της<br />
ενεργειακής απόδοσης (άρθρο 3) νέων <strong>και</strong> υφιστάμενων κτηρίων (άρθρα<br />
4 <strong>και</strong> 5), στην έκδοση πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης (άρθρο 6),<br />
στις επιθεωρήσεις των λεβήτων <strong>και</strong> των εγκαταστάσεων κλιματισμού<br />
(άρθρα 7 <strong>και</strong> 8) <strong>και</strong> στην πρόβλεψη ειδικευμένων <strong>και</strong> διαπιστευμένων<br />
ενεργειακών επιθεωρητών (άρθρο 9). (Πηγή :Νόμος 3661-Μέτρα για τη<br />
μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης των κτηρίων)<br />
Με το Νόμο αυτό επιβάλλεται εφεξής ο ολοκληρωμένος<br />
ενεργειακός σχεδιασμός σε κάθε νέα οικοδομή <strong>και</strong> στην ανακατασκευή<br />
κτηρίων, στη βάση ενός ρητά διατυπωμένου, στις διατάξεις της Οδηγίας,<br />
πλαισίου μεθοδολογίας υπολογισμών, ελάχιστων κανονιστικών<br />
απαιτήσεων <strong>και</strong> τυπικών δεικτών για την αποτίμηση της ενεργειακής<br />
απόδοσης ενός κτηρίου. Επιπλέον, η λειτουργική ενεργειακή<br />
συμπεριφορά όλων των κτηρίων, νεοαναγειρόμενων <strong>και</strong> υφιστάμενων,<br />
θα πρέπει να αξιολογείται με αντικειμενική διαδικασία, από κατάλληλους<br />
ειδικούς <strong>και</strong> να πιστοποιείται με την έκδοση σχετικού ενεργειακού<br />
πιστοποιητικού που θα αποτελεί την ενεργειακή ταυτότητα κάθε κτηρίου.<br />
Ειδικότερα θα πρέπει να επιθεωρούνται <strong>και</strong> αξιολογούνται από<br />
38
ανεξάρτητους ειδικούς τόσο οι εγκαταστάσεις κεντρικής θέρμανσης με<br />
λέβητες όσο <strong>και</strong> τα <strong>συστήματα</strong> κλιματισμού.<br />
Μετά από αυτό ο Νόμος, ο οποίος ουσιαστικά αποτελεί πλαίσιο<br />
όπως <strong>και</strong> η Οδηγία, προβλέπει την έκδοση Κανονισμού Ενεργειακής<br />
Απόδοσης Κτηρίων (ΚΕΝΑΚ). Με τον κανονισμό καθορίζονται όλες οι<br />
λεπτομέρειες εφαρμογής, δηλαδή η μέθοδος υπολογισμού της<br />
ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων, οι ελάχιστες απαιτήσεις για την<br />
ενεργειακή απόδοση τους, ο τύπος <strong>και</strong> το περιεχόμενο της μελέτης<br />
ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων, τα αρμόδια για την εκπόνηση της<br />
πρόσωπα, η διαδικασία <strong>και</strong> η συχνότητα διενέργειας ενεργειακών<br />
επιθεωρήσεων των κτηρίων, των λεβήτων, των εγκαταστάσεων<br />
θέρμανσης <strong>και</strong> των συστημάτων κλιματισμού, ο τύπος <strong>και</strong> το<br />
περιεχόμενο του πιστοποιητικού ενεργειακής απόδοσης, η διαδικασία<br />
έκδοσης του, ο έλεγχος αυτής <strong>και</strong> τα προς τούτο αρμόδια όργανα, το<br />
ύψος της δαπάνης έκδοσης του <strong>και</strong> ο τρόπος υπολογισμού της, τυχόν<br />
πρόβλεψη κινήτρων για την εφαρμογή πρόσθετων μέτρων για τη<br />
βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων, <strong>και</strong> κάθε άλλο<br />
ειδικότερο θέμα ή αναγκαία λεπτομέρεια.( Πηγή: Εξοικονόμηση<br />
Ενέργειας στα κτήρια :Ελληνική <strong>και</strong> Ευρωπαϊκή πραγματικότητα,<br />
Κων.Αλεξοπουλος,2009)<br />
Έτσι εκτός από τη ικανοποιητική θερμομόνωση των κτηρίων,<br />
προβλέπονται επιπλέον αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για<br />
την υποκατάσταση της αντίστοιχης συμβατικής, αξιοποίηση θετικών<br />
παραμέτρων του κλίματος που συμβάλλουν στην υποκατάσταση<br />
συμβατικής ενέργειας (βιοκλιματικός σχεδιασμός) καθώς <strong>και</strong> η λήψη<br />
μέτρων για εξασφάλιση τόσο της ορθολογικής χρήσης όσο <strong>και</strong><br />
εξοικονόμηση ενέργειας στα κτήρια μέσω τεχνικών συστημάτων στο<br />
κέλυφος τους <strong>και</strong> στις Η/Μ εγκαταστάσεις τους.<br />
Βασική παράμετρος της πιο πάνω απόφασης είναι η ενεργειακή<br />
επίδοση του κτηρίου, που είναι ο βαθμός της ενεργειακής απόδοσης του<br />
κατά τη λειτουργία του για την κάλυψη σε ετήσια βάση των συνολικών<br />
ενεργειακών απαιτήσεων για θέρμανση, ψύξη, αερισμό, φωτισμό, ζεστό<br />
νερό χρήσης <strong>και</strong> συσκευές, επιτυγχάνοντας τις αναγκαίες συνθήκες<br />
χρήσης.<br />
Για κάθε κτήριο νέο ανεγειρόμενο ή υπάρχον θα υπάρχει το δελτίο<br />
ενεργειακής ταυτότητας (ΔΕΤΑ) (Σχήμα ) που θα είναι ειδικό έντυπο,<br />
στο οποίο περιγράφεται το σύνολο των ενεργειακών χαρακτηριστικών<br />
κάθε κτηρίου <strong>και</strong> στην περίπτωση νέου κτηρίου θα συντάσσεται<br />
σύμφωνα με τον ΚΕΝΑΚ , με βάση τον οποίο θα μελετάται <strong>και</strong> θα<br />
κατασκευάζεται το νέο κτήριο ή με βάση τα αποτελέσματα ενεργειακού<br />
39
ελέγχου στις υπόλοιπες περιπτώσεις. Στο ίδιο έντυπο θα αναγράφεται ο<br />
βαθμός της ενεργειακής απόδοσης <strong>και</strong> η ενεργειακή κατηγορία στην<br />
οποία κατατάσσεται το κτήριο.<br />
Σχήμα 1: Δελτίο Ενεργειακής Ταυτότητας Κτηρίων<br />
40
Σχήμα 2: Πιστοποιητικό Ενεργειακής Ταυτότητας Κτηρίων<br />
41
Με βάση το έντυπο ΔΕΤΑ <strong>και</strong> την Ενεργειακή πιστοποίηση<br />
κατατάσσεται κάθε κτήριο στην αντίστοιχη κατηγορία ενεργειακής<br />
απόδοσης σύμφωνα με τα όρια που θα καθορίζονται από τον ΚΕΝΑΚ<br />
<strong>και</strong> των ειδικών ενεργειακών αποδόσεων ανά κατηγορία. Έτσι θα γίνεται<br />
η ενεργειακή βαθμονόμηση του κάθε κτηρίου.<br />
Η ενεργειακή επιθεώρηση (ή ενεργειακός έλεγχος ή ενεργειακή<br />
διάγνωση) είναι η διαδικασία εκτίμησης <strong>και</strong> καταγραφής των<br />
πραγματικών καταναλώσεων ενέργειας, των παραγόντων που την<br />
επηρεάζουν καθώς <strong>και</strong> των δυνατοτήτων για εξοικονόμηση ενέργειας.<br />
Η ενεργειακή πιστοποίηση κτηρίου είναι η διαδικασία ελέγχου<br />
<strong>και</strong> διάγνωσης της ενεργειακής συμπεριφοράς κάθε κτηρίου <strong>και</strong> της<br />
πραγματοποιούμενης κατανάλωσης ενέργειας για την κάλυψη όλων των<br />
αναγκών του, καθώς <strong>και</strong> του βαθμού ενεργειακής απόδοσης του, στοιχεία<br />
που προκύπτουν μετά τη διενέργεια ενεργειακών επιθεωρήσεων.<br />
Οι ενεργειακές επιθεωρήσεις για την πιστοποίηση του βαθμού<br />
ενεργειακής απόδοσης των κτηρίων θα πραγματοποιείται από<br />
εξειδικευμένους επιστήμονες, τους ενεργειακούς επιθεωρητές ή ελεγκτές<br />
(όπως καθορίζονται από τον κανονισμό ενεργειακών επιθεωρήσεων <strong>και</strong><br />
τις σχετικές υπουργικές Αποφάσεις που θα εκδίδονται από το Υπουργείο<br />
Ανάπτυξης).<br />
Οι διατάξεις της ΚΥΑ αφορούν τόσο τα υφιστάμενα κτήρια όσο<br />
<strong>και</strong> τα νεοαναγειρόμενα κτήρια <strong>και</strong> εφαρμόζονται ανάλογα με την<br />
ταξινόμηση των κτηρίων σύμφωνα με τη χρήση τους (κατοικία,<br />
προσωρινή διαμονή, συνάθροιση κοινού, εκπαίδευση, υγεία <strong>και</strong><br />
κοινωνική πρόνοια, σωφρονισμός, εμπόριο, γραφεία, βιομηχανία -<br />
βιοτεχνία).<br />
Όσον αφορά τον ΚΕΝΑΚ θα έχει εφαρμογή σε όλα τα<br />
νεοαναγειρόμενα κτίσματα, καθώς <strong>και</strong> για τα υφιστάμενα για τη μελέτη<br />
των αναγκαίων μέτρων βελτίωσης της ενεργειακής τους απόδοσης.<br />
Ο ΚΕΝΑΚ θα επιβάλλει εκπόνηση μελετών όπως ενεργειακή<br />
μελέτη για την διαπίστωση του βαθμού ενεργειακής απόδοσης, την<br />
κατάταξη των κτηρίων στην αντίστοιχη ενεργειακή κατηγορία<br />
(βαθμονόμηση), στοιχεία που θα αναγράφονται στο ΔΕΤΑ που θα<br />
αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της οικοδομικής άδειας του κτηρίου <strong>και</strong><br />
θα είναι απαραίτητο σε όλες τις δι<strong>και</strong>οπραξίες που θα καταρτίζονται για<br />
το ακίνητο.<br />
Το περιεχόμενο του ΚΕΝΑΚ είναι πολύ πέραν των μέχρι σήμερα<br />
απαιτήσεων της θερμομόνωσης του κελύφους του κτηρίου,<br />
42
περιλαμβάνοντας παραμέτρους βιοκλιματικού σχεδιασμού, ηλιακών<br />
κερδών, φυσικής ψύξης του κτηρίου, υπολογισμός ενεργειακών αναγκών<br />
του κτηρίου, παράμετροι για τη συμπλήρωση της μελέτης Η/Μ<br />
εγκαταστάσεων, μέθοδο υπολογισμού απαιτήσεων φωτισμού κ.λ.π<br />
Στο έντυπο ΔΕΤΑ θα αναγράφονται όλα τα αποτελέσματα των<br />
υπολογισμών <strong>και</strong> θα καταγράφεται ο σχεδιαζόμενος βαθμός ενεργειακής<br />
απόδοσης <strong>και</strong> η ενεργειακή κατηγορία του κτηρίου.<br />
Επίσης θα περιέχει σύστημα <strong>και</strong> διαδικασία ενεργειακή<br />
πιστοποίησης <strong>και</strong> βαθμονόμησης κτηρίων, τρόπους διενέργειας<br />
περιοδικών ενεργειακών ελέγχων.<br />
Η ενεργειακή πιστοποίηση των κτηρίων θα πραγματοποιείται από<br />
ενεργειακούς επιθεωρητές. Εάν το κτήριο έχει ανεγερθεί σύμφωνα με τον<br />
ΚΕΝΑΚ, οι κύριοι του υποχρεούνται μετά ένα χρόνο από τη λειτουργία<br />
του κτηρίου <strong>και</strong> οπωσδήποτε όχι πέραν των 2 ετών από την<br />
αποπεράτωση του να προβούν σε διενέργεια ενεργειακής πιστοποίησης.<br />
Εάν μετά τη διενέργεια της ενεργειακής επιθεώρησης πιστοποιηθεί<br />
ότι η πραγματική κατηγορία ενεργειακής απόδοσης του κτηρίου είναι<br />
κατώτερη από αυτήν που αναγράφεται στο έντυπο ΔΕΤΑ του κτηρίου,<br />
τότε οι κύριοι ή συγκύριοι του κτηρίου ή, σε περίπτωση κατασκευής του<br />
κτηρίου με το σύστημα της «αντιπαροχής», υποχρεούνται όλοι οι<br />
κατασκευαστές να προβούν στις αναγκαίες επεμβάσεις για τη βελτίωση<br />
της ενεργειακής απόδοσης του κτηρίου σε βαθμό που αυτή να εντάσσεται<br />
στην κατηγορία που προβλέπεται στο ΔΕΤΑ, αλλιώς υπόκεινται στις<br />
κυρώσεις που προβλέπει το άρθρο 17 του Ν1337/83 (προβλέπονται<br />
πρόστιμα, ποινές φυλάκισης, αφαίρεση άδειας ασκήσεως επαγγέλματος<br />
κλπ.).<br />
Στις υφιστάμενες οικοδομές (δηλ. προ ΚΕΝΑΚ κτήρια) οι<br />
ενεργειακές επιθεωρήσεις διενεργούνται υποχρεωτικά με ευθύνη των<br />
εχόντων τη νομή η κυριότητα τους μέσα σε 6 το πολύ χρόνια από την<br />
ισχύ του ΚΕΝΑΚ προκειμένου να πιστοποιηθεί ο βαθμός της<br />
ενεργειακής του απόδοσης <strong>και</strong> να καταταγούν στην αντίστοιχη<br />
ενεργειακή κατηγορία, στοιχεία που θα αναγράφονται στο ΔΕΤΑ του<br />
κτηρίου.<br />
Επίσης θεσπίζονται για επιχειρήσεις που έχουν ιδιαίτερα υψηλές<br />
ενεργειακές απαιτήσεις, λόγω του μεγέθους <strong>και</strong> του όγκου τους, της<br />
λειτουργίας ή της χρήσης τους (νοσοκομεία, κάποιες βιομηχανίες,<br />
συγκροτήματα γραφείων, εμπορικών κέντρων, ξενοδοχειακά<br />
συγκροτήματα κλπ.) να διενεργούνται <strong>και</strong> περιοδικές ενεργειακές<br />
43
απαιτήσεις. Τέλος, θεσπίζονται διατάξεις για την ενεργειακή επιθεώρηση<br />
σε κεντρικές εγκαταστάσεις θέρμανσης άνω των 15kw, ψύξης άνω των<br />
8kw <strong>και</strong> σε κεντρικά ηλιακά ή άλλα <strong>συστήματα</strong> παραγωγής ζεστού<br />
νερού. Αυτές διενεργούνται σε τακτά χρονικά διαστήματα που δεν<br />
μπορεί να είναι μικρότερα των 6 μηνών <strong>και</strong> μεγαλύτερα της 5ετίας (θα<br />
καθοριστούν τα χρονικά διαστήματα με απόφαση του ΥΠΕΧΩΔΕ).<br />
Η διενέργεια τους γίνεται με ευθύνη των εχόντων την κυριότητα ή<br />
τη νομή των ακινήτων ή οριζοντίων ιδιοκτησιών <strong>και</strong> μετά το πέρας της<br />
περιοδικής ενεργειακής επιθεώρησης πιστοποιείται από τον εκάστοτε<br />
αρμόδιο η καλή λειτουργία των κεντρικών εγκαταστάσεων,<br />
συμπληρώνεται ειδικό έντυπο - πιστοποιητικό όπου αναγράφεται το<br />
σύνολο των ενεργειακών χαρακτηριστικών.<br />
Τα παραπάνω πιστοποιητικά κατατίθενται με ευθύνη των εχόντων<br />
την κυριότητα ή τη νομή ή τη χρήση των ακινήτων στις κατά τόπους<br />
αρμόδιες υπηρεσίες Περιβάλλοντος του ΥΠΕΧΩΔΕ ή σε άλλα προς<br />
τούτο όργανα που πρόκειται να εξουσιοδοτηθούν με απόφαση του<br />
Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ. (Είναι προφανές ότι οι παραπάνω υποχρεώσεις<br />
είναι πέραν της ετήσιας υποχρεωτικής συντήρησης του συστήματος<br />
καυστήρα- λέβητα).<br />
Η ουσιαστική υλοποίηση όλων αυτών των μέτρων εξοικονόμησης<br />
ενέργειας, ιδιαίτερα στα υφιστάμενα κτήρια, είναι έργο άμεσης<br />
αναγ<strong>και</strong>ότητας, αλλά δυστυχώς <strong>και</strong> υψηλού κόστους. Αν λάβουμε δε<br />
υπόψη μας ότι τα περισσότερα μεγάλα κτήρια (πολυκατοικίες) ανήκουν<br />
σε πολλούς ιδιοκτήτες, πράγμα που σημαίνει μεγάλη δυσχέρεια στη<br />
λήψη αποφάσεων, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι αν η Ευρωπαϊκή<br />
Ένωση <strong>και</strong> τα κράτη-μέλη της επιδιώκουν πράγματι την υλοποίηση των<br />
μέτρων αυτών, θα πρέπει να τα εντάξουν σε κοινοτικά <strong>και</strong> εθνικά<br />
προγράμματα ενημέρωσης, τεχνικής καθοδήγησης αλλά <strong>και</strong> οικονομικής<br />
ενίσχυσης των ιδιοκτητών των υφισταμένων τουλάχιστον κτηρίων.(Πηγή<br />
: Ενεργειακή Συμπεριφορά Κτηρίων-Μέτρα Εξοικονόμησης Ενέργειας στα<br />
Υφιστάμενα Κτήρια, Ευφροσύνη Καράμπαμπα,2007)<br />
5.4. Ενεργειακή πολιτική<br />
Η ενεργειακή πολιτική, όπως άλλωστε απαιτεί <strong>και</strong> η Ευρωπαϊκή<br />
Ένωση (Σχήμα.),πρέπει να στηρίζεται σε 2 πυλώνες :<br />
Την εντατική υποκατάσταση των συμβατικών καυσίμων, ιδιαίτερα<br />
στη παραγωγή ηλεκτρισμού, από τις ΑΠΕ.<br />
Την συστηματική εξοικονόμηση ενέργειας.<br />
44
Οι ΑΠΕ μπορούν να έχουν σημαντική συμβολή στη προσπάθεια<br />
μείωσης των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου, καθώς είναι οι<br />
μόνες πηγές ενέργειας που δεν επιβαρύνουν το περιβάλλον με CO2 . Τα<br />
οφέλη τους όμως δεν είναι μόνο περιβαλλοντικά. Η μεγάλη διασπορά<br />
τους στο χώρο, τα ανεξάντλητα αποθέματα, η ευέλικτη διαχείριση <strong>και</strong> οι<br />
θετικές κοινωνικό-οικονομικές επιπτώσεις τους στην περιφερειακή <strong>και</strong><br />
τοπική ανάπτυξη, είναι μερικά από τα πλεονεκτήματα που τις καθιστούν<br />
απαραίτητες. Σήμερα, το κόστος παραγωγής ηλεκτρισμού ή θερμότητας<br />
από ΑΠΕ είναι πολλές φορές υψηλότερο, σε σύγκριση με τη χρήση<br />
συμβατικών καυσίμων. Όμως, το κόστος των τεχνολογιών αυτών<br />
μειώνεται ραγδαία με την επέκταση της χρήσης τους <strong>και</strong> συνεπώς με τη<br />
μαζική παραγωγή τους. Ορισμένες τεχνολογίες είναι ήδη ανταγωνιστικές<br />
<strong>και</strong> το ίδιο θα συμβεί <strong>και</strong> με άλλες στο μέλλον.<br />
Δεν πρέπει, φυσικά, να διαφεύγει της προσοχής ότι η παραγωγή<br />
<strong>και</strong> η χρήση της ενέργειας συνοδεύεται από σημαντικές επιπτώσεις στο<br />
φυσικό <strong>και</strong> κοινωνικό περιβάλλον. Οι επιπτώσεις αυτές συνιστούν ένα<br />
περιβαλλοντικό κόστος, που δεν εντάσσεται στο σημερινό σύστημα<br />
αξιών. Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες κατόρθωσαν να αποτιμήσουν<br />
το περιβαλλοντικό κόστος, παρά τις δυσκολίες που είχαν για να<br />
εκφράσουν σε χρηματικούς όρους μία σειρά μη εμπορεύσιμων αγαθών,<br />
όπως η ανθρώπινη ζωή, η βιοποικιλότητα, η εξαντλησιμότητα των<br />
φυσικών πόρων κλπ. Το κόστος αυτό είναι ιδιαίτερα υψηλό για τα<br />
συμβατικά καύσιμα σύμφωνα με την ακόλουθη σειρά: λιγνίτης –<br />
άνθρακας – μαζούτ – πετρέλαιο – φυσικό αέριο. Αν, λοιπόν, στο<br />
σημερινό σύστημα αξιών ενσωματώσουμε το περιβαλλοντικό κόστος, θα<br />
μεταβληθεί η σημερινή αντίληψη περί υψηλού κόστους παραγωγής των<br />
ΑΠΕ.<br />
Η ενσωμάτωση του περιβαλλοντικού κόστους με τη μορφή ενός<br />
ενεργειακού φόρου θα διόρθωνε προς τα πάνω τις τιμές της ενέργειας,<br />
ώστε να λένε την οικολογική αλήθεια. Έτσι, η αυξημένη τιμή θα<br />
αποτελούσε αντικίνητρο στην ενεργειακή σπατάλη <strong>και</strong> θα βοηθούσε στη<br />
μείωση των εκπομπών του CO2 .<br />
45
Σχήμα 3: Ενεργειακή πολιτική<br />
46
Η Εξοικονόμηση ενέργειας, ο δεύτερος πυλώνας της ενεργειακής<br />
πολιτικής, είναι ένα πλούσιο κοίτασμα ενέργειας οικονομικά <strong>και</strong> τεχνικά<br />
αξιοποιήσιμο. Θεωρείται η φθηνότερη εγχώρια ευγενής μορφή ενέργειας,<br />
είναι άμεσα εκμεταλλεύσιμη <strong>και</strong> μπορεί να πραγματοποιηθεί στον<br />
κτηριακό τομέα, τη βιομηχανία <strong>και</strong> τις μεταφορές, που απορροφούν το<br />
σύνολο της καταναλισκόμενης ενέργειας σε κάθε χώρα. Στην Ελλάδα ο<br />
κτηριακός τομέας ευθύνεται για το 35% της συνολικής ενεργειακής<br />
κατανάλωσης <strong>και</strong> είναι εκείνος στον οποίο γίνεται η μεγαλύτερη<br />
σπατάλη ενέργειας (Σχήμα 3.4.) . Στην πρώτη θέση βρίσκονται οι<br />
μεταφορές με ποσοστό 38% <strong>και</strong> στη τρίτη θέση η βιομηχανία<br />
με 27%.<br />
Η εξοικονόμηση ενέργειας επιτυγχάνεται με 5 δράσεις:<br />
Αλλαγή ενεργειακής συμπεριφοράς καταναλωτών, που<br />
εξασφαλίζεται με συνεχή ενημέρωση.<br />
Τεχνολογική βελτίωση του κτηριακού κελύφους των κτηρίων.<br />
Τεχνολογική βελτίωση των ηλεκτρομηχανολογικών<br />
εγκαταστάσεων.<br />
Εισαγωγή νέων ενεργειακών τεχνολογιών <strong>και</strong> καυσίμων.<br />
Στροφή σε λιγότερο ενεργειοβόρα προϊόντα (π.χ. χρήση<br />
οικολογικών μονωτικών υλικών, ημικατεργασμένου χαρτιού για<br />
την παραγωγή τελικών προϊόντων κ.λπ.).<br />
Σχήμα 4: Κατανάλωση ενέργειας στην Ελλάδα.<br />
47
Η εφαρμογή της ενεργειακής πολιτικής απαιτεί 4 προϋποθέσεις:<br />
1. Όραμα <strong>και</strong> τολμηρές αποφάσεις των πολιτικών μας, που δεν πρέπει να<br />
υποκύπτουν στις δυνάμεις της αδράνειας <strong>και</strong> των συμφερόντων.<br />
2. Δημιουργία ενός ανεξάρτητου <strong>και</strong> ευέλικτου οργάνου, το οποίο θα<br />
συμβουλεύει το Υπουργείο Ανάπτυξης στην υιοθέτηση πολιτικών <strong>και</strong><br />
παρεμβάσεων με μακροχρόνιο ορίζοντα. Έτσι χαράσσουν την πολιτική<br />
τους οι ανεπτυγμένες χώρες. Εθνικό Συμβούλιο Ενέργειας ιδρύθηκε τον<br />
Ιούλιο του 1975. Καταργήθηκε, δυστυχώς, τον Ιούνιο του 1989 με το<br />
τελευταίο νομοθέτημα, που προωθήθηκε με Προεδρικό Διάταγμα πριν τι<br />
εκλογές. Τελικά, στις 14/2/2006 με τον Νόμο 3438 έγινε η σύσταση του<br />
Συμβουλίου Εθνικής Ενεργειακής Πολιτικής, δηλαδή, ύστερα από 1<br />
χρόνια περίπου επανιδρύσαμε αυτό που τόσο απερίσκεπτα είχαμε<br />
καταργήσει. Σχεδιασμό <strong>και</strong> εφαρμογή ενός εθνικού προγράμματος<br />
εξοικονόμησης ενέργειας με τη συνεργασία του Τεχνικού Επιμελητηρίου<br />
Ελλάδος (Τ.Ε.Ε.) <strong>και</strong> του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας<br />
(ΚΑΠΕ).<br />
Ένα εθνικό πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας πρέπει να περιλαμβάνει<br />
τα ακόλουθα:<br />
Άμεση εναρμόνιση των σχετικών Οδηγιών της Ε.Ε. στην Ελληνική<br />
Νομοθεσία.<br />
Φορολογικά <strong>και</strong> οικονομικά κίνητρα για τη χρήση τεχνολογιών<br />
εξοικονόμησης ενέργειας στον κτηριακό, το μεταφορικό <strong>και</strong> το<br />
βιομηχανικό τομέα.<br />
Αναδιάρθρωση των τιμολογίων ηλεκτρικής ενέργειας με σκοπό<br />
την αποθάρρυνση της αλόγιστης χρήσης της.<br />
Αυξημένα τιμολογιακά κίνητρα για τη μείωση της κατανάλωσης<br />
ηλεκτρικής ενέργειας σε ζώνες αιχμής.<br />
Οικονομικά κίνητρα για τη διεξαγωγή επιθεωρήσεων σε όλους<br />
τους τομείς της κατανάλωσης<br />
3. Ενημέρωση <strong>και</strong> ευαισθητοποίηση των πολιτών για να κατανικηθούν οι<br />
φοβίες <strong>και</strong> οι προκαταλήψεις απέναντι στο <strong>και</strong>νούργιο. Η ενημέρωση<br />
πρέπει να είναι συνεχής, συστηματική <strong>και</strong> τεκμηριωμένη <strong>και</strong> να αφορά<br />
όλες τις ηλικίες των πολιτών. Η ενεργειακή <strong>και</strong> περιβαλλοντική<br />
συνείδηση πρέπει να αρχίσουν να διαμορφώνονται από τις πρώτες τάξεις<br />
του Δημοτικού. Ο στόχος της ενημέρωσης επιτυγχάνεται με<br />
εκλαϊκευμένα ενημερωτικά έντυπα, άρθρα σε εφημερίδες, ομιλίες<br />
οργανωμένες από τους Δήμους, ειδικές εβδομαδιαίες θεματολογικές<br />
παρουσιάσεις στο ραδιόφωνο <strong>και</strong> την τηλεόραση. Οι πρακτικές αυτές<br />
48
χρησιμοποιούνται με μεγάλη επιτυχία σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. την<br />
τελευταία εικοσαετία.<br />
Η έγκυρη <strong>και</strong> συστηματική ενημέρωση αποτελεί το θεμέλιο πάνω<br />
στο οποίο στηρίζεται η ενεργειακή πολιτική. Γιατί το μεγάλο <strong>και</strong><br />
μοναδικό της μειονέκτημα είναι ότι εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από<br />
την ενεργειακή συμπεριφορά των δισεκατομμυρίων καταναλωτών <strong>και</strong> όχι<br />
από τα διάφορα Νομοθετήματα. (Πηγή: Ενεργειακή πιστοποίηση κτηρίων<br />
<strong>και</strong> Ενεργειακή Πολιτική, Σταμάτης Περδίος,2007)<br />
49
6. ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΤΗΡΙΩΝ<br />
Τα κτίρια πρέπει να σχεδιάζονται βάσει αρχών <strong>και</strong> προδιαγραφών<br />
ώστε αφενός να εξοικονομούν ενέργεια για τη θέρμανση <strong>και</strong> την ψύξη<br />
τους (μείωση θερμικού <strong>και</strong> ψυκτικού φορτίου) <strong>και</strong> αφετέρου να<br />
εκμεταλλεύονται τις ήπιες μορφές ενέργειας, για την κάλυψη του<br />
θερμικού <strong>και</strong> ψυκτικού τους φορτίου με σύγχρονο στόχο να<br />
επιτυγχάνεται <strong>και</strong> η μικρότερη δυνατή επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Ο<br />
όρος «ενεργειακός σχεδιασμός» ή «βιοκλιματικός σχεδιασμός» ή<br />
«ηλιακή αρχιτεκτονική» αναφέρεται στο σχεδιασμό που ανταποκρίνεται<br />
στις κλιματικές συνθήκες του περιβάλλοντος, όπως η ηλιακή<br />
ακτινοβολία, ο άνεμος, κλπ. με τρόπο ώστε το κτιριακό κέλυφος να τις<br />
τροποποιεί για να δημιουργείται εσώκλιμα που να παρέχει με τη<br />
μικρότερη δυνατή κατανάλωση για θέρμανση <strong>και</strong> ψύξη τις βέλτιστες<br />
συνθήκες θερμικής <strong>και</strong> οπτικής άνεσης για τους χρήστες.<br />
Στη χειμερινή περίοδο, ο ενεργειακός σχεδιασμός αποσκοπεί στην<br />
ελαχιστοποίηση των θερμικών απωλειών αγωγιμότητας, αερισμού <strong>και</strong><br />
εξάτμισης, επιτρέποντας μόνον τον απαραίτητο για λόγους υγιεινής<br />
αερισμό, <strong>και</strong> στην αύξηση της θερμικής προσόδου από την ηλιακή<br />
ακτινοβολία, ώστε αφενός να μειωθεί η διάρκεια της θερμαντικής<br />
περιόδου <strong>και</strong> αφετέρου να ελαττωθούν οι δαπάνες για την παροχή<br />
θέρμανσης. Αντίστοιχα, στην θερινή περίοδο ο ενεργειακός σχεδιασμός<br />
στοχεύει στην ελαχιστοποίηση της θερμικής προσόδου από την ηλιακή<br />
ακτινοβολία <strong>και</strong> στη βελτιστοποίηση των διαφόρων μεθόδων φυσικού<br />
δροσισμού, ώστε να ελαχιστοποιηθεί ή ακόμη <strong>και</strong> να αποτραπεί η με το<br />
μηχανολογικό εξοπλισμό παρεχόμενη ψύξη.<br />
Παράμετροι του ενεργειακού σχεδίου:<br />
Περιβαλλοντική επίπτωση του κτιρίου<br />
Χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση<br />
Περιεχόμενη ενέργεια <strong>και</strong> ανακύκλωση<br />
50
Ο κατάλληλος σχεδιασμός πρέπει να οδηγεί σε:<br />
Επίτευξη οικονομικής σκοπιμότητας<br />
Συνεισφορά στο κοινωνικό σύνολο<br />
Ενεργειακή αποδοτικότητα<br />
Ελάχιστες ενεργειακές επιπτώσεις<br />
6.1 Εξέλιξη του Ενεργειακού Σχεδιασμού Κτιρίων<br />
Δεκαετία 1970: Θέρμανση ‐ Πετρελαϊκές κρίσεις<br />
Βελτίωση του βαθμού απόδοσης.<br />
Διοχέτευση του φυσικού αερίου στη Δυτική Ευρώπη.<br />
Δεκαετία 1980: Θέρμανση ‐ Φαινόμενο όξινης βροχής<br />
Έμφαση στη μείωση των παραγόμενων ρύπων.<br />
Προώθηση νέων τεχνολογιών καύσης, χαμηλές θερμοκρασίες <strong>και</strong><br />
χαμηλοί ρύποι.<br />
Δεκαετία 1990: Κλιματισμός ‐ Ενεργειακή αποδοτικότητα<br />
Μείωση των φορτίων θέρμανσης σε πολύ ικανοποιητικό<br />
επίπεδο.<br />
Αύξηση των φορτίων ψύξης, ακόμη <strong>και</strong> σε<br />
βορειοευρωπαϊκές πόλεις.<br />
Ποιότητα αέρα.<br />
Δεκαετία 2000: Αειφόρο κτίριο ‐ ΑΠΕ – Κτίριο ενεργειακού<br />
πλεονάσματος<br />
Βελτιστοποίηση: «Σκεπτόμενα» <strong>συστήματα</strong> σε «έξυπνα» κτίρια.<br />
Συνολική προσέγγιση του ενεργειακού ‐ περιβαλλοντικού στόχου.<br />
51
6.2. Ελαχιστοποίηση των θερμικών απωλειών: μορφή <strong>και</strong><br />
διάταξη των εσωτερικών χώρων.<br />
Το σωστότερο από ενεργειακή σκοπιά σχήμα ενός κτιρίου είναι<br />
εκείνο που εμφανίζει το χειμώνα τις μικρότερες θερμικές απώλειες <strong>και</strong> το<br />
μεγαλύτερο ηλιακό κέρδος, ενώ το καλοκαίρι τη μικρότερη δυνατή<br />
θερμική επιβάρυνση από την ηλιακή ακτινοβολία. Το κλίμα ενός τόπου<br />
παίζει καθοριστικό ρόλο στην επιλογή του βέλτιστου σχήματος. Για ένα<br />
συγκεκριμένο όγκο, το συμπαγές σχήμα εμφανίζει τις μικρότερες<br />
θερμικές απώλειες το χειμώνα. Το κτίριο όμως τετράγωνης κάτοψης δεν<br />
είναι η καλύτερη λύση για όλες τις περιοχές: για τα ψυχρά κλίματα<br />
βέλτιστη λύση αποτελούν τα κτίρια κυβικής μορφής, ενώ για τα εύκρατα<br />
κλίματα, τα επιμηκυμένα κτίρια στον άξονα Α-Δ <strong>και</strong> με μεγαλύτερη<br />
ελευθερία για την εκλογή της μορφής.<br />
Οι μικροκλιματικές συνθήκες που επικρατούν στις πλευρές ενός<br />
κτιρίου είναι επίσης καθοριστικές για μια ορθή διάταξη των χώρων. Η<br />
βόρεια πλευρά παραμένει η πιο ψυχρή, γιατί δεν δέχεται άμεση ηλιακή<br />
ακτινοβολία <strong>και</strong> γιατί οι χειμερινοί άνεμοι έχουν συνήθως βορινή<br />
κατεύθυνση. Η ανατολική <strong>και</strong> δυτική πρόσοψη δέχεται ίση ποσότητα<br />
ηλιακής ακτινοβολίας, αλλά η δυτική παραμένει πιο ζεστή εξαιτίας του<br />
συνδυασμού ηλιακής ακτινοβολίας <strong>και</strong> υψηλών μεσημβρινών<br />
θερμοκρασιών του αέρα. Η νότια πλευρά είναι η φωτεινότερη <strong>και</strong> η πιο<br />
ζεστή <strong>και</strong> δέχεται ηλιακή ακτινοβολία στη διάρκεια όλης της ημέρας,<br />
(σχήμα ).<br />
Σχήμα 5: Διάταξη των χώρων μιας ενεργειακά σωστής κατοικίας.<br />
52
Χώροι με απαίτηση χαμηλότερης θερμοκρασίας, πρέπει να<br />
τοποθετούνται στη βορινή πλευρά, ώστε να παίζουν το ρόλο του<br />
φράγματος των θερμικών απωλειών, μεσολαβώντας ανάμεσα στους<br />
θερμούς χώρους <strong>και</strong> το εξωτερικό περιβάλλον. Η τεχνική της<br />
τοποθέτησης αυτών των χώρων στο βορρά ήταν γνωστή από παλιά. Στην<br />
αγροτική κατοικία ήταν <strong>και</strong> είναι ο στάβλος, η αποθήκη σιτηρών <strong>και</strong><br />
άχυρων. Στην αστική κατοικία είναι το γκαράζ, το κελάρι, οι χώροι<br />
υγιεινής. Αντίθετα, οι χώροι που θα κατοικούνται όλη τη μέρα <strong>και</strong> έχουν<br />
απαιτήσεις για υψηλή θερμοκρασία τοποθετούνται στο νότιο<br />
προσανατολισμό.<br />
6.3 Μείωση φορτίων, εξαρτάται από το κέλυφος του κτηρίου<br />
Προσανατολισμό του κτηρίου.<br />
Θερμομόνωση αδιαφανών στοιχείων.<br />
Θερμοπροστασία των ανοιγμάτων <strong>και</strong> πλαισίων.<br />
Με τα υλικά επικαλύψεων.<br />
Και την ηλιοπροστασία – σκιασμός του κτηρίου.<br />
6.4 Προσανατολισμός <strong>και</strong> γεωμετρικές αναλογίες<br />
Η λειτουργία του κτηρίου ως ηλιακός συλλέκτης εξαρτάται από<br />
τους ακόλουθους παράγοντες.<br />
Το σχήμα <strong>και</strong> το περιβάλλον ενός κτηρίου παίζουν πολύ<br />
σημαντικό ρόλο στην ενεργειακή συμπεριφορά του. Οι παράγοντες αυτοί<br />
μπορούν να προκαλέσουν εισροή ηλιακών κερδών όταν ο δροσισμός<br />
είναι απαραίτητος, ή απώλειες θερμότητας όταν υπάρχει ανάγκη για<br />
συλλογή θερμικής ενέργειας. Δυο κτήρια με τον ίδιο όγκο <strong>και</strong><br />
κατασκευασμένα από τα ίδια υλικά είναι δυνατόν να παρουσιάσουν<br />
τελείως διαφορετική ενεργειακή συμπεριφορά αν διαφέρει το σχήμα, ο<br />
περιβάλλων χώρος, αλλά <strong>και</strong> ο προσανατολισμός τους.<br />
Η τοποθέτηση (χωροθέτηση), ενός κτηρίου στο οικόπεδο πρέπει να<br />
είναι τέτοια ώστε να λαμβάνει υπόψη τις τροχιές του ήλιου, τη διάρκεια<br />
ηλιασμού <strong>και</strong> την ένταση της θερμικής ακτινοβολίας. Πολύτιμο εργαλείο<br />
αποτελούν οι ηλιακοί χάρτες, οι οποίοι μπορούν να βοηθήσουν στον<br />
καθορισμό του ανάγλυφου του περιβάλλοντος για το συγκεκριμένο<br />
οικόπεδο, καθώς επίσης <strong>και</strong> να ορίσουν τις ανάγκες σε σκιασμό από<br />
δέντρα ή γειτονικά κτήρια. Οι νότιες προσόψεις είναι οι πιο αξιόλογες,<br />
όσον αφορά στη δυνατότητα συλλογής ακτινοβολίας κατά το χειμώνα<br />
<strong>και</strong> αποφυγή της υπερθέρμανσης κατά τη διάρκεια του καλο<strong>και</strong>ριού.<br />
53
Το σχήμα του κτηρίου, όπως είναι αναμενόμενο, εξαρτάται από το<br />
γεωγραφικό πλάτος <strong>και</strong> τις κλιματολογικές συνθήκες μιας περιοχής. Ο<br />
λόγος της συνολικής επιφάνειας ενός κτηρίου προς τον όγκο του είναι<br />
ένας σημαντικός παράγοντας που καθορίζει τα ηλιακά κέρδη <strong>και</strong> τις<br />
θερμικές απώλειες ενός κτηρίου. Όσο μεγαλύτερη είναι η επιφάνεια ενός<br />
κτηρίου τόσο μεγαλύτερα τα κέρδη/απώλειες. Ελάχιστος λόγος<br />
επιφάνειας προς όγκο από την άλλη μεριά, οδηγεί σε ελάχιστα κέρδη <strong>και</strong><br />
ελάχιστες απώλειες. Το κτήριο σε σχήμα κύβου, αν <strong>και</strong> παρουσιάζει<br />
συνεπτυγμένο σχήμα δεν είναι το βέλτιστο, διότι για παράδειγμα δεν<br />
συμβάλλει στην προστασία των δυτικών τοίχων από την υπερθέρμανση.<br />
Ως βέλτιστο σχήμα θεωρείται το επίμηκες κατά τον άξονα ανατολήςδύσης.<br />
Το σχήμα αυτό εξασφαλίζει μεγαλύτερη επιφάνεια προς το νότο<br />
για τη συλλογή ηλιακής ακτινοβολίας το χειμώνα <strong>και</strong> τον ελάχιστο<br />
ηλιασμό το καλοκαίρι.<br />
Συνεπώς, ο βέλτιστος προσανατολισμός ενός κτηρίου για την<br />
εύκρατη ζώνη θεωρείται ο νότιος. Φυσικά το πρόβλημα του<br />
προσανατολισμού εξαρτάται <strong>και</strong> από την τοπογραφία μιας περιοχής, τους<br />
πολεοδομικούς περιορισμούς, τον άνεμο <strong>και</strong> την ηλιακή ακτινοβολία,<br />
καθώς επίσης <strong>και</strong> από την προσπάθεια μείωσης του θορύβου.<br />
Επίσης, ένα κτήριο που προστατεύεται από τη γη έχει μειωμένες<br />
απώλειες θερμότητας από διείσδυση, ιδιαίτερα σε χαμηλές θερμοκρασίες<br />
περιβάλλοντος. Αυτό οφείλεται στο ότι οι θερμοκρασίες του εδάφους<br />
μένουν σταθερές σε όλη τη διάρκεια του έτους <strong>και</strong> το χώμα συμβάλλει<br />
στο να δίνει μια πρόσθετη θερμική αντίσταση στο περίβλημα του<br />
κτηρίου.<br />
Πέρα από τα ηλιακά κέρδη, ο προσανατολισμός ενός κτηρίου<br />
σχετίζεται <strong>και</strong> με τις συνθήκες φυσικού φωτισμού. Μια κατοικία πρέπει<br />
να είναι έτσι σχεδιασμένη ώστε να εκμεταλλεύεται όσο το δυνατόν<br />
περισσότερο το φως κατά τη διάρκεια της μέρας. Ο σωστός<br />
προσανατολισμός του σπιτιού είναι εκείνος που εξασφαλίζει, επίσης, την<br />
ποσότητα <strong>και</strong> την ποιότητα του φωτός που εισέρχεται στους εσωτερικούς<br />
χώρους.<br />
Επίσης σημαντικός είναι ο τρόπος διαρρύθμισής των χώρων, ο<br />
οποίος πρέπει να γίνεται με βάση το βαθμό δραστηριότητας που<br />
πραγματοποιείται. Έτσι, οι χώροι συχνής χρήσης με υψηλές ενεργειακές<br />
απαιτήσεις προσανατολίζονται προς τον νότο, ενώ οι υπόλοιποι προς τη<br />
βόρεια πλευρά του κτηρίου. Για τα εύκρατα κλίματα στην βορινή πλευρά<br />
του κτηρίου, η οποία είναι η ψυχρότερη <strong>και</strong> η πιο σκοτεινή, πρέπει να<br />
τοποθετούνται χώροι μικρότερης χρήσης, όπως αποθήκες,<br />
κλιμακοστάσια <strong>και</strong> γκαράζ. Οι χώροι αυτοί προστατεύουν το υπόλοιπο<br />
54
κτήριο, λειτουργούν ως χώροι ανάσχεσης <strong>και</strong> μετριάζουν τις εξωτερικές<br />
θερμοκρασιακές συνθήκες.<br />
Τα υπόγεια <strong>και</strong> οι σοφίτες μπορούν να επιτελούν παρεμφερείς<br />
λειτουργίες. Για να λειτουργούν πιο αποτελεσματικά αυτοί οι χώροι,<br />
καλό είναι να υπάρχει μόνωση μεταξύ αυτών των τμημάτων του κτηρίου<br />
από τα άλλα τμήματα που θερμαίνονται καλύτερα.<br />
Στη νότια πλευρά, που δέχεται το μεγαλύτερο ποσοστό της<br />
ηλιακής ακτινοβολίας κατά το χειμώνα <strong>και</strong> το ελάχιστο κατά το θέρος,<br />
μπορούν να προσαρτηθούν θερμοκήπια <strong>και</strong> βεράντες που συμβάλλουν<br />
στη δέσμευση της θερμικής ενέργειας, καθώς επίσης να τοποθετηθούν οι<br />
αίθουσες καθημερινής χρήσης όπως τα σαλόνια, η τραπεζαρία <strong>και</strong> η<br />
κουζίνα που έχουν ανάγκες σε φωτισμό <strong>και</strong> θέρμανση.<br />
Ένα κτήριο ανάλογα με την μορφή του, χαρακτηρίζεται κλειστό<br />
όταν η επιφάνεια των αδιαφανών στοιχείων του κελύφους είναι πολύ<br />
μεγάλη συγκριτικά με την επιφάνεια, που καταλαμβάνουν τα ανοίγματα<br />
(διαφανή στοιχεία). Αντίθετα, όταν οι επιφάνειες των αδιαφανών <strong>και</strong><br />
διαφανών στοιχείων είναι συγκρίσιμες, τότε το κτήριο χαρακτηρίζεται<br />
ανοιχτό.<br />
Η ανοιχτή μορφολογία επιλέγεται όταν το κτήριο έχει νότιο ή<br />
νοτιοανατολικό προσανατολισμό <strong>και</strong> οι συνθήκες δόμησης επιτρέπουν<br />
τον ηλιασμό του κτηρίου, έτσι ώστε να αξιοποιούνται τα θερμικά ηλιακά<br />
κέρδη. Φυσικά, θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερα προσοχή στον κατάλληλο<br />
σκιασμό του κτιρίου το καλοκαίρι, καθώς <strong>και</strong> στη χρήση<br />
θερμομονωτικών υαλοπινάκων, τα οποία περιορίζουν τις θερμικές<br />
απώλειες τον χειμώνα.<br />
Η επιλογή της κλειστής μορφολογίας απαιτεί καλή θερμομόνωση<br />
των αδιαφανών στοιχείων του κελύφους (τοίχοι, οροφή κ.λπ.), γιατί η<br />
μείωση των θερμικών απωλειών μπορεί να αντισταθμίσει τα<br />
περιορισμένα ηλιακά κέρδη.<br />
Ενώ τα κτήρια που είναι πανταχόθεν ελεύθερα ή βρίσκονται στο<br />
τέλος μίας σειράς κτηρίων, έχουν μεγαλύτερες θερμικές απώλειες σε<br />
σχέση με τα κτήρια, που έχουν μικρότερη επιφάνεια σε επαφή με το<br />
εξωτερικό περιβάλλον. Οι απώλειες αυτές μπορούν να περιορισθούν με<br />
τη βελτίωση της θερμομόνωσης ή να αντισταθμιστούν με την αύξηση<br />
των ηλιακών θερμικών κερδών (πχ μέσω της χρήσης νοτίων<br />
ανοιγμάτων).<br />
55
Τέλος, τα κτήρια που βρίσκονται σε άμεση επαφή με το έδαφος,<br />
έχουν καλύτερη θερμική συμπεριφορά <strong>και</strong> καταναλώνουν λιγότερη<br />
ενέργεια από τα κτήρια με πυλωτή. Διάφορες μελέτες έχουν δείξει ότι τα<br />
κτήρια με πυλωτή έχουν 5% μεγαλύτερη ενεργειακή κατανάλωση για<br />
θέρμανση <strong>και</strong> δροσισμό. Αυτό οφείλεται στην αργή μεταβολή της<br />
θερμοκρασίας του εδάφους, λόγω της μεγάλης θερμοχωρητικότητάς του.<br />
Έτσι, σε ορισμένο βάθος, το έδαφος είναι πιο θερμό από τον<br />
ατμοσφαιρικό αέρα τον χειμώνα <strong>και</strong> πιο δροσερό το καλοκαίρι.<br />
6.5 θερμομόνωση αδιαφανών στοιχείων<br />
Λειτουργία κτηρίου ως αποθήκη θερμότητας:<br />
Όταν τo κτήριο λειτουργεί ως ηλιακός συλλέκτης, θα πρέπει να<br />
έχει τη δυνατότητα να συγκρατήσει τη θερμότητα που δέχτηκε, να την<br />
αποθηκεύσει <strong>και</strong> τελικά, να την επαναποδοθεί στη διάρκεια της νύχτας.<br />
Η αποθήκη θερμότητας είναι το κέλυφος του κτηρίου (τοίχοι,<br />
δάπεδο, οροφή) <strong>και</strong> τα εσωτερικά χωρίσματα. Όλα τα δομικά υλικά<br />
απορροφούν <strong>και</strong> αποθηκεύουν θερμότητα καθώς θερμαίνονται, η<br />
ποσότητα της οποίας εξαρτάται από τη θερμοχωρητικότητα του υλικού.<br />
Λέγοντας θερμοχωρητικότητα εννοούμε την ικανότητα ενός<br />
υλικού ή ενός δομικού στοιχείου να αποθηκεύει θερμότητα που δέχεται<br />
από το περιβάλλον μέσα στην μάζα του <strong>και</strong> να την αποδίδει βαθμιαία με<br />
σημαντική χρονική καθυστέρηση. Η θερμοχωρητικότητα είναι ανάλογη<br />
της μάζας ή της πυκνότητας <strong>και</strong> της ειδικής θερμότητας του υλικού.<br />
Η θερμική αδράνεια, είναι ο ρυθμός με τον οποίο ένα δομικό<br />
στοιχείο απορροφά ή αποβάλλει θερμότητα <strong>και</strong> εξαρτάται από το πάχος<br />
<strong>και</strong> τη θερμοχωρητικότητα του στοιχείου. Η θερμική αδράνεια της<br />
κατασκευής επιβραδύνει τη μεταφορά θερμότητας στον εσωτερικό χώρο<br />
για αρκετές ώρες, μέχρις ότου η εξωτερική θερμοκρασία αρχίσει να<br />
μειώνεται. Τότε όμως το κτήριο μπορεί να αποβάλλει το επιπλέον<br />
θερμικό φορτίο με φυσικό αερισμό <strong>και</strong> ακτινοβολία προς το περιβάλλον.<br />
Η χρονική καθυστέρηση προσδιορίζεται από τη χρονική διάρκεια,<br />
που μεσολαβεί από τη στιγμή της μέγιστης εξωτερικής θερμοκρασίας<br />
μέχρι τη στιγμή της μέγιστης επιφανειακής εσωτερικής θερμοκρασίας<br />
του τοιχώματος <strong>και</strong> εκφράζεται σε ώρες. Η χρονική καθυστέρηση είναι<br />
ένα μέγεθος με μεγάλη σημασία, που εξαρτάται από τη<br />
θερμοχωρητικότητα <strong>και</strong> το συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας του<br />
δομικού στοιχείου <strong>και</strong> χαρακτηρίζει τη θερμική αδράνεια της<br />
κατασκευής. Η μεγάλη θερμοχωρητικότητα <strong>και</strong> ο μικρός συντελεστής<br />
56
θερμικής αγωγιμότητας εξασφαλίζουν μεγάλη χρονική καθυστέρηση.<br />
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι μεγάλα ποσά θερμότητας αποθηκεύονται<br />
στην μάζα του δομικού στοιχείου <strong>και</strong> μεταδίδονται με αργό ρυθμό προς<br />
το εσωτερικό του κτηρίου. Καθυστερεί, δηλαδή, η άνοδος της<br />
εσωτερικής θερμοκρασίας του χώρου, μέχρις ότου η εξωτερική<br />
θερμοκρασία αρχίσει να μειώνεται! Τότε όμως το κτήριο μπορεί να<br />
αποβάλλει το επιπλέον θερμικό φορτίο με φυσικό αερισμό <strong>και</strong><br />
ακτινοβολία προς το περιβάλλον! Έτσι, κατά τη διάρκεια του χειμώνα η<br />
αποθηκευμένη θερμότητα αποδίδεται στο εσωτερικό του κτηρίου αργά το<br />
απόγευμα ή το βράδυ, όταν χρειάζεται περισσότερο, ενώ το καλοκαίρι<br />
αποδίδεται τις βραδινές ώρες που γίνεται χρήση του φυσικού αερισμού.<br />
Ακόμα όμως <strong>και</strong> στην περίπτωση κατά την οποία χρησιμοποιείται<br />
σύστημα κλιματισμού, το μέγιστο ψυκτικό φορτίο δεν συμπίπτει χρονικά<br />
με τη μέγιστη ζήτηση ενέργειας (πρόβλημα υπερφόρτωσης ηλεκτρικού<br />
δικτύου), επειδή καθυστερεί σημαντικά ο χρόνος που παρουσιάζεται η<br />
μέγιστη εσωτερική θερμοκρασία.<br />
Οπότε ο προσδιορισμός της χρονικής καθυστέρησης για κάθε<br />
εξωτερικό τοίχο ή την οροφή γίνεται με την ακόλουθη μέθοδο. Και στο<br />
(πίνακα 5.2), αναφέρονται όλα τα υλικά <strong>και</strong> πάχη του για τον<br />
προσδιορισμό της χρονικής καθυστέρησης.<br />
Προσδιορίζουμε τη διακύμανση της εξωτερικής θερμοκρασίας για<br />
μία χαρακτηριστική ημερομηνία της συγκεκριμένης περιοχής <strong>και</strong><br />
σχεδιάζουμε την καμπύλη σε συνάρτηση με το χρόνο.<br />
Καθορίζουμε τα όρια της ζώνης άνεσης (συνήθως 20-28 oC).<br />
Υπολογίζουμε το πρόσθετο θερμικό φορτίο από την ηλιακή<br />
ακτινοβολία <strong>και</strong> το απεικονίζουμε σε διάγραμμα.<br />
Η χρονική καθυστέρηση σε ώρες είναι ο χρόνος, που μεσολαβεί<br />
ανάμεσα στη μέγιστη εξωτερική θερμοκρασία <strong>και</strong> τη στιγμή που η<br />
εσωτερική θερμοκρασία βρίσκεται κάτω από τη ζώνη άνεσης.<br />
Γνωρίζοντας τη χρονική καθυστέρηση καθορίζουμε τα υλικά<br />
κατασκευής <strong>και</strong> το συγκεκριμένο πάχος τους.<br />
Πινάκας 3 : Χρονική καθυστέρηση <strong>και</strong> συντελεστής μείωσης<br />
θερμοκρασίας δομικών υλικών.<br />
57
Προτείνεται χρονική καθυστέρηση 8h για τη νότια <strong>και</strong> δυτική<br />
πλευρά του κτηρίου <strong>και</strong> 14 h για την ανατολική πλευρά, έτσι ώστε η<br />
απελευθέρωση της θερμότητας να γίνει αργά το απόγευμα. Στη βορεινή<br />
πλευρά δεν υπάρχει πρακτικά ανάγκη για χρονική καθυστέρηση, αφού η<br />
επιφάνεια αυτή έχει μικρά θερμικά κέρδη. Τέλος, η χρονική<br />
καθυστέρηση της οροφής πρέπει να είναι 12-13 h με ελάχιστη τιμή 9,5 h.<br />
Εναλλακτικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί επιπρόσθετη μόνωση.<br />
Η χρονική καθυστέρηση έχει ιδιαίτερη σημασία για την οροφή,<br />
επειδή η επιφάνεια αυτή είναι εκτεθειμένη στην ηλιακή ακτινοβολία για<br />
το μεγαλύτερο διάστημα της ημέρας. Οι θολωτές οροφές αποτελούν<br />
έξυπνες λύσεις για ξηρά <strong>και</strong> θερμικά κλίματα, επειδή το κέλυφος ενός<br />
ημισφαιρικού θόλου έχει σχεδόν τριπλάσια επιφάνεια από τη βάση του.<br />
Αυτό σημαίνει ότι η προσπίπτουσα ηλιακή ακτινοβολία διανέμεται σε<br />
τριπλάσια επιφάνεια σε σχέση με την οριζόντια στέγη. Έτσι, μετριάζεται<br />
το θερμικό φορτίο, που επιβαρύνει το κτήριο <strong>και</strong> γίνεται συντομότερα η<br />
αποβολή της θερμότητας προς την ατμόσφαιρα τις νυχτερινές ώρες.<br />
58
7. ΘΕΡΜΟΜΟΝΩΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ<br />
Τα θερμομονωτικά υλικά αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα των<br />
κτηριακών εφαρμογών, γεγονός που επιβάλλεται <strong>και</strong> από τη νομοθεσία<br />
θερμομόνωσης. Σήμερα, ο μελετητής μηχανικός έχει στη διάθεσή του<br />
πληθώρα υλικών γεγονός που του δίνει τη δυνατότητα να επιλέξει το<br />
καταλληλότερο για την υπό μελέτη εφαρμογή – είτε κτηριακή, είτε<br />
βιομηχανική – λαμβάνοντας υπ’ όψη του μια σειρά παραμέτρων όπως:<br />
θερμομονωτικές απαιτήσεις, θερμοκρασίες λειτουργίας, επίπεδα<br />
υγρασίας, κόστος <strong>και</strong> αισθητική. Επομένως, για να χαρακτηριστεί κάποιο<br />
υλικό κρίνεται απαραίτητη η πολύπλευρη εξέταση του <strong>και</strong> όχι η<br />
επικέντρωση του ενδιαφέροντος σε ένα μόνο χαρακτηριστικό του.<br />
Δηλαδή, είναι εσφαλμένη η αντίληψη, πως ένα θερμομονωτικό υλικό<br />
είναι «καλό» επειδή έχει χαμηλό συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας.<br />
Αρχικά, δινόταν βάση στις φυσικές ιδιότητες καθώς <strong>και</strong> στις<br />
δυνατότητες εφαρμογής. Στη συνέχεια προστέθηκε μία νέα ομάδα<br />
χαρακτηριστικών, που σχετίζονται με την ασφάλεια <strong>και</strong> την υγεία των<br />
εργαζομένων (τόσο κατά την παραγωγή, όσο <strong>και</strong> κατά την τοποθέτηση)<br />
<strong>και</strong> των χρηστών της, καθώς <strong>και</strong> με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του<br />
υλικού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο αμίαντος, ο οποίος ενώ είχε<br />
άριστες θερμομονωτικές ιδιότητες <strong>και</strong> μεγάλο εύρος εφαρμογών,<br />
απαγορεύτηκε όταν αποδείχτηκε πως η χρήση του σχετίζεται με<br />
καρκινογένεση.<br />
Όσον αφορά στις περιβαλλοντικές ιδιότητες αρχικά το ενδιαφέρον<br />
εστιαζόταν στη διαχείριση του υλικού μετά το πέρας της διάρκειας ζωής<br />
του <strong>και</strong> «οικολογικό» χαρακτηριζόταν ένα υλικό που ήταν βίο<br />
διασπώμενο ή ανακυκλώσιμο.<br />
Η εκτόξευση της τιμής του πετρελαίου οδήγησε τη σύγχρονη<br />
αγορά στην εκμετάλλευση κάθε δυνατού τρόπου εξοικονόμησης<br />
ενέργειας με αποτέλεσμα να προωθηθεί η έρευνα των θερμομονωτικών<br />
υλικών σε μεγάλο βάθος. Πλέον, δεν λαμβάνεται υπ’ όψη μόνο η<br />
ενέργεια που εξοικονομείται με τη χρήση του υλικού, αλλά <strong>και</strong> η<br />
ενέργεια που απαιτείται για την παραγωγή, τη μεταφορά <strong>και</strong> την<br />
τοποθέτηση του, γνωστή <strong>και</strong> ως περιεχόμενη ενέργεια. Σε μερικές<br />
περιπτώσεις, όπου η διάρκεια ζωής είναι περιορισμένη (όπως στις<br />
βιομηχανικές εφαρμογές), εκτιμάται <strong>και</strong> η ενέργεια για τη διαχείριση του<br />
ως απόβλητο ή οι δυνατότητες ανάκτησης ενέργειας από αυτό. Για την<br />
εκτίμηση <strong>και</strong> την περιβαλλοντική αξιολόγηση των υλικών<br />
χρησιμοποιείται η μεθοδολογία της Ανάλυσης Κύκλου Ζωής (Α.Κ.Ζ.). Η<br />
Α.Κ.Ζ. αποτελεί εργαλείο περιβαλλοντικής διαχείρισης <strong>και</strong> λήψης<br />
αποφάσεων που σκοπό έχει να αποτιμήσει τις επιπτώσεις από τη χρήση<br />
59
ενέργειας <strong>και</strong> την επεξεργασία υλικών, συμπεριλαμβανομένης της<br />
απόρριψης αποβλήτων στο περιβάλλον, <strong>και</strong> να εκτιμήσει τις δυνατότητες<br />
επίτευξης περιβαλλοντικών βελτιώσεων σε συνδυασμό με την<br />
ορθολογική χρήση πρώτων υλών <strong>και</strong> ενέργειας καθ’ όλη τη διάρκεια του<br />
κύκλου ζωής ενός προϊόντος ή μία διεργασίας.<br />
7.1. Ανάλυση κύκλου ζωής των υλικών<br />
Πρόκειται για μια διαδικασία συγκριτικής ανάλυσης που αξιολογεί<br />
τις άμεσες <strong>και</strong> έμμεσες περιβαλλοντικές επιβαρύνσεις που συνδέονται με<br />
ένα προϊόν, μια διαδικασία ή μια δραστηριότητα προσδιορίζοντας <strong>και</strong><br />
ποσοτικοποιώντας την ενέργεια <strong>και</strong> τα υλικά που χρησιμοποιούνται ,<br />
καθώς <strong>και</strong> τα απόβλητα που απελευθερώνονται στο περιβάλλον,<br />
εκτιμώντας τις επιπτώσεις από τη χρήση της ενέργειας <strong>και</strong> των υλικών<br />
καθώς <strong>και</strong> των αποβλήτων <strong>και</strong> αναγνωρίζοντας <strong>και</strong> εκτιμώντας τις<br />
δυνατότητες περιβαλλοντικών βελτιώσεων. Η ανάλυση περιλαμβάνει<br />
ολόκληρο τον κύκλο ζωής του προϊόντος, της διεργασίας ή της<br />
δραστηριότητας:<br />
εξαγωγή <strong>και</strong> επεξεργασία πρώτων υλών<br />
κατασκευή<br />
μεταφορά <strong>και</strong> διαμονή<br />
χρήση<br />
συντήρηση<br />
επαναχρησιμοποίηση ή ανακύκλωση<br />
τελική απόρριψη<br />
Πρόκειται δηλαδή για ένα εργαλείο περιβαλλοντικής διαχείρισης<br />
<strong>και</strong> λήψης αποφάσεων που σκοπό έχει να αποτιμήσει τις επιδράσεις από<br />
τη χρήση ενέργειας <strong>και</strong> την επεξεργασία υλικών, συμπεριλαμβανομένης<br />
της απόρριψης αποβλήτων στο περιβάλλον <strong>και</strong> να εκτιμήσει τις<br />
δυνατότητες επίτευξης περιβαλλοντικών βελτιώσεων σε συνδυασμό με<br />
την ορθολογική χρήση πρώτων υλών <strong>και</strong> ενέργειας σε κάθε στάδιο του<br />
κύκλου ζωής ενός προϊόντος.<br />
Η ανάλυση του κάθε σταδίου της πορείας αυτής <strong>και</strong> των<br />
επιπτώσεών του στο περιβάλλον είναι απαραίτητη για τον προσδιορισμό<br />
της οικολογικής συμπεριφοράς του προϊόντος. Τόσο η χρονική διάρκεια,<br />
όσο <strong>και</strong> τα στάδια του κύκλου ζωής του ποικίλουν με αποτέλεσμα να<br />
είναι ιδιαίτερα δυσχερής η καθιέρωση μίας μεθοδολογίας ανάλυσης<br />
κοινής για όλα τα προϊόντα, τόσο τη ήδη παραγόμενα, όσο <strong>και</strong> αυτά που<br />
θα παράγονται στο άμεσο μέλλον. Συνεπώς είναι πρακτικά προς το<br />
παρόν αδύνατη η ενιαία εκτίμηση των επιπτώσεων των διαφόρων<br />
προϊόντων στο περιβάλλον <strong>και</strong> στους χρήστες.<br />
60
Η διάρκεια ζωής των υλικών εξαρτάται σημαντικά από τη διάρκεια<br />
ζωής <strong>και</strong> τη χρήση του κτηρίου, αλλά <strong>και</strong> από τη θέση τους στο δομικό<br />
σύστημά του. Η φέρουσα κατασκευή αποτελεί γνώμονα της διάρκειας<br />
ζωής του κτηρίου. Η διάρκεια ζωής της προσδιορίζεται από τη διάρκεια<br />
ζωής των υλικών ,από τα οποία αποτελείται. Σε κάθε περίπτωση ως<br />
αφετηρία για την ανάλυση του κύκλου ζωής λαμβάνεται η παραγωγή των<br />
πρώτων υλών από το φυσικό περιβάλλον (εξόρυξη, υλοτόμηση ,άντληση<br />
κτλ).Στη δεύτερη περίπτωση όμως, στο στάδιο της παρασκευής στο<br />
εργοτάξιο, εμπλέκονται παράγοντες αστάθμητοι(<strong>και</strong>ρικές συνθήκες,<br />
ανθρώπινες ενέργειες, σύσταση υλικών <strong>και</strong> αναλογίες ανάμειξης κτλ) με<br />
αποτέλεσμα η εκτίμηση των επιπτώσεων του σταδίου αυτού με τρόπο<br />
όμοιο με τα άλλα στάδια να καθίσταται δυσχερής.<br />
Συμπερασματικά , η ανάλυση κύκλου ζωής αποτελεί ένα ισχυρό<br />
εργαλείο, που επιτρέπει την αξιολόγηση δομικών υλικών <strong>και</strong><br />
συστημάτων σε όλη τη διάρκεια ζωής τους. Για την εφαρμογή της<br />
απαιτείται η ύπαρξη εκτεταμένης σειράς δεδομένων για ένα ευρύ φάσμα<br />
υλικών <strong>και</strong> συστημάτων, ώστε να γίνει αξιολόγηση της περιβαλλοντικής<br />
τους επιβάρυνσης. Συγκρίνοντας τις συνολικές επιπτώσεις στο<br />
περιβάλλον ,την οικονομία <strong>και</strong> την κοινωνία, επιτυγχάνεται η επιλογή<br />
του προϊόντος ή της διαδικασίας με τη μικρότερη επιβάρυνση.<br />
7.2. Οικολογική (περιβαλλοντική) προτίμηση<br />
Πάνω από 20.000 διαφορετικά δομικά υλικά <strong>και</strong> προϊόντα<br />
κυκλοφορούν σήμερα στην ευρωπαϊκή αγορά. Κάποια από αυτά έχουν<br />
σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον ή/<strong>και</strong> στη δημόσια υγεία. Μία<br />
μέθοδος που ακολουθούν τα τελευταία χρόνια πολλές ευρωπαϊκές χώρες<br />
που επιλέγουν <strong>και</strong> προωθούν την οικολογική δόμηση είναι αυτής της<br />
«Περιβαλλοντικής Προτίμησης». Στην Ολλανδία, για παράδειγμα ,η<br />
πλειοψηφία των δημοσίων φορέων χρησιμοποιεί πλέον αυτή τη μέθοδο<br />
για τις χρηματοδοτούμενες <strong>και</strong> ελεγχόμενες απ’αυτούς κατασκευές.<br />
Η Περιβαλλοντική Προτίμηση βασίζεται στην αξιολόγηση των<br />
υλικών κατασκευής με βάση το συνολικό κύκλο ζωής τους. Έτσι,<br />
προκειμένου να αξιολογηθεί <strong>και</strong> να βαθμονομηθεί ένα υλικό ,<br />
λαμβάνονται υπ’ όψιν, μεταξύ άλλων, τα εξής:<br />
Η οικολογική βλάβη κατά την εξόρυξη, ξύλευση ή παραγωγή των<br />
πρώτων υλών<br />
Η ενεργειακή κατανάλωση σε όλα τα στάδια (περιλαμβανομένης<br />
της επεξεργασίας <strong>και</strong> μεταφοράς του υλικού)<br />
Η κατανάλωση νερού<br />
Προβλήματα ηχορύπανσης <strong>και</strong> οσμών<br />
61
Οι εκπομπές επιβλαβών ρύπων κατά την παραγωγική διαδικασία,<br />
συμπεριλαμβανομένων των ρύπων που συμβάλλουν στην αλλαγή του<br />
κλίματος, στην καταστροφή του όζοντος <strong>και</strong> στην όξινη βροχή<br />
Η χρήση ή πιθανή έκλυση ουσιών που είναι επιβλαβείς για την<br />
ανθρώπινη υγεία<br />
Η χρήση ή πιθανή έκλυση ουσιών που είναι τοξικές,<br />
βιοσυσσωρεύσιμες <strong>και</strong> εμμένουσες στο περιβάλλον<br />
Η πιθανή διακινδύνευση <strong>και</strong> πρόκληση σοβαρού ατυχήματος<br />
καθ’όλον τον κύκλο ζωής ενός υλικού ή προϊόντος<br />
Η παραγωγή αποβλήτων<br />
Οι δυνατότητες επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης <strong>και</strong><br />
επιδιόρθωσης<br />
Η χρήση ανανεώσιμων πόρων καθώς <strong>και</strong> ανανεώσιμων πηγών<br />
ενέργειας για την παραγωγή ενός προϊόντος.<br />
Στη συνέχεια <strong>και</strong> με βάση τις πληροφορίες αυτές υπολογίζεται το<br />
΄΄ οικολογικό αποτύπωμα ΄΄ του προϊόντος <strong>και</strong> βαθμολογείται ανάλογα.<br />
Αν <strong>και</strong> διεθνώς έχουν παρουσιαστεί προσεγγίσεις με αρκετές διαφορές<br />
μεταξύ τους(για παράδειγμα, στο πως αξιολογούν τη συμβολή ενός<br />
προϊόντος στη υπερθέρμανση του πλανήτη σε σχέση π.χ. με την<br />
οικοτοξικότητά του, εν τούτοις όλες οι μεθοδολογίες μέχρι σήμερα<br />
παρουσιάζουν αξιοπρόσεκτη ομοιότητα ως προς την περιβαλλοντική<br />
κατάταξη των διαφόρων υλικών <strong>και</strong> προϊόντων, έτσι ώστε να<br />
διασφαλίζεται ο χρήστης ως προς την αντικειμενικότητα των<br />
αξιολογήσεων.<br />
Η επιλογή των δομικών υλικών σχετίζεται πολλαπλώς με την<br />
αειφορική ή μη διάσταση των κατασκευών, αφού η χρήση δομικών<br />
υλικών που δεν πληρούν ορισμένα φιλοπεριβαλλοντικά κριτήρια μπορεί<br />
να επιφέρει:<br />
Κατασπατάληση φυσικών πόρων <strong>και</strong> ενέργειας.<br />
Διαταραχή του περιβάλλοντος από την εξόρυξη-ξύλευση των<br />
πρώτων υλών, την παραγωγή, μεταφορά <strong>και</strong> χρήση των δομικών<br />
υλικών.<br />
Επιδείνωση του εσωτερικού περιβάλλοντος των κατασκευών <strong>και</strong><br />
ενίσχυση του «Συνδρόμου του άρρωστου κτηρίου», συνδρόμου<br />
που μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς την υγεία των ανθρώπων που<br />
ζουν ή εργάζονται σε ένα κτήριο.<br />
62
Πτώση της παραγωγικότητας των ανθρώπων που ζουν ή<br />
εργάζονται σε ένα κτήριο.<br />
Επιδείνωση του μικροκλίματος γύρω από ένα κτήριο.<br />
Για ορισμένα δομικά υλικά παρέχεται σήμερα κάποιο είδος<br />
οικολογικής σήμανσης, η οποία δίνει στον καταναλωτή ορισμένα<br />
εχέγγυα για την περιβαλλοντική φερεγγυότητα του προϊόντος. Η<br />
σήμανση αυτή μπορεί να παρέχεται είτε από εθνικούς <strong>και</strong> διακρατικούς<br />
φορείς, είτε <strong>και</strong> από ανεξάρτητους μη κυβερνητικούς φορείς.<br />
Τι γίνεται λοιπόν στην περίπτωση των προϊόντων που δεν<br />
διαθέτουν κάποια οικολογική σήμανση; Πώς επιλέγει κανείς τα<br />
καταλληλότερα απ’ αυτά; Για την επιλογή των καταλληλότερων (από<br />
περιβαλλοντικής σκοπιάς) υλικών, μία δόκιμη μεθοδολογία που<br />
ακολουθείται τα τελευταία χρόνια είναι αυτή της «Περιβαλλοντικής<br />
Προτίμησης». Η μεθοδολογία αυτή εφαρμόζεται με επιτυχία σε πολλές<br />
ευρωπαϊκές χώρες που επιλέγουν <strong>και</strong> προωθούν την οικολογική δόμηση.<br />
63
Πινάκας 4: Ενδεικτικός πίνακας επιλογών σε δομικά προϊόντα<br />
66
7.3. Ταξινόμηση των θερμομονωτικών υλικών<br />
Για την ταξινόμηση των θερμομονωτικών υλικών θα μπορούσε<br />
κανείς να επιλέξει πολλά κριτήρια, όπως για παράδειγμα την προέλευσή<br />
τους (οργανικά ή ανόργανα), τη δομή τους (ινώδη, κυψελώδη ή<br />
κοκκώδη) την παρασκευή τους (φυσικά ή τεχνητά), τις ιδιότητές τους<br />
(προσβαλλόμενα <strong>και</strong> μη προσβαλλόμενα από την υγρασία, ανθεκτικά σε<br />
υψηλές θερμοκρασίες, κλπ). Κατατάσσονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες<br />
στα ελαφριά <strong>και</strong> στα βαριά θερμομονωτικά υλικά ή καλύτερα στα μικρού<br />
<strong>και</strong> μεγάλου ειδικού βάρους.<br />
Τα ελαφρά θερμομονωτικά υλικά χρησιμοποιούνται ως<br />
συμπληρωματικά στοιχεία σε μια κατασκευή <strong>και</strong> ο κατ’εξοχήν<br />
ρόλος τους είναι η θερμική προστασία, ενώ<br />
Τα βαριά θερμομονωτικά υλικά μπορούν να χρησιμοποιηθούν <strong>και</strong><br />
ως κύρια δομικά υλικά <strong>και</strong> ενίοτε να συμμετέχουν στο φέροντα<br />
οργανισμό της κατασκευής παραλαμβάνοντας μέρος των φορτίων.<br />
Τα ελαφριά θερμομονωτικά υλικά μπορούν να διακριθούν<br />
ανάλογα με τη σύσταση τους σε:<br />
ανόργανα ινώδη (υαλοβάμβακας, πετροβάμβακας ή<br />
ορυκτοβάμβακας)<br />
οργανικά ινώδη (ξυλόμαλλο, μοριοσανίδες, υλικά φυτικών ή<br />
ζωικών ινών)<br />
κυψελώδη (διογκωμένη πολυστερίνη, αφρώδης εξηλασμένη<br />
πολυστερίνη, πολυουρεθάνη, ουρική φορμαλδεύδη, φελλός)<br />
κοκκώδη (κίσσηρη ή ελαφρόπετρα, περλίτης, βερμικουλίτης,<br />
θηραϊκή γη, ελαφρόπετρα)<br />
Στα βαριά θερμομονωτικά υλικά μπορούν να συμπεριληφθούν τα<br />
θερμομονωτικά τούβλα, τα θερμομονωτικά τσιμεντότουβλα, τα<br />
ελαφροσκυροδέματα <strong>και</strong> τα κυψελωτά σκυροδέματα.(Πηγή: Περιοδικό<br />
«Το κτήριο»<br />
67
7.4. Βασικά χαρακτηριστικά θερμομονωτικών υλικών<br />
7.4.1 Φυσικές ιδιότητες<br />
Οι βασικές φυσικές ιδιότητες που χαρακτηρίζουν ένα<br />
θερμομονωτικό υλικό <strong>και</strong> λαμβάνονται υπ’ όψη πριν την εφαρμογή του<br />
είναι:<br />
Η θερμομονωτική του ικανότητα<br />
Το εύρος των θερμοκρασιών στο οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί<br />
Η αντοχή του στην υγρασία<br />
Η αντοχή του στη φωτιά<br />
Η ηχομονωτική του ικανότητα<br />
Κάθε ένα από τα παραπάνω χαρακτηριστικά εκφράζεται με τα<br />
αντίστοιχα μεγέθη, που μετρώνται σύμφωνα με συγκεκριμένους<br />
κανονισμούς προτύπων <strong>και</strong> έχουν καθιερωθεί από σχετικούς<br />
οργανισμούς, όπως A.S.T.M. <strong>και</strong> D.I.N. Τα μεγέθη που εκφράζουν τα<br />
παραπάνω χαρακτηριστικά είναι, σε αντιστοιχία:<br />
Ο συντελεστής θερμικής αγωγιμότητας εκφράζει το πόσο<br />
εύκολα διαπερνά η θερμότητα το υλικό. Όσο χαμηλότερος είναι ο<br />
συντελεστής, τόσο μεγαλύτερη η θερμομονωτική ικανότητα του<br />
υλικού. Εκφράζεται σε μονάδες W/(mK) <strong>και</strong> δείχνει τι ποσό<br />
θερμικής ενέργειας (σε Watt) διαπερνά ένα μέτρο πάχους του<br />
υλικού όταν η θερμοκρασιακή διαφορά είναι 1Κ.<br />
Η μέγιστη <strong>και</strong> ελάχιστη θερμοκρασία λειτουργίας εκφράζουν τα<br />
θερμοκρασιακά όρια μέσα στα οποία ο συντελεστής θερμικής<br />
αγωγιμότητας μεταβάλλεται ανεπαίσθητα, το υλικό δηλαδή<br />
διατηρεί τη θερμομονωτική του ικανότητα. Τα όρια δίνονται σε<br />
βαθμούς oC ή Κ. Άλλη ιδιότητα σχετική με τις θερμοκρασίες<br />
εφαρμογής είναι <strong>και</strong> η θερμοκρασία τήξης (προφανώς σε oC ή<br />
Κ). Βέβαια, η θερμοκρασία τήξης είναι μεγαλύτερη από τη<br />
μέγιστη θερμοκρασία λειτουργίας (το υλικό έχει ήδη αχρηστευτεί<br />
εφόσον έχει ξεπεραστεί η μέγιστη θερμοκρασία λειτουργίας του),<br />
αλλά αναφέρεται γιατί η τήξη του υλικού δημιουργεί πλέον<br />
ζητήματα κινδύνου για τους ανθρώπους <strong>και</strong> το περιβάλλοντα<br />
χώρο, στον οποίο εφαρμόζεται.<br />
Ο συντελεστής αντίστασης στη διάχυση υδρατμών εκφράζει τη<br />
δυσκολία με την οποία διαχέονται υδρατμοί δια μέσου της μάζας<br />
του υλικού. Όσο μεγαλύτερη είναι η τιμή του, τόσο δυσκολότερα<br />
οι υδρατμοί διέρχονται μέσω της μάζας του υλικού. Πρόκειται για<br />
αδιάστατο μέγεθος. Άλλο σχετικό μέγεθος είναι η ποσότητα<br />
68
υγρασίας εξομοίωσης, η οποία εκφράζει το ποσό της υγρασίας<br />
που απορροφήθηκε στο υλικό υπό ορισμένες συνθήκες<br />
θερμοκρασίας περιβάλλοντος <strong>και</strong> σχετικής υγρασίας.<br />
Η πυραντοχή του υλικού προσδιορίζεται κατά το DIN 4102,<br />
σύμφωνα με το οποίο τα υλικά κατατάσσονται σε κλάσεις<br />
πυραντοχής, Οι κλάσεις της πυραντοχής από την καλύτερη<br />
(μεγάλη διάρκεια αντοχής κατά την πυρκαγιά) είναι Α1, Α2, Α3,<br />
Β1, Β2, Β3, C1, C2 <strong>και</strong> C3. Συνοπτικά, τα υλικά των κατηγοριών<br />
Α1 <strong>και</strong> Α2 δεν παρουσιάζουν καμία ανάφλεξη, τα υλικά των<br />
κατηγοριών Α3 <strong>και</strong> Β1 αντιστέκονται στη φωτιά <strong>και</strong> τέλος, τα<br />
υλικά των κατηγοριών Β2 <strong>και</strong> κάτω δεν αντιστέκονται στη φωτιά<br />
ή ακόμη είναι εύφλεκτα.<br />
Ο βαθμός απορρόφησης ήχου περιγράφει την<br />
ηχοαπορροφητικότητα του υλικού για διάφορες συχνότητες ήχου.<br />
Όσο μεγαλύτερος είναι ο συντελεστής, τόσο καλύτερη είναι η<br />
ηχοαπορροφητικότητα του υλικού.<br />
7.4.2. Περιβαλλοντικές ιδιότητες<br />
Τα θερμομονωτικά υλικά πέρα από τη σημαντική συνεισφορά τους<br />
στην προστασία του περιβάλλοντος που επιτυγχάνεται από τη μείωση<br />
των απωλειών θερμότητας με συνέπεια τη μικρότερη ενεργειακή<br />
κατανάλωση, η οποία <strong>και</strong> οδηγεί στην ελάττωση της ποσότητας των<br />
εκπεμπόμενων αέριων ρύπων, δεν παύουν να επιβαρύνουν το περιβάλλον<br />
από την παραγωγή έως την τελικα απόθεσή τους, όπως άλλωστε <strong>και</strong> κάθε<br />
υλικό γενικότερα. Η περιβαλλοντική επιβάρυνση είναι είτε άμεση είτε<br />
έμμεση. Η έμμεση περιβαλλοντική επιβάρυνση οφείλεται στην<br />
ενσωματωμένη ενέργεια στα θερμομονωτικά υλικά που αποτελείται από<br />
το άθροισμα της ΄΄εσωτερικής΄΄ ενέργειας των υλικών <strong>και</strong> της ενέργειας<br />
που καταναλώθηκε για την παραγωγή τους. Η ενσωματωμένη ενέργεια<br />
των θερμομονωτικών υλικών συνδέεται <strong>και</strong> εντέλει μετατρέπεται σε<br />
ισοδύναμη εκπομπή αερίων του θερμοκηπίου <strong>και</strong> της όξινης βροχής<br />
(διοξειδίου του άνθρακα <strong>και</strong> διοξειδίου του θείου αντίστοιχα).<br />
Περιεχόμενη πρωτογενής ενέργεια: Η περιεχόμενη πρωτογενής<br />
ενέργεια εκφράζει το ποσό ενέργειας που απαιτείται για την<br />
παραγωγή μιας μονάδας όγκου θερμομονωτικού υλικού, συνήθως<br />
σε μονάδες kWh/m3 ή kWh/kg. Τα τελευταία χρόνια<br />
διαπιστώνεται μία τάση για χρήση υλικών φιλικών προς το<br />
περιβάλλον, τάση που δεν περιορίζεται ασφαλώς μόνο στα<br />
θερμομονωτικά υλικά, αλλά γενικότερα στο σύνολο του πεδίου<br />
των κατασκευών. Επομένως, προτιμώνται υλικά με χαμηλή<br />
περιεχόμενη ενέργεια.<br />
69
Η αντοχή σε προσβολές από μικροοργανισμούς <strong>και</strong> έντομα: Τα<br />
θερμομονωτικά υλικά κινδυνεύουν από έντομα, σκώρο, τρωκτικά<br />
<strong>και</strong> μύκητες. Για το λόγο αυτό, προστίθενται σ’ αυτά διάφορες<br />
πρόσθετες χημικές ουσίες, που στόχο έχουν την προστασία των<br />
θερμομονωτικών υλικών από βιολογικούς παράγοντες. Επειδή οι<br />
ουσίες αυτές επιβαρύνουν το περιβάλλον συνιστάται να<br />
αποφεύγεται η χρήση τους <strong>και</strong> να αναζητούνται άλλοι τρόποι<br />
αντιμετώπισης επιθέσεων από μικροοργανισμούς. Η αντοχή σε<br />
προσβολές από μικροοργανισμούς <strong>και</strong> έντομα εκφράζεται<br />
ποιοτικά, με το αν ένα υλικά είναι ευπρόσβλητο ή όχι, μετά από<br />
εργαστηριακές δοκιμές γήρανσης των υλικών <strong>και</strong> από πολυετείς<br />
παρατηρήσεις σε πραγματικές συνθήκες.<br />
Παρακάτω στον πίνακα 5 δίνονται συγκεντρωτικά οι<br />
σημαντικότερες ιδιότητες των περισσότερο συνηθισμένων<br />
θερμομονωτικών υλικών.<br />
70
Πίνακας 5: Βασικές φυσικές <strong>και</strong> περιβαλλοντικές ιδιότητες των<br />
κυριότερων θερμομονωτικών υλικών. (Πηγή: Λειτουργία της<br />
Θερμομόνωσης, Άγις Παπαδόπουλος)<br />
7.5. Θερμομονωτικά υλικά στην ελληνική αγορά<br />
Στην Ελλάδα η θεσμοθέτηση του κανονισμού θερμομόνωσης<br />
οδήγησε στην ανάπτυξη ενός νέου βιομηχανικού κλάδου <strong>και</strong> μίας νέας<br />
αγοράς. Η αγορά θερμομονωτικών υλικών χαρακτηρίστηκε στη δεκαετία<br />
του 1980 από εξαιρετική ανάπτυξη, ενώ στη δεκαετία του 1990 πήρε σε<br />
μεγάλο βαθμό την μορφή που παρουσιάζει σήμερα, με την εγχώρια<br />
ζήτηση, ως συνάρτηση της οικοδομικής δραστηριότητας, να αποτελεί τον<br />
κύριο παράγοντα διαμόρφωσης της κατάστασης . Οι υπόλοιποι<br />
προσδιοριστικοί παράγοντες μίας αγοράς όπως η διαθέσιμη τεχνολογία,<br />
το ανθρώπινο δυναμικό <strong>και</strong> η κρατική πολιτική, δείχνουν μία<br />
σταθερότητα τα τελευταία χρόνια με σημαντικότερη εξέλιξη αυτήν της<br />
τεχνολογίας παραγωγής, που οδήγησε σε μείωση των τιμών<br />
συγκεκριμένων μονωτικών υλικών, όπως η εξηλασμένη πολυστερίνη, σε<br />
σχέση με τη δεκαετία του 1980. Παράλληλα, έγινε μία σημαντική<br />
προσπάθεια εμπέδωσης της αναγ<strong>και</strong>ότητας της θερμομόνωσης στους<br />
τελικούς καταναλωτές, με αρκετά επιτυχή αποτελέσματα.<br />
Σε επίπεδο προϊόντων η αγορά θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σαν<br />
περίπτωση «μονοπωλιακού ανταγωνισμού» καθώς οι μεγαλύτερες<br />
επιχειρήσεις προσπαθούν να διαφοροποιηθούν προσφέροντας προϊόντα<br />
τα οποία έχουν διαφορετικές ιδιότητες αλλά είναι ανταγωνιστικά μεταξύ<br />
τους, ενώ σε συγκεκριμένες αγορές, όπως της διογκωμένης<br />
πολυστερίνης, η αγορά θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σαν<br />
ανταγωνιστική επειδή υπάρχουν πάρα πολλοί παραγωγοί που παράγουν<br />
το συγκεκριμένο προϊόν. Παρά το γεγονός ότι υπάρχει ένας πολύ<br />
μεγάλος αριθμός μονωτικών υλικών, τρία από αυτά μονοπωλούν την<br />
αγορά αφού καλύπτουν πάνω από το 90% της ζήτησης, ενώ σημειώνεται<br />
μία σχετική μετακίνηση των καταναλωτικών προτιμήσεων προς<br />
ακριβότερα υλικά τα τελευταία χρόνια. Στην ελληνική αγορά,<br />
κυριαρχούν η διογκωμένη , η εξηλασμένη πολυστερίνη, ενώ σε μικρό<br />
ποσοστό εμφανίζονται το ξυλόμαλλο, ο υαλοβάμβκακας <strong>και</strong> η<br />
πολυουρεθάνη.<br />
Μερικά από τα κυριότερα θερμομονωτικά υλικά που<br />
χρησιμοποιούνται παρουσιάζονται στον παρακάτω πίνακα:<br />
72
Πίνακας 6: Κυριότερα θερμομονωτικά υλικά<br />
73
Υπάρχουν <strong>και</strong> οικολογικά θερμομονωτικά υλικά τα οποία :<br />
Δεν απαιτούν μεγάλη ενέργεια για την παραγωγή τους<br />
Είναι ανακυκλώσιμα<br />
Δεν μολύνουν το περιβάλλον κατά την διάρκεια παραγωγής τους<br />
Δεν περιέχουν τοξικούς/καρκινογόνους ρύπους, επικίνδυνους για<br />
την υγεία του ανθρώπου <strong>και</strong> δεν εκλύουν τέτοιους ρύπους κατά<br />
την διάρκεια εφαρμογής τους <strong>και</strong> μέχρι την καταστροφή τους<br />
Είναι εξίσου ανθεκτικά <strong>και</strong> αποδοτικά<br />
Τέτοιου είδους θερμομονωτικών υλικών αποτελουν:<br />
Το Λιναρόμαλλο<br />
Το Ρολό από ίνες κοκκοφοίνικα<br />
Το Μονωτικό ρολό από υπολείμματα βαμβακιού (τύπου ISO<br />
COTTON)<br />
Η Τζίβα (σε φύλλα <strong>και</strong> λωρίδες) <strong>και</strong> τέλος<br />
Το Διογκωμένο (σε κόκκους) άργιλο<br />
Και τα πέντε παραπάνω υλικά, κοστίζουν ελάχιστα <strong>και</strong> 100%<br />
φιλικά προς το περιβάλλον <strong>και</strong> τον άνθρωπο. Επίσης η Ελλάδα διαθέτει<br />
<strong>και</strong> λινάρι <strong>και</strong> βαμβάκι <strong>και</strong> άργιλο. Δεν διαθέτει όμως ακόμη την<br />
κατάλληλη αγορά <strong>και</strong> ακόμη χειρότερα οι διαμορφωτές της κοινής<br />
γνώμης οι έλληνες μηχανικοί αγνοούν, ακόμη τραγικά την διάσταση της<br />
οικολογίας στα υλικά που χρησιμοποιούν στις οικοδομές τους (Πηγή:<br />
www.buildings.gr)<br />
Σήμερα, ο μελετητής μηχανικός έχει στη διάθεσή του πληθώρα<br />
υλικών που του δίνει τη δυνατότητα να επιλέξει το καταλληλότερο για<br />
την υπό μελέτη εφαρμογή- είτε κτηριακή, είτε βιομηχανικήλαμβάνοντας<br />
υπόψη του μια σειρά παραμέτρων όπως: θερμομονωτικές<br />
απαιτήσεις, θερμοκρασίες λειτουργίας, επίπεδα υγρασίας, κόστος <strong>και</strong><br />
αισθητική. Επομένως για να χαρακτηριστεί κάποιο υλικό κρίνεται<br />
απαραίτητη η πολύπλευρη εξέταση <strong>και</strong> όχι η επικέντρωση του<br />
ενδιαφέροντος σε ένα μόνο χαρακτηριστικό του. Δηλαδή ,είναι<br />
εσφαλμένη η αντίληψη, πως ένα θερμομονωτικό υλικό είναι «καλό»<br />
επειδή έχει χαμηλό συντελεστή θερμικής αγωγιμότητας.<br />
Αρχικά, δινόταν βάση στις φυσικές ιδιότητες καθώς <strong>και</strong> στις<br />
δυνατότητες εφαρμογής. Στη συνέχεια προστέθηκε μία νέα ομάδα<br />
χαρακτηριστικών, που σχετίζονται με την ασφάλεια <strong>και</strong> την υγεία των<br />
εργαζομένων (τόσο κατά την παραγωγή, όσο <strong>και</strong> κατά την τοποθέτηση)<br />
74
<strong>και</strong> των χρηστών της, καθώς <strong>και</strong> με τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του<br />
υλικού. Όσον αφορά στις περιβαλλοντικές ιδιότητες αρχικά το<br />
ενδιαφέρον εστιαζόταν στη διαχείριση του υλικού μετά το πέρας της<br />
διάρκειας ζωής του <strong>και</strong> «οικολογικό» χαρακτηριζόταν ένα υλικό που<br />
ήταν βιο-διασπώμενο ή ανακυκλώσιμο.<br />
75
8. ΧΡΗΣΗ Α.Π.Ε.<br />
Οι παρεμβάσεις στην χρήση Α.Π.Ε. αφορούν:<br />
Θερμικά ηλιακά <strong>συστήματα</strong>.<br />
Βιομάζα.<br />
Φωτοβολταικά<br />
8.1. Η Χρήση Α.Π.Ε, εξαρτάται από τα Θερμικά ηλιακά<br />
<strong>συστήματα</strong><br />
Θέρμανση χώρων.<br />
Ψύξη χώρων.<br />
Θέρμανση ζεστού νερού χρήσης.<br />
8.1.1. Θέρμανση χώρων<br />
Οι ηλιακοί συλλέκτες αέρα είναι απλοί επίπεδοι συλλέκτες που<br />
χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για θέρμανση χώρων, αφού ο<br />
θερμαινόμενος αέρας διοχετεύεται κατευθείαν στην κατανάλωση χωρίς<br />
την παρεμβολή εναλλακτών θερμότητας. Συγκεκριμένα, ο αέρας ρέει από<br />
την απορροφητική επιφάνεια λόγω ελεύθερης συναγωγής ή με τη<br />
βοήθεια ενός ανεμιστήρα.<br />
8.1.2. Ψύξη χώρων<br />
Τρεις είναι οι διαδικασίες με τις οποίες μπορεί να λειτουργήσει μια<br />
θερμική αντλία θερμότητας. Και παρουσιάζουν το μεγαλύτερο<br />
ενδιαφέρον στις κτηριακές εφαρμογές είναι:<br />
Απορρόφηση αερίου από υγρό.<br />
Προσρόφηση αερίου σε στερεό.<br />
Χημική αντίδραση στερεού <strong>και</strong> αερίου.<br />
Για την εκμετάλλευση (θέρμανση, δροσισμός, αποθήκευση<br />
θερμότητας) του φαινομένου της ρόφησης είναι διαθέσιμη μια πλειάδα<br />
ζευγών εργαζόμενων μέσων (ψυκτικό <strong>και</strong> απορροφητικό μέσο) που<br />
μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών από την<br />
κρυογενική ως τη αποθήκευση θερμότητας υψηλής θερμοκρασίας.<br />
76
Χαρακτηριστικά συστημάτων ηλιακής ψύξης:<br />
Η εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας για σωστά σχεδιασμένα<br />
<strong>συστήματα</strong> κλειστού κύκλου αν έρχεται σε 40-60%.<br />
Η εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας για σωστά σχεδιασμένα<br />
<strong>συστήματα</strong> ανοικτού κύκλου αν έρχεται σε 20-50%.<br />
Το κόστος είναι 2-2.5 υψηλότερο ως προς τα συμβατικά<br />
<strong>συστήματα</strong>.<br />
Το ετήσιο κόστος λειτουργίας είναι 1.2-1.5 υψηλότερο ως προς τα<br />
συμβατικά <strong>συστήματα</strong>.<br />
Για να είναι οικονομικά ανταγωνιστικά μετά συμβατικά<br />
<strong>συστήματα</strong> απαιτείται με επιδότηση στο ύψος περίπου των<br />
100€/m2 ηλιακών συλλεκτών<br />
8.2. Η Χρήση Α.Π.Ε, εξαρτάται από τη βιομάζα<br />
Με τον όρο βιομάζα χαρακτηρίζονται όλα τα εν δυνάμει καύσιμα<br />
που μπορούν να προέλθουν από αστικά λύματα <strong>και</strong> απόβλητα,<br />
υπολείμματα γεωργικής <strong>και</strong> δασικής προέλευσης <strong>και</strong> ενεργειακές<br />
καλλιέργειες. Ειδικότερα, διάφορα προϊόντα μπορούν να αποδώσουν<br />
ενέργεια <strong>και</strong> τα κυριότερα των οποίων συνοψίζονται παρακάτω:<br />
Υπολείμματα γεωργικών <strong>και</strong> δασικών βιομηχανιών (πυρηνόξυλο,<br />
πριονίδια κλπ).<br />
Υπό προϊόντα ή κατάλοιπα της γεωργικοκτηνοτροφικής<br />
δραστηριότητας (άχυρο σιτηρών, βαβακοστελέχη, κλαδοδέματα,<br />
κοπριά ζώων κλπ).<br />
Οργανικά απόβλητα βιομηχανιών, αστικά λύματα <strong>και</strong><br />
απορρίμματα.<br />
Προϊόντα ενεργειακών καλλιεργειών, γεωργικών <strong>και</strong> δασικών<br />
ειδών (σόργο το ζαχαρούχο, ευκάλυπτος, ελαιοκράμβη, καλάμι,<br />
αγριοαγκινάρα, μίσχανθος κλπ).<br />
Η βιομάζα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή στερεών<br />
(καυσόξυλα, ψιλοτεμαχισμένα υπολείμματα φυτών <strong>και</strong> δένδρων), υγρών<br />
(βιοντήζελ, αιθανόλη) <strong>και</strong> αερίων καυσίμων (βιοαέριο)<br />
Το βασικό μειονέκτημα της βιομάζας σαν καύσιμο είναι ότι έχει<br />
χαμηλή θερμαντική αξία κατά μονάδα βάρους <strong>και</strong> ακόμη μικρότερη κατά<br />
μονάδα όγκου σε σύγκριση μετά ορυκτά καύσιμα, η δε περιεχόμενη<br />
υγρασία μειώνει ακόμη περισσότερο την διαθέσιμη θερμαντική αξία,<br />
όταν αυτή υπολογίζεται με βάση το υγρό βάρος της. Το μειονέκτημα<br />
77
αυτό περιορίζει τη χρήση της βιομάζας για ενεργειακούς σκοπούς στον<br />
τόπο παραγωγής της.<br />
Βέβαια, παρά τον μικρό χρόνο απόσβεσης που έχει μία μονάδα<br />
καύσεως βιομάζας, έχει μεγαλύτερο αρχικό κόστος εγκατάστασης, σε<br />
αντίθεση με μία μονάδα καύσεως συμβατικών καυσίμων.<br />
Οι παρεμβάσεις της βιομάζας αφορούν:<br />
Θέρμανση κτηρίων.<br />
Συμπαραγωγή ηλεκτρισμού <strong>και</strong> θερμότητας.<br />
8.2.1. Θέρμανση κτηρίων<br />
Για την παραγωγή θερμικής ενέργειας στα κτήρια πέρα από τις<br />
ανοικτού τύπου εστίες καύσης, κοινώς τζάκια, η πιο κατάλληλη<br />
εφαρμογή καύσης βιομάζας είναι οι λέβητες στερεών βιοκαυσίμων. Οι<br />
λέβητες αυτοί καταναλώνουν κυρίως υποπροϊόντα ξύλου οι βιοκαυσίμων<br />
όπως είναι τα συσσωματώματα ξύλου <strong>και</strong> τα θρύμματα ξύλου.<br />
Τα συσσωματώματα ξύλου είναι τυποποιημένο κυλινδρικό<br />
βιολογικό καύσιμο που παρασκευάζεται με την συμπίεση ξηρών<br />
πριονιδιών, ή <strong>και</strong> σκόνη ξύλου, ή μικρών τεμαχιδίων, τα οποία<br />
προέρχονται από καθαρά υπολείμματα ξύλου, κυρίως βιομηχανιών<br />
επεξεργασίας ξύλου.<br />
Για την παραγωγική διαδικασία των συσσωματωμάτων δεν<br />
χρησιμοποιούνται κόλλες, ή άλλα χημικά πρόσθετα, παρά μονό υψηλή<br />
συμπίεση <strong>και</strong> ατμός. Σε ορισμένες διαδικασίες παραγωγής,<br />
χρησιμοποιούνται βιολογικά πρόσθετα σε μικρή περιεκτικότητα.<br />
Τα θρύμματα βιοκαυσίμων είναι μικρά τεμάχια ξύλου μήκους<br />
5*50mm. Η ποιότητα των θρυμμάτων εξαρτάται από την πρώτη ύλη <strong>και</strong><br />
την διαδικασία παραγωγής.<br />
Οι τρεις βασικοί τύπου θρυμμάτων είναι:<br />
Θρύμματα από δασικά υπολείμματα. Όπως κλαδιά, κορυφές<br />
δέντρων <strong>και</strong> κορμοί δένδρων. Αυτά τα θρύμματα είναι κατάλληλα<br />
για μεγάλους λέβητες κυρίως τη τηλεθέρμανσης.<br />
Θρύμματα από βιομάζα που παράγονται σε πριονιστήρια. Έχουν<br />
καλύτερες ιδιότητες καύσης αλλά είναι πολύ υγρά <strong>και</strong> δεν<br />
ενδείκνυται για μικρούς λέβητες.<br />
78
Θρύμματα βιομάζας από αραίωμα χωρίς κλαδιά <strong>και</strong> φύλλα που<br />
περνάνε από διαδικασία ξήρανσης πριν το θρυμμάτισμα. Η<br />
υγρασία τους είναι περίπου 30% <strong>και</strong> το μέγεθός του ποικίλει<br />
ανάλογα την διαδικασία θρυμματίσματος. Είναι κατάλληλοι για<br />
όλους του λέβητες. Μικρούς μεγέθους θρύμματα εφαρμόζονται σε<br />
μικρής ισχύος λέβητες.<br />
Οι λέβητες καύσης στερεάς βιομάζας που υπάρχουν διαθέσιμοι<br />
στην αγορά είναι υψηλής τεχνολογίας <strong>και</strong> μπορούν να καλύψουν τόσο το<br />
φορτία αιχμής όσο <strong>και</strong> τα μερικά φορτία. Οι σύγχρονοι λέβητες στερεάς<br />
βιομάζας ισχύος από 50 έως 500 α (40.000÷ 500.000 kcal/h),<br />
παρουσιάζουν τα εξής χαρακτηριστικά:<br />
Απόδοση καύσης >85%.<br />
Χαμηλές εκπομπές αερίων ρύπων CO <strong>και</strong> τέφρας σε πλήρες<br />
φορτίο.<br />
Δυνατότητα διακύμανσης της αποδιδόμενης ισχύος ανάλογα το<br />
απαιτούμενο φορτίο.<br />
Δυνατότητα ελέγχου της καύσης μέσω τηλεχειρισμού.<br />
Αυτοματοποιημένη λειτουργία για ελαχιστοποίηση των<br />
απαιτήσεων συντήρησης.<br />
Κατάλληλοι για λειτουργία <strong>και</strong> σε κτίρια κατοικιών.<br />
8.2.2. Συμπαραγωγή ηλεκτρισμού <strong>και</strong> θερμότητας<br />
Για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα στα κτήρια,<br />
χρησιμοποιούνται κυρίως <strong>συστήματα</strong> συμπαραγωγής <strong>συστήματα</strong><br />
ηλεκτρισμού <strong>και</strong> θερμότητας με τυπική τεχνολογία ατμοστροβίλων.<br />
Όμως, οι μικρού μεγέθους ατμοστρόβιλοι (
8.3. Η Χρήση Α.Π.Ε, εξαρτάται από τα φωτοβολταικά<br />
Υπάρχουν τέσσερις βασικοί τρόποι για την τοποθέτηση των<br />
φωτοβολταικων πλαισίων στην οροφή ή στην πρόσοψη ενός κτηρίου:<br />
Η τοποθέτηση σε κεκλιμένα στηρίγματα, που προσφέρει εύκολη<br />
πρόσβαση τόσο στο εμπρός όσο <strong>και</strong> στο πίσω μέρος των<br />
φωτοβολταικών πλαισίων <strong>και</strong> βοηθά στον καλό αερισμό τους<br />
αυξάνοντας την απόδοση τους.<br />
Η τοποθέτηση σε ειδική βάση προσαρμοζόμενη στο εξωτερικό του<br />
κελύφους που επίσης επιτρέπει τον καλό αερισμό <strong>και</strong> την ψύξη<br />
των φωτοβολταικών στοιχείων.<br />
Η απ' ευθείας τοποθέτηση, όπου η εξωτερική επίστρωση του<br />
κελύφους του κτιρίου αντικαθίσταται από φωτοβολταικά πλαίσια.<br />
Η ενσωμάτωση των φωτοβολταικών στο κέλυφος του κτηρίου που<br />
συνίσταται στην υποκατάσταση ολόκληρων τμημάτων του<br />
κτηριακού κελύφους από φωτοβολταικά πλαίσια. Πχ. στοιχεία<br />
χωρίς μεταλλικό σκελετό τοποθετούνται σε στηρίγματα παρόμοια<br />
με αυτά που χρησιμοποιούνται για την στήριξη συμβατικών<br />
διαφανών οροφών ή προσόψεων.<br />
Παρακάτω δίνετε το σχέδιο με τους τέσσερις βασικούς τρόπους<br />
τοποθέτησης των φωτοβολταικών πάνελ (σχήμα 6 ).<br />
Σχήμα 6: <strong>Τρόποι</strong> τοποθετήσεις<br />
80
Το αυτόνομο σύστημα που έχει την δυνατότητα παροχής συνεχούς<br />
ή εναλλασσόμενου ρεύματος με την χρήση μετατροπέα ισχύος<br />
(αντιστροφέα).<br />
Το διασυνδεδεμένο με το δίκτυο σύστημα που αποτελείται από μία<br />
συστοιχία φωτοβολταικών στοιχείων, η οποία μέσω ενός<br />
αντιστροφέα είναι διασυνδεδεμένη με το ηλεκτρικό δίκτυο.<br />
Συνήθως σε μικρές εφαρμογές το δίκτυο χρησιμοποιείται για την<br />
προσωρινή αποθήκευση της παραγόμενης ενέργειας.<br />
Διασυνδεδεμένα <strong>συστήματα</strong><br />
Ειδικότερα, ένα διασυνδεδεμένο σύστημα αποτελείται από:<br />
Τη Φ/Β συστοιχία.<br />
Τον εξοπλισμό του συστήματος περιλαμβάνει όλα τον απαραίτητο<br />
εξοπλισμό στήριξης των Φ/Β, καθώς <strong>και</strong> τις καλωδιώσεις για την<br />
σύνδεση με το ηλεκτρολογικό σύστημα του σπιτιού. Το σύστημα<br />
καλωδιώσεων περιλαμβάνει τους διακόπτες ασφαλείας τη γείωση<br />
<strong>και</strong> την προστασία των πλαισίων σε περίπτωση αυξημένης τάσης.<br />
Μερικά <strong>συστήματα</strong> περιλαμβάνουν, επίσης, έναν πίνακα ελέγχου.<br />
Τον αντιστροφέα ισχύος. Αυτή η συσκευή μετατρέπει το συνεχές<br />
ρεύμα, που παράγεται από τα φωτοβολταικά, σε εναλλασσόμενο<br />
ρεύμα με σκοπό τη διοχέτευση του στο δίκτυο ηλεκτροδότησης.<br />
Περιλαμβάνονται μετρητές για τη μέτρηση της απόδοσης του<br />
συστήματος καθώς <strong>και</strong> σε κάποιες περιπτώσεις, μετρητές κατανάλωσης<br />
ηλεκτρικής ενέργειας. Όπως <strong>και</strong> άλλα εξαρτήματα, δηλαδή ο γενικός<br />
διακόπτης συστήματος. Παρακάτω θα δούμε, στο (σχήμα 6), μία<br />
μικρογραφία ενός κτηρίου για το πώς λειτουργεί το διασυνδεδεμένο<br />
σύστημα. Ενώ στο (σχήμα 7), παρουσιάζονται τα επιμέρους στοιχεί του<br />
συστήματος.<br />
81
Σχήμα 7 : Η μικρογραφία ενός κτηρίου για το πώς λειτουργεί το<br />
διασυνδεδεμένο σύστημα.<br />
Σχήμα 8: Τα επιμέρους στοιχεία ενός διασυνδεδεμένου Φ/Β συστήματος.<br />
82
Αυτόνομα <strong>συστήματα</strong><br />
Ένα αυτόνομο σύστημα περιλαμβάνει τα ίδια στοιχεία με το<br />
διασυνδεδεμένο <strong>και</strong> επιπρόσθετα δηλαδή:<br />
Συσσωρευτές συνεχούς ρεύματος (μπαταρίες).<br />
Ρυθμιστή φόρτισης μπαταριών.<br />
Και εδώ παρουσιάζονται, στο (σχήμα 9), μία μικρογραφία του<br />
ιδίου κτηρίου για το πώς λειτουργεί το αυτόματο σύστημα. Ενώ στο<br />
(σχήμα 10) παρουσιάζονται τα επιμέρους στοιχεί του συστήματος.<br />
Σχήμα 9 : Μία μικρογραφία του ιδίου κτηρίου για το πώς λειτουργεί το αυτόματο<br />
σύστημα.<br />
Σχήμα 10: Τα επιμέρους στοιχεία ενός αυτόνομου Φ/Β συστήματος.<br />
83
9. Η ΑΥΞΗΣΗ ΑΠΟΔΟΣΗΣ Η/Μ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ<br />
Οι παρεμβάσεις στα Η/Μ <strong>συστήματα</strong> αφορούν:<br />
Δροσισμό-αερισμό χώρου.<br />
Θέρμανση χώρων-Ζεστό νερό.<br />
Φωτισμός.<br />
Αυτοματισμοί <strong>και</strong> <strong>συστήματα</strong> ελέγχου.<br />
9.1. Η αύξηση απόδοσης Η/Μ συστημάτων, εξαρτάται από το<br />
δροσισμός <strong>και</strong> αερισμός.<br />
Τα <strong>συστήματα</strong> δροσισμού, που αξιοποιούν τον αέρα για την ψύξη<br />
των εσωτερικών χώρων ενός κτηρίου χωρίς την παρεμβολή μηχανικών<br />
μέσων, ονομάζεται παθητικά <strong>συστήματα</strong> δροσισμού. Τα <strong>συστήματα</strong> αυτά<br />
εξοικονομούν ενέργεια γιατί υποκαθιστούν την ηλεκτρική ενέργεια, που<br />
καταναλίσκεται στα κλιματιστικά μηχανήματα, βελτιώνουν την ποιότητα<br />
του εσωτερικού αέρα, περιορίζουν τα προβλήματα φορτίου αιχμής <strong>και</strong><br />
προστατεύουν το περιβάλλον, γιατί συμβάλλον στην μείωση της<br />
εκπομπής διοξειδίου του άνθρακα <strong>και</strong> χλωροφθορανθράκων στην<br />
ατμόσφαιρα, που ευθύνονται για το φαινόμενο του θερμοκηπίου <strong>και</strong> της<br />
τρύπα του όζοντος.<br />
Τα <strong>συστήματα</strong> παθητικού δροσισμού αποτελούν μέρος του<br />
παραδοσιακού αρχιτεκτονικού σχεδιασμού σε ζεστά κλίματα πριν τη<br />
διάδοση του ηλεκτροκινήτου κλιματισμού. Ο φυσικός δροσισμός<br />
διακρίνεται σε:<br />
Παθητικό όταν δεν απαιτείται ολωσδιόλου η χρήση μη<br />
ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.<br />
Υβριδικό όταν ηλεκτροκίνητες αντλίες ή ανεμιστήρες ή όποια<br />
άλλα <strong>συστήματα</strong> χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά της<br />
θερμότητας.<br />
Μια ακόμη σημαντική διάκριση αφορά σε:<br />
Άμεσα <strong>συστήματα</strong> όταν η δεξαμενή θερμότητας προάγει μια<br />
άμεση ψυκτική δράση στο κέλυφος του κτηρίου ή τον εσωτερικό<br />
του αέρα.<br />
Έμμεσα <strong>συστήματα</strong> όπου πρώτα ψύχεται ένα εργαζόμενο ρευστό<br />
που στην συνέχεια αποφορτίζεται.<br />
84
Σχήμα 11: Η\Μ συστηματα.<br />
85
9.1.1. Φυσικός αερισμός<br />
Ο αερισμός ενός κτηρίου είναι μείζονος σημασίας, αφενός γιατί<br />
μπορεί να εξασφαλίσει χαμηλότερες θερμοκρασίες μέσα στα κτήρια κατά<br />
τη θερινή περίοδο <strong>και</strong> αφετέρου διότι είναι απαραίτητη η αντικατάσταση<br />
του εσωτερικού αέρα με φρέσκο εξωτερικό, που είναι πλούσιος σε<br />
οξυγόνο, για την καλή υγεία των ενοίκων.<br />
Οι φυσικές δυνάμεις που προκαλούν το φυσικό αερισμό είναι ο<br />
άνεμος <strong>και</strong> το φαινόμενο της καμινάδας. Οι παράμετροι που επηρεάζουν<br />
τον φυσικό αερισμό είναι:<br />
Οι εξωτερικές κλιματικές συνθήκες.<br />
Ο προσανατολισμός.<br />
Η θέση <strong>και</strong> το μέγεθος των ανοιγμάτων.<br />
Η χρήση του κτηρίου.<br />
Και η δραστηριότητα των ενοίκων.<br />
Η ροή του αέρα μέσα σε ένα κτήριο επιτυγχάνεται, βάση των<br />
θερμοκρασιακών διαβαθμίσεων, αλλά <strong>και</strong> λόγω της διαφοράς πιέσεων<br />
που προκαλούνται γύρω από ένα κτήριο.<br />
Όσον αφορά στην επιρροή των θερμοκρασιακών διαφορών, ισχύει<br />
ότι όταν δύο αέριες μάζες έχουν διαφορετικές θερμοκρασίες, οι<br />
πυκνότητες <strong>και</strong> οι πιέσεις τους είναι επίσης διαφορετικές, γεγονός που<br />
αυξάνει την κίνηση του αέρα από την πυκνότερη (ψυχρότερη) στην<br />
λιγότερο πυκνή (θερμότερη ζώνη).<br />
Επίσης, η διαφορά πίεσης λειτουργεί ως εξής:<br />
Όταν ο άνεμος ενεργεί σε ένα κτήριο εμφανίζεται υψηλή πίεση<br />
στην εκτεθειμένη πλευρά <strong>και</strong> χαμηλή στην προστατευόμενη όψη. Η<br />
κίνηση του ανέμου γίνεται από τις ζώνες υψηλής πίεσης στις ζώνες<br />
χαμηλής πίεσης. Έτσι μπορεί να διεισδύσει σε ένα κτήριο μέσω των<br />
ανοιγμάτων του, των οποίων η θέση <strong>και</strong> το μέγεθος καθορίζουν την<br />
ταχύτητα <strong>και</strong> την κατεύθυνση κίνησης του αέρα. Εν γένει ο φυσικός<br />
αερισμός, ανάλογα με τον τρόπο που επιτυγχάνεται μπορεί να είναι:<br />
Κατακόρυφος (φαινόμενο φυσικού ελκυσμού, μέσω κατακόρυφων<br />
ανοιγμάτων, καμινάδων ή πύργων αερισμού).<br />
Κατακόρυφος ενισχυμένος από ηλιακή καμινάδα.<br />
Διαμπερής, διαμέσου παραθύρων <strong>και</strong> άλλων ανοιγμάτων.<br />
86
Αεριζόμενο κέλυφος.<br />
Διαμπερής αερισμός<br />
Ο αέρας διεισδύει, λόγω διαφοράς πίεσης, μέσω των ανοιγμάτων<br />
σε ένα κτήριο <strong>και</strong> η κατεύθυνση του μπορεί να ρυθμιστεί εξωτερικά με<br />
χρήση βλάστησης. Ως βέλτιστη θεωρείται η διεύθυνση ανέμου που<br />
σχηματίζει γωνία 450 ως προς τα ανοίγματα εισόδου. Η ταχύτητα του<br />
αέρα είναι μέγιστη, όταν τα ανοίγματα εισόδου του αέρα είναι μικρότερα<br />
από τα αντίστοιχα εξόδου του <strong>και</strong> μάλιστα για καλύτερη διανομή του,<br />
όταν τα ανοίγματα αυτά είναι διαγώνια αντίθετα το ένα από το άλλο, το<br />
άνοιγμα εισόδου χαμηλότερα <strong>και</strong> το άνοιγμα εξόδου υψηλότερα. Η<br />
χρήση μονόπλευρου αερισμού, δηλαδή ανοιγμάτων μόνο από τη μία<br />
πλευρά δε συνίσταται λόγω κακής κυκλοφορίας του αέρα.<br />
Ο νυχτερινός διαμπερής αερισμός είναι ιδιαίτερα αποδοτικός, τις<br />
καλο<strong>και</strong>ρινές μέρες, κατά τις οποίες ο ημερήσιος αερισμός δεν είναι<br />
δυνατός. Ο κρύος αέρας, κυκλοφορώντας μέσα στο χώρο, απάγει τη<br />
θερμότητα που είναι αποθηκευμένη στη θερμική μάζα του κτηρίου <strong>και</strong><br />
έτσι την επόμενη μέρα, το κτήριο βρίσκεται σε χαμηλότερη<br />
θερμοκρασία.<br />
Για την αύξηση της απόδοσης του νυχτερινού αερισμού,<br />
συνίσταται η τοποθέτηση ανεμιστήρων οροφής που αυξάνουν την<br />
ταχύτητα του. Μελέτη σε κτήρια έχουν δείξει ότι με την εφαρμογή του<br />
αερισμού κατά τη διάρκεια της νύχτας, μπορεί να επιτευχθεί μείωση κατά<br />
30% στις ανάγκες για ψυκτικά φορτία για τον κλιματισμό των χώρων.<br />
Για βελτίωση του διαμπερή αερισμού μπορούν να<br />
χρησιμοποιηθούν ανεμοθραύστες, για να εντείνουν τις διαφορές πίεσης.<br />
Οι θαμνοφράκτες για παράδειγμα μπορούν να επιτρέψουν μια απαλή<br />
αύρα να φιλτράρεται μέσα από το φύλλωμα, ενώ ένας κτιστός<br />
ανεμοφράκτης δημιουργεί μια ήσυχη, προστατευμένη ζώνη πίσω του.<br />
Διάκενα στους ανεμοθράυστες, ανοίγματα μεταξύ των κτηρίων ή μεταξύ<br />
του εδάφους <strong>και</strong> ενός στεγάστρου από δέντρα μπορούν να<br />
δημιουργήσουν διαύλους ανέμου, αυξάνοντας κατά 20% περίπου τις<br />
ταχύτητες του ανέμου.<br />
Αεριζόμενο κέλυφος<br />
Πρόκειται για κατασκευή διπλού στρώματος δομικών υλικών, είτε<br />
στην οροφή είτε στις προσόψεις του κτηρίου, μέσα στο οποίο<br />
κυκλοφορεί αέρας που έρχεται σε επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον.<br />
Λόγω διαφοράς πυκνότητας, δημιουργείται ροή στο διάκενο, <strong>και</strong><br />
απάγεται ο θερμός αέρας. Κατά τη διάρκεια του καλο<strong>και</strong>ριού, το<br />
87
αεριζόμενο κέλυφος συνεισφέρει στη σκίαση του περιβλήματος <strong>και</strong>,<br />
συνεπώς, στη θερμική προστασία του κτηρίου, αλλά <strong>και</strong> στη μεταφορά<br />
θερμότητας από το περίβλημα στο εξωτερικό περιβάλλον, μέσω του αέρα<br />
που κυκλοφορεί στο διάκενο.<br />
Κατά τους χειμερινούς μήνες, ο αέρας που κυκλοφορεί στο<br />
κέλυφος είναι χαμηλότερης ταχύτητας του εξωτερικού, οπότε μέσω του<br />
διπλού κελύφους, οι θερμικές απώλειες προς το εξωτερικό περιβάλλον<br />
περιορίζονται, αυξάνεται δηλαδή η θερμομονωτική ικανότητα του<br />
κελύφους.<br />
Πρέπει ωστόσο, να είναι θερμομονωμένο το εσωτερικό τμήμα του<br />
αεριζόμενου κελύφους. Με την χρήση αεριζόμενων δομικών στοιχείων<br />
αποτρέπονται φαινόμενα συμπύκνωσης υδρατμών μέσα στην τοιχοποιία<br />
(ή την οροφή) <strong>και</strong> τις επικαλύψεις, ενώ προστατεύονται τα δομικά υλικά<br />
του κτηρίου. Εφαρμόζεται κυρίως σε κτήρια μεσαίου ύψους <strong>και</strong> μεγάλου<br />
πλάτους.<br />
Παραλλαγή του συστήματος αποτελεί η αεριζόμενη γυάλινη<br />
πρόσοψη, η οποία χρησιμοποιεί δύο στρώματα διαφορετικών δομικών<br />
υλικών <strong>και</strong> ένα διάκενο αέρα ανάμεσα τους. Το εξωτερικό στρώμα της<br />
πρόσοψης είναι γυάλινο, ενώ το εσωτερικό από συμπαγές υλικό.<br />
Πλεονεκτήματα τέτοιων συστημάτων είναι η επίτευξη πολύ καλών<br />
συνθηκών φυσικού φωτισμού στο κτήριο, σε συνδυασμό με αισθητικό<br />
αποτέλεσμα. Ωστόσο, σημειώνεται αύξηση των θερμικών κερδών, αλλά<br />
<strong>και</strong> των θερμικών απωλειών.<br />
Μελέτη του ΚΑΠΕ, διερεύνησε τη θερμική συμπεριφορά ενός<br />
αεριζόμενου στοιχείου οροφής σε κλιματικές συνθήκες θερμών <strong>και</strong><br />
ψυχρών μηνών. Τα αποτελέσματα των μετρήσεων, σε σχέση με<br />
συμβατική οροφή φαίνονται στον (πίνακα 7).<br />
Πίνακας 7: Σύγκριση συμπεριφοράς αεριζόμενης με συμβατική οροφή (θετικό<br />
πρόσημο: καλύτερη συμπεριφορά, αρνητικό πρόσημο :χειρότερη συμπεριφορά).<br />
88
9.1.2. Φυσική ψύξη<br />
Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι δροσισμού που μπορούν να μας<br />
εξασφαλίσουν ψύξη με φυσικό τρόπο. Ο αέρας που διαρρέει το κτήριο<br />
είναι δυνατόν να ψυχθεί με εξάτμιση, ενώ ο αέρας αερισμού μπορεί να<br />
μειωθεί με ψύξη του από το έδαφος. Είναι δυνατή <strong>και</strong> αποτελεσματική<br />
επίσης, η ψύξη ενός χώρου μέσω της νυχτερινής ακτινοβολίας<br />
θερμότητας προς τον ουρανό.<br />
Μια λογική αύξηση της ταχύτητας του αέρα στο χώρο , μπορεί να<br />
προκαλέσει αυξημένη άνεση των ενοίκων, δεδομένου ότι η θερμοκρασία<br />
του αέρα είναι χαμηλότερη από τη θερμοκρασία του δέρματος. Η ψύξη<br />
που αντιλαμβάνεται ένα άτομο μπορεί επίσης να εμφανιστεί με την<br />
αύξηση του ρυθμού εξάτμισης της επιφάνειας του δέρματος με τη<br />
δημιουργία κίνησης του αέρα, ώστε να διακόπτεται το στρώμα του<br />
κεκορεσμένου αέρα που περιβάλλει το σώμα. Υπάρχουν λοιπόν, οι εξής<br />
τρόποι ψύξης:<br />
Από εξάτμιση (πύργος δροσισμού, άμεση- έμμεση συνδυασμένη<br />
εξάτμιση).<br />
Από το έδαφος.<br />
Από ακτινοβολία.<br />
Δροσισμός από εξάτμιση<br />
Για να αλλάξει κατάσταση το νερό <strong>και</strong> από υγρό να μετατραπεί σε<br />
ατμό, απαιτείται ένα ορισμένο ποσό θερμότητας, που ονομάζεται<br />
λανθάνουσα θερμότητα εξάτμισης. Για να συμβεί αυτό είναι απαραίτητο<br />
η πίεση ατμών του νερού (που είναι σε μορφή σταγονιδίων ή βρεγμένης<br />
επιφάνειας), να είναι υψηλότερη από τη μερική πίεση των υδρατμών<br />
στην παρακείμενη ατμόσφαιρα. Όταν η απορρόφηση θερμότητας, για να<br />
επιτελεσθεί αυτή η αλλαγή φάσης, γίνεται από θερμό αέρα, εμφανίζεται<br />
πτώση της θερμοκρασίας του αέρα, με παράλληλη αύξηση των επιπέδων<br />
υγρασίας του.<br />
Στην περίπτωση αυτή, έχουμε άμεσο εξατμιστικό δροσισμό σε<br />
αντίθεση με το έμμεσο εξατμιστικό δροσισμό που συμβαίνει όταν η<br />
εξάτμιση συνοδεύεται από μείωση της θερμοκρασίας του γειτονικού<br />
αέρα, χωρίς όμως να αυξηθεί η περιεχόμενη υγρασία σε αυτόν.<br />
Η ψύξη από εξάτμιση είναι δυνατόν να μεγιστοποιηθεί με την<br />
αύξηση της επιφάνειας επαφής του αέρα με το νερό, αλλά <strong>και</strong> με τη<br />
σχετική κίνηση του αέρα <strong>και</strong> του νερού. Η άμεση ψύξη από εξάτμιση,<br />
επειδή αυξάνει την υγρασία των εσωτερικών χώρων, πρέπει να<br />
89
συνδυάζεται από ικανοποιητικό ρυθμό ανανέωσης του αέρα, για<br />
αποφυγη συμπύκνωσης <strong>και</strong> ανάπτυξης μούχλας. Τα <strong>συστήματα</strong> άμεσης<br />
εξατμιστικής ψύξης περιλαμβάνουν τη χρήση βλάστησης για<br />
εξατμισοδιαπνοή, καθώς <strong>και</strong> σιντριβάνια, κρήνες, πισίνες, υδάτινους<br />
πίδακες, σε εξωτερικούς χώρους κοντά στα κτήρια, αλλά <strong>και</strong> σε<br />
εσωτερικές αυλές <strong>και</strong> αίθρια, ώστε να ψύχουν τον αέρα που εισέλθει στο<br />
κτήριο. Μερικά <strong>συστήματα</strong> βασίζονται στη χρήση πύργων στους οποίους<br />
ψεκάζεται νερό. Ο εξωτερικός αέρας εισέρχεται στον πύργο, ψύχεται<br />
λόγω εξάτμισης (του ψεκαζόμενου νερού) <strong>και</strong> κατόπιν μεταφέρεται στο<br />
κτήριο.<br />
Τεχνικές έμμεσου εξατμιστικού δροσισμού είναι οι ανοιχτές λίμνες<br />
οροφής <strong>και</strong> ο ψεκασμός των δωμάτων με νερό. Επιπλέον, υπάρχουν <strong>και</strong><br />
υβριδικές (μηχανικές) ψυκτικές μονάδες εξάτμισης (άμεσης, έμμεσης ή<br />
συνδυασμένης εξάτμισης). Ο δροσισμός από εξάτμιση δεν μπορεί να<br />
χρησιμοποιηθεί σε υγρά κλίματα όπου ο αέρας είναι κοντά στην<br />
κατάσταση κορεσμού.<br />
Δροσισμός από το έδαφος<br />
Πρόκειται για αξιοποίηση της χαμηλής θερμοκρασίας του εδάφους<br />
σε σχέση με τον αέρα περιβάλλοντος κατά τους θερμούς μήνες. Ενώ σε<br />
πολλά σημεία μιας χώρας μπορεί να υπάρχουν ισχυρές διακυμάνσεις στη<br />
θερμοκρασία αναλόγως της εποχής, από καύσωνα το καλοκαίρι σε<br />
θερμοκρασίες υπό του μηδενός τον χειμώνα, μερικά μόλις μέτρα κάτω<br />
από την επιφάνεια της γης το έδαφος παραμένει σε μια σχετικά σταθερή<br />
θερμοκρασία.<br />
Σε εξάρτηση από το γεωγραφικό πλάτος, οι θερμοκρασίες εδάφους<br />
κυμαίνονται από 10°Cέως 21°C, για τον ελλαδικό χώρο. Αυτή η<br />
θερμοκρασία εδάφους είναι θερμότερη από τον αέρα πάνω από το<br />
έδαφος κατά τη διάρκεια του χειμώνα <strong>και</strong> ψυχρότερη από τον αέρα το<br />
καλοκαίρι. Η εκμετάλλευση αυτής της ιδιότητας του εδάφους μπορεί αν<br />
γίνει με δύο τρόπους:<br />
Είτε με διάχυση θερμότητας προς το έδαφος με αγωγή.<br />
Είτε με μεταφορά.<br />
Στην πρώτη περίπτωση, μέρος του περιβλήματος του κτηρίου<br />
πρέπει να βρίσκεται σε άμεση επαφή με το εδαφικό υλικό. Η κατασκευή<br />
υπόσκαφων ή ημιυπόσκαφων κτηρίων, εφόσον το επιτρέπουν οι<br />
τοπογραφικές συνθήκες, συνεισφέρει σημαντικά στη μείωση του<br />
ψυκτικού φορτίου των κτηρίων. Με αυτόν τον τρόπο, σε θερμά <strong>και</strong> ξηρά<br />
κλίματα, αποβάλλεται θερμότητα από το εσωτερικό προς το έδαφος. Για<br />
90
να εφαρμοσθεί αυτή η μέθοδος, τα τμήματα του περιβλήματος κάτω από<br />
το έδαφος δε θα πρέπει να μονώνονται, αλλά συνίσταται να<br />
υγρομονώνονται για να αποφεύγονται προβλήματα από την υγρασία στις<br />
επιφάνειες τους. Ωστόσο, σε κλίματα με ψυχρούς χειμώνες συνιστάται η<br />
θερμομόνωση του κτηριακού κελύφους, ώστε να μειώνονται οι θερμικές<br />
απώλειες προς το έδαφος.<br />
Στη δεύτερη περίπτωση γίνεται χρήση υπεδάφιου συστήματος<br />
εναλλακτών, που σκοπό έχει να ψυχθεί ο αέρας για τον αερισμό του<br />
κτηρίου πριν εισέλθει στο κτήριο με τη διέλευση του μέσα από ένα<br />
υπόγειο αγωγό, αφού πρώτα αναρροφηθεί από ανεμιστήρες. Εκτός από<br />
το καλοκαίρι, το σύστημα λειτουργεί <strong>και</strong> το χειμώνα, συμβάλλοντας στην<br />
προθέρμανση του ψυχρού εξωτερικού αέρα, καθώς το έδαφος είναι το<br />
χειμώνα θερμότερο από τον εξωτερικό αέρα.<br />
Δροσισμός από ακτινοβολία<br />
Για να γίνει μετάδοση θερμότητας με ακτινοβολία, πρέπει να<br />
υπάρχουν δύο παρακείμενες μάζες, οι οποίες να έχουν διαφορετική<br />
θερμοκρασία. Το θερμότερο στοιχείο ακτινοβολεί θερμότητα προς το<br />
ψυχρότερο. Αν το ψυχρότερο στοιχείο έχει σταθερή θερμοκρασία, το<br />
άλλο στοιχείο θα ψυχθεί τόσο ώστε να φτάσει σε κατάσταση ισορροπίας<br />
προς το ψυχρότερο. Ο νυχτερινός θόλος, ακόμα <strong>και</strong> κατά την<br />
καλο<strong>και</strong>ρινή περίοδο είναι σταθερά ψυχρός, όταν είναι καθαρός, χωρίς<br />
σύννεφα. Επομένως, κάθε κτηριακό στοιχείο που αντικρίζει τον ουρανό<br />
ανταλλάσσει θερμότητα με αυτόν. Για να υπάρχει σημαντική ροή<br />
θερμότητας, θα πρέπει οι διαφορές θερμοκρασίας να είναι τουλάχιστον<br />
7°C. Με βάση αυτή την αρχή, ένα σημαντικό ποσό της θερμότητας που<br />
έχει συλλεχθεί σε μία μάζα νερού ή σε ένα κτήριο κατά τη διάρκεια της<br />
μέρας θα ακτινοβοληθεί προς τον ουρανό, τις νυχτερινές ώρες, σε καλό<br />
<strong>και</strong>ρό.<br />
Κατά αυτόν τον τρόπο, στο τέλος της νύχτας έχει επιτευχθεί ψύξη<br />
του νερού ή του κτηρίου. Οι αδιαφανείς κτηριακές επιφάνειες θα πρέπει<br />
να έχουν μεγάλη ανακλαστικότητα στην περιοχή της ακτινοβολίας<br />
μικρού κύματος, ώστε να ανακλούν την ανεπιθύμητη ηλιακή<br />
ακτινοβολία, αλλά ταυτόχρονα να έχουν μέγιστη ικανότητα εκπομπής<br />
της ακτινοβολίας μεγάλου μήκους κύματος, ώστε να υποβοηθούν τη<br />
διαδικασία ακτινοβολίας θερμότητας από το κτήριο προς τα επάνω.<br />
Σε υγρά κλίματα, η επίδραση της ακτινοβολίας θερμότητας δεν<br />
είναι τόσο έντονη, διότι ο υγρός αέρας είναι λιγότερο διαπερατός από την<br />
υπέρυθρη ακτινοβολία (μεγάλου μήκους κύματος), απ’ ότι ο ξηρός<br />
αέρας. Η νυχτερινή ακτινοβολία από κατακόρυφες επιφάνειες είναι<br />
91
περιορισμένη, γι’ αυτό το λόγο γίνεται καλύτερη χρήση του φαινομένου<br />
στις οροφές των κτηρίων. Τα συνηθέστερα <strong>συστήματα</strong> νυκτερινής<br />
ακτινοβολίας είναι ο μεταλλικός ακτινοβολητής τοποθετημένος στην<br />
οροφή του κτηρίου <strong>και</strong> η λίμνη οροφής, η οποία έχει ήδη αναφερθεί.<br />
Το σύστημα του μεταλλικού ακτινοβολητή, αποτελείται από<br />
μεταλλική, αυλακωτή, διπλή πλάκα τοποθετημένη εξωτερικά της οροφής<br />
του κτηρίου, η οποία ακτινοβολεί προς τον ουρανό μεγάλα ποσά<br />
θερμότητας, κατά τις νυχτερινές ώρες. Μπορούν να προστεθούν πτερύγια<br />
για να μεγιστοποιηθεί η μετάδοση θερμότητας από τον εσωτερικό αέρα<br />
προς το δροσιστικό στοιχείο. Η εξωτερική του επιφάνεια είναι<br />
ανακλαστική, ενώ στην εσωτερική πλευρά τοποθετείται θερμομονωτικό<br />
υλικό. Μέσα από το σύστημα του ακτινοβολητή διέρχεται θερμός αέρας<br />
από το κτήριο, ψύχεται κατά την επαφή του με την ψυχρή εξωτερική<br />
πλευρά του ακτινοβολητή <strong>και</strong> επαναδιοχετεύεται στο εσωτερικό του<br />
κτηρίου.<br />
Σε περιοχές με έντονα ρεύματα αέρα, το σύστημα καλύπτεται με<br />
φύλλο πολυαιθυλενίου, που είναι διαπερατό από την υπέρυθρη<br />
ακτινοβολία. Το πολυαιθυλένιο επιτρέπει την εκπομπή της θερμικής<br />
ακτινοβολίας, ενώ περιορίζει την επαφή της ψυχρής επιφάνειας του<br />
ακτινοβολητή με το θερμότερο αέρα του περιβάλλοντος <strong>και</strong> συνεπώς<br />
περιορίζει την αύξηση της θερμοκρασίας στον ακτινοβολητή.<br />
9.1.3. Ανεμιστήρες οροφής<br />
Η χρήση ανεμιστήρων οροφής κατά τη διάρκεια του καλο<strong>και</strong>ριού<br />
επεκτείνει την περιοχή ευεξίας των ενοίκων σε υψηλότερες θερμοκρασίες<br />
μειώνοντας κατά αυτόν τον τρόπο τις ώρες λειτουργίας του κλιματισμού<br />
συστήματος.<br />
Συγκεκριμένα, η περιοχή ευεξίας μπορεί να επεκταθεί πάνω από<br />
26°C αν η μέση ταχύτητα του αέρα αυξάνεται κατά 0,275 m/s για κάθε<br />
βαθμό αύξησης της θερμοκρασίας. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεπεραστούν<br />
οι οριακές τιμές θερμοκρασίας που είναι αντίστοιχα 28°C <strong>και</strong> 0,8m/s.<br />
9.1.4. Ξήρανση του εισερχόμενου αέρα<br />
Τα <strong>συστήματα</strong> αυτά χρησιμοποιούνται για την αφύγρανση του<br />
εισερχόμενου αέρα, οπότε αντιμετωπίζουν μόνο το λανθάνον ψυκτικό<br />
φορτίο ενός κτηρίου, για αυτό συνήθως χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό<br />
με συμβατικά <strong>συστήματα</strong> κλιματισμού, με συνέπεια την επίτευξη<br />
σημαντικής εξοικονόμησης ενέργειας. Στα συμβατικά κεντρικά<br />
κλιματιστικά <strong>συστήματα</strong> η αφύγρανση του εισερχόμενου αέρα<br />
επιτυγχάνεται με την ψύξη κάτω από το σημείο δροσού (ψύξη αρκετά<br />
92
κάτω από τη θερμοκρασία κλιματισμού <strong>και</strong> στη συνέχεια με θέρμανση ο<br />
αέρας αποκτά την επιθυμητή θερμοκρασία κλιματισμού).<br />
Αυτή η διαδικασία πέρα από το γεγονός ότι από μόνη της είναι<br />
αρκετά ενεργοβόρα λόγω της ταπείνωσης της θερμοκρασίας ψύξης<br />
προκαλεί <strong>και</strong> μείωση του συντελεστή λειτουργίας της κλιματιστικής<br />
μονάδας. Αν τα ψυκτικά φορτία είναι σημαντικά οι ψύκτες απορρόφησης<br />
μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε συνδυασμό με συμβατικά κλιματιστικά<br />
<strong>συστήματα</strong> (υβριδικά <strong>συστήματα</strong>), ενώ αν είναι μικρά υπάρχει η<br />
δυνατότητα σύνδεσης τους με εξατμιστικούς ψύκτες, ειδικά σε περιοχές<br />
με ξηρό κλίμα οπότε η κατανάλωση ενεργείας είναι εξαιρετικά χαμηλή.<br />
Τα πλέον συνήθης <strong>συστήματα</strong> ξήρανσης του εισερχόμενου αέρα<br />
αποτελούνται από ένα τροχό με απορροφητικό υλικό που κατακρατά την<br />
υγρασία του εισερχόμενου αέρα. Η αποβολή της υγρασίας στο<br />
περιβάλλον πραγματοποιείται με την παροχή θερμότητας στον<br />
απορροφητικό τροχό που προκαλεί την αποφόρτιση του.<br />
9.2. Η αύξηση απόδοσης Η/Μ συστημάτων, εξαρτάται από την<br />
θέρμανση χώρων- ζεστού νερού<br />
Οι παρεμβάσεις στα Η/Μ <strong>συστήματα</strong> αφορούν:<br />
Αντλίες θερμότητας αέρα-νερού<br />
Γεωθερμικές αντλίες θερμότητας<br />
Αντλίες θερμότητας απορρόφησης<br />
Λέβητας υψηλής απόδοσης<br />
Συμπαραγωγή ηλεκτρισμού <strong>και</strong> θερμότητας<br />
9.2.1. Αντλίες θερμότητας αέρα-νερού<br />
Η χρήση αντλιών θερμότητας για θέρμανση χώρων ή ζεστού νερού<br />
αποτελεί μία σημαντική δυνατότητα εξοικονόμησης ενέργειας. Μάλιστα,<br />
οι αντλίες θερμότητας μπορούν να ενσωματωθούν σε κάθε εγκατάσταση<br />
κεντρικής θέρμανσης, ενώ μπορούν να λειτουργήσουν είτε αυτόνομα είτε<br />
σε συνδυασμό με ένα λέβητα. Ωστόσο, οι αντλίες θερμότητας για να<br />
λειτουργούν σε υψηλή απόδοση πρέπει να συνδυάζονται με <strong>συστήματα</strong><br />
διανομής της θερμικής ή ψυκτικής ενέργειας χαμηλής θερμοκρασίας<br />
θέρμανσης <strong>και</strong> υψηλής θερμοκρασίας ψύξης. Οι αντλίες θερμότητας<br />
αέρα νερού/αέρα μπορούν να μας εξασφαλίζουν:<br />
93
Υψηλή απόδοση.<br />
Ευκολία στην εγκατάσταση.<br />
Ευκολία στη χρήση για ψύξη/θέρμανση.<br />
Χαμηλή κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας.<br />
Χαμηλό κόστος λειτουργίας, σε σχέση με την αποδιδόμενη<br />
θερμική <strong>και</strong> ψυκτική ισχύ.<br />
9.2.2. Γεωθερμικές αντλίες θερμότητας<br />
Γεωθερμία (γεωθερμικό δυναμικό) ονομάζεται η αποθηκευμένη<br />
ενέργεια υδρολογικών <strong>και</strong> γεωλογικών σχηματισμών του φλοιού της γης<br />
σε μορφή θερμότητας, όταν η θερμοκρασία του σχηματισμού υπερβαίνει<br />
τους 25°C. Η θερμοκρασία του γεωθερμικού ρευστού (θερμό νερό ή/<strong>και</strong><br />
ατμός, θερμός αέρας) ποικίλει από περιοχή σε περιοχή <strong>και</strong> μπορεί να έχει<br />
τιμές από 25-350°C. Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, τα<br />
γεωθερμικά πεδία διακρίνονται σε δύο κατηγορίες:<br />
Στα πεδία χαμηλής θερμοκρασίας, στα οποία η θερμοκρασία του<br />
προϊόντος (νερού, ατμού) κυμαίνεται από 25°C έως <strong>και</strong> 90°C.<br />
Στα πεδία υψηλής θερμοκρασίας, στα οποία η θερμοκρασία του<br />
προϊόντος (νερού, ατμού) υπερβαίνει τους 90°C.<br />
Δυνατότητα όμως εκμετάλλευσης ενέργειας γεωλογικού ή<br />
υδρολογικού σχηματισμού υπάρχει <strong>και</strong> όταν η θερμοκρασία είτε του<br />
προϊόντος, είτε του σχηματισμού είναι μικρότερη από 25°C. Στις<br />
περιπτώσεις αυτές το βάθος εκμετάλλευσης συνήθως δεν υπερβαίνει τα<br />
150m από την επιφάνεια του εδάφους <strong>και</strong> για το λόγο αυτό<br />
χαρακτηρίζεται από τους επιστήμονες ως αβαθής γεωθερμία.<br />
Η διαφορά ανάμεσα στις δύο μορφές έγκειται στο γεγονός ότι η<br />
αβαθής γεωθερμική ενέργεια προέρχεται κυρίως από την αποθήκευση<br />
προσπίπτουσας ηλιακής ακτινοβολίας στη γήινη επιφάνεια, ενώ η κάθε<br />
αυτού γεωθερμική ενέργεια, προϊόν γεωθερμικού δυναμικού, οφείλεται<br />
στη μεταφορά θερμότητας από το μάγμα του πυρήνα της Γης στα<br />
ανώτερα στρώματα του εδάφους. Αν <strong>και</strong> η γεωθερμία παρουσιάζει<br />
μεγαλύτερη δυνατότητα παραγωγής ενέργειας ανά μονάδα μάζας του<br />
γεωθερμικού προϊόντος, η αβαθής γεωθερμία πλεονεκτεί στο ότι<br />
βρίσκεται διαθέσιμη <strong>και</strong> εκμεταλλεύσιμη παντού, είναι αρκετά εύκολη<br />
στην αξιοποίησή της <strong>και</strong> μπορεί να συνδυαστεί <strong>και</strong> με άλλες<br />
ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως πχ. με την ηλιακή.<br />
94
Συνοπτικά, λοιπόν, αναφερόμαστε στη θερμική ενέργεια που<br />
προέρχεται από το εσωτερικό της γης στοχεύοντας στην εκμετάλλευση<br />
της ενέργειας από το εσωτερικό της γης, την εκμετάλλευση δηλαδή της<br />
θερμότητας των γεωλογικών σχηματισμών <strong>και</strong> νερών επιφανειακών ή<br />
υπογείων. Αυτό επιτυγχάνεται με τη χρήση μιας γεωθερμικής αντλίας<br />
θερμότητας, όπου επιτρέπεται η μεταφορά θερμότητας από <strong>και</strong> προς το<br />
έδαφος για παραγωγή δροσισμού, θέρμανσης <strong>και</strong> ζεστού νερού χρήσης<br />
για οικιακές αλλά <strong>και</strong> ευρύτερης κλίμακας εφαρμογές, που θα<br />
αναλύσουμε παρακάτω.<br />
Η γεωθερμία αποτελεί μια <strong>και</strong>νοτομία εξέλιξης στον τομέα της<br />
θέρμανσης- δροσιάς. Η χρήση της ενδείκνυται για όλους τους χώρους<br />
(οικιακούς χώρους, ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, βιομηχανικές<br />
εγκαταστάσεις, κτηνοτροφικές μονάδες, θερμοκήπια, ιχθυοκαλλιέργειες)<br />
όπου απαιτείται η ύπαρξη θέρμανσης <strong>και</strong> δροσιάς. Στις περιπτώσεις που<br />
τα γεωθερμικά ρευστά έχουν υψηλή θερμοκρασία (πάνω από 150°C), η<br />
γεωθερμική ενέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί κυρίως για την<br />
παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Όταν, όμως, η θερμοκρασία είναι<br />
χαμηλότερη, η γεωθερμική ενέργεια αξιοποιείται για τη θέρμανση<br />
κατοικιών <strong>και</strong> άλλων κτιρίων ή κτιριακών εγκαταστάσεων, θερμοκηπίων,<br />
κτηνοτροφικών μονάδων, ιχθυοκαλλιεργειών κ.λ.π.<br />
9.2.3. Αντλίες θερμότητας απορρόφησης<br />
Τα <strong>συστήματα</strong> αυτά χρησιμοποιούν θερμότητα (λέβητες αερίου ή<br />
πετρελαίου, ηλιακή ενέργεια, απορριπτόμενη θερμότητα) για την<br />
παραγωγή ψύξης. Η βασική διαφορά στον κύκλο λειτουργίας από τα<br />
συμβατικά κλιματιστικά <strong>συστήματα</strong> αποτελεί η υποκατάσταση του<br />
ηλεκτροκίνητου συμπιεστή από έναν θερμικό συμπιεστή.<br />
Συγκεκριμένα, η συμπίεση επιτυγχάνεται με την απορρόφηση του<br />
ψυκτικού από ένα διάλυμά του στον απορροφητή <strong>και</strong> την εκρόφησή του<br />
με την παροχή θερμότητας σε μεγαλύτερη πίεση στον εκροφητή. [18] Τα<br />
σημαντικότερα πλεονεκτήματα των ψυκτών απορρόφησης συνοψίζονται<br />
στα εξής:<br />
Έχουν πολύ μικρότερες απαιτήσεις σε ηλεκτρική ενέργεια σε<br />
σύγκριση με τα συμβατικά κλιματιστικά <strong>συστήματα</strong>.<br />
Είναι αθόρυβα <strong>και</strong> δεν έχουν κινούμενα μηχανικά μέρη.<br />
95
Μπορούν να χρησιμοποιήσουν απορριπτόμενη θερμότητα ή<br />
ηλιακή ενέργεια. Τα ψυκτικά μέσα που χρησιμοποιούν δεν<br />
καταστρέφουν το όζον.<br />
9.2.4.Λέβητας υψηλής απόδοσης<br />
Οι λέβητες υψηλής απόδοσης διακρίνονται σε:<br />
Συμβατικούς:<br />
Είναι οι λέβητες που χρησιμοποιούνται στην Ελλάδα είναι συμβατικοί<br />
(υψηλών θερμοκρασιών εξόδου του νερού από 80-90°C).<br />
Χαμηλών θερμοκρασιών:<br />
Είναι οι λέβητες που λειτουργούν συνεχώς με θερμοκρασία εξόδου<br />
του νερού από 35-40°C, <strong>και</strong> χρησιμοποιούνται υποχρεωτικά σε<br />
εγκαταστάσεις με υποδαπέδια θέρμανση <strong>και</strong> μερικές φορές σε<br />
συνδυασμό με αντλίες θερμότητας.<br />
Συμπύκνωσης:<br />
Κύριο εναλλάκτη θερμότητας <strong>και</strong> ένας δευτερεύοντα πάνω από τον<br />
οποίο περνούν τα καυσαέρια. Μερική συμπύκνωση των καυσαερίων<br />
που περνούν από τον δευτερεύοντα εναλλάκτη, απελευθερώνοντας<br />
<strong>και</strong> αξιοποιώντας έστι το 50-80% της λανθάνουσας θερμότητας των<br />
υδρατμών. Η απόδοση ενός λέβητα συμπύκνωσης σε σχέση με τα<br />
συμβατικά <strong>συστήματα</strong>, βελτιώνεται κατά 5-15%.<br />
Πίνακας 8 : Αποδόσεις λέβητα (Ευρωπαϊκή Οδηγία 92/42/ΕΕ)[18]<br />
(*)συμπεριλαμβάνονται οι λέβητες συμπύκνωσης υγρών καυσίμων (**)θερμοκρασία<br />
νερού εισόδου στον λέβητα<br />
96
Για θερμοκρασίες νερού εξόδου <strong>και</strong> επιστροφής στο λέβητα της<br />
τάξης των 55 <strong>και</strong> 40°C αντίστοιχα, η απόδοση του λέβητα μπορεί να<br />
ανέλθει <strong>και</strong> στο 90%. Αλλά <strong>και</strong> για θερμοκρασίες επιστροφής της τάξης<br />
των 70°C, η χρήση λέβητα συμπύκνωσης μπορεί να οδηγήσει σε<br />
αποδόσεις ως <strong>και</strong> 85% τη στιγμή που η απόδοση των συμβατικών<br />
λεβήτων κυμαίνεται από 65 ως 75%. Οι λέβητες συμπύκνωσης μπορεί να<br />
μειώσουν το κόστος λειτουργίας ενός συστήματος κεντρικής θέρμανσης<br />
κατά 15-20%, με αντίστοιχο χρόνο απόσβεσης τα 3 χρόνια, ενώ<br />
ταυτόχρονα η εγκατάσταση <strong>και</strong> συντήρηση τους είναι πολύ εύκολη.<br />
9.2.5. Συμπαραγωγή ηλεκτρικού <strong>και</strong> θερμότητας<br />
Η συμπαραγωγή ηλεκτρισμού <strong>και</strong> θερμότητας από την ίδια<br />
πρωτογενή πηγή ενέργειας (π.χ φυσικό αέριο) είναι μία τεχνική η οποία<br />
κερδίζει συνεχώς έδαφος <strong>και</strong> παρέχει μία εναλλακτική λύση στην<br />
κάλυψη των αναγκών σε ηλεκτρισμό, θέρμανση <strong>και</strong> ζεστό νερό. Ειδικά<br />
σε μεγάλα κτήρια (νοσοκομεία, ξενοδοχεία, βιομηχανίες) είναι εύκολη<br />
<strong>και</strong> εφικτή η χρήση μικρών μονάδων για την συμπαραγωγή ηλεκτρισμού<br />
<strong>και</strong> θερμότητας. Το μηχάνημα της συμπαραγωγής είναι ένας κινητήρας<br />
συνδεδεμένος με μια γεννήτρια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Από<br />
την διαδικασία ψύξης του κινητήρα αλλά <strong>και</strong> από την ανάκτηση<br />
θερμότητας από τα καυσαέρια, γίνεται παράλληλα <strong>και</strong> παραγωγή<br />
θερμικής ενέργειας. Με τον τρόπο αυτό, επιτυγχάνεται σημαντική<br />
αύξηση του βαθμού απόδοσης.<br />
Η αυξημένη απόδοση της μετατροπής <strong>και</strong> χρήσης της Ενέργειας. Η<br />
αποτελεσματική <strong>και</strong> αποδοτική μορφή ηλεκτροπαραγωγής <strong>και</strong><br />
παραγωγής θερμότητας. Η μείωση εκπομπών CO2. Η συμπαραγωγή<br />
είναι μία από τις καλύτερες λύσεις για την επίτευξη των στόχων που<br />
έχουν τεθεί από το Πρωτόκολλο του Κιότο, τους οποίους έχει αποδεχθεί<br />
η Ελλάδα. Η εξοικονόμηση οικονομικών πόρων. Η ηλεκτρική ενέργεια<br />
<strong>και</strong> η θερμότητα παρέχουν σε προσιτές τιμές. Η αποκέντρωση<br />
ηλεκτροπαραγωγής. Οι σταθμοί συμπαραγωγής ηλεκτρισμού <strong>και</strong><br />
θερμότητας σχεδιάζονται να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των τοπικών<br />
καταναλωτών, παρέχοντας υψηλή απόδοση, αποφεύγοντας απώλειες<br />
μεταφοράς <strong>και</strong> αυξάνοντας την ευελιξία στη χρήση του συστήματος.<br />
Βελτιωμένων ασφάλεια παροχής <strong>και</strong> εισαγωγής καυσίμων <strong>και</strong><br />
ηλεκτρικής ενέργειας.<br />
Παρακάτω σε ένα συγκεντρωτικό (πίνακα 7.3), θα δούμε, τη<br />
τεχνολογική συμπαραγωγή ηλεκτρισμού <strong>και</strong> θερμότητας <strong>και</strong> το καύσιμο<br />
του.<br />
97
Πίνακας 9 : Τεχνολογική συμπαραγωγή ηλεκτρισμού <strong>και</strong> θερμότητας <strong>και</strong><br />
το καύσιμο του.<br />
Η χρήση μιας εγκατάστασης συμπαραγωγής μπορεί να επεκταθεί<br />
<strong>και</strong> το καλοκαίρι, εάν προστεθεί <strong>και</strong> ένας ψύκτης απορρόφησης, ο οποίος<br />
θα χρησιμοποιεί την παραγόμενη θερμότητας για την παραγωγή ψύχους<br />
(τριπαραγωγή).<br />
Τα πλεονεκτήματα:<br />
Βελτιωμένη απόδοση της εγκατάστασης<br />
Μείωση της περιόδου αποπληρωμής<br />
9.3. Η αύξηση απόδοσης Η/Μ συστημάτων, εξαρτάται από το<br />
φωτισμό<br />
Η σωστή εκμετάλλευση του φυσικού φωτισμού, μπορεί να<br />
αντικαταστήσει σε μεγάλο βαθμό τον τεχνητό φωτισμό <strong>και</strong> να συμβάλλει<br />
σημαντικά στην ενεργειακή αποδοτικότητα <strong>και</strong> στην εξοικονόμηση<br />
ενέργειας, γενικότερα, ενός κτηρίου, στην οπτική άνεση <strong>και</strong> στην<br />
βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των ενοίκων. Ένα καλό σύστημα<br />
φυσικού φωτισμού λαμβάνει υπόψη τον προσανατολισμό, την οργάνωση<br />
<strong>και</strong> τη γεωμετρία των χώρων που πρόκειται να φωτιστούν, την<br />
εγκατάσταση, το σχήμα <strong>και</strong> τις διαστάσεις των ανοιγμάτων, τη θέση <strong>και</strong><br />
τις ιδιότητες των επιφανειών των εσωτερικών χωρισμάτων, που<br />
ανακλούν το φυσικό φως <strong>και</strong> επηρεάζουν τη διανομή του, καθώς <strong>και</strong> τη<br />
θέση <strong>και</strong> το σχήμα των διατάξεων που παρέχουν προστασία από το<br />
υπερβολικό φως <strong>και</strong> τη θάμβωση. Πρόκειται δηλαδή για μια ενιαία<br />
μελέτη του χώρου, των υαλοστασίων, των πλαισίων <strong>και</strong> των διατάξεων<br />
σκιασμού.<br />
98
9.3.1. Συστήματα αυτόματου ελέγχου<br />
Οι βασικές τεχνικές ελέγχου τεχνητού φωτισμού του είναι η χρήση<br />
διακοπτών δυο θέσεων ή ροοστατικών διακοπτών.<br />
Οι διακόπτες δυο θέσεων είναι χειροκίνητοι ή αυτόματοι. Και η<br />
χρήση των ροοστατικών διακοπτών επιτρέπει την συνεχή αυξομείωση<br />
των επιπέδων φωτισμού, κάτι που είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον για την<br />
χρήση του συστήματος τεχνικού φωτισμού σε συνδυασμό με τον φυσικό<br />
φωτισμό.<br />
Οι συσκευές που χρησιμοποιούνται στα <strong>συστήματα</strong> ελέγχου<br />
αφορούν χρονοδιακόπτες, αισθητήρες <strong>και</strong> ροοστατικούς διακόπτες. Οι<br />
χρονοδιακόπτες επιτρέπουν την έναρξη ή την διακοπή λειτουργίας των<br />
<strong>συστήματα</strong> φωτισμού ανάλογα με προαποφασισμένα ωράρια<br />
λειτουργίας. Τα <strong>συστήματα</strong> αυτά έχουν δυνατότητες προηγμένου<br />
προγραμματισμού, όπως ημερήσια ή εβδομαδιαία προγράμματα,<br />
εποχιακή ρύθμιση, μεταβλητά χρονικά βήματα κ.τ.λ. Οι αισθητήρες<br />
τροφοδοτούν τα <strong>συστήματα</strong> ελέγχου με δεδομένα μεταβλητών <strong>και</strong><br />
παραμέτρων των οποίων οι τιμές καθορίζουν την λειτουργία των<br />
συστημάτων φωτισμού. Οι κυριότεροι τύποι είναι αυτοί που ανιχνεύουν<br />
την παρουσία ατόμων σε ένα χώρο (αισθητήρες παρουσίας) ή τα επίπεδα<br />
φυσικού φωτισμού (φωτοαισθητήρες).<br />
Ένα τυπικό σύστημα ελέγχου αποτελείται. Από τους αισθητήρες<br />
που μετρούν την τιμή των παραμέτρων ελέγχου. Και τους ενεργοποιητές<br />
που εκτελούν την αλλαγή στον τρόπο λειτουργίας των ενεργειακών<br />
συστημάτων με τα οποία είναι συνδεδεμένο το σύστημα ελέγχου <strong>και</strong> τους<br />
ελεγκτές που είναι τα κύρια στοιχεία του συστήματος <strong>και</strong> οι οποίοι<br />
καθορίζουν τον τρόπο λειτουργίας <strong>και</strong> συντονισμού των διάφορων<br />
ενεργειακών συστημάτων, ανάλογα με τις τιμές των παραμέτρων<br />
ελέγχου. Οι δυνατότητες παρέμβασης <strong>και</strong> ελέγχου της λειτουργίας του<br />
συστήματος θέρμανσης είναι τρεις:<br />
Η διακοπή της λειτουργίας του συστήματος, με διακοπή<br />
λειτουργίας είτε του καυστήρα είτε του κυκλοφορητή, με<br />
χρονοδιακόπτη <strong>και</strong> έλεγχο αντιστάθμισης.<br />
Η μεταβολή της θερμοκρασίας του νερού που κυκλοφορεί στο<br />
σύστημα θέρμανσης, με την ανάμιξη μέσω τρίοδης ή τετράοδης<br />
βάνα.<br />
Η μεταβολή της παροχής του νερού στα θερμαντικά σώματα, με<br />
χρήση θερμοστάτη χώρου ή θερμοστατικών βαλβίδων στα<br />
σώματα.<br />
99
Τα πλέον εξελιγμένα <strong>συστήματα</strong> αυτοματισμού είναι τα<br />
<strong>συστήματα</strong> ενεργειακής διαχείρισης κτιρίων (BEMS) που αποβλέπουν<br />
στην βελτιστοποίηση της λειτουργίας των συστημάτων θέρμανσης,<br />
δροσισμού, φωτισμού <strong>και</strong> αερισμού.<br />
Είναι ολοκληρωμένα <strong>συστήματα</strong> που αποτελούνται από αριθμό<br />
αισθητήρων, ενεργοποιητών, ελεγκτών <strong>και</strong> υπολογιστικών διατάξεων<br />
που ρυθμίζουν τη λειτουργία των ενεργειακών συστημάτων με βάση τις<br />
επιθυμητές τιμές των παραμέτρων που διαμορφώνουν το εσωτερικό<br />
κλίμα των κτηρίων. Με τα <strong>συστήματα</strong> ενεργειακής διαχείρισης κτηρίων<br />
επιτυγχάνεται η παρακολούθηση της ενεργειακής κατανάλωσης, ο<br />
έλεγχος κόστους, η παρακολούθηση της λειτουργίας <strong>και</strong> της ασφάλειας<br />
των κτηρίων <strong>και</strong> η σύγκριση με αντίστοιχο κτήριο αναφοράς, αν είναι<br />
επιθυμητό.<br />
100
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ<br />
1. http://www.cres.gr/energy-saving/enimerosi_bioclimatikos.htm<br />
2. http://7lyklaris.lar.sch.gr/autosch/joomla15/images/project/20112012/b/bioklimatikospiti<br />
/bioklimatiko_spiti-ntamitros_eyaggelos.pdf<br />
3. http://portal.tee.gr/portal/page/portal/teetkm/DRASTHRIOTHTES/SEMINAR<br />
IA/PALAIOTERA_SEMINARIA/H_KYKLOS_S_M_D_IAN_FEB_09/ENE<br />
RGEIAKOS_SXEDIASMOS_NEWN_KAI_YFISTAMENWN_KTHRIWN/<br />
%C1%CE%C1%D1%CB%C72009-2-<br />
%E1%F5%F4%EF%EC%E1%F4%E9%F3%EC%EF%E9.pdf<br />
4. http://library.tee.gr/digital/kma/kma_m1442/kma_m1442_oxyz1.pdf<br />
5. http://poseidon.library.tuc.gr/artemis/MT2009-0102/MT2009-0102.pdf<br />
6. http://portal.tee.gr/portal/page/portal/teetkm/DRASTHRIOTHTES/SEMINAR<br />
IA/PALAIOTERA_SEMINARIA/H_KYKLOS_S_M_D_IAN_FEB_09/ENE<br />
RGEIAKOS_SXEDIASMOS_NEWN_KAI_YFISTAMENWN_KTHRIWN/<br />
%C1%CE%C1%D1%CB%C72009-1-<br />
%E2%E9%EF%EA%EB%E9%EC%E1%F4%E9%EA%EF%F2.pdf<br />
7. http://www.scribd.com/doc/79782287/bioklimatiko-ktirio<br />
8. http://www.myenergyhome.gr/<br />
9. http://www.alphakatanalotika.gr/Default.aspxtabid=364<br />
10. http://www.canadianhomes.gr/gr/energy.html<br />
11. http://quickneasy.gr/<br />
12. http://1epalspart.lak.sch.gr/autosch/joomla15/images/projects/energeiako%20spiti.pdf<br />
13. http://www.slideshare.net/alexparadissis/ss-3821552<br />
14. http://www.commerce-innovations.com/kostos_vioklimatikon_spition.html<br />
15. http://blogs.sch.gr/8lyk-pat/files/2012/07/bioklimatiko.pdf<br />
16. http://www.ecolife.gr/images/ecohouse_2011/ecohouse_2011.pdf<br />
17. http://www.cres.gr/energy_saving/Ktiria/fysikos_drosismos.htm<br />
18. http://www.cres.gr/energy_saving/Ktiria/fysikos_fotismos.htm<br />
101
19. http://www.nrel.gov/visitors_center/pdfs/powerlunch_energy_efficient_buildi<br />
ng_nrel. pdf<br />
102