TEMAT: Przykładowy plan pracy terapeutycznej na ... - Ortograffiti

Materiały szkoleniowe Olsztyn, 4 lutego 2005 r.
Opracowanie: Krystyna Ankiewicz, GraŜyna Kornacka, ElŜbieta Kozłowska
W tworzeniu uczestniczyli: Anna Afanasjew, Alicja Borkowska, Barbara Borkowska, GraŜyna
Chmielewska, GraŜyna Grzegorzewska, Jolanta Kanclerz, Danuta Kwaśniewska, Agnieszka
Lipińska, Urszula Mazurkiewicz, BoŜena Paczkowska
Lider ORTOGRAFFITI: Krystyna Hołdyńska
TEMAT: Przykładowy plan pracy terapeutycznej na podstawie ORTOGRAFFITI.
Planowanie pracy terapeutycznej
W procesie terapii uczniów ze specyficznymi trudnościami w czytaniu i pisaniu nie
moŜna pominąć ogólnie przyjętych zasad, odgrywających w tym procesie znaczącą rolę. Do
najwaŜniejszych z nich naleŜą:
• terapeuta – jego osobowość i wiedza,
• planowanie terapeutyczne i indywidualizacja pracy,
• atmosfera akceptacji i serdeczności,
• sukces dziecka od pierwszych zajęć,
• współpraca terapeuty z domem rodzinnym i środowiskiem szkolnym ucznia.
Punktem wyjścia w planowaniu pracy terapeutycznej jest postawienie diagnozy stanu
dziecka:
• diagnozy zachowania,
• diagnozy procesów regulacji (czynności umysłowe i emocjonalne),
• diagnozy genetycznej (na postawie wyników badań poradni psychologicznopedagogicznej,
badań lekarskich, wywiadu z rodzicami).
Po dokonaniu diagnozy ucznia formułuje się perspektywy dalszej edukacji badanego.
Diagnoza pozwala bowiem terapeucie na przystąpienie do planowania pracy terapeutycznej,
gdyŜ jest podstawą konstruowania programu terapii pedagogicznej. Program ten, jak i naleŜące
do niego indywidualne rozkłady materiału, obejmuje zestawy ćwiczeń korekcyjnokompensacyjnych
wskazanych dla danego dziecka, a przygotowanych na podstawie dostępnych
terapeucie opracowań. Między innymi skarbnicą pomysłów na wiele róŜnorodnych ćwiczeń
jest wydawana przez Wydawnictwo OPERON seria zeszytów ORTOGRAFFITI.
Główne załoŜenia programu to:
1) Ustalenie konkretnych odbiorców programu (w grupie od 2 do 6 osób).
2) Okres realizacji (2 lata).
3) Częstotliwość spotkań (raz w tygodniu).
4) Długość jednostki terapeutycznej (1,5 godz.).
5) Główne cele pracy terapeutycznej, np.:

• usprawnianie zaburzonych funkcji percepcyjno-motorycznych,
• wykształcenie nawyku poprawnego czytania i pisania,
• wdraŜanie do pokonywania trudności w pisaniu i czytaniu oraz radzenia sobie
w sytuacjach stresowych.
1) Metody pracy, np.
• pokaz, prezentacja, praca z podręcznikiem, drama, kinezjologia edukacyjna,
kalkowanie, logorytmika, mapy pojęciowe, loteryjki, puzzle, scrable.
2) Formy
• grupowa, indywidualna.
3) Środki dydaktyczne.
4) Mocne strony ucznia, np.:
• umiejętność skupienia uwagi,
• dobrze rozwinięte myślenie pojęciowe, przyczynowo-skutkowe, matematyczne
i przestrzenne,
• wysoka spostrzegawczość,
• motywacja do pracy,
• dobra znajomość norm moralnych.
a) Zadania terapeutyczne, np.
• kształcenie słuchu fonematycznego,
• ćwiczenia pamięci i spostrzegawczości słuchowej,
• usprawnianie analizatora słuchowego,
• podniesienie poziomu pamięci wzrokowej i uwagi w celu lepszego zapamiętywania
struktur graficznych wyrazów,
• doskonalenie koordynacji wzrokowo-ruchowej,
• utrwalenie zasad pisowni z wszystkimi trudnościami ortograficznymi ze
szczególnym akcentem na... (wpisać po diagnozie wstępnej),
• ćwiczenia umiejętności stosowania reguł ortograficznych w trakcie pisania,
• usprawnianie techniki czytania,
• ćwiczenia czytania ze zrozumieniem,
• ćwiczenia usprawniające grafomotorykę (poziom graficzny pisania),
• wdraŜanie do autokorekty,
• ćwiczenia usprawniające półkule mózgowe P. Dennisona (kinezjologia edukacyjna),
• integracja zespołu,
• zachęta do radzenia sobie w trudnych sytuacjach,
• motywowanie do podejmowania zadań o róŜnym stopniu trudności,
• niwelowanie napięć emocjonalnych,
• zmniejszanie poziomu lęku i zagroŜenia przed popełnianiem błędów.
b) Przewidywane osiągnięcia ucznia.
c) Literatura.
1. Plan działania
Zadania Sposób realizacji Pomoce Uwagi
1. Usprawnianie percepcji
wzrokowej
– Ćwiczenia usprawniające analizator
wzrokowy (wyszukiwanie
podobieństw i róŜnic)
– Ćwiczenia usprawniające syntezę
wzrokową (puzzle)
Do wyboru w
zaleŜności od
rodzaju ćwiczenia
– np. magnetofon,
maty, tek-
OR-
TOGR
AFFITI
7 ćw. 1 s.
10

2. Usprawnianie percepcji
słuchowej
3. Doskonalenie graficznego
poziomu pisma
4. Usprawnianie umiejętności
czytania i pisania
– Ćwiczenia usprawniające pamięć
wzrokową (odtwarzanie
rysunków)
– Ćwiczenia usprawniające
słuch fonemowy (róŜnicowanie
słów podobnych brzmieniowo)
– Ćwiczenia kształtujące wraŜliwość
słuchową (rysowanie
struktury rytmicznej wyrazu)
– Ćwiczenia doskonalące płynność
pisania
– Ćwiczenia doskonalące umiejętność
mieszczenia zapisu w
liniaturze (rysowanie szlaczków
rysowanie po śladzie)
– Ćwiczenia małej motoryki
(lepienie, wycinanie, nawlekanie)
– Utrwalenie zasad pisania
– Praca na blokach ortograficznych
– „ó”, „rz”, itp. (uzupełnianie
luk w wyrazach, wypisywanie
wyrazów z trudnością
ortograficzną, porządkowanie
według alfabetu, krzyŜówki,
opowiadania, rebusy, pisanie z
pamięci, ze słuchu)
– Ćwiczenia w płynnym czytaniu,
z zachowaniem intonacji,
czytanie ze zrozumieniem (wykreślanie
zbędnych wyrazów,
kończenie tekstu, składanie tekstu
w całość, analiza tekstu –
plan wydarzeń, formułowanie
odpowiedzi na pytania do treści
tekstu)
– Opowiadanie historyjek obrazkowych,
łańcuchy wyrazowe,
anagramy, układanie opowiadań
z wykorzystaniem
podanych wyrazów, krzyŜówki,
scrabble
sty, obrazki,
krzyŜówki, rebusy,
scrable, domina,
karty pracy
z przygotowanymićwiczeniami,
koraliki, plastelina,
farby,
igła, nici, papier
róŜnego formatu
jw.
ćw. 4 s.
14
ćw. 6b
s. 15
ćw. 32a
s. 40
ćw. 55
s. 66

5. Doskonalenie techniki
czytania
6. Wzbogacanie słownictwa
czynnego ucznia
7. Rozwijanie procesów
poznawczych
8. Motywowanie do pracy
9. Rozładowywanie napięć
emocjonalnych
10. Integracja zespołu
– Ćwiczenia rozwijające pamięć
i uwagę (wiersze, rymowanki,
luki wyrazowe)
– Wzmacnianie pozytywne,
pochwały
– Metody relaksu, rozmowy
– Drama, ćwiczenia ruchowe,
zabawy integrujące grupę
ćw. 50
s. 60
ćw. 57
s. 69
Program powinien zawierać wszystko to, co trzeba zrealizować w trakcie zajęć korekcyjnokompensacyjnych.
Układając go, naleŜy uwzględnić rzeczywiste potrzeby oraz moŜliwości
rozwojowe i edukacyjne dziecka. Dobry program obejmuje bowiem wszystko, co wymaga
interwencji. Tylko całościowe podejście daje gwarancję zmiany na lepsze losów dziecka.
Podstawą opracowania takiego całościowego programu są dwa źródła informacji:
1. Wyniki diagnozy (o czym wspominałam wcześniej) przeprowadzonej przed
rozpoczęciem zajęć z dzieckiem, a więc to wszystko, co ono reprezentuje
obecnie.
2. Uświadomienie sobie tego, co dziecko powinno sobą reprezentować po zakończeniu
zajęć, aby mogło sprostać wymaganiom szkolnym.
Ponadto waŜne jest, aby planując zajęcia z dziećmi dyslektycznymi, pierwsze spotkania poświęcić
głównie na kształtowanie zachowań umoŜliwiających współpracę, a więc zatroszczyć
się o wyrabianie nawyku skupiania uwagi na tym, co mówi i robi druga osoba.
W ten sposób uczymy dzieci kierowania swoim zachowaniem. Wykorzystujemy tu gry i zabawy
wymagające uwaŜnego słuchania instrukcji, a potem umiejętności dostosowywania się
do niej. Równie waŜne na tym etapie zajęć jest wyciszenie lękowych nastawień, głównie
wobec zadań wymagających wysiłku intelektualnego. To długi proces naprawiający słabą
samoocenę dziecka. Teraz dopiero moŜna powoli, ale juŜ systematycznie przystąpić do pełnego
kształtowania procesów intelektualnych zgodnie z wytyczonym porządkiem zawartym w
przygotowanym programie zajęć reedukacyjnych.
Literatura:
1. M. Bogdanowicz, A. Adryjanek, Uczeń z dysleksją w szkole, Gdynia 2004.
2. M. Bogdanowicz, Trudności w pisaniu dzieci, Gdańsk 1983.
3. I. Czajkowska, K. Herda, Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne w szkole, Warszawa
1996.
4. E. Gruszczyk-Kolczyńska, Dzieci ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki,
Warszawa 1992.
5. E. Kujawa, M. Kurzyna, Reedukacja dzieci z trudnościami w czytaniu i pisaniu metodą
18 struktur wyrazowych, Warszawa 1998.

6. B. Sawa, JeŜeli dziecko źle czyta i pisze, Warszawa 1975.
7. B. Zakrzewska, Trudności w czytaniu i pisaniu, Warszawa 1976.