весник царина број 12 - Царинска управа на Република ...

царина 

/ Гласило на Царинската управа на Република Македонија / јули - август 2009 / број 12 / 

ПОТПИШАН МЕМОРАНДУМ ЗА ИДЕН 

РАЗВОЈ НА EXIM 

НОВИНИ ВО АКЦИЗНОТО РАБОТЕЊЕ 

МОЖНОСТ ЗА НАМАЛУВАЊЕ НА 

ИЗНОСОТ НА ОПШТАТА ГАРАНЦИЈА ЗА 

ОБЕЗБЕДУВАЊЕ НА ЦАРИНСКИОТ ДОЛГ 

ОСЛОБОДУВАЊЕ ОД ПЛАЌАЊЕ НА 

УВОЗНИ ДАВАЧКИ

СОДРЖИНА 

НОВОСТИ 

• РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПРИСТАПИ 

КОН РЕВИДИРАНАТА КЈОТО КОНВЕНЦИЈА 

• ПОТПИШАН МЕМОРАНДУМ ЗА ИДЕН РАЗВОЈ НА EXIM 

• ИЗМЕНА НА УПАТСТВОТО ЗА 

ПРЕФЕРЕНЦИЈАЛНИ ДОГОВОРИ 

• МОДУЛ ЗА ЕЛЕКТРОНСКО УЧЕЊЕ ЗА EORI 

• ПОТПИШАН МЕМОРАНДУМ ЗА ДЕЛОВНО 

- ТЕХНИЧКА СОРАБОТКА 

4 

4 

5 

5 

6 

ЦАРИНСКИ ПРОПИСИ 

• НОВИНИ ВО АКЦИЗНОТО РАБОТЕЊЕ 

• ОСЛОБОДУВАЊЕ ОД ПЛАЌАЊЕ НА УВОЗНИ ДАВАЧКИ ЗА СТОКА 

КОЈА КАКО ПОДАРОК Е ДОБИЕНА ОД СТРАНСКИ ДОНАТОРИ, 

КАКО И УВЕЗЕНА СТОКА КУПЕНА СО ПАРИЧНИ СРЕДСТВА 

ДОБИЕНИ КАКО ПОДАРОК НА ДРЖАВНИТЕ ОРГАНИ, 

ОПШТИНИТЕ, ГРАДОТ СКОПЈЕ И НА ЈАВНО ПРАВНИТЕ СУБЈЕКТИ 

• МОЖНОСТ ЗА НАМАЛУВАЊЕ НА НА ИЗНОСОТ НА ОПШТАТА 

ГАРАНЦИЈА ЗА ОБЕЗБЕДУВАЊЕ НА ЦАРИНСКИОТ ДОЛГ 

• УЧЕСТВО НА ПОЕДНОСТАВЕНИТЕ ПОСТАПКИ И ЦАРИНЕЊЕ 

НА ГРАНИЧНИТЕ ПРЕМИНИ ВО ВКУПНОТО 

УВОЗНО И ИЗВОЗНО ЦАРИНЕЊЕ 

10 

13 

14 

14 

КОНТРОЛИ И ИСТРАГИ 

• СПРЕЧУВАЊЕ НА НЕЛЕГАЛЕН УВОЗ, ИЗВОЗ И ТРАНЗИТ 

НА СТОКА И ЗАПЛЕНА НА СТОКА СО КОЈА СЕ ПОВРЕДУВААТ 

ПРАВАТА ОД ИНТЕЛЕКТУАЛНА СОПСТВЕНОСТ 

• СОВРЕМЕНИ ТРЕНДОВИ ВО БОРБАТА СО 

НЕДОЗВОЛЕНА ТРГОВИЈА СО ДРОГА 

• АКТИВНОСТИ И МЕРКИ ВО БОРБАТА 

ПРОТИВ ЦАРИНСКИ ИЗМАМИ 

• ФУНКЦИОНАЛНОСТИ НА СИСТЕМОТ ЗА 

ВИДЕОМОНИТОРИНГ И ПРЕПОЗНАВАЊЕ НА 

РЕГИСТАРСКИ ТАБЛИЧКИ 

16 

17 

22 

24 

МЕЃУНАРОДНА СОРАБОТКА 

• СООПШТЕНИЕ НА СВЕТСКАТА 

ЦАРИНСКА ОРГАНИЗАЦИЈА ОД 9 ЈУЛИ 2009 ГОДИНА 

• АКТИВНОСТИ ОД РАБОТАТА 

НА СВЕТСКАТА ЦАРИНСКА ОРГАНИЗАЦИЈА 

27 

28 

3


РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ПРИСТАПИ КОН РЕВИДИРАНАТА КЈОТО КОНВЕНЦИЈА 

На 28 јули 2009 година Република Македонија стана 

Договорна страна кон Меѓународната конвенција за 

поедноставување и усогласување на царинските постапки 

(Ревидирана Кјото кон венција) на Светската царинска 

организација (СЦО). 

Ревидираната Кјото конвенција претставува еден од 

најзна чајните инструменти на СЦО за примена на еднообразни 

царински постапки и поедноставување на 

сите царински поста пки. Таа претставува главен инструмент 

за олеснување на тр говијата, спроведување на 

транспарентни и поедноставени царински постапки, 

користење на информатичка технологија управување 

со ризик како и партнерство со деловната заедницата. 

Република Македонија е 64 Договорна страна кон 

конвенцијата. Со пристапувањето на Република 

Македонија, бројот на договорни страни на Ревидираната 

Кјото конвенција го надмина бројот на Договорни 

страни на оригиналната Кјото Конвенција од 1973 година. 

Од стапувањето на сила на Ревидираната Кјото 

конвенција на 3 февруари 2006 година, досега кон истата 

имаат пристапено 64 земји членки на Светската царинска 

организација. 

ПОТПИШАН МЕМОРАНДУМ ЗА ИДЕН РАЗВОЈ НА EXIM 

Директорот на Царинската управа и директорот на проектот 

e-Gov, финансиран од страна на USAID, на 28 јули 

2009 година потпишаа Меморандум за разбирање и соработка 

за поддршка за развој на нови функционалности 

и интегрирање на EXIM системот во новиот систем 

за обработка на царински декларации – СОЦД и другите 

информатички системи на Царинската управа. 

Целта на овој Меморандум е поддршка на втората 

фаза за развој на Едношалтерскиот систем за издавање 

на лиценци за увоз и извоз и квоти кој овозможува 

поедноставување на сложената постапка за издавање 

на лиценци за извоз/увоз и квоти. 

Освен Царинската управа, во развојот на EXIM системот 

кој почна да се користи во ноември 2008 година, беа 

вклучени и петнаесет други државни органи. За негова 

успешна имплементација беше извршено усогласување 

и подноставување на администра тивните постапки, како 

и трансформација на постапката за по дне сување на 

барање и негово одобрување, од хартиена во електронска 

форма. Овој систем претставува моќна алатка која 

на деловната заедница и обезбедува полесно, побрзо и 

поефтино вршење на прекугранични трансакции. 

4


ИЗМЕНА НА УПАТСТВОТО ЗА ПРЕФЕРЕНЦИЈАЛНИ ДОГОВОРИ 

Во месец јули 2009 година извршена е измена на Упатството 

за преференцијални договори, во кое покрај 

другото посебно е објаснета законската можност на извозниците 

да се жалат на констатациите на записникот 

од надлежната комисија во врска со извршената 

верификација на доказот за потекло издаден во Република 

Македонија по барање на странски царински орган 

(доколку не се согласуваат со истите). 

Имено, доколку извозникот не се согласува со наодите 

на записникот, може во рок од 8 дена по приемот 

на записникот да поднесе приговор на истиот, преку 

Комисијата до надлежната царинарница (правна поука 

дадена во самиот записник). Царинскиот орган, поради 

приговорот, повторно формира комисија која по 

повторното разгледување на целиот предмет изготвува 

записник кој повторно се доставува и до странката. 

Против записникот од повторната контрола не е дозволен 

приговор. Согласно резултатот од извршената контрола 

доколку има промена во царинската декларација, 

а извозникот или неговиот застапник е согласен со констатациите 

во записникот, во обврска е да поднесе 

нова царинска декларација. Доколку извозникот или 

неговиот застапник не се согласува со констатациите 

во записникот и не достави нова изменета царинска 

декларација, царинскиот орган по службена должност 

изготвува решение за измена на податоците во царинската 

декларација. 

Извозникот согласно законските одредби, на ваквото 

решение има право на жалба, преку Царинска управа 

на Република Македонија, до второстепениот орган, 

односно до Министерството за финансии (правна поука 

дадена во Решението). 

МОДУЛ ЗА ЕЛЕКТРОНСКО УЧЕЊЕ ЗА EORI 

Царинската управа во соработка со Генералната дирекција 

за царини и даноци на Европската комисија изработи 

модул за електронско учење за примена на системот 

за регистрација и идентификација на економските 

оператор – EORI. 

Овој систем почна да се применува на 1 јули 2009 година, 

при што сите економски оператори кои се занимаваат 

со царински активности со увоз и извоз со ЕУ, потребно 

е да се регистрираат според Economic Operators 

Registration and Indentification (EORI) – Регистрација и 

идентификација за економските оператори системот и 

да добијат единствен EORI број. EORI бројот е заеднич- 

ки број кој се користи за извршување на царинските активности 

на целото подрачје на ЕУ и кој е единствен за 

секој економски оператор. EORI броевите претставуваат 

дел од подобрените безбедносни мерки кои се однесуваат 

на увозот и извозот на стоки во и надвор од ЕУ, 

со што се олеснува законската трговија со истовремено 

намалување на безбедносните ризици. 

Електронскиот модул за EORI е создаден во рамките на 

програ мата Customs 2013 и е дел од Стратегијата на обуки 

за електронско учење и е достапен за надворешни 

лица преку интернет страната на Царинската управа, 

на следнава адреса: http://www.customs.gov.mk/eori/ 

main.html. 

5


ПОТПИШАН МЕМОРАНДУМ ЗА ДЕЛОВНО-ТЕХНИЧКА СОРАБОТКА 

Директорот на Царинската управа и Деканот на Економскиот 

факултет при Универзитетот Св. Кирил и Методиј 

во Скопје на 16 јули 2009 година потпишааа Меморандум 

за деловно-техни чка соработка. 

Предмет на меморандумот е деловно-техничката соработка 

ба зи рана на принципите на меѓусебен интерес во 

цел на воспо ставување и работа на Регионалниот тренинг 

центар (Р ТЦ) на Светската царинска организација. 

РАТИФИКУВАН МЕМОРАНДУМОТ ЗА РАЗБИРАЊЕ МЕЃУ РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА И 

ЕВРОПСКАТА ЗАЕДНИЦА ЗА УЧЕСТВО НА РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА ВО ПРОГРАМАТА НА 

ЕВРОПСКАТА ЗАЕДНИЦА CUSTOMS 2013 

Република Македонија со ратификацијата на Меморандумот 

за разбирање на 4 август 2009 година (“Сл.весник 

на Р.М” бр.98/09) официјално пристапи кон Програмата 

CUSTOMS 2013 на Европската заедница. 

CUSTOMS 2013 претставува програма која на националните 

ца рински управи на земјите членки на Европската 

унија и на земјите кандидати за членство заедно со Европската 

комисија им овозможува да соработуваат во 

области од висок интерес . Програмата која ќе се применува 

до декември 2013 година претставува правна 

и финансиска основа за: подобрување на безбедноста 

и сигурноста на надворешните граници на Евро пската 

заедница, зајакнување на борбата против измамите 

и заштита на финансиските и економските интереси 

на Заедницата, земјите членки и земјите кандидати 

за членство, како и зго ле мување на конкуретноста на 

компаниите преку забр зува ње на царинските постапки 

и преку создавање на безхартиено електронско царинско 

окружување. 

Програмата се спроведува преку годишни програми. 

ВТОР СОСТАНОК НА КОМИТЕТОТ ЗА УПРАВУВАЊЕ НА ПРОЕКТОТ ЗА ВОВЕДУВАЊЕ 

НА НОВ СИСТЕМ ЗА ОБРАБОТКА НА ЦАРИНСКИТЕ ДЕКЛАРАЦИИ 

Вториот состанок на Комитетот за управување на Проектот 

за воведување на нов систем за обработка на царински 

декларации (СОЦД) беше одржан во Скопје 

на 10 јули 2009 година. Претседавачите на комитетот 

од Царинската управа на Република Македонија и на 

Италија ги потврдија позитивните насоки во примената 

на СОЦД. 

На комитетот беше разговарано за тековната состојба во 

примената на СОЦД системот, предложените решенија 

за примена на модулите за различните царински постапки 

за обработка на царинските декларации, план 

за управување со ризик, како и потребата за организациски 

промени и најдобри решенија. 

6


ПОТПИШАН ПРОТОКОЛ ЗА СОРАБОТКА ПОМЕЃУ ЦАРИНСКАТА УПРАВА 

И БИРОТО ЗА ЈАВНА БЕЗБЕДНОСТ 

На 14 јули 2009 година беше потпишан Протокол за 

спрове дување на Меморандумот за соработка помеѓу 

Министерството за внатрешни работи – Биро за јавна 

безбедност и Министерство за финансии – Царинска 

управа на Република Македонија. Протоколот е потпишан 

врз основа на Меморандумот за разби рање помеѓу 

Министерството за финансии и Министерството за внатрешни 

работи, потпишан на 29.12.2006 година. 

Протоколот ги пропишува општите принципи на соработка, 

заедничките активности и начинот на соработка, 

соработката на гранични премини и долж граничната 

линија, контролата на прекуграничниот сообраќај, контрола 

со едно застанување, соработката за спречување 

и борба против криминални активности и прекршоци, 

нивоата на соработка и методологијата на контрола на 

патници, превозни средстав и стока. 

Целта на Протоколот е ефикасно спроведување на 

задачите кои произлегуваат од соработката помеѓу Царинската 

управа и Бирото за јавна безбедност и презе 

мање на непосредни заеднички активности за заштита 

на државната граница на Република Македонија, 

зајакнување на активностите за борба против корупција, 

спречување и откривање на организиран и други видови 

криминал, олеснување и забрзување на движењето 

на стока и патници и поефикасно искористувње на расположивите 

ресурси. 

ОБУКА ЗА ЧОВЕЧКИ РЕСУРСИ 

Во рамките на Твининг проектот - Зајакнување на капацитетите 

за спречување перење пари – фаза II, Управата 

за спречување перење пари и финансирање тероризам 

од 6-8 јули 2009 година организираше семинар на 

тема „Човечки ресурси - План за обуки“, на која присуствуваа 

и претставници од Царинската управа. Теми на 

семинарот беа: напредување во организацијата, дисциплински 

режим и конфликт на интереси. Предвачи на 

семинарот беа експерти од Шпанија. 

7


ИЗВЕСТУВАЊЕ ВО ВРСКА СО ДИЈАГОНАЛНАТА КУМУЛАЦИЈА 

СОГЛАСНО СПОГОДБАТА ЗА СТАБИЛИЗАЦИЈА И АСОЦИЈАЦИЈА 

Согласно член 3 и 4 од Протокол 4 од Спогодбата за стабилизација 

и асоцијација (Службен весник на Република 

Маке донија бр. 119/08), во Службен весник на Европска 

унија во серија Ц 154/04 од 07.07.2009 година е објавено 

известување кое се однесува на преференцијалните 

договори кои овозможуваат дијагонална кумулација на 

потеклото помеѓу земјите чле нки на Европската заедница, 

земјите од Западен Балкан и Ре пу блика Турција. 

Со оваа објава, како и со стапувањето на сила на изменетиот 

Протокол 2 од Договорот за слободна трговија 

помеѓу Република Македонија и Република Турција 

од 01.07.2009 година, при извоз на финални производи 

во Европската унија кои се произведени во Република 

Македонија и кои се здобиле со македонско 

преференцијално потекло користејќи репроматеријали 

од Република Турција. 

COLUMBUS ПРОГРАМА НА СВЕТСКАТА ЦАРИНСКА ОРГАНИЗАЦИЈА – ФАЗА 2 

Во периодот од 6 до 10 јули 2009 година во Царинската 

управа се одржа втората фаза од Дијагностичката 

мисија на Светската царинска организација (СЦО) преку 

Работилница за стратешко планирање, што претставува 

продолжување на имплементацијата на Рамката на 

стандарди за обезбедување и оле снување на глобалната 

трговијата на Светската царинска ор га ни зација (WCO 

SAFE Framework of Standards), усвоена на 23 јуни 2005 година. 

Втората фаза претставува продолжување на примената 

на SAFE Columbus Програмата на СЦО, во форма на 

Работилница за стратешко планирање спроведена од 

акредитирани експерти - царински службеници при Ца- 

ринската служба на Обединетото Кралство, на која учествуваше 

раководството на Царинската управа. 

Главните стратешки цели кои беа обработени на работилницата, 

преку дефинирање на активности за 

нивно реализирање, а утврдени како приоритети во 

имплементација на стандардите на СЦО беа: управување 

со ризик, интегрирано гранично управување, олеснување 

на трговијата и интегритет и етика. 

На работилницата присуствуваа и претставници на 

владини и јавни институции со кои Царинската управа 

тесно соработува, со цел нивно информирање за 

достигнувањето и примената на Рамката на станарди 

на СЦО од страна на Царинската управа на Република 

Македонија. 

8


ОБУКА ЗА УПРАВУВАЊЕ СО ПРОЕКТИ И ОБЕЗБЕДУВАЊЕ НА КВАЛИТЕТ 

Царинската управа на Република Македонија во соработка 

со DG TAXUD и Секторот за информатички и комуникациски 

технологии во јули организираше работилница 

за раководење со проекти и обезбедување на 

квалитет (Quality Assurance). На работилницата присуствуваа 

вработени од Царинската управа и од Управата 

за јавни приходи, при што се стекнаа со нови знаења за 

модерните раководни техники, од кои едната е интензивно 

користење на обезбедување на квалитет (Quality 

Assurance) како стратешка и оперативна алатка, а другата 

е користење на методологии за раководење со проекти 

како основа на многу раководни процеси. Целта 

на обуката беше зголемување на знаењето на раководниот 

капацитет на администрацијата во справувањето 

со многу паралелни и сложени проекти за информатички 

технологии поврзани со стратегијата за примена на 

интероперабилност на информатичките системи. 

9


НОВИНИ ВО АКЦИЗНОТО РАБОТЕЊЕ 

1. Царинската управа го презема комплетното 

управување со акцизите 

Согласно заклучоците на Владата на Република Македонија, 

Царинската управа на 01.01.2010 година ќе го 

преземе комплетното управување со акцизите од Управата 

за јавни приходи. Со сегашните прописи, Царинската 

управа беше задолжена со управување на акцизите 

само при увоз и извоз, а со овие промени, ќе биде 

задолжена и со управување со акцизите во внатрешноста, 

односно и со контрола на производството и прометот 

на акцизни добра во внатрешноста на Република 


Акцизите во буџетот на Република Македонија учествуваат 

со 13,5 милијарди денари, што укажува на огромното 

значење од правилно менаџирање на акцизите. 

Со цел преземање на надлежноста, од работна група 

формирана во министерството за финансии, веќе се изготвени 

предлози и ставени во собраниска процедура 

на измена на Законот за акцизи, Законот за Управата за 

јавни приходи, Законот за Царинската управа и Законот 

за даночна постапка. Понатаму се продолжува работата 

на измена на подзаконските акти. 

Основни функции кои ќе ги преземе Царинската управа 

се следните: 

• издавање на акцизни дозволи; 

• издавање на акцизни одобренија за неакцизно 

користење на акцизна стока (алкохол за аптеки, болници, 

фармација, козметика итн.); 

• издавање на контролни маркички (бандероли); 

• прием, обработка и заверка на акцизни документи; 

• примање на акцизни пријави и утврдување на акцизни 

поба рувања; 

• спроведување на акцизна контрола над акцизните обврзници; 

• прекршоци и кривични дела согласно Законот за акцизи; 

• преземање на започнатите управни предмети од Управата 

за приходи и водење на управна постапка; 

• примена и развивање на информатички систем за 

управување со акцизи. 

10


Издавање на акцизни дозволи 

Со акцизните дозволи му се овозможува на компаниите 

во своите складови да чуваат акцизна стока без да 

се плати акциза. Досега се издадени стотина акцизни 

дозволи, од кои најмногу за алкохол. Акцизните дозволи 

се без рок на траење, се одземаат во случај на 

прекршување. 

Издавање на акцизни одобренија 

Вакви акцизни одобренија се издаваат кога некоја акцизна 

стока се користи во неакцизни цели, на пример 

алкохол во болници, аптеки, фармација, козметика 

и слично. Вакви акцизни одобренија имаат околу 250 

субјекти. 

Издавање на контролни маркички-бандероли 

Царинската управа ќе го преземе и управувањето 

(издавањето) на контролни маркички – бандероли. Количината 

на потребни маркички компаниите прво го 

најавуваат за следниот месец, а потоа бараат издавање, 

по што се носи решение со кое на компаниите им се издаваат 

контролни маркички и се задолжуваат да го платат 

износот на акциза. 

Прием, обработка и заверка на акцизни документи 

Секое движење на акцизни стоки за кои не е платена 

акциза (било по увоз до акцизен склад, или од акцизен 

склад до започнување извозно-транзитна постапка, 

или помеѓу акцизните складови) се врши со акцизни 

документи. Акцизните документи се отпечатени формулари, 

во сетови со 4 примероци. Акцизните документи 

по завршувањето на транспортот на акцизна стока ќе се 

доставуваат до Царинската управа. Најголем дел од работата 

на организациона единица на царинската управа 

ќе се состои во управување со акцизните документи. 

Примање на акцизни пријави и утврдување на акцизни 

поба рувања. 

Имателите на акцизни дозволи еднаш месечно (до 15 

во месецот) поднесуваат акцизни пријави во кои наведуваат 

колкава количина на акцизна стока пуштиле во 

промет минатиот месец и воедно ги плаќаат акцизите. 

Ова би било втора по обем работа на централната организациона 

единица. 

Спроведување на акцизна контрола над акцизните 

обврзници 

Со преземањето на управувањето со акцизите и во внатрешниот 

пазар во Царинската управа ќе се врши и контрола 

на акцизното работење на акцизните обврзници. 

Дел од контролата се состои и во попис на стоката во 

акцизните складови, и срамнување на податоците од 

пописот на стока со количините наведени во акцизните 

документи и акцизните пријави. 

Прекршоци и кривични дела согласно Законот за акцизи 

Законот за акцизи е еден од ретките (или единствен) закон 

во кој се предвидени и кривични дела надвор од 

Кривичниот законик. Прекршоците би се процесуирале 

како и царинските прекршоци, од страна на Комисијата 

за одлучување по прекршоци на Царинската управа. 

Примена и развивање на информатички систем 

Информатичкиот систем треба да содржи обработка 

на Одо бренија, издавање на контролни маркички, 

издавање на акциз ни документи на фирмите, обработка 

на акцизни пријави обработка на Акцизни документи. 

2. Акцизи во Европската унија 

Сите земји членки на Европската унија наплаќаат акцизи 

за три вида на производи: 

• алкохолни пијалоци, 

• производи од тутун и 

• енергетски производи (фосилни горива и електрична 

енер гија). 

Приходите остварени од наплата на акцизи се комплетно 

приходи на земјите членки. Европската унија има 

пропишано минимални стапки или износи на акцизата 

за овие видови на производи, а земјите членки можат 

да определат стапки или износи повисоки од нив. 

Во пракса, износите на акцизите значително се разликуваат 

помеѓу земјите членки на Европска унија. Системот 

на менаџирање на акцизи во Европската унија во 

моментов е многу сличен со оној кој се применува во 

Република Македонија. 

11


3. Промени во системот за менаџирање на акцизи во 

Европската унија 

Новата Директива на Советот (2008/118/EC) која стапи 

во сила на 15 јануари 2009 година, ќе се применува од 

1 април 2010 година. Основен новитет е воведување на 

EMCS (Excise Movement and Control System). 

EMCS претставува цомпјутеризиран систем за следење 

на дви жење на акцизни добра во услови на ненастанување 

на акцизен долг (добра кои подлежат на акциза, 

но за кои таа не е платена) помеѓу земјите членки 

на Европската унија. Се очекува овој систем да ја поедностави 

постапката, да создаде безхартиена околина, 

но истовремено значително да го подобри надзорот 

над движењето на акцизна стока во Европската унија. 

Овој систем ќе го овозможи следното: 

• Поедноставено движење на акцизна стока во услови 

на нена станување на акцизен долг преку користење на 

електронски наместо хартиен акцизен документ; 

• Безбедно движење на акцизна стока, со можност за 

проверка на податоците за учесниците во постапката, 

како и побрзо и побезбедно добивање на доказ дека 

акцизните добра пристигнале на одредиштето; 

• Подобар надзор над движењето на акцизни добра 

преку размена на информации во реално време и контроли 

базирани на анализа на ризик во текот на транспортот. 

Начинот на размена на пораки преку овој систем е прикажан 

на следната слика: 

1. Испраќачот електронски поднесува акцизен документ; 

2. Земјата членка на поаѓање го оверува акцизниот документ, 

му доделува регистрациски број на документот 

и го враќа на испраќачот; 

3. Испраќачот ја испраќа акцизната стока; 

4. Земјата членка на поаѓање го испраќа акцизниот документ 

до земјата членка на пристигање; 

5. Земјата членка на пристигање го испраќа акцизниот 

документ до приемачот на стоката 

6. Пратката пристигнува кај приемачот; 

7. Приемачот испраќа потврда за пристигнување на 

стоката до земјата членка на пристигање; 

8. Земјата членка на пристигање ја оверува потврдата 

и ја враќа до приемачот; 

9. Земјата членка на пристигање ја испраќа потврдата 

на земјата членка на поаѓање; 

10. Земјата членка на поаѓање ја препраќа потврдата 

до испраќачот. 

Доколку се работи за транспортна операција со акцизни 

добра во услови на ненастанување на акцизен долг 

во рамките на една земја, постапката се одвива на сличен 

начин, со таа разлика што нема размена на пораки 

помеѓу земјите членки. 

Преминувањето на надлежностата на наплатата на акцизните 

давачки од Управата за јавни приходи на Царинската 

управа про излегува од Националната програма 

за усвојување на правото на Европската унија, како и 

од препораките и искуството во начинот на прибирање 

и контрола на акцизните давачки во земјите членки на 

ЕУ и земјите кандидати за членство во ЕУ. 

12


ОСЛОБОДУВАЊЕ ОД ПЛАЌАЊЕ НА УВОЗНИ ДА ВАЧКИ ЗА СТОКА КОЈА КАКО 

ПОДАРОК Е ДО БИЕНА ОД СТРАНСКИ ДОНАТОРИ, КАКО И УВЕЗЕНА СТОКА 

КУПЕНА СО ПАРИЧНИ СРЕДСТВА ДОБИЕНИ КАКО ПОДАРОК НА ДРЖАВНИТЕ 

ОРГАНИ, ОПШТИНИТЕ, ГРАДОТ СКОПЈЕ И НА ЈАВНО ПРАВНИТЕ СУБЈЕКТИ 

Често се случува државните органи и јавно правните 

субјекти да добиваат донации од странство во најразличен 

вид. Овие донации се во стока или во парични 

средства. 

Заради неинформираност на субјектите, царинската постапка 

за ослободување на овој вид на стока понекогаш 

трае непотре бно долго и предизвикува незадоволство 

кај примачите на донацијата. 

1. Кој има право на вакво ослободување 

• државни органи; 

• општини; 

• градот Скопје; 

• јавно правни субјекти, односно јавните претпријатија 

и јавните установи. 

Во оваа категорија не спаѓаат верските организации, 

кои не можат да бидат ослободени од плаќање на царина 

за донации кои ги добиваат од странство. 

2. Како се спроведува постапката на ослободување 

од плаќање на увозни давачки 

Постапката на ослободување од плаќање на царина се 

спроведува како и секоја царинска постапка, со поднесување 

на царинска декларација во која, покрај вообичаените 

документи за секоја царинска декларација, се 

поднесуваат и следните документи: 

• Барање за ослободување од плаќање на царина согласно 

член 198 став (1) од Царинскиот закон, кое треба 

да содржи податоци за името на корисникот и донаторот, 

доказ за статусот на корисникот и трговски назив 

на стоката со назначување на количината и вредноста; 

• Доказ дека се работи за донација (фактура која е без 

плаќање на противвредност во странство, договор за 

подарок-донација на стоката која се увезува или писмо 

од донаторот дека стоката која се испраќа е подарок, 

односно донација) 

• Изјава каде и за што ќе се користи стоката. 

Доколку се работи за стока купена со парични средства 

добиени како подарок, треба да се достави и доказ од 

банка дека добиените парични средства како подарок 

се внесени, односно евидентирани на сметка на примачот 

на донацијата. 

3. Дали при донација се применуваат мерките на 

трговска политика 

Сите мерки на трговска политика се применуваат. Тоа 

значи дека доколку како донација се добие стока која 

подлежи на добивање на некој вид на дозвола за увоз 

(на пример мерни ин стру менти, лекови, возила и слично) 

неопходно е таа да биде обезбедена од надлежната 

институција. 

4. Дали има ограничување во поглед на располагање 

со стоката ослободена од плаќање на увозни давачки 

како донација 

Стоката ослободена од плаќање на увозни давачки како 

дона ција, во рок од три години од денот на увозот, не 

смее да се отуѓи, да се даде на користење на друг, да 

се позајми или поинаку да се употреби за други цели а 

не за оние за кои биле ослободени од плаќање на увозни 

давачки, пред тие да бидат платени. Таквата стока не 

смее да биде дадена во залог, да се изнајми или да се 

даде како осигурување за други обврски. 

13


МОЖНОСТ ЗА НАМАЛУВАЊЕ НА ИЗНОСОТ НА ОПШТАТА ГАРАНЦИЈА 

ЗА ОБЕЗБЕДУВАЊЕ НА ЦАРИНСКИОТ ДОЛГ 

Со цел подобрување на деловната клима Царинската 

управа во изминатиов период издаде соопштение за 

сите учесници во царинските постапки со економски 

ефект (увоз за облагородување – систем на одложено 

плаќање и царинско скла дирање) дека имаат можност за 

намалување на банкарска та гаранција за обе збедување 

на царинскиот долг. 

Согласно одредбите од Царинскиот закон и Уредбата за 

спроведување на царинскиот закон, овозможено е висината 

на општата гаранција да обезбедува помалку 

од 50% од евентуалниот царински долг, односно царинскиот 

долг кој би можел да настане. 

Барањето висината на општата гаранција да обезбедува 

помалку од 50% од евентуалниот царински долг се поднесува 

до Службата за надзор на иматели на одобренија 

во надлежната Царинарница, одговорна за надзор над 

правилното спроведување на соодветната постапка со 

економски ефект. По поднесените барања одлучува посебна 

Комисија за оценување на критериумите за висината 

на износот на општата гаранција. 

Подносител на барањето може да биде секој имател на 

одобрение на една од наведените постапки со економски 

ефект, доколку ги исполнува критериумите наведени 

во членот 449 став 2 и 3 од Уредбата за спроведување 

на Царинскиот закон (Службен весник на Република 

Македонија бр. 66/05, 73/06, 40/07, 62/07 и 42/09). 

Врз основа на одредбите од Царинскиот закон и Уредбата 

за спроведување на царинскиот закон, Царинската 

управа утврди транспарентни критериуми и услови 

кои треба да ги исполнуваат имателите на одобренија 

за да се стекнат со намалување на висината на општата 

гаранција. Подетални информации мо же да се прочитаат 

во Упатството за оценување на критериумите 

за висината на износот на општата 

га ран ција, кое е објавено на интернет страната на 

Царинската управа. 

Врз основа на наведените критериуми, а по претходно 

поднесено барање, на 39 иматели на одобренија 

за царинска постапка со економски ефект (увоз за 

облагородување – систем на одложено плаќање и царинско 

складирање) им е одобрено висината на општата 

гаранција да обезбедува помалку од 50% од евентуалниот 

царински долг, и тоа: на 17 иматели на одобренија 

им е одобрено општата гаранција да обезбедува 30% од 

висината на царинскиот долг, на 16 иматели им е одобрено 

општата гаран ција да покрива 10% од висината 

на царинскиот долг и на 6 иматели им е одобрено 

изземање од обезбедување на евентуално настанатиот 

царински долг, односно банкарска гаранција 0. 

Останатите иматели на одобренија за царинска постапка 

со еко н о м ски ефект (увоз за облагородување – систем 

на одложено плаќање и царинско складирање), 

околу 360 компании, имаат одобрено висината на општата 

гаранција да обезбедува 50% од евентуалниот 

царински долг. 

УЧЕСТВО НА ПОЕДНОСТАВЕНИТЕ ПОСТАПКИ И ЦАРИНЕЊЕ НА ГРАНИЧНИТЕ 

ПРЕМИНИ ВО ВКУПНОТО УВОЗНО И ИЗВОЗНО ЦАРИНЕЊЕ 

Две постaпки кои постојано ги промовира Царинската 

управа, а кои претставуваат големо олеснување за операторите, 

се поедноставените постапки и можноста за 

увозно, и особено извозно царинење на самите гранични 

премини. 

Поедноставени постапки 

Поедноставените постапки овозможуваат увозот, односно 

изво зот, наместо на царинските терминали, да 

се врши во просториите на компаниите, без временско 

ограничување (постапката може да се спроведува 

24 часа секој ден, било работен, било неработен). Овие 

постапки значително ги намалуваат трошоците на компаниите, 

бидејќи се избегнуваат терминалските трошоци, 

се намалува времето потребно за извршување на 

транспортните операции, а се овозможува и попрецизно 

планирање на бизнисот. 

Во 2009 година заклучно со месец јули, обработени се 

приближно 80.000 извозни декларации во редовна по- 

14


стапка (ЕХА), и 26.000 извозни декларации во поедноставена 

постапка (EXG). Ова значи дека од вкупниот 

број на извозни декларации, 25% биле со користење на 

поедноставени постапки. 

Во поглед на увозните декларации, заклучно со месец 

јули 2009, обработени се приближно 145.000 увозни 

декларации во редовна постапка (ИМА), и приближно 

13.000 во поедноставена (IMG). Процентуалното учество 

на поедноставените постапки кај увозот е приближно 

8%. 

Поголемата застапеност на поедноставените постапки 

кај извозот, отколку кај увозот, се должи пред се на ограничувачкиот 

фактор на инспекциските контроли при 

увозот, односно изда ва ње на голем број на увозни лиценци 

од различни служби. Царинската управа континуирано 

спроведува напори за проширување на стоките 

за кои се возможни поедноставени постапки, преку 

соработка со инспекциските служби, со цел овоз мо жување 

на инспекциски надзор во просториите на имателите 

на одобренија за поедноставени постапки. 

Иако бројот на декларации за кои се применуваат поедноставени 

постапки не е мал, особено кај извозот, сеуште 

сме далеку од бројките во земјите членки на ЕУ, каде 

поедноставените постапки се правило, а терминалското 

царинење исклучок. 

Кога вкупно ќе се погледаат бројките, може да се заклучи 

дека од овие две можности, поедноставени постапки 

и увозно и извозно царинење на самите гранични 

премини, најмногу корист досега имаат извозниците, 

бидејќи 45% од извозните декларации се обработени 

или со поедноставени постапки, или на самите гранични 

премини. Имајќи предвид дека во двата случаи извозната 

постапка може да се спроведува 24 часа секој 

ден, што значи и намалено време за транспортните операции, 

односно поефтин превоз, како и тоа дека во двата 

случаи се избегнуваат трошоци за терминал во внатрешноста, 

овие две мерки претставуваат огромно 

олеснување за извозно ориентираните компании. 

За жал, при увоз, ситуацијата не е толку добра, бидејки 

само 13% од увозните декларации се обработени со поедноставени 

постапки, или на самите гранични премини. 

Иако бројката не е за занемарување, сепак се потребни 

дополнителни напори од Царинската управа и 

инспекциските служби со цел зголемување на овој процент. 

Царинење на гранични премини 

Со воведување на можноста за царинење на самите гранични 

премини, особено 24 часовно извозно царинење, 

им се овозможува на компаниите извозно да царинат 

во кое било време на самиот граничен премин. Вакви 

можности има на граничните премини Блаце, Деве 

Баир, Делчево, Ново Село, Богородица и Меџитлија. Во 

2009, заклучно со месец јули, на самите гранични премини 

е извршено приближно 10 % од вкупното увозно 

или извозно царинење. При тоа, само за извозот, 

овој процент изнесува 20%, додека за увозот, овој процент 

е 5%. Повторно разликата за увоз и извоз се должи 

најчесто на недоволното присуство на инспекциските 

служби на граничните премини, што оневозможува 

дел од стоката која подлежи на инспекциски надзор да 

биде увозно оцаринета на граничниот премин. 

Класична 

постапка 

Поедноставена 

постапка 

Извоз 55% 25% 20% 

Увоз 87% 8% 5% 

Вкупно 

увоз / извоз 75% 15% 10% 

Царнење на 

граничен премин 

15


СПРЕЧУВАЊЕ НА НЕЛЕГАЛЕН УВОЗ, ИЗВОЗ И ТРАНЗИТ НА СТОКА И ЗАПЛЕНА НА 

СТОКА СО КОЈА СЕ ПОВРЕДУВААТ ПРАВАТА ОД ИНТЕЛЕКТУАЛНА СОПСТВЕНОСТ 

ОТКРИВАЧКИ АКТИВНОСТИ 

Во периодот јуни - јули, царинските работници при 

спроведу ва ње на редовните царински контроли , 

спречија повеќе обиди за криумчарење и шверц 

на непријавена и недозволена стока во Република 

Македонија, како и стока за која постои основано 

сомневање дека претставува фалсификат на заштитетни 

трговски марки. 

Привремено одземена непријавена стока 

Во откриените обиди за недозволен пренос на стока, 

привремено се одземени над 120.000 парчиња трговски 

стоки или над 100 видови трговски стоки, меѓу кои: 

• 549 археолошки предмети (монети, накит и фигури), за 

кои стручните лица на Управата за заштита на културното 

наследство потврдија дека се од непроценлива културна 

и археолошка вредност, 

• 2 икони-оригинални дела на средновековната црковна 

уметност, изработени помеѓу 14-18 век, а кои претставуваат 

значајно културно наследство од непроценлива 

вредност 

• 14 уметнички слики, масло на платно, насликани од 

академик Кубуровски 

• 701 грам наркотична дрога марихуана, 

• 208 штеки цигари, 

• 588 парчиња енергетски пијалок ред бул, 

• 317 литри пиво бекс и 28 литри алкохол (ракија, виски, 

узо) 

• 21.966 парчиња текстилни производи и 30.000 мрежести 

додатоци, 

• 16.535 парчиња силиконски прачки, 

• 5.234 парчиња украсни предмети (свеќи и цвеќиња), 

• 3.788 парчиња бижутерија и 21 парче златен накит, 

• 1.196 парчиња модни додатоци (новчаници, ташни, часовници, 

очила за сонце, ремени, капи), 

• 312 пара обувки 

• 1.195 парчиња различни авто делови, 

• 130 литри дизел гориво и 100 литри моторно масло, 

• и значителна количина најразновидни производи за 

домаќинство и индустрија. 

Привремено одземена стока за која постои соменање 

дека прет ста вува фалсификат на заштитена трговска 

марка. 

Во истиот период Царинската управа интервенираше 

во 20 нови случаи на пријавена стока во царинска постапка, 

за кои постои сомневање дека претставуваат 

повреда на право од интелектуална сопственост, и привремено 

задржа 151.514 парчиња и 196 килограми стока. 

Најголем дел од привремено задржаната стока ја сочинуваат: 

• 73.800 парчиња хартиени етикети 

• 30.000 парчиња ДВД / ВЦД 

• 7.458 пакувања тоалетна вода 

• 6.940 пакувања козметички производи (маскара, креми, 

креони) 

• 18.450 парчиња пластични бричеви 

• 4.050 парчиња спортска опрема 

• 930 парчиња наочари за сонце 

• 5.554 парче облека (блузи, маици, хеланки, долен веш, 

чорапи) 

• 4.134 парчиња модни додатоци (паричници, каиши, 

рачни ча • совници) 

• 192 пакувања парфеми 

• 196 килограми поли-етиленски кеси. 

По завршување на постапката согласно Законот за царински 

мерки за заштита на права од интелектуална 

сопственост, и добиена потврда од застапниците 

на заштитените трговски марки дека привремено задржаните 

стоки се фалсификат, во месец јуни и јули Царинската 

управа донесe одобренија за уништување за 

вкупно 86.043 парчиња стока и тоа за следните трговски 

марки: чорапи NIKE, ADIDAS, PUMA, маици REPLAY, 

CHANEL, G-STAR и NIKE, креми NIVEA, хартиени етикети 

NIKE, ARMANI, CD-ња PRINCO и 196 кг кеси со ознака 

MARLBORO. 

СПРЕЧЕН ОБИД ЗА НЕЛЕГАЛНО ИЗНЕСУВАЊЕ 

АРТЕФАКТИ СО НЕПРОЦЕНЛИВА ВРЕДНОСТ 

Според распоредот на смените за работа на ден 

18.07.2009 година, бев на работа дневна смена од 8-20 

часот, распореден да работам на контрола на патнички 

промет на излез од Република Македонија. 

16


Некаде околу пладне, во колоната за патнички моторни 

возила за излез од Република Македонија забележав 

патничко моторно возило “MAZDA“, со хрватски регистарски 

таблички во кое се наоѓаше четворочлено 

семејство, брачен пар со нивните две деца. По проверка 

на патните исправи и поставеното прашање на возачот 

дали има нешто да пријави за царинска контрола, 

возачот одговори цитирам: ,,Земо, немам ништо бев на 

одмор со фамилијата да ја посетам мајка ми во Струмица, 

јас сум од овде“. Навистина во патната исправа издадена 

од Хрватска стои место на раѓање с.Вељуса, Струмица. 

Го продолжив разговорот со лицето за кое можам 

да кажам дека беше комуникативна личност. На поставените 

прашања добивав и поконкретни одговори отколку 

што барав. 

На обуките кои ги посетував за време на пробната работа 

ни беше сугерирано од страна на нашите колеги 

обучувачи дека и преголемата соработка од страна на 

лицето за време на интер вјуто е исто така индикација 

за обид на оттргнување на вниманието на царинскиот 

службеник од суштинските информации кои може да ги 

добие од интервјуто со патникот. Одлучив да извршам 

детална контрола. Во консултација со водичот на смена 

и шефот на испоставата, одлучивме освен детална контрола, 

возилото да биде однесено и на скенер контрола 

кај нашите колеги од мобилни скенери. По извршеното 

скенирање и детална контрола на возилото и личните 

предмети на патниците откривме 549 археолошки 

предмети (монети, накит и фигури) од историското културно 

наследство на Република Македонија. 

Интересно би било да напоменам, дека откако го 

пронајдов првиот предмет огрлица дел од накит која 

беше сокриена во опремата од возилото поточно 

во заштитниот флуоросцентен елек, на поставеното 

прашање на лицето за каков предмет се работи лицето 

одговори цитирам: ,,Незнам, некое старо железо, фрли 

го незнам од каде се нашло тука“, за кое подоцна стручните 

лица од Управата за заштита на културното наследство 

потврдија дека станува збор за многу редок и многу 

вреден предмет 

Меѓу пронајдените предмети беа монети од различни 

периоди од нашето минато, други парчиња накит, статуетка, 

крст, делови од стрели и еден хируршки инструмент 

од минатото. Првичната проценка на стручните 

лица од Управата за заштита на културното наследство 

е дека пронајдените монети потекнуваат од 1 век римски 

период, 1 век од нашата ера, како и од 12 век - византиско 

време, додека накитот и фигурите потекнуваат 

од железното време, односно 6-7 век пред нашата 

ера. 

Овој успех го сметам како заеднички успех на сите мои 

колеги и претпоставени кои несебично ми го пренеле 

своето искуство и знаење, а кое го стекнале низ нивната 

долгогодишна и успешна работа. Тука сакам да ја истакнам 

и одличната соработка која ја имаме и со колегите 

од Граничната полиција при Министерството за внатрешни 

работи. 

Се надевам дека овој успех ќе им послужи како мотив 

и на другите колеги за понатамошна успешна и плодна 

работа во откри вањето на оние лица кои ќе сакаат да ги 

прекршат законите на Република Македонија, а и да ги 

одврати оние кои би се одлучиле да го сторат тоа. 

Mарјан Ивановски, Царинска испостава Табановце - автопат. 

СОВРЕМЕНИ ТРЕНДОВИ ВО БОРБАТА СО 

НЕДОЗВОЛЕНА ТРГОВИЈА СО ДРОГА 

Борбата против криумчарењето на дрога останува 

еден од најголемите предизвици во современото општество. 

Секој дневно се регрутираат нови зависници, 

а старосната граница на корисниците на дрога рапидно 

се намалува. Во исто време заработувачката од 

криумчарењето на дрога достигнува ми ли јарди долари, 

пари кои потоа ја поткопуваат легалната економија 

и се користат за финансирање на други криминални активности, 

како и финансирање на меѓународниот тероризам. 

Во желбата за остварување на поголем профит, 

организираните криминални групи од повеќе земји се 

поврзуваат меѓусебно и формираат организации кои 

по својата големина, финансиска и дури и воена моќ се 

на исклучително високо ниво. Нивна карактеристика е 

исклучителната флексибилност, односно способност на 

прилагодување на моменталната ситуација. Република 

Македонија не е исклучок од овие светски трендови и 

токму затоа една од задачите на Царинската управа на 

Република Македонија е заштитната функција, односно 

спречување на внесување на овие забранети супстанци 

во нашето царинско подрачје. 

Според Светскиот извештај за дрога за 2008 година на 

Канце ларијата на Обединетите Нации за борба против 

17


дрогата и криминалот (UNODC), вкупно 6100 тони опиум 

се произведени во Авганистан, од кои 66,3% е локално 

рафиниран. Проценката на UNODC покажува дека вкупно 

555 тони морфиум/хероин биле наменети за извоз 

од Авганистан минатата година. Проценките на UNODC 

сугерираат дека 85% од сите опијати се пренесуваат од 

Авганистан преку Иран и Пакистан. Најголемиот дел од 

опијатите се наменети за Западна Европа продолжуваат 

да се криумчарат преку проширената балканска рута 

преку Пакистан, Иран, Турција и балканските држави. 

Најголемите заплени на опијати се вршат од страна на 

органите за одржување на законите на тие држави, од 

кои 60% во европскиот дел на балканската рута. 

Проценките на UNODC укажуваат на тоа дека тајното 

произво дство на стимуланси од групата амфетамини 

е концентрирано во Северна Америка, источна и 

југоисточна Азија, Европа, Оке анија и јужна Африка. 

Производството на стимуланси од групата амфетамини 

е специфично за регионот, и е поврзано со побарувачката 

на пазарот и достапноста на потребните хемикалии. 

Производството на амфетамини и натаму се врши 

претежно во Европа. Преработката и криумчарењето 

на амфетамини е концентрирано во Европа, со што заплената 

на амфетамини во Европа претставуваат разумен 

репер за светските заплени на амфетамини. Помеѓу 

2000 и 2006 година, заплените на амфетамини се зголемиле 

речиси за два пати. Поголема е веројатноста заплените 

на стимуланси од групата амфетамини во Европа 

да бидат базирани на амфетамини, за разлика од 

стимуланси базирани на метамфетамини. Минатогодишните 

заплени се намалени малку во споредба со 

достигнувањето на врвот во 2004 година. Има показатели 

дека зголемените контроли во Бугарија и Турција доведе 

до преместување на производство на амфетамини 

со логото „Captagon“ поблиску до блискиот и средниот 

Исток (имено Сирија и Саудиска Арабија), најголемиот 

пазар за потрошувачка на ваквиот тип стимуланси од 

групата на амфетамини. 

18


Европа веќе неколку децении е еден од најголемите и 

најста билните пазари за нелегална трговија со дрога, 

сеуште е рангирана на прво место во поглед на потрошувачка 

на хероин и екстази. Меѓународните организации 

како што се UNODC, ИНТЕРПОЛ, СЦО, ЕУРОПОЛ, 

итн., укажуваат дека хероинот достапен на европскиот 

пазар е претежно со потекло од југозападна Азија криумчарен 

преку различните гранки на балканската рута. 

Мора посебно да се напомене и зголемената зачестеност 

на употребата на северната црноморска рута, која 

започнува во Иран и транзитира на Азербејџан, Грузија, 

Русија и Украина до Романија или со траект од Грузија 

до Бугарија. Очигледно меѓународните криминални 

групи се обидуваат да најдат алтернативни хероински 

рути со цел да стигнат до главните европски пазари 

заобиколувајќи ги интензивните контролни мерки 

кои се применуваат на турско-иранската граница и на 

турско-бугарската граница каде што во 2008 година 

конфискувани се вкупно 2.930 кг хероин во 39 заплени. 

Минатата година бугарските и романските органи 

за спроведувањето на законите пријавија 5 заплени 

со вкупно 554 кг хероин криумчарен преку северната 

црноморска рута. 

19

КОНТРОЛА И ИСТРАГИ 

Во 2008 година, органите за спроведување на законите 

(поли ција и царина) членки на SECI центарот пријавија 

заплена на повеќе од 70 тони и 1,4 милиони таблети 

наркотични дроги и психотропни супстанци во регионот. 

Запленети се и вкупно 68,7 тони и 8753 литри хероински 

прекурзори (ацетик анхидрид). 

Краткиот преглед на извештајот за заплената на 

дроги во ЈИЕ за 2008 година го открива следново: 

Хероин 

• Заплената на опијати во регионот е некаде околу 19 

тони, што претставува зголемување за 10,5% во споредба 

со 2007 година и 36% споредено со 2006 година. Во 

споредба со 2007 година, има пад од 37% во количините 

на запленет опиум и морфиум, но заплената на хероин 

е зголемена за вкупно 13,7%. 

• Најголемите количини хероин се конфискувани во 

Турција (15.466 кг), па Бугарија (1.220 кг), Грција (449 кг) 

и 

Романија (385 кг); 

• Со исклучок на Турција, која пријави заплени на хероин 

во внатрешнината од 13,5 тони, скоро сите други 

земји-членки на SECI центарот изјавија дека значителни 

количини хероин се запленети на граничните премини 

(ГП) наместо во внатрешнината на државите.Вкупно 

4.127 кг хероин во 137 случаи се запленети на граничните 

премини на државите; 

• Според пријавените детални известувања за заплените, 

заплените на хероин врз основа на разузнавачки 

податоци или проценка на ризик претставуваат околу 

60% од вкупниот број на заплени и 76% од вкупната запленета 

количина; 

• Патничките автомобили се најчесто употребеното 

превозно средство за прекугранично криумчарење на 

хероин (43 заплени со вкупно 1.294 кг), а потоа следат 

тешките товарни возила/камиони со најголемите шверцувани 

количества (37 заплени со 3.912 кг). Комбињата, 

автобусите, минибусите и возовите спорадично се употребуваат 

(17 случаи со вкупно 189 кг); 

• Убедливо најголемиот дел од возилата кои се употребуваат 

за криумчарење на хероин се со: 

• регистарски таблици од BG, DE, NL, TR, RO и HU (за 

патнички автомобили) 

• регистарски таблици од TR, IR, BG, MK и HR (за камиони) 

• Методите на криење кои најчесто се употребуваат: 

• кај патнички автомобили (резервоари за гориво, 

резервни гуми, зад задно седиште и багажник, панели 

на вратите, багажници со лажно дно, подови и кровови, 

итн.) 

• кај камиони (во дел за товар - помеѓу товарот - поголеми 

количини, но поназад; во конструкцијата: - кабината 

на возачот и посебно направени скривалишта/ 

бункери - најчесто со помали количини); 

Main routes for drugs 

trafficking 

Cocaine from Latin and South 

America 

Ecstasy 

Heroine from South-East 

Asia 

Latin and 

South America 

Direcţia ia Antidrog 8 

20


Според деталните известувања за заплените, главните 

држави од кои возилата со хероин заминуваат се 

Турција, Иран и Бу га рија (89 заплени со вкупно 5.224 

кг); 

Според деталните известувања за заплените, главните 

одреди шни држави на хероинот се Германија (19 заплени 

со 1.168 кг) и Холандија (12 заплени со 717 кг), а потоа 

следат Италија, Австрија и Велика Британија; 

Сите гранки на балканската рута се користени со шверц 

на хероин во 2008 година, но северната рута (TR – BG – 

RO – HU – централна и западна Европа) се чини како поактивно 

да била употребена; 

Најголемиот број на курири уапсени според деталните 

изве стувања за заплените се државјани на земјите од 

југоисто чна Европа. Државјаните на BG, TR, RO, MK и IR 

се убедливо најчестите престапници; 

Стимуланси од групата амфетамини 

Вкупните количини на заплените на стимуланси од групата 

амфетамини во регионот се 1,4 милиони пилули и 

речиси 700 кг амфетамини и екстази. 

Најголемите количини на амфетамини се запленети од 

страна на Турција, Бугарија, Србија и Унгарија. Во овој 

поглед Турција е рангирана на прво место, а потоа следат 

Бугарија, Романија и Унгарија. 

Холандија се чини како да е главниот извор на екстази 

кој се кри умчари низ регионот. Без оглед на фактот 

што конфискуваните количини на амфетамини сериозно 

опаѓаат во последниве две години, југоисточниот 

регионот сепак останува главниот извор за нелегално 

производство на амфетамини кои се наменети главно 

за државите на блискиот и средниот Исток, 

Патничките автомобили се евидентирани како најчесто 

употребувано средство за прекугранично криумчарење 

на стимуланси од групата амфетамини (33 заплени), по 

кои следат камионите и автобуси. 

Разузнавачките податоци откриваат дека има случаи 

на замена на хероин спрема екстази и амфетамините 

и некои организирани криминални групи се бават и со 

опијати и синтетички дроги низ југоисточниот регион. 

За поефикасна борба против оваа современо зло, Царинската 

управа на Република Македонија ги превзема 

следните мерки: 

Врши постојана обука и дообука на царинските работници, 

Анализира и изработува профили на ризик, 

Ги следи современите трендови во трговијата со дрога, 

Иницира и спроведува засилена соработка со домашни 

и меѓу народни субјекти. 

Љубиша Димовски, Сектор за контрола и истраги. 

21


АКТИВНОСТИ И МЕРКИ ВО БОРБАТА ПРОТИВ ЦАРИНСКИ ИЗМАМИ 

Поднесени кривични пријави 

Постапувајќи по констатираните прекршоци, Царинската 

управа на Република Македонија во приодот јуни/ 

јули 2009 година до надлежните јавни обвителства поднесе 

вкупно 16 кривични пријави против 11 правни и 

16 физички лица. 

Кривичните пријави се поднесени поради постоење на 

основано сомнение дека се сторени следните кривични 

дела: 

Царинска измама 

Десет кривични пријави се поднесени против десет 

правни и десет физички лица за сторено кривично 

дело „Царинска измама“ по член 278-а од Кривичниот 

законик. 

- Две кривични пријави се поднесени против две правни 

лица од Скопје и одговорите лица во правните лица, 

бидејќи при спроведување на увозна царинска постапка 

со цел да избегнат плаќање царински и други 

давачки во полн износ, приложиле фактури во кои 

не ја пријавиле вистинската количина на стоките. По 

извршен детален преглед на транспортните возила и 

увид во приложената документација која ја следи стоката, 

утврдено е дека во возилата покрај декларираната 

се наоѓа и непријавена стока. 

- Шест кривични пријави се поднесени против шест 

правни лица од Скопје, Тетово и Струга и одговорите 

лица во правните лица, бидејќи при спроведување на 

увозна царинска постапка со цел да избегнат плаќање 

царински и други давачки во полн износ, не ја прикажале 

вистинската вредност на стоката, односно приложиле 

неверодостојни фактури со пониска цена и основица 

за пресметка на увозните давачки. Царинската управа 

на Република Македонија по службена должност 

во соработка со царински служби на Турција, Грција и 

Словенија од каде потекнува стоката, изврши проверка 

на фактурите кои ја следат стоката и утврди дека вредностите 

во фактурите презентирани на царинскиот орган 

при спроведување на царинската постапка значително 

се разликуваат од вредностите во фактурите 

издадени од страна на извозниците. Покрај поднесените 

кривични пријави, правните лица се задолжени да ја 

платат и разликата на избегнатите давачки со решенија 

во управна постапка. 

- Една кривична пријава е поднесена против правно 

лице од Скопје и неговото одговорно лице, поради 

презентирање на лажни податоци пред царинскиот 

орган за стоките кои се предмет на спроведување на 

увозна царинска постапка. Поконкретно, осомничените 

со три царински декларации пријавиле за царинење 

нови товарни моторни возила увезени од Германија, 

распоредени во тарифна ознака со царинска давачка 

во висина од 3%. Царинската управа на Република 

Македонија по службена должност ги испрати фактурите 

и сообраќајните дозволи на проверка кај царинската 

служба на Германија, која повратно информира дека 

станува збор за употребувани товарни моторни возила, 

регистрирани во 2007 година. Согласно Основните 

правила за примена на Царинската тарифа, стоката правилно 

треба да се распореди во друга тарифна ознака 

со царинска стапка од 9%. Покрај поднесената кривична 

пријава, правното лице е задолжено да ја плати разликата 

на избегнатите давачки со решенија во управна 

постапка. 

- Една кривична пријава е поднесена против правно 

лице од Скопје и неговото одговорно лице, затоа 

што при спроведување на увозна царинска постапка 

пријавиле тарифна ознака со пониски царински давачки 

(царинска стапка и ДДВ). Осомничените со царинската 

декларација пријавиле за увозно царинење монитори 

со вграден тјунер увезени од Унгарија, и пријавиле 

тарифна ознака со царинска стапка од 0% и ДДВ од 5%. 

Со преглед на стоките и извршениот увид во техничката 

докуметација било утврдено дека станува збор за монитори 

со вграден тјунер кои се распоредуваат во тарифна 

ознака со царинска стапка од 5% и ДДВ од 18%. 

Покрај поднесената кривична пријава, правното лице е 

задолжено да ја плати разликата на избегнатите давачки 

со решенија во управна постапка. 

Фалсификување на исправа 

Една кривична пријава е поднесена против едно правно 

лице и едно физичко лице за сторено кривично 

дело „фалсификување на исправа„ бидејќи осомничените 

во текот на 2007 и 2008 година, во повеќе наврати 

на царинската испостава Терминал увоз-Скопје поднеле 

согласности за влез на пратка на територија на 

Македонија, за кои по извршените проверки кај соодветните 

државни органи (Министерството за здравство, 

Дирекцијата за храна, Одделение за инспекциски 

22


надзор и Државниот санитарен и здравствен инспекторат), 

надлежни за издавање на ваков вид документи, е 

утврдено дека истите се лажни, односно фалсификувани. 

Осомничените ги употребиле овие документи како 

вистински, со намера да остварат право на увоз на стоки 

без да биде извршен преглед и да се дозволи увоз од 

страна на надлежните органи. 

Изнесување, односно извезување во странство на 

добра под привремена заштита или културно наследство 

или природна реткост, криумчарење, 

транспортирање на добра подложни на акциза и царинска 

измама 

Една кривична пријава е поднесена против едно физичко 

лице, хрватски државјанин, за сторено кривично 

дело изнесување, односно извезување во странство 

на добра под привремена заштита или културно 

наследство или природна реткост, затоа што на излез 

од Република Македонија, при царинска контрола на 

автомобилот, во багажниот простор биле пронајдени 

569 парчиња (стари пари, монети, огрлица, шноли за 

коса), добра кои се под привремена заштита, односно 

претставуваат културно наследство или природна реткост. 

Од страна на стручни лица од Управата за заштита 

на културното наследство дадено е мислење, според 

кое станува збор за антички материјал (монети) од непроценлива 

вредност кои датираат помеѓу I-XII век. 

Криумчарење 

Една кривична пријава е поднесена против едно физичко 

лице, грчки државјанин за сторено кривично 

дело криумчарење, затоа што, на царинската испостава 

Богородица на влез во Република Македонија, 

во автомобилот со германски регистарски таблички, 

во сопственост на пријавениот, биле пронајдени две 

непријавени икони - Исус Христос, масло на дрво со димензии 

72 х 41 см и Свети Атанасиј, масло на дрво со димензии 

69,5 х 45 см. Од страна на стручно лице од Национална 

установа – Музеј Гевгелија, потврдено е дека 

иконите претставуваат значајно кул турно наследство и 

се оригинални дела на средовековната културна уметност 

со поширока хронологија од 14-18 век. 

Транспортирање на добра подлежни на акциза 

Две кривични пријави се поднесени против две физички 

лица, турски државјани, за транспортирање на 

добра подлежни на акциза, затоа што, при детален 

преглед на два автобуси со турски регистарски ознаки, 

била пронајдена непријавена и сокриена акцизна стока 

без контролни маркици. Во едниот автобус пронајдени 

се 51 штека цигари марка „EVA slims“ и „VIVA slims“, а во 

другиот автобус 20 штеки марка Slims EVE На ваков начин 

пријавените со намера да стекнат имотна корист 

или вредност се обиделе нелегално да пренесат добра 

подложни на акциза, со што е направен обид за 

избегнување на плаќање на царина и други давачки. 

Увезување или пуштање во акцизно-правен слободен 

промет, тутунски добра подлежни на акциза 

Една кривична пријава е поднесени против едно физичко 

ли це, македонски државјанин, за увезување 

или пуштање во акцизно-правен слободен промет, тутунски 

добра подлежни на акциза, затоа што, на влез 

во Република Македонија во својство на возач на автобус 

се обидел да пренесе 14 шишиња од по еден литар 

ракија “Стомаклија“ без да ги пријави на царинскиот 

орган. Стоката била пронајдена сокриена во фрижидерот 

од автобусот, во просторот наменет за чување алат 

и на други места во внатешниот дел од автобусот. Исто 

така под креветот од автобусот покриени со јакна биле 

пронајдени и 5 штеки цигари Marlboro Lights и Lucky 

Strike. На ваков начин осомничениот со намера да стекне 

имотна корист или вредност се обидел нелегално да 

увезе тутунски добра без контролни маркици. 

Поднесени прекршочни пријави 

За откриените обиди за недозволен пренос на стока, 

како и за останатите недозволени постапувања, во периодот 

јуни-јули до Комисијата за одлучување по прекршок 

при Царинската управа доставени се вкупно 248 

барања за поведување на прекршочна постапка (32 

барања по прекршочна пријава за возила доставени 

од МВР, 202 барања по записник за царински прекршок 

доставени од надлежните организациони облици во 

Царинска управа и 14 се вратени предмети од Основните 

судови). 

Комисијата при одлучување по веќе поднесени барања 

за пове дување прекршочна постапка во месеците јуни/ 

јули донесе решенија за вкупно 132 предмети, од кои, 

- за 25 предмети одлучи во итна постапка каде сторители 

на царински прекршоци се странски државјани, од 

23


кои наплатена е глоба во износ од 10.200 евра во денарска 

противвредност, и 

- 107 предмети во редовна постапка, со донесување 

на реше нија за наплата на глоба во вкупен износ од 

7.571.340 денари и задолжително одземање на стоката, 

предмет на царинскиот прекршок. 

Комисијата за одлучување по прекршок со постапка за 

пора мнување и посредување реши вкупно 31 предмет, 

за кои се издадени платни налози за правни лица, одговорните 

лица во правните лица и физички лица и наплатена 

е глоба во вкупен износ од 6.200 евра во денарска 

противвредност. 

ФУНКЦИОНАЛНОСТИ НА СИСТЕМОТ ЗА 

ВИДЕОМОНИТОРИНГ И ПРЕПОЗНАВАЊЕ 

НА РЕГИСТАРСКИ ТАБЛИЧКИ 

Безбедноста на една држава е едно од најважните приоритети 

кои една држава мора да ги превземе за нејзино 

нормално функционирање. Безбедноста вклучува многу 

сегменти, еден од тие е контролирањето на граничните 

премини кои врши кон трола на патници и стока кои влегуваат 

и излегуваат од др ж а вата, истовремено претставува 

и почетен фронт во борбата со разни криминални 

дејства. Со цел полесно контролирање на состојбата на 

границните премини и терминали поставен е систем за 

видео надзор кои го управува Царинската управа на Република 


За да имаме успешен систем за видео надзор потребно 

е да се препознаат ризиците и каде тие се јавуваат. Системот 

за видео надзор кој е имплементиран низ границните 

премини и треминали може се состои од два 

подсистеми и тоа: 

ANPR систем, кој е задожен за препознавање на таблиците 

на автомобилите 

Систем со кој се врши целосно набљудудивање на просторот 

околу граничните премини и терминали. 

ANPR системот употребува аналогни (црно/бели) камери 

кои служат за препознавање на таблиците на 

автомобилите. Тие камери се повразни заедно со IR 

(InfraRed) рефлектори кои се погодни за дискретно 

мало осветлување во услови на мрак и недоволна светлина. 

24


Аналогниот сигнал од камерата преку коаксијален кабел 

со помош на енкодери ги конвертира аналогните 

сигнали во дигитални кои потоа се испраќаат преку IP 

базирана мрежа. Со тоа секоја камера си има сопствена 

IP адреса на кој ќе може да се пристапи. 

Серверите кои се наоѓаат на граничните премини имаат 

софт вер кој ги препознава таблиците од возилата. Препознаените 

таблици ги става во одердена листа односно 

архива локално каде истите се праќаат до централната 

база со помош на (Message Router) со кој ќе може 

да се врши прегледување слики од возилата кои поминале. 

Софтверот на локалните сервери е тесно поврзан со 

Web Апликацијата кој се користи од страна на операторите 

од Царинската управа каде се ажурираат местата 

за тоа каде се поставени камерите и црната листа на 

возила. Кога операторите постават број на таблица која 

е под сомнение на црната листа, камерата го препознава 

бројот во моментот кога возилото се наоѓа на преминот 

и веднаш се покренува аларм. 

Останатиот систем се состои од камери кои имаат намена 

за надзор на целокупниот граничен простор односно 

просторот на терминалот. За таа цел се користат 

повеќе типови на камери и тоа: фиксни камери, PTZ камери 

и фиксни зум камери. Со таа разлика што PTZ камерите 

можат да го гледаат целиот простор околу граничниот 

премин и истите можат да бидат управувани 

односно движени во сите правци. 

Сите тие камери вклучително и ANPR камерите се 

поврзани на рекордер кој врши постојано снимање 

на теренот со што се дава дополнителна димензија на 

обезбедувањето. Бидејќи целокупниот систем е поврзан 

на иста мрежа се овозможува надзор и управување 

од едно место односно од мониторинг центарот на царинската 

управа. Таму управувањето се врши со помош 

на конзола (тастатура) или со помош на софтверот 

(NetVu ObserVer). 

25


Софтверот овозможува прглед во живо и прегледување 

на направените снимки, истовремено има и алатки за 

управување со PTZ и фиксна зум камера како и алатки 

за подобрување на сликата која се прикажува. 

Целиот систем споменат погоре е интегриран во еден 

централен уред (Pick-a-Point). Тој овозможува лесно 

управување на камерите со помош на тастатура (Тouch 

screen) истовремено врши и синхронизација на сите 

рекордери низ граничните премини и терминали, каде 

пристапот е брз и лесен. 

Димитар Поповски, Сектор за ИКТ 

26

МЕЃУНАРОДНА СОРАБОТКА И ЕВРОПСКИ ИНТЕГРАЦИИ 

СООПШТЕНИЕ НА СВЕТСКАТА ЦАРИНСКА ОРГАНИЗАЦИЈА од 9 јули 2009 година 

Светската царинска организација ја поздравува Декларацијата 

за одговорно водство за одржлива иднина, 

усвоена на Самитот на 8-те индустриски најразвиени 

и најмоќни држави во светот Г-8 и нивната целосна 

посветеност на напорите за одржување на светската 

економија и светскиот трговски систем, и нивните особени 

активности за континуираната промоција на олеснување 

на трговијата, како средство за поттикнување 

на еко номски раст, особено во услови на светска економска 

криза, за зајакнувањето на капацитетите на Царинските 

управи со цел справување со фалсификувањето 

и пиратеријата, како и нивната поддршка на напорите 

за зголемување на домашните приходи преку модерни 

царински прописи и зајакнати капацитети за наплата 

на приходи. 

Во периодот 8-10 јули 2009 година, лидерите на земјите 

од Г-8 се сретнаа во Аквила, Италија, кадешто расправаа 

за глобалните проблеми и промовираа отворена, иновативна 

и одржлива светска економија. 

Како одговор на декларацијата на Г-8, Генералниот 

секретар на СЦО, Кунио Микурија истакна: 

„ СЦО целосно ги поддржува светските напори 

за одржување на глобалниот трговски систем, 

што е од критична важност за идниот просперитет 

на економијата и социјалниот развој”. Тој додаде: 

„ Олеснувањето на трговијата, како и безбедноста на 

трговскиот систем на снабдување беа од суштинска 

важност за ефикасно функционирање на светскиот 

трговски синџир“. Понатаму тој рече: „Во рамките на 

своите надлежности, СЦО е спремна и подготвена позитивно 

да придонесе во надминување на светските 

проблеми, во соработка со Г-8, други меѓународни институции 

и нашите деловни партнери.” На крај, г-дин 

Микурија рече: „СЦО ќе одговори на повикот на Г-8 за натамошно 

следење на случувањата во меѓународната 

трговија, со цел отфрлање на протекционизмот и 

обезбедување на отворени и слободни трговски принципи 

за кои се залагаат земјите на Г-20, а кои преку декларации 

се поттикнати од страна на земјите на Г-8 . 

Во врска со прашањата поврзани со светската економска 

криза, на 25 март 2009 година пред самитот на Г-20 

во Лондон, СЦО зазеде проактивен став испраќајки им 

Комунике на земјите на Г-20, во кое Светската царинска 

организација препорачува: 

• Националните и регионалните власти да ги промовираат 

мерките за олеснување на трговијата кои се во согласност 

со стандардите на меѓународните царински и 

други погранични служби; 

• Развиените економии и меѓународните донаторски 

организации да им дадат поддршка на програмите за 

зајакнување на капацитетите на царинските служби, 

вклучувајќи и поддршка за подобрување на инфраструктурата 

на земјите во развој, со цел поттикнување 

на нивните пазарни економии, а со што ќе се унапреди 

трговијата и инвестициите на глобално ниво; и 

• СЦО и другите надлежни меѓународни организации 

да ги следат трендовите во меѓународната трговија и 

да идентификуваат најдобри пракси за одржување на 

светскиот трговски систем. 

Светската царинска организација со задоволсво забележа 

дека финалното Комунике на Г-20 е во духот на 

нејзините три препораки. 

По завршувањето на Самитот на Г-20, СЦО продолжи да 

ги превзема сите потребни чекори за унапредување и 

олеснување на трговијата и инвестициите за повторно 

да обезбеди економски раст, од што полза ќе имаат сите. 

Во таа насока, се поттикнува брзо заокружување на Рундата 

за развој на Светската трговска организација од 

Доха, особено преговорите за олеснување на трговијата, 

преку позитивен ангажман со СТО и охрабрување на 

земјите членки на СЦО на позитивен дијалог со нивните 

трговски партнери, така што нивните ставови ќе бидат 

добро претставени во сите преговори околу националната 

политика и доколку е тоа можно, ќе бидат вклучени 

во државните тимови кои работат на Женевските 

преговори. Светската царинска организација припрема 

активности кои ќе се превземаат по завршувањето 

на Рундата во Доха, а кои ќе бидат фокуисирани на 

зајакната промоција на олеснување на трговијата и 

преку кои ќе се обезбеди поддршка преку детални програми 

за градење на капацитетите на царинските служби 

вклучени во оваа важна област на работа. 

Покрај тоа, СЦО работи и на решавање на прашања 

за кои постои загроженост на глобално ниво, особено 

оние на земјите во развој, а кои се поврзани со сигурноста 

на приходите во услови на економски пад. 

27


За таа цел, СЦО изработи збирка на основни текстови, 

алатки и инструменти според нивната важност за наплатата 

на приходи. Оваа вежба е систематски проследена 

со анализа за тоа дали на напатствијата кои СЦО 

им ги обезбедува на своите членки, им се потребни дополннителни 

истражувања или доработка. Имајќи ја 

предвид динамиката на светската трговија, пакетот за 

приходи на СЦО ќе се подобрува, во зависност од светските 

случувања. За да им се придаде значење на активностите 

во оваа област, на 10-11 декември 2009 година, 

Светската царинска организација ќе организира 

Конференција на која ќе се разгледаат можностите за 

подобра соработка помеѓу цариските и даночните 

служби, преку презентирање на модели за даночните 

власти, кои многу земји веќе ги избрале и вовеле во организациските 

структури на нивните царински и даночни 

администрации. 

Фалсификувањето и пиратеријата е уште една област на 

која СЦО обрнува големо внимание. Работата во оваа област 

е сосредоточена на унапредување на заштитата на 

правата на интелектуална сопственост и обезбедување 

на помош на членките на СЦО во спроведувањето на 

обврските кои цариниските служби им ги задаваат на 

своите влади во борбата против фалсификувањето и 

пиратеријата. Затоа, градењето на капацитетите на царинските 

служби е основен елемент на стратегијата на 

СЦО за справување со повредите на правата на интелектуална 

сопственост. Оваа стратегија е поддржана 

преку иницијативите на СЦО за соработка со релевантните 

меѓународни организации и приватниот сектор. 

АКТИВНОСТИ ОД РАБОТАТА НА СВЕТСКАТА 

ЦАРИНСКА ОРГАНИЗАЦИЈА 

Од 25 до 27 јуни 2009 година во Брисел, Белгија се одржа 

годишната седница на Советот за царинска соработка 

при Светската царинска организација (СЦО), 

специјализирана меѓународна организација за царинското 

работење. Во рамките на работата на највисокото 

управно тело, учествуваа директори на царинските 

служби на 174 држави членки, за да се разгледаат 

повеќе прашања од царинското работење на глобално 

ниво. 

Една од точките за која е покажан посебен интерес 

претставува реализацијата на стратешката политика на 

СЦО „Царината во 21-от век“ усвоена минатата година. 

Резолуцијата со која се усвојува овој стратешки документ 

преку кој са дефинира улогата на царината во 21-от 

век, покрај традиционалната улога на царината, ја има 

во предвид постојата промена на опкружувањето во 

кое делуваат цариснките службии, новите предизвици 

и можности во рамките на процесот на глобализација, 

како и новата и динамична улога која можат да ја имаат 

цариснките служби. Новиот стратегиски пристап содржан 

во докуметот „Царината во 21от век, олеснување 

на растот и развојот преку олеснување на трговијата и 

безбеност на границите“ ги опфаќа новите стратешки 

28


перспективи и ги определува идните политики и стратешкото 

работење на царините во 21от век, а истовремено 

и на СЦО. 

„Царината во 21от век, олеснување на растот и 

развојот преку олеснување на трговијата и безбеност 

на границите“ 

Една од иницијативите за подготовка на ваков вид на 

документ претставуваа прашањата со кои секојдневно, 

изминатите 9 години, се соочуваат директорите на царините, 

ширум светот, за да се постигне поголема ефикасност 

и ефективност пред понекогаш контрадикторните 

барања и потребата на глобалната трговија 

за ефикасна безбедност и заштита на синџирот на 

снабдување од една страна, притоа обезбедувајќи поголемо 

олеснување за легитимната трговија од друга. 

Предизвиците за царинското работење се бројни, а некои 

од нив се: глобализацијата на бизнисот и трговиајта, 

придонесот кон намалувањето на сиромаштијата, новите 

комплексни правила за однесување и управуање, 

меѓународниот тероризам, заштитата на животната средина 

и зголемените транснационални закани. Но, истовремено 

постои мноштво на предизвици и можности 

за проактивен и иновативен одговор меѓу кои спаѓаат: 

глобална царинска мрежа, подобро управување со границите, 

стратешка рамка со глобано корисни цели, 

продлабочено разбирање на царините на глобалниот 

синџир за снабдување и неговото управување, примената 

на современата технологија, засилувањето на 

пратнерството и сораобтката помеѓу царината, бизнис 

заедницата и другите владини институции. 

Меѓународната трговија е клучен двигател на економскиот 

раст и развој. Таа го подига стандардот на живеење и 

придонесува кон намалувањето на сиромаштијата, како 

и создавање на постабилен, побезбеден и мирољубив 

свет. Меѓунардоната трговија се раководи според правилата 

на регионалните и мултилатералните трговски 

системи, преференцијалните договори за трговија 

и националните прописи. Двигател на новиот развој 

претставува комбинација на повеќе фактори како што 

се брзиот развој на инфомратичко комуникациската 

технологија, напредокот во транспортните методи и 

либерализациајта на трговијата. 

Истовремено глобалната трговија станува комплексна 

и високоосетлива на надворешните чинители во што 

спаѓа: 

• Зголемен обем и комплексност на меѓународанта 

трговија - од 2000 до 2006 година забележан е годишен 

пораст од 8%, и голема распространетост на регионални 

договори за слободна трговија кои содржат 

комплексни правила за потекло на стоката, 

• Нови бизнис модели и барања - испорака во точно 

определе но време, намалено количество на залихи, 

транспорт со повеќе видови на превозни средства, 

барања за фер трговија во која нема недозволена 

трговија со стока, измама преку потеклото на стоката и 

прикажување на помали износи во фактури, погрешно 

распоредување според царинската тарифа и заштита 

на правата од интелектуалната споственост, 

• Зголемена безбедност од закани и организираниот 

крминал - тероризмот може да ја паралелизира 

меѓународната трговија, а организираниот криминал 

делува во правец на евазија на давачките, 

прекугранични фискални измами, перење на пари, 

криумчарење на дрога, опасни материи и забранета 

стока. 

• Нов пристап кон границите - мерките од примената 

на Рамката на стадарди за олеснета и безбедна глобална 

трговија на СЦО, 

• Барањата од граѓаните - сериозната загриженост 

од недозволената трговија со забранета стока дрога, 

оружје и друго, очекувањата за повисоки стандарди за 

квалитет и безбедност на стоката, заштита на здравјето 

и човековата околина, 

• Нови начини на тргување - приближно 50% од глобалната 

трговија се одвива помеѓу поврзани страни, 

• Зголемување на измами со буџетските приходи - присутно 

е глобално зголемување на избегнувањето на 

плаќањето на цариснки давачки и даноци. 

Предизвици за владите 

Во милениумската декларација на ООН се наведува 

дека „Централниот предизвик со кој се соочуваат државите 

е да се обезбеди глобализацијата да стане позитивна 

сила за сите жители на светот“. Според проценките 

на ООН глобализацијата не ја намалува туку напротив 

ја редефинира улогата на државите и нивниот одговор 

на национално, регионално и меѓународно ниво. Некои 

од клучните обврски на државите, во овој правец 

претставуваат: 

29


• промоција на и управуање со социо-економскиот 

развој, 

• создавање на услови за економски раст, 

• контрола на границите, 

• обезбедвуање на безбедност и сигурност, и 

заштита на граѓаните. 

Владите од своите служби, вклучувајќи ги и царинските 

служби, бараат нивна ориентираност кон корисниците 

на услугите и исполнување на очекувањата на општеството, 

граѓаните и деловните субјекти. 

Царината во 21от век: нова динамична улога: 

Улогата на царината е да го контролира движењето на 

стоките и да ги штити државните интереси и обезбеди 

правилна наплата на буџетските приходи, односно 

обезбедување на спроведувањето на законите во соглсаност 

со државните политики, како и спроведување 

на движењето на стоката преку меѓународните граници, 

борба против криминалот и измамите, а притоа 

обезбедувајќи безбедни граници и олеснето движење 

преку нив за легалната трговија. На глобално ниво, во 

последно време, одоговорноста на царинските служби 

покрај традиционаланта улога се проширува, перку 

вклучување на контролни активности кои се во рамките 

на поширок интерес на владите. Овие одговорности 

произлегуваат од тоа што стоката која минува преку 

границите е предмет на царински надзор, добрите 

познавања и развиените специјалистички вештини за 

спроведување на оваа задача, како и познавањето на 

меѓународната трговија, синџирот на снабдување и 

трговските движења. 

Општо прифатена гловбална мисија на царинските служби 

е развивањето и приемната на интегриран сет на политики 

и постапки со кои се обезбедува безбедност и 

сигурност, како и ефективно олеснување на трговијата 

и наплата на приходите. Вака дефинираната мисија се 

остварува преку користење на повеќе алатки. 

Како поважни цели дефинирани во документот се наведени: 

• промоција на извесност, предвидливост и безбедност 

на прекуграничното движење на стока и лица според 

јасни и прецизни стандарди, 

• елиминирање на двојна инспекција и документација 

при контролата, 

• асилена соработка помеѓу царинските служби како 

и соработка на царината со деловната заедница и соработка 

на царината со другите владини служби преку 

создавање на партнерство од кое сите ќе имаат придобивки, 

• безбедување на соодветни капацитети на царината за 

исполнувањето на прописите на начин со кој се олеснува 

легитимната трговија. 

Од погоренаведеното произлегува потребата за усвојување 

на Нов стратегиски правец во царинското работење 

преку изградба на: 

Глобално поврзани царински служби 

Новите предизвици го наметнуваат прашањето за идната 

соработка помеѓу царинските служби. Се поизразена 

станува потребата од поблиска соработка на царинските 

органи, деловната заедница и другите владини 

институции во реално време, како на национален така 

и на меѓународен план. Новите барања ја наметнуваат 

потребата од создавање на глобална царинскаа мрежа 

и взаема поврзаност, преку партнерство помеѓу јавниот 

и приватниот сектор, за да се даде поголема подршка 

на трговијата. Во ваквата визија спаѓа и создавањето на 

мрежа на меѓусебно поврзани е-Царини преку која ќе 

се овозможи непречена, безхартиена, и во реално време 

размена на податоци и поврзаност. 

Еден од основните предуслови за овозможување на оваа 

претпоставка претставува и взаемното признавање на 

царинските контроли и статусот на Овластен економски 

оператор. Ваквиот пристап ќе овозможи непречено 

следење на движењето на стоката од почетокот до 

крајот на нејзиното движење, зголемена можност за 

подлабока анализа на ризикот, целосно следење на 

синџирот за снабдување. За остварување на овие цели 

потребни се: 

• меѓународно стандардизирани податоци, 

• меѓусебно поврзани информациски царински системи 

и усогалсени бази на податоци за електронска размена 

на податоци за царински цели, 

• взаемно признавање и протоколи за кородианциај 

при контолата на стоакта, 

• стандарди со кои ќе се развие глобален систем за взаемно 

признавање на статусот на ОЕО, и 

• правила за уредување на размената на податоците 

помеѓу царинските органи и нивна заштита. 

Подобрена координација при управуањето со границите 

Изнаоѓање на што поефикасно управување со границите, 

преку подбрена коордианција, на национално и пошироко 

ниво преку: 

• ризнавањето на царината како служба, поради 

нејзината поставеност, како единствена одговорна 

служба за движењето на стоката преку државната граница, 

и 

• оведување на концептот на електронски едношалтерски 

систем кој овозможува трговијата да ги достави 

30


сите потребни информации од едно место и еднаш до 

сите служби кои се присутни на границата. 

Анализа на ризик врз основа на разунавачки податоци 

Партнерство помеѓу царината и трговијата, што ќе 

овозможи подобро взаемно разбирање на регулативата 

односно потребите. 

Примена на модерни работни методи, постапки 

и техники, како што се систематски контроли по 

царинењето, примена на информациската технологија, 

како замена за класичната хартиена и друго. 

Примена на современа технологија и алатки, со кои 

се олеснува обработката, управуањето, разузнавачките 

активности и контрола на стоката со современи технички 

средства (скенери и друго). 

Доделување на соодветни законски овластувања во 

борбата против криминалот и спроведување на соодветни 

контроли и истраги, како и размена на информации 

пред пристигнувањето на стоката. 

Професионално работење врз основа на знаење, перку 

ориентираност кон задоволување на потребите на 

клиентите и пружање на квалитени услуги. 

Градење на капацитети и вештини за поефикасно 

извршу вање на работата на професионален и компетентен 

начин преку вложување во човечките ресурси, и Интегритет, 

преку постојана борба против корупцијата, 

при што Декларацијата од Аруша на СЦО треба да остане 

како референтен документ. 

Идната улога на СЦО 

Како меѓувладина организација која ги претставува сво - 

ите членки на глобално ниво, работењто на СЦО ќе ги 

поддржува своите членки преку: 

а) подршка на царината како учесник во трговскиот 

систем, олеснувањето на меѓународната трговија и 

подобрување на безбедноста и сигурноста на границите 

преку: 

• развој на подобрео разбирање на предизвиците и 

формулирање на можни решенија, 

• создавање на свест кон релевантите фактори за улогата 

и одогворностие на царината, 

• развој и одржување на стандарди и инстурменти кои 

се прилагодени кон потребите на членките на СЦО. 

б) претставување на царините, на глобално ниво и 

засилување на соработката со други меѓународни организации 

за воспо ставување на постојана техничка соработка, 

за промоција на ца рин ското работење и улогата 

на СЦО, 

в) помош во градњето на капацитети преку помош во 

импле ментацијата на глобалните мисија и развојот на 

ефиаксна служба која ќе може да спроведвуа повеќе 

видови на контроли 

г) изградба на соодветни капацитети во СЦО за давање 

на по др шка на своите членки, промоција на постоечките 

и изградба на нови механизми за добро владение и 

одговорност. 

Општо Стратешкиот документ предвидува цариснките 

служби преку нова и дианмична улога на своите влади 

да им овозможат спроведување на нивните програми, 

како витална сила во олеснувањето на трговијата и 

зголемувањето на безбедноста. 

Како еден од значајните механизми за оставрување 

на овие заложби претставува Рамката на стандарди за 

обезбедување и олеснување на глобалната трговијата 

на Светската царинска организација усвоена на 23 

јуни 2005 година. При нејзиното усвојување 166 земјичленки 

на СЦО, меѓу кои и Република Македонија, ја 

искажаа нивната намера да ги вложат своите напори 

во обезбедувањето и олеснувањето на глобалниот 

синџир на снабдување. Преку нејзината примена се 

остваруваат сите потребни економски, финансиски и 

социјални погодности, а исотремено преку неа може да 

се постигнат повеќе позитивни користи од ефектот на 

глобализацијата. 

На последната сесија, Советот за имплементација на 

стратешката политика на СЦО „Царината во 21-от век“ 

заклучи да се формира ад-хок работна група која ќе 

управува со подготовка на физибилити студија за глобална 

мрежа на царинските служби. Оваа работна група 

треба да подготви план како да се развие и реализира 

ваква мрежа. Дискутирана е и темата за управување 

со границите, концепт кој е потребно понатаму да се 

развие со цел да се воспостави глобална најдобра пракса 

како дополнение на засилувањето на соработката на 

сите учесници во синџирот на контролата на движењето 

на стоката и деловната заедница. 

Разгледувајќи го прашањето на глобалната економска 

криза, Советот усвои резолуција преку која се дадени 

седум препораки за царинските служби и СЦО. 

Реализацијата на мерките се очекува да даде придонес 

кон понатамошно олеснување на трговијата и враќање 

на довербата во меѓународната трговија, што може да 

резултира со побрзо надминување на глобалната економска 

криза. 

Советот ја засили улогата во градењето на капацитеит 

на царинските служби преку формирање на соодветна 

Работна група врз перманентна основа. 

31

Љупка Горан Георгиев Миндошева 

Ѓорги Марија Наумовски Боневска 

Илија Ирена Јаноски Цветковска 

 

700 

При користењето на податоците од оваа публикација ги молиме корисниците задолжително да го наведат изворот 

33

весник царина број 12 - Царинска управа на Република ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?