Financijsko upravljanje i kontrola u javnom sektoru

FINANCIJSKO UPRAVLJANJE
I
KONTROLA U JAVNOM SEKTORU
Zagreb, lipanj 2007.
nulti.indd 1
5/29/07 3:11:13 PM

HRVATSKA ZAJEDNICA RAČUNOVOĐA
I FINANCIJSKIH DJELATNIKA
Zagreb, Jakova Gotovca 1/II
Za izdavača:
Mr. sc. Bogomil Cota
Predsjednik Izdavačkog savjeta:
Prof. dr. sc. Danimir Gulin
Redaktor:
Mr. sc. Ljerka Linzbauer
Urednici:
Mr. sc. Ljerka Linzbauer
Mr. sc. Davor Vašiček
Likovno rješenje naslovnice:
Željka Pervan
Grafičko oblikovanje i priprema za tisak:
Miljenka Stanković
Željka Pervan
Tisak:
Sveučilišna tiskara d.o.o., Zagreb
CIP zapis dostupan u računalnom katalogu Nacionalne i sveučilišne knjižnice u
Zagrebu pod brojem 637805
nulti.indd 2
5/29/07 3:11:15 PM

SADRŽAJ
1. UVOD (Mr. sc. Ljerka Linzbauer) ................................................................................ 7
2. STRATEGIJA RAZVOJA UNUTARNJE FINANCIJSKE KONTROLE U
JAVNOM SEKTORU (PIFC) U REPUBLICI HRVATSKOJ
(Mr. sc. Ljerka Linzbauer) ............................................................................................... 9
3. ZAHTJEVI EUROPSKE UNIJE U VEZI USKLAĐENJA PRAVNE
STEČEVINE U OKVIRU POGLAVLJA 32. - FINANCIJSKA
KONTROLA (Mr. sc. Ljerka Linzbauer) ...................................................................... 10
4. ZAKON O SUSTAVU UNUTARNJIH FINANCIJSKIH KONTROLA U
JAVNOM SEKTORU (Mr. sc. Ljerka Linzbauer) ......................................................... 17
4.1. UVOD ................................................................................................................... 17
4.2. RAZLOZI DONOŠENJA ZAKONA ..................................................................... 17
4.3. PODRUČJA, NADLEŽNOSTI I ODGOVORNOSTI PROPISANE
ZAKONOM ........................................................................................................... 18
4.3.1. PODRUČJA PRIMJENE ZAKONA ........................................................... 18
4.3.2. OBVEZNICI PRIMJENE ZAKONA .......................................................... 18
4.3.3. ODGOVORNOST ČELNIKA KORISNIKA PRORAČUNA ....................... 19
4.4. FINANCIJSKO UPRAVLJANJE I KONTROLE .................................................. 19
4.4.1. SVRHA I UPRAVLJAČKA ODGOVORNOST ........................................... 19
4.4.2. KOMPONENTE FINANCIJSKOG UPRAVLJANJA I KONTROLA .......... 22
4.4.3. IZVJEŠĆIVANJE O FINANCIJSKOM UPRAVLJANJU
I KONTROLAMA ...................................................................................... 25
4.5. UNUTARNJA REVIZIJA ...................................................................................... 26
4.5.1. USPOSTAVLJANJE UNUTARNJE REVIZIJE .......................................... 26
4.5.2. UVJETI KOJE TREBA ISPUNJAVATI UNUTARNJI REVIZOR ............... 28
4.5.3. STANDARDI I METODOLOGIJA RADA UNUTARNJE REVIZIJE ......... 29
4.5.4. IZVJEŠĆIVANJE I PRAĆENJE PREPORUKA UNUTARNJE REVIZIJE 30
4.5.5. PLANIRANJE UNUTARNJE REVIZIJE ................................................... 31
4.5.6. OBVEZE PREMA SREDIŠNJOJ HARMONIZACIJSKOJ JEDINICI
I SURADNJA S DRUGIM TIJELIMA ....................................................... 31
4.6. VIJEĆE ZA UNUTARNJU FINANCIJSKU KONTROLU U JAVNOM
SEKTORU, SREDIŠNJA HARMONIZACIJSKA JEDINICA
MINISTARSTVA FINANCIJA, OBJEDINJENO GODIŠNJE IZVJEŠĆE
O SUSTAVU UNUTARNJIH FINANCIJSKIH KONTROLA TE
PODUZIMANJE RADNJI PROTIV NEPRAVILNOSTI I PRIJEVARA
DETALJNO SU OPISANI U OVOM MATERIJALU (PRIRUČNIKU)
TAKO DA SE OVDJE NEĆE NAVODITI ZAKONSKE ODREDBE
O TOME ................................................................................................................ 32
4.7. ZAKLJUČAK ....................................................................................................... 32
5. SREDIŠNJA HARMONIZACIJSKA JEDINICA
MINISTARSTVA FINANCIJA (Mr. sc. Ljerka Linzbauer) ....................................... 34
3
nulti.indd 3
5/29/07 3:11:15 PM

6. OBJEDINJENO GODIŠNJE IZVJEŠĆE O SUSTAVU UNUTARNJIH
FINANCIJSKIH KONTROLA (Ljerka Linzbauer) ..................................................... 39
6.1. GODIŠNJE IZVJEŠĆE O SUSTAVU FINANCIJSKOG UPRAVLJANJA
I KONTROLA ........................................................................................................ 40
6.2. GODIŠNJE IZVJEŠĆE O OBAVLJENIM REVIZIJAMA I AKTIVNOSTIMA
UNUTARNJE REVIZIJE ..................................................................................... 40
6.3. IZRADA GODIŠNJEG IZVJEŠĆA ...................................................................... 41
6.4. OVJERAVANJE I DOSTAVA GODIŠNJEG IZVJEŠĆA ...................................... 41
7. VIJEĆE ZA UNUTARNJU FINANCIJSKU KONTROLU U
JAVNOM SEKTORU (Mr. sc. Ljerka Linzbauer) ........................................................ 42
8. PODUZIMANJE RADNJI PROTIV NEPRAVILNOSTI I
PRIJEVARA (Mr. sc. Ljerka Linzbauer) ........................................................................ 45
9. NADZOR PRORAČUNSKIH SREDSTAVA (SLIČNOSTI I RAZLIKE
RAZLIČITIH OBLIKA NADZORA (Mr. sc. Gordana Parać) .................................. 47
9.1. SUSTAV FINANCIJSKOG UPRAVLJANJA I KONTROLE ................................... 48
9.2. UNUTARNJA REVIZIJA ...................................................................................... 51
9.3. PRORAČUNSKI NADZOR .................................................................................. 55
9.4. DRŽAVNA REVIZIJA ............................................................................................ 57
9.5. ODNOS IZMEĐU POJEDINIH OBLIKA NADZORA ......................................... 60
10. USPOSTAVA I RAZVOJ FINANCIJSKOG UPRAVLJANJA
I KONTROLA (Mr. sc. Gordana Parać) ........................................................................ 62
10.1. OPĆENITO O FINANCIJSKOM UPRAVLJANJU I KONTROLI ....................... 62
10.2. USPOSTAVA SUSTAVA FINANCIJSKOG UPRAVLJANJA I KONTROLA ....... 63
10.2.1. ORGANIZACIJSKA USPOSTAVA ............................................................. 64
10.2.2. PLAN USPOSTAVE I RAZVOJA FINANCIJSKOG UPRAVLJANJA
I KONTROLA (SMJERNICE ZA IZRADU PLANA) ................................. 65
11. OGLEDNI PRIMJER PLANA USPOSTAVE I RAZVOJA FINANCIJSKOG
UPRAVLJANJA I KONTROLE (Mr. sc. Gordana Parać) ............................................ 76
11.1. UVOD ................................................................................................................... 77
11.2. POSTOJEĆE STANJE ........................................................................................... 78
11.3. PLANIRANE AKTIVNOSTI ................................................................................ 80
11.4. TABLIČNI PREGLED PLANIRANIH AKTIVNOSTI ........................................ 84
12. ORGANIZACIJSKA USPOSTAVA SUSTAVA FINANCIJSKOG
UPRAVLJANJA I KONTROLA (Mr. sc. Gordana Parać) ........................................... 86
12.1. OPĆENITO ............................................................................................................ 86
12.2. ORGANIZACIJSKA USPOSTAVA ...................................................................... 86
12.2.1. ULOGA ČELNIKA KORISNIKA PRORAČUNA ....................................... 87
12.2.2. IMENOVANJE OSOBA ZADUŽENIH ZA SUSTAV FMC ......................... 88
12.2.3. USTROJAVANJE JEDINICE ZA FINANCIJSKO UPRAVLJANJE
I KONTROLE ............................................................................................ 91
12.3. OSOBA ZADUŽENA ZA NEPRAVILNOSTI ...................................................... 92
4
nulti.indd 4
5/29/07 3:11:15 PM

13. SAMOPROCJENA SUSTAVA FINANCIJSKOG UPRAVLJANJA I
KONTROLA (Davor Kozina) ........................................................................................ 96
13.1. COSO OKVIR ZA UNUTARNJU KONTROLU .................................................. 98
13.1.1. CILJEVI UNUTARNJE KONTROLE ........................................................ 98
13.1.2. KOMPONENTE UNUTARNJE KONTROLE ............................................ 100
13.2. IZRADA UPITNIKA O SAMOPROCJENI .......................................................... 109
13.2.1. SAMOPROCJENA SUSTAVA FINANCIJSKOG UPRAVLJANJA
I KONTROLA U REPUBLICI HRVATSKOJ ............................................ 110
14. MAPA POSLOVNIH PROCESA (Gordana Vojnović) ................................................. 126
14.1. OPĆENITO O PROCESIMA ................................................................................ 126
14.2. IZRADA MAPE POSLOVNIH PROCESA ........................................................... 128
14.3. IZRADA OPISA POSLOVNIH PROCESA (REVIZIJSKOG TRAGA) ............... 134
15. UPRAVLJANJE RIZICIMA (Mr. sc. Gordana Parać) ................................................. 163
15.1. OPĆENITO ............................................................................................................ 163
15.2. ŠTO JE RIZIK ...................................................................................................... 164
15.3. ELEMENTI UPRAVLJANJA RIZICIMA ............................................................. 164
15.3.1. UTVRĐIVANJE RIZIKA ........................................................................... 165
15.3.2. PROCJENA RIZIKA .................................................................................. 168
15.3.3. POSTUPANJE PO RIZICIMA .................................................................. 171
15.3 4. PRAĆENJE RIZIKA .................................................................................. 173
16. ANALIZA POSTOJEĆIH I OČEKIVANIH KONTROLA (Davor Kozina) ............. 176
16.1. KONTROLNE AKTIVNOSTI .............................................................................. 177
16.2. KATEGORIJE KONTROLE ................................................................................. 179
16.3. VRSTE KONTROLA ............................................................................................ 181
16.4. KONTROLE VEZANE UZ INFORMACIJSKU TEHNOLOGIJU ...................... 186
16.5. KONTROLE U PRAKSI ....................................................................................... 187
17. PLAN ZA OTKLANJANJE SLABOSTI UNUTARNJIH KONTROLA
I PRAĆENJE PLANA (Davor Kozina) ......................................................................... 190
ZAKON O SUSTAVU UNUTARNJIH FINANCIJSKIH KONTROLA U
JAVNOM SEKTORU ............................................................................................................... 192
ODGOVORNOST ČELNIKA KORISNIKA PRORAČUNA ................................................... 192
ZNAČENJE POJMOVA............................................................................................................. 193
UPRAVLJAČKA ODGOVORNOST ......................................................................................... 195
KONTROLNO OKRUŽENJE ................................................................................................... 196
UPRAVLJANJE RIZICIMA ...................................................................................................... 197
KONTROLNE AKTIVNOSTI .................................................................................................. 197
INFORMACIJE I KOMUNIKACIJE ........................................................................................ 198
PRAĆENJE I PROCJENA SUSTAVA ....................................................................................... 198
IZVJEŠĆIVANJE O FINANCIJSKOM UPRAVLJANJU I KONTROLAMA .......................... 199
ULOGA I SVRHA UNUTARNJE REVIZIJE ........................................................................... 199
5
nulti.indd 5
5/29/07 3:11:15 PM

USPOSTAVLJANJE UNUTARNJE REVIZIJE KOD KORISNIKA PRORAČUNA ............... 200
UVJETI KOJE TREBA ISPUNJAVATI UNUTARNJI REVIZOR .......................................... 200
NEOVISNOST JEDINICE ZA UNUTARNJU REVIZIJU I NEOVISNOST ........................... 201
UNUTARNJIH REVIZORA ...................................................................................................... 201
PLANIRANJE I OBAVLJANJE UNUTARNJE REVIZIJE ...................................................... 203
IZVJEŠĆIVANJE I PRAĆENJE PREPORUKA UNUTARNJE REVIZIJE ............................. 203
OBVEZE VODITELJA JEDINICE ZA UNUTARNJU REVIZIJU .......................................... 204
UNUTARNJA REVIZIJA PROGRAMA I PROJEKATA KOJE FINANCIRA ......................... 205
EUROPSKA UNIJA .................................................................................................................. 205
SURADNJA S DRUGIM TIJELIMA ...................................................................................... 205
STUPANJE NA SNAGU ZAKONA ........................................................................................ 209
6
nulti.indd 6
5/29/07 3:11:16 PM