KAZIMIERZ DZIWIK (1931 -1991)

KAZIMIERZ DZIWIK (1931 -1991)
Na przestrzeni bieżącego stulecia duża grupa Sądeczan zapisała się na kartach historii
różnorakimi i poważnymi osiągnięciami. Znalazł się wśród nich historyk-mediewista, wieloletni
członek Kolegium Redakcyjnego „Rocznika Sądeckiego", miłośnik ziemi sądeckiej i znawca jej
najstarszych dziejów - dr Kazimierz Dziwik.
Urodził się 15 kwietnia 1931 r. w Gołąbkowicach pod Nowym Sączem (dziś osiedle Barskie), w
rodzinie robotniczej, jako syn Józefa i Heleny z Machowskich. Szkolę podstawowa, ukończył w
1942 r. W latach 1943-44 uczył się w tajnym nauczaniu. Maturę złożył w II Liceum
Ogólnokształcącym im. B.Chrobrego w Nowym Sączu.
W tym właśnie okresie zainteresował się zdolnym chłopcem młody jezuita, o. Ludwik Piechnik,
którego pasje historyczne zaważyły na życiu Kazimierza Dziwika w sposób zasadniczy,
wyznaczając mu niejako kierunek studiów i wybór drogi życiowej.
W 1949 r. rozpoczął studia na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Pracę
magisterska, pisaną pod kierunkiem prof. Jana Dąbrowskiego, obronił w lutym 1954 r. W 1961 r.
doktoryzował się na podstawie rozprawy „Wielka własność ziemska w Sądeczyźnie w XV w.”
Promotorem był profesor Dąbrowski, a recenzentami: doc. Krystyna Pieradzka i doc. Adam
Kamiński.
W roku szkolnym 1954/55 uczył w Liceum Ogólnokształcącym w Niepołomicach, skąd przeszedł
do pracy w Bibliotece Polskiej Akademii Nauk w Krakowie (gdzie pracował w latach 1955-1972)
przechodząc wszystkie szczeble struktury bibliotekarskiej - od asystenta do kustosza
dyplomowanego. W 1960 r. został przydzielony do Działu Zbiorów Specjalnych, gdzie przez 10 lat
opracowywał zbiory dokumentów i rękopisów, a od 1971 r.- inkunabuły, starodruki i zabytki
sfrugistyczne. Złożył też z wynikiem bardzo dobrym egzamin bibliotekarski przed Komisją
Specjalną dla bibliotekarzy dyplomowanych w Polskiej Akademii Nauk.
Równolegle do zajęć wchodzących w zakres obowiązków służbowych prowadził Dziwik
badania naukowe, ze szczególnym uwzględnieniem miasta Nowego Sącza i ziemi sądeckiej. Część
tych prac ukazała się, na łamach „Rocznika Sądeckiego”.
W latach 1958-1960 należał do Komitetu Redakcyjnego Małopolskich Studiów Historycznych,
publikując na łamach tego czasopisma kilka pozycji o charakterze recenzyjnym. W 1971 r. został
członkiem Komisji Historycznej Oddziału PAN w Krakowie, a dwa lata później, na podstawie
przychylnych recenzji pióra prof. dr hab. Sylwiusza Mikuckiego, prof. dr hab. Krystyny Pieradzkiej
i doc. dr hab. Zenona Guklona - otrzymał nominacje, na docenta kontraktowego. Przeniósł
się. w związku z tym do Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Kielcach, gdzie wykładał w latach 1973-
1976 średniowieczną historię powszechną Polski, nauki pomocnicze historii i łacinę.
Dzięki powiązaniom z jezuitami - o. Piechnik skontaktował Dziwika z dyrektorem Pontyficio

Inslilulo degli Studi Ecclesiatici w Rzymie, o. Hieronimem Foksińskim, który zaprosił Dziwika do
Rzymu. Tam prowadził badania w Instytucie Studiów Kościelnych oraz w Archiwum
Watykańskim, skupiając się na aktach Nuncjatury Polskiej z XV i XVI wieku, wśród których
wyjątkowo cenną pozycję stanowią tzw. „Procesy Biskupów Polskich”, zawierające ciekawe
materiały do dziejów kościoła polskiego.
Po wygaśnięciu kontraktu w kieleckiej WSP przeniósł się. Dziwik w 1976 r. do Muzeum Żup
Krakowskich w Wieliczce, gdzie objął stanowisko starszego kustosza i kierownika działu
archiwalno-bibliotecznego oraz członka redakcji „Studiów i Materiałów do Żup Solnych w
Polsce”.
Zafascynowany nową, a bardzo bogatą tematyką - ugrzązł mocno i na długo w dziejach
kopalnictwa solnego w Polsce. Wnikliwe i odkrywcze badania Kazimierza Dziwika zaowocowały
szeregiem cennych opracowań, w formie artykułów i rozpraw oraz broszur wydanych przez
dyrekcję Żup, bądź drukowanych w czasopismach specjalistycznych.
W sumie wydał pięć książek oraz około sześćdziesięciu artykułów, recenzji, rozpraw i biogramów
słownikowych, które ukazywały się w „Roczniku Sądeckim", w „Kronice Biblioteki PAN w
Krakowie”, w ,,Polskim Słowniku Biograficznym”, w „Małopolskich Studiach Historycznych”, w
„Studiach i Materiałach do Dziejów Żup Solnych w Polsce” oraz w I tomie: „Miasta Polskie w
Tysiącleciu”.
Poza pracami, które opublikował i wygłosił - pozostawił kilka prac gotowych do druku lub
wysoko zaawansowanych, których ukończenie przerwała choroba i śmierć.
Nie miał dr Dziwik łatwego życia, ani sprzyjającego czasu. Niepokorny, niezdolny do
kompromisów i układów, wojujący o niezależność i prawdę - sam sobie budował barykady na
drogach do awansu. W dodatku zaczęła się choroba nowotworowa. W czerwcu 1989 r. poddał się
operacji, w czasie której uszkodzone zostały struny głosowe, powodując utratę mowy.
Fakt ten dla ambitnego naukowca był ciosem okrutnym, łamiąc jego wolę i niszcząc rozlegle
perspektywy planowanych prac badawczych i pisarskich. Po dziewiętnastu miesiącach ogromnych
cierpień - zmarł 2 stycznia 1991 r. Nie wrócił do rodzinnego miasta: Jego ciało spoczęło na
krakowskim cmentarzu w dzielnicy Biały Prądnik.
Józef BIENIEK
Tekst pochodzi z tomu XIX „Rocznika Sądeckiego”
Dr Kazimierz Dziwik był Delegatem Oddziału PTH do Komisji Regionalnej w Krakowie w
latach 1957-1962, jako członek Komitetu Redakcyjnego „Rocznika Sądeckiego” wchodził w skład
Zarządu Oddziału w kadencji 1963-1966, był członkiem Komitetu Redakcyjnego „Rocznika
Sądeckiego” od tomu III do XIV.