Projekt zaÅoeÅ do planu zaopatrzenia w ciepÅo, energie ... - Liszki

Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energie elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Liszki na lata 2011-2030 

Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energie 

elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Liszki na lata 

2011-2030 

1


„Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energie elektryczną 

i paliwa gazowe dla Gminy Liszki na lata 2011-2030” 

opracowany przez: 

Instytut Karpacki 

przy współpracy: 

Urzędu Gminy Liszki 

2


Spis treści 

1. Informacje ogólne ........................................................................................................................... 5 

1.1. Podstawa opracowania dokumentu ......................................................................................... 5 

1.2. Zakres opracowania ................................................................................................................ 5 

1.3. Cel opracowania ...................................................................................................................... 7 

1.4. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku ............................................................................ 8 

1.5. Polityka energetyczna dla województwa małopolskiego ...................................................... 13 

1.5.1. Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego 2011-2020 ......................................... 13 

1.5.2. Program Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2007-2014 ........... 14 

1.5.3. Plan zagospodarowania przestrzennego Województwa Małopolskiego .......................... 15 

1.5.4. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Liszki..17 

1.5.5. Strategia Rozwoju Gminy Liszki na lata 2008-2013 ........................................................ 18 

1.5.6. Program Ochrony Środowiska Gminy Liszki .................................................................. 18 

2. Charakterystyka Gminy Liszki ..................................................................................................... 19 

2.1. Informacje ogólne ................................................................................................................. 19 

2.2. Warunki przyrodniczo-geograficzne ..................................................................................... 19 

2.3. Przemysł ................................................................................................................................ 20 

2.4. Infrastruktura budowlana ...................................................................................................... 23 

3. Ocena stanu aktualnego systemów energetycznych na terenie Gminy Liszki ............................. 25 

3.1. System ciepłowniczy ............................................................................................................ 25 

3.2. System elektroenergetyczny ................................................................................................. 32 

3.3. System gazowniczy ............................................................................................................... 39 

4. Przewidywane zmiany zapotrzebowania Gminy Liszki na ciepło, energie elektryczną i paliwa 

gazowe .................................................................................................................................................. 43 

4.1. Prognoza zapotrzebowania na energie cieplną ..................................................................... 43 

4.2. Prognoza zapotrzebowania na energie elektryczną ............................................................... 45 

4.3. Prognoza zapotrzebowania na paliwa gazowe ...................................................................... 49 

5. Plany rozwojowe przedsiębiorstw energetycznych na terenie Gminy Liszki ............................... 51 

5.1. Plany rozwojowe związane z energetyką cieplną ................................................................. 51 

3


5.2. Plany rozwojowe związane z elektroenergetyką ................................................................... 51 

5.3. Plany rozwojowe związane z gazownictwem ....................................................................... 53 

6. Stan środowiska naturalnego ........................................................................................................ 54 

7. Możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw i energii z 

uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii 

elektrycznej i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz zagospodarowania ciepła 

odpadowego z instalacji przemysłowych .............................................................................................. 58 

7.1. Wykorzystanie istniejących nadwyżek paliw i energii ......................................................... 58 

7.2. Systemy wsparcia wytwarzania energii z OZE ..................................................................... 59 

7.3. Energia słoneczna ................................................................................................................. 63 

7.4. Energia wiatrowa .................................................................................................................. 68 

7.5. Energia wodna (hydroenergetyka) ........................................................................................ 71 

7.6. Energia geotermalna ............................................................................................................. 73 

7.7. Energia biomasy .................................................................................................................... 77 

7.8. Energia biogazu .................................................................................................................... 79 

7.9. Możliwości zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych ................. 81 

7.10. Skojarzone wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła – układy kogeneracyjne ............... 81 

7.11. Finansowanie projektów związanych z gospodarką energetyczną i OZE ........................ 96 

8. Propozycje w zakresie rozwoju i modernizacji systemów zaopatrzenia w energie ................... 108 

8.1. Perspektywy rozwoju wewnętrznego rynku energii ........................................................... 108 

8.2. Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie paliw i energii ukierunkowane na poprawę 

efektywności energetycznej ............................................................................................................ 119 

8.2.1. Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła ..................................................... 119 

8.2.2. Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie energii elektrycznej ............................... 126 

8.2.3. Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie gazu ziemnego ....................................... 127 

8.2.4. Zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej ......................................... 127 

8.2.5. Koszty energii ................................................................................................................. 136 

8.3. Kierunki rozwoju i modernizacji systemów zaopatrzenia w energie .................................. 141 

9. Zakres współpracy z sąsiednimi gminami .................................................................................. 148 

10. Podsumowanie ............................................................................................................................ 152 

4


1. Informacje ogólne 

1.1. Podstawa opracowania dokumentu 

Podstawą formalną opracowania „Projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energie 

elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Liszki na lata 2011-2030” jest umowa zawarta 

pomiędzy Wójtem Gminy Liszki a Fundacją Instytut Karpacki w Nowym Sączu. 

Z kolei podstawą prawną do opracowania przedmiotowego dokumentu jest Ustawa Prawo 

Energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 r., (Dz. U.z 2006 r. Nr 89 poz. 625. z pózn. zmianami) 

przypisująca gminie zadania własne w zakresie: planowania i organizacji zaopatrzenia 

w ciepło, energie elektryczną i paliwa gazowe na obszarze gminy (Art.18 i 19 Ustawy). 

Realizacja zadań własnych gminy w zakresie zaopatrzenia w energie elektryczną, ciepło 

i paliwa gazowe, wynika z Art.7 ust. 1 pkt 3 Ustawa o Samorządzie Gminnym z dnia 8 

marca 1990 (Dz. U. 142 poz. 1591 z 2001r. z pózn. zmianami). 

W zakresie planowania energetycznego (Prawo Energetyczne) wyróżnia się cztery główne 

funkcje gminy,a mianowicie: 

1) Gmina jako konsument energii, poprzez ogrzewanie i oświetlenie budynków 

użyteczności publicznej, zarządzanie publicznym systemem oświetlenia ulic 

i komunikacją lokalną itp. 

2) Gmina jako producent energii i dystrybutor, poprzez produkcję i dystrybucję energii 

mieszkańcom i różnym podmiotom ekonomicznym 

3) Gmina jako planista, poprzez wybór strategii i planowania przestrzennego w znaczny 

sposób determinujący zuzycie energii przez wszystkie podmioty, a w szczególności 

na ich potrzeby bytowe 

4) Gmina jako promotor postępu, poprzez promowanie zwiększonej efektywności 

energetycznej i ekonomicznej inwestycji gminnych i zachęcanie poszczególnych 

użytkowników do działań racjonalizujących i promujących zużycie energii 

1.2. Zakres opracowania 

Zakres „Projektu założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energie elektryczną i paliwa 

gazowe dla Gminy Liszki na lata 2011-2030” wynika z ust. 3 art.19 ustawy Prawo 

Energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997 (Dz. U.z 2006 r. Nr 89 poz. 625. z pózn. zmianami) 

i obejmuje: 

• Ocenę stanu aktualnego i przewidywanych zmian zapotrzebowania na ciepło, energie 

elektryczną i paliwa gazowe 

5


• Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła, energii elektrycznej i paliw 

gazowych 

• Możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów paliw 

i energii, z uwzględnieniem skojarzonego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej 

oraz zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych 

• Możliwości stosowania środków poprawy efektywności energetycznej w rozumieniu 

ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o efektywności energetycznej 

• Zakres współpracy z innymi gminami 

Dokumenty uwzględnione przy opracowywaniu niniejszego dokumentu: 

• Polityka energetyczna Polski do 2030 roku (załącznik do Uchwały Rady ministrów 

z dnia 10 listopada 2009 roku) – ma podlegać aktualizacji w 2012 r. 

• Ustawa o efektywności energetycznej z dnia 15 kwietnia 2011 roku. (Dz.U. Nr.94 

poz.551) 

• Planu Działań na lata 2007-2030: Polityka Energetyczna dla Europy 

• Krajowy Plan Działania w zakresie Energii ze Źródeł Odnawialnych do 2020 r. 

• Dyrektywa UE 2009/28/WE z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie promowania 

stosowania energii ze źródeł odnawialnych 

• Dyrektywy 2009/72/WE oraz 2009/73/WE z dnia 13 lipca 2009 r. 

• Rozporządzenie (WE) 714/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie warunków dostepu 

do sieci w odniesieniu do transgranicznej wymiany energii elektrycznej, 

• Rozporządzenie (WE) 715/2009 z dnia 13 lipca 2009 r. w sprawie warunków dostępu 

do sieci przesyłowych gazu ziemnego 

• Rozporządzenie (WE) 713/2009 z dnia 13 lipca 2009 r.w sprawie ustanowienia 

Agencji Współpracy OrganówRegulacji Energetyki ACER. 

• Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2011-2020 

• Program Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2007-2014 

• Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Małopolskiego 

• Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy 

Liszki (SUiKZP) 

• Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego 

• Strategia Rozwoju Gminy Liszki na lata 2008-2013 

• Program Ochrony Środowiska Gminy Liszki 

6


1.3. Cel opracowania 

Cel opracowania przedmiotowego dokumentu został podzielony na poszczególne cele 

szczegółowe, takie jak: 

Zapewnienie bezpiecznego, efektywnego i przyjaznego środowisku rozwoju 

systemów energetycznych na terenie gminy 

Tworzenie lokalnego ładu energetycznego, zasięgu sieci energetycznych, 

ciepłowniczych i gazowych 

Racjonalizacja użytkowania i wykorzystania lokalnych zasobów energii i paliw 

Korzyści ekonomiczne poprzez częściowe finansowanie infrastruktury energetycznej 

przez przedsiębiorstwa energetyczne 

Skuteczne zarządzanie gospodarką energetyczną gminy 

Realizacja strategii rozwoju gospodarczego i społecznego gminy 

Realizacja podstawowych zadań własnych związanych z infrastrukturą techniczną 

Koordynowanie i wpływanie na rynkowe zachowania podmiotów, w tym 

przedsiębiorstw energetycznych 

Zdefiniowanie priorytetów 

Stworzenie warunków opracowania lub aktualizacji planów rozwojowych 

przedsiębiorstw energetycznych. 

Realizacja celów szczegółowych pozwoli Gminie Liszki na: 

Identyfikację obszarów marnotrawstwa energii w obiektach i budynkach 

Likwidację zbędnych źródeł energii 

Ocenę dostępnych niekonwencjonalnych źródeł energii i możliwości jej 

wykorzystania 

Przygotowanie do wdrożenia tzw. zarządzania energią 

Przygotowanie do certyfikacji energetycznej budynków 

Określenie kierunków planowania proekologicznej strategii rozwoju energetycznego 

gminy 

Obecność inwestorów zewnętrznych zainteresowanych rozwojem infrastruktury 

energetycznej, zgodnie z potrzebami gminy 

7


1.4. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku 

Zgodnie z art. 12 ust. 1 Ustawy Prawo Energetyczne z dnia 10 kwietnia 1997, (Dz. U. 

z 2006 r. Nr 89 poz. 625. z pózn. zmianami) naczelnym organem administracji rządowej, 

właściwym w sprawach polityki energetycznej jest Minister Gospodarki. Wymieniona 

powyżej ustawa nakłada na Ministra Gospodarki określone zadania, które obejmują (art.12 

ust. 2 ustawy Prawo Energetyczne): 

Przygotowanie polityki energetycznej państwa i koordynowanie jego realizacji 

Określanie szczegółowych warunków planowania i funkcjonowania systemów 

zaopatrzenia w paliwa i energie, w trybie i zakresie określonym w ustawie 

Nadzór nad bezpieczeństwem zaopatrzenia w paliwa gazowe i energie elektryczną 

oraz nadzór nad funkcjonowaniem krajowych systemów energetycznych w zakresie 

określonym ustawą 

Współdziałanie z wojewodami i samorządami terytorialnymi w sprawach planowania 

i realizacji systemów zaopatrzenia w paliwa i energie 

Koordynowanie współpracy z międzynarodowymi organizacjami rządowymi 

w zakresie określonym ustawą 

Zasadniczym celem polityki energetycznej państwa jest zapewnienie bezpieczeństwa 

energetycznego kraju, wzrost konkurencyjności jego gospodarki oraz jej efektywności 

energetycznej, a także ochrony środowiska (Art.13. ustawy Prawo Energetyczne): 

Polityka energetyczna państwa określa (Art.14. ustawy Prawo Energetyczne): 

Bilans paliwowo-energetyczny kraju 

Zdolności wytwórcze krajowych źródeł paliw i energii 

Zdolności przesyłowe, w tym połączenia transgraniczne 

Efektywność energetyczną gospodarki 

Działania w zakresie ochrony środowiska 

Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii 

Wielkości i rodzaje zapasów paliw 

Kierunki restrukturyzacji oraz przekształceń własnościowych sektora paliwowoenergetycznego 

Kierunki prac naukowo-badawczych 

Współpracę międzynarodową 

Polityka energetyczna państwa opracowywana jest zgodnie z zasadą równoważnego rozwoju 

kraju i zawiera (Art. 15 ust.1 ustawy Prawo Energetyczne): 

8


1) Ocenę realizacji polityki energetycznej państwa za poprzedni okres 

2) Część prognostyczną obejmującą okres nie krótszy niż 20 lat 

3) Program działań wykonawczych na okres 4 lat, zawierający instrumenty jego 

realizacji 

Dokument „Polityka energetyczna Polski do 2030 roku”, został przyjęty przez Radę 

Ministrów mocą Uchwały z dnia 10 listopada 2009 roku. Na podstawie art.14 ust. 3 ustawy 

z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz.U. z 2009 r. Nr 84, 

poz. 712 i Nr 157, poz.1241) oraz art.15a ust.1 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. – Prawo 

Energetyczne (Dz.U. z 2006 r Nr.89, poz.625 z póżn. Zm.). Rada Ministrów uchwaliła, że 

przyjmuje się „Politykę energetyczną Polski do 2030 r.” stanowiącą załącznik do uchwały 

oraz znosi się dokument „Polityka Polski do 2025 r.”, która przyjęta została przez Radę 

Ministrów w dniu 4 stycznia 2005 r. 

Konieczność sformułowania zaktualizowanej polityki energetycznej Polski, wynika m.in. 

z przyjęcia przez Radę Europejską w marcu 2007 r. ambitnego „Planu Działań na lata 2007- 

2030: Polityka Energetyczna dla Europy”, stanowiącego ważny etap w tworzeniu 

europejskiej polityki energetycznej oraz nadającego impuls dalszym działaniom, w których 

realizacji Polska będzie aktywnie uczestniczyć. Ponadto dużego znaczenia nabrały zmiany 

uwarunkowań geopolitycznych w Europie, które wywierają istotny wpływ na bezpieczeństwo 

energetyczne krajów członkowskich. W związku ze zwiększającym się zapotrzebowaniem na 

paliwa i energie , ściśle skorelowanym z dynamicznym rozwojem polskiej gospodarki, należy 

zaprogramować konkretne działania zmierzające do zapewnienia odpowiednich inwestycji w 

zdolności wytwórcze i przemysłowe, przeciwdziałania znaczącemu wzrostowi cen energii 

oraz pozwalające na redukcję negatywnego oddziaływania działalności energetycznej na 

środowisko. 

Główne cele europejskiej polityki energetycznej podkreslone zostały na posiedzeniu Rady 

Europejskiej w dniach 8-9 marca 2007 r. Są nimi: 

Zwiększenie bezpieczeństwa dostaw 

Zapewnienie konkurencyjności gospodarek europejskich i dostępności energii po 

przyzwoitej cenie 

Promocja równowagi ekologicznej i przeciwdziałanie zmianom klimatowym 

Realizacja przedstawionych powyżej celów następować będzie poprzez: 

• Pogłębienie i urzeczywistnienie unijnego wewnętrznego rynku gazu ziemnego 

i energii elektrycznej 

• Pełne wykorzystanie dostępnych instrumentów w celu poprawy obustronnej 

współpracy UE ze wszystkimi dostawcami energii, a także zapewnienia stabilnych 

przepływów energii do Unii 

9


• Ograniczenie emisji gazów cieplarnianych, racjonalnego wykorzystania energii, 

źródeł odnawialnych oraz stosowania biopaliw. Cele UE wyznaczone na 2020 r. są 

następujące: 

- Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych o 20% w stosunku do roku 1990 

- Zmniejszenie do 2020 r. zużycia energii o 20% w porównaniu z prognozami UE 

na 2020 r. 

- Zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii do 20% całkowitego zużycia 

energii w UE 

• Wspieranie rozwoju nowoczesnych technologii w energetyce 

Patrząc na powyższe stwierdzić można, iż nadrzędnym celem polityki energetycznej Unii 

Europejskiej i w konsekwencji Polski , będzie zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego 

oraz szeroko pojęta ochrona środowiska ze szczególnym uwzględnieniem tzw. Pakietu 

3 x 20 (20% mniej gazów cieplarnianych, 20% mniejsze zużycie energii, 20% większy udział 

OZE w bilansie energetycznym). 

Z uwagi na członkostwo w UE, zadaniem Polski jest czynne uczestnictwo w tworzeniu 

wspólnotowej polityki energetycznej oraz implementacja jej głównych celów 

w specyficznych warunkach krajowych, mając na uwadze szereg determinujących ją 

czynników. 

Podstawowe kierunki polskiej polityki energetycznej określono jako: 

Poprawa efektywności energetycznej 

Wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii 

Dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie 

energetyki jądrowej 

Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii w tym biopaliw 

Rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii 

Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko 

Przedstawione kierunki polityki energetycznej są w znacznym stopniu współzależne. 

W momencie zwiększenia efektywności energetycznej, ograniczeniu ulegnie 

zapotrzebowanie na paliwa i energie, co pozwoli na zwiększenie bezpieczeństwa 

energetycznego, wskutek zmniejszonego uzależnienia od importu. Wyższa efektywność 

energetyczna przyczyni się także do ograniczenia wpływu energetyki na środowisko na 

skutek redukcji emisji zanieczyszczeń. Podobne efekty zaobserwować będzie można 

w przypadku rozwoju wykorzystania OZE w bilasnie energetycznym kraju oraz w sytuacji 

wdrażania nowoczesnych, wysoce efektywnych technologii. 

10


Cele i działania związane z realizacją podstawowych kierunków polityki energetycznej, 

określone w dokumencie „Polityka energetyczna Polski do 2030 r.” wpisują się w realizację 

priorytetu dotyczącego poprawy stanu infrastruktury technicznej, zawartego w „Strategii 

rozwoju kraju na lata 2007-2015”, przyjętej przez Radę Ministrów w dniu 29 listopada 2006 

r. Są one zbieżne również z celami Odnowionej Strategii Lisbońskiej i Odnowionej Strategii 

Zrównoważonego Rozwoju UE. Należy stwierdzić także, iż polityka energetyczna zmierzać 

będzie do realizacji zobowiązania wyrażonego w powyższych strategiach, dotyczacego 

przekształcenia gospodarki Europy w gospodarkę o niskiej emisji dwutlenku węgla oraz 

stabilnym, zrównoważonym oraz konkurencyjnym zaopatrzeniu w energie. 

Mówiąc o celach i działaniach okreslonych w polityce energetycznej, należy odnieść się 

także do narzędzi pozwalających na jej realizację. Główne narzędzia służące realizacji 

polityki energetycznej są następujące: 

• Regulacje prawne określające zasady działania sektora paliwowo-energetycznego 

oraz ustanawiające standardy techniczne 

• Efektywne wykorzystanie przez Skarb Państwa, w ramach posiadanych kompetencji 

nadzoru właścicielskiego do realizacji celów polityki energetycznej 

• Bieżące działania regulacyjne Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki, polegające na 

weryfikacji i zatwierdzaniu wysokości taryf oraz zastosowanie analizy typu 

benchmarking w zakresie energetycznych rynków regulowanych 

• Systemowe mechanizmy wsparcia realizacji działań zmierzających do osiągnięcia 

celów polityki energetycznej, które na obecną chwilę nie są komercyjnie opłacalne 

(np. rynek „certyfikatów”, ulgi i zwolnienia podatkowe) 

• Bieżące monitorowanie sytuacji na rynkach paliw i energii przez Prezesa Urzędu 

Ochrony Konkurencji i Konsumentów i Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki oraz 

podejmowanie działań interwencyjnych 

• Działania na forum UE, w szczególności prowadzące do tworzenia polityki 

energetycznej UE oraz wspólnotowych wymogów w zakresie ochrony środowiska, 

w celu uwzględnienia specyficznych uwarunkowań polskiej energetyki oraz 

zapewnienia wzrostu bezpieczeństwa energetycznego Polski 

• Aktywne członkostwo Polski w organizacjach międzynarodowych, takich jak np. 

Międzynarodowa Agencja Energetyczna 

• Ustawowe działania jednostek samorządu terytorialnego uwzględniające priorytety 

polityki energetycznej państwa, w tym poprzez zastosowanie partnerstwo publicznoprywatnego 

(PPP) 

• Zhierachizowane planowanie przestrzenne, zapewniające realizację priorytetów 

polityki energetycznej, planów zaopatrzenia w energie elektryczną, ciepło i paliwa 

gazowe gmin oraz planów rozwoju przedsiębiorstw energetycznych 

11


• Działania informacyjne prowadzone przez organy rządowe i współpracujące 

instytucje badawczo-rozwojowe 

• Wsparcie ze środków publicznych, w tym funduszy europejskich, realizacji istotnych 

dla kraju projektów z zakresu energetyki (np. projekty inwestycyjne, badawczorozwojowe 

itd.) 

W ramach realizacji polityki energetycznej stworzone zostaną nowe regulacje prawne, które 

pozwolą na wykreowanie stabilnych i przejrzystych warunków funkcjonowania podmiotów 

w obszarze gospodarki paliwowo-energetycznej. 

Działania określone w polityce energetycznej realizowane będą głównie przez komercyjne 

przedsiębiorstwa energetyczne, prowadzące swoje operacje w warunkach konkurencyjnych 

rynków paliw i energii lub rynków regulowanych, co powoduje, iż interwencjonizm państwa 

w funkcjonowanie sektora musi mieć ograniczony charakter i jasno okreslony cel, 

a mianowicie zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju oraz wypełnienie 

międzynarodowych zobowiązań Polski, głównie w zakresie ochrony środowiska oraz 

bezpieczeństwa jądrowego. 

Poza wymienionymi powyżej działaniami, istotnym z punktu widzenia osiągnięcia 

założonych celów polityki energetycznej będzie miała realizacja „Polityki ekologicznej 

państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016”, w szczególności w zakresie 

obniżania emisji pyłów, wykorzystania odpadów oraz ochrony wód powierzchniowych 

i podziemnych. Realizacja zaplanowanych działań pozwoli na ograniczenie emisji SO 2 , NO x 

i pyłów zgodnie z zobowiązaniami przyjętymi przez Polskę. Działania na rzecz redukcji 

emisji CO 2 powinny doprowadzić do znaczącego zmniejszenia wielkości emisji na jednostkę 

wyprodukowanej energii. Ponadto realizacja zaplanowanych działań w zakresie polityki 

energetycznej wspierana będzie poprzez działania Polski w środowisku międzynarodowym, 

w szczególności na forum Unii Europejskiej, które prowadzić będą do kształtowania 

światowej i europejskiej polityki energetycznej w sposób uwzględniający specyfikę naszego 

kraju, jego zasoby energetyczne oraz realne mozliwości dywersyfikacji technologii 

wytwarzania energii. 

Przedstawiciele Rządu RP zobowiązani są do inicjowania lub wspierania dążenia organów 

Unii Europejskiej na rzecz: 

• Budowy międzynarodowej infrastruktury służącej przesyłowi ropy naftowej do 

państw członkowskich UE zwłaszcza przedłużenia rurociągu Odessa-Brody do Płocka 

stanowiącego element projektu Euroazjatyckiego Korytarza Transportu Ropy 

Naftowej, 

• Wprowadzenia przez państwa produkujące ropę naftową i gaz ziemny zasad 

korzystania z infrastruktury przesyłowej, które będą zabezpieczały interesy 

energetyczne konsumentów tych surowców oraz państw tranzytowych. Realizacja 

tego celu może odbywać się w szczególności przez dążenie do ratyfikacji przez 

Federację Rosyjską Traktatu Karty Energetycznej i podpisania Protokołu 

Tranzytowego do Traktatu Karty Energetycznej oraz do rozszerzenia grupy państw 

trwale związanych Traktatem Karty Energetycznej, 

12


• Racjonalnej i uzasadnionej rozbudowy sieci elektroenergetycznych, w tym połączeń 

transgranicznych polskiego systemu z systemami krajów sąsiednich, 

• Stworzenia specjalnego mechanizmu finansowego UE dla wsparcia budowy 

niezbędnych połączeń wewnątrz UE, a także ze wschodnimi sąsiadami UE, 

• Utrzymania istniejących i stworzenia nowych instrumentów finansowych wspólnoty 

pozwalających na realizację celów pakietu klimatyczno-energetycznego, 

(szczególnie w zakresie rozwoju czystych technologii węglowych, zwiększania 

efektywności wykorzystania energii oraz rozwoju odnawialnych źródeł energii), 

• Kształtowania przyszłych celów i instrumentów wspólnotowej polityki ekologicznej 

i klimatycznej, które będą uwzględniały zachowanie wysokiego poziomu 

bezpieczeństwa energetycznego oraz konkurencyjności gospodarki w państwach 

członkowskich z dominującą pozycją węgla w strukturze wytwarzania energii, 

• Budowy infrastruktury umożliwiającej dywersyfikację dostaw gazu ziemnego do 

Polski (terminal LNG na polskim wybrzeżu, połączenie gazociągowe 

z Norweskim Szelfem Kontynentalnym), 

• Tworzenia zasad prowadzenia multilateralnej polityki UE oraz budowy wewnętrznych 

systemów bezpieczeństwa energetycznego Unii Europejskiej, 

w szczególności mechanizmów reagowania w sytuacjach kryzysowych 

W ramach współpracy międzynarodowej oraz na forum UE Polska dążyć będzie do 

powstrzymywania realizacji projektów infrastrukturalnych o negatywnym wpływie na 

poziom bezpieczeństwa energetycznego Polski oraz jednocześnie propagować będzie 

projekty, które to bezpieczeństwo wzmacniają (np. integracja transgranicznych linii 

przesyłowych z systemem polskim i europejskim). 

1.5. Polityka energetyczna dla województwa małopolskiego 

1.5.1. Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego 2011-2020 

Realizacja celu głównego Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego, jakim jest 

„Efektywne wykorzystanie potencjałów regionalnej szansy dla rozwoju gospodarczego oraz 

wzrost spójności społecznej i przestrzennej Małopolski w wymiarze regionalnym, krajowym 

i europejskim” służyć będą polityki publiczne skupione w siedmiu zasadniczych obszarach 

aktywności samorządu województwa tj. obszarach polityki rozwoju. W odniesieniu do 

ochrony środowiska oraz energetyki kierunki polityki rozwoju zawarte zostały w Obszarze 6 

– Bezpieczeństwo Ekologiczne, Zdrowotne i Społeczne, którego celem strategicznym jest: 

Wysoki poziom bezpieczeństwa mieszkańców Małopolski w wymiarze środowiskowym, 

zdrowotnym i społecznym. 

Kierunki polityki rozwoju 

6.1. Poprawa bezpieczeństwa ekologicznego oraz wykorzystanie ekologii dla rozwoju 

Małopolski 

13


Równoważenie skutów rozwoju gospodarczego Małopolski oprócz innych działań powinno 

obejmować działania zmierzające do poprawy bezpieczeństwa energetycznego, głównie 

poprzez zwiększenie wykorzystania odnawialnych zasobów energii (OZE) oraz działania 

promocyjne związane z kształtowaniem świadomości proekologicznej społeczeństwa. 

Kluczowe działania: 

6.1.2. Poprawa jakości powietrza 

Sukcesywna redukcja emisji zanieczyszczeń powietrza pochodząca głównie 

z systemów indywidualnego ogrzewania budynków mieszkalnych (niska emisja) 

Wzrost poziomu wykorzystania OZE 

6.1.7. Regionalna polityka energetyczna 

Opracowanie bilansu energetycznego określającego aktualne potrzeby województwa, 

w zestawieniu z dostepnymi źródłami i nośnikami energii 

Zidentyfikowanie istniejących i potencjalnych barier rozwoju oraz wyznaczenie 

kierunków działania w obszarze regionalnej polityki rozwoju energetyki odnawialnej 

6.1.8. Edukacja obywatelska w zakresie ochrony środowiska oraz kształtowanie i promocja 

postaw proekologicznych. 

1.5.2. Program Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na lata 2007-2014 

Jak można przeczytać w Programie Ochrony Środowiska Województwa Małopolskiego na 

lata 2007-2014 (zwanym dalej POŚWM), nadrzędnym celem polityki ekologicznej 

województwa jest: „Zapewnienie wysokiej jakości życia mieszkańców poprzez poprawę 

stanu środowiska i racjonalne gospodarowanie jego zasobami”. 

Priorytety ekologiczne zawarte w POŚWM 

Uporządkowanie gospodarki odpadami 

Poprawa stanu wód i racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi oraz ochrona 

przed powodzią i suszą 

Ochrona powietrza przed zanieczyszczeniami 

Dla poprawy stanu środowiska naturalnego uwzględniono w programie przedsięwzięcia 

dotyczące m.in. racjonalizacji wykorzystania zasobów surowców i energii (w tym OZE) 

Poniżej przedstawiono główne cele długoterminowe oraz kierunki działań niezbędnych do 

poprawy stanu powietrza atmosferycznego województwa małopolskiego. 

Cel długoterminowy do 2014 r. – Spełnienie norm jakości powietrza atmosferycznego 

poprzez sukcesywną redukcję emisji zanieczyszczeń 

Kierunki działań - Niska emisja 

• Eliminacja węgla jako paliwa w kotłowniach lokalnych i gospodarstwach domowych 

(np. poprzez rozbudowę sieci gazowej) 

14


• Promocja ekologicznych nośników energii (biomasa, energia słoneczna, energia 

geotermalna) 

Kierunki działań – Emisja z procesów przemysłowych, energetyki i elektrociepłowni 

• Spełnienie standardów emisyjnych określonych w w pozwoleniach zintegrowanych 

(IPPC) i innych 

W Małopolsce istnieje 210 instalacji podlegających obowiązkowi uzyskania pozwolenia 

zintegrowanego (IPPC). Wypełnienie wymagań związanych z Dyrektywą IPPC stwarza wiele 

trudności natury technologicznej i kosztowej. Koniecznym jest zatem projektowanie 

i realizacja programów dostosowawczych, które poprzez modernizację technologii i zaplecza 

technicznego ochrony środowiska będą miały na celu zmniejszenie oddziaływania instalacji 

na środowisko. 

• Stworzenie systemu handlu emisjami (który mógłby objąć ok. 100 instalacji) 

Kierunki działań – Niekonwencjonalne źródła energii 

• Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w szczególności energii 

geotermalnej oraz energii wodnej 

Alternatywne źródła energii są wykorzystywane w zbyt małym zakresie w stosunku do 

potrzeb i istniejących możliwości. Pożądany działaniem jest wieć budowa, rozbudowa 

i modernizacja infrastruktury służącej do produkcji i przesyłu energii odnawialnej. 

W odniesieniu do istniejących mozliwości i potencjału województwa małopolskiego 

celowym jest budowa małych obiektów energetyki wodnej (MEW), wykorzystanie energii 

geotermalnej na potrzeby ciepłownictwa, budowa instalacji wykorzystujących biomasę, czy 

też biogaz (produkcja energii cieplnej i elektrycznej w skojarzeniu – kogeneracja) oraz 

instalacja kolektorów słonecznych z przeznaczeniem na przygotowanie c.w.u. 

1.5.3. Plan zagospodarowania przestrzennego Województwa Małopolskiego 

Patrząc na kierunki zagospodarowania przestrzennego określone w Planie zagospodarowania 

przestrzennego Województwa Małopolskiego należy stwierdzić, iż głównym celem 

w zakresie rozwoju systemów energetycznych jest zapewnienie bezpieczeństwa 

energetycznego, które rozumiane jest jako pokrycie bieżącego oraz perspektywicznego 

zapotrzebowania odbiorców na paliwa i energie przy jednoczesnym zachowaniu wymogów 

ochrony środowiska. Cele szczegółowe w tym zakresie obejmują przede wszystkim 

zaspokojenie potrzeb odbiorców w zakresie planowanego zapotrzebowania na moc i energie 

(pewność zasilania, wysokie standardy dostarczanej energii, możliwość przyłączania do sieci 

potencjalnych odbiorców), dostosowanie systemów przesyłowych gazu i ropy naftowej do 

planowanych zmian w strukturze zuzycia energii pierwotnej i prognozowanego wzrostu 

zapotrzebowania na te nosniki energii. 

Poniżej przedstawiono najważniejsze założenia rozwoju poszczególnych systemów 

energetyki. 

15


W zakresie elektroenergetyki 

budowa linii najwyższego napięcia 400 kV Tarnów-Krosno, 

budowa, rozbudowa i modernizacja sieci i stacji wysokiego napięcia 110 kV oraz 

sieci SN i nn, 

tworzenie pierścieniowych struktur sieciowych pozwalających na co najmniej 

dwustronne zasilanie poszczególnych stacji systemu, 

realizacja nowych inwestycji w sferze najwyższych napieć po 2015 roku, 

nie zakłada się budowy elektrowni konwencjonalnych na paliwa stałe 

Przedsięwzięcia zaprogramowane przez przedsiębiorstwa energetyczne oraz zatwierdzone 

przez Urząd Regulacji Energetyki z zakresu budowy i rozbudowy sieci elektroenergetycznej 

110 kV: 

w latach od 2007 do 2013 włącznie: 

- budowę 8 stacji elektroenergetycznych 110 kV/SN; 

- budowę i modernizację 6 linii elektroenergetycznych 110 kV. 

po roku 2013: 

- budowę 6 stacji elektroenergetycznych 110 kV/SN; 

- budowę i modernizację 3 linii elektroenergetycznych 110 kV. 

Planowane przedsięwzięcia w zakresie budowy i rozbudowy sieci elektroenergetycznej 

110 kV są związane: 

• ze wzrostem zapotrzebowania mocy 

• z koniecznością zwiększenia niezawodności (ciągłości) zasilania istniejących układów 

• z potrzebą poprawy parametrów jakości energii elektrycznej dostarczanej odbiorcom 

Wymienione zjawiska występują na terenach wiejskich o rozproszonej zabudowie, na 

których jeszcze nie dokonano modernizacji sieci elektroenergetycznej, a przede wszystkim na 

terenach miast i ich gmin ościennych, o zwiększonym ruchu budowlanym i inwestycyjnym – 

w największej skali sytuacja taka występuje w Krakowie i gminach otaczających Kraków. 

W zakresie gazownictwa 

doinwestowania po stronie wysokiego ciśnienia powiatów: nowosądeckiego 

(grodzkiego i ziemskiego) oraz gorlickiego i doprowadzenie gazu przewodowego do 

wszystkich miast województwa; 

dalszego rozwoju rozdzielczej sieci gazowej na terenie powiatów: miechowskiego, 

proszowickiego, nowotarskiego, tatrzańskiego, suskiego, części południowozachodniej 

powiatu nowosądeckiego ziemskiego, a co za tym idzie sukcesywnej 

gazyfikacji terenów wiejskich; 

doprowadzenia gazu sieciowego do miejscowości uzdrowiskowych województwa, co 

wpłynie na poprawę stanu środowiska przyrodniczego (eliminacja niskiej emisji 

poprzez likwidację palenisk węglowych). 

W zakresie wykorzystania energii odnawialnej: 

wykorzystanie wód geotermalnych dla utworzenia cieplic: Bańska, Szaflary oraz 

potrzeba wsparcia budowy kąpielisk w miejscowościach gdzie istnieją odwierty: 

Chochołów, Poronin, Furmanowa, Bukowina Tatrzańska. 

konieczność wykonania studiów przedinwestycyjnych dla kąpielisk wraz 

z ocenami możliwości adaptacji odwiertów do celów produkcji wody geotermalnej 

w strefach: Łękawica, Tarnowiec, Brzesko, Radłów, Kraków – Przylasek, Bochnia – 

Cikowice, Zawada. 

16


rozpowszechnianie informacji o istniejących możliwościach wykorzystania zasobów 

geotermalnych i przeprowadzenie oceny szczegółowych warunków realizacji 

przedsięwzięć geotermalnych dotyczących kąpielisk lub ciepłownictwa w rejonie 

miejscowości: Tarnowiec, Radłów, Brzesko, Bochnia, Racławice, Niepołomice, 

Siedlec, Grobla, Kwików, Miechów, Cikowice, Kościelniki, Kraków – Tetmajera, 

Machowa, Pietrzejowice, Proszowice – Pławowice, Przylasek Rusiecki, Puszcza 

Niepołomicka, Rzezawa, Sufczyn, Więcławice, Brzeźnica, Liplas, Okocim, Poręba 

Spytkowska, Słomniki, Wola Zabierzowska, Kościelisko, Skrzyszów, Kryspinów. 

Rozwój małej hydroenergetyki na górnych odcinkach dopływów rzek: Soły, Skawy, 

Dunajca, Popradu 

1.5.4. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy 

Liszki 

Polityka gminy w zakresie zaopatrzenia w energie elektryczną oparta będzie na modernizacji 

istniejącej sieci SN i nN oraz na ich rozbudowie w razie wzrostu zapotrzebowania na energie 

elektryczną. 

Realizacja ww. polityki polegać będzie na: 

1) zapewnieniu wszystkim mieszkańcom gminy i pozostałym odbiorcom niezawodnych 

dostaw mocy i energii elektrycznej o wymaganym standardzie, 

2) zaspokojeniu przyszłych potrzeb, wynikających z rozwoju przestrzennego gminy, 

zwłaszcza w dziedzinie usług komercyjnych, 

3) zachowaniu wzdłuż napowietrznych linii energetycznych, stref technicznych terenów 

wolnych od zabudowy, 

4) ograniczeniu niekorzystnego wpływu elektroenergetycznych linii napowietrznych na 

atrakcyjność krajobrazu. 

W celu ograniczenia niekorzystnego wpływu elektroenergetycznych linii napowietrznych na 

krajobraz gmina powinna podjąć działania mające na celu: 

1) sukcesywną wymianę, w ramach podejmowanej modernizacji, istniejących linii 

napowietrznych średniego i niskiego napięcia na linie kablowe na terenach centrów 

poszczególnych miejscowości, 

2) wskazanie w planach miejscowych terenów, na których wskazana byłaby realizacja 

linii energetycznych w wersji kablowej 

Dla ochrony przed oddziaływaniem pola elektromagnetycznego od istniejących 

i projektowanych napowietrznych linii wysokiego napięcia 220 kV i 110 kV wymagane jest 

zachowanie wzdłuż nich stref technicznych terenów wolnych od zabudowy o szerokości 25 

m – 220 kV 20 m – 110 kV po obu stronach od osi tych linii. Podaną wartość należy 

traktować jako wielkość orientacyjną (z wyjątkiem pasów ochronnych wyłączonych 

z zalesiania), bowiem dokładny rozmiar strefy technicznej zależy od poziomu natężenia pola 

elektromagnetycznego. Wolne od zabudowy powinny być tereny, dla których poziom 

natężenia pola elektromagnetycznego przekracza dopuszczalne 1kV/m, a ewentualne 

zagospodarowywanie podanych powyżej stref technicznych powinno być każdorazowo 

uzgadniane z właściwym operatorem sieci. 

17


Celem aktywnego działania w zakresie zaopatrzenia mieszkańców Gminy Liszki w gaz 

i ciepło jest redukcja emisji zanieczyszczeń powstałych w wyniku ogrzewania gospodarstw 

domowych takim materiałem opałowym jak węgiel i koks. Polityka w zakresie zaopatrzenia 

w gaz będzie oparta na sukcesywnej rozbudowie sieci gazowej średniego ciśnienia 

pozwalającej na zapewnienie dostępu do sieci maksymalnej ilości odbiorców 

indywidualnych. 

Mówiąc o energii cieplnej, stwierdza się, iż na terenie gminy nie przewiduje się realizacji 

sieci ciepłowniczej. Zaopatrzenie w energie cieplną odbywać się będzie nadal 

z wykorzystaniem indywidualnych kotłowni z nastawieniem na stosowanie odnawialnych 

zasobów energii (np.biomasa). 

1.5.5. Strategia Rozwoju Gminy Liszki na lata 2008-2013 

Jak można przeczytać w Strategii Rozwoju Gminy Liszki na lata 2008-2013 podstawowe 

kierunki działań związanych z systemami zaopatrzenia gminy w nośniki energii są 

następujące: 

Rozbudowa i modernizacja sieci elektroenergetycznej SN i nn na potrzeby 

dostarczania energii na cele bytowe i gospodarcze 

Rozbudowa i modernizacja gazociągu wysoko i średnioprężnego oraz stacji 

redukcyjnych w celu zapewnienia bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego oraz 

podłączania nowych odbiorców 

1.5.6. Program Ochrony Środowiska Gminy Liszki 

Cele strategiczne, jakie zostały zapisane w Programie Ochrony Środowiska Gminy Liszki 

w odniesieniu do gospodarki energetycznej są następujące: 

ograniczenie energochłonności i materiałochłonności produkcji i usług, ograniczenie 

zużycia energii i mediów przez mieszkańców gminy i podmioty gospodarcze, 

promocja audytu energetycznego, promocja alternatywnych źródeł energii 

rozwój odnawialnych źródeł energii i redukcja niskiej emisji zanieczyszczeń do 

powietrza atmosferycznego 

18


2. Charakterystyka Gminy Liszki 

2.1. Informacje ogólne 

Gmina Liszki jest gminą wiejską położoną w województwie małopolskim, w południowej 

części Jury Krakowsko Częstochowskiej w powiecie krakowskim. Od strony wschodniej 

graniczy z miastem Kraków, od zachodniej z gminą Czernichów. Strona południowa gminy 

przylega do rzeki Wisły, zaś północna jej część opiera się o garb Tęczyński. 

Większość obszaru gminy zajmują pola uprawne oraz sady owocowe. W granicach gminy 

znajduje się 14 sołectw – Baczyn, Budzyń, Cholerzyn, Chrosna, Czułów, Jeziorzany, 

Kaszów, Kryspinów, Liszki, Mników, Morawica, Piekary, Rączna, Ściejowice. Teren gminy 

zamieszkuje 15 931 osób (stan na 31.12.2010 r.). 

Gmina Liszki zajmuje teren o powierzchni ok. 72,03 km 2 (7203 ha), co stanowi ok. 6% 

całkowitej powierzchni powiatu. Na terenie gminy przeważają użytki rolne oraz pozostałe 

grunty i nieużytki co zobrazowane zostało na poniższym wykresie. 

Wykres 1. Powierzchnia (ha) i zróżnicowanie gruntów na terenie Gminy Liszki 

2.2. Warunki przyrodniczo-geograficzne 

Gmina Liszki położona jest na terenie krainy geograficznej Brama Krakowska, na części 

Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego oraz Tenczyńskiego Parku Krajobrazowego. 

Klimat panujący na obszarze Gminy Liszki zdeterminowany jest głównie rzeżbą terenu, 

stosunkami wodnymi oraz szatą roślinną. Przykladowo dna dolin oraz zbocza północne 

posiadają niższą średnią temperaturę roczną. Pokrywa śnieżna utrzymuje się tu przez większą 

liczbę dni w roku aniżeli na pozostałym terenie. Na terenie gminy przeważają masy 

powietrza polarno-morskiego i polarno-kontynentalnego. Średnia roczna temperatura wynosi 

8 o C. Długość okresu wegetatywnego wynosi 190-210 dni. Średnia roczna suma opadów 

wynosi 700 mm. 

19


Rzeżba terenu 

Najbardziej urozmaiconych pod względem rzeżby terenu jest północny obszar gminy. 

Znajdują się tam wzgórza zrębowe, zbudowane głównie z wapieni jurajskich, które pokryte 

są często lessami i rumoszem trzeciorzędowym. Zaobserwować tu można wiele form krasu 

powierzchniowego i podziemnego. Na terenie gminy istnieje ok. 30 jaskin, które powstały 

w związku z przeobrażaniem się dolin rzek Sanki i Brzoskiwnki. Środkowa i południowa 

częśc gminy to tzw. obniżenie Cholerzyńskie. Występują tu faliste i łagodne wzgórza 

przeplatające się z obniżeniami. Południowa i południowo-wschodnia granica gminy oparta 

jest o dolinę Wisły, gdzie w przeważającej części występują terasy akumulacyjne 

i starorzecza. 

Na terenie gminy zidentyfikowano występowanie dwóch złóż kruszyw naturalnych oraz 

jedno złoże wapieni, które są w znacznej części wyczerpane. 

Gleby 

Na terenie gminy występują głównie gleby utworzone z lessów, w tym: gleby brunatne 

właściwe, brunatne wyługowane, pseudobielicowe oraz czarnoziemy. W dolinie Wisły 

występują ponadto wytworzone z aluwiów mady, a w dolinie Sanki gleby murszowe. 

Zasoby wodne 

System wód powierzchniowych w Gminie Liszki budują: rzeka Sanka wraz z uchodzącymi 

do niej potokami Brzoskiwnką, Kaszowskim i Czułowskim oraz Wisła stanowiąca jak już 

wspomniano południową granicę gminy. Na terenie gminy istnieją również zbiorniki wodne 

– Zalew w Kryspinowie o pow. 80 ha oraz zbiorniki powstałe w wyrobiskach 

poeksploatacyjnych złóż kruszywa – w Ściejowicach i Jeziorzanach. 

Mowiąc o wodach podziemnych należy powiedzieć, że na terenie gminy występują dwa 

Główne Zbiorniki Wód Podziemnych – GZWP 326 Krzeszowice-Pilica oraz GZWP 450 – 

Dolina Rzeki Wisły. Wody tego pierwszego znajdują się średnio na głębokości 160 m i ze 

względu na swój charakter oraz brak izolacji ulegają często zanieczyszczeniu. Wody GZWP 

występują na głębokości ok. 15-30 m. Ujęcia tych wód charakteryzują się niższą jakością 

wody oraz wyższymi wydajnościami w stosunku do zbiornika Jurajskiego. 

2.3. Przemysł 

Główny potencjał gospodarczy Gminy Liszki tkwi w przetwórstwie spożywczym. Wysoki 

potencjał wykazuje również mała i średnia przedsiębiorczość pozarolnicza, skupiona 

w sektorze prywatnym. 

Na poniższych wykresach przedstawiona została struktura podmiotów gospodarczych 

funkcjonujących na terenie Gminy Liszki wg. danych statystycznych GUS za rok 2010 

w rozbiciu na sektor publiczny i prywatny oraz wg sekcji i działów PKD 2007. 

20


Wykres 2. Struktura podmiotów gospodarczych wg. sektora własnościowego (opracowanie własne na 

podstawie danych GUS 2010) 

Wykres 3. Struktura podmiotów sektora prywatnego wg. sekcji i działów PKD 2007 (opracowanie własne na 


21


Wykres 4. Struktura podmiotów sektora publicznego wg. sekcji i działów PKD 2007 (opracowanie własne na 


Wykres 5. Struktura podmiotów gospodarczych wg. rodzajów działalności (opracowanie własne na podstawie 

danych GUS 2010) 

Z powyższych wykresów wynika bezpośrednio, iż na terenie Gminy Liszki znacząco 

przeważa sektor prywatny ze szczególnym naciskiem na usługi. Patrząc na klasyfikację wg. 

sekcji i działów PKD 2007 widać, że najwięcej spółek funkcjonuje w handlu hurtowym 

i detalicznym, budownictwie, przetwórstwie przemysłowym, transporcie i gospodarce 

magazynowej, działalności profesjonalnej oraz pozostałej działalności usługowej. 

Mówiąc o atrakcyjności inwestycyjnej Gminy Liszki powiedzieć należy, iż istnieją tu obszary 

przeznaczone lub możliwe do przeznaczenia pod inwestycje gospodarcze. Lokalizacja gminy 

w pobliżu metropolii krakowskiej, lotniska w Balicach i przede wszystkim otoczenie 

autostradą A4 wraz z jej węzłami stwarza wyjątkowe warunki inwestycyjne. Najważniejsze 

strefy komercyjne leżące na terenie Gminy Liszki to: 

1. Obszar wokół Portu Lotniczego w Balicach (ok. 80 ha gruntów) 

2. Kąty Tynieckie (mniejsza część zagospodarowana przez firmę Renault Trade, 

zakłady cukiernicze i kamieniarskie, drugi większy obszar należy do inwestora 

22


portugalskiego, która planuje utworzenie centrum administracyjnohandlowego) 

3. Pozostałe obszary inwestycyjne (obszar wokół zalewu Kryspinów I, teren 

w okolicy przysiółka Piaski, niedaleko miejscowości Mników 

2.4. Infrastruktura budowlana 

Na terenie Gminy Liszki przeważa głównie zabudowa jednorodzinna. Pozostałe budynki 

stanowią pojedyncze budynki administracyjne, budynki gospodarcze oraz budynki będące 

własnością zakładów pracy. Wraz z rozwojem gminy powstają nowe budynki zarówno 

mieszkalne jak i niemieszkalne. Na poniższych wykresach przedstawiono liczbę budynków 

mieszkalnych oraz zasobów mieszkaniowych, a także liczbę i strukturę nowooddanych do 

użytkowania budynków w latach 2008, 2009 i 2010. 

Wykres 6. Kształtowanie się liczby budynków mieszkalnych w Gminie Liszki w latach 2008, 2009 i 2010 

(opracowanie własne na podstawie danych GUS) 

Wykres 7. Kształtowanie się liczby zasobów mieszkaniowych w Gminie Liszki w latach 2008, 2009 i 2010 

(opracowanie własne na podstawie danych GUS) 

Wykres 8. Budynki nowe oddane do użytkowania w Gminie Liszki w latach 2008, 2009 i 2010 (opracowanie 

własne na podstawie danych GUS) 

23


Wykres 9. Struktura budynków nowooddanych do użytkowania w Gminie Liszki odpowiednio w latach 2008, 

2009 i 2010 (opracowanie własne na podstawie danych GUS) 

Jak widać na wykresach z roku na rok na terenie gminy przybywa budynków zarówno 

mieszkalnych jak i niemieszkalnych. Wzrost liczby budynków pociąga za sobą zwiększenie 

zapotrzebowania na podstawowe nośniki energii tj. energie cieplna, energie elektryczną i gaz 

ziemny. Nowe budynki po uzyskaniu warunków przyłączeniowych zasilane będą z istniejącej 

sieci elektroenergetycznej oraz gazowej po wykonaniu odpowiednich przyłączy do 

budynków. Jak już wspomniano powyżej na terenie gminy nie planuje się budowy 

infrastruktury ciepłowniczej stąd zaopatrzenie istniejących i nowych budynków w energie 

cieplną odbywać się będzie z indywidualnych kotłowni. Dla budynków nowych w celu 

pokrycia zapotrzebowania na energie cieplną, preferuje się (uwzględniając już w fazie 

projektowej) zastosowanie odnawialnych zrodel energii takich jak np. kolektory słoneczne, 

pompy ciepła, energia biomasy itd. 

24


3. Ocena stanu aktualnego systemów energetycznych na terenie Gminy 


3.1. System ciepłowniczy 

Gmina Liszki nie posiada własnej infrastruktury ciepłowniczej. Zaopatrzenie w energie 

cieplną realizowane jest z wykorzystaniem indywidualnych kotłowni w każdym 

z istniejących budynków. 

Mówiąc o zaopatrzeniu w energie cieplną w przypadku budynkóww użyteczności publicznej 

należy stwierdzić, iż wszystkie z nich wykorzystują gaz ziemny do celów grzewczych. 

Poniżej przedstawiono średnioroczne zużycie paliwa (gazu ziemnego) oraz charakterystykę 

źródeł ciepła dla poszczególnych budynków. Przedstawiono również budynki, gdzie 

prowadzona jest działalność gospodarcza. Dane pochodzą z ankiet wysłanych do 15 

najwiekszych firm i instytucji z terenu Gminy Liszki. 

Lp. Placówka Zużycie gazu 2010 Zużycie gazu 2011 

Moc kotła 

[m 3 ] 

[m 3 ] 

1. SP Cholerzyn 17 594 14 797 2 x JUNKERS BOSH GRUPPE 

KN72-7D 23 

7.715.430.161 KN72-7DM 23 

7.715.430.163 KN72 -7 DL 23 

230V-50 HZ( c/s) bis 450 W max. 

moc cieplna 2x72 KW 

2. SP Czułów 17 756 13 371 symbol pieca C230-130Eco 

moc pieca 130kW 

3. SP Jeziorzany 13 599 9987 Piec – VIESSMANN 

VITOGAS 100 –F 

PN 96,0 KW 

ON 104,4 KW 

4. SP Kaszów nr 1 8269 6815 Dwa kotły gazowe 

moc cieplna 2x60 KW 

5. SP Kaszów nr 2 12 509 10 252 BUDERUS D – 35573 

230V- 50 Hz 

Moc cieplna 100 kW 

6. SP Kryspinów 27 118 23 137 2 x Viessmann typu VITOGAS 100 

Moc cieplna 2 x 108 kW 

7. SP Liszki 15 804 10 781 Budynek nr 1 (Liszki 5) 

De Dietrich 

Typ MC 65 

Seria 0730503667000 

PN (80/60 o C) 12,0 – 61,0 kW 

PN (50/30 o C) 13,3 – 65,0 kW 

Qn (Hi) 12,2 – 62,0 kW 

PMS 4 bar 

PIN 0063BL3253 

NOX CI/kl.5 (< 70 mg/Kwh) 

Gaz ziemny H – 20 mbar 

25


Budynek nr 2 

budynek nr 1 (Liszki 5) 

De Dietrich 

Typ MC 65 

Seria 0730503666970 

PN (80/60 o C) 12,0 – 61,0 kW 

PN (50/30 o C) 13,3 – 65,0 kW 

Qn (Hi) 12,2 – 62,0 kW 

PMS 4 bar 

PIN 0063BL3253 

NOX CI/kl.5 (< 70 mg/Kwh) 

Gaz ziemny H – 20 mbar 

8. SP Morawica 20 080 17 433 Trzy kotły gazowe - w budynku nr I 

- ogrzewany budynek nr I - Alfa + 

budynek nr II - Pałac 

Piec nr 1 

Vaillant VKINT 560/1-3 

Seria 210708309251 - 

3100005007N9 

Typ - B11BS 

P - 56.0 KW 

Q - 61.5 KW 

Temp. - 90 o 

PMS -3 bor 

220 V- 4 Amp 

Piec nr 2 

Vaillant VKINT 560/1-3 

Seria 210731309251 - 310000512N7 

Typ - B11BS 

P - 56.0 KW 

Q - 61.5 KW 

Temp. - 90 o 

PMS 3 bor 

220 V- 4 Amp 

9. SP Piekary 15 020 13 781 

Piec w budynku nr III 

Kocioł gazowy żeliwny KZ4-G 

Gaz ziemny GZ - 50 

Nr 1482/C 

Rok 1994 

Moc 50 KW 

Temp. 95 o, Ciśn. 0,4 

Moc cieplna 120 kW – 130 kW 

10. SP Rączna 11 779 11 092 Żeliwny kocioł grzewczy KZ4-G 

Nr fabryczny 1435,5 

Rok produkcji 1994, 

Nr atestu:1859/IE-59 

Ciśnienie dop. 0,4 MPA 

Temperatura dop.95°C 

26


moc cieplna 50 KW, 

piec:Nr fabryczny 1395/5 

Rok produkcji 1993, 

Nr atestu:1859/IE-51 

Ciśnienie dop. 0,4 MPA 

Temperatura dop.95°C 

moc cieplna 50 KW, 

Bojler gazowy -ARISTON - 

Typ urządzenia EUROGAS PL 12 

Data sprzedaży 2004 rok, 

Nominalne obciążenie cieplne: 6,9 

KW 

Pojemność zbiornika: 115 litrów 

11. Gimnazjum Liszki 53 308 48 224 TYP: MB-2RDLE 410 B01 S22 

(230521) DUNGS 

pmax 360 mbar pBr 4-20 m bar 

KI.A Gr 2 EN 88 EN 161 

Io CE – 0085 AP3158 

Kocioł wodny 

DTG 320 

DE DIETRICH 

Moc 110 kW 

Stały zbiornik ciśnieniowy 

Poj. 400 l 

12. Gimnazjum 

Mników 

20 006 16 259 Domomax typ DXN 127 

Moc cieplna: 90-127 KW 

Max temperatura wody 90 st. C 

Max ciśnienie wody: 03 MPa 

13. Urząd Gminy 


22 356 17 618 3 piece gazowe: 

50 kW, 41 kW, 63 kW 

- RAZEM 255 198 213547 - 

Tabela 1. Charakterystyka źródel ciepła wraz z średniorocznym zużyciem nośnika energii dla budynków 

użyteczności publicznej (dane UG Liszki) 

Lp. 

Nazwa 

i adres 

obiektu 

Rok 

budowy 

Powierzchnia 

użytkowa 

[m²] 

Sposób 

pozyskania 

ciepła 

Zużycie energii w latach 2009 - 2011 

Energia 

elektryczna 

[kWh] 

Gaz 

ziemny 

[m³] 

Zużycie energii 

cieplnej [GJ] 

Gminne obiekty oświatowe 

1 

Szkoła 

Podstawowa 

im. Antoniego 

Sewiołka w 

Czułowie 

Stary 

budynek - 

1959, 

nowy 

budynek – 

1996r. 

1589,15 m 2 Centralne 

ogrzewanie 

gazowe 

54987 50242 Ok. 1583 

27


2 

3 

Szkoła 

Podstawowa 

w Rącznej 

Rączna 1, 

32-060 Liszki 

Szkoła 

Podstawowa 

Nr. 1 im. 

Świętego 

Józefa w 

Kaszowie 

1892 520 m 2 Ogrzewanie 

gazem 

( 2 kotły c.o + 

bojler na 

ciepłą wodę) 

1879 

(1983 r. 

dobudowa 

budynku 

biblioteki 

szkolnej 

Ogrzewanie 

618,2 m 2 gazem 

(2 kotły 

gazowe) 

26362 34360 Ok. 1082 

27 946 33480 Ok. 1055 

4 

Szkoła 

Podstawowa 

Nr 2 im. Św. 

Jadwigi 

Królowej 

1979 548,3 m 2 ogrzewanie 

Centralne 

gazowe 

25725 32705 Ok. 1030 

5 

Szkoła 

Podstawowa 

im. św. Jana 

Kantego w 

Liszkach 

32 – 060 

Liszki 5 

(budynek nr 1) 

- 390.26 m 2 ogrzewanie 

Centralne 

gazowe 

24 018 22 072 Ok. 695 

6 

Szkoła 

Podstawowa 

im. św. Jana 

Kantego w 

Liszkach 

32 – 060 


- 369.10 m 2 ogrzewanie 

Centralne 

gazowe 

21 261 21 459 Ok. 679 

(budynek nr 2) 

7 

Szkoła 

Podstawowa 

im. kpt. pil. 

Mieczysława 

Medweckiego 

w Morawicy 

32-084 

Morawica 

(budynek 

Alfa) 

Ok. 1900 247,97 m 2 ogrzewanie 

Centralne 

gazowe 

20478 

43003 Ok. 1355 

8 

Szkoła 

Podstawowa 

im. kpt. pil. 

Mieczysława 

Medweckiego 

w Morawicy 

Pałac 

Ok. 1900 424,56 m 2 ogrzewanie 

Centralne 

gazowe 

22583 

9 Szkoła 

Podstawowa 

1880 302,78 m 2 Centralne 

ogrzewanie 

7075 13533 Ok. 426 

28


w Morawicy 

Budynek 

k /Sióstr 

gazowe 

10 

Szkoła 

Podstawowa 

w Piekarach 

Ok. 1910 742 m 2 ogrzewanie 

Centralne 

gazowe 

52529 43504 Ok. 1370 

11 

Szkoła 

Podstawowa 

w Cholerzynie 

z filią w 

Mnikowie 

1918 

Nowa 

część 

szkoły 

1996 


ogrzewanie 

gazowe 

54964 52432 Ok. 1652 

12 

Szkoła 

Podstawowa 

im. Ojca 

Świętego Jana 

Pawła II w 

Jeziorzanach 

1969- 

1970 


ogrzewanie 

gazowe 

28938 37213 Ok. 1172 

13 

Szkoła 

Podstawowa 

im. kard. 

Stefana 

Wyszyńskiego 

w 

Kryspinowie 

2001 2179,9 m 2 ogrzewanie 

Centralne 

gazowe 

81602 72349 Ok. 2279 

14 

15 

Gimnazjum 

im. św. Jana 

Kantego w 

Liszkach 

Hala 

Widowiskowo 

Sportowa przy 

Gimnazjum w 

Liszkach 

2003 

2011 

2162,25 m 2 

1531,4 m 2 

Centralne 

ogrzewanie 

gazowe + 

kocioł wodny 

gazowy 

(c.w.u.) 

152321 111281 Ok. 3505 

16 

Gimnazjum w 

Mnikowie 

1876 

(1990 

rozbudo 

wa, 2002 

sala 

gimnasty 

czna 


ogrzewanie 

gazowe 

89020 51116 Ok. 1610 

Tabela 2. Charakterystyka zaopatrzenia w energię budynków użyteczności publicznej na terenie Gminy Liszki 

(dane z przeprowadzonych ankiet) 

29


Lp. 

Nazwa 

i adres 

obiektu 

Rok 

budowy 

Powierzchnia 

użytkowa 

[m²] 

Sposób 

pozyskania 

ciepła 

Zużycie energii w latach 2009 - 2011 

Energia 

elektryczna 

[kWh] 

Gaz ziemny 

[m³] 

Zużycie 

energii 

cieplnej [GJ] 

1 

Samodzielny 

Gminny Zakład 

Opieki 

Zdrowotnej w 

Liszkach 

1999 546 m 2 Ogrzewanie 

gazowe 

63873 28215 Ok. 889 


2 TM Technologie 

Sp. z o.o. 

3 

Zakład 

Produkcyjny 

Wyrobów 

Garmażeryjnych 

„U Jędrusia” 

2010 1859,3 m 2 olejowe + 

kolektory 

Ogrzewanie 

słoneczne 

2006- 

2007 

4103,57 m 2 Ogrzewanie 

gazowe 

100480 

4791182 

12088,4 l - 

olej opałowy 

204843 

(c.o+c.w.u.) 

898221 

(technologia) 

Ok. 367 

Ok. 34 747 

Tabela 3. Charakterystyka zaopatrzenia w energię większych przedsiębiorstw funkcjonujących na terenie 

Gminie Liszki (dane z przeprowadzonych ankiet wysłanych do 15 największych firm i instytucji z terenu Gminy 

Liszki) 

Z powyższych danych widać, iż w większosci budynków zużycie gazu ziemnego w 2011 

roku było mniejsze niż w roku 2010 co wynika z faktu, iż sezon zimowy 2011 

charakteryzował się wyższymi, średnimi temperaturami oraz przeprowadzone zostały prace 

termorenowacyjne. Do redukcji zużycia gazu ziemnego przyczyniła się również wyższa 

sprawność nowoczesnych kotłów gazowych, jakie zastosowane zostały w przypadku części 

budynków użyteczności publicznej. 

Przyjmując, iż średnia sprawność kotłów gazowych wynosi ok. 92 % oraz wartość 

energetyczna wysokokometanowego gazu ziemnego wynosi ok. 35 MJ/Nm 3 , całkowite 

zapotrzebowanie na energie cieplną na potrzeby c.o i c.w.u dla budynków użyteczności 

publicznej opalanej gazem ziemnym wynosi w 2011 roku ok. 6876,2 GJ. 

Budynki jednorodzinne zaopatrywane sa w energie cieplną z indywidualnych kotłowni 

wykorzystujących głównie gaz ziemny i węgiel kamienny oraz koks jako paliwo. 

Całkowita powierzchnia budynków użytkowanych przez osoby fizyczne (mieszkalne 

i pozostałe) w Gminie Liszki wynosi w 2011 roku ok. 528 835 m 2 . Przyjmując średni 

wskaźnik zużycia energii cieplnej równy 150 kWh/m 2 /rok oraz sprawność wytwarzania 

energii oraz sprawność instalacji grzewczych na poziomie 60 % otrzymujemy 

zapotrzebowanie na energie cieplną powstającą z energii chemicznej zawartej w paliwie 

w wysokości ok. 47 595,15 MWh tj ok. 171 342,5 GJ. 

30


Z kolei całkowita powierzchnia budynków użytkowanych przez osoby prawne wynosi ok. 

48 678,1 m 2 co przy średnim wskaźniku zużycia energii cieplnej równym 100 kWh/m 2 /rok 

(z uwagi na wyższy standard budynków – lepsze materiały zastosowane przy budowie, 

mniejsze straty ciepła przez przegrody budowlane itd.) oraz sprawność wytwarzania energii 

oraz sprawność instalacji grzewczych na poziomie 60 % daje zapotrzebowanie na energie 

cieplną powstającą z energii chemicznej zawartej w paliwie w wysokości ok. 2920,7 MWh tj 

ok. 10 514,5 GJ. 

Globalne zapotrzebowanie na energie cieplną kształtuje sie w 2011 roku na poziomie – 188 

733,2 GJ/rok 

Podsumowując należy stwierdzić, że system zaopatrzenia w energie cieplną tj. indywidualne 

kotłownie zapewniaja bieżące zapotrzebowanie na ten rodzaj energii przy niewielkim 

poziomie zanieczyszczenia powietrza (z wyłaczeniem kotłowni węglowych 

zanieczyszczających powietrze atmosferyczne tzw. niska emisja – emisja szkodliwych 

substancji takich jak: SO 2 , NO x , CO i CO 2 ). 

Jak można przeczytać w Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania 

Przestrzennego Gminy Liszki, na jej terenie nie przewiduje się inwestycji w sieć 

ciepłownicza. Zaopatrzenie w energie cieplną odbywać się będzie z wykorzystaniem 

indywidualnych kotłowni z nastawieniem na wykorzystanie odnawialnych zasobów energii 

(np. energia słoneczna, energia geotermalna, energia biomasy). 

Ocena stanu aktualnego zaopatrzenia w ciepło na terenie Gminy Liszki wykonano metodą 

analizy SWOT. 

Mocne strony 

przeprowadzona termomodernizacja większości 

budynków użyteczności publicznej 

dobry stan infrastruktury grzewczej 

w budynkach użyteczności publicznej (wykonane 

modernizacje kotłowni) 

wykorzystanie gazu ziemnego na potrzeby 

grzewcze – mniejsze zanieczyszczenie powietrza 

atmosferycznego gminy 

zainteresowanie władz gminy zastosowaniem 

odnawialnych źródeł energii na potrzeby 

ciepłownictwa 

Szanse 

termomodernizacja budynków prywatnych oraz 

pozostałych budynków mało efektywnych 

energetycznie (wymiana źródeł ciepła, 

zewnętrzne zabiegi termorenowacyjne) 

Słabe strony 

mało efektywne energetycznie systemy 

ogrzewania w budynkach prywatnych (stare kotły 

weglowe o niskiej sprawności) 

znaczna emisja szkodliwych substancji 

z uwagi na wykorzystywanie węgla lub miału 

węglowego oraz ze względu na dominację 

przestarzałych źródeł ciepła w budownictwie 

prywatnym 

ograniczone możliwości związane 

z modernizacją systemów grzewczych oraz 

termomodernizacją budynków uwarunkowane 

brakiem funduszy na te cele, a także niską 

świadomością ekologiczną społeczeństwa gminy 

Zagrożenia 

zanieczyszczenie środowiska – niska emisja 

pochodząca z palenisk domowych 

rosnące ceny podstawowych nośników energii 

mała skala postępu w zakresie rozbudowy sieci 

31


propagowanie budownictwa pasywnego 

pozyskiwanie środków zewnętrznych (kredyty 

preferncyjne, granty bezwrotne, fundusze 

strukturalne, fundusz NFOŚiGW) na 

modernizację systemu ciepłowniczego oraz 

projekty związane z termomodernizacją 

gazowej, a także konwersji źródeł ciepła na 

bardziej efektywne energetycznie i ekologicznie 

dostęp do optymalnych energetycznie 

i ekonomicznie, nowoczesnych technologii 

pozwalających na racjonalizację zużycia ciepła 

dla gospodarstw domowych (np. OZE) 

3.2. System elektroenergetyczny 

Na obszarze gminy, sieć elektroenergetyczną wysokiego napięcia stanowią dwie linie: 2- 

torowa linia 220kV relacji Byczyna – Skawina 1, Byczyna Skawina 2 oraz 2-torowa linia 110 

kV relacji Skawina – Prądnik. Gmina zaopatrywana jest w energie elektryczną za 

pośrednictwem sieci rozdzielczej średniego napięcia 15 kV, której podstawowym elementem 

są linie napowietrzne 15 kV, łączące się w rozdzielni sieciowej RS Cholerzyn (Cholerzyn – 

LOT Balice; Cholerzyn – Rybna; Cholerzyn – Czernichów; Cholerzyn – Skawina). Od tych 

linii odprowadzane są odgałęzienia do poszczególnych miejscowości, na których instalowane 

są transformatory 15/0,4 kV. Do odbiorców energie dostarczają podpięte do transformatorów 

linie rozdzielcze niskiego napięcia. 

Zaopatrzenie w energie elektryczną wykonywane jest w oparciu o glowne punkty zasilania 

(GPZ’ty): stacje elektroenergetyczna 110/30/15 kV Alwernia oraz stacje elektroenergetyczne 

110/15 kV – Borek Szlachecki i Balicka. RS Cholerzyn, która ze względu na odległe od 

istniejących stacji elektroenergetycznych zasilanie nie jest przystosowana do pokrycia 

wzrastającego poboru energii, szczególnie w obszarze Lotniska w Balicach (miejscowości: 

Kryspinów i Morawica). Obecnie planowane jest powiązanie tego obszaru z zasilaniem ze 

stacji elektroenergetycznej 110/15 kV Balicka poprzez wybudowanie dwoch linii 

magistralnych do stacji 44256 Balice Lotnisko. 

Charakterystyka infrastruktury elektroenergetycznej Gminy Liszki 

Sieć WN – 12,7 km 

Sieć SN – 94,3 km 

Sieć nN – 228 km 

Stacje transformatorowe Sn/nN – 104 szt. 

Rozdzielnia SN (RS Cholerzyn) – 1 szt. 

Obecnie zostały określone warunki techniczne dla wykonania powiązania pomiędzy stacją 

elektroenergetyczną 44256 Balice lotnisko (SE 110/15 kV Balicka), a: 

32


Linią SN Bielany/odbiorcy w miejscowości Kryspinów 

Linią SN Rybna/odbiorcy miejscowości Morawica 

Pomimo podjętych zamierzeń inwestycyjnych w perspektywie dalszej wzmożonej budowy 

obiektów w sąsiedztwie lotniska Balice konieczna jest budowa stacji elektroenergetycznej 

110/15 kV (planowana obecnie lokalizacja na terenie m.Krakow). 

Zużycie energii elektrycznej w Gminie Liszki 

Prezentowane dane pochodzą z informacji przekazanych przez Tauron Dystrybucja S.A., 

Oddział w Krakowie. 

System rozliczeń za energie elektryczną prowadzony jest na podstawie taryfy opłat, która 

dzieli odbiorców na poszczególne grupy taryfowe, według nastepujących kryteriów: poziom 

napięcia zasilania w miejscu dostarcania energii, wartość mocy umownej, liczba stref 

czasowych oraz rodzaj stref czasowych. 

Poniżej przedstawiono dane dotyczące średniego zużycia energii elektrycznej w podziale na 

grupy taryfowe i przypadającego na jednego odbiorcę dla obszaru funkcjonowania Tauron 

Dystrybucja S.A. Oddzial w Krakowie. 

TAURON Dystrybucja 

S.A. 

Oddział w Krakowie 

Średnie zużycie energii elektrycznej /kWh/ 

2006 2007 2008 2009 2010 

Grupa N+A 165540976,17 181463105,50 247567081,75 173365246,75 165765242,00 

Grupa B 1382293,85 1390355,14 1329547,53 1259614,96 1301976,51 

Grupa C2 133447,17 137397,04 137956,04 134957,01 135450,47 

Grupa C1+R 10314,02 10423,67 11299,33 9513,82 10179,73 

Grupa G 2376,93 2308,19 2416,16 2370,51 2461,54 

Tabela 4. Średnie zużycie energii elektrycznej dla grup taryfowych obsługiwanych przez Tauron Dystrybucja 

S.A. Oddział Kraków (dane Tauron Dystrybucja S.A.) 

Grupa N - odbiorcy zasilani z sieci elektroenergetycznych najwyższego napięcia 

z trójstrefowym sposobem rozliczania za pobraną energie elektryczną 

Grupa A - odbiorcy zasilani z sieci elektroenergetycznych wysokiego napięcia 

Grupa B - odbiorcy zasilani z sieci elektroenergetycznych średniego napięcia o mocy 

umownej większej niz 40 kW 

Grupa C2 - odbiorcy zasilani z sieci elektroenergetycznych średniego napięcia o mocy 

umownej większej niz 40 kW lub prądzie znamionowym zabezpieczenia przedlicznikowego 

w torze prądowym większym od 63 A 

Grupa C1 - odbiorcy zasilani z sieci elektroenergetycznych średniego napięcia o mocy 

umownej nie większej niz 40 kW i prądzie znamionowym zabezpieczenia przedlicznikowego 

w torze prądowym nie większym od 63 A 

Grupa R – odbiorcy przyłączani do sieci, niezależnie od napięcia znamionowego sieci, 

których instalacje za zgodą Operatora nie są wyposażone w układy pomiaroworozliczeniowe, 

celem zasilania w szczególności: silników syren alarmowych, stacji ochrony 

katodowej gazociagów, oświetlenia reklam, krótkotrwałego poboru energii elektrycznej 

33


trwającego nie dłużej niż rok. 

Grupa G – odbiorcy zasilani z sieci niezależnie od napięcia zasilania i wielkości mocy 

umownej z różnym sposobem rozliczania pobranej energii elektrycznej (gospodarstwa 

domowe) 

Poniżej przedstawiono kształtowanie się liczby odbiorców oraz zużycia energii elektrycznej 

na terenie Gminy Liszki w podziale na trzy grupy taryfowe: G, C i R. 

Odbiorcy - Taryfa G 

2008 2009 2010 2011 

Liczba odbiorców 5112 5190 5287 5316 

Zużycie energii elektrycznej [kWh] 14519293 15347720 15958992 15927832 

Odbiorcy - Taryfa C 


Zużycie energii elektrycznej [kWh] 2705778 2806974 3548395 3375867 

Odbiorcy - Taryfa R 


Zużycie energii elektrycznej [kWh] 8640 8640 -5040 0 

Łączna liczba odbiorców 5349 5461 5577 5606 

Łączne zużycie energii elektrycznej [kWh] 17233711 18163334 19502347 19303699 

Tabela 5. Zużycie energii elektrycznej oraz liczba odbiorców grup taryfowych G,C i R w latach 2008-2011 

(dane Tauron Sprzedaż Sp. z o.o. Oddział Kraków) 

W większości przypadków widać, że na przestrzeni kilku lat zużycie energii elektrycznej 

wzrasta. Związane jest to głównie z rozwojem gospodarczym gminy oraz corocznym 

przyrostem liczby gospodarstw domowych. Patrząc na średnie zużycie energii elektrycznej 

dla gospodarstw domowych widać, iż kształtuje się ono na poziomie ok. 3 MWh/klienta/rok. 

Oświetlenie uliczne w Gminie Liszki 

Na terenie Gminy Liszki zainstalowanych jest łącznie 1125 sztuk lamp oświetlających drogi 

gminne, powiatowe i wojewódzkie. Charakterystykę oświetlenia ulicznego przedstawiono 

poniżej. 

34


35


36


37


Tabela 6. Wykaz punktów oświetlenia ulicznego na terenie Gminy Liszki (dane UG Liszki) 

Większość lamp to lampy sodowe o dużej mocy. Eksploatacja takich lamp jest kosztowna co 

przedstawia ponizsza Tabela. 

2009 2010 2011 

Zakup 

Energii 

Konserwacja 

sieci 

Zakup 

Energii 

Konserwacja 

sieci 

Zakup Energii Konserwacja 

sieci 

447 048 zł 134 456 zł 491 538 zł 143 267 zł 519 749 zł 152 329 zł 

Tabela 7. Koszty związane z eksploatacją oświetlenia ulicznego (energia + konserwacja) w latach 2009-2011 

(dane UG Liszki) 

Widać, iż z roku na rok zarówno koszty związane z zakupem energii, jak i konserwacją 

infrastruktury wzrastają. Związane jest to z większym poborem energii elektrycznej oraz 

rosnącymi kosztami usług oferowanych przez Tauron Dystrybucja S.A. Oddział w Krakowie. 

Celowym jest podjęcie przez władze samorządowe działań ukierunkowanych na 

zmniejszenie kosztów związanych z eksploatacja oświetlenia ulicznego. Możliwe to będzie 

dzieki zastosowaniu energooszczędnych lamp lub też wymianie lamp na lampy 

fotowoltaiczne. 

Podsumowując stwierdzić należy, że Gmina Liszki posiada bezpieczny system 

elektroenergetyczny o odpowiednich rezerwach mocy (transformatory na GPZ’tach 

obciążone są w ok. 50 %), który podlegał będzie rozbudowie i modernizacji w celu 

zaspokojenia wzrastającego zapotrzebowania na energie elektryczną. Jak wynika z pisma 

Tauron Dystrybucja S.A. Oddział w Krakowie, istniejące na terenie Gminy Liszki sieci SN i 

nN mają w większości dobre parametry techniczne. 

Mocne strony 

Bezpieczeństwo zaopatrzenia w energie 

elektryczną Zasilanie terenu gminy trzema 

GPZ’tami 

Występowanie na terenie gminy głównych 

Słabe strony 

Występowanie dużej ilości drzew w pobliżu linii 

energetycznych, powodujących częste awarie 

sieci, wysokie koszty utrzymania infrastruktury 

itp. 

38


układów przesyłowych województwa, które 

stanowią istotny element krajowego systemu 

przesyłowego (linie WN) 

Brak przystosowania RS Cholerzyn do pokrycia 

wzrastającego zapotrzebowania na energie 

elektryczną szczególnie w pobliżu Lotniska 

Balice 

Słaby stan teczniczny części infrastrukutry 

sieciowej (SN i nN) 

Duża ilość starych opraw oświetlenia ulicznego 

oraz duże moce źródeł światła, co generuje 

wysokie koszty eksploatacyjne 

Szanse 

Możliwość wykorzystania środków zewnętrznych 

na rozwój i modernizację infrastruktury 

energetycznej 

Modernizacja i przebudowa istniejących sieci na 

terenach zurbanizowanych 

Budowa dwóch linii magistralnych do SE 110/15 

kV Balicka w celu zapewnienia pewności 

zasilania obszaru miejscowości Kryspinów 

i Morawica 

Zagrożenia 

Zbyt ogólne i krótkoterminowe plany 

inwestycyjne 

Brak radykalnych działań inwestycyjnych 

w zakresie modernizacji starych, silnie 

wyeksploatowanych elementów infrastruktury 

elektroenergetycznej 

Niewielkie utrudnienia wynikające z założeń 

miejscowych planów zagospodarowania 

przestrzennego 

Rozwój energetyki odnawialnej (w tym 

modernizacja oświetlenia ulicznego w ciągach 

dróg gminnych, budowa biogazowni, MEW itd.) 

3.3. System gazowniczy 

W opisie systemu gazowniczego wykorzystano informacje uzyskane od operatora systemu 

dystrybucyjnego - Karpackiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o. w Tarnowie - Oddział Zakład 

Gazowniczy w Krakowie oraz Gazowni Krakowskiej (dane sprzedażowe), która zasięgiem 

swojego działania obejmuje teren Gminy Liszki 

Zaopatrzenie terenu Gminy Liszki w gaz ziemny następuje z gazociągu średnioprężnego 150 

mm relacji Kryspinów-Liszki-Kaszów przebiegającego równoleżnikowo przez teren gminy. 

Przesyła on gaz ziemny do sieci rozdzielczych zlokalizowanych na terenie poszczególnych 

miejscowości. Podstawowa stacja zasilająca gazociąg średniego ciśnienia jest stacja 

redukcyjno-pomiarowa I stopnia zlokalizowana w Kryspinowie, która jest własnościa 

Operatora Gazociągów Przesyłowych GAZ-SYSTEM S.A. Oddział w Tarnowie. Stacja ta ma 

za zadanie redukcje wysokiego ciśnienia gazu, który doprowadzany jest gazociągiem 

wysokoprężnym 6,3 Mpa relacji Skawina-Zabierzów, do wartości średniego ciśnienia, pod 

jakim doprowadzany jest do poszczególnych sołectw Gminy Liszki. 

Istniejąca infrastruktura gazownicza 

Rodzaj sieci – Średnioprężna – 169 186 m 

39


Ilość przyłączy – 4 036 szt. 

Długość przyłączy – 89 138 mb 

Ilość stacji redukcyjnych – 1 szt. – 6,4/0,5 Mpa 

Stan techniczny infrastruktury – 80 % sieci ma stan dobry, 20 % ma stan średni 

Zużycie gazu ziemnego w Gminie Liszki 

Charakterystyka odbiorców gazu na terenie Gminy Liszki wraz z wielkością zużycia 

w latach 2008-2010 została przedstawiona poniżej. 

Lata 

Ogółem 

Gospodarstwa 

domowe 

Przemysł i 

budownictwo 

Handel i Usługi 

Pozostali 

tyś. m3 

2008 4243,8 2970,9 544,0 700,6 28,3 

2009 4213,1 2846,9 495,1 862,6 8,5 

2010 4638,0 2928,5 692,5 1007,0 10,0 

Tabela 8. Zużycie gazu ziemnego w Gminie Liszki w latach 2008-2010 (dane KSG Sp. z o.o.) 

Struktura zużycia gazu ziemnego w analizowanych latach kształtuje się następująco: 

Wykres 10. Struktura zużycia gazu ziemnego w Gminie Liszki w 2008 r. (opracowanie własne na podstawie 

danych KSG Sp. z o.o.) 



40




Liczba odbiorców gazu ziemnego w kolejnych latach została przedstawiona na poniższych 

wykresach. 

Wykres 13. Liczba odbiorców gazu ziemnego wg. kategorii odbiorcy w Gminie Liszki w 2008 r. 

(opracowanie własne na podstawie danych KSG Sp. z o.o.) 





Z przedstawionych wykresów wynika, iż zużycie gazu ziemnego w Gminie Liszki wzrasta 

w 2010 roku o ok. 10 % w porównaniu z rokiem 2009. Największe zapotrzebowanie na gaz 

występuje ze strony gospodarstw domowych. Zużycie gazu przez gospodarstwa domowe 

oscyluje wokół 60-70 % całkowitego zużycia gazu w gminie. W przypadku odbiorców ze 

41


strony przemysłu zapotrzebowanie na gaz wzrosło w 2010 roku o ok. 40 %, co wiąże się ze 

wzrostem zastosowania gazu ziemnego w procesach przemysłowych oraz zwiększeniem jego 

wykorzystania do celów grzewczych z uwagi na aspekty prośrodowiskowe. Handel i usługi 

to odbiorcy, których zapotrzebowanie rośnie w niewielkim stopniu z roku na rok (23 % 

w 2009 roku w porównaniu z 2008 oraz 17 % w 2010 w porównaniu do 2009 roku). Wzrost 

związany jest z powstawaniem nowych podmiotów MSP na terenie gminy. 

Patrząc na liczbę odbiorców widać, że przeszło 95 % odbiorców gazu to gospodarstwa 

domowe, których przeszło 50 % wykorzystuje gaz ziemny do celów grzewczych. Roczny 

przyrost gospodarstw domowych wykorzystujących gaz ziemny to 26 obiorców w 2009 roku 

i 29 w 2010 roku. Przyrost liczby odbiorców w pozostałych kategoriach jest stosunkowo 

niewielki i wynosi 2 w przypadku przemysłu i budownictwa w 2009 roku oraz 12 

w przypadku podmiotów z Handlu i usług w 2009 roku i 7 w 2010 roku. 

Dalsza gazyfikacja Gminy Liszki możliwa będzie, jeżeli zaistnieją techniczne 

i ekonomiczne warunki budowy odcinków sieci gazowych. W przypadku braku możliwości 

ich rozbudowy zgodnie z art. 7 pkt. 1 Ustawy Prawo Energetyczne gazyfikacja może być 

realizowana na warunkach określonych w odrębnych umowach zawartych pomiędzy 

przedsiębiorstwem gazowniczym a odbiorcą. 

Ocena stanu aktualnego zaopatrzenia w gaz ziemny na terenie Gminy Liszki wykonano 

metodą analizy SWOT. 

Mocne strony 

Bezpieczeństwo dostaw gazu związane 

z przebiegiem przez teren gminy 

wysokoprężnego gazociągu 6,3 Mpa relacji 

Skawina -Zabierzów 

Brak ograniczeń przestrzennych rozwoju sieci 

gazowej na pozostałym terenie gminy 

Szanse 

Intensyfikacja inwestycji w rozwój sieci gazowej 

w nieobsługiwanych sołectwach przez Karpacka 

Spółkę Gazownictwa Sp. 

z o.o. po spelnieniu warunków ekonomicznej 

opłacalności dostaw 

Rozbudowa gazociągów średniego i niskiego 

ciśnienia 

Promocja ogrzewania gazowego oraz kogeneracji 

gazowej 

Słabe strony 

Niska świadomość ekologiczna mieszkańców 

związanej z wykorzystaniem gazu ziemnego na 

cele grzewcze 

Wyższe ceny gazu ziemnego w odniesieniu do 

paliw stałych 

Zagrożenia 

wysokie koszty przyłączy gazowych dla 

potencjalnych odbiorców 

Wyższe koszty eksploatacji źródeł ciepła 

opartych na gazie ziemnym w porównaniu 

z tradycyjnymi nośnikami energii 

Brak określonych, technicznych i ekonomicznych 

warunków budowy odcinków sieci gazowych 

 

Możliwości pozyskania zewnętrznych źródeł 

finansowania na inwestycje w rozwój sieci 

gazowej 

42


4. Przewidywane zmiany zapotrzebowania Gminy Liszki na ciepło, 

energie elektryczną i paliwa gazowe 

4.1. Prognoza zapotrzebowania na energie cieplną 

Analizując zapotrzebowanie na energie cieplną w gospodarstwach domowych na terenie 

Polski stwierdzić należy, iż w ostatnich latach wykazuje ono tendencję spadkową, co 

związane jest głównie z modernizacją źródeł ciepła (zastępowanie niskosprawnych pieców 

węglowych nowoczesnymi urządzeniami gazowymi lub elektrycznymi) oraz z programami 

termomodernizacji budynków, redukcją strat w sieciach ciepłowniczych, a także poprawą 

sprawności urządzeń grzewczych. 

Poniżej przedstawiono kształtowanie się zużycia energii na ogrzewanie w gospodarstwach 

domowych w latach 2005-2009 w przeliczeniu na 1 m 2 mieszkania. 

Wykres 16. Zużycie energii na ogrzewanie w przeliczeniu na m 2 (opracowanie własne na podstawie publikacji 

„Efektywność wykorzystania energii w latach 1999-2009” GUS, Warszawa 2011) 

Jednostka kgoe [kilogram oleju ekwiwalentnego] odpowiada wg. Międzynarodowej Agencji 

Energetycznej (IEA) i Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) 41,87 MJ 

(11,63 kWh). 

Prognoza zapotrzebowania na energie cieplną dla budynków mieszkalnych na terenie 

Gminy Liszki do 2030 r. 

Prognozując zapotrzebowanie na ciepło w budynkach mieszkalnych przyjęto 

następujące założenia: 

Całkowita powierzchnia budynków mieszkalnych wraz z pozostałymi użytkowanymi 

przez osoby fizyczne budynkami wyniosła w 2011 roku 528 835 m 2 

Roczny przyrost powierzchni użytkowej określono na poziomie ok. 5 % w skali roku. 

Wyjściowe zapotrzebowanie na energie cieplną dla roku 2011 określono na 

171 342,54 GJ 

Wskaźnik zużycia energii przyjęto na średnim poziomie równym 150 kWh/m 2 /rok 

43


Dzięki zabiegom termorenowacyjnym zużycie ciepła zmaleje 

o 10 % do roku 2015, 15% do roku 2020, 20 % do roku 2025 i 25% do roku 2030 

(założono dodatkowo, że w terminie co 5 lat, termomodernizacji poddane będzie 10% 

budynków) 

Prognoza zapotrzebowania na energie cieplną [GJ/rok] 

2011 2015 2020 2025 2030 

171342,5 206185,2 261821,4 332461,6 422149,7 

Powierzchnia użytkowa budynków mieszkalnych oraz pozostałych 

użytkowanych przez osoby fizyczne[m2] 528835,0 642802,2 820396,7 1047057,1 1336339,7 

Średnie zużycie energii na m2 powierzchni użytkowej [kWh/m2/rok] 150,0 150,0 150,0 150,0 150,0 

Tabela 9. Prognoza zapotrzebowania na energie cieplną dla budynków mieszkalnych oraz pozostałych 

budynków użytkowanych przez osoby fizyczne w Gminie Liszki w latach 2011-2030 

(opracowanie własne na podstawie danych UG) 

Wykres 17. Kształtowanie sie zapotrzebowania na energie cieplną dla budynków mieszkalnych oraz 

pozostałych budynków użytkowanych przez osoby fizyczne w Gminie Liszki w latach 2011-2030 

(opracowanie własne na podstawie danych UG) 

Z powyższych danych wynika, iż zapotrzebowanie na energie cieplną dla budynkow 

mieszkalnych na terenie Gminy Liszki będzie sukcesywnie rosnąć, głównie z uwagi na 

przyrost powierzchni uzytkowej (wzrost liczby budynków). 

Prognoza zapotrzebowania na energie cieplną dla budynków użyteczności publicznej oraz 

podmiotów gospodarczych na terenie Gminy Liszki do 2030 r. 

Przy sporządzaniu prognozy zapotrzebowania na energie cieplną dla budynków użyteczności 

publicznej oraz podmiotów gospodarczych przyjęto nastepujące założenia: 

Prognoza dotyczy budynków uzyteczności publicznej wykorzystujacych gaz ziemny 

jako nośnik energii cieplnej 

Zapotrzebowanie wyjściowe określono na 6876,2 GJ/rok dla b.u.p oraz 10 514,5 GJ 

dla budynków użytkowanych przez osoby prawne 

Przyjęto iż, dzięki zabiegom modernizacyjnym w kotłowniach b.u.p. zapotrzebowanie 

na energie cieplną spadnie o 10% w 2015 r., w 2020 r., w 2025 r. i w 2030 r. 

Wskaźnik zużycia energii przyjęto na średnim poziomie równym 100 kWh/m 2 /rok 

44


Założono, iż roczny przyrost powierzchni użytkowej budynków użytkowanych przez 

osoby prawne wynosi 3 % 

Dzięki zabiegom termomodernizacyjnym w budynkach użytkowanych przez osoby 

prawne zużycie ciepła zmaleje o 10 % w 2015 r., 

w 2020 r., w 2025 r. i w 2030 r. 

Poniższa tabela przedstawia prognozę zapotrzebowania na energie cieplną dla budynków 

użyteczności publicznej oraz dla budynków użytkowanych przez osoby prawne. 

Prognoza zapotrzebowania na energie cieplną [GJ/rok] 

2011 2015 2020 2025 2030 

17390,7 16839,3 17916,8 19326,4 21104,9 

Zapotrzebowanie na energie cieplną dla b.u.p. 6876,2 6188,6 5569,7 5012,7 4511,5 

Powierzchnia użytkowa budynków użytkowanych przez osoby prawne [m2] 48678,1 54787,6 63513,9 73630,0 85357,3 

Średnie zużycie energii na m2 powierzchni użytkowej budynków użytkowanych przez 

osoby prawne [kWh/m2/rok] 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 

Tabela 10. Prognoza zapotrzebowania na energie cieplną dla budynków użyteczności publicznej oraz budynków 

użytkowanych przez osoby prawne w Gminie Liszki na lata 2011-2030 (opracowanie własne) 

Wykres 18. Kształtowanie się zapotrzebowania na energie cieplną dla budynków uzyteczności publicznej oraz 

budynków użytkowanych przez osoby prawne w Gminie Liszki w latach 2011-2030 (opracowanie własne) 

Podobnie jak w przypadku budynków mieszkalnych zapotrzebowanie na energie cieplną 

w budynkach użytkowanych przez osoby prawne będzie wzrastać, co związane jest głównie 

z rozwojem gospodarczym Gminy Liszki przejawiającym sie wzrostem liczby budynków 

przeznaczonych na działalność gospodarczą. 

4.2. Prognoza zapotrzebowania na energie elektryczną 

Prognozy zapotrzebowania na paliwa i energie do 2030 roku, stanowiące Załącznik Nr.2 do 

Polityki energetycznej Polski do 2030 roku pokazują, iż krajowe zapotrzebowanie na energie 

elektryczną będzie rosnąć w umiarkowanym tempie. Wzrost ten spowodowany jest 

istniejącymi rezerwami transformacji rynkowej oraz działaniami efektywnościowymi 

w gospodarce narodowej. Owe zapotrzebowanie w rozbiciu na określone składowe 

przedstawia poniższa tabela. 

45


Tabela 11. Prognoza krajowego zapotrzebowania na energie elektryczną [TWh] (Polityka Energetyczna Polski 

do 2030 r.- Zal. Nr.2 „Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energie do 2030 roku”) 

Istniejące wymagania ekologiczne sprawiają, że optymalna struktura kosztowa źródeł energii 

elektrycznej wzbogacona musi być o elektrownie jądrowe, których tempo rozwoju 

ograniczają jednak względy techniczno-organizacyjne. Zakłada się, że pierwszy blok jądrowy 

pojawi się w 2020 r. Do 2030 r.przewiduje się eksploatację trzech bloków o sumarycznej 

mocy netto 4500 MW (4800 MW brutto). 

Dla osiągnięcia celów UE w zakresie energii z OZE, produkcja energii elektrycznej brutto 

z OZE w 2020 r.musi wynosić ok. 31 TWh, co stanowić będzie 18,4 % produkcji całkowitej, 

natomiast w 2030 r. 39,5 TWh, odpowiadające 18,2 % produkcji całkowitej. Zakłada się, że 

największy udział całkowitej produkcji brutto stanowić będzie energia wiatrowa, ok. 18 

TWh. W tabeli 12 zaprezentowano produkcję energii elektrycznej netto w podziale na 

okrełsone paliwa. 

Tabela 12. Produkcja energii elektrycznej netto w w podziale na paliwa [TWh] (Polityka Energetyczna Polski 

do 2030 r.- Zal. Nr.2 „Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energie do 2030 roku”) 

Zapotrzebowanie na energie elektryczną kształtowane jest przez takie czynniki, jak: 

Aktywność gospodarcza (wielkość produkcji i usług) i społeczna (liczba mieszkań, 

standard życia) 

Energochłonność produkcji i usług oraz zużycie energii elektrycznej 

w gospodarstwach domowych na przygotowanie posiłków, c.w.u., oświetlenie, 

sprzęt gospodarstwa domowego (zużycie to kształtowane jest m.in. przez poziom 

cen oraz sytuację ekonomiczną gospodarstw domowych) 

46


W Tabeli 13 przedstawiono prognozę kształtowania sie liczby odbiorców oraz zużycia 

energii elektrycznej w Gminie Liszki dla trzech grup taryfowych tj. G, C i R. Założenia jakie 

zostały przyjęte przy sporzadzaniu prognozy to: 

wzrost zużycia energii elektrycznej w każdej z grup taryfowych wynosi 3 % w skali 

roku 

roczny przyrost liczby odbiorców – G – 50, C -8 

w grupie taryfowej R co 2 lata przybywa 1 odbiorca 

. 2012 2015 2020 2025 2030 

Odbiorcy - Taryfa G 

Liczba odbiorców 5366 5516 5766 6016 6266 

Zużycie energii elektrycznej [kWh] 16405667 17926915 20782208 24092275 27929550 

Odbiorcy - Taryfa C 



Odbiorcy - Taryfa R 



Łączna liczba odbiorców 5665 5840 6133 6425 6718 

Łączne zużycie energii 

elektrycznej [kWh] 

19891450 21743763 25230149 29259057 33935553 

Tabela 13. Prognoza liczby odbiorców oraz zużycia energii elektrycznej w Gminie Liszki dla trzech grup 

taryfowych – G, C i R (opracowanie własne na podstawie danych Tauron Dystrybucja S.A.) 

Wykres 19. Kształtowanie się zużycia energii elektrycznej w Gminie Liszki dla grupy G i C wg. prognozy na 

lata 2012-2030 (opracowanie własne) 

47


Wykres 20. Kształtowanie się zużycia energii elektrycznej w Gminie Liszki dla grupy R wg. prognozy na lata 

2012-2030 (opracowanie własne) 

Wykres 21. Kształtowanie sie łącznej liczby odbiorców (grupa G,C i R) energii elektrycznej Gminie Liszki 

wg. prognozy na lata 2012-2030 (opracowanie własne) 

Wykres 22. Kształtowanie się łącznego zużycia energii elektrycznej w Gminie Liszki wg. prognozy na lata 


Analizując prognozę zapotrzebowania na energie elektryczną w Gminie Liszki stwierdza sie, 

iż zapotrzebowanie to będzie sukcesywnie wzrastać w perspektywie do 2030 roku. 

W odniesieniu do odbiorców indywidualnych związane jest to głównie z przyrostem liczby 

budynków mieszkalnych, a więc dodatkowymi potrzebami w zakresie poboru energii 

elektrycznej. Natomiast w przypadku podmiotów gospodarczych wzrost zapotrzebowania na 

energie elektryczną wiąże się głównie z planowanym wzrostem gospodarczym (m.in. nowe 

moce produkcyjne, nowe podmioty funkcjonujące na rynku, nowe wyposażenie (zaplecze) 

techniczne przedsiębiorstw itd.). 

48


W celu zaspokojenia zapotrzebowania na energie elektryczną duże znaczenie może mieć 

także implementacja źródeł energii elektrycznej opartych na OZE takich jak elektrownie 

wiatrowe, małe elektrownie wodne, biogazownie rolnicze i przemysłowe, w mniejszej skali 

fotowoltaika (z uwagi na wysokie koszty wdrożeń), elektrociepłownie biogazowe, co stanowi 

istotną kwestię również w odniesieniu do spełnienia unijnych wymogów odnośnie udziału 

OZE w całkowitym bilansie energetycznym kraju.. 

4.3. Prognoza zapotrzebowania na paliwa gazowe 

W poprzednich punktach niniejszego opracowania przedstawione zostały najważniejsze 

zadania zawarte w Polityce energetycznej Polski do 2030 roku. w odniesieniu do 

bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego, którymi są m.in. budowa terminalu do odbioru 

skroplonego gazu ziemnego (LNG) oraz dywersyfikacja dostaw poprzez budowę systemu 

przesyłowego, pozwalającego na import gazu z kierunku północnego, zachodniego 

i południowego. Zgodnie z Polityką energetyczną Polski do 2030 przewiduje się wzrost 

finalnego zuzycia gazu ziemnego o 29% w perspektywie do 2030 roku. Poniżej 

przedstawiono prognozę zapotrzebowania na gaz ziemny. 

Lata 2010 2015 2020 2025 2030 

Gaz ziemny [Mtoe] 9,5 10,3 11,1 12,2 12,9 

[Mtoe = 11 630 GWh = 41,868 * 10 9 MJ] 

Tabela 14. Prognoza zapotrzebowania na gaz ziemny wg. Polityki energetycznej Polski do 2030 roku. 

Ostatnie lata pokazały, że zapotrzebowanie na gaz ziemny zarównow UE, jak i w świecie 

ciągle rośnie. Polityka energetyczna Polski i UE propaguje wykorzystanie technologii 

wytwarzania energii elektrycznej, charakteryzujące się niskim stopniem szkodliwego 

oddziaływania na środowisko oraz wysoką sprawnością (nowoczesne bloki gazowo-parowe 

posiadają sprawność wytwarzania energii elektrycznej na poziomie 60%). 

Wielkość zapotrzebowania na gaz ziemny w Polsce będzie znacząco zdeterminowana 

rozwojem inwestycji w energetykę gazową. Obecnie zapotrzebowanie sektora 

elektroenergetycznego kształtuje się na poziomie ok. 900 mln m 3 /rok. Biorąc pod uwagę 

realizacji zaplanowanych inwestycji, takich jak np. budowa bloków gazowo-parowych 

w Stalowej Woli, Skawinie, Tarnowie i Gdańsku w 5 letnim horyzoncie czasu 

zapotrzebowanie to może wzrosnąć do ok. 3 mld m 3 /rok. 

Prognoza zapotrzebowania na gaz ziemny zawarta w Polityce energetycznej Polski do 2030 

roku uwzględnia dostawy surowca z następujących źródeł: 

Dostawy z rodzimych złóż (założono stopniowy wzrost wydobycia do poziomu 6 

mld m 3 /rok w 2015 r. i utrzymanie tego poziomu do 2022 r.) 

Dostawy z kierunku wschodniego (w ramach kontraktu jamalskiego: 8 mld m 3 /rok 

w latach 2010-2014 oraz 9 mld m 3 /rok w latach 2015-2020, plus dodatkowy 

49


kontrakt z Gazpromem – 2,5 mld m 3 /rok w latach 2010-2014 oraz 1,5 mld m 3 /rok 

w latach 2015-2022) 

Dostawy LNG od 2014 r. (2014 r. – 1 mld m 3 , w latach 2015-2022 – 2 mld m 3 /rok) 

Prognoza zapotrzebowania na gaz ziemny na terenie Gminy Liszki została opracowana 

w oparciu o następujące założenia: 

W 2010 r. zużycie gazu ziemnego przez odbiorców indywidualnych oraz podmioty 

gospodarcze (w tym budynki uzyteczności publicznej) wyniosło 4638,0 tyś. m 3 

Roczny wzrost zapotrzebowania na gaz ziemny wynosi 2 % (szacunkowy procent na 

podstawie danych GUS) 

Roczny przyrost odbiorców gazu na poziomie 40 odbiorców (30 odbiorców 

indywidualnych, 3 przemysłowych i 7 z sektora handlu i usług) 

Nastąpi rozwój sieci gazowniczej, umożliwiający dostawę gazu ziemnego niemal do 

wszystkich mieszkańców i podmiotów funkcjonujących na terenie gminy 

2011 2015 2020 2025 2030 

Zapotrzebowanie na gaz ziemny [tyś.m3] 4730,76 5120,73 5653,70 6242,14 6891,82 

Roczny wzrost zapotrzebowania[%] 2% 2% 2% 2% 2% 

Tabela 15. Prognoza zapotrzebowania na gaz ziemny dla Gminy Liszki na lata 2011-2030 

(opracowanie własne na podstawie danych KSG Sp. z o.o. w Tarnowie, Gazownia Krakowska) 

Wykres 23. Kształtowanie się zapotrzebowania na gaz ziemny w Gminie Liszki na lata 2011-2030 

(opracowanie własne) 

Patrząc na kształtowanie się prognozy zapotrzebowania na gaz ziemny w Gminie Liszki 

widoczny jest jego znaczący wzrost. Zapotrzebowanie w 2030 roku jest o przeszło 45 % 

wyższe niż w roku 2011, co związane jest ze zwiększonym zużyciem gazu na cele grzewcze 

(przyrost gazowych źródeł ciepła, wzrost liczby budynków wykorzystujących gaz ziemny na 

cele c.o i c.w.u.), rozwojowi sieci gazowniczej oraz nowym przyłączom. 

50


5. Plany rozwojowe przedsiębiorstw energetycznych na terenie Gminy 


5.1. Plany rozwojowe związane z energetyką cieplną 

W związku z brakiem infrastruktury ciepłowniczej na terenie Gminy Liszki, rozwój 

energetyki cieplnej powinien opierać sie o indywidualne, proekologiczne rozwiązania. 

Projektując nowe budynki lub prowadząc zabiegi termorenowacyjne polegające na 

modyfikacji źródeł ciepła należy mieć na uwadze redukcje zanieczyszczenia środowiska 

naturalnego związanego z tzw. niską emisją powstająca w procesach spalania paliw stałych, 

głównie węgla i koksu. Źródła ciepła na paliwa stałe zastępowane powiny być źródłami 

ekoenergetycznymi o mniejszej szkodliwości dla środowiska, takimi jak: 

• Nowoczesne i efektywne energetycznie kotly gazowe 

• Kotly na paliwo biomasowe (np. zrębki drzewne, pellety itd.) 

• Pompy ciepła 

• Układy hybrydowe (np. pompy ciepła + kolektory słoneczne na potrzeby c.w.u.) 

Zastosowanie odnawialnych zasobów energii jest celowe również z uwagi na narzucony 

Polsce przez Unię Europejską procentowy udział odnawialnych źródeł energii w bilansie 

energetycznym kraju do 2020 roku. 

5.2. Plany rozwojowe związane z elektroenergetyką 

Jak możemy przeczytać w Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania 

Przestrzennego Gminy Liszki z 2011 roku, polityka dotycząca dostarczania energii 

elektrycznej oparta będzie głównie na modernizacji istniejącej sieci średniego i niskiego 

napięcia oraz rozbudowie tejże sieci w przypadku wzrostu zapotrzebowania na energie 

elektryczną ze strony obecnych i potencjalnych odbiorców. 

Na terenie Gminy Liszki infrastruktura energetyczna zarządzana jest przez spółke Tauron 

Dystrybucja S.A. Oddział w Krakowie. Z informacji uzyskanych od spółki w nabliższych 

latach przeprowadzone zostaną następujące projekty inwestycyjne: 

1. Projekty inwestycyjne związane z przyłączeniem nowych odbiorców 

• Grupa przyłączeniowa III 

- Moc przyłączeniowa 1190 kW 

- Wydano warunki przyłączeniowe 

- Przyłącz kablowy 15 kV, pola liniowe 15 kV 

- Wymagana rozbudowa sieci na potrzeby przyłączeniowe 

- Nakłady ogólem – 50,7 tyś. PLN 

51


2011 2012 2013 2014 2015 

Przyłącz 

Rozbudowa 

Przyłącz 


Przyłącz 


Przyłącz 


Przyłącz 


- 11,1 - 11,3 - 28,3 - - - - 

• Grupy przyłączeniowe IV-VI 

- Moc przyłączeniowa 6000 kW 

- Wydano warunki przyłączeniowe 

- Wykonanie przyłączy napowietrznych i kablowych nN 

- Wymagana rozbudowa sieci na potrzeby przyłączeniowe 

- Nakłady ogólem – 4857,2 tyś. PLN 

2011 2012 2013 2014 2015 

Przyłącz 


Przyłącz 


Przyłącz 


Przyłącz 


Przyłącz 


422,0 1222,3 319,2 1033,6 438,9 1421,2 - - - - 

2. Projekty inwestycyjne związane z modernizacją i odtworzeniem majątku 

• Modernizacja sieci w gminie 

- Modernizacja 2 wnętrzowych stacji transformatorowych, 

- Modernizacja 2 napowietrznych stacji transformatorowych, 

- Modernizacja 876,04 m sieci kablowej SN 

- Modernizacja 1290 m sieci napowietrznej SN 

- Modernizacja 990 m sieci kablowej nN 

- Modernizacja 1324,3 m sieci napowietrznej nN 

- Opracowanie dokumentacji techniczno-prawnej 

Łączna wartość projektu – 1253,9 tyś. PLN 

2011 2012 2013 2014 2015 

232,01 214,68 260,89 265,70 280,62 

52


W sytuacji pojawienia się potencjalnego odbiorcy energii elektrycznej, do którego dostawy 

energii elektrycznej są uzasadnione zarówno technicznie, jak i ekonomicznie, prowadzone 

będą projekty rozbudowy sieci elektroenergetycznej, głównie SN i nN. W chwili obecnej 

trudno jest wskazać i opisać szczegółowo konkretny kierunek rozbudowy danego odcinka 

sieci. 

5.3. Plany rozwojowe związane z gazownictwem 

Plany inwestycyjne Karpackiej Spolki Gazownictwa Sp. z o.o. w Tarnowie, Oddział Zakład 

Gazowniczy w Krakowie zagregowane zostały w poniższych tabelach. 

Okres 

Rodzaj sieci 2011-2015 2016-2020 2021-2025 

Niskoprężna 0 [m] 0 [m] 0 [m] 

Średnioprężna 4 000 [m] 3 000 [m] 4 000 [m] 

Wysokoprężna 0 [m] 0 [m] 0 [m] 

Tabela 16. Długość modernizowanej sieci gazowej (dane KSG Sp. z o.o.) 

Okres 

2011-2015 2016-2020 2021-2025 

Przyłącza 50 [szt.] / 300 [m] 100 [szt.] / 600 [m] 100 [szt.] / 600 [m] 

Tabela 17. Ilość modernizowanych przyłączy (dane KSG Sp. z o.o.) 

Stacja redukcyjna I stopnia w Kryspinowie nie będzie podlegała zabiegom modernizacyjnym. 

Okres 

Rodzaj sieci 2011-2015 2016-2020 2021-2025 

Niskoprężna 0 [m] 0 [m] 0 [m] 

Średnioprężna 2 000 [m] 2 250 [m] 2 500 [m] 

Wysokoprężna 0 [m] 0 [m] 0 [m] 

Tabela 18. Długośc nowej sieci gazowej (dane KSG Sp. z o.o.) 

Okres 

2011-2015 2016-2020 2021-2025 

Przyłącza 150 [szt.] / 3 500 [m] 200 [szt.] / 4400 [m] 200 [szt.] / 4400 [m] 

Tabela 19. Ilość nowych przyłączy (dane KSG Sp. z o.o.) 

W perspektywie 2025 roku nie przewiduje sie budowy nowych stacji redukcyjnych na terenie 

Gminy Liszki. Wskazuje się natomiast na dalszą gazyfikację gminy w sytuacji zaistnienia 

technicznych i ekonomicznych warunków budowy odcinków sieci gazowych zgodnie 

z przepisami zawartymi w Rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 30 lipca 2001r. 

w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać sieci gazowe (Dz. U. z dnia 

2001r. Nr 97, poz. 1055). W sytuacji braku możliwości budowy odcinków sieci gazowych 

zgodnie z art.7 pkt.1 Ustawy Prawo Energetyczne, gazyfikacja może być realizowana na 

53


warunków określonych w odrębnych umowach zawartych pomiędzy przedsiębiorstwem 

gazowniczym a odbiorcą. 

6. Stan środowiska naturalnego 

W województwie małopolskim podstawowymi źródłami zanieczyszczeń powietrza sa: 

• Emisja punktowa – emisja z działalnosci przemysłowej 

• Emisja powierzchniowa – z sektora bytowego 

• Emisja liniowa – pochodząca z ruchu komunikacyjnego 

Emisja przemysłowa jest emisją zorganizowaną i pochodzi głównie z procesów spalania 

paliw energetycznych (elektrownie, elektrociepłownie, ciepłownie) oraz z procesów 

technologicznych (zakłady przemysłowe). Według danych GUS w 2009 roku na terenie 

województwa małopolskiego zlokalizowanych bylo ok. 125 zakładów ocenianych za 

szczególnie uciążliwe dla środowiska, 16 instalacji energetycznych o łącznej mocy 

nominalnej powyżej 50 MWt. Dane GUS świadczą, że w 2009 roku ilość wyemitowanych 

przez zakłady szczególnie uciążliwe pyłów i gazów w województwie została zredukowana 

odpowiednio o 24 % i 20 % w porównaniu z 2008 rokiem. 

W latach 2000-2009 znacznej redukcji uległa emisja zanieczyszczeń pyłowych co 

przedstawione zostało na Wykresie 24. 

Wykres 24. Emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych w latach 2000-2009 

w województwie małopolskim (dane GUS) 

Jesli chodzi o zanieczyszczenia gazowe (bez CO 2 i metanu) w cytowanym okresie utrzymuje 

się na podobnym poziomie, jedynie w latach 2006-2009 zaobserwować można wyraźny jej 

spadek, o ok. 50 % w 2009 roku w porównaniu do 2000 roku. 

Wykres 25. Emisja zanieczyszczeń gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych w latach 2000-2009 


54


Tak znacząca redukcja emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych spowodowana jest 

głównie faktem, iż zakłady przemysłowe wdrożyły prośrodowiskowe procesy i technologie. 

Dodatkowym czynnikiem jest tu również kryzys ekonomiczny, który dotknął w różnym 

stopniu podmioty w latach 2007-2009. 

Analizując emisje dwutlenku węgla, jako głównego zanieczyszczenia powietrza 

atmosferycznego powiedzieć należy, iż zmalała ona o ok. 20 % w porównaniu z rokiem 

2000. Największy spadek przypada na lata 2008-2009. 

Wykres 26. Emisja dwutlenku węgla z zakładów szczególnie uciążliwych w latach 2000-2009 


Emisja z sektora bytowego (powierzchniowa) pochodzi z terenów zabudowy mieszkaniowej, 

w której budynki ogrzewane sa indywidualnie, z oczyszczalni ścieków, wysypisk itd. 

Emitowane zanieczyszczenia to głównie : SO 2 , NO x , CO, węglowodory oraz znaczne ilości 

pyłów. Gospodarstwa domowe w coraz większym stopniu wykorzystują nowoczesne 

technologie spalania paliw konwencjonalnych, technologie OZE, lecz działania te nie są 

prowadzone na taką skalę, która przyczyniłaby się do poprawy stanu środowiska naturalnego 

(powietrza atmosferycznego). 

Poniżej przedstawiono rozkład emisji przemysłowej w poszczególnych powiatach 

województwa małopolskiego w oparciu o dane ok. 1000 podmiotów gospodarczych 

pochodzące z Banku Zanieczyszczeń Środowiska Urzędu Marszałkowskiego Województwa 

Małopolskiego. 

Rysunek 1.Emisja dwutlenku węgla ze źródeł punktowych w powiatach województwa małopolskiego w roku 

2009 (źródło: UMWM) 

55


Rysunek 2. Emisja tlenku węgla ze źródeł punktowych w powiatach województwa małopolskiego w roku 2009 

(źródło: UMWM) 

Rysunek 3. Emisja tlenków azotu ze źródeł punktowych w powiatach województwa małopolskiego w roku 


Rysunek 4. Emisja dwutlenku siarki ze źródeł punktowych w powiatach województwa małopolskiego w roku 


56


Rysunek 5. Emisja pyłów ze źródeł punktowych w powiatach województwa małopolskiego w roku 2009 

(źródło: UMWM) 

Stan zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego Gminy Liszki 

Na stan i jakość powietrza atmosferycznego w Gminie Liszki największy wpływ mają emisje 

pochodzące z palenisk indywidualnych (nisk emisja) oraz napływ zanieczyszczeń 

przemysłowych i energetycznych z zachodu oraz ze Skawiny i Krakowa. 

Głównym źródłem zanieczyszczeń komunikacyjnych jest droga wojewódzka Kraków – 

Oświęcim oraz odcinek autostrady A4 Kraków – Katowice. Na terenie gminy nie funkcjonuja 

zakłady, ktore zaliczyc mozna do szczególnie uciążliwych, powodujących znaczace 

zagrożenie środowiska emisją szkodliwych sybstancji do powietrza atmosferycznego. 

Gmina Liszki znajduje się na terenie powiatu krakowskiego zaliczonego do strefy 

„C” według pierwszej oceny rocznej opracowanej w oparciu o przepisy art. 89 ustawy Prawo 

ochrony środowiska. Zgodnie z klasyfikacją zawartą w „Ocenie jakości powietrza 

w województwie małopolskim w 2002 roku”, dla kryterium ochrony zdrowia, powiat 

krakowski zaliczony został do klasy „C” z uwagi na występowanie stężeń pyłu zawieszonego 

powyżej wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji. 

Pozostałe mierzone parametry substancji zanieczyszczających powietrze: dwutlenku siarki, 

dwutlenku azotu, ołowiu, benzenu, tlenku węgla i ozonu nie przekraczały wartości 

dopuszczalnych określonych w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Środowiska 

z dnia 6 czerwca 2002 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji 

w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów 

tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz. U. nr 87 z dnia 

27.06.2002 r., poz. 796). 

Na podstawie prowadzonych na obszarze powiatu krakowskiego badań stężeń substancji 

zanieczyszczających powietrze należy stwierdzić, że w Gminie Liszki poziom 

zanieczyszczeń przedstawia się następująco (średnie stężenie na podstawie Raportu o stanie 

środowiska w województwie małopolskim w 2010 roku - WIOŚ w Krakowie) 

− dwutlenku siarki w roku – ok. 15 µg/m 3 , 

− dwutlenku azotu - ok. 25 µg/m 3 , 

− pyłu PM10 – ok. 50 µg/m 3 , 

57


− benzenu – ok. 2,4 µg/m 3 , 

− ołowiu – ok. 0,03 µg/m 3 . 

Stężenia roczne dwutlenku azotu, pyłu zawieszonego, benzenu i ołowiu nie przekraczały 

poziomu dopuszczalnego oraz poziomu dopuszczalnego z marginesem tolerancji. Roczne 

stężenie dwutlenku siarki nie jest normowane z uwagi na kryterium ochrony zdrowia, 

stężenie 24 godzinne na terenie powiatu krakowskiego, a tym samym gminy nie przekraczały 

wartości dopuszczalnej z częstością większą od określonej normą. Maksymalne średnie 

ośmiogodzinne, spośród średnich kroczących dla tlenku węgla i ozonu nie przekraczały 

wartości dopuszczalnych określonych w zał. nr 1 do rozp. Ministra Środowiska z dnia 6 

czerwca 2002 roku. (Program Ochrony Środowiska Gminy Liszki). 

Stan zanieczyszczenia powietrza w Gminie Liszki – w perspektywie do 2030 roku. 

W związku ze zwiększeniem zapotrzebowania na energie elektryczną i gaz ziemny na terenie 

Gminy Liszki nie przewiduje się pogorszenia stanu i jakości powietrza atmosferycznego. 

Elektrownia zasilająca sieć elektroenergetyczna gminy leży bowiem poza jej granicami. 

Mówiąc o ochronie czystości powietrza, należy również podkreślić stosowność 

wykorzystania technologii OZE w bilansie energetycznym gminy, które charakteryzują się 

zerowo emisją zanieczyszczeń (np. energetyka wiatrowa, hydroenergetyka, energetyka 

biomasy itp.). 

Stwierdzić trzeba, iż największy wpływ na jakość i stan powietrza w Gminie Liszki 

w horyzoncie 20 lat będzie miał rozwój przemysłu w pobliskich miastach i aglomeracjach – 

Skawina, Kraków (nowe zakłady produkcyjne) oraz zwiększanie się emisji zanieczyszczeń 

komunikacyjnych z uwagi na zwiększone natężenie ruchu drogowego. 

7. Możliwości wykorzystania istniejących nadwyżek i lokalnych zasobów 

paliw i energii z uwzględnieniem energii elektrycznej i ciepła 

wytwarzanych w odnawialnych źródłach energii, energii elektrycznej 

i ciepła użytkowego wytwarzanych w kogeneracji oraz 

zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych 

7.1. Wykorzystanie istniejących nadwyżek paliw i energii 

Gmina Liszki nie posiada zcentralizowanego systemu ciepłowniczego, który zaopatrywałby 

odbiorców z jej terenu w energie cieplną na potrzeby c.o. i c.w.u. 

Istniejące nadwyżki energii elektrycznej (rezerwy mocy na GPZ’tach wynoszą ok. 50 %) 

mogą być zagospodarowane dzięki podłączaniu do sieci nowych odbiorców w związku 

z rozwojem gospodarczym gminy. Oczywiście wykorzystanie istniejących rezerw możliwe 

będzie dzięki odpowiedniemu dostosowaniu obecnej infrastruktury elektroenergetycznej 

(szczególnie sieci SN i nN). 

58


Istniejące nadwyżki gazu ziemnego podobnie, jak w przypadku energii elektrycznej mogą 

zostać wykorzystane poprzez rozbudowę infrastruktury gazowniczej w kierunku podłączania 

nowych odbiorców, zwiększonego poboru gazu, zgodnie z planami zagospodarowania 

przestrzennego oraz postępującym rozwojem gminy. 

7.2. Systemy wsparcia wytwarzania energii z OZE 

W związku z realizowaną przez UE polityką ekologiczną i wynikającymi z niej 

konsekwencjami dla państw członkowskich, szczególnie ważne są mechnizmy wspierające 

rozwój odnawialnych źródeł energii. Wyróżnia się kilka mechnizmów wsparcia dla 

odnawialnych źródeł energii – w zależności od sposobu regulacji: 

System taryf gwarantowanych (feed-in tariff) – stosowany w większości państw UE. 

Polega na określeniu na szczeblu regulacyjnym stałej ceny energii elektrycznej 

wytworzonej w OZE, w zależności od szeregu szczegółowych parametrów takich jak 

np. technologia wytwarzania, lokalizacji, daty oddania do eksploatacji itp. 

System kolorowych certyfikatów – zastosowany m.in. w Polsce, polegający na 

wydawaniu podmiotom wytwarzającym energie z OZE certyfikatu za każdą jednostkę 

wytworzonej energii. Podmiote te uzyskują przychody zarówno z tytułu sprzedaży 

fizycznej energii, jak i z handlu certyfikatami na Towarowej Giełdzie Energii (TGE). 

Ceny certyfikatów ustalane są na rynku energii elektrycznej. Rząd określa cele 

ilościowe udziału OZE, a obowiązek wypełnienia tych celów następuję poprzez zakup 

odpowiedniej ilości certyfikatów przez podmioty energetyczne sprzedające energie 

odbiorcom końcowym. W przypadku braku wykonania obowiązku stosuje się opłaty 

zastępcze, stanowiące dochody budżetowe 

Inne mechanizmy – rozwiązania podatkowe (np. zwolnienie z akcyzy), przetargowe, 

czy też pomoc inwestycyjna. 

W Polsce system wsparcia wytwarzania energii z OZE określony został odpowiednimi 

unormowaniami prawnymi: 

1) Dyrektywa UE 2001/77/EC w sprawie wsparcia wytwarzania energii elektrycznej 

z OZE 

2) Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r.- Prawo Energetyczne (Dz.U. 2006 r. Nr.89, 

poz.625 z późn. zmianami) 

3) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie 

szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia 

świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastêpczej (Dz.U. Nr 156, poz. 969). 

4) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 23 lutego 2010 zmieniające 

rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania 

i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, 

zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii 

oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej 

wytworzonej w odnawialnym źródle energii (Dz.U. Nr 34, poz. 182). 

59


5) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 września 2007 r. w sprawie sposobu 

obliczania danych podanych we wniosku o wydanie świadectwa pochodzenia 

z kogeneracji oraz szczegółowego zakresu obowiązku uzyskania i przedstawienia do 

umorzenia tych świadectw, uiszczania opłaty zastępczej i obowiązku potwierdzania 

danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w wysokosprawnej 

kogeneracji (Dz.U. Nr 185, poz. 1314). 

6) Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie 

szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia o umorzenia 

świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej 

i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku 

potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej 

w odnawialnym źródle (Dz.U. nr 156 z 28 sierpnia 2008 r., poz. 969). 

Definicje 

Świadectwo pochodzenia: Dokument świadczący o pochodzeniu energii uzyskiwanej 

z odnawialnych źródeł energii (OZE), wydawany przez organ administracji państwowej (lub 

inny upoważniony podmiot) zgodnie z kryteriami obiektywności, przejrzystości i w sposób 

pozbawiony dyskryminacji, na wniosek zainteresowanego podmiotu. Świadectwo 

Pochodzenia posiada indywidualny numer, określa źródło, z którego pochodzi energia, czas 

i miejsce jej wytworzenia, a w odniesieniu do urządzeń hydroenergetycznych również i moc 

tych urządzeń. Świadectwa pochodzenia są dokumentami niezbywalnymi, tzn. nie mogą być 

przedmiotem obrotu w oddzieleniu od energii fizycznej, której pochodzenie poświadczają. 

Świadectwa pochodzenia mogą być przekazywane wraz z energią fizyczną nabywcy, lub 

mogą pozostawać u wytwórcy. W przypadku, gdy świadectwo pochodzenia pozostaje u 

wytwórcy, wytwórca zobowiązany jest do wpisania numeru świadectwa pochodzenia na 

fakturę sprzedaży, celem potwierdzenia pochodzenia energii. 

Zbywalny zielony certyfikat: Zbywalny, czyli podlegający obrotowi w oddzieleniu od energii 

fizycznej, instrument emitowany przez podmiot do tego upoważniony (podmiot 

wykonawczy, emitenta) na podstawie energii wyprodukowanej w OZE. Zielony certyfikat 

emitowany jest celem wyodrębnienia atrybutu energii z OZE związanego z: 

a) wypełnieniem obowiązku zakupowego, 

b) uzyskaniem ulg podatkowych, 

od energii fizycznej. Zbycie i nabycie zielonego certyfikatu jest równoznaczne ze zbyciem 

lub nabyciem prawa do zaliczenia ilości MWh energii z OZE oznaczonej na certyfikacie 

w poczet wypełnienia obowiązku zakupowego lub ulgi podatkowej. 

Jak już wspomniano powyżej system wsparcia wytwarzania energii elektrycznej z OZE 

oparty jest na mechnizmie uzyskiwania, obrotu i umarzania świadectw pochodzenia, 

zwanych świadectwami lub gwarancjami pochodzenia – dla OZE (tzw. zielone certyfikaty), 

dla kogeneracji (tzw. żółte i czerwone certyfikaty). Oprócz nich wdrażane są również: 

• Fioletowe – dla źródeł wykorzystujących gaz z odmetanowania kopalń lub biogaz 

60


• Błękitne – dla wysokosprawnych źródeł 

• Białe – dla promocji poprawy efektywności energetycznej i obniżania zużycia energii 

końcowej (głównie nowe inwestycje w wysokosprawne źródła) 

W Polsce głównym mechanizmem wsparcia „systemu kolorowych certyfikatów” są tzw. 

zielone certyfikaty. Ustawcodawca nakłada na przedsiębiorstwa energetyczne obowiązek 

uzyskania świadectw pochodzenia, a właściwie praw z nich wynikających, lub uiszczenia 

opłaty zastępczej, jako alternatywy. Po uzyskaniu świadectw przedsiębiorstwa te mają 

obowiązek przedstawić je do umorzenia Prezesowi URE do 31 marca roku następnego. 

Podstawowe cechy systemu są następujące: 

świadectwo pochodzenia to dokument papierowy – dla producenta (nie wymagający 

zgłaszania na Towarowej Giełdzie Energii), a informacja elektroniczna przekazywana 

jest do TGE 

świadectwo pochodzenia wystawiane jest na podstawie wniosku producenta przez 

Prezesa URE (w ciągu 14 dni roboczych od złożenia), przy czym wniosek składa się 

za pośrednictwem operatora sieci, na którego obszarze znajduje się instalacja OZE 

moźliwości handlu – wyłącznie na TGE za pośrednictwem członka Giełdy 

(najczęściej biura maklerskiego) w formie praw majątkowych wynikających ze 

świadectwa pochodzenia (obrót pozasesyjny wymaga również zgłoszenia na Giełdzie) 

URE przekazuje TGE informacje o posiadaczach świadectwa pochodzenia na 

podstawie prowadzonej w URE ich ewidencji, a TGE prowadzi rejestr świadectw 

i praw majątkowych. 

Obok wyżej wymienionych świadectw pochodzenia w postaci tzw. „zielonych certyfikatów” 

dla OZE, od 2007 r. funkcjonuje również system tzw. „żółtych” certyfikatów dla energii 

produkowanej w wysokosprawnej kogeneracji opalanej paliwami gazowymi lub o łącznej 

mocy zainstalowanej elektrycznej źródła poniżej 1 MW, a także „czerwonych” certyfikatów 

dla kogeneracji innej niż opalana paliwami gazowymi. 

Zgodnie z zapisami rozporządzenia Ministra Gospodarki (Dz.U. nr 156 z 28 sierpnia 2008 r., 

poz. 969), obowiązek uzyskania i przedstawienia do umorzenia Prezesowi URE świadectw 

pochodzenia albo uiszczenia opłaty zastępczej uznaje się za spełniony, jeżeli za dany rok 

udział ilościowy sumy energii elektrycznej wynikającej ze świadectw lub z uiszczonej opłaty 

zastępczej w wykonanej całkowitej rocznej sprzedaży energii elektrycznej do odbiorców 

końcowych przez przedsiębiorstwo jest nie mniejszy niż: 10,4 % w latach 2010-2012, 10,9 

% w roku 2013, 11,4 % w roku 2014, 11,9 % w roku 2015, 12,4 % w roku 2016, 12,9% 

w roku 2017. 

Jak już wspomniano obowiązek umorzenia świadectwa pochodzenia energii spoczywa na 

przedsiębiorstwie zajmującym się wytwarzaniem energii elektrycznej lub jej obrotem 

i sprzedażą energii elektrycznej do odbiorców końcowych. Dla energii pochodzącej z OZE 

61


gwarantowana jest także, cena jej sprzedaży do spółek dystrybucyjnych, równa średniej 

cenie sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym w poprzednim roku 

kalendarzowym. Z kolei górną granicę wartości świadectw pochodzenia wyznacza poziom 

opłaty zastępczej. 

System wsparcia oparty o świadectwa pochodzenia energii wywtarzanej z OZE jest obecnie 

dość mocno ugruntowany. Nie zmiania to jednak faktu, iż rozwiązania systemowe wymagają 

dalszego dopracowywania, głównie z uwagi na niejednolitość istniejących w UE procedur. 

15 kwietnia 2011 weszła w życie Ustawa o efektywności energetycznej dostosowująca 

prawodawstwo krajowej do wymogów Dyrektywy UE 2006/32/WE. Główne jej cele 

obejmują: 

Wykreowanie ram prawnych systemu działań ukierunkowanych na poprawę 

efektywności energetycznej gospodarki (zmniejszenie zużycia energii, podwyższenie 

sprawności wytwarzania energii, ograniczenie strat energii w dystrybucji i przesyle) 

Wdrożenie postanowień Dyrektywy 2006/32/WE, zwłaszcza jeśli chodzi 

o osiągnięcie oszczędności zuzycia energii na poziomie co najmniej 9 % do 2020 

roku 

Realizacja załozonego celu 20% obniżenia zuzycia energii w UE do 2020 roku. 

Wysoce znaczącym elementem tej ustawy jest wprowadzenie mechanizmu „białych 

certyfikatów”, polegającego na pozyskiwaniu, umarzaniu i obrocie świadectwami 

potwierdzającymi przeprowadzenie działań energooszczędnych. 

System białych certyfikatów opiera się na trzech filarach: 

• Deklaracjach inwestycyjnych w sferze wytwarzania, przesyłu i zużycia końcowego 

energii, będących podstawą do ubiegania się przez podmioty o wydanie certyfikatów 

na podstawie audytu oceniającego efektywność ich działań 

• Przetargach na prawo do emisji certyfikatów nominowanych w toe – certyfikaty 

uzyskają wyłącznie te podmioty, które zaproponują najlepszą relację wartości 

certyfikatu do przewidywanych oszczędności 

• Operacjach TGE, która prowadzić będzie rejestr certyfikatów, przetarg emisyjny oraz 

obrót certyfikatami 

System białych certyfikatów funkcjonował będzie podobnie jak system świadectw 

pochodzenia energii z OZE. Certyfikaty przyznawane będą podmiotom, które przeprowadziły 

działania prooszczędnościowe, za: oszczędność w zużyciu energii przez odbiorców 

końcowych, zwiększenie sprawności wytwarzania energii oraz ograniczenie strat przesyłu 

i dystrybucji. Zasadnicza różnica polega na tym, iż w odróżnieniu do systemu zielonych 

certyfikatów, białe certyfikaty otrzymają podmioty nie za już zrealizowane inwestycje 

w OZE i sprzedaż energii, tylko na podstawie estymacji korzyści z oszczędności oraz 

wygranego przetargu. Występuje tu ryzyko nie zrealizowania określonych zamierzeń 

62


inwestycyjnych lub nieosiągnięcia zamierzonych celów w zakresie oszczędności. 

Najważniejszy jednak będzie bilans osiągnięć planowanego systemu tj. relacja korzyści 

uzyskiwanych w wyniku działań oszczędnościowych do kosztów ich przeprowadzenia. 

Podsumowując, należy stwierdzić, iż polski system świadectw pochodzenia energii powinien 

uwzględniać krajowe uwarunkowania społeczno-ekonomiczne, technologiczne, prawne oraz 

instytucjonalne. Obecnie rozwiązania w większości odpowiadają tym kryteriom oraz są 

korzystne dla elektroenergetyki. Należy jednak prowadzić działania monitorujące 

i usprawniające funkcjonowanie systemu, dla zapewnienia jego najlepszej efektywności. 

Dlatego też dokument Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku przewiduje m.in. stałą 

kontrolę stosowanych mechanizmów wsparcia oraz ich doskonalenie. 

7.3. Energia słoneczna 

Energia promieniowania słonecznego jest jednym z najważniejszych rodzajów energii 

odnawialnej i jednocześnie najpowszechniej występującym. Oddziaływanie słońca na Ziemię 

pozwala na wykorzystanie energii z biomasy, energii wiatru, energii pływów. Warto 

zaznaczyć, iż wszystkie paliwa kopalne powstały dzięki oddziaływaniu słońca na naszą 

planetę przed tysiącami lat. Słońce jest przyczyną wielu zjawisk środowiskowych 

i meteorologicznych gwarantujących występowanie optymalnych warunków istnienia życia 

na Ziemi. Człowiek od dawna nauczył się korzystać z dobrodziejstw energii słonecznej, jak 

ciepło i światło. Obecnie czyni to w sposób świadomy korzystając z odpowiednich rozwiązań 

technicznych. 

Dwa najbardziej znaczące parametry opisujące potencjał energii słonecznej to 

nasłonecznienie i natężenie promieniowania słonecznego. Roczne natężenie promieniowania 

słonecznego waha się w Polsce w granicach 950-1250 kWh/m 2 . Średnie nasłonecznienie 

wynosi 1600 h/rok. Trzeba stwierdzić, iż warunki atmosferyczne występujące w Polsce 

charakteryzują się nierównomiernym rozkładem promieniowania słonecznego w cyklu 

rocznym. Około 80% całkowitego promieniowania przypada na sześć miesięcy sezonu 

letniego tj. od kwietnia do końca września. Zimą suma promieniowania słonecznego może 

być znacznie mniejsza. W województwie małopolskim średnioroczne sumy nasłonecznienia 

kształtują się na poziomie 1400-1500 h/rok. Oczywiście istnieją miejsca, gdzie 

w rzeczywistych warunkach terenowych, z powodu występowania przeszkód terenowych lub 

wskutek lokalnego zanieczyszczenia realne warunki promieniowania słonecznego mogą 

odbiegać od podanych. Szacuje się, że energia całkowitego promieniowania słonecznego na 

terenie województwa w ciągu roku wynosi średnio ok. 1000 kWh/m 2 . 

Gmina Liszki posiada dobre warunki nasłonecznienia (ok. 1500 h/rok), które sprzyjają 

wykorzystaniu energii słonecznej. Ponadto położenie geograficzne i panujące warunki 

klimatyczne przemawiają za wykorzystaniem kolektorów słonecznych na cele c.w.u. Średnie 

nasłonecznienie roczne wg. Institut for Energy and Transport (IET) kształtuje się tutaj na 

poziomie ok. 1150 kWh/m 2 . 

63


Rysunek 6. Roczne sumy nasłonecznienia [kWh/m 2 ] (Źródło:www.baza-oze.pl) 

Najbardziej rozpowszechnioną w Polsce metodą pozyskania i energetycznego wykorzystania 

energii słonecznej jest zastosowanie kolektorów słonecznych do celów przygotowania c.w.u. 

Przyjęto, iż powierzchnia kolektora słonecznego przypadająca na jedną osobę (mieszkańca, 

uzytkownika) wynosi ok. 1,5 m 2 . W polskich warunkach 1 m 2 kolektora jest w stanie 

wytworzyć ok. 525 kWh/rok. W zależności od nasłonecznienia oraz gęstości mocy 

promieniowania słonecznego w danym roku, roczne zapotrzebowanie na energie na cele 

c.w.u. może być pokryte w ok. 60 %. Analizując opłacalność zastosowania kolektorów 

słonecznych w procesie przygotowania c.w.u. należy zwrócić uwagę na poziom 

zapotrzebowania oraz ceny energii pozyskiwanej ze źródeł konwencjonalnych. Za najbardziej 

rentowne uważa się instalacje solarne pracujące w hotelach, pensjonatach, szpitalach, 

ośrodkach wypoczynkowych, basenach, gdzie pobór c.w.u. jest znaczący. 

Zastosowanie instalacji solarnej dla przykładowego gospodarstwa domowego 

Założenia: Dom jednorodzinny – 5, 6-osobowy 

• Temp C.W.U. - 45 0 C, 

• Temp wody zimnej - 10 0 C, 

• Ciepło właściwe wody - 4,19 kJ/(kgxK), 

• Zużycie C.W.U. na osobę, q - średnio 50 l/dobę, 

• Liczba osób ogółem, M - 5 osób, 

Q = 

M 

* 

1 2 w 

q *( t − t ) * c 

3600 

Q = 5 x 50 x (45-10) x 4,19/3600 = 10,2 kWh/d = 3723 kWh/a = 13,4 GJ/a. 

Ilość energii przypadająca na 1 osobę: 3723/5 = 745 kWh/a 

64


Parametry kolektora : 

• Powierzchnia czynna absorbera 1,82 m 2 

• Sprawność instalacji solarnej 70 - 75 % 

• Średnia ilość energii z 1 m 2 pow. czynnej kolektora 525 kWh/(m 2 x rok) 

• Powierzchnia czynna absorbera na 1 mieszkańca 0,8- 1,2 m 2 

• Średnia sprawność optyczna: 

• Średnie wartości współczynników strat ciepła: 

c 2 =0,01 W/(m 20 K 2 ); 

Przyjęte założenia do oszacowania mocy systemu solarnego: 

• Moc promieniowania słonecznego: G=700 W/m 2 ; 

s=0,811; 

c 1 = 4,46 W/(m 2 * oK); 

• Różnica między temperaturą pracy kolektora i temperaturą otoczenia: ∆T=30 0 K. 

Moc systemu solarnego przypadająca na 1 m 2 absorbera szacowana będzie na podstawie 

wzoru: 

gdzie: 

s – sprawność optyczna kolektora 

P = sG –c 1 ∆T-c 2 ∆T 2 

G – wartość mocy promieniowania słonecznego [W/m 2 ] 

c 1 ,c 2 – współczynniki strat ciepła (c 1 [W/(m2* o K)], c 2 [W/(m2* o K 2 )]) 

∆T – różnica temperatury kolektora i temperatury otoczenia [K] 

Należy pamiętać, iż moc systemu solarnego uzależniona jest od wartości promieniowania 

słonecznego, a w związku z tym jest zmienna. W przypadku przyjętych założeń moc jaką 

można uzyskać z 1 m 2 powierzchni płaskiego kolektora słonecznego wynosi maksymalnie: 

425 W/m 2 . Jest to maksymalna moc możliwa do uzyskania przy danych parametrach 

kolektora słonecznego. 

Biorąc pod uwagę założenia podane powyżej dla 5,6 osobowego domu stosownym będzie 

zainstalowanie 3 kolektorów płaskich o powierzchni całkowitej 5,46 m 2 (3 * 1,82 m 2 ). 

W przypadku wykorzystania kotłów na cele co i c.w.u. odpowiednim będzie wykorzystanie 

tzw. zasobników dwusystemowych biwalentnych. Zbiorniki te posiadają dwa wymienniki 

ciepła: dolnym przepływa czynnik roboczy z obiegu solarnego, górnym – woda ogrzana 

w kotle. 

Alternatywę dla zasobników biwalentnych stanowią zasobniki z pojedynczą wężownicą 

i grzałką elektryczną. W wężownicy krąży płyn z obiegu solarnego, a dogrzewanie wody jest 

zapewnione dzięki grzałce. Jest to rozwiązanie droższe eksploatacyjnie niż wymiennik 

z podwójną wężownicą. 

Pojemność zasobnika – 300 l 

65


W obwodzie kolektorów słonecznych stosuje się standardowo rury miedziane i takie 

przyjęto w niniejszym opisie. Możliwe jest również stosowanie rur stalowych. Niezbędne jest 

właściwe izolowanie rur całego obwodu solarnego. W przedmiotowej inwestycji 

przewidziano dla pojedynczego domu mieszkalnego 30 mb rur Cu. Izolacja termiczna rur 

(np. otulina Armaflex AC). Otulina jest przeznaczona do izolacji rurociągu przebiegającego 

wewnątrz budynku, łączącego kolektory słoneczne z zespołem pompowo-sterowniczym oraz 

rur łączących podgrzewacze. Wykonana jest z elastycznego materiału o wysokim 

współczynniku oporu przeciw dyfuzji pary wodnej oraz niskiej przewodności cieplnej. 

Oparta na bazie kauczuku syntetycznego jest odporna na temperaturę max czynnika 105 o C 

przy pracy ciągłej. Długość izolacji cieplnej przyjęto jako równą całkowitej długości 

miedzianych rur, czyli 30 mb. 

Praca kolektora słonecznego związana jest z potrzebą dostarczenia określonej ilości energii 

elektrycznej. Zapotrzebowanie na energie elektryczną uzależnione jest od mocy pompy 

obiegowej (wymuszającej przepływ nośnika ciepła w instalacji solarnej). Dla gospodarstw 

prywatnych przyjmuje się średnią moc pompy na poziomie 40 W oraz średni czas jej pracy 6 

h/dobę. Stąd do obliczenia poboru energii elektrycznej przez kolektory stosujemy następującą 

metodologię: 

[(40W/1000) * 6h * 365 dni] / ⇒ 87,6 kWh/rok 

Trzy kolektory płaskie o powierzchni całkowitej 5,46 m 2 w ciągu roku są w stanie wytworzyć 

ok. 2150 kWh (założono sprawność instalacji solarnej na poziomie 75%). Efektywnie 

kolektory te wytworzą ok. 2062 kWh/rok (525 kWh/m 2 /rok *5,46 m 2 * 0,75) co stanowi ok. 

57 % całkowitego rocznego zapotrzebowania na energie cieplną na cele c.w.u. 

Oprócz korzyści natury ekonomicznej, zastosowanie instalacji solarnych sprawia, iż emisja 

zanieczyszczeń powstających przy spalaniu paliw konwencjonalnych ulega redukcji. 

Założono, że wyprodukowanie przeszło 2 MWh energii wiąże się ze spaleniem ok. 400 kg 

węgla kamiennego o wartości energetycznej równej 25 MJ/kg w kotle o sprawności na 

poziomie 75 %. Redukcja emisji szkodliwych zanieczyszczeń kształtuje się wówczas na 

następującym poziomie: (źródło: opracowanie własne na podstawie opracowania „Wskaźniki 

emisji zanieczyszczeń ze spalania paliw” Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania 

Emisjami” (KOBiZE styczeń 2011) 

SO 2 – 32 kg 

NO x – 0,88 kg 

CO – 18 kg 

CO 2 – 740 kg 

Poniżej przedstawiono analizę opłacalności inwestycji w instalację solarną. 

Paliwo 

Cena 

[PLN/kWh] 

Roczny koszt uzyskania energii 

potrzebnej do przygotowania 

c.w.u. [PLN] 

Prąd 0,42 * 3723 kWh * 0,42 = 1564 PLN 

66


Olej opałowy 0,37 * 3723 kWh * 0,37 = 1378 PLN 

Gaz ziemny 0,21 * 3723 kWh * 0,21 = 782 PLN 

* Koszt przy sprawności kotłów: prąd 100%, olej opałowy 90%, gaz ziemny 90%, 

Przyjęto, że ceny energii rosną w skali roku 5 %. 

Paliwo 

Cena 

[PLN/kWh] 

Suma kosztów uzyskania energii 

potrzebnej do przygotowania 

c.w.u. po 10 latach [PLN] 

Prąd 0,65 * 19668 PLN 

Olej opałowy 0,57 * 17326 PLN 

Gaz ziemny 0,33 * 9834 PLN 

Uzysk z opisywanej instalacji wynosi 2150 kWh/rocznie. Przy zapotrzebowaniu 3723 

kWh/rok, instalacja solarna zapewnia 57 % energii cieplnej. Roczny koszt związany z pracą 

pompy obiegowej przy średnim koszcie energii na poziomie 0,53 PLN/kWh wynosi 46 PLN. 

Paliwo 

Średni roczny koszt 

wytwarzania c.w.u. 

[PLN] 

Średnie roczne 

oszczędności na c.w.u. po 

10 latach [PLN] 

Prąd 1966,8 PLN 1252 * PLN 

Olej opałowy 1732,6 PLN 1097 * PLN 

Gaz ziemny 983,4 PLN 603 * PLN 

* uwzględniono koszty związane z pracą pompy obiegowej 

Zakładając, że koszt nowoczesnej instalacji solarnej dla domu jednorodzinnego 5,6 

osobowego wynosi ok. 15000 PLN 

Paliwo 

Czas zwrotu 

instalacji solarnej 

[lat] 

Prąd 12 

Olej opałowy 14 

Gaz ziemny 25 

67


Podsumowując, należy stwierdzić, iż inwestycja w standardową instalację solarną dla 5,6 

osobowego domu zwróci się tym szybciej im droższe jest paliwo wykorzystywane na cele 

c.w.u. 

Wnioski, jakie nasuwają się po analizie możliwości wykorzystania energii promieniowania 

słonecznego na terenie Gminy Liszki są nastepujące: 

Gmina posiada dobre warunki nasłonecznienia, co sprzyja wykorzystaniu energii 

słonecznej przy wykorzystaniu instalacji solarnych lub też paneli fotowoltaicznych, 

pozwalającym na podnoszenie globalnej efektywności energetycznej jej obszaru 

Gmina powinna promować i wspierać stosowanie ekoenergetycznych systemów 

pozyskiwania energii cieplnej oraz elektrycznej, w tym pasywnych systemów 

ogrzewania, czy też hybrydowych systemów ogrzewania centralnego, w których 

kolektory słoneczne wspomagają pracę kotłów gazowych (jeden z kierunków działań 

zawartych w Programie Ochrony Środowiska Gminy Liszki) w świetle aspektów 

środowiskowo-ekonomicznych. 

7.4. Energia wiatrowa 

Warunki wietrzności, jakie panują w Polsce charakteryzują się dużą zmiennością. 

Parametrami, które pozwalają na oszacowanie wielkości zasobów energetycznych wiatru są 

jego prędkość oraz częstość powtarzania się określonych wartości prędkości. Determinują 

one ilość możliwej do wyprodukowania energii elektrycznej, a poprzez to decydują 

o opłacalności całej inwestycji. Budowa większych instalacji, ze względów technicznych 

celowa jest w miejscach, gdzie średnia roczna prędkość wiatru przekracza 4 m/s. Roczny 

czas pracy turbin elektrowni wiatrowych to ok. 1500-2500 h, co stanowi ok. 30 % 

maksymalnego możliwego wykorzystania zainstalowanej mocy. Dzięki wieloletnim 

pomiarom wykonanym przez IMiGW wykonano mapę zasobów wiatru na terenie Polski. 

Rysunek 7. Mapa zasobów wiatru według pomiarów IMiGW na wysokości 30 m n.p.g. dla terenu o klasie 

szorstkości „0-1” 

68


Rozkład prędkości wiatru mocno zależy od lokalnych warunków topograficznych. Znane są 

liczne inne mikro-rejony kraju o korzystnych bądź doskonałych warunkach wiatrowych. 

Według prof. Haliny Lorenc z IMGW obszar Polski można podzielić na strefy energetyczne 

warunków wiatrowych: 

Strefa I - wybitnie korzystna 

Strefa II - bardzo korzystna 

Strefa III - korzystna 

Strefa IV - mało korzystna 

Strefa V - niekorzystna 

Poniżej przedstawiono mapę stref energetycznych wiatru 

Rysunek 8. Mapa stref energetycznych wiatru (Ośrodek Meteorologii IMiGW) 

Z przedstawionej mapy wynika, iż teren województwa małopolskiego leży w strefie 

niekorzystnej i wybitnie niekorzystnej o małych zasobach energetycznych wiatru 

Najbardziej korzystnym obszarem pod względem zasobów energetycznych jest generalnie 

południowo-wschodnia część województwa, gdzie wystepuje bogata rzeźba terenu. Lokalne 

warunki klimatyczne i terenowe sprzyjające rozwojowi energetyki wiatrowej występują też 

na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej. 

Ograniczenia rozwoju energetyki wiatrowej na terenie Gminy Liszki 

1) Parki narodowe, krajobrazowe i rezerwaty przyrody - Zgodnie z Ustawą z dnia 16 

kwietnia 2004 o ochronie przyrody (Dz. U. 04.92.880 z dnia 30 kwietnia 2004 r.) 

wyłącza się z zainwestowania tereny parku narodowego oraz rezerwatów przyrody. 

Zgodnie z Ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 o ochronie przyrody (Dz. U. 04.92.880 

z dnia 30 kwietnia 2004 r.), Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627) 

i stosownymi rozporządzeniami na terenach parków krajobrazowych i obszarach 

chronionego krajobrazu ogranicza się realizację przedsięwzięć mogących znacząco 

oddziaływać na środowisko. Dotyczy to Bielańsko-Tynieckiego Parku 

Krajobrazowego (powołanego rozporządzeniem Nr 81/06 Wojewody Małopolskiego 

z dnia 17 października 2006 r. DU. Małop. nr 654 z 20.10.2006) oraz Tenczyńskiego 

Parku Krajobrazowego (powołanego rozporządzeniem Nr 83/06 Wojewody 

69


Małopolskiego z dnia 17 października 2006 r. – DU. Małop. nr 655 z 20.10.2006) 

wraz z istniejącymi na ich terenie rezerwatami przyrody. 

2) Obszary Natura 2000 - Zgodnie z Ustawą z dnia 16 kwietnia 2004 o ochronie 

przyrody (Dz. U. 04.92.880 z dnia 30 kwietnia 2004 r.) do sieci obszarów Natura 

2000 zalicza się: obszary specjalnej ochrony ptaków oraz specjalne obszary ochrony 

siedlisk. Dotyczy to Doliny Sanki. 

Procedura inwestycyjna dla farmy wiatrowej 

1. Pozyskanie terenów pod budowę farmy wiatrowej o określonej mocy w MW: 

a. ustalenie możliwości przyłączeniowych, 

b. kontrola lokalizacji pod kątem ochrony środowiska, 

c. skoordynowanie lokalizacji z organami ruchu lotniczego, 

d. kontrola planu zagospodarowania i możliwości jego zmian, 

e. lokalnego ukształtowania terenu oraz potencjału wiatrowego. 

2. Uwarunków zabudowy lub innej, równoważnej decyzji lokalizacyjnej; 

3. Uzyskanie warunków przyłączenia farmy wiatrowej do sieci elektroenergetycznej – 

ekspertyza oddziaływania na sieć elektroenergetyczną; 

4. Zainstalowanie masztu lub masztów pomiarowych prędkości i kierunków wiatrów; 

5. Opracowanie wyników pomiarów, transponujących wyniki ustalone za pomocą 

urządzeń określonych w pkt 4 na dłuższy okres czasu; 

6. Opracowanie Biznes Planu planowanego przedsięwzięcia; 

7. Uzyskanie decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych planowanej budowy farmy 

wiatrowej – raport oddziaływania na środowisko; 

8. Prace geodezyjne (mapy do celów projektowych + obsługa geodezyjna inwestycji) dla 

terenów objętych planowaną farmą wiatrową (elektrownią wiatrową) – miejsca 

posadowienia; 

9. Wykonanie badań geologicznych dla fundamentów; 

10. Wykonanie niezbędnych projektów: 

a. projekt posadowienia masztu pomiarowego, 

b. projekt dróg dojazdowych, 

c. projekt konstrukcji fundamentów, 

d. projekt usytuowania farmy wiatrowej z punktu widzenia efektywnego 

wykorzystania wiatrów, 

e. projekt energetyczny i budowlany przyłączenia farmy, 

f. projekt zagospodarowania terenu, 

11. Uzgodnienia projektowe, opracowanie niezbędnych ekspertyz i opinii, unifikacja 

dokumentacji; 

12. Uzyskanie pozwolenia na budowę farmy wiatrowej; 

13. Doprowadzenie do zawarcia umowy przyłączeniowej dla farmy wiatrowej. 

70


7.5. Energia wodna (hydroenergetyka) 

Jak już wspomniano uprzednio system wód powierzchniowych w Gminie Liszki budują: 

rzeka Sanka wraz z uchodzącymi do niej potokami Brzoskiwnka, Kaszowskim 

i Czułowskim oraz Wisła, stanowiąca południową granicę administracyjną gminy. 

W Małopolsce do produkcji energii elektrycznej wykorzystuje się głównie jako energie 

odnawialną, energie rzek. Na terenie województwa znajduje sie 16 elektrowni wodnych 

o mocy zainstalowanej 178,1 MW. Najważniejsze elektrownie wodne w województwie 

o mocy > 0,1 MW zestawiono poniżej. 

- Niedzica – 92,80 MW 

- Rożnów – 56,00 MW 

- Czchów – 8,00 MW 

- Dąbie – 4,00 MW 

- Przewóz – 4,00 MW 

- Dobczyce – 2,50 MW 

- Sromowce Wyżne – 2,08 MW 

- Skawina – 1,50 MW 

- Klimkówka – 1,25 MW 

- Szaflary – 0,37 MW 

- Olcza – 0,31 MW 

- Kuźnice – 0,21 MW 

- Kościuszko – 3 MW 

Na terenie Gminy Liszki funkcjonuje MEW na stopniu wodnym Kościuszko, dzięki decyzji 

wodnoprawnej z dnia 19.03.2001 r. wydanej przez Starostwo Powiatowe w Krakowie. 

Dane techniczne MEW Fundacji im. Ks. Siemaszki 

- Moc zainstalowana generatorów łącznie – 3,0 MW 

- Spad średni – 3,7 m 

- Spad maksymalny – 4,44 m 

- Przełyk zainstalowanych turbin – Q=100 [m/s] 

- Turbogeneratory – 3 szt. 

- Ujęcie wody: kanał otwarty o szerokości ujęcia w dnie 39,5[m] w szerokości 

całkowitej 44,4[m], dno umocnione materacem faszynowo-kamiennym 

- Kanał energetyczny: żelbetonowy konstrukcji dokowej, długość kanału 108,4[m], 

szerokość zmienna od 15,0[m] do 20,15[m] przy rzędnej 200,00[m] npm, przed 

wlotem rzędna kanału 199,30[m] npm, szerokość wlotu do elektrowni 17,14[m] 

71


- Blok elektrowni: z płytą wypadową i wylotem stanowi monolityczną konstrukcję 

żelbetonową, blok usadowiony na rzędnej 192,5[m]npm, górna część stropu na 

poziomie terenu międzywala na rzędnej 205,0[m] npm 

MEW wyposażona jest w przepławkę dla ryb. 

Dane techniczno-eksplatacyjne turbin, generatorów oraz systemu sterownia i monitoringu, 

a także przesyłu energii 

W elektrowni zainstalowane są 3 turbiny rurowe poziome Kaplana z synchronicznymi 

generatorami firmy Siemens. 

• przepływ od 10 [m3/s] do 100 [m3/s] 

• maksymalny spad H = 4,5 [m] 

• ilość łopat wirnika iw = 3 

• moc nominalna turbiny 1026 [kW] 

• średnica wirnika DW = 2240 [mm] 

• ilość łopat aparatu kierowniczego ik = 16 

• obroty nominalne wału turbiny nt = 170,0 [min-1] 

• obroty generatora ng = 750,0 [min-1] 

• przekładnia kątowa KHVE; przełożenie i = 4,412 

• generator synchroniczny typu SIEMENS 1FC2 632 

• napięcie znamionowe 690 [V] 

• częstotliwość znamionowa 50 [Hz] 

• współczynnik mocy 0,80 

• system sterowania w pełni zautomatyzowany umożliwiający awaryjne bezobsługowe 

odstawianie turbozespołów w przypadku zaniku napięcia w sieci odbiorczej, awarii 

turbozespołów, zalania stropu maszyn w czasie wezbrania, nagłego spadku poziomu 

górnej wody, a także doboru i optymalnego sterowania pracą turbozespołów 

w zależności od ilości wody będącej w danej chwili do dyspozycji 

• transformator wyjściowy: 690[V]/15[kV] 

• zdalny monitoring stanów eksploatacyjnych MEW 

Z danych otrzymanych od Fundacji im. Ks.Siemaszki średnioroczna produkcja energii 

elektrycznej przez MEW wyniosła w latach 2008-2010 – 13 120 MWh (min. 12 500 MWh, 

max 14 020MWh). 

Podana uzyskiwana średnioroczna wielkość produkcji jest silnie zależna od dostępnego 

potencjału energetycznego wody w rzece Wiśle, który wykorzystywany jest na cele żeglowne 

przez SW Kościuszko, na cele sportowo-rekreacyjne przez SIS Kraków, a takze na cele 

energetyki wodnej przez MEW. W ostatnich latach obserwuje sie, stopniowe obniżanie się 

możliwego do wykorzystania przez MEW potencjału energetycznego wody, co jest związane 

głównie z coraz mniejszymi przepływami wody w rzece Wiśle, coraz większym śluzowaniem 

obiektów pływających przez SW Kościuszko, oraz coraz większym poborem wody na cele 

sportowo-rekreacyjne przez Tor Kajakarstwa Górskiego 

Efekty ekologiczne uzyskane dzięki eksploatacji MEW (dane Starostwa Powiatowego 

w Krakowie Wydziału Ochrony Środowiska, Rolnictwa i Leśnictwa) 

72


Wybudowana MEW posiada bardzo korzystne odziaływanie na środowisko naturalne między 

innymi w postaci: 

• wyłapywania śmieci płynących rzeką na kratach ujęcia wody (1 kontener 

w przybliżeniu 10 - 12m³) 

• pośredniej ochrony atmosfery-wyprodukowanie tej samej ilości energii przez źródła 

zasilane paliwem stałym powoduje zanieczyszczenie pyłowo-gazowe w skali roku 

w ilości: 

o pyłu zawieszonego ogółem około 9,2 do 19,0 [t] 

o dwutlenku siarki około 46,5 do 95,8 [t] 

o tlenku węgla około 17,1 do 35,2 [t] 

o dwutlenku węgla około 7,5 do 15,5 [t] 

o tlenków azotu około 13,7 do 28,2 [t] 

o sadzy około 6,2 do 12,7 [t] 

o benzo/a/pirenu około 1,4 do 2,/8 [t] 

Użytkowanie MEW oprócz korzyści natury środowiskowej przynosi podwójne korzyści 

finasowe, z tytułu sprzedaży praw majątkowych do wyprodukowanej z OZE energii 

elektrycznej oraz samej „fizycznej” energii, której zakup ciąży ustawowo (Ustawa Prawo 

Energetyczne) na przedsiębiorstwie zajmującym się obrotem energią elektryczną. Owe prawa 

majątkowe zwane zielonymi certyfikatami podlegają obrotowi na Towarowej Giełdzie 

Energii według obowiązujących tam zasad. 

7.6. Energia geotermalna 

Zasoby geotermalne występujące na terenie Polski stanowią ok. 2/3 terytorium kraju. 

Obszar ten nie charakteryzuje się jednak w całości odpowiednimi warunkami technicznoekonomicznymi, 

które przemawiałyby za projektowaniem budowy instalacji geotermalnych. 

Przy obecnie znanych technologiach wydobycia i zagospodarowania wód geotermalnych, 

efektywne jest wykorzystanie wody geotermalnej o temperaturze ponad 60 o C. 

W wojewódzwie małopolskim od 1994 roku wykorzystuje się energie geotermalną (pierwsza 

instalacja w miejscowości Bańska Niżna – PEC GEOTERMIA PODHALAŃSKA S.A.). 

Energia cieplna dostarczana jest do odbiorców indywidualnych oraz wieloskalowych. 

Na podstawie analiz i ocen warunków geologicznych poszczególnych pięter 

hydrogeologicznych, wydzielono obiekty – strefy możliwego wykorzystania energii 

geotermalnej zakumulowanej w nagromadzonych wodach. W obrębie Gminy Liszki, 

miejscowość Kryspinów charakteryzuje się odpowiednimi warunkami jeżeli chodzi 

o możliwość wykorzystania energii geotermalnej. 

Patrząc na ryzyko związane z prowadzeniem prac przygotowawczych pod budowę ciepłowni 

geotermalnej (możliwość natrafienia na zasoby wody o niezadowalających parametrach 

fizycznych) oraz na wysokie koszty związane z budową infrastruktury ciepłowni 

odpowiednim wydaje się być wykorzystanie energii geotermalnej z tzw. płytkiej geotermii, 

dzięki zastosowaniu pomp ciepła. Pompy ciepła są urządzeniami, których wykorzystanie 

w ostatnich latach stale rośnie. Należy stwierdzić, że to właśnie z takimi instalacjami wiązać 

się może zaspokajanie zapotrzebowania na energie cieplną w nabliższej przyszłości, co staje 

73


się jeszcze bardziej uzasadnione przy stale wzrastających kosztach pozyskania energii 

cieplnej ze źródeł konwencjonalnych. 

Pompy ciepła są urządzeniami wykorzystującymi energie cieplną zgromadzoną m.in. 

w wodach podziemnych, w gruncie, powietrzu oraz energie odpadową z procesów 

technologicznych. W optymalnych warunkach pracy pompy ciepła ok. ¾ energii na cele 

grzewcze pochodzi z gruntu, a 1/3 to energia elektryczna potrzebna do pracy pompy. 

Temperatura wody na wyjściu wtórnego obiegu pompy ciepła osiągać może wartość do 55 o C. 

Dlatego do ogrzewania pomiesczeń stosuje się niskoparametrowy system grzewczy 

(ogrzewanie podłogowe, przy uzyciu grzejników konwektorowych, gdzie temperatura 

zasilania wynosi 35-55 o C). Pompy ciepła stosowane są jako autonomiczne źródła ciepła, lecz 

stosuje się również układy skojarzone z tradycyjnymi instalacjami co. Uproszczony schemat 

działania pompy ciepła przedsatwiono poniżej. 

Rysunek 9. Schemat działania pompy ciepła (www.alpha-innotec.pl) 

Wskaźnikiem charakteryzującym pompy ciepła jest tzw. współczynnik efektywności COP 

(z angielskiego Coefficient Of Performance). Określa on, ile zużyto energii elektrycznej, 

napędzającej sprężarkę elektryczną w stosunku do całości oddanej energii grzewczej. 

Typowy współczynnik efektywności nowoczesnych pomp ciepła wynosi ok. 4 i informuje, że 

na dostarczenie 4 kWh ciepła pompa zużywa 1 kWh energii elektrycznej. Oczywiście, im 

wyższy COP, tym lepiej. 

Głównym parametrem wpływającym na efektywność pomp ciepła jest różnica temperatur 

między źródłem ciepła a systemem grzewczym. Im jest ona niższa, tym mniej energii 

elektrycznej potrzebnej jest na podniesienie temperatury czynnika roboczego do 

odpowiedniego poziomu i tym lepszy - większy, jest współczynnik efektywności. 

Z technicznego punktu widzenia dolnym źródłem ciepła może być: 

Powietrze atmosferyczne – zaletą jest prostota montażu i niskie koszty 

inwestycyjne. Podstawową wadą powietrznej pompy ciepła jest fakt, że w zimie 

74


temperatura powietrza spada, a zapotrzebowanie na ciepło użytkowników 

końcowych rośnie. Sprawia to, że tego rodzaju pompy ciepła są rzadziej stosowane 

w porównaniu z pompami opartymi na innych źródłach ciepła. Stosuje się je na 

zurbanizowanych terenach, gdzie budowa dolnego źródła ciepła jest utrudniona 

z uwagi na uzbrojenie terenu np. centra biurowo-handlowe. 

Wymienniki gruntowe – kolektory poziome (wężownice polietylenowe układane 

w gruncie poziomo poniżej głębokości zamarzania gruntu. Największą ich wadą 

jest konieczność przeznaczenia ok. 2 krotnie większej powierzchni gruntu na 

kolektor poziomy niż powierzchnia ogrzewanego obiektu. Podstawą do określenia 

odpowiedniej powierzchni kolektora poziomego jest moc grzewcza pompy. 

W przypadku zastosowania kolektorów pionowych (wężownice układane pionowo 

w odwiertach) wadą jest konieczność wykonania głębokich odwiertów, co wiąże się 

z wysokimi kosztami inwestycyjnymi. 

Wody gruntowe – do budowy instalacji pompy ciepła potrzebne są dwa odwierty – 

woda gruntowa czerpana jest ze studni zasilającej, po czym doprowadzana jest do 

parownika pompy ciepła. Po oddaniu ciepła, ochłodzona woda odprowadzana jest 

do studni chłonnej – wada wysokie koszty inwestycyjne z uwagi na konieczność 

wykonania odwiertów 

Ciepło odpadowe z instalacji technologicznych, kolektory ściekowe etc. – duże 

absorpcyjne pompy ciepła napędzane ciepłem odpadowym 

Systemy z pompami ciepła mogą być stosowane na szeroką skalę w budownictwie 

jednorodzinnym, dużych budynkach mieszkaniowych, budynkach użyteczności publicznej 

(szkoły, szpitale, biurowce, obiekty sportowe itp.) 

Ograniczenia rozwoju energetyki geotermalnej na terenie Gminy Liszki 


















75


Przyklad zastosowania pomp ciepła – 2 x pompa ciepła o mocy 52 kW 

Nakłady inwestycyjne netto – 508 000 PLN 

Etap I – Przygotowanie inwestycji – 6 000 PLN 

• procedury przetargowe 

• dokumentacja techniczna projektu 

• organizacja projektu 

Etap II – realizacja inwestycji – 497 000 PLN 

• wykonanie odwiertów pod montaż sond gruntowych (20 * 100mb tj. 2000mb) – 

220 000 PLN 

• zakup i montaż kompletnego zestawu pomp ciepła (2 x pompa ciepła 52 kW, 

regulatory temperatury, ogranicznik prądu rozruchowego, czujniki, automatyka) - 

160 000 PLN 

• wykonanie instalacji dla pomp ciepła (prace instalacyjne węzła ciepła (kotłowni), 

prace izolacyjne, prace antykorozyjne) – 56 000 PLN 

• robocizna (transport+sprzęt) – 51 000 PLN 

• nadzór techniczny inwestycji – 10 000 PLN 

Etap III – odbiór i rozruch – 5 000 PLN 

• odbiór kompletnej infrastruktury technicznej 

• rozruch technologiczny 

Oszczędności kosztowe uzyskane dzięki zastosowaniu pomp ciepła 

Stan aktualny 

• zużycie gazu ziemnego - 30 000 Nm 3 

• cena gazu ziemnego – 2,35 PLN/Nm 3 

• przegląd techniczny kotła (co 3 lata) – 1970 PLN brutto 

Koszty eksploatacyjne – 72 470 PLN/rok 

Stan projektowany 

• zużycie energii elektrycznej - 52 560 kWh/rok 

• cena energii elektrycznej – 0,55 PLN/kWh 

• przegląd techniczny pomp (co 3 lata) – 1 722 PLN brutto 

Koszty eksploatacyjne (pobór energii elektrycznej przez pompy) – 30 630 PLN/rok 

Oszczędności kosztowe - 41 840 PLN, 

76


Okres zwrotu nakładów inwestycyjnych wynosi ok.11 lat. 

7.7. Energia biomasy 

Według Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z 30 maja 2003 r. 

biomasa to substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, które ulegają biodegradacji, 

pochodzące z produktów, odpadów i pozostałości z produkcji rolnej oraz leśnej, a także 

z przemysłu przetwarzającego ich produkty oraz inne części odpadów, które ulegają 

biodegradacji. Podobną definicję podaje Dyrektywa 2001/77/WE UE. Według niej biomasa 

oznacza podatne na rozkład biologiczny frakcje produktów, odpady i pozostałości przemysłu 

rolnego (substancje roślinne i zwierzęce), leśnictwa i związanych z nim gałęzi gospodarki 

jak również podatne na rozkład biologiczny frakcje odpadów przemysłowych i miejskich 

(Dyrektywa 2001/77/WE). W celach energetycznych wykorzystuje się głównie drewno 

i odpady z przeróbki drewna, takie jak drewno kawałkowe, trociny, wióry, zrębki, a także 

słomę oraz rośliny pochodzące z upraw energetycznych (wierzba, topola, trawy 

wieloletnie itd.). Wykorzystuje się również frakcje odpadów komunalnych. 

W celach energetycznych biomasę wykorzystuje się w następujący sposób: 

• W procesach bezpośredniego spalania (np. drewno, słoma itp.) 

• Przetwarzanie na paliwa ciekłe (np.estry oleju rzepakowego, alkohol) 

• Przetwarzanie na paliwa gazowe (np. biogaz rolniczy, biogaz z oczyszczalni ścieków, 

gaz wysypiskowy) 

Drewno do celów energetycznych wykorzystuje się w różnej postaci: drewno opałowe, 

zrębki, wióry, trociny, kory, brykiety, palety. W polsce do celów energetycznych najczęściej 

wykorzystuje się drewno odpadowe pochodzące z lasów oraz z przemysłu drzewnego. 

W ostatnim czasie coraz częściej wykorzystywane są trociny, zrębki w postaci brykietów czy 

też pellet z uwagi na możliwość automatyzacji pracy kotłów grzewczych. 

Wartość energetyczna biomasy drzewnej uzależniona jest od jej gęstości oraz zawartości 

wilgoci. Suche drewno posiada wartość opałową na poziomie 18 MJ/kg, lecz przy dużym 

zawilgoceniu wartość ta spada poniżej 10 MJ/kg. Ogólnie rzecz biorąc przyjmuje się, że 1,5- 

2 ton drewna o zawartości wilgoci poniżej 20% odpowiada 1 tonie dobrej jakości węgla 

energetycznego o wartości opałowej ok. 25 MJ/kg. 

Z przedstawionych powyżej danych widać, iż biomasa może stanowić znaczące źródło energi 

w odniesieniu do zaspokajania potrzeb związanych z zaopatrzeniem w energie cieplną. Co 

roku rośnie wykorzystanie tego surowca, co wiąże się również z aspektami emisji 

zanieczyszczeń (szczególnie SO 2 i CO 2 ) do atomosfery i związanymi z nią unormowaniami 

prawnymi. 

Drewno opałowe 

Nadzór nad gospodarką leśną w Gminie Liszki sprawuje Nadleśnictwo Krzeszowice. W 2010 

r. w zarządzie nadleśnictwa było 252,3 ha lasów. Lesistość Gminy Liszki wg. danych GUS 

2010 wynosiła 5,3 %. W Tabeli 20 przedstawiono wielkość powierzchni gruntów leśnych 

wg. typów własności na terenie Gminy Liszki. 

77


Lp Typy własności gruntów leśnych Powierzchnia [ha] 

Grunty leśne ogółem (3+5) 

395,8 

1 Lasy ogółem 382,9 

2 Grunty leśne publiczne ogółem (3+10) 333,8 

3 Grunty leśne publiczne SP 252,3 

Grunty leśne publiczne SP 

4 w zarządzie Lasów Państwowych 

252,3 

5 Grunty leśne poza SP (6+10) 143,5 

6 Grunty leśne prywatne ogółem 62,0 

7 Grunty leśne prywatne osób fizycznych 50,0 

8 Grunty leśne prywatne wspólnot gruntowych 4,0 

9 Grunty leśne gminne ogółem 81,5 

10 Grunty leśne gminne lasy ogółem 71,5 

Tabela 20. Powierzchnia gruntów leśnych z podziałen na typy własności w Gminie Liszki 

(źródło: Dane GUS 2010 r.) 

Grunty leśne w Gminie Liszki obejmują powierzchnię 395,8 ha, z czego 62 ha stanowi 

własność prywatną, z kolei resztę stanowią lasy państwowe. 

Ilość pozyskiwanego drewna opałowego z lasów na terenie Gminy Liszki wynosi ok. 22 

m 3 .Według informacji Nadleśnictwa Krzeszowice ilość pozyskiwanego drewna z Lasów 

Państwowych na terenie Gminy Liszki wynosi ok. kilku tysięcy m 3 . 

Słoma 

Biomasę roślinną, możliwą do wykorzystania na cele energetyczne stanowi także słoma 

z miejscowych pól uprawnych. Na terenie Gminy Liszki istnieje ok. 3875 ha gruntów ornych, 

z których można pozyskiwać odpady, tj. słomę. Przyjąć można, że z 1 ha pozyskać można 

średnio 3 tony słomy co przy założeniu wartości opałowej słomy na poziomie 15 MJ/kg daje 

potencjał energetyczny ok. 140 TJ przy założeniu 80 % wydajności procesu spalania 

biomasy. 

Gmina Liszki posiada również spory areał terenu stanowiącego nieużytki (ok. 1700 ha wraz 

z pozostałymi gruntami), który możnaby zagospodarować konkretnymi gatunkami szybko 

rosnących drzew, krzewów lub też traw np. miskant olbrzymi, perz grzebieniasty oraz 

roślinami energetycznymi np. wierzba, topola. 

Wnioski: 

Gmina Liszki posiada spory potencjał jeżeli chodzi o biomasę pochodzenia 

roślinnego, która może zostać wykorzystana na cele energetyczne (np. ciepłownia 

biomasowa, elektrociepłownia biogazowa) 

Gmina Liszki powinna wspierać miejscowych rolników w dążeniu do wprowadzenia 

upraw roślin energetycznych 

Gmina Liszki powinna promować i popularyzować wykorzystanie biomasy na cele 

energetyczne w kierunku ochrony środowiska naturalnego i oszczędności 

eksploatacyjnych wynikających ze zmiany indywidualnych, wysokoemisyjnych 

źródeł ciepła na źródła ekoenergetyczne 

78


7.8. Energia biogazu 

Biogaz jest mieszaniną gazów, powstającą podczas beztlenowej fermentacji substancji 

organicznych takich jak: celuloza, odpady roślinne, odchody zwierzęce, czy też ścieki. 

Biogaz wykorzystywany do celów energetycznych powstaje w wyniku fermentacji: 

• Odpadów organicznych na wysypiskach śmieci 

• Odpadów zwierzęcych w gospodarstwach rolnych 

• Osadów ściekowych w oczyszczalniach ścieków 

Biogaz powstający w wyniku fermentacji beztlenowej składa się głównie z metanu (od 40% 

do 70%) i dwutlenku węgla (około 40-50%), ale zawiera także inne gazy, m. in. azot, 

siarkowodór, tlenek węgla, amoniak i tlen. 

Biogaz może być wykorzystywany na wiele różnych sposobów. Gaz wysypiskowy może być 

dostarczany do sieci gazowej, wykorzystywany jako paliwo do pojazdów lub w procesach 

technologicznych. Biogaz może być spalany w specjalnie przystosowanych kotłach, 

zastępując gaz ziemny. Uzyskane ciepło może być przekazywane do instalacji centralnego 

ogrzewania. Energia elektryczna wyprodukowana w silnikach iskrowych lub turbinach może 

być sprzedawana do sieci energetycznych. Biogaz jest również wykorzystywany w układach 

skojarzonych do produkcji energii elektrycznej i ciepła (w celu wykorzystania biogazu do 

produkcji energii cieplnej lub elektrycznej musi on zawierać powyżej 40% metanu). 

Zalety zastosowania biogazu w instalacji biogazowych są następujące: 

• produkowanie „zielonej energii” 

• ograniczanie emisji gazów cieplarnianych poprzez wykorzystanie metanu 

• obniżanie kosztów składowania odpadów 

• zapobieganie zanieczyszczeniu gleb oraz wód gruntowych, zbiorników 

powierzchniowych i rzek 

• uzyskiwanie wydajnego i łatwo przyswajalnego przez rośliny nawozu naturalnego 

• eliminacja odoru 

Biogaz rolniczy 

Większość odpadów organicznych z produkcji rolnej może być wykorzystywana do 

produkcji biogazu. Poszczególne odpady różnią się jeśli chodzi o szybkość fermentacji oraz 

wydajność produkcji biogazu. Najbardziej korzystny skład mają odpady pochodzące 

z produkcji zwierzęcej, takie jak gnojowica, czy obornik. Uzysk biogazu w zależności od 

danego surowca przedstawiono poniżej. 

79


Tabela 21. Ilość uzyskiwanego biogazu z różnych surowców wg. IBMER 

Jak widać najwięcej biogazu można uzyskać z fermentacji gnojowicy trzody chlewnej 

i drobiu, do 0,7 m 3 /kg suchej masy. Do produkcji biogazu rolniczego mogą być także 

wykorzystywane odpady roślinne oraz odpadki z przetwórstwa rolno-spożywczego (np. 

z przemysłu mięsnego). 

Na terenie Gminy Liszki funkcjonują gospodarstwa hodowlane, z których pozyskiwać można 

odpady zwierzęce oraz gnojowice. W połączeniu z odpadami przetwórstwa rolnospożywczego 

mogą stanowić one odpowiedni substrat do biogazowni rolniczej. 

Opłacalność budowy biogazowni rolniczej uzależniona jest od wielu czynników, takich jak 

m.in. bliskiego sąsiedztwa ferm w stosunku do lokalizacji biogazowni, duża koncentracja 

zakładów przetwórstwa rolnego, spożywczego, czy też rzeźni w odniesieniu do 

bezpieczeństwa i ekonomikii dostaw surowca, zapewnienie zbytu ciepła lub/i energii 

elektrycznej. Stąd budowa biogazowni rolniczej na terenie Gminy Liszki powinna być 

poprzedzona analizą techniczno-ekonomiczną. 

Biogaz z oczyszczalni ścieków 

W polsce istnieje duży potencjał techniczny dla wykorzystania biogazu z fermentacji osadów 

pochodzących z oczyszczalni ścieków. Standardowo z 1 m 3 osadu (ok. 4-5% suchej masy) 

można uzyskać 10-20 m 3 biogazu o zawartości ok. 60% metanu. Do bezpośredniej produkcji 

biogazu najbardziej odpowiednie są oczyszczalnie biologiczne, które mają zastosowanie we 

wszystkich oczyszczalniach ścieków komunalnych. Z uwagi na wysokie zapotrzebowanie 

własne na energie elektryczną i ciepło oczyszczalni, energetyczne wykorzystanie biogazu 

(układy skojarzone) może przyczynić się do zwiększenia rentowności jej funkcjonowania. 

Względy ekonomiczne sprawiają jednak, iż wykorzystanie biogazu do celów energetycznych 

uzasadnione jest dla oczyszczalni o wydajności dobowej 8000-10000 m 3/ dobe. 

Funkcjonująca na terenie Gminy Liszki, w miejscowości Piekary oczyszczalnia ścieków jest 

za „małym” zakładem, aby rozważać budowę biogazowni. 

Ograniczenia rozwoju energetyki na bazie biomasy na terenie Gminy Liszki 








80












7.9. Możliwości zagospodarowania ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych 

Analizując teren Gminy Liszki, stwierdza się brak potencjalnych możliwości wykorzystania 

ciepła odpadowego z instalacji przemysłowych. W mniejszych zakładach usługowoprzemysłowych 

nie stosuje się procesów technologicznych, w których wytwarzane byłoby 

ciepło odpadowe w ilości pozwalającej na jego racjonalne i celowe zagospodarowanie. 

7.10. Skojarzone wytwarzanie energii elektrycznej i ciepła – układy kogeneracyjne 

Kogeneracja jest procesem, w którym energia zawarta w paliwie zamieniana jest w jednym 

procesie technologicznym w energie elektryczną i cieplną. Główną zaletą kogeneracji jest 

wysoka sprawność procesu skojarzonego (> 85 %) w porównaniu z rozdzielnym 

wytwarzaniem energii elektrycznej i ciepła (łącznie 57 %). Porównanie sprawności procesu 

skojarzonego oraz rozdzielnego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła przedstawiono 

poniżej. 

Rysunek 10. Porównianie sprawności konwencjonalnego procesu wytwarzania energii elektrycznej i ciepła 

z wytwarzaniem ich w procesie skojarzonym (www.p4b.com.pl) 

Energia elektryczna w procesie skojarzonym produkowana jest przez generatory napędzane 

silnikami gazowymi. Energia cieplna poprzez system wymienników ciepła odzyskiwana jest 

z nastepujących źródeł: 

• Chłodzenie spalin 

81


• Płaszcz wodny chłodzący silnik 

• Chłodnica olejowa 

• Chłodzenie mieszanki paliwowej 

Agregaty kogeneracyjne są idealnym rozwiązaniem wszędzie tam, gdzie istnieje potrzeba 

równoczesnej produkcji energii elektrycznej i cieplnej. Kogeneracja ma zastosowanie 

w składowiskach odpadów, oczyszczalniach ścieków, produkcji rolnej, obiektach 

użyteczności publicznej, basenach, ośrodkach wypoczynkowych, ciepłowniach miejskich 

i osiedlowych itd. 

Poniżej przedstawiono główne korzyści płynące z zastosowania kogeneracji: 

Korzyści eksploatacyjne: 

• Urządzenie kogeneracyjne jako podstawowe źródło zasilania elektrycznego 

• Zwiększenie bezpieczeństwa dostaw energii 

• Większa elastyczność produkcji ciepła do ogrzewania i ciepłej wody użytkowej 

• Możliwości produkcji pary wodnej 

• Trigeneracja z wykorzystaniem nadmiaru ciepła w absorpcyjnych agregatach 

chłodniczych 

Korzyści finansowe: 

• Obniżenie kosztów użycia energii pierwotnej 

• Elastyczne rozwiązania dotyczące zakupu technologii 

• Stabilne koszty energii elektrycznej w ustalonym okresie 

• Niższe koszty inwestycji w urządzenia towarzyszące np. kotły 

• Zarządzanie środkami trwałymi w sposób efektywny z punktu widzenia 

opodatkowania 

• Zbywalne prawa majątkowe ze świadectw pochodzenia energii 

Korzyści środowiskowe: 

• Obniżenie ilości zużywanego paliwa 

• Zmniejszenie emisji dwutlenku węgla 

• Niskie straty przesyłowe za względu na położenie względem zaopatrywanego 

w energie obiektu 

• Zmniejszenie zużycia energii na potrzeby własne 

• Zmniejszenie emisji tlenków siarki z powodu wykorzystania w naszych obiektach 

gazu ziemnego jako paliwa zamiast węgla kamiennego lub węgla brunatnego 

Zalety skojarzonego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła zostały dostrzeżone przez 

Komisję Europejską, co znalazło swój wyraz w Dyrektywie 2004/8/WE w sprawie 

promowania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe na wewnętrznym 

rynku energii, która weszła w życie 21 lutego 2004 r. Zgodnie z przyjętą przez Komisję 

82


Europejską doktryną bezpieczeństwa energetycznego, celem dyrektywy kogeneracyjnej jest 

podniesienie bezpieczeństwa dostaw energii i ulepszenie polityki w zakresie zapobiegania 

zmianom klimatycznym, przy czym środkiem do realizacji tych zamierzeń jest promocja 

kogeneracji o wysokiej sprawności. Użyte w Dyrektywie pojęcie tzw. kogeneracji o wysokiej 

sprawności odnosi się do procesu wspólnego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła, 

w którym oszczędność energii pierwotnej wynosi co najmniej 10% w porównaniu 

z rozdzielonym wytwarzaniem obu ww. produktów. 

Obecnie rozwój kogeneracji wiąże się głównie z rozwojem systemów ciepłowniczych 

zaopatrujących aglomeracje miejskie w ciepło na cele co i c.w.u. Stwierdza się jednak, że 

potencjał jej wykorzystania jest znacznie większy. Z uwagi na to w najbliższych latach 

spodziewana jest zmiana kierunku rozwoju sektora kogeneracji, co przyczyni się do 

zwiększenia jej znaczenia w bilansie energetycznym kraju. 

Celem Unii Europejskiej jest stworzenie konkurencyjnego, wewnętrznego rynku energii, 

który byłby rynkiem wydajnym o wysokim standardzie świadczonych usług. Jednym 

z ważniejszych aspektów tak funkcjonującego rynku jest zapewnienie bezpieczeństwa 

energetycznego. Cel ten możliwy będzie do zrealizowania, gdy zapewnione będzie 

bezpieczeństwo i stabilność dostaw energii elektrycznej, do czego bez wątpienia niezbędne 

będzie programowanie nowych inwestycji w rozbudowę i modernizację sieci 

elektroenergetycznych, a także budowa nowych źródeł mocy oraz rozwój energetyki 

rozproszonej. Odpowiedzią na te potrzeby może być instalacja nowych źródeł 

kogeneracyjnych, modernizacja starych oraz zastąpienie źródeł ciepła elektrowniami 

kogeneracyjnymi. Dynamiczny rozwój kogeneracji wymaga jednak poniesienia znaczących 

inwestycji, których rentowność związana jest z dopasowaną do nich polityką regulacyjną 

państwa. 

Zgodnie z założeniami Polityki Energetycznej Polski do 2030 roku wielkość produkcji 

energii w wysokosprawnej kogeneracji ma zostać podwojona w stosunku do produkcji 

w roku 2006 (z 24,4 TWh w 2006 r. do 47,9 TWh w 2030 r.). Z kolei udział produkcji energii 

elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji w krajowym zapotrzebowaniu na energie 

elektryczną brutto wzrośnie z poziomu 16,2 % w 2006 r. do 22 % w 2030 r. Osiągnięcie tego 

celu będzie możliwe dzięki budowie nowych źródeł wytwórczych oraz modernizację 

istniejących. Planuje się także zastąpienie wszystkich ciepłowni źródłami kogeneracyjnymi 

do 2030 r. 

Należy stwierdzić, iż rozwój kogeneracji uzależniony jest od aktywnej polityki państwa. 

Zintensyfikowanie działań w kierunku jej rozwoju możliwe będzie przy zapewnieniu: 

odpowiednch mechanizmów wsparcia, dostepu do sieci elektroenergetycznej, stworzeniu 

odpowiednich taryf oraz efektywnych procedur administracyjnych. 

W Polsce od dnia 24 lutego 2007 roku funkcjonuje system wsparcia kogeneracji, stanowiący 

implementację Dyrektywy 2004/8/WE, który składa się z dwóch elementów. Pierwszym 

z nich jest uprawnienie do uzyskania świadectwa pochodzenia za energie wytworzoną 

w wysokosprawnej kogeneracji, które to uprawnienie skorelowane jest z obowiązkiem 

zakupu i przedstawienia prezesowi URE do umorzenia okreslonej ilości świadectw, 

83


nałożonym na podmioty sprzedające energie elektryczną obiorcom końcowym. Zgodnie 

z obowiązującym prawem system ten funkcjonował będzie do końca marca 2013 r. (dla 

jednostek opalanych metanem lub gazem uzyskanym z biomasy do końca marca 2019 r.). 

W tym przypadku istnieją dwa rodzaje świadectw mianowicie: żółte certyfikaty za energie 

wytworzoną w instalacji opalanej paliwem gazowym, w tym metanem uwalnianym z robót 

górniczych i gazem z biomasy, czerowne certyfikaty za energie wytworzoną w jednostce 

opalanej paliwami węglowymi. Drugim jest fakt, iż do końca 2011 roku za przyłączenie do 

sieci elektroenergetycznej elektrociepłowni o mocy do 5 MW pobiera się jedynie połowę 

opłaty przyłączeniowej. Oprócz przychodów z certyfikatów, wytwórca energii w kogeneracji 

może uzyskać przychód z tytułu sprzedaży wytworzonej energii elektrycznej i ciepła. 

Plany polskiego rządu przewidują również zapewnienie bezpłatnych uprawnień do emisji 

CO 2 dla wytwarzania ciepła sieciowego w instalacjach wysokosprawnej kogeneracji 

w zakresie zmniejszającym się do 30% w 2020 r. oraz do zera w 2027 r. Dla zwiększenia 

dynamiki rozwoju kogeneracji należy również wzmocnić stymulowanie inwestycji 

w odniesieniu do energetyki rozproszonej na szczeblu lokalnym (wspieranie rozwoju 

jednostek wytwórczych do 1 MW mocy), zastępować przestarzałe źródła ciepłownicze 

nowoczesnymi źródłami kogeneracyjnymi (wprowadzenie świadectw efektywności za tego 

typu inwestycje, tzw. białe certyfikaty), wspieranie inwestycji w infrastrukturę sieciową, 

głównie gazową w celu umozliwienia rozwoju wysokosprawnej kogeneracji zasilanej 

paliwami gazowymi oraz znowelizowanie przepisów związanych z lokalizowaniem instalacji 

kogeneracyjnych w celu przyspieszenia procedury uzyskiwania decyzji i pozwoleń. 

Uprosczona analiza techniczno-ekonomiczna budowy elektrociepłowni biogazowej 

w Gminie Liszki 

Inwestycja dotyczy budowy na terenie gminy elektrociepłowni opartej o układ kogeneracyjny 

zasilany gazem drzewnym uzyskiwanym z biomasy stałej w procesie zgazowania. Realizacja 

projektu pozwoli na zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego gminy, ze względu na 

możliwość pracy elektrociepłowni na sieć całkowicie wydzieloną. Całość wyprodukowanej 

energii elektrycznej oraz cieplnej spożytkowana zostanie na terenie gminy. 

Zastosowanie układu kogeneracyjnego pozwoli w sposób oszczędny wykorzystać naturalne 

zasoby paliwa biomasowego oraz obniżyć emisję do atmosfery szkodliwych tlenków węgla 

i azotu w stosunku do alternatywnego zastosowania układów na paliwo konwencjonalne 

(węgiel, olej opałowy). Produkcja gazu drzewnego oraz następnie wykorzystanie go do 

produkcji energii elektrycznej pozwoli na uzyskanie Praw Majątkowych do Świadectw 

Pochodzenia z Odnawialnych Źródeł Energii, które następnie będą mogły być sprzedane na 

Towarowej Giełdzie Energii co podniesie atrakcyjność ekonomiczną inwestycji oraz skróci 

czas zwrotu przedsięwzięcia. 

Proponowana inwestycja oparta jest o wysokosprawny system skojarzonej produkcji energii 

elektrycznej i cieplnej zwany dalej układem kogeneracyjnym (CHP). Bezpośrednim paliwem 

zasilającym układ CHP byłby gaz drzewny wytwarzany z biomasy stałej w procesie 

zgazowania. Zaproponowane rozwiązanie może przyczynić się do zwiększenia 

bezpieczeństwa energetycznego gminy, uniezależniając ją od dotychczasowych dostawców 

energii elektrycznej. Nowoczesna instalacja zgazowywująca drewno pozwoli na efektywne 

84


zagospodarowanie odpadów drzewnych pochodzących z okolicznych lasów i tartaków. Układ 

kogeneracyjny oparty jest o silnik spalinowy sprzęgnięty z prądnicą generatora, którego 

całkowita sprawność wykorzystania paliwa pierwotnego dochodzi do 80%. 

Projektowana elektrociepłownia działając na podstawie obowiązujących norm prawnych 

(w szczególności na podstawie Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo Energetyczne”) 

odsprzedawałaby za pośrednictwem zakładu dystrybucyjnego mieszkańcom gminy 

wyprodukowaną energie elektryczną a cieplną zużywałaby na własne potrzeby, w tym 

technologiczne. 

W przedstawionym projekcie przyjęto moc elektryczną systemu na poziomie 500 kW. 

W ciągu roku elektrociepłownia będzie w stanie wyprodukować 4 000 MWh energii z czego 

9 % wykorzysta na potrzeby własne. 

Poniżej przedstawiono w sposób bardziej szczegółowy opis zastosowanych technologii oraz 

techniczne aspekty projektu. 

Budowa układu kogeneracyjnego proponowanego w projekcie oparta jest o silnik tłokowy. 

Jego bezpośrednia praca napędza prądnicę generatora w efekcie czego następuje produkcja 

prądu elektrycznego. Równocześnie w układach chłodzenia oraz systemie spalinowym 

powstaje ciepło odpadowe, które można wykorzystać za pośrednictwem wymienników ciepła 

do celów grzewczych. 

Ciepło z takiego układu odzyskuje się na dwóch różnych poziomach temperatury: 

• Niskotemperaturowe źródła ciepła ≤ 90°C. Zalicza się do nich układ chłodzenia 

silnika (płaszcza wodnego), układ chłodzenia oleju smarnego (miski olejowej) oraz 

czasami układ chłodzenia mieszanki doładowanej za turbosprężarką 

• Wysokotemperaturowe źródła ciepła t=380÷550 °C, a więc spaliny wylotowe 

Największa część ciepła, rzędu 40÷50% możliwa jest do odzyskania wyłącznie w zakresie 

niskich temperatur, dlatego też tłokowe silniki gazowe instalowane są w systemach 

grzewczych współpracujących z niskotemperaturową siecią cieplną, najczęściej 90/70°C 

Technologia pozyskiwania gazu drzewnego 

Gaz drzewny (ang. wood gas, niem. holzgas) powstaje w procesie zgazowania 

drewna. Jest to mieszanka palnych gazów: tlenku węgla, wodoru i metanu, a także niepalnych 

— azotu, dwutlenku węgla, pary wodnej. Skład gazu zależy od wielu czynników, między 

innymi od temperatury panującej w palenisku generatora gazu oraz wilgotności 

załadowanego paliwa. 

Przykładowy skład chemiczny gazu drzewnego: 

tlenek węgla CO 19% 

wodór H 2 18% 

85


metan CH 4 1,25% 

dwutlenek węgla CO 2 12% 

para wodna H 2 O 2,50% 

azot N 2 

reszta 

Gazy wyróżnione kolorem są palne. Pozostałe się nie palą i w zasadzie stanowią tylko 

niepotrzebny balast, rozcieńczają gaz i zmniejszają jego wartość opałową. O ile azotu z gazu 

drzewnego usunąć się nie da ponieważ jest on podstawowym składnikiem powietrza, 

w którym zgazowujemy drewno, to parę wodną można względnie łatwo wykroplić z gazu 

w chłodnicy. Z kolei zawartość dwutlenku węgla zależy przede wszystkim od temperatury 

w gazogeneratorze (im wyższa, tym więcej CO a mniej CO 2 ). 

Gaz drzewny powstaje na skutek przejścia paliwa stałego przez kilka następujących po sobie 

przemian. Jeżeli ma być on wykorzystany do zasilenia silnika spalinowego, po 

wyprodukowaniu musi zostać poddany obróbce mającej na celu poprawienie jego jakości. 

Procesy uczestniczące w genezie gazu drzewnego: 

a) Suszenie 

Ciepło docierające do paliwa powoduje odparowanie zawartej w nim wody. Dzieje się to 

przy temperaturze poniżej 200°C. 

b) Piroliza 

Kolejne porcje ciepła w temperaturze z przedziału 200-600°C powodują wyodrębnienie się 

z paliwa jego lotnych frakcji. 

c) Utlenianie 

Powyżej 700°C następuje utlenienie znajdujących się w paliwie pierwiastków węgla 

i wodoru. Wynikiem tego jest powstanie tlenku i dwutlenku węgla (CO i CO 2 ) oraz pary 

wodnej (H 2 O). 

Utlenianie jest pierwszym etapem zgazowywania, na którym powstaje tlenek węgla. 

W strefie tej mają miejsce następujące reakcje: 

2 C + O 2 2 CO + Energia 

2 CO + O 2 2 CO 2 + Energia 

C + O 2 CO 2 + Energia 

4 H + O 2 2 H 2 O + Energia 

d) Redukcja 

86


Podczas przejścia powstałych wcześniej gazów przez warstwę rozżarzonego węgla następuje 

redukcja CO 2 i pary wodnej do tlenku węgla CO i wodoru H 2 . Na etapie redukcji powstaje 

wodór, a także tlenek węgla. Jest to najważniejszy etap produkcji gazu drzewnego. 

W strefie redukcji mają miejsce reakcje: 

C + CO 2 + Energia 2 CO 

C + H 2 O + Energia 2 CO + H 2 

C + 2 H 2 + Energia CH 4 

Jeżeli gaz drzewny ma zostać spalony w celu uzyskania ciepła, w tym momencie jest gotowy 

do użycia. Spalenie tego gazu w silniku spalinowym jest niemożliwe, ponieważ gaz jest zbyt 

zanieczyszczony i gorący. Zanieczyszczenia spowodowałyby prawdopodobnie uszkodzenia 

silnika, wysoka temperatura oznacza, że gaz jest rozrzedzony i związku z tym ma niską 

kaloryczność w przeliczeniu na metr sześcienny. 

e) Pierwsze (zgrubne) oczyszczenie 

W tym miejscu gaz przechodzi przez pierwsze urządzenie usuwające z niego cząstki stałe 

(popiół, pył) i substancje smoliste. Najczęściej jest to osadnik, szybkościowy lub odśrodkowy 

(cyklon). 

f) Chłodzenie 

Gaz zaraz po opuszczeniu generatora ma bardzo wysoką temperaturę (rzędu 200-600 stopni). 

W tej temperaturze nie może on zostać podany do silnika, ponieważ jest zbyt rzadki i niesie 

w sobie zbyt mało energii w przeliczeniu na jednostkę objętości. Silnik zasilony takim gazem 

nie będzie wcale pracować, lub nie osiągnie oczekiwanej mocy. Drugim powodem, dla 

którego gaz musi zostać w tym miejscu schłodzony, może być mała odporność termiczna 

substancji, z której wykonany jest filtr wtórny. Na tym etapie następuje również oczyszczenie 

gazu generatorowego z pary wodnej, której obecność w gazie nie jest pożądana (rozcieńcza 

ona tylko gaz, zmniejszając jego wartość opałową, może też powodować korozję 

wewnętrznych elementów silnika po jego wyłączeniu). Para wodna skrapla się na ściankach 

chłodnicy. 

g) Oczyszczenie wtórne 

Najczęściej ma ono miejsce w filtrze wtórnym, powierzchniowym. Filtr ten to nic innego jak 

jakaś substancja o dużej powierzchni kontaktu z gazem, np. warstwa tkaniny lub korka, ale 

także drobne kawałki drewna czy nawet szyszki. Na tym etapie cząstki zanieczyszczeń 

niesione przez gaz przyklejają się do powierzchni substancji filtrującej. W tym momencie gaz 

jest gotowy do podania go do silnika. Jest więc mieszany z powietrzem, a następnie zasysany 

przez silnik i spalany. 

87


Schemat ideowy oraz zasada działania systemu zgazowywującego masę drzewną 

Gazogenerator od góry zamykany jest szczelnie pokrywą, utrzymywaną w położeniu przez 

sprężynującą sztabę. Sprężyna sprawia, że w przypadku niebezpiecznego wzrostu ciśnienia 

w generatorze pokrywa działa jak zawór bezpieczeństwa. Podczas pracy urządzenia pokrywa 

jest zamknięta. Od góry ładowane jest paliwo. Spływa ono w dół do paleniska, jest 

podgrzewane przez ciepło w nim wyprodukowane, powoduje to odparowanie zawartej 

w drewnie wody a także wyodrębnienie się z niego lotnych substancji w procesie pirolizy. 

W palenisku drewno przemienia się w węgiel drzewny, który następnie służy jako źródło 

ciepła w procesie redukcji. Powietrze do generatora dostaje się przez system dysz 

umieszczonych w palenisku. Po przejściu przez palenisko węgiel drzewny jest już 

rozgrzanym gazem drzewnym. Następnie przepływa między dwoma płaszczami generatora, 

gdzie chłodzi się, podgrzewając jednocześnie znajdujące się w zbiorniku drewno. Następnie 

gaz kierowany jest do osadnika, w którym następuje usunięcie części pyłów niesionych przez 

gaz z generatora. Na ściankach osadnika (zwanego siodłowym z racji widocznej na przekroju 

konstrukcji) skrapla się też nieco wody i smoła. W tym miejscu zbiera się również woda 

skroplona w umieszczonej wyżej chłodnicy. 

Po wyjściu z osadnika gaz przepływa przez chłodnicę, w której następuje dalsze ochłodzenie 

gazu i skroplenie pary wodnej. Kolejnym etapem przygotowania gazu jest jego oczyszczenie 

w drugim filtrze powierzchniowym. Celem tego filtra jest dokładne usunięcie z gazu 

drobnych cząstek pyłu, które przedostały się przez osadnik. Nad filtrem widoczny jest 

wentylator, służący do wytworzenia w generatorze podciśnienia w czasie rozruchu. To 

podciśnienie wymusza ruch powietrza przez gazogenerator i umożliwia powstanie gotowego 

do zastosowania gazu drzewnego. 

88


Założenia techniczne projektu 

Parametry systemu zgazowywującego masę drzewną wraz z systemem kogeneracyjnym 

wytwarzającym energie cieplną oraz elektryczną opracowane zostały na podstawie systemu 

ENERCARB 500 

Charakterystyka techniczna systemu ENERCARB 500: 

Moc elektryczna 1) kW 500 

Moc cieplna 2) kW 1050 

Zużycie drewna 3) kg/h 490 

Średnia ilość powstających odpadów kg/h 20 

Wymagana powierzchnia (dł. x szer.) 4) m 18 x 12 

Zapotrzebowania ciepła do suszenia 5) kW 150 – 300 

Średnia ilość powstającego popiołu 6) kg/h 10 

Strumień spalin kg/h 2934 

Zapotrzebowania mocy w paliwie kW 1940 

1) Mierzona na zaciskach prądnicy 

2) Sumaryczna, ciepła nisko- i wysokotemperaturowego 

3) O wartości opałowej 4,4 kWh/kg i 10% wilgotności 

4) Wymiary przykładowe 

5) Zależy od wilgotności drewna 

6) Zależy od rodzaju drewna 

Odzysk ciepła: 

85% mocy cieplnej pochodzi z układu gorącej wody o parametrach: 90°/70 °C 

15% mocy cieplnej odzyskiwane z układu ciepłego powietrza o temperaturze 55°C 

Moc cieplna: 

Wysokotemperaturowa 

Niskotemperaturowa 

HT: 890 kW 

LT: 160 kW 

Warunki referencyjne: 

Temperatura otoczenia 27°C; 

Maksymalna wysokość n.p.m. 300 m 

Wartość opałowa drzewa 4.4 kWh / kg 

Wielkość emisji: 

NO x < 500 mg / Nm 3 , CO < 300 mg / Nm 3 , NO x < 3,5 t/rok, CO < 2,1 t/rok 

Najbardziej optymalnym trybem pracy dla układów kogeneracyjnych opartych o silnik 

spalinowy zasilany paliwem gazowym jest praca ciągła. 

Zakładany czas pracy w ciągu roku: 8000 godzin 

89


Około 760 godzin w ciągu roku przewidzianych jest na przeglądy serwisowe, wymianę 

zużytych elementów oraz wymianę oleju smarnego. 

W ciągu całego roku zakłada się pracę układu z jego mocą nominalną. 

Roczna ilość wyprodukowanej energii: 

- energia elektryczna 4 000 MWh 

z czego na potrzeby własne wykorzystywane jest 9 % 

360 MWh – wykorzystanie na potrzeby własne 

3640 MWh – sprzedaż do zakładu dystrybucyjnego 

- energia cieplna 30240 GJ 

w tym: 

• 25 632 GJ ciepła wysokotemperaturowego HT (90 °C) 

• 4 608 GJ ciepła niskotemperaturowego LT (55 °C) 

Sumaryczna sprawność elektrociepłowni opartej na systemie zgazowywującym 

ENERCARB500 oraz module kogeneracyjnym zasilanym gazem drzewnym wynosi (wg. 

danych producenta) 80 %, z czego 25% to sprawność elektryczna a 55% sprawność cieplna. 

Wykorzystanie wyprodukowanej energii 

Energia cieplna niskotemperaturowa w całości zostanie wykorzystana na potrzeby suszenia 

drewna w instalacji produkującej gaz drzewny. 

Energia cieplna wysokotemperaturowa (90/70 °C) posiada parametry wody kotłowej 

w związku z czym, w okresie letnim może być ona wykorzystana na potrzeby przygotowania 

ciepłej wody użytkowej dla budynku administracji elektrociepłowni oraz przyległych 

gospodarstw. W okresie zimowym, wyprodukowana energia cieplna posłużyć może ponadto 

na potrzeby centralnego ogrzewania okolicznych obiektów, które wcześniej zostaną do tego 

celu odpowiednio przystosowane. Ewentualny nadmiar niespożytkowanej energii cieplnej 

zostanie rozproszony za pośrednictwem chłodni wentylatorowych zainstalowanych na terenie 

zakładu elektrociepłowniczego. 

W związku z tym, iż energia elektryczna została wyprodukowana z gazu drzewnego, który 

należy do Odnawialnych Źródeł Energii, za każdą wyprodukowaną MWh, podmiotowi 

zarządzającemu Elektrociepłownią należeć się będzie Prawo Majątkowe do Świadectw 

Pochodzenia z Odnawialnych Źródeł Energii (PMŚP z OŹE). W przypadku produkcji energii 

elektrycznej z kogeneracji prawami majątkowymi do świadectw pochodzenia będą tzw. żółte 

certyfikaty. Certyfikaty te notowane są na Towarowej Giełdzie Energii. Dla potrzeb 

obliczeniowych zostanie przyjęta średnia ich wartość z 2011 roku, tj. - 123,37 PLN/MWh 

90


Zakładając więc przyjętą w analizie możliwość wyprodukowania przez układ kogeneracyjny 

4 000 MWh energii elektrycznej, projektowana elektrociepłownia będzie w stanie 

wygenerować dodatkowy dochód z tytułu sprzedaży na Towarowej Giełdzie Energii PMŚP 

z OŹE na poziomie: 

(4000 MWh x 123,37 PLN/MWh) 493 480 PLN 

W przypadku projektowanej elektrociepłowni należy rozpatrzeć dwa warianty charakteru jej 

pracy pod kątem obowiązujących ustaw Prawo Energetyczne (Dz. U.z 2006 r. Nr 89 poz. 

625. z pózn. zmianami) oraz Ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz.U. 

z 2009 r. nr 3 poz. 11). 

Wariant 1 

Elektrociepłownia jest jedynie producentem energii elektrycznej. Za jej dystrybucję oraz 

sprzedaż odbiorcy końcowemu odpowiedzialny jest dotychczasowy podmiot. 

W przypadku takiego rozwiązania: 

- wyprodukowana energia elektryczna sprzedawana jest do centralnej sieci energetycznej po 

cenach ustalonych corocznie przez Prezesa 

- ponieważ energia elektryczna nie jest sprzedawana odbiorcy końcowemu, elektrociepłownia 

zwolniona jest z obowiązku zapłaty podatku akcyzowego za energie elektryczną, oraz 

obowiązku uzyskania oraz przedstawienia do umorzenia Świadectw Pochodzenia 

z Wysokosprawnej Kogeneracji oraz Odnawialnych Źródeł Energii lub uiszczenia opłaty 

zastępczej. 

Wariant 2 

Elektrociepłownia jest jednocześnie producentem, dystrybutorem oraz sprzedawcą 

wyprodukowanej energii elektrycznej odbiorcom końcowym. 

W przypadku takiego rozwiązania: 

- Na elektrociepłowni ciążyć będzie obowiązek uzyskania oraz przedstawienia do umorzenia 

Świadectw Pochodzenia z Wysokosprawnej Kogeneracji w liczbie określonej w stosownym 

Rozporządzeniu do ustawy Prawo Energetyczne lub uiszczenia opłaty zastępczej 

- Na elektrociepłowni ciążyć będzie obowiązek przedstawienia do umorzenia Świadectw 

Pochodzenia z Odnawialnych Źródeł Energii w liczbie określonej w stosownym 

Rozporządzeniu do ustawy Prawo Energetyczne (elektrociepłownia posiada własne PMŚP 

z OŹE z tytułu produkcji energii elektrycznej z gazu drzewnego) 

- wyprodukowana energia elektryczna sprzedawana może być odbiorcom końcowym po 

cenie ustalonej przez podmiot zarządzający elektrociepłownią. Cena ta powinna odpowiadać 

warunkom rynkowym (tzn. nie być zbyt wygórowana ani też zaniżana) 

91


- na elektrociepłowni ciążyć będzie obowiązek zapłaty podatku akcyzowego za każdą MWh, 

dostarczoną i sprzedaną odbiorcy końcowemu 

- w celu dostarczenia energii elektrycznej do odbiorcy końcowego konieczne będzie 

wydzierżawienie/wykupienie infrastruktury (linie przesyłowe, rozdzielnie itp.) od obecnego 

dystrybutora lub też wybudowanie własnej co wiązało się będzie jednak z wysokimi 

nakładami inwestycyjnymi. 

W celu zapewnienia pracy układu z jego mocą nominalną, zakłada się dostarczenie do 

systemu zgazowywującego masę drzewną o parametrach określonych przez dostawcę 

systemu. Wartość opałowa masy drzewnej doprowadzanej do gazogeneratora nie powinna 

być więc mniejsza niż 4,4 kWh/kg (15,8 MJ/kg), a wilgotność większa niż 10%. 

Roczne zapotrzebowanie energii w paliwie: 15 520 000 kWh (55 872 000 MJ) 

Utrzymując powyższe kryteria w ciągu roku należy dostarczyć następujące ilości masy 

drzewnej: 

Rodzaj paliwa 

Wartość 

opałowa 

[MJ/kg] 

Koszty 

jednostkowe 

[PLN/tonę] 

Roczne 

zapotrzebowanie 

[t] 

Koszt całkowity 

[PLN] 

zrębki drzewne 11 100 5080 508 000 

drewno rąbane 17,6 350 3175 1 111 250 

Średnia cena paliwa dla projektowanej elektrociepłowni została przyjęta na podstawie 

średniej arytmetycznej cen paliw podanych powyżej i wynosi: 809 625 PLN 

Realizacja techniczna projektu 

Proces technologiczny produkcji gazu drzewnego a następnie zasilanie nim układu 

kogeneracyjnego odbywać się będzie wg poniżej przedstawionego schematu. 

Schemat działania elektrociepłowni 

Większość z przedstawionych powyżej elementów instalacji znajdować się będzie na 

otwartej przestrzeni pod zadaszeniem a niektóre z nich w zabudowach kontenerowych. Nie 

jest więc konieczna budowa osobnych budynków technologicznych. 

Ponieważ instalacja posiada własną linie osuszającą masę drzewną, nie występuje 

konieczność wstępnego suszenia materiału oraz magazynowania go w szczelnych silosach m 

o odpowiedniej temperaturze i przepływie powietrza. Do celów magazynowych za 

92


wystarczającą uważa się prostą wiatą z drewnianym lub blaszanym dachem o powierzchni 

około 500 m 2 . 

W przypadku zrębków drzewnych pozyskiwanych ze ściółki leśnej oraz tartaków, nie 

występuje koniczność ich dalszego rozdrobnienia. 

W przypadku drewna rąbanego (szczapy) występować będzie konieczność rozdrobnienia go 

do odpowiednich wymiarów (max 8 x 15 cm) pozwalających transportować go na podajnik 

taśmowy. 

Koniecznym osprzętem wyposażenia bazy magazynowej będzie: 

• 2 x Rozdrabniacz młotkowy 

• 2 x Rębak drewna 

• 2 x Ciągnik z przyczepą 

Dla potrzeb administracji elektrociepłowni przewiduje się zakup samochodu osobowego. 

Jako paliwo do środków transportu przyjęto olej napędowy ON. Średnioroczne zużycie 

paliwa oszacowano dla jednego ciągnika na poziomie 1000 litrów (łącznie 2000 litrów). 

W zależności od kształtowania się cen oleju napędowego na rynku paliw samochody 

powinny móc przejechać w ciągu roku łączną ilość ponad 20 000 kilometrów. W celu 

poprawnego funkcjonowania elektrociepłowni, istnieje konieczność zainstalowania na terenie 

kompleksu stacji transformatorowej średniego i niskiego napięcia za pośrednictwem, których 

produkowana energia elektryczna będzie mogła być rozprowadzona do odbiorców 

końcowych. W przypadku braku możliwości zagospodarowania ciepła wyprodukowanego 

przez układ kogeneracyjny, jego nadmiar zostanie rozproszony w otoczeniu za 

pośrednictwem dwóch chłodni wentylatorowych 

W celu zabezpieczenia systemu przed ewentualnymi przestojami w dostarczaniu masy 

drzewnej zaleca się zainstalowanie zbiornika buforowego gazu drzewnego o pojemności 

5 000 m3. Zbiornik jest w pełni zautomatyzowany i nie wymaga żadnej obsługi poza zwykłą, 

comiesięczną kontrolą wizualną. Specjalny czujnik elektroniczny zapewnia ciągły pomiar 

poziomu napełnienia zbiornika, wysyłając odpowiednie informacje do odbiorników. 

Przybliżony czas trwania inwestycji to 3 lata. 

Nakłady inwestycyjne 

L.p. Rodzaj kosztów Wartość netto 

1 Dokumentacja techniczna 50 000 PLN 

2 Przygotowanie terenu-prace ziemne, w tym: 200 000 PLN 

a 

Koszty robocizny – wyrównanie terenu, ewentualne wymiana lub wzmocnienie 

materiału podłoża 

160 000 PLN 

b Pomiary geodezyjne 20 000 PLN 

93


c Pomiary geotechniczne 20 000 PLN 

3 Koszty budowy obiektów, w tym: 320 000 PLN 

a Budynek administracyjny elektrociepłowni 150 m 2 280 000 PLN 

b Wiata magazynowa 500 m 2 40 000 PLN 

4 Koszty instalacji części ciepłowniczej 

170 200 PLN 

a Przewody rurowe (DN 50, 100 2500 500) 30 000 PLN 

b Pompy obiegowe 40 000 PLN 

c Zawory bezpieczeństwa 35 000 PLN 

d Zawory regulacyjne 20 000 PLN 

e Klapy zwrotne 20 000 PLN 

f Materiały izolacyjne 12 000 PLN 

g 

Koszty robocizny (roboczogodzina 11 PLN, czas wykonania ok. 15 dni, 8 

pracowników) 

13 200 PLN 

5 Koszty wyposażenia elektrociepłowni, w tym: 3 670 000 PLN 

a Koszt modułu kogeneracyjnego 1 100 000 PLN 

b 

Kompletny system zgazowywujący 

1 500 000 PLN 

c Zbiornik buforowy gazu drzewnego 500 m 3 500 000 PLN 

d Chłodnice wentylatorowe 50 000 PLN 

e System sterowania 40 000 PLN 

f 

g 

h 

i 

6 

Rozdrabniacz młotkowy x2 

Rębak drewna x2 

Ciągnik z przyczepą x2 

Samochód osobowy x1 

Koszty odbioru i rozruchu elektrociepłowni 

SUMA 

120 000 PLN 

140 000 PLN 

160 000 PLN 

60 000 PLN 

20 000 PLN 

4 430 200 PLN 

94


Koszty eksploatacji elektrociepłowni 

L.p. Rodzaj kosztów Wartość netto 

1 Roczne koszty paliwa biomasowego 810 000 PLN /rok 

2 Koszty obsługi kotłowni, w tym: 190 000 PLN/rok 

a Obsługa/kierowcy ciągników (4 etaty) 92 000 PLN/rok 

b Zarządzanie kotłownią (2 etaty) 54 000 PLN/rok 

c Obsługa magazynu (2 etaty) 44 000 PLN/rok 

3 Koszty remontu generalnego układu CHP 110 000 PLN / 7 lat 

4 

Roczne koszty zakupu paliwa do pojazdów (ok. 2000 litrów 

oleju napędowego po cenie 5 PLN/litr 

10 000 PLN/rok 

Szacunek nakładów na remonty i przeglądy 

W celu zapewnienia optymalnej pracy kotłowni wymagane jest przeprowadzanie regularnych 

prace serwisowych oraz remontowych. 

Remonty i przeglądy instalacji (wykonywane przez pracowników elektrociepłowni): 

1 Przegląd i konserwacja linii transportującej i osuszającej 

masę drzewną 

5 000 – 15 000 PLN Co 4 miesiące 

2 Przegląd i czyszczenie komory zgazowywującej 3000 – 10 000 PLN Co 6 miesięcy 

3 Przeglądy okresowe układu kogeneracyjnego 3 500 PLN Co 1200 h 

4 Remont główny silnika gazowego 110 000 PLN Co 7 lat 

5 Wymiana oleju smarnego w zbiornikach olejowych (+ 

koszty oleju 1000 litrów) 

20 000 – 40 000 PLN Co 6 – 12 

miesięcy 

Remonty obiektów (wykonywane przez firmy zewnętrzne): 

1 Remont elewacji zewnętrznej budynku administracji 35 000 – 50 000 PLN Co 10 lat 

2 Wymiana/remont stropu wiaty magazynowej 10 000 – 30 000 PLN Co 5 lat 

3 Przegląd i ewentualny remont stanu nawierzchni jezdni w 

obrębie administracyjnym zarządcy elektrociepłowni oraz 

ogrodzenia 

4 Generalny remont pomieszczeń budynku administracji 

elektrociepłowni (ewentualna wymiana okien, podłóg, 

malowanie ścian) 

50 000 – 100 000 PLN 

25 000 - 45 000 PLN 

Co 5 lat 

Co 7 lat 

95


7.11. Finansowanie projektów związanych z gospodarką energetyczną i OZE 

Najważniejszymi celami polskiej i europejskiej polityki energetycznej, realizowanej przez 

określone działania jest zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz wzrost 

efektywności energetycznej gospodarek krajów członkowskich. Obecnie tworzona jest 

„Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko Perspektywa do 2020 roku”, która 

stanowić będzie odpowiedź na najważaniejsze wyzwania stojące przed Polską 

w perspektywnie do 2020 roku w zakresie energetyki i środowiska, uwzględniając cele UE, 

jak i priorytety krajowe. Celem głównym tej strategii ma być „zapewnienie wysokiej jakości 

życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie 

warunków dozrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego 

zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjna i efektywną energetycznie 

gospodarkę”. Tak wyznaczony cel główny realizowany ma być poprzez następujące cele 

rozwojowe: 

Cel 1- Zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska 

Racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin 

Gospodarowanie wodami dla ochrony przed powodzią, suszą i deficytem wody 

Zachowanie bogactwa bioróżnorodności, w tym wielofunkcyjna gospodarka leśna 

Uporządkowanie zarządzania przestrzenią 

Cel 2 – Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia 

w energie 

Lepsze wykorzystanie krajowych zasobów energii 

Poprawa efektywności energetycznej 

Zapewnienie bezpieczeństwa dostaw importowanych surowców enegetycznych 

Modernizacja sektora energetyki zawodowej, w tym przygotowanie do 

wprowadzenia energetyki jądrowej 

Rzwój konkurencji na rynkach paliw i energii oraz umacnianie pozycji odbiorcy 

Wzrost udziału rozproszonych odnawialnych źródeł energii 

Rozwój energetyki na obszarach podmiejskich i wiejskich 

Cel 3 – Poprawa stanu środowiska 

Zapewnienie dostępu do czystej wody dla społeczeństwa i gospodarki 

Racjonalne gospodarowanie odpadami oraz wykorzystanie ich na cele energetyczne 

Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko 

96


Wspieranie nowych oraz promocja polskich technologii energetycznych 

i środowiskowych 

Promowanie zachowań ekologicznych oraz tworzenie warunków do powstawania 

zielonych miejsc pracy 

Najważniejsze działania z zakresu gospodarki energetycznej dotyczą: 

Inicjowania badań rozpoznawczych (m.in. metanu i gazu ziemnego z łupków) 

Promowania i rozpoznania możliwości prośrodowiskowego pozyskiwania energii 

z węgla (np. zgazowanie) 

Zagospodarowania metanu uwalnianego przy eksploatacji węgla w kopalniach 

Rozpoznania występowania na danym obszarze wód termicznych 

Wspierania inwestycji związanych z poprawą efektywności energetycznej (m.in. 

system białych certyfikatów) 

Rozwoju wysokosprawnej kogeneracji 

Dywersyfikacji dostaw ropy naftowej i gazu ziemnego do Polski z innych rejonów 

świata m.in. poprzez budowę terminalu LNG i infrastruktury przesyłowej dla ropy 

naftowej z regionu Morza Kaspijskiego 

Inwestycji w rozwój i modernizację infrastruktury przesyłowej i dystrybucyjnej gazu 

ziemnego i ropy naftowej 

Wsparcia politycznego dla inwestycji pozwalających na zwiększenie pozyskiwania 

gazu ziemnego i ropy naftowej przez firmy krajowe 

Wsparcia polityczne dla inwestycji w rozbudowę połączeń z sieciami energetycznymi 

krajów sąsiadujących 

Inwestycji w rozwój sieci przesyłowych 

Inwestycji w rozproszoną energetykę odnawialną 

Inwestycji w rozwój energetyki na obszarach wiejskich 

Inwestycji w budowę instalacji służących do odzysku, w tym recyklingu, 

energetycznego spalania oraz unieszkodliwiania odpadów 

Rozwoju instalacji do energetycznego wykorzystania biogazu 

Upowszechnienia instalacji odsiarczania, odazotowania i odpylania spalin z silników 

gazowych 

Zastępowanie niskosprawnych bloków energetycznych jednostkami pracującymi na 

parametrach nadkrytycznych 

97


Wspieranie rozwoju dużych instalacji opartych wyłącznie na biomasie oraz okalnych 

instalacji spalających biomasę 

Cele i działania zawarte w strategii BEiŚ koordynowane będą przez Ministra Gospodarki, 

a wspomagane przez Ministra Środowiska. Rolą ich jest inicjowanie działań wynikających ze 

Strategii, koordynacja jej wdraźania, monitorowanie realizacji zawartych w niej celów, jak 

również zapewnienie spójności między BEiŚ a dokumentami o charakterze wykonawczym 

(m.in. programami rozwoju i programami operacyjnymi). Duże znaczenie w realizacji celów 

BEiŚ będą pełnić podmioty na poziomie regionalnym i lokalnym, w szczególności 

wojewodowie oraz samorząd województwa, który jest odpowiedzialny za zadania związane 

z programowaniem i realizacją kluczowych działań rozwojowych w regionie. 

Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego wiąże się w znaczący sposób ze wzrostem 

udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w bilansie energetycznym Polski. 

Wyznaczone przez UE cele dotyczące udziału OZE w bilansie energetycznym kraju do 2020 

roku (15%) sprawiają, iż nieodzownym jest intensyfikacja działań związanych 

z programowaniem inwestycji dotyczących wykorzystania OZE. W związku z obecnymi 

poziomami cen tradycyjnych nośników energii brak jest mozliwości rozwoju OZE na 

wolnym rynku bez wykorzystania zewnętrznych źródeł finansowania, głównie na etapie 

inwestycyjnym. Realizacja projektów z zakresu OZE wymaga bowiem poniesienia wysokich 

nakładów inwestycyjnych, których okres zwrotu determinuje rentowność operacyjna 

przeprowadzonych inwestycji. 

Wsparcie finansowe dla projektów związanych z energetyką pochodzące ze środków 

krajowych oraz zagranicznych wpisuję się ponadto w politykę ekologiczną państwa oraz 

w szeroko pojętą politykę ekologiczną i energetyczną Unii Europejskiej. 

Finansowanie projektów związanych z energetyką – środki krajowe 

Wsparcie pochodzące ze środków krajowych można uzyskać głównie z: 

Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 

Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 

Powiatowych funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej 

Gminnych funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej 

Bank Ochrony Środowiska 

Bank Gospodarstwa Krajowego 

NFOŚiGW 

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest instytucją finansującą 

przedsięwzięcia z zakresu ochrony środowiska. Celem jego działania jest finansowe 

98


wspieranie inwestycji proekologicznych o znaczeniu i zasięgu ogólnokrajowym, regionalnym 

i lokalnym. 

Główne programy priorytetowe NFOŚiGW na 2012 rok są następujące: 

W zakresie ochrony wód – wsparcie inwestycji w ramach Krajowego Programu 

Oczyszczania Ścieków Komunalnych, wsparcie projektów dotyczących 

zagospodarowania osadów, współfinansowanie projektów w ramach I osi 

priorytetowej PO IŚ (gospodarka wodno-ściekowa) 

W zakresie gospodarki wodnej – wparcie projektów budowy, przebudowy 

i odbudowy obiektów hydrotechnicznych 

W zakresie ochrony powierzchni ziemi – wsparcie projektów związanych 

z zagospodarowaniem odpadów, współfinansowanie projektów w ramach II osi 

priorytetowej PO IŚ (gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi) 

W zakresie geologii i górnictwa – wsparcie projektów zagospodarowania zasobów 

złóż kopalin i wód podziemnych, energetycznego wykorzystania zasobów 

geotermlanych, 

W zakresie ochrony klimatu i atmosfery – wsparcie projektów z zakresu 

odnawialnych źródeł energii oraz obiektów wysokosprawnej kogeneracji, wsparcie 

Systemu zielonych inwestycji (GIS), wsparcie projektów związanych z efektywnym 

wykorzystaniem energii, współfinansowanie projektów w ramach IX osi 

priorytetowej PO IŚ (infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność 

energetyczna), wsparcie projektów z zakresu inteligentnych sieci energetycznych, 

wsparcie projektów rozwoju rozproszonych odnawialnych źródeł energii 

Stosowane przez NFOŚiGW formy dofinansowywania przedstawiają się następująco: 

1) Finansowanie pożyczkowe 

2) Finansowanie dotacyjne (dotacje inwestycyjne, dotacje nieinwestycyjne, dopłaty do 

kredytów bankowych, dopłaty do ceny wykupu obligacji, umorzenia) 

3) Finansowanie kapitałowe (obejmowanie akcji/udziałóww istniejących już lub 

zakładanych spółek w celu osiągnięcia efektu ekologicznego) 

Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie 

WFOŚiGW w Krakowie to wojewódzki fundusz celowy,działający podobnie jak NFOŚiGW 

w oparciu o ustawę z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo Ochrony Środowiska. Głównym jego 

zadaniem jest finansowanie przedsięwzięć z zakresu ochrony środowiska na terenie 

województwa małopolskiego. Wsparcie finansowe WFOŚiGW polega na pomocy w postaci 

preferencyjnych pożyczek, dopłat do kredytów oraz dotacji. Źródełem dochodu funduszu są 

opłaty i kary za gospodarcze korzystanie ze środowiska, wnoszone przez instytucje 

i podmioty zobszaru województwa. 

99


Programy priorytetowe WFOŚiGW dotyczą: 

Zagospodarowania osadów ściekowych 

Rozwój małej energetyki wodnej 

Wykorzystania OZE 

Modernizacja systemów cieplnych wraz z likwidacją lokalnych kotłowni o niskiej 

sprawności 

Ograniczenie emisji pyłów i gazów powstających w procesach energetycznych 

Likwidacja rozproszonych źródeł niskiej emisji na terenach zabudowanych 

i obszarach cennych przyrodniczo 

Implementacja w zakładach przemysłowych nowoczesnych technologii, mających 

nacelu ograniczenia emisji szodliwych zanieczyszczeń 

Zwiększenie efektywności gospodarowania energią (zmniejszenie strat przesyłowych, 

ograniczenie zużycia, w tym termomodernizacja obiektów) 

Budowa oraz przebudowa zakładów termicznej utylizacji odpadów 

Wsparcie projektów współfinansowanych lub przewidzianych do dofinansowania 

w ramach środowiskowych osi priorytetowych PO IS, MRPO, PROW poprzez 

zapewnienia wkładu własnego lubśrodków na płatności przejściowe, w szczególności 

dla projektów dla których WFOŚiGW jest Instytucją Wdrażającą, i które otrzymały 

potwierdzenie o dofinansowaniu 

Pożyczki o preferencyjnym oprocentowaniu 

• Wysokość dofinansowania w formie pożyczki do 80% kosztów całkowitych 

przedsięwzięć inwestycyjnych, modernizacyjnych oraz polegających na zakupie 

środków trwałych i wyposażenia 

• Spłata pożyczki – do 10 lat (możliwa 12 m-czna karencja w spłacie oraz 2 lata 

przedłużenia okresu spłaty) 

• Oprocentowanie stałe – 2 % lub 3,5 % 

Dotacje (pomoc bezzwrotna) 

Wielkość wsparcia: 

• Do 50 % kosztu całkowitego zadań inwestycyjnych i modernizacyjnych (w tym 

zakupy inwestycyjne) 

• Do 100 % kosztów kwalifikowanych proekologicznych zadań nieinwestycyjnych 

z zakresu: edukacji ekologicznej, ochrony przyrody, monitoringu środowiska 

100


i tworzenia systemów kontrolno-pomiarowych, badań i opini naukowych, likwidacja 

skutków awarii itd. 

• Dopłaty do oprocentowania lub częściowych spłat kapitału kredytów bankowych 

Fundusz dopuszcza udzielenie dotacji przekraczającej 50% na realizacje zadań w ramach 

programów ogłoszonych przez przez Fundusz, związanych z likwidacją skutków 

i zapobiegania awariom, zapewnieniem sprawności infrastruktury związanej z monitoringiem 

środowiska oraz likwidacją i zapobieganiem skutkom klęsk żywiołowych. 

Powiatowy i Gminny Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej 

Powiatowe i Gminne Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej funkcjonują 

w oparciu o tą samą ustawę co NFOŚiGW i WFOŚiGW i oferują podobne formy 

dofinansowania projektów związanych z ochroną środowiska. Również priorytety 

dofinansowania nie ulegają większym zmianom. Wsparcie oferowane jest w ramach 

posiadanych przez fundusze środków własnych. 

Bank Ochrony Środowiska 

Kredyty bankowe : 

• Słoneczny Kredyt – zakup i montaż kolektorów słonecznych na cele c.w.u. 

• Kredyt Dobra Energia – realizacja przedsięwzięć z zakresu wykorzystania OZE 

(budowa biogazowni, farm wiatrowych, instalacji energetycznego wykorzystania 

biomasy, innych projektów z zakres OZE) – max do 80% kosztów netto inwestycji, 

w przypadku dofinansowania ze środków UE – do 90% kosztów netto inwestycji 

• Kredyt preferencyjny BOŚ z dopłatami do oprocentowania NFOŚiGW na wskazane 

przez NFOŚiGW programy i przedsięwzięcia z zakresu ochrony środowiska 

i gospodarki wodnej 

• Kredyty na urządzenia ekologiczne – zakup lub montaż urządzeń i wyrobów 

służących ochronie środowiska - kolektory słoneczne, pompy ciepła, rekuperatory, 

przydomowe oczyszczalnie ścieków, systemy docipleń budynków 

• Kredyty termomodernizacyjne i remontowe – udzielane zgodnie z ustawą 

o wspieraniu termomodernizacji i remontów z dnia 21 listopada 2008 r., związane 

z mozliwością uzyskania premii termomodernizacyjnej, remontowej 

i kompensacyjnej. Przedmiotem kredytowania mogą być np.:ulepszenia prowadzące 

do zmniejszenia zapotrzebowania na energie zuzywaną na potrzeby co i c.w.u. 

w budynkach, ulepszenia powodujące zmniejszenie strat energii pierwotnej 

w lokalnych sieciach ciepłowniczych i lokalnych źródłach energii, wykonanie 

przyłączeń technicznych do scentralizowanego źródła ciepła w związku z likwidacją 

lokalnego, całkowita lub częściowa zmiana źródła ciepła na odnawialne lub 

zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji 

101


• Kredyty dla firm realizujących inwestycji w formule „trzeciej strony” (TPF – Third 

Party Financing) – udzielana na inwestycyjne przedsięwzięcia proekologiczne 

mających na celu oszczędności energii elektrycznej, cieplnej, zuzycia wody, 

przedsięwzięcia służące składowaniu lub zagospodarowaniu odpadów, oczyszczlani 

ścieków lub uzdatnianiu wody, 

• Kredyt Energooszczędny – udzielany na realizację przedsięwzięć energooszczędnych, 

takich jak: wymiana i/lub modernizacja oświetlenia ulicznego, wymiana i/lub 

modernizacja oświetlenia wew. i zew. budynków uzytecznosci publicznej, 

przemysłowych, usługowych itp., wymiana przemysłowych silników elektrycznych, 

modernizacja technologii na mniej energochłonną, wykorzystanie energooszczędnych 

urządzeń i wyrobów w nowych instalacjach 

• Kredyt z Klimatem – udzielany jest ze środków rządowego banku niemieckiego KfW 

Bankengruppew ramach Mechanizmu Współnych Wdrożeń (Joint Implementation), 

polegającego nauzyskaniu jednostek redukcji CO 2 poprzez inwestycje przyjazne 

środowisku – udzielany na inwestycje skierowane na zmniejszenie zuzycia energii, 

prowadzące do ograniczenia emisji CO 2 poprzez: termomodernizację budynków, 

instalacje kolektorów słonecznych, instalację pomp ciepła, instalację i modernizację 

indywidualnych systemów grzewczych, likwidację indywidualnego źródła wraz 

z przyłączeniem budynku do sieci miejskiej 

• Kredyty we współpracy z WFOŚiGW – udzielane na realizację przedsięwzięć 

zgodnych z programami priorytetowymi WFOŚiGW 

• Kredyt EKOodnowa dla firm (ze środków Banku KfW – kredyty długoterminowe 

przeznaczone na reazlizowanie przedsięwzięć majacych na celu zwiększenie wartości 

majątku firmy poprzez realizację inwestycji przyjaznych środowisku, takich jak: 

wykorzystanie OZE, termomodernizacja budynków, unieszkodliwiania wyrobów 

zawierających azbest 

• Kredyt inwestycyjny z linii Nordic Investment Bank – długoterminowy, przeznaczony 

na realizację przedsiewzięć mających na celu poprawę środowiska naturalnego 

w Polsce w trzech strategicznych sektorach związanych z ochroną powietrza, ochroną 

wód oraz gospodarką wodną i gospodarką odpadami (wytwarzanie energii za pomocą 

turbin wiatrowych, termomodrnizacja budynków przyczyniająca się do redukcji 

emisji szkodliwychsubstancji i poprawiająca efektywność energetyczna budynku bądź 

polegająca na zmianie wykorzystywanych konwencjonalnych surowców 

energetycznych na surowce odnawialne) 

Bank Gospodarstwa Krajowego 

W Banku Gospodarstwa Krajowego działa Fundusz Termomodernizacji i Remontów, 

powstały na mocy ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów (Dz.U. Nr.223, poz 

1459). W ramach Funduszu wypłacane są tzw. premie: 

102


• Termomodernizacyjna (przysługuje w przypadku realizacji przedsięwzięć 

termomodernizacyjnych, których celem jest zmniejszenie zużycia energii na potrzeby 

co i c.w.u., zmniejszenie kosztów pozyskania ciepła, zmniejszenie strat energii 

pierwotnej, zmiana źródeł ciepła na odnawialne lub wykorzystujące wysokosprawną 

kogenerację) 

• Remontowa (20% kredytu wykorzystywanego na realizację przedsięwzięcia 

remontowego, nie więcejniż 15% kosztów przedsiewzięcia) 

• Kompensacyjna (dla inwestorów, właścicieli nieruchomości realizujących 

przedsięwzięcia remontowe, wysokość premi przyznawanej przez BGK stanowi 

iloczyn wskaźnika kosztu przedsięwzięcia oraz kwoty wynoszącej 2% wskaźnika 

przeliczeniowego za każdy 1 m 2 powierzchni użytkowej lokalu kwaterunkowego za 

każdy rok, w którym obowiązywałyco dotego lokalu ograniczenia dotyczące 

wysokości czynszu za najem 

Finansowanie projektów związanych z energetyką – środki unijne 

Wsparcie na inwestycje w energetykę, pochodzące ze środków unijnych można uzyskać 

głównie z: 

Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 

Malopolski Regionalny Program Operacyjny 

Mechanizm Finansowey EOG oraz Norweski Mechanizm Finansowy 

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 

• Priorytet II – Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi 

Projekty związane z budową instalacji do termicznego przekształcania odpadów 

komunalnych z odzyskiem energii 

Alokacja – 1 194,99 mln EUR 

Beneficjenci- JST i ich związki, podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji 

obowiązków własnych JST 

Max poziom dofinansowania – 85 % 

• Priorytet IV – Przedsięwzięcia dostosowujące przedsiębiorstwa do wymogów ochorny 

środowiska 

Działanie 4.2. Racjonalizacja gospodarki zasobami i odpadami w przedsiębiorstwie 

Projekty z zakresu ograniczenia energochłonności procesu produkcyjnego 

Alokacja – 123,33 mln EUR 

Beneficjenci – sektor MSP oraz duże przedsiębiorstwa 

103



Działanie 4.5. Wsparcie dla przedsiębiorstw w zakresie ochrony powietrza 

Projekty z zakresu modernizacji i rozbudowy instalacji spalania paliw i systemów 

ciepłowniczych, modernizacji urządzeń lub wyposażenie instalacji spalania paliw 

w urządzenia lub instalacje do ograniczenia emisji zanieczyszczeń gazowych i pyłowych 

Alokacja (orientacyjna) – 270,2 mln EUR 

Beneficjenci – sektor MSP oraz duże przedsiębiorstwa 


• Priorytet IX – Infrastruktura energetyczna przyjazna środowisku i efektywność 

energetyczna 

Działanie 9.1. Wysokosprawne wytwarzanie energii 

Projekty z zakresu budowy i rozbudowy jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła 

w skojarzeniu, w wyniku której jednostki te spełniać będą wymogi dla wysokosprawnej 

kogeneracji okrełsone w Dyrektywie 2004/8/WE 


Beneficjenci – przedsiębiorstwa oraz JST oraz ich grupy 

Min wartośc projektu – 10 mln PLN 

Max poziom dofinansowania – zgodnie z max dopuszczalnym pułapem pomocy publicznej 

Działanie 9.2. Efektywna dystrybucja energii 

Projekty z zakreu budowy i przebudowy sieci dystrybucyjnych średniego, niskiego 

i wysokiego napięcia mająca na celu ograniczenie strat energii, oraz z zakresu budowy 

i przebudowy sieci ciepłowniczych oraz węzłów cieplnych poprzez zastosowanie 

energooszczędnych technologii i rozwiązań. 


Beneficjenci – przedsiębiorstwa oraz JST, ich grupy oraz podmioty świadczące usługi 

publiczne w ramach realizacji obowiązków własnych JST 

Max wartośc dofinansowania – 85% 

Działanie 9.3.Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej 

Projekty dotyczące termomodernizacji obiektów użyteczności publicznej wraz z wymianą 

wyposażenia tych budynków (ocieplenie, wyminan okien, drzwi, oświetlenia,przebudowa 

systemów grzewczych wraz z wymianą źródła ciepła, przebudowa systemów wentylacji 

i klimatyzacji) na energooszczędne. 

104



Beneficjenci – jednostki sektora finansów publicznych 

Max wartośc dofinansowania – 100% - państwowe jednostki budżetowe, 50% pozostali 

beneficjenci 

Min wartość projektu - 10 mln PLN 

Działanie 9.4.Wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych 

Projekty dotyczące budowy: farm wiatrowych, elektrowni wodnych omocy < 10 MW, 

elektrownie na biomasę lub biogaz, ciepowni geotermalnych, instalacji kolektorów 

słonecznych 


Beneficjenci – przedsiębiorstwa, JST, ich grupy oraz podmioty świadczące usługi publiczne 

w ramach realizacji obowiązków własnych JST, Kościoły i kościelne osoby prawne oraz ich 

stowarzyszenia 

Max wartośc dofinansowania – według zasad pomocy publicznej 

Min wartość projektu – 20 mln PLN (10 mln PLN w przypadku inwestycji w zakresie 

wytwarzania energii elektrycznej z biomasy lub biogazu oraz w budowy i rozbudowy MEW) 

Działanie 9.5.Produkcja biopaliw ze źródeł odnawialnych 

Projekty dotyczące budowy: zakładu/instalacji do produkcji biokomponentów, instalacji do 

produkcji biogazu 


Beneficjenci – przedsiębiorstwa 

Max wartośc dofinansowania – zgodnie z maksymalnym poziomem pomocy publicznej 

Min wartość projektu – 20 mln PLN 

Działanie 9.6.Sieci ułatwiające odbiór energii ze źródeł odnawialnych 

Projekty dotyczące budowy lub modernizacji sieci umożliwiających przyłączenie jednostek 


Beneficjenci – przedsiębiorstwa, JST ich grupy oraz podmioty świadczące usługi publiczne w 

ramach realizacji obowiązków własnych JST 

Max wartośc dofinansowania – 85% 

• Priorytet X – Bezpieczeństwo energetyczne, w tym dywersyfikacja źródeł energii 

105


Działanie 10.1. Rozwój systemów przesyłowych energii elektrycznej, gazu ziemnego i ropy 

naftowej oraz budowa i przebudowa magazynów gazu ziemnego 

Projekty z zakresu budowy lub modernizacji sieci przesyłowej energii elektrycznej, gazu 

ziemnego i ropy naftowej, oraz urządzeń technicznych zapewniających prawidłową pracę 

systemów przesyłowych, budowy infrastruktury zapewniającej dywersyfikację źródeł 

dostaw nośników energii do kraju 



Max wartośc dofinansowania – 57% wydatków kwalifikowanych, nie więcej niż zgodnie 

z decyzją KE o udzieleniu pomocy publicznej projektowi notyfikowanemu indywidualnie 

Działanie 10.2. Budowa systemów dystrubucji gazu ziemnego na terenach 

niezgazyfikowanych i modernizacja istniejących sieci dystrybucji 

Projekty z zakresu budowy sieci dystrybucji gazu ziemengo na terenach niezgazyfikowanych 

oraz modernizacja istniejących sieci, zakup lub budowa urządzeń i obiektów technicznych 

zapewniających prawidłowa pracę systemów dystrybucji gazu ziemengo 



Max wartośc dofinansowania – zgodnie z maksymalnym dopuszczalnym poziomem pomocy 

publicznej 

Działanie 10.3. Rozwój przemysłu dla OZE 

Projekty z zakresu budowy zakładów produkujących urządzenia do wytwarzania: energii 

elektrycznej z wiatru, wody (MEW do 10 MW), biomasy i biogazu, ciepła przy 

wykorzystaniu biomasy oraz energii słonecznej i geotermalnej, energii elektrycznej i ciepła w 

kogeneracji (z biomasy lub energii geotermalnej) 



Max wartośc dofinansowania – zgodnie z maksymalnym dopuszczalnym poziomem pomocy 

publicznej 

Małopolski Regionalny Program Operacyjny 

Os.Priorytetowa 7 – Infrastruktura Ochrony Środowiska 

Dzialanie 7.2 

– Projekty mające na celu ograniczenie emisji ze źródeł spalania paliw, dotyczące 

wyposażenia instalacji w urządzenia ograniczające emisje zanieczyszczeń pyłowych 

106


i gazowych do powietrza, rozbudowy i modernizacji sieci ciepłowniczych, konwersji 

istniejących systemów ogrzewania w systemy bardziej przyjazne dla środowiska oraz 

poprawy efektywności energetycznej 

– inwestycje w infrastrukturę służącą do produkcji i przesyłu energii odnawialnej, 

w tym: budowa małych elektrowni wodnych, wykorzystanie energii geotermalnej, 

pozyskanie energii słonecznej zwłaszcza dla budynków użyteczności publicznej 

(szkoły, szpitale, ośrodki zdrowia, itp.), budowa instalacji do wykorzystania biomasy, 

budowa instalacji odzyskujących biogaz ze składowisk odpadów i oczyszczalni 

ścieków przewiduje się realizację inwestycji w ramach kogeneracji 

z wykorzystaniem między innymi odnawialnych źródeł energii 

Główne grupy beneficjentów: 

1. jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia; 

2. jednostki organizacyjne jst posiadające osobowość prawną; 

3. administracja rządowa; 

4. parki narodowe i krajobrazowe; 

5. zakłady opieki zdrowotnej działające w publicznym systemie ochrony zdrowia; 

6. jednostki naukowe; 

7. szkoły wyzsze; 

8. organizacje pozarządowe; 

9. kościoły i związki wyznaniowe 10. spółki wodne; 

11. przedsiębiorcy. 

Alokacja -12 mln EUR 

Max wartosc projektu – 20 mln PLN 


Mechanizm Finansowy EOG 

Program – Oszczędzanie energii i promowanie odnawialnych źródeł energii 

Obszar programowy – Efektywność energetyczna i OZE 

Projekty z zakresu: zwiększenia efektywności energetycznej w budynkach, zwiększenia 

produckji energii ze źródeł odnawialnych, rozbudowa strategii w celu polepszenia 

wykorzystania schematu zielonych inwestycji, zwiekszenie zdolności do tworzenia 

rozwiązań dla OZE, wzrost świadomości społecznej i edukacji w zakresie OZE 

i efektywności energetycznej 

Alokacja – 75 mln EUR 

Norweski Mechanizm Finansowy 

Program – Wsparcie rozwoju iszerokiego stosowania technologii CSS w Polsce 

Obszar programowy – Technologie wychwytywania i magazynowania CO 2 

Projekty z zakresu wychwytywania i bezpiecznego magazynowania CO 2 

Nabory wniosków w ramach EOG oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego 

przewidziane są na I połowę 2012 roku. 

107


Alokacja – 137mln EUR 

Reasumując, należy stwierdzić, iż najbardziej priorytetowymi projektami w zakresie 

dofinansowania, zarówno z krajowych, jak i zagranicznych środków szerokopojętej 

gospodarki energetycznej są projekty związane z : 

Zwiększeniem bezpieczeństwa energetycznego (szersze wykorzystanie OZE, 

dywersyfikacja dostaw nośników energii, budowa, rozbudowa i modernizacja 

systemów przesyłowych energii itp.) 

Zwiększeniem efektywności energetycznej (termomodernizacja budynków, 

wykorzystanie wysokosprawnych procesów produkcji energii, zmniejszenie 

energochłonności produkcji przemysłowej, zmniejszenie zużycia energii itp.) 

Ograniczenie emisji szkodliwych substancji do atmosfery (zastosowanie technologii 

OZE w procesie produkcji energii elektrycznej i cieplnej, zastosowanie BAT, 

budowa, rozbudowa i modernizacja instalacji i urządzeń ograniczających emisję 

szkodliwych substancji itp.) 

8. Propozycje w zakresie rozwoju i modernizacji systemów zaopatrzenia 

w energie 

8.1. Perspektywy rozwoju wewnętrznego rynku energii 

Bezpieczeństwo energetyczne Europy uzależnione jest nie tylko od pewności dostaw 

surowców, ale również od efektywnego ich rozdziału za pomocą sprawnego, zintegrowanego 

rynku. Analizując perspektywy rozwoju wewnętrznego rynku energii, stwierdzić należy, iż 

powinien on zmierzać do osiągnięcia trzech głównych celów: konkurencyjności, 

zrównoważonego rozwoju oraz bezpieczeństwa. Rada Europejska oraz Rada UE ds. Energii 

dostrzegła potrzebę stworzenia zintegrowanego wewnętrznego rynku energii elektrycznej 

i gazu ziemnego do 2014 r. i likwidację tzw. wysp energetycznych w UE do 2015 r. co 

znalazło odbicie w dyrektywach dotyczących wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii 

elektrycznej i gazu ziemnego - 2003/54/WE oraz 2003/55/WE (obecnie są to znowelizowane 

dyrektywy 2009/72/WE oraz 2009/73/WE). Dodatkowo w 2009 roku weszły w życie trzy 

rozporządzenia, tj. rozporządzenie (WE) 714/2009 w sprawie warunków dostepu do sieci 

w odniesieniu do transgranicznej wymiany energii elektrycznej, rozporządzenie (WE) 

715/2009 w sprawie warunków dostępu do sieci przesyłowych gazu ziemnego oraz 

rozporządzenie (WE) 713/2009 w sprawie ustanowienia Agencji Współpracy 

OrganówRegulacji Energetyki ACER. Wspomniane dyrektywy i rozporządzenia składają się 

na tzw. III pakiet energetyczny. 

Wewnętrzny rynek energii złożony jest z połączonych, krajowych rynków konkurencyjnych. 

Współpraca państw członkowskich na płasczyźnie energetyki pozwala na zwiększenie 

bezpieczeństwa dostaw energii w całej Europie z uwagi na lepszą koordynację działań, 

108


wymianę doświadczeń oraz know-how. Celem Unii Europejskiej jest prowadzenie współnej 

polityki zagranicznej w odniesieniu do energetyki głównie poprzez: 

Określenie priorytetów stworzenia nowej infrastruktury niezbędnej dla 

zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii w UE 

 

 

 

Stworzenie traktatu Wspólnoty Energetycznej 

Zawarcie nowego partnerstwa energetycznego z Rosją 

Stworzenie mechanizmu pozwalającego na szybkie reagowanie na sytuacje 

kryzysowe w zakresie zewnętrznych dostaw energii 

Pogłębianie stosunków energetycznych z głównymi producentami 

i konsumentami 

 

Działania na rzecz racjonalnego wykorzystania energii 

Należy otwarcie powiedzieć, że dla osiągnięcia założonych celów polityki energetycznej UE 

konieczne są wspólne i skoordynowane inwestycje w całym sektorze. Dla zaspokojenia 

zapotrzebowania Europy na energie, niezbędne jest zmodernizowanie istniejącej 

infrastruktury, a także stworzenie nowej, w szczególności połączeń transgranicznych. 

Nieodzownym elementem prcoesu zaspakajania zapotrzebowania na energie jest również 

rozwój mocy wytwórczych na tereni całej UE ze szczególnym uwzględnieniem energetyki 

atomowej oraz OZE. Wspólne uregulowania i normy prawny dotyczące sektora 

energetycznego są podstawową kwestią odnośnie osiągniecia zakładanych celów. 

Jednym z priorytetów polityki energetycznej UE są aspekty związane z ochroną środowiska. 

Głównymi celami w tym zakresie są działania na rzecz ograniczenia zużycia energii, 

szczególnie jest marnotrawienia, a co za tym idzie redukcji emisji szodliwych substancji do 

powietrza atmosferycznego powstających przy produkcji energii. W celu ochrony środowiska 

naturalnego, stworzony został system handlu uprawnieniami do emisji, którego założeniem 

jest ograniczenie wytwarzanych gazów, negatywnie oddziaływujących na środowisko. 

Jednym z najważniejszych elementów trzeciego pakietu energetycznego, jest tzw. 

unbundling, czyli rozdzielenie produkcji, dostaw oraz sprzedaży energii. Wprowadzenie 

unbundlingu przyczynić się ma do eliminacji konfliktów interesów, jakie występowały 

i występują pomiędzy tymi trzema rodzajami działalności. Głównie chodzi tutaj 

o zapobieganie faworyzowaniu przez operatorów sieci dostarczania energii własnej produkcji 

oraz utrudnianie dostępu do sieci konkurentom. Przewiduje się trzy podstawowe modele 

rozdzielenia działalności sieciowej od wytwórczej i obrotowej: rozdział właścicielski, 

niezależnego operatora systemu bądź niezależnego operatora przesyłu. W przypadku 

rozdziału właścicielskiego, przedsiębiorstwo energetyczne będzie musiało sprzedać swoje 

sieci i utworzyć nowy podmiot odpowiedzialny za zarządzanie tymi sieciami. W przypadku 

modelu niezależnego operatora systemu (tzw.ISO) przedsiębiorstwa zachowałyby nadzór 

właścicielski nad sieciami przesyłowymi, ale zarządzanie sieciami należałoby do 

niezależnego operatora systemu. Trzeci model przewidujący powstanie niezależnego 

operatora przesyłu (ITO) zakłada integralność obrotu i przesyłu energii z ściśle określonymi 

109


regułami tj. niezależności dwóch części przedsiębiorstwa, jednej odpowiedzialnej za obrót 

i drugiej za przesył z odgórną kontrolą organu nadzorczego. Przepisy dotyczące unbundlingu 

mają finalnie wejść w życie do 3 marca 2012 roku. 

Najważaniejsze założenia dotyczące wewnętrznego rynku energii elektrycznej – Dyrektywa 

2009/72/WE 

Ogólne zasady organizacji sektora 

Państwa członkowskie zapewniają działanie przedsiębiorstw energetycznych zgodne 

z dyrektywą, mając na celu stworzenie konkurencyjnego, bezpiecznego 

i zrównoważonego pod względem środowiskowym rynku energii elektrycznej 

Państwa członkowskie mogą nałożyć na przedsiębiorstwa z sektora 

elektroenergetycznego obowiązki użyteczności publicznej odnoszące się do 

bezpieczeństwa dostaw, regularności, jakości i cen dostaw, ochrony środowiska, 

w tym również do efektywności energetycznej, energii ze źródeł odnawialnych. 

W odniesieniu do bezpieczeństwa dostaw, efektywności energetycznej, ochrony 

środowiska oraz celów dotyczących energii z OZE, państwa członkowskie mogą 

wprowadzić konieczność realizacji planów długoterminowych 

Państwa członkowskie zapewniają wszystkim odbiorcom będącymi gospodarstwami 

domowymi, oraz jeżeli uznają to za stosowne małym przedsiębiorcom prawo do 

dostaw energii elektrycznej o okreslonej jakości, po uzasadnionych, 

porównywalnych, przejrzystych i niedyskryminujących cenach 

Państwa członkowskie zapewniają wszystkim odbiorcom prawo do zakupu energii 

elektrycznej od dostawcy, niezależnie od tego, w jakim państwie członkowskim 

dostawca jest zarejestrowany, tak długo jak dostawca stosuje się do obowiązujących 

zasad dotyczących handlu i bilansowania 

Państwa członkowskie zapewniają, aby w przypadku gdy odbiorca chce zmienić 

dostawcę, dany operator/operatorzy dokonywali takiej zmiany w ciągu 3 tygodni oraz 

żeby odbiorcy mieli prawo do otrzymywania wszystkich stosownych danych 

dotyczących zużycia 

W celu promowania efektywności energetycznej, państwa członkowskie (lub 

odpowiednie organy regulacyjne) zalecają przedsiębiorstwom energetycznym 

optymalizację wykorzystania energii elektrycznej poprzez np. oferowanie usług 

zarządzania energią, rozwój innowacyjnych formuł cenowych lub poprzez 

wprowadzanie w określonych przypadkach inteligentnych systemów pomiarowych 

lub inteligentnych sieci 

Państwa członkowskie (lub odpowiednie organy regulacyjne) zapewniają 

monitorowanie kwestii związanych z bezpieczeństwem dostaw (równowagę popytu 

i podaży na rynku krajowym, poziom przewidywanego przyszłego zapotrzebowania, 

przewidywane dodatkowe zdolności, jakość i poziom utrzymania sieci oraz środki 

110


mające na celu pokrycie zapotrzebowania szczytowego oraz zaradzenie przypadkom 

niedoboru dostaw od jednego lub więcej dostawców) 

Państwa członkowskie (lub odpowiednie organy regulacyjne) zapewniają określenie 

bezpieczeństwa technicznego oraz opracowanie zasad technicznych (wymagań 

techniczno-projektowych i eksploatacyjnych) przyłączania do systemu systemów 

dystrybucyjnych, przyłaczonych bezpośrednio urządzeń należących do odbiorców, 

obwodów połączeń wzajemnych i linii bezpośrednich 

Państwa członkowskie lub odpowiednie ich organy prowadzić mają współpracę 

w celu integracji swoich rynków krajowych na różnych poziomach regionalnych – cel 

– posiadanie przez operatora/operatorów przesyłowego chociażby jednego 

zintegrowanego systemu na poziomie regionalnym do alokacji zdolności i kontroli 

bezpieczeństwa sieci 

Wytwarzanie 

Procedura udzielania zezwoleń na budowę nowych zdolności wytwórczych oparta 

o obiektywne, przejrzyste i niedyskryminacyjne kryteria 

Państwa członkowskie określają kryteria udzielania zezwoleń na budowę zdolności 

wytwórczych na swoim terytorium 

Państwa członkowskie zapewnią istnienie specjalnych procedur udzielania zezwoleń 

na małe wytwarzanie, zdecentralizowane lub rozproszone 

Eksploatacja systemu przesyłowego 

Państwa członkowskie zapewniają, aby do końca 3 marca 2012 r. każde 

przedsiębiorstwo będące właścicielem systemu przesyłowego działało jako operator 

systemu przesyłowego 

Przed wyznaczeniem i zatwierdzeniem przedsiębiorstwa, jako operatora systemu 

przesyłowego musi ono uzyskać certyfikację zgodną z określonymi procedurami 

Przedsiębiorstwa prowadzące jakąkolwiek działalność w zakresie wytwarzania lub 

dostaw energii nie mogą w żadnych wypadku sprawować bezpośrednio ani pośrednio 

kontroli wobec wydzielonych operatorów systemów przesyłowych 

Każdy operator systemu przesyłowego jest odpowiedzialny za: zapewnienie 

długoterminowej zdolności systemu do zaspokajania uzasadnionego zapotrzebowania 

na przesył energii elektrycznej, eksploatacje, utrzymanie i rozwój bezpiecznych 

i wydajnych systemów przesyłowych z uwzględnieniem aspektów środowiskowych 

Każdy operator systemu przesyłowego jest odpowiedzialny za przyczynianie się do 

bezpieczeństwa dostaw poprzez odpowiednią zdolność i niezawodność systemu 

111


Każdy operator systemu przesyłowego jest odpowiedzialny za zarządzanie 

przepływem energii elektrycznej w systemie wraz z uwzględnieniem wymiany 

z innymi zintegrowanymi systemami 

Każdy operator systemu przesyłowego powinien współpracować z operatorami 

innych, zintegrowanych systemów w celu zapewnienia bezpieczeństwa i wydajności 

działania, rozwoju oraz interoperacyjności połączonego systemu 

Operator systemu przesyłowego tam, gdzie pełni taką funkcję odpowiedzialny jest 

zadysponowanie instalacjami wytwarzającymi energie elektryczną i określanie 

sposobu wykorzystania połączeń wzajemnych z innymi systemami 

Państwa członkowskie wymaga od operatorów systemu przesyłowego, aby przy 

dysponowaniu instalacjami wytwórczymi wykorzystującymi OZE działali zgodnie 

z art.16 Dyrektywy 2009/28/WE. Mogą także wymagać, aby operator systemu przy 

dysponowaniu przyznawał pierwszeństwo instalacjom wytwórczym opartym na 

kogeneracji 

Państwa członkowskie (lub odpowiednie organy regulacyjne) wymagają od 

operatorów spełnienia minimalnych norm utrzymania i rozbudowy systemu 

przesyłowego, w tym norm dotyczących zdolności połączeń wzajemnych 

Każdego roku operatorzy systemów przesyłowych przedstawiają organowi 

regulacyjnemu dziesięcioletni plan rozwoju sieci oparty na obecnej i prognozowanej 

podaży i popycie, zawierający skuteczne środki dla zagwarantowania wystarczalności 

systemu i bezpieczeństwa dostaw 

Eksploatacja systemu dystrybucyjnego 

Państwa członkowskie wyznaczają jednego lub większą ilość operatorów systemów 

dystrybucyjnych lub zobowiązują przedsiębiorstwa posiadające lub odpowiedzialne 

za systemy dystrybucyjne do ich wyznaczenia 

Operator systemu dystrybucyjnego odpowiedzialny jest za zapewnienie 

długoterminowej zdolności systemu do zaspokajania uzasadnionego zapotrzebowania 

na dystrybucję energii elektrycznej, za eksploatację, utrzymanie i rozbudowę 

bezpiecznego, niezawodnego i wydajnego systemu dystrybucyji energii elektrycznej 

z należytym poszanowaniem środowiska i efektywności energetycznej 

W żadnym wypadku operator systemu dystrybucyjnego nie stosuje dyskryminacji 

między użytkownikami systemu 

Operator systemu dystrybucyjnego ma obowiązek dostarczania uzytkownikom tego 

systemu informacji niezbędnych dla zapewnienia skutecznego dostepu do systemu, 

w tym korzystania z niego 

112


Państwa członkowskie mogą wymagać od operatora systemu dystrybucyjnego, aby 

dysponując instalacjami wytwarzającymi energie elektryczną, przyznawał 

pierwszeństwo instalacjom OZE 

Organizacja dostepu do systemu 

Państwa członkowskie zapewniają wdrożenie systemu dostepu stron trzecich do 

systemu przesyłowego i dystrybucyjnego opartego na opublikowanych taryfach, 

mającego zastosowanie do wszystkich uprawnionych odbiorców, stosowanego 

obiektywnie i bez dyskryminacji pomiędzy użytkownikami systemu 

Operator systemu przesyłowego lub dystrybucyjnego może odmówić dostępu do 

systemu w przypadku, gdy nie dysponuję niezbędną zdolnością 

Umowy na dostawy energii elektrycznej zawierane z uprawnionymi odbiorcami 

systemu innego państwa członkowskiego są możliwe, jeżeli odbiorca jest uważany za 

uprawnionego w obu systemach 

Każde państwo członkowskie wyznacza jeden organ regulacyjny na poziomie 

krajowym 

Agencja ACER 

Celem Agencji ACER ustanowionej Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady 

z 13 lipca 2009 r. jest wsparcie krajowych organów regulacyjnych. W kompetencjach 

Agencji ACER jest także: monitorowanie współpracy regionalnej pomiędzy operatorami 

systemów przesyłowych, wdrażanie wytycznych związanych z transeuropejskimi sieciami 

energetycznymi, a także monitorowanie i sprawozdzawczość dotyczącą sektorów energii 

elektrycznej i gazu ziemnego. 

Oczekuje się, iż szybka i pełna implementacja Dyrektywy 2009/72/WE przyniesie znaczący 

postęp w procesie liberalizacji i integracji rynków państw członkowskich. Efektem 

wdrożenia nowej reformy ma być usunięcie granic wewnętrznych w UE dla swobodnego 

przepływu energii elektrycznej pomiędzy państwami członkowskimi. Oznacza to między 

innymi zwiększenie konkurencji między przedsiębiorstwami energetycznymi w odniesieniu 

do poprawy efektywności oraz w zabieganiu o potencjalnego klienta. Z kolei klient otrzyma 

więcej instrumentów ochrony swoich praw w odniesieniu do bycia jednym z uczestników 

rynku energii. Państwa członkowskie zobligowane są przede wszystkim do zapewnienia 

wysokiego poziomu ochrony konsumenta poprzez stosowanie przejrzystych warunków 

zawieranych umów, rostrzyganie powstałych sporów oraz łatwego i swobodnego dostępu do 

informacji odnośnie dostarczanej energii, głównie dzięki utworzenie kompleksowych 

punktów kontaktowych. 

Wyraźnie zmieni się także ranga i rola organu regulacyjnego (w Polsce URE). Dodatkowymi 

obowiązkami i uprawnieniami organu będą m.in.: 

poszerzony zakres monitoringu rynku energii 

113


kontrola realizacji długoterminowych planów inwestycyjnych przedsiębiorstw 

energetycznych oraz jakości świadczonych przez nich usług 

podejmowanie decyzji oraz nakładanie niezbędnych środków w celu promowania 

efektywnej konkurencji oraz zapewnienia właściwego funkcjonowania rynku 

nakładania sankcji na przedsiębiorstwa energetyczne za niewywiązywanie się ze 

zobowiązań nałożonych na nie określonymi dyrektywami, czy też niestosowanie się 

do decyzji URE lub Agencji ACER 

większa niezależność (w tym również budżetowa) wraz z zapewnieniem 

bezstronności i przejrzystości działania – potrzeba zmian legislacyjnych w prawie 

energetycznym w tym kierunku 

Według raportu „Rynek energii elektrycznej w Polsce – stan na 31 marca 2010 r. 

opracowanego przez Towarzystwo Obrotu Energią należy podjąć szereg działań 

krótkoterminowych oraz długoterminowych w odniesieniu do dalszej liberalizacji rynku 

energii elektrycznej. Do działań krótkoterminowych wg raportu zaliczyć można m.in.: 

zmiany legislacyjne prowadzące do wykreowania sygnałów inwestycyjnych, 

z zachowaniem konkurencyjności w poszczególnych obszarach rynku 

likwidacja obowiązku przedkładania do zatwierdzenia Prezesowi URE taryf 

w segmencie gospodarstw domowych 

w celu skutecznej implementacji prawidłowej architektury rynku energii elektrycznej 

konieczna jest kontynuacja opracowywania standardów umów, funkcjonujących 

w relacji odbiorca końcowy, operator systemu dystrybucyjnego, sprzedawca, podmiot 

odpowiedzialny za bilansowanie 

w obszarze OZE konieczne jest przeprowadzenie dogłębnej analizy systemu 

promowania OZE i kogeneracji oraz modele kształtowania opłat zastępczych 

(uwzględnienie zmian cen energii elektrycznej uzyskiwanej z OZE podczas sprzedaży 

tej energii 

wymiana międzysystemowa – jak najszybsze objęcie systeme aukcyjnym połączenia 

kablowego ze Szwecją, monitorowania procesu określania dostępnych mocy 

transgranicznych przez Prezesa URE, monitorowanie prac nad wprowadzeniem 

metody flow-base, jako metody okreslania dostępnych mocy transgranicznych, ocena 

możliwości i monitorowanie efektów wprowadzenia metody market-coupling 

(udostępnianie mocy transgranicznych) 

Działania długoterminowe obejmują dwa główne obszary: 

wdrożenie nowej architektury rynku energii elektrycznej adekwatnie do koncepcji 

przyjętej w Polityce Energetycznej Polski do 2030 r. 

rozbudowa mocy transgranicznych 

114


Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku, jako jeden z głównych celów polskiej 

energetyki określa rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii. Pomimo, iż w ostatnim 

czasie wystapiło kilka znaczących zmian (mechanizm bilansowania i wprowadzenie rynku 

dnia bieżącego) w kierunku zwiększenia konkurencyjności rynku energii, nie funkcjonuje on 

jeszcze w pełni prawidlowo. W celu uznania rynku za konkurencyjny należy bezwłocznie 

dostosować go pod względem organizacyjnym i legislacyjnym zgodnie z wykładnią 

dyrektywy 2009/72/WE. 

Najważaniejsze założenia dotyczące wewnętrznego rynku gazu ziemnego – Dyrektywa 

2009/73/WE 

Ogólne zasady organizacji sektora - podobnie jak ma to miejsce w przypadku sektora 

elektroenergetycznego\ 

Rozdział systemów przesyłowych i operatorów systemów przesyłowych następuję na 

podobnych zasadach, jak ma to miejsce w przypadku sektora elektroenergetycznego 

Operatorzy systemów magazynowania i systemów LNG 

Państwa członkowskie wyznaczają jednego lub większą liczbę operatorów systemów 

magazynowania i systemów LNG, lub też wymagają od przedsiębiorstw gazowych 

będących właścicielami instalacji magazynowych lub instalacji LNG do ich 

wyznaczenia 

Każdy operator systemu magazynowego lub systemu LNG ma za zadanie 

eksploatować, utrzymywać i rozbudowywać bezpieczne, niezawodne i wydajne 

instalacje przeysłowe, magazynowe lub LNG w celu zagwarantowania otwartego 

rynku oraz przy uwzględnieniu aspektów środowiskowych 

Nie stosuje dyskryminacji między użytkownikami systemu w szczególności na 

korzyść powiązanych z nim przedsiębiorstw 

Każdy operator systemu przesyłowego dostarcza każdemu innemu operatorowi 

systemu przesyłowego, magazynowego, LNG, dystrybucyjnemu wystarczającą ilość 

informacji, dla zapewnienia bezpieczeństwa i odpowiedniej eksploatacji systemów 

wzajemnie połączonych transportu i magazynowania gazu ziemnego oraz dostarcza 

użytkownikom systemu informacje niezbędne do skutecznego dostepu do systemu 

Każdy operator systemu przesyłowgo tworzy odpowiednią transgraniczną zdolność 

przesyłową mającą na celu zintegrowanie europejskiej infrastruktury przesyłowej 

zaspokajającą ekonomiczne i techniczne zapotrzebowanie na zdolność oraz 

gwarantującą bezpieczeństwo dostaw gazu 

Bilansowanie gazu w systemie przesyłowym powinno odbywać się na obiektywnych, 

przejrzystych i niedyskryminujących zasadach 

115


Państwa członkowskie lub organy regulacyjne mogą wymagać od operatorów 

systemów przesyłowych przestrzegania minimalnych wymogów związanych 

z utrzymywaniem i rozbudową systemu przesyłowego, w tym połączeń wzajemnych 

Zagwarantowanie dobrze funkcjonującego, zintegrowanego rynku gazu ziemnego oraz 

bezpieczeństwa jego dostaw związane jest z rozbudową sieci przesyłowej w państwach UE. 

Obecny stopień rozwoju infrastruktury gazowej stanowi w wielu przypadkach znaczące 

utrudnienie w skutecznym reagowaniu na występujące zakłócenia w dostawach. 

W odniesieniu do tego szczególnego znaczenia nabiera konieczność zintensyfikowania prac 

na rzecz rozbudowy połączeń wzajemnych oraz dywersyfikacji dróg i źródeł zaopatrzenia. 

Według Komunikatu Komisji Europejskiej z dnia 13.11.2008 r. priorytety w zakresie 

infrastruktury: 

Budowa południowego korytarza gazowego, którym byłby dostarczany gaz z rejonów 

Morza Kaspijskiego i Bliskiego Wschodu 

Dokończenie budowy śródziemnomorskiego pierścienia energetycznego łączącego 

Europę z południową częścią regionu Morza Środziemnego 

Rozwój wzajemnych połączeń w Europie Środkowej i Południowo-Wschodniej 

oparty na inicjatywie nowego europejskiego systemu przesyłowego (NETS), która ma 

na celu stworzenie wspólnego operatora systemu przesyłu gazu, na pierścieniu 

gazowym wspólnoty energetycznej oraz priorytetowych połączeniach 

międzysieciowych 

Reasumując, należy stwierdzić, iż w celu dostosowania krajowego rynku energii do 

wymogów Unii Eurpejskiej dotyczących wewnętrznego, zintegrowanego i w pełni 

konkurencyjnego rynku energii, nakreślonych we wspomnianych powyżej dyrektywach 

i rozporządzeniach, wymagane jest przeprowadzenie szeregu zmian natury technicznej, 

organizacyjnej oraz prawnej. 

Bezpieczeństwo energetyczne Gminy Liszki 

Głównym celem rozwoju rynku energii jest zapewnienie bezpieczeństwa dostaw paliw 

i energii. Jest to również jedno z głównych założeń Polityki Energetycznej Polski do 2030 r. 

Bezpieczeństwo energetyczne funkcjonuje na trzech głównych poziomach: 

1) Lokalnym (gmina lub kilka gmin), którego najistotniejszym elementem jest 

niezawodność i ciągłość dostaw energii 

2) Regionalnym, którego najistotniejszy element to zdolność i gotowość przesyłu 

i wymiany energii do i między regionami (gminami) 

3) Krajowym, którego naistotniejszy element stanowi zdolność i niezawodność tranzytu 

pomiędzy i ponad regionami oraz zdolność do wymiany energii elektrycznej i gazu 

ziemnego z państwami ościennymi, w tym również z zintegrowanymi systemami 

funkcjonującymi w UE 

116


Lokalne bezpieczeństwo energetyczne polega głównie na zapewnieniu społeczności 

właściwego zaopatrzenia w nosniki energi. Bezpieczeństwo energetyczne gminy w zakresie 

zaspokajania potrzeb energetycznych powinno być rozumiane jako: 

• Bezpieczeństwo zaopatrzenia w nośniki energii przetworzone 

• Pewność zasilania odbiorców paliw i energii 

W warunkach zliberlizowanego rynku energii bezpieczeństwo energetyczne spoczywa na 

kilku podmiotach rynku, tj. rządu i jednostkach samorządowych, przedsiębiorstwach 

dostarczających energie oraz konsumentach, zwłaszcza przemysłowych. W rezultacie 

liberalizacji rynku energii zniknęły podstawowe bariery w dostępie do tego rynku, poprzez co 

możliwe stało się planowanie inwestycyjne. Większość decyzji inwestycyjnych przypadła 

w okresie zintensyfikowanego rozwoju hurtowego rynku energii, kiedy to zniesiono 

długoterminowe umowy sprzedaży mocy i energii elektrycznej (tzw. KDT). Poniżej 

przedstawiono planowane i prognozowane wycofania mocy wytwórczych oraz planowane 

głębokie modernizacje (Ministerstwo Gospodarki - Sprawozdanie z wyników monitorowania 

bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej za okres od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 

grudnia 2010 r.). 

Wykres 27. Planowane i prognozowane wycofania mocy wytwórczych w elektrowniach i elektrociepłowniach 

zawodowych [MW brutto] – (MG - Sprawozdanie z wyników monitorowania bezpieczeństwa dostaw energii 

elektrycznej za okres od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 grudnia 2010 r.) 

Wykres 28. Planowane i prognozowane głębokie modernizacje w elektrowniach i elektrociepowniach 

zawodowych [MW brutto] – (MG - Sprawozdanie z wyników monitorowania bezpieczeństwa dostaw energii 

elektrycznej za okres od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 grudnia 2010 r.) 

117


Z przedstawionych wykresów wynika, iż największe tempo wycofywania mocy wytwórczych 

będzie miało miejsce w latach 2012-2018 oraz 2025-2026. Z kolei większość planowanych 

obecnie głębokich modernizacji ma zostać zrealizowana w latach 2010-2015. 

Krytycznym z uwagi na możliwość wystąpienia niedoboru mocy wytwórczych jest okres po 

1 stycznia 2016 roku głównie z uwagi na wdrożenie nowej dyrektywy IPPC (IED), gdyż 

w tym okresie występować będzie wzmożone wycofywanie mocy wytwórczych przez 

przedsiębiorstwa energetyczne (3500 MW w latach 2010-2016) oraz znaczny zakres 

zaplanowanych w okresie 2010-2015 (ok. 12 200 MW) modernizacji mocy wytwórczych, co 

z pewnością spowoduje spadek mocy dyspozycyjnej w systemie. W przypadku, gdy dane 

jednostki zdecydują się na wykorzystanie derogacji (nowa dyrektywa IED dopuszcza kilka 

forma derogacji, polegających na braku konieczności wycofywania jednostek wytwórczych 

nie spełniających zaostrzonych wymagań środowiskowych) ich eksploatacja w ciągu roku 

ulegnie skróceniu, a więc i dyspozycyjność będzie ograniczona. Z uwagi na to należy 

bezwzględnie realizować deklarowany plan inwestycyjny w jednostki wytwórcze, gdyż 

planowany ubytek mocy, niewystarczająco skompensowany przez nowe, uruchamiane 

jednostki może zagrozić bezpieczeństwu dostaw energii elektrycznej. 

Poziom bezpieczeństwa energetycznego gminy zależy od stopnia konkurencyjności 

dostępnych na lokalnym rynku nosników energii, z kolei dostepność ta uzależniona jest od 

struktury bilansu energetycznego oraz od rozwoju sieci energetycznej. Bezpieczeństwo 

energetyczne gminy wymaga zróżnicowanych źródeł zaopatrzenia, rozbudowy sieci 

przesyłowych, programów działań dotyczących ograniczenia występowania awarii, a także 

sprawnej dyspozycji i kontroli systemów energetycznych. Istotnym jest również zachowanie 

samowystarczalności energetycznej gminy, dzięki właściwemu wykorzystaniu lokalnych 

zasobów energetycznych, długoterminowym umowom na dostawę nosników energii oraz 

odpowiedniej rozbudowie i modernizacji powiązań systemów energetycznych z gminami 

sąsiednimi. 

Bezpieczeństwo dostaw paliw i energii zdeterminowane jest głównie poprzez szeroko 

rozumianą dywersyfikację dostawców paliw, rodzajów źródeł energii pierwotnej, struktur 

potrzeb energetycznych różnych kategorii odbiorców oraz technologii efektywnych 

energetycznie. 

Analizując bezpieczeństwo energetyczne Gminy Liszki, należy stwierdzić, iż jest ono 

zagwarantowane. Gmina posiada stabilny system zasilania w energią elektryczną, 

W obliczu zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego związanego z dostawami gazu 

również nie widać sygnałów zagrażających temu bezpieczeństwu. Teren gminy 

zaopatrywany jest z gazociągu wysokiego ciśnienia, który w perspektywie 2030 r. będzie 

sukcesywnie modernizowany. Stwierdzić trzeba jednak, że dla zapewnienia dobrze 

funkcjonującego rynku energii, tudzież bezpieczeństwa jego dostaw należy sukcesywnie 

rozbudowywać infrastrukturę przesyłową, gdyż obecny stopień rozwinięcia infrastruktury 

technicznej uniemożliwia w wielu przypadkach skuteczne reagowanie na różnego rodzaju 

zakłócenia i przerwy w dostawach. W celu zapobiegania czy też minimalizacji skutków 

przerw w dostawach oraz awarii powstało w 2010 r. specjalne Rozporządzenie 994/2010 

w sprawie środków zapewniających bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego. Wśród nich 

118


najważniejsze to: wprowadzenie standardu w zakresie dostaw, standardu w zakresie 

infrastruktury oraz intensyfikacja współpracy regionalnej. 

Należy zwrócic uwagę, iż w kierunku zwiększenia stopnia bezpieczeństwa energetycznego 

gminy, nieodzownym będzie wykorzystanie odnawialnych zasobów energii. Głowny nacisk 

powinien był położony na rozwój systemów skojarzonej produkcji energii elektrycznej 

i ciepła (kogeneracji), zarówno jeśli chodzi o wykorzystanie biogazu, jak również biomasy 

stałej, której zasoby w gminy kształtują się na wysokim poziomie. Zadaniem samorządu 

lokalnego oraz przedsiębiorstw związanych z energetyką powinno być jak najszybsze 

programowanie inwestycji ekoenergetycznych, których finansowanie mogą zapewnić 

istniejące fundusze krajowe, fundusze strukturalne, mechanizmy finansowe EOG oraz 

projekty nowych np. funduszu infrastrukturalnego Connecting Europe Facility (CEF) 50 mld 

EUR na lata 2014-2020. 

8.2. Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie paliw i energii ukierunkowane na 

poprawę efektywności energetycznej 

8.2.1. Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie ciepła 

W związku z rosnącym zapotrzebowaniem na energie cieplną należy przeanalizować 

możliwe metody pozwalające na racjonalną gospodarkę cieplną szczególnie jeśli chodzi 

o budownictwo mieszkaniowe, jako największego odbiorcę energii cieplnej na potrzeby co 

i c.w.u. Racjonalizacja zużycia ciepła wpisuje się ponadto w wytyczne ustawy 

o efektywności energetycznej z dnia 15 kwietnia 2011 roku. (Dz.U. Nr.94 poz.551) 

określającej cele w zakresie oszczędności energii z uwzględnieniem wiodącej roli sektora 

publicznego, oraz ustanawiającej mechanizmy wspierające, a także system monitorowania 

i gromadzenia niezbędnych danych. 

W ostatnich 10 latach w Polsce dokonał się znaczący postep, jeżeli chodzi o efektywność 

energetyczną. Energochłonność Produktu Krajowego Brutto spadła bowiem o ok.30%. 

Możliwe to było z uwagi na przeprowadzone przedsięwzięcia termomodernizacyjne, 

wykonane w ramach ustawy o wspieraniu przedsięwzięć termomodernizacyjnych (obecnie 

ustawa o wspieraniu termomodernizacji i remontów - Dz.U. Nr.223, poz 1459), modernizację 

oświetlenia ulicznego oraz optymalizację procesów przemysłowych. Jednak stwierdzić 

trzeba, iż obecna efektywność energetyczna polskiej gospodarki jest ok. 3 krotnie niższa niż 

w przypadku krajów najbardziej rozwiniętych oraz ok. 2 krotnie niższa od średniej w krajach 

UE. Ponadto zużycie energii pierwotnej w Polsce, odniesione do liczebności populacji jest 

niemal 40% wyższe niż w krajach tzw. „starej 15”. 

Jak już wspomniano, szczególne znaczenie mają inwestycje w poprawę efektywności 

energetycznej w sektorze budownictwa. (40% końcowego zużycia energii w UE). Należy 

więc programować jak najwięcej inwestycji związanych z termorenowacją. Program zawarty 

w ustawie o wspieraniu termomodernizacji i remontów, ma na celu zapewnienie 

119


technicznego i finansowego wsparcia projektów z zakresu oszczędności energii 

w budynkach, projektów związanych ze zmniejszeniem strat ciepła w sieciach 

dystrybucyjnych oraz zastepowaniem tradycyjnych, niskoefektywnych źródeł energii, 

źródłami niekonwencjonalnymi, w tym wykorzystującymi OZE. 

Poziom zużycia energii w budynkach mieszkalnych uzależniony jest od kilku czynników, 

takich jak: 

• Zastosowane technologie i materiały budowlane 

• Położenie geogrficzne budynku 

• Usytuowanie budynku 

• Zastosowane układy grzewcze i ich sprawność 

Implementacja zapisów ustawy o efektywności energetycznej możliwa będzie między innymi 

poprzez odpowiednią politykę związaną z termomodernizacją budynków mieszkalnych, 

budynków użyteczności publicznej oraz budynków przeznaczonych na działalność 

gospodarczą. 

Główne zabiegi termomodernizacyjne obejmują: 

Ocieplenie ścian zewnętrznych 

Ocieplenie stropów nad nieogrzewanymi piwnicami 

Ocieplenie stropu pod nieogrzewanym poddaszem, dachem, stropodachem 

Modernizacja okien i drzwi zewnętrznych 

Modernizacja układów wentylacyjnych 

Modernizacja układów grzewczych 

Modernizacja systemu c.w.u. 

Ocieplenie ścian zewnętrznych 

Zazwyczaj przez ściany budynki tracą od 24-30 % ciepła (Poradnik – Termomodernizacja 

w świetle dyrektywy o charakterystyce energetycznej budynków, FEWE Katowice 2011). 

Najczęściej ściany izolowane są od zewnątrz z uwagi na eliminację tzw. mostków cieplnych 

występujących w konstrukcjach zewnatrznych. Dzięki izolacji zewnętrznej wzrasta 

akumulacyjność cieplna danego budynku, co sprawia, że przy czasowym zmniejszeniu 

ogrzewania temperatura wewnątrz budynku nieznacznie spada dzięki czemu późniejsze 

dogrzanie budynku w celu uzyskania optymalnej temperatury zajmuje mniej czasu, stąd 

eksploatacja takiego budynku jest bardziej efektywne ekonomicznie. Najczęściej stosuje się 

tzw. Bezspoinowy System Ociepleniowy (BSO). 

120


Ocieplenie stropów nad nieogrzewanymi piwnicami 

Stropy nad nieogrzewanymi piwnicami są elementami budynku, przez które zazwyczaj tracą 

5-10% ciepła (Poradnik – Termomodernizacja w świetle dyrektywy o charakterystyce 

energetycznej budynków, FEWE Katowice 2011). Ocieplenie tych elementów wykonuje się 

przeważnie od strony piwnic poprzez montaż płyt izolacyjnych (głównie styropianowych) do 

stropów. 

Ocieplenie stropu pod nieogrzewanym poddaszem, dachem, stropodachem 

Te elementy budynku tracą przeważnie ok. 8-20% ciepła. Najczęściej izolację stropów nad 

ostatnią kondygnacją wykonuje się poprzez ułożenie warstw izolacyjnych wprost na stropie 

bez dalszej obróbki i utwardzania posadzki w sytuacji, gdy poddasze nie jest użytkowane. 

W sytuacji, gdy poddasze jest użytkowane stosuje się izolację o wzmocnionych parametrach 

(utwardzonych) oraz dodatkowo zabezpiecza się ją odeskowaniem lub wylewką z gładzi 

cementowej. Ocieplenie stropodachów pełnych polega najczęściej na ułożeniu kilku 

dodatkowych warstw izolacyjnych i pokryciowych na istniejącym pokryciu dachowym. 

Modernizacja okien i drzwi zewnętrznych 

Przez okna rozproszeniu ulega ok. 10-15% ciepła, a w przypadku okien nieszczelnych nawet 

do 30%. Rozwiązaniem tego problemu jest zakup nowych, energooszczędnych okien Innym 

sposobem zmniejszenia strat ciepła jest zmniejszenie powierzchni okien, tam gdzie jest ona 

przewymiarowana w odniesieniu do potrzeb naświetlenia naturalnego (częsta sytuacja 

w przypadku budynków użyteczności publicznej). 

Modernizacja układów wentylacyjnych 

W przypadku wymiany powietrza wentylacyjnego straty mogą dochodzić nawet do 40% 

łącznego zużycia ciepła. 

Generalnie stosowane są dwa rodzaje systemów wentylacyjnych: wentylacja naturalna 

(grawitacyjna) i wentylacja mechaniczna. Najczęściej stosowana jest wentylacja naturalna, 

w której ciągły dopływ powietrza realizowany jest poprzez nieszczelność okien, drzwi 

i okresowo uchylane i otwierane okna. Odpływ powietrza następuje poprzez kratki 

wentylacyjne. Wadą takiego systemu jest brak mozliwości regulacji wydajności przepływu 

powietrza. Czasami wymiana powietrza jest zbyt intensywna, czasami niewystarczająca. 

W budynkach z wentylacją naturalną, gdzie wymieniono stolarkę okienną występuje problem 

niedostatecznego przepływu powietrza, co prowadzi do powstawania wilgoci, pleśni, czy też 

grzybów. Problem ten rozwiązuje się poprzez montaż nawiewników ręcznych lub 

automatycznych. 

Najbardziej odpowiednim systemem jest wentylacja nawiewno-wywiewna z odzyskiem 

ciepła z powietrza wentylacyjnego, umożliwiającą kontrolę jakości i ilości doprowadzanego 

powietrza. Wadą są wysokie nakłady początkowe. 

121



Najczęstsza oprócz braku odpowiedniej izolacji termicznej przyczyną małoefektywnej 

gospodarki cieplnej i związanym z nią wysokim zużyciem energii cieplnej jest niska 

sprawność eksploatowanych układów grzewczych. Związane jest to głównie z niską 

sprawnością samego źródła ciepła (kotła grzewczego) oraz złym stanem technicznym 

instalacji wewnętrznej c.o., która zazwyczaj bywa rozregulowana, bez odpowiedniej izolacji 

rur. Problemem jest również brak możliwości regulacji i dostosowania zapotrzebowania na 

ciepło przy zmieniających się warunkach pogodowych (automatyka źródła ciepła) oraz 

potrzeb energetycznych w konkretnych pomieszczeniach. 

Mówiąc o sprawności instalacji grzewczych, należy powiedzieć, iż składa się ona z 4 

zasadniczych elementów. Po pierwsze sprawność samego źródła ciepła, która zależy od jego 

wieku. Im starszy kocioł grzewczy tym sprawność jego jest mniejsza. Następnym elementem 

jest sprawność przesyłania wytworzonego z źródle ciepła. Układ przesyłania ciepła do 

grzejników powiniem być zaizolowany w celu minimalizacji występowania strat ciepła. Brak 

izolacji w połączeniu z długoletnią eksploatacją instalacji bez zabiegów konserwacyjnomodernizacyjnych 

przyczynia się do znacznego obniżenia jej sprawności. Trzecim 

składnikiem jest sprawność wykorzystania ciepła, związana m.in. z rozmieszczeniem 

i usytuowaniem grzejników w pomieszczeniach. Ostatnim elementem jest automatyzacja oraz 

możliwość regulacji układu grzewczego. Wykorzystanie zaworów termostatycznych 

w połączeniu z nowoczesnymi grzejnikami oraz automatyką kotła pozwalają na znaczne 

zmniejszenie strat cieplnych w odniesieniu do układów wyeksploatowanych. Zastosowanie 

usprawnień we wszystkich 4 elementach skutkuje redukcją zużycia paliw i energii na 

poziomie 10-30%. Poniżej przedstawiono porównanie sprawności starego, 

wyeksploatowanego i niskosprawnego układu grzewczego z nowoczesnym układem 

wysokosprawnym. 

Rysunek 11. Porównanie sprawności starego niskosprawnego układu grzewczego z nowoczesnym układem 

Porównanie to pokazuje stopień wykorzystania paliwa wsadowego. Widać, iż eksploatacja 

starych układów grzewczych opartych o niskosprawne źródła ciepła powoduje duże straty 

paliwa, dochodzące nawet do ok. 60 %. Dla nowoczesnych układów straty wynoszą od 10 do 

max 30 %. Wniosek jest oczywisty - eksploatacja nowoczesnych układów grzewczych 

122


oprócz korzyści ekonomicznych związanych z oszczędnościami na paliwie, wpływa ponadto 

na zmniejszenie emitowanych do atmosfery zanieczyszczeń. 

Modernizacja systemu c.w.u. 

System zaopatrzenia danego budynku w c.w.u., aby był efektywny musi zostać prawidłowo 

zaprojektowany i wykonany. Dobór źródła ciepła, zasobnika c.w.u. powinien uwzględniać 

wiele czynników m.in. rzeczywiste warunki uzytkowania c.w.u. tj. ilość osób oraz 

w przypadku centralnego systemu ilość mieszkań, wyposażenie w punkty czerpalne, 

nierównomierność rozbioru wody itd. 

Przygotowanie c.w.u. może nastepować w podgrzewaczach pojemnościowych, 

przepływowych lub przez dwufunkcyjny kocioł grzewczy, który wspomagany może być 

systemem solarnym. 

Rysunek 12. Instalacja c.w.u. z kotłem i systemem solarnym 

Zastosowanie zabiegów termomodernizacyjnych związanych z układem grzewczym oraz ze 

skorupą samego budynku pozwalają na optymalizację zużycia energii cieplnej a poprzez to 

obniżenie kosztów jego eksploatacji. 

W odniesieniu do budynków przeznaczonych na działalność gospodarczą rekomendowane 

zabiegi związane z racjonalizacją użytkowania energii są podobne jak przedstawiono 

powyżej, ale dodatkowo dla odpowiednich budynków proponuje się : 

Montaż instalacji odpylających, osiarczających, czy też odazotowujących w celu 

spełnienia norm środowiskowych 

Modernizacja systemu technologicznego (np. zastosowanie instalacji odzysku ciepła 

odpadowego itp.) 

Jak wynika z danych uzyskanych od UG Liszki w większości budynków użyteczności 

publicznej zostaly przeprowadzone zabiegi termomodernizacyjne. Dane przedstawiono 

w Tabeli 22. 

123


BUDYNKI 

TERMOMODERNIZACJA 

S.P. Liszki bud. 1 i 2 Przebudowa kotłowni węglowych na gazowe w 2008 r. 

S.P. Kaszów 1 Wymiana kotłowni węglowej na gazową – 1994 r. 

Elewacja z ociepleniem w 2004 r. 

S.P. Kaszów 2 Elewacja z ociepleniem w 2006 r. 

S.P. Piekary - rozbudowa szkoły – 1997 r. 

- wymiana okien – 2000 r. 

- wymiana dachu – 2004 r. 

- wymiana okien – 2006 r. 

- wymiana kotła po powodzi w 2010 r. – Kocioł VITOPLEX 200 

Planowane jest ocieplenie szkoły oraz odnowienie elewacji 

S.P. Jeziorzany - Modernizacja kotłowni z węglowej na gazową w 2002 r. 

- wymiana stropodachu na dach z ociepleniem poddasza w 1998 r. 

- wymiana okien w 2007 r. 

- elewacja z ociepleniem w 2008 r. 

- wymiana pieca gazowego wraz z automatyką – 2010 r. 

S.P. Rączna 

- rozdzielenie kotłowni szkolnej od mieszkań służbowych w 2003r 


- elewacja z ociepleniem 2009 r. 

S.P. Cholerzyn - elewacja z ociepleniem w 2010 r. 

S.P. Morawica (Pałac) - docieplenie stropodachu w 2009 r. 

S.P. Czułów 

- wymiana stropodachu – ocieplenie dachu na starej części szkoły 

w 2004 r. 

- wymiana kotła centralnego ogrzewania – 2009 r. 

- wymiana okien, ocieplenie budynku wraz z nową elewacją – 

2010 r. 

Gimnazjum Liszki 

- kompleksowa budowa szkoły z ociepleniem elewacji i kotłownią 

2001-2003 r. 

Gimnazjum Mników – wymiana pieców węglowych na gazowe – 1993 r. 

- wymiana okien w części szkoły 2008-2009 

124


Ośrodek Zdrowia Liszki 

- kompleksowa budowa z kotłownią i ociepleniem elewacji w 

1999 r. 

Ośrodek Zdrowia Morawica - budynek wybudowany w latach 2001-2003 

- elewacja z ociepleniem 2003r. 

OSP Kryspinów - wymiana okien 2005 r. 

OSP Ściejowice - wymiana okien 2008 r. 

OSP Jeziorzany - elewacja z ociepleniem 2008 r. 

OSP Czułów - elewacja z ociepleniem w 2009 r. 

- kocioł gazowy SAS 29 KW 

Hala Sportowa przy Gimnazjum Liszki - Budowa kompleksowa z elewacją i kotłownią w latach 2008- 

2009 

Budynek Urzędu Gminy Liszki nr 230 - Budowa w latach 1918-1945, nadbudowa 1984-1995 

- powierzchnia użytkowa – 617,6 m 2 

- budowa kotłowni gazowej 1991-1992 

- kocioł CO – typu JUBAN-GAZ Q=50 KW 

Budynek Urzędu Gminy Liszki nr 94 

-Budynek wybudowany w okresie międzywojennym 

- powierzchnia użytkowa 341,18 m 2 

- wymiana kotła z węglowego na gazowy w 1997 r. 


Budynek nr 206 - budowa : I część (stara ) w roku 1930; 

II część remont nadbudowa początek lat 90 

- powierzchnia użytkowa 334,60 m 2 

- wykonanie elewacji z ociepleniem 2010 r. 

budynek garażowy dla OSP w Rącznej 

- Kompleksowa budowa z ociepleniem elewacji 

Tabela 22. Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej na terenie Gminy Liszki (dane UG Liszki) 

Proponuje się wykonanie nastepujących zabiegów termorenowacyjnych w odniesieniu do 

budynków, w których nie przeprowadzono jeszcze termomodernizacji: 

modernizacja kotłowni – zastosowanie niskoemisyjnych źródeł ciepła, automatyzacja 

kotłowni, zastosowanie kolektorów słonecznych, pomp ciepła itp. 

modernizacja instalacji grzewczych – nowe orurowanie, energooszczędne napędy 

pomp obiegowych itp. 

125


modernizacja skorupy budynków – wymiana okien, wymiana dachu, docieplenie itd 

8.2.2. Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie energii elektrycznej 

Racjonalizacja zuzycia energii elektrycznej może być osiągnięta na kilku poziomach, 

mianowicie: 

Zakładu Energetycznego – dzięki zabiegom modernizacji i unowocześnienia 

w odniesieniu do infrastruktury elektroenergetycznej (stacje transformatorowe, linie 

przesyłowe itd.) w celu minimalizacji strat przesyłowych 

Zarządcy dróg – modernizacja oświetlenia ulicznego na energooszczędne, montaż 

lamp fotowoltaicznych, czy też małych turbin wiatrowych lub układów hybrydowych 

– lampa fotowoltaiczna-turbina wiatrowa pracujących autonomicznie, zapewniając 

zasilanie do świetlnego oznakowania dróg 

Użytkownika indywidualnego – zastosowanie energooszczędnego oświetlenia 

pomieszczeń, modernizacja lub wymiana energochłonnych urządzeń AGD, 

przesunięcie poboru energii na godziny poza szczytem, 

Użytkownika przemysłowego – stosowanie energooszczędnych urządzeń lub 

aparatów (np. energoszczędne silniki elektryczne), modernizacja lub zakup 

nowoczesnych linii technologicznych), 

Mówiąc o racjonalizacji użytkowania energii elektrycznej należy powiedzieć, iż 

przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, takie jak np. oczyszczalnia ścieków powinny 

poszukiwać możliwości poprawienia własnego bilansu energetycznego poprzez zastosowanie 

jednostek kogeneracyjnych pracujących na biogazie pochodzącym z fermenatcji osadów 

wtórnych pochodzących ze ścieków. Wykorzystanie skojarzonego wytwarzania energii 

elektrycznej i ciepła pozwoli na pokrycie zapotrzebowania zakładu na te nośniki, co 

przyczyni się do zmniejszenia poboru energii ze źródeł zewnętrznych oraz w rezultacie 

zwiększy jego efektywność energetyczną. Lecz żeby to błlo możliwe i ekonomicznie 

opłacalne zakład musi przyjmować dziennie ok. 8500-9000 m 3 ścieków. 

W odniesieniu do budynków użyteczności publicznej, przedsięwzięcia racjonalizujące 

użytkowanie energii elektrycznej to głównie: 

Wymiana oświetlenia na energooszczędne 

Minimalizacja wykorzystania elektrycznych podgrzewaczy c.w.u. dzięki 

zastosowaniu kolektorów słonecznych 

Zastosowanie energooszczędnych urządzeń 

126


8.2.3. Przedsięwzięcia racjonalizujące użytkowanie gazu ziemnego 

Racjonalizacja uzytkowania gazu ziemnego rozpatrywana jest w odniesieniu do dwóch 

poziomów, mianowicie: 

Operatora Gazowego Systemu Przesyłowego (Karpacka Spółka Gazownictwa) – 

dzięki właściwej eksploatacji, należytej konserwacji, prowadzonym remontom sieci 

dystrybucyjnej w kierunku minimalizacji strat przesyłowych 

Użytkownika końcowego (indywidualnego) – dzięki stosowaniu kuchenek gazowych 

o parametrach spełniających wszelkie normy jakościowe i wydajnościowe, czy też 

wydajnych urządzeń grzewczych na gaz ziemny (np. wysokosprawnych urządzeń 

kondensujących), 

Użytkownika końcowego (przemysłowego) – poprzez zastosowanie techniki 

kontrolnej w urządzeniach gazowych, nowoczesnych rozwiązań palnikowych, czy też 

wysokosprawnych kotłów gazowych lub też alternatywnych rozwiązań takich jak 

rozproszona produkcja energii elektrycznej, ciepła i chłodu w oparciu o lokalne 

gazowe urządzenia trigeneracyjne podnoszące efektywność wykorzystania gazu, jako 

pierwotnego źródła energii 

W gospodarce komunalnej, obejmującej również gospodarstwa indywidualne, w nowo 

projektowanych i realizowanych osiedlach powinno się kłaść nacisk na wdrażanie energetyki 

rozproszonej opartej o kogenerację lub trigenerację, co pozwoli na wyeliminowanie instalacji 

gazowych w mieszkaniach, zwiększając jednocześnie efektywność energetyczną oraz 

bezpieczeństwo mieszkańców. 

8.2.4. Zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej 

Zarządzanie energią powinno stanowić istotny element polityki energetycznej gminy, którego 

prawidłowa realizacja skutkuje wymiernymi efektami w postaci ograniczenia zużycia 

nosników energii i w rezultacie redukcji kosztów. W obliczu tendencji wzrostowej zużycia 

i cen energii, koniecznym jest podjęcie przez gminę działań zmierzającym do racjonalnego 

jej uzytkowania. Obowiązki gminy w tym zakresie wynikają bezpośrednio z zapisów 

nastepujących ustaw i dokumentów strategicznych: 

Ustawa o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r. 

Ustawa Prawo Energetyczne a dnia 10 kwietnia 1997 r. 

Polityka energetyczna Polski do 2030 r. 

127


Krajowy Plan Działań dotyczący efektywności energetycznej (EEAP) stanowiąca 

realizację zapisu art.14 ust.2 Dyrektywy 2006/32/WE w sprawie efektywności 

końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych 

Zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej polega głównie na: 

Ustaleniu celów zmniejszenia zużycia i kosztów energii oraz ograniczenia obciążeń 

dla środowiska naturalnego przy zachowaniu zadowalającego stanu usług 

energetycznych (komfort cieplny w pomieszczeniach, odpowiednie oświetlenie, 

odpowiednia ilość i temperatura c.w.u.) 

Określeniu odpowiedzialności – ustalenie kto i za co i jak odpowiada 

Stworzenie odpowiednich warunków dla rozpoczęcia programowych działań, tak aby 

w dłuższym terminie zarządzanie mogło samofinansować się z efektów 

podejmowanych działań tj. z oszczędności kosztowych 

Zarządzanie energią w samorządzie terytorialnym jest ważnym elementem lecz należy 

pamiętać iż bardziej priorytetowym jest zarządzanie nieruchomościami (sposbem ich 

wykorzystania, remontami, eksploatacją), a najbardziej priorytetowym jest zarządzanie 

szeroko pojętymi usługami publicznymi. W celu osiągnięcia założonych celów wszystkie 

systemy zarządzania muszą działać sprawnie. Także nawet najlepszy system zarządzania 

energią bez odpowiedniego systemu zarządzania daną nieruchomością nie będzie 

funkcjonował prawidłowo. Bardzo ważnym aspektem synergii istniejących systemów 

zarządzania jest koordynacja między strukturami organizacyjnymi samorządu 

odpowiedzialnymi za dany system. 

Poniżej w formie schematu przedstawione zostały główne elementy zarządzania energie 

w samorządzie terytorialnym. 

Rysunek 13. Elementy zarządzania energią w samorządzie terytorialnym wg. Fundacji na rzecz Efektywnego 

Wykorzystania Energii (FEWE) 

128


Organizacja systemu zarządzania energią powinna wyglądać następująco: 

• Krok 1- ocena sytuacji bieżącej – analiza struktury organizacyjnej, odpowiedzialności 

i kompetencji oraz zadań – zakresu obowiązków danych pracowników. 

Wprowadzanie niezbędnych zmian. 

• Krok 2 – określenie i rozpoznanie przedmiotu zarządzania – inwentaryzacja 

budynków (cechy budynku, instalacje energetyczne, ich stan, zużycie nosników 

energii i związane z nim koszty), poznanie realizowanych działań przez 

administratorów budynków itp. 

• Krok 3 – analiza danych z inwentaryzacji – zbilansowanie zużycia paliw i energii 

oraz ich kosztów, zarówno w poszczególnych budynkach jak i globalnie, obliczenie 

podstawowych wskaźników charakteryzujących efektywności wykorzystania paliw 

i energii, jednostkowych kosztów paliw i energii w poszczególnych budynkach, 

wnioski 

• Krok 4 – opracowanie raportów z inwentaryzacji 

• Krok 5 – przystapienie do bieżących działań, kontrola rachunków w celu określenia 

budynków, gdzie rachunki są wyższe niż w podobnych obiektach, określenie zasad 

wspołpracy pracowników odpowiedzialnych za zarządzanie energią z dyrektorami, 

administratorami oraz obsługą eksploatacyjną obiektów i budynków, 

przeprowadzenie szkoleń 

• Krok 6 – wstępne przeglądy obiektów i budynków, gdzie wskaźniki zużycia energii i 

kosztów kształtują się na wysokim poziomie, ocena potrzeb oraz planów 

remontowych innych komórek urzędu, ocena możliwości finansowych, opracowanie 

planu ograniczenia zuzycia energii i redukcji kosztów na 5-10 lat, oraz bardziej 

szczegółowego planu na nabliższe lata, przedstawienie planu do zatwierdzenia 

• Krok 7 – rozliczanie efektów przeprowadzonych przedsięwzięć i podejmowanych 

działań, propozycje odnośnie systemów motywacyjnych dla dyrektórów 

i administratorów obiektów w zależności od osiągniętych oszczędności kosztowych, 

wprowadzenie certyfikacji energetycznej budynków 

• Krok 8 – wprowadzenie rocznych i miesięcznych monitoringów kosztów i zużycia 

energii, raporty wyników monitoringu przedkładane władzom wraz z wnioskami 

i propozycjami działań 

• Krok 9 – realizacji procesu ciągłego doskonalenia systemu zarządzania energią 

Inwentaryzacja obiektów i budynków użyteczności publicznej 

Zadaniem inwentaryzacji obiektów i budynków jest dostarczenie administratorowi systemu 

zarządzania energią niezbędnych informacji, w celu dokonania oceny efektywności 

gospodarowania energią. 

129


Prowadząc inwentaryzację należy się skupić w szczególności na: 

Gromadzeniu danych budowlanych i technicznych budynków 

Gromadzenie archiwalnych danych dotyczących zużycia energii 

Gromadzenie danych bieżących dotyczących zużycia energii 

Uzyskanie kompletnych danych wymaga sprawnego systemu przepływu informacji od 

administratorów budynków (i/lub) dostawców energii do administratora systemu zarządzania 

oraz narzędzi standaryzujących formę i zakres niezbędnych danych. 

Celem inwentaryzacji jest uzyskanie informacji niezbędnych do: 

• Określenia podstawowych cech budowlanych i funkcjonalnych budynku 

• Poznania zapotrzebowania budynków na nośniki energii i związanych z nim kosztów 

• Poznania stopnia zaspokojenia potrzeb energetycznych 

• Oceny oddziaływania obiektów na środowisko 

• Oceny efektywności wykorzystania nośników energii 

• Określenia możliwości zmiany (poprawy) 

efektów i kosztów proponowanych zmian 

sytuacji energetycznej obiektu oraz 

• Określenia kolejności wykonywania analiz szczegółowych (m.in. audytów 

energetycznych) oraz określenia zadań priorytetowych 

• Planowania budzetów energetycznych obiektów 

W celu przeprowadzenia kompletnej inwentaryzacji należy: 

Zebrać dane o obiektach i budynkach 

Wprowadzić danych do arkusza lub bazy danych 

Wykonać analizę kompletności zebranych danych 

Przeprowadzić analizę wiarygodności wprowadzanych danych 

Wykonanie wstepnych analiz danych 

Opracowanie raportów 

Proces ten został zobrazowany na poniższym schemacie. 

130


Rysunek 14. Proces inwentaryzacji energetycznej (www.energiaisrdowisko.pl) 

Gromadzenie danych inwentarzowych polega przeważnie na wypełnianiu ankiet (ręcznie lub 

elektronicznie) a następnie wprowadzenie danych z ankiet do narzędzia analitycznego np. do 

arkusza kalkulacyjnego. Proponowana struktura danych wyglądać może następująco: 

Tabela 23. Przykładowa struktura danych dla inwentaryzacji energetycznej (www.energiaisrdowisko.pl) 

Stosując proponowaną strukturę danych oraz nadając każdemu obiektowi unikalny 

identyfikator, możliwe jest stworzenie spójnej bazy danych, w której dane techniczne 

dotyczące obiektów mogą być łatwo zintegrowane z informacjami o zużyciu i kosztach 

nosników energii. Ponadto istnieje możliwość grupowania obiektów wg. wybranego klucza 

(np. szkoły, obiekty administracji publicznej itp.). 

Inwentaryzacja energetyczna jest procesem cyklicznym, zwłaszcza jeśli chodzi o dane 

dotyczące zużycia i kosztów nośników energii, stąd można mówić o jej kompletności 

w danym okresie, którym jest rok kalendarzowy. Z uwagi na to opracowuje się analizy za 

okres roczny. Podstawowym wynikiem analizy zgromadzonych danych jest zestawienie 

kosztów i wielkości zuzycia nośników energii opracowane dla grupy wybranych obiektów, 

co obrazuje poniższa tabela. 

131


Tabela 24. Zestawienie kosztów i wielkości zużycia nośników energii dla grupy obiektów 

(www.energiaisrodowisko.pl) 

Program zarządzania energią 

Rozpoczęcie prac nad programem zarządzania energią powinno nastąpić po rozpoznaniu 

potrzeb i mozliwości realizacji konkretnych założeń programu. 

Główne potrzeby to: 

• pożądany stan techniczny obiektów i budynków oraz ich instalacji energetycznych 

• jakość usług energetycznych (standardu temperatur w pomieszczeniach, 

oświetlenia itp.) 

• możliwości redukcji kosztów i zużycia paliw i energii przez efektywne ich 

wykorzystanie 

• zmniejszenie emisji zanieczyszczeń powstających przy spalaniu paliw w źródłach 

ciepła 

Oprócz danych zebranych w procesie inwentaryzacji energetycznej, dodatkowo powinno się 

uzyskać informacje dotyczące: 

• zamierzeń co do wykorzystania obiektów i budynków w najbliższych 5-20 latach 

• ekspertyz stanu oraz potrzeb i planów remontowych obiektów i budynków 

• audytów energetycznych obiektów i budynków nie objętych termomodernizacją 

Na poniższym wykresie zobrazowano główne startegie dotyczące racjonalizacji kosztów 

energii w obiektach i budynkach samorządu terytorialnego. 

132


Wykres 29. Możliwe strategie racjonalizacji kosztów energii w obiektach i budynkach samorządu 

terytorialnego (Jak zarządzać energią i środowiskiem w budynkach użyteczności publicznej. Poradnik dla 

samorządów terytorialnych. FEWE, Katowice 2010) 

Najbardziej optymalną wydaje się być strategia „dobre zarządzania + energooszczędne 

programowe inwestycje). Polega ona głównie na: 

Najszybszym wykorzystaniu efektów zmniejszenia kosztów energii przez dobre 

(operacyjne) zarządzanie 

Podejmowaniu inwestycji według: potrzeb stanu technicznego tj. łączenia remontów 

kapitalnych obiektów i budynków z przedsięwzięciami termomodernizacyjnymi, a 

w obiektach i budynkach o dobrym stanie technicznym na zwiększaniu ich 

efektywności energetycznej poprzez inwestycje w energooszczędne rozwiązania 

Przyjęta przy budowie programu metody musi odpowiadać istniejącemu stanu rozpoznania 

efektywności użytkowania energii oraz możliwości redukcji kosztów i zużycia energii 

Informacje wyjściowe do konstruowania programu to: 

• Inwentaryzacja cech budowlanych i energetycznych obiektów i budynków 

• Wstępna ocena możliwości finansowania przedsięwzięć racjonalizujących 

użytkowanie energii z budżetu samorządu 

• Audyty energetyczne obiektów i budynków 

• Ocena stanu merytorycznego i organizacyjnego systemu zarządzania energią 

Określone grupy obiektów i budynków wymagają zróżnicowania programów zarządzania 

energią. Przed przystąpieniem do budowy odpowiedniego programu należy dane obiekty 

i budynki zakwalifikować do określonej grupy i tak: 

• Grupa A – obiekty i budynki o złym stanie technicznym, wymagających znacznych 

nakładów na remonty, modernizację, w tym na termomodernizację 

• Grupa B – obiekty i budynki o dobrym stanie technicznym lecz o niskiej jakości usług 

energetycznych, niskiej efektywności energetycznej (duże jednostkowe zuzycie 

nosników energii) oraz dużym obciążeniu dla środowiska (wysoka emisja 

zanieczyszczeń z własnych źródeł) 

133


• Grupa C - obiekty i budynki o dobrym stanie technicznym, dobrej jakości usług 

energetycznych lecz o niskiej efektywności energetycznej i dużym obciążeniu dla 


• Grupa D - obiekty i budynki o dobrym stanie technicznym, dobrej jakości usług 

energetycznych, przeciętnej efektywności energetycznej i małym obciążeniu dla 


Na poniższych rysunkach przedstawiono programy zarządzania energią dla poszczególnych 

grup budynków. 

Rysunek 15. Programowe działania w zarządzaniu energią w grupie budynków A (Jak zarządzać energią 

i środowiskiem w budynkach użyteczności publicznej. Poradnik dla samorządów terytorialnych. FEWE, 

Katowice 2010) 

Rysunek 16. Programowe działania w zarządzaniu energią w grupie budynków B (Jak zarządzać energią 



134


Rysunek 17. Programowe działania w zarządzaniu energią w grupie budynków C (Jak zarządzać energią 



Rysunek 18. Programowe działania w zarządzaniu energią w grupie budynków D (Jak zarządzać energią 



Kwalifikację do danej grupy budynków umożliwia wykonana wcześniej inwentaryzacja 

energetyczna. Nakłady inwestycyjne jakie mogą wystąpić w danej grupie budynków są 

nastepujące: 

• Grupa A – remonty kapitalne i średnie + termomodernizacja 

• Grupa B – modernizacja instalacji energetycznych + inwestycje termomodernizacyjne 

• Grupa C – inwestycje termomodernizacyjne 

• Grupa D – nisko i średnio-nakładowe inwestycje w nowe technologie 

Z uwagi na ograniczone możliwości budżetowe w stosunku do potrzeb, zaprogramowane 

inwestycje powinno się rozpoczać od priorytetowych i najbardziej efektywnych. 

• W grupie A – kolejność według potrzeb poprawy stanu technicznego budynków 

135


• W grupie B – kolejność według potrzeb poprawy stanu usług energetycznych 

i efektywności działań 

• W grupie C – kolejność według efektywności ekonomicznej działań 

• W grupie D – wprowadzenie systemu zarządzania energią (również w A, B i C) 

Mozliwości finansowania przedsięwzięć według odpowiednich grup budynków zostały 

przedstawione poniżej. 

Rysunek 19. Możliwe źródła finansowania wg. grup budynków (Jak zarządzać energią 



Podsumowując należy stwierdzić, iż wdrożenie sprawnie funkcjonującego systemu 

zarządzania energią w globalnym systemie zarządzania samorządu terytorialnego przynosi 

wymierne korzyści, które przedstawiają się następująco. 

Aprobata społeczna dla organów samorządowych za odpowiednie gospodarowanie 

środkami publicznymi i dbałość o swoje obiekty i budynki 

Możliwość finansowania innych przedsięwzięć z zaoszczędzonych środków 

Ograniczenie obciązenia środowiska naturalnego 

Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego kraju z uwagi na efektywną gospodarkę 

paliwami i energią 

8.2.5. Koszty energii 

W rozdziale tym przedstawiono prognoze cen podstawowych nosników energii 

w perspektywie 2030 roku. Dane dotyczące obecnych poziomów cen energii elektrycznej 

oraz gazu ziemnego pochodzą z taryf przedsiębiorstw energetycznych tj. Tauron Dystrybucja 

S.A. Oddział Kraków i Karpackiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o. w Tarnowie, Oddział 

136


Zakład Gazowniczy Kraków. Ponadto przedstawiono prognozę kształtowania się kosztów 

ogrzewania budynku użyteczności publicznej oraz domu jednorodzinnego. 

Prognoza kształtowania się cen energii elektrycznej na lata 2011-2030 

Prognoza zakłada 10 % roczny wzrost cen energii elektrycznej dla poszczególnych Grup 

taryfowych Tauron Dystrybucja S.A. Oddział Kraków. 

Cena energii elektrycznej dla grup taryfowych Tauron Dystrybucja 

S.A. Oddzial Krakow [PLN/kWh] 

2011 2015 2020 2025 2030 

A23 szczyt przedpołudniowy 0,0112 0,0186 0,0300 0,0483 0,0778 

A23 szczyt popołudniowy 0,0112 0,0186 0,0300 0,0483 0,0778 

A23 pozostałe godziny doby 0,0112 0,0186 0,0300 0,0483 0,0778 

B11 0,0740 0,1065 0,1715 0,2762 0,4448 

B21 0,0643 0,0932 0,1501 0,2417 0,3892 

B22 szczyt 0,0591 0,0865 0,1393 0,2244 0,3614 

B22 pozaszczyt 0,0591 0,0865 0,1393 0,2244 0,3614 

B23 szczyt przedpołudniowy 0,0325 0,0492 0,0793 0,1277 0,2057 

B23 szczyt popołudniowy 0,0325 0,0492 0,0793 0,1277 0,2057 

B23 pozostałe godziny doby 0,0325 0,0492 0,0793 0,1277 0,2057 

C21 0,1505 0,2160 0,3479 0,5603 0,9024 

C22a szczyt 0,1266 0,1815 0,2924 0,4709 0,7584 

C22a pozaszczyt 0,1266 0,1815 0,2924 0,4709 0,7584 

C22b dzienna 0,1200 0,1718 0,2767 0,4457 0,7178 

C22b nocna 0,1200 0,1718 0,2767 0,4457 0,7178 

C11 0,1583 0,2143 0,3451 0,5558 0,8951 

C12a szczyt 0,1106 0,1650 0,2658 0,4281 0,6894 

C12a pozaszczyt 0,1106 0,1650 0,2658 0,4281 0,6894 

C12b dzień 0,1064 0,1587 0,2555 0,4115 0,6627 

C12b noc 0,1064 0,1587 0,2555 0,4115 0,6627 

G11 0,1836 0,2689 0,4330 0,6974 1,1231 

G12 dzień 0,2161 0,3164 0,5095 0,8206 1,3216 

G12 noc 0,0391 0,0572 0,0922 0,1484 0,2391 

R 0,1563 0,2288 0,3685 0,5934 0,9557 

Tabela 25. Prognoza cen energii elektrycznej na lata 2011-2030 (opracowanie własne) 

A23 – odbiorcy zasilani z sieci elektroenergetycznej WN 

B21, B22, B23 – odbiorcy zasilani z sieci elektroenergetycznych SN 

C21, C22a,C22b – odbiorcy zasilani z sieci elektroenergetycznych nN o mocy umownej 

większej niż 40 kW lub prądzie znamionowym zabezpieczenia 

przedlicznikowego w torze prądowym większym niż 63 A 

C11, C12a, C12b – odbiorcy zasilani z sieci elektroenergetycznych nN o mocy umownej nie 

większej niż 40 kW lub prądzie znamionowym zabezpieczenia 

przedlicznikowego w torze prądowym nie większym niż 63 A 

G11, G12 – odbiorcy niezaleznie od poziomu napięcia zasilania i wielkości mocy 

umownej (m.in. gospodarstwa domowe, lokali zbiorowego 

zamieszkania, domków letniskowych itd.) 

137


R 

– odbiorcy przyłączani do sieci, niezaleznie od poziomu napięcia 

znamionowego sieci, których instalacje nie są wyposażone w układy 

pomiarowe tj. w szczególności w przypadkach: krótkotrwałego poboru 

energii, silników syren alarmowych, stacji ochrony katodowej 

gazociągów, oświetlenia reklam) 

Kształtowanie się cen energii elektrycznej wg. prognozy na lata 2011-2030 przedstawia się 

następująco: 

Wykres 30. Kształtowanie się cen energii elektrycznej wg. prognozy na lata 2011-2030 (opracowanie własne) 

Prognoza kształtowania się cen gazu ziemnego na lata 2011-2030 

Prognoza zakłada 8% roczny wzrost cen gazu ziemnego dla poszczególnych Grup 

taryfowych Karpackiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o. w Tarnowie 

Ceny netto gazu ziemnego dla Grup taryfowych 

Karpackiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o. w 2011 2015 2020 2025 2030 

Tarnowie [PLN/m3] 

W-1.1 2,6142 3,5566 5,2258 7,6784 11,2821 

W-1.2 2,6142 3,5566 5,2258 7,6784 11,2821 

W-2.1 4,8797 6,6388 9,7545 14,3326 21,0593 

W-2.2 4,8797 6,6388 9,7545 14,3326 21,0593 

W-3.6 12,5594 17,0869 25,1063 36,8894 54,2026 

W-3.9 12,5594 17,0869 25,1063 36,8894 54,2026 

W-4 75,0663 102,1269 150,0579 220,4843 323,9637 

Tabela 26. Prognoza cen gazu ziemnego na lata 2011-2030 (opracowanie własne) 

138


Grupy taryfowe KSG Sp. z o.o. przedstawiono w Tabeli 27. 

Tabela 27. Grupy taryfowe KSG Sp. z o.o. (Taryfa Nr.4 dla usług dystrybucji paliwa gazowego, Tarnów 2011) 

Kształtowanie się cen gazu ziemnego dla poszczególnych Grup taryfowych Karpackiej 

Spółki Gazownictwa Sp. z o.o. przedstawia się następujaco: 

Wykres 31. Kształtowanie się cen gazu ziemnego wg. prognozy na lata 2011-2030 (opracowanie własne) 

Analiza kosztów wytwarzenia energii cieplnej na potrzeby ogrzewania 

Analizę kosztów wytwarzenia energii cieplnej opracowano dla dwóch rodzajów budynków tj. 

budynku użyteczności publicznej oraz domu jednorodzinnego na lata 2011, 2015, 2020, 

2025, 2030 przyjmując nastepujące założenia: 

Powierzchnie budynku użyteczności publicznej przyjęto na 2000 m 2 

139


Powierzchnie domu jednorodzinnego przyjęto na 150 m 2 

Zapotrzebowanie na energie cieplną dla budynku użyteczności publicznej przyjęto na 

poziomie 650 MJ/m 2 /rok, dla domu jednorodzinnego przyjęto na poziomie 450 

MJ/m 2 /rok 

Koszt gazu ziemnego (z wszystkimi składowymi) przyjęto na poziomie 2,6 PLN/m 3 

Koszt węgla (Ekogroszek) przyjęto na poziomie 518 PLN/t 

Koszt biomasy (zrębki drzewne) przyjęto na poziomie 55 PLN/m 3 

Wartość opałowa gazu ziemnego 35 MJ/m 3 

Wartość opałowa węgla 25 MJ/kg, 

Wartość opałowa zrębków drzewnych 12 MJ/kg 

Sprawność kotła na węgiel – 65% 

Sprawność kotła gazowego – 90% 

Sprawność kotła na biomasę – 80% 

Wzrost cen wegla w latach 2011-2020 przyjęto na 0,5% rocznie, w latach 2020-2030 

1 % rocznie 

Wzrost cen gazu ziemnego przyjęto na 8 % w skali roku 

Wzrost cen biomasy przyjęto na 3 % w skali roku 

Koszty ogrzewania 

2011 

Węgiel Gaz ziemny Biomasa 

Budynek uzyteczności publicznej 41440 97323 18700 

Dom jednorodzinny 2152 5036 963 


2015 





2020 





2025 




Koszty ogrzewania 2030 

140





Tabela 28. Koszty ogrzewania budynku użyteczności publicznej oraz domu jednorodzinnego – prognoza na lata 


Z przedstawionych powyżej danych widać, iż najniższy koszt ogrzewania występuje 

w przypadku wykorzystywania kotłów na biomasę. Stosunkowo niski koszt ciepła występuję 

również w przypadku wykorzystywania kotłów węglowych. W tym przypadku należy się 

jednak liczyć z dużym poziomem niskiej emisji, zanieczyszczającej powietrze 

atmosferyczne. Najwyższy koszt ciepła występuje w przypadku stosowania, jako paliwa gazu 

ziemnego. 

8.3. Kierunki rozwoju i modernizacji systemów zaopatrzenia w energie 

Perspektywy rozwoju i modernizacji systemów zaopatrzenia Gminy Liszki w energie zostały 

przedstawione w oparciu o dane otrzymane od przedsiębiorstw energetycznych oraz 

informacje zawarte Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego 

Gminy Liszki oraz Miejscowych Planach Zagospodarowania Przestrzennego. 

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Liszki 

Sposób zasilania terenu Gminy Liszki w nośniki energii planuje sie nastepujaco: 

- system zaopatrzenia w energie cieplną – proponuje się stosowanie proekologicznych 

źródeł ciepła (indywidualne kotłownie na olej opałowy, gaz ziemny, OZE) 

- system zaopatrzenia w energie elektryczną - oparty będzie na modernizacji istniejącej 

sieci SN i nN oraz na ich rozbudowie w przypadku wzrostu zapotrzebowania na 

energie elektryczną. 

- system zaopatrzenia w gaz ziemny – oparty będzie na sukcesywnej rozbudowie sieci 

gazowej średniego ciśnienia pozwalającej na zapewnienie dostępu do sieci 

maksymalnej ilości odbiorców indywidualnych w celu ograniczenia emisji 

szkodliwych substancji powstajacych przy spalaniu węgla czy koksu 

w niewydajnych, przestarzalych kotłowniach indywidualnych 

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Gminy Liszki – Część Wsi Liszki, 

Kryspinów i Piekary 

Zgodnie z założeniami Planu ustala się następujące zasady zaopatrzenia w energie 

elektryczną, lokalizacji i budowy obiektów oraz sieci infrastruktury elektroenergetyki: 

• źródłem zaopatrzenia w energie elektryczną będzie istniejąca sieć średniego napięcia 

15 kV, wyprowadzona ze stacji elektroenergetycznych 110/15 kV, GPZ Skawina 

i GPZ Balicka, 

• przez teren objęty planem przebiega trasa elektroenergetycznej, dwutorowej linii 

napowietrznej wysokiego napięcia: 

141


a) 110 kV – relacji GPZ Elektrownia Skawina – GPZ Prądnik (tor 1), 

b) 110 kV – relacji GPZ Elektrownia Skawina – GPZ Balicka (tor 2), 

wzdłuż wymienionej linii należy utrzymać strefę techniczną o szerokości 40 m 

(po 20 m z każdej strony osi linii) – w strefie tej lokalizowanie wszelkich obiektów 

wymaga uzgodnienia z właściwym Zakładem Energetycznym, 

• wyznacza się rezerwę terenu pod budowę linii 110kV zasilającej projektowany GPZ 

Liszki, w postaci pasa terenu o szerokości 40 m, poprowadzonego od istniejącej linii 

dwutorowej 110kV wzdłuż lewego brzegu Sanki – lokalizowanie wszelkich obiektów 

w wyznaczonej rezerwie terenu wymaga uzgodnienia z właściwym Zakładem 

Energetycznym, 

• wzdłuz istniejących i projektowanych lini średniego napięcia 15 kV należy utrzymać 

strefę techniczną o szerokości 15,0 m (po 7,5 m z każdej strony osi linii) – w strefie 

tej lokalizowanie wszelkich obiektów wymaga uzgodnienia z właściwym Zakładem 

Energetycznym 

• wokół istniejących i projektowanych napowietrznych stacji transformatorowych 

15/0,4 kV należy utrzymać strefę techniczną o szerokości 5,0 m, liczonej od obrysu 

stacji w strefie tej lokalizowanie wszelkich obiektów wymaga uzgodnienia 

z właściwym Zakładem Energetycznym, 

• w przypadku skablowania lub przełożenia linii energetycznych obowiązują strefy 

techniczne od tych linii zgodnie z przepisami szczególnymi. W strefach tych 

lokalizowanie wszelkich obiektów wymaga uzgodnienia z właściwym Zakładem 

Energetycznym, 

• w aneksie nr 4 zaznaczono projektowane stacje transformatorowe 15/0,4 kV oraz 

projektowane odcinki linii średniego napięcia 15 kV, napowietrznych i kablowych, 

służące do zaopatrzenia w energie elektryczną odbiorców na nowych terenach 

wyznaczonych w planie pod zabudowę – dopuszcza się inne lokalizacje stacji 

transformatorowych i poprowadzenie linii odmiennymi trasami, wynikającymi ze 

szczegółowych rozwiązań technicznych, 

• dopuszczalne lokalizacje stacji transformatorowych 15/0,4 kV oraz dopuszczalne 

trasy linii 15 kV nie mogą kolidować z pozostałymi ustaleniami planu, 

• linie elektroenergetyczne należy prowadzić poza obrębem pasa drogowego 

istniejących i projektowanych dróg – lokalizowanie ich w obrębie pasa drogowego 

dopuszcza się na warunkach określonych przez zarządcę drogi. 

W zakresie zaopatrzenia w gaz ziemny i rozbudowy sieci gazowej ustala się: 

• źródłem zaopatrzenia w gaz będzie istniejąca sieć gazu średniego ciśnienia, zasilana 

ze stacji gazowej I stopnia, zlokalizowanej w miejscowości Kryspinów, poza 

obszarem niniejszego planu, 

• przez teren objęty planem przebiega trasa istniejącego gazociągu wysokiego ciśnienia 

φ250 mm, 6,3 MPa relacji Korabniki – Zabierzów, wzdłuż wymienionego gazociągu 

należy utrzymać odległość podstawową od obiektów terenowych według wymagań 

przepisów szczególnych, 

142


• wyznacza się rezerwę terenu pod budowę projektowanego gazociągu wysokiego 

ciśnienia 6,3 MPa, służącego do zasilania gminy Czernichów, rezerwa ma postać pasa 

terenu o szerokości 6 m, poprowadzonego od istniejącego gazociągu wysokiego 

ciśnienia, a następnie wzdłuż lewego brzegu Sanki. Warunki zagospodarowania 

rezerwy terenu pod gazociąg określono w przepisach szczególnych, 

• wzdłuż istniejących gazociągów średniego ciśnienia należy utrzymać odległość 

podstawową od obiektów terenowych według wymagań przepisów szczególnych, 

• w aneksie nr 4 do Uchwały, przedstawiono zasady zasilania gazem obszarów objętych 

planem, zobrazowane orientacyjnym przebiegiem gazociągów średniego ciśnienia, 

wymagającym uściśleń na etapie projektów budowlanych, 

• wzdłuż projektowanych gazociągów średniego ciśnienia należy utrzymać strefę 

kontrolowaną o szerokości 1 m, której linia środkowa pokrywa się z osią gazociągu – 

warunki zagospodarowania strefy kontrolowanej określono w przepisach 

szczególnych, 

• gazociągi średniego ciśnienia należy układać poza obrębem pasa drogowego 

istniejących i projektowanych dróg. Lokalizowanie ich w obrębie pasa drogowego 

dopuszcza się na warunkach określonych przez zarządcę drogi, 

• utrzymuje się istniejące indywidualne, lokalne systemy grzewcze oraz dopuszcza się 

dla terenów objętych planem budowę lokalnych kotłowni stosujących paliwa 

niskoemisyjne, 

• w miejsce węglowych źródeł ciepła preferuje się wykorzystanie gazu i innych paliw 

niskoemisyjnych lub energii elektrycznej. 

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego Gminy Liszki – Solectwa: Chrosna, 

Czułów, Kaszów, Rączna, Jeziorzany, Ściejowice, Piekary 

Zgodnie z założeniami Planu ustala się następujące zasady zaopatrzenia w energie 

elektryczną, lokalizacji i budowy obiektów oraz sieci infrastruktury elektroenergetyki: 

• Utrzymuje się istniejącą infrastrukturę elektroenergetyki oraz dopuszcza się jej 

remonty, modernizację i rozbudowę w obrębie zajmowanych terenów i stref 

technicznych. 

• Utrzymuje się dotychczasowe zasady zaopatrzenia w energie elektryczną odbiorców, 

polegające na dostawach energii siecią rozdzielczą średniego napięcia 15 kV, 

wyprowadzoną ze stacji elektroenergetycznych 110/15 kV, zlokalizowanych poza 

obszarem planu. 

• Przez teren objęty planem przebiegają elektroenergetyczne linie napowietrzne: 

1) dwutorowa wysokiego napięcia 220 kV relacji Byczyna – Skawina, 

2) dwutorowa wysokiego napięcia 110 kV z torami relacji GPZ Elektrownia Skawina 

GPZ Prądnik oraz GPZ Elektrownia Skawina – GPZ Balicka, 

Wzdłuż wymienionych linii należy utrzymać ich strefy techniczne, których wymiary 

i warunki zagospodarowania określono w przepisach szczególnych. 

143


• Wzdłuż istniejących i projektowanych napowietrznych linii średniego napięcia 15 kV, 

niskiego napięcia 0,4 kV, linii kablowych 15 kV i 0,4 kV, wokół istniejących 

i projektowanych stacji transformatorowych 15/0,4 kV, należy pozostawić strefy 

techniczne, których wymiary i warunki zagospodarowania określono w przepisach 

szczególnych. 

• W aneksie nr 6 zaznaczono projektowane stacje transformatorowe 15/0,4 kV oraz 

projektowane odcinki linii średniego napięcia 15 kV, służące do zaopatrzenia 

w energie elektryczną odbiorców na nowych terenach wyznaczonych w planie pod 

zabudowę – dopuszcza się inne lokalizacje stacji transformatorowych i poprowadzenie 

linii odmiennymi trasami, wynikającymi ze szczegółowych rozwiązań technicznych. 

• Dopuszczalne lokalizacje stacji transformatorowych 15/0,4 kV oraz dopuszczalne 

trasy linii 15 kV nie mogą kolidować z pozostałymi ustaleniami planu. 

• Wystrój architektoniczny kiosków stacji transformatorowych 15/0,4 kV w wykonaniu 

wnętrzowym, wznoszonych w ramach przeznaczenia dopuszczalnego terenów, należy 

dostosować do wymagań określonych dla przeznaczenia podstawowego terenu. 

• W obrębie linii rozgraniczających istniejących oraz projektowanych dróg i ulic 

dopuszcza się, na warunkach określonych przez zarządcę drogi: 

1) prowadzenie elektroenergetycznych linii napowietrznych niskiego napięcia, 

2) układanie elektroenergetycznych linii kablowych średniego i niskiego napięcia, 

3) lokalizowanie wolnostojących szaf z urządzeniami, aparaturą i osprzętem 

infrastruktury elektroenergetyki. 

W zakresie zaopatrzenia w gaz ziemny i rozbudowy sieci gazowej ustala sie: 

• Utrzymuje się istniejącą sieć gazociągów wysokiego i średniego ciśnienia oraz 

dopuszcza się jej remonty, modernizację i rozbudowę w obrębie zajmowanych 

terenów i stref technicznych. 

• Utrzymuje się dotychczasowe zasady zaopatrzenia w gaz odbiorców, polegające na 

dostawach gazu sieciowego siecią rozdzielczą średniego ciśnienia z istniejącej stacji 

redukcyjno-pomiarowej I stopnia, zlokalizowanej w miejscowości Kryspinów, poza 

obszarem niniejszego planu. 

• Przez tereny sołectwa Piekary przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia DN 250 PN 

6,3 MPa relacji Korabniki – Zabierzów, wzdłuż którego należy utrzymać odległości 

podstawowe od obiektów terenowych, według wymagań przepisów szczególnych. 

• W miejscowości Kaszów wyznacza się rezerwę terenu pod budowę projektowanego 

gazociągu wysokiego ciśnienia PN 6,3 MPa, służącego do zasilania gminy 

Czernichów – wzdłuż trasy projektowanego gazociągu należy utrzymać strefę 

montażową, a po jego wybudowaniu strefę kontrolowaną, według wymagań 

przepisów szczególnych. 

• Wzdłuż istniejących gazociągów średniego ciśnienia, wybudowanych przed 11 

grudnia 2001 r. nalezy utrzymać odległości podstawowe od obiektów terenowych, a 

wzdłuż gazociągów wybudowanych po tym terminie i projektowanych – strefę 

kontrolowaną, według wymagań przepisów szczególnych. 

144


• W obrębie linii rozgraniczających istniejących oraz projektowanych dróg i ulic 

dopuszcza się układanie gazociągów średniego ciśnienia – na warunkach określonych 

przez zarządcę drogi. 

Rozwój systemów zaopatrzenia gminy w energie jest ściśle powiązany z jej rozwojem 

społeczno-gospodarczym. Przyjęto trzy scenariusze rozwoju Gminy Liszki, tj. pasywny, 

umiarkowany i aktywny. 

Scenariusz „Pasywny” – zakłada realizację ok. 25% planów inwestycyjnych zawartych 

w Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego (SUiKZP) Gminy 

Liszki oraz w Miejscowych Planach Zagospodarowania Przestrzennego. 

Scenariusz „Umiarkowany” – zakłada systematyczny rozwój gminy - realizację ok. 50% 

planów inwestycyjnych zawartych w Studium Uwarunkowań i Kierunków 

Zagospodarowania Przestrzennego (SUiKZP) Gminy Liszki oraz w Miejscowych Planach 

Zagospodarowania Przestrzennego. 

Scenariusz „Aktywny” – możliwy przy założeniu aktywnej, prorozwojowej polityki Rządu 

oraz lokalnego samorządu. Planowane inwestycje będą realizowane z dużą dynamiką, i będą 

generować dodatkowe inwestycje na terenie gminy stymulując jej stabilny rozwój. Zakłada 

zagospodarowanie 100 % obszarów zawartych w Studium Uwarunkowań i Kierunków 

Zagospodarowania Przestrzennego (SUiKZP) Gminy Liszki oraz w Miejscowych Planach 

Zagospodarowania Przestrzennego. 

Analizując chłonność terenów zaplanowanych do zagospodarowania na terenie Gminy Liszki 

na potrzeby mieszkalnictwa, usług, handlu i produkcji w oparciu o informacje zawarte 

w Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego (SUiKZP) Gminy 

Liszki oraz w Planach Miejscowych wyspecyfikowano planowane do zagospodarowania 

obszary na terenie gminy i na tej podstawie wskaźnikowo określono zapotrzebowanie na moc 

elektryczną i cieplną. Patrząc na strategie gminy tj. preferowanie inwestycji 

o proekologicznym charakterze, należy powiedzieć, iż rozwój infrastruktury budowlanej oraz 

produkcyjnej wiązał się będzie z realizacją systemów energetycznych o charakterze 

ekoenergetycznym w oparciu o nośniki energii przyjazne środowisku tj. gaz ziemny, 

biomasa, energia słoneczna, energia geotermalna. 

Na podstawie SUiKZP Gminy Liszki oraz Prognozy Oddzialywania na srodowisko SUiKZP 

Gminy Liszki wyspecyfikowane, planowane do zagospodarowania obszary na terenie gminy 

posiadają łączną powierzchnię 558,07 ha w rozbiciu na: 

Powierzchnia zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej – 254,17 ha 

Powierzchnia zabudowy mieszkaniowo-usługowej – 177,35 ha ha 

Powierzchnia zabudowy usługowej – 40,18 ha 

Powierzchnia zabudowy usługowo - produkcyjnej – 86,37 ha 

Określone powyżej tereny stanowią powierzchnię brutto możliwą do zagospodarowania. Na 

potrzeby określenia zapotrzebowania na moc elektryczną i cieplną dla tych terenów przyjęto 

145


50 % powierzchni brutto ze względu na istnienie powierzchni biologicznie czynnej (PBC) 

i otrzymano: 

Powierzchnia zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej – 127,08 ha 

Powierzchnia zabudowy mieszkaniowo-usługowej – 88,68 ha 

Powierzchnia zabudowy usługowej – 20,09 ha 

Powierzchnia zabudowy usługowo-produkcyjnej – 43,18 ha 

Obszary te zostaly przeanalizowane w odniesieniu do potrzeb energetycznych. Wielkości 

prognozowanego zapotrzebowania na energie cieplną i energie elektryczną skalkulowano 

w oparciu o najnowsze normy dotyczące izolacyjności przegród i jednostkowego 

zapotrzebowania ciepla oraz aktualne i prognozowane kierunki i trendy użytkowania energii. 

Założenia do analizy: 

- Zapotrzebowania na energie cieplną dla zabudowy mieszkaniowej przyjęto na 80 

W/m2 

- Zapotrzebowania na energie cieplną dla terenów pod usługi przyjęto na 250 kW/ha 

- Zapotrzebowania na energie cieplną dla terenów pod mieszkalnictwo i usługi przyjęto 

na 500 kW/ha 

- Zapotrzebowania na energie cieplną dla terenów pod przemysł przyjęto na 250 kW/ha 

- Moc umowna dla budynku mieszkalno-usługowego przyjęta została na 14,5 kW 

Wyniki przedstawiono w Tabeli 29. Do analiz przyjęto Scenariusz „Umiarkowany”. 

Przeznaczenie terenu 

Zapotrzebowanie na 

cieplo [MW] 

Zapotrzebowanie na moc 

elektryczna [MW] 

Zapotrzebowanie na 

energie elektryczna [MWh] 

Mieszkalnictwo 50,9 2,8 5520,0 

Mieszkalnictwo i uslugi 22,2 1,9 3860,0 

Uslugi 2,5 0,9 2700,0 

Uslugi i Produkcja 5,4 1,9 5820,0 

SUMA 81,0 7,5 17900,0 

Tabela 29. Zestawienie potrzeb energetycznych dla terenów przeznaczonych do zagospodarowania na terenie 

Gminy Liszki dla Scenariusza „Umiarkowanego” (opracowanie własne) 

Mówiąc o scenariuszach zaopatrzenia gminy w nośniki energii do roku 2030 przyjmuje się, iż 

pozostaną one niezmienione. W odniesieniu do zaopatrzenia w energie cieplną budynki 

jednorodzinne, wielorodzinne oraz pozostałe budynki zlokalizowane na terenie Gminy 

Liszki, kontynuować będa obecny sposób zaopatrzenia w energie cieplną tj. eksploatując 

indywidualne kotlownie z nastawieniem na zastosowanie rozwiązań proekologicznych, 

146


takich jak kolektory słoneczne, pompy ciepła, kotły biomasowe itp. W Gminie Liszki nie 

przewiduje się budowy zcentralizowanego systemu ciepłowniczego. 

Zaopatrzenie gminy w energie elektryczną oraz gaz ziemny w perspektywie 2030 

roku realizowane będzie również bez zmian w stosunku do stanu aktualnego. Infrastruktura 

elektroenergetyczna i gazowa, jak już przedstawiono powyżej będzie sukcesywnie 

modernizowana oraz rozbudowywana w kierunku ograniczenia strat energii/gazu 

powstających przy ich przesyle oraz w celu podłączania nowych odbiorców zgodnie 

z pojawiającymi się potrzebami oraz urzeczywistnionymi scenariuszami rozwoju gminy. 

Największe potrzeby dotyczące zwiększenia dostarczanej mocy elektrycznej na 

terenie gminy związane będą z zaprogramowaną inwestycją w miejscowości Cholerzyn. 

Inwestycja ta polegać będzie na budowie budynku z tunelem aerodynamicznym wraz 

z pomieszczeniami obsługi klientów oraz parkingu naziemnego, wewnętrznej drogi 

dojazdowej i infrastruktury technicznej. 

Skala inwestycji: 

- Powierzchnia terenu pod budowę – ok. 4530 m 2 

- Powierzchnia użytkowa obiektu ogółem – ok. 450 m 2 

- Kubatura - ok. 5060 m 3 

- Ilość miejsc parkingowych – 28 

- Powierzchnia parkingu – ok. 700 m 2 

Rysunek 20. Lokalizacja inwestycji (źródło- karta informacyjna przedsięwzięcia) 

Omawiane przedsięwzięcie nie leży w obszarze obowiązującego planu zagospodarowania 

przestrzennego, natomiast zlokalizowane jest w otulinie Bielańsko-Tynieckiego Parku 

Krajobrazowego. Stwierdza się, że zgodnie z rozwiązaniami projektowymi inwestycja nie 

stworzy dominanty krajobrazowej w lokalnym otoczeniu. 

147


Rysunek 21. Wizualizacja projektowanego obiektu (źródło- karta informacyjna przedsięwzięcia) 

Tunel aerodynamiczny służyć będzie symulacji swobodnego spadania przy skokach 

spadochronowych, którego podstawowymi funkcjami będzie możliwość treningów dla 

profesjonalnych skoczków spadochronowych, wojskowych spadochroniarzy i szkoleń dla 

adeptów sztuki spadochronowej. Oprócz tego obiekt będzie dostępny dla ogółu 

zainteresowanych mieszkańców gminy oraz pozostałych regionów kraju. 

W ramach obiektu budowlanego oprócz zasadniczego tunelu aerodynamicznego przewiduje 

się pomieszczenia dla systemu komputerowego sterowania, szatni, sale do ćwiczeń 

i treningów, sale wykładowa, bar, biura dla kierownictwa i dla pracowników obsługi 

technicznej, zaplecze warsztatowe, wbudowana stacja transformatorowa oraz sanitariaty. 

Zasadnicze urządzenie, jakim będzie pionowy tunel aerodynamiczny działa na zasadzie 

nadmuchu strugi powietrza od dołu w góre tuby. Powietrze w tubie wytwarzane będzie przez 

4 wentylatory osiowe o łącznej mocy 1200 kW. Napędem wentylatorów będą silniki 

Siemensa oraz cztery częstotliwości napędów, pozwalające na płynną regulację strumienia 

powietrza. 

Zapotrzebowanie na energie projektowanej inwestycji: 

- zapotrzebowanie na energie cieplną – 25 kW na cele c.o., 6 kW na cele c.w.u. i 20 kW 

na cele wentylacji 

- zapotrzebowanie na energie elektryczną – 1261 kW 

Podsumowujćc, należy stwierdzić, iż globalne zapotrzebowanie na moc elektryczną 

w perspektywie 2030 roku w Gminie Liszki wyniesie ok. 8,8 MW. 

9. Zakres współpracy z sąsiednimi gminami 

Przedstawienie zakresu współpracy z sąsiednimi gminami odnośnie systemów 

energetycznych wynika z zapisów ustawy Prawo Energetyczne (art.19 ust.3, pkt.4). 

148


Kooperacja sąsiadujących ze sobą gmin w zakresie gospodarki energetycznej, stanowi 

niezwykle istotny aspekt w odniesieniu do zapewnienia lokalnego ładu energetycznego. 

Z uwagi na ten fakt, gminy powinny prowadzić wspólne projekty, propagować zbliżone 

kierunki racjonalizacji gospodarki energetycznej, tworzyć stowarzyszenia oraz związki gmin 

w celu programowania wspólnych, dużych inwestycji infrastrukturalnych. 

Główne płaszczyzny współpracy sąsiadujących gmin są następujące: 

• Programowanie inwestycji ekoenergetycznych (np. w OZE) 

• Promocja proekologicznych nośników energii 

• Organizacja seminariów, warsztatów i konferencji w zakresie rozwoju systemów 

energetycznych opartych o OZE 

Programowanie oraz możliwość realizacji przez gminę niektórych przedsięwzięć 

inwestycyjnych z uwagi na minimalne wartości projektów ustalone na wysokim poziomie 

(np. 10 lub 20 mln PLN) w określonych programach pomocowych UE staje się możliwe 

dopiero w przypadku „połączenia sił” dwóch lub większej liczby gmin. Niejednokrotnie 

również barierą w projektowaniu inwestycji w rozwój infrastruktury technicznej są okrojone 

budżety gmin. Aplikowanie o środki przez związki lub też stowarzyszenia gmin pozwala 

wyeliminować te problemy, co więcej powoduje, że dana inwestycja (projekt, rozwiązanie) 

implementowana jest na większym obszarze oraz na większą skalę. Przykładowe 

przedsięwzięcia inwestycyjne, jakie mogą być prowadzone przez związki gmin w odniesieniu 

do energetyki to: 

Zakup i montaż kolektorów słonecznych 

Zakup i instalacja kotłów biomasowych 

Zakup i instalacja pomp ciepła 

Budowa biogazowni rolniczych 

Budowa elektrociepłowni biogazowej wraz z infrastrukturą sieciową do przesyłu 

energii cieplnej 

Gmina Liszki sąsiaduje z nastepującymi gminami: Gminą Kraków, Gminą Skawina, Gminą 

Zabierzów, Gminą Czernichów oraz Gminą Krzeszowice. Poniżej przedstawiono informacje 

uzyskane od w/w gmin na podstawie pisma ZK.5535.23.2011.2012 z dnia 27 marca 2012 r. 

Gmina Czernichów 

Na podstawie informacji z pisma IR.6720.2.2012 z dnia 13 kwietnia 2012 r., stwierdzono, 

iż Gmina Czernichów nie posiada uchwalonych Założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, 

energię elektryczna i paliwa gazowe, lecz planuje opracowanie Projektu założeń. 

Gmina Czernichów nie podejmuje samodzielnych, systemowych działań w zakresie 

rozbudowy poszczególnych sieci oraz nie planuje realizacji inwestycji proekologicznych. Na 

149


terenie Gminy nie wystepują zasoby ani źródła energii odnawialnej (oprócz instalacji 

solarnych). Gmina Czernichów nie bierze udziału w regionalnych programach dotyczących 

gospodarki energetycznej i ochrony środowiska. 

Gmina Krzeszowice 

Na podstawie pisma WOŚ.604.12..2012 z dnia 16 kwietnia 2012 r., stwierdzono, iż Gmina 

Krzeszowice posiada opracowany „Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię 

elektryczną i paliwa gazowe dla Gminy Krzeszowice na lata 2012-2020”, który obecnie 

podlega uzgodnieniu w sprawie odstąpienia od strategicznej oceny oddziaływania na 

środowisko. 

Gmina Krzeszowice zadeklarowała chęć współpracy z Gminą Liszki w zakresie systemów 

zaopatrzenia w ciepło, energie elektryczną i paliwa gazowe. Podobnie jak w przypadku 

Gminy Czernichów, Gmina Krzeszowice nie posiada na swoim terenie znaczących źródeł ani 

zasobów energii odnawialnej. W odniesieniu do gospodarki energetycznej Gmina 

Krzeszowice realizuje projekt „Żyjmy ekoenergetycznie – kompleksowe działania mające na 

celu ograniczenie niskiej emisji w Gminie Krzeszowice” – projekt współfinansowany przez 

UE w ramach działania 7.2 . Poprawa jakości powietrza i zwiększenie wykorzystania 

odnawialnych zasobów energii w osi priorytetowej Infrastruktura Ochrony Środowiska 

MRPO. Projekt ten obejmuje termomodernizację budynków użyteczności publicznej, 

modernizacje kotłowni, a także montaż kolektorów słonecznych na potrzeby c.w.u. w 300 

prywatnych budynkach mieszkalnych. Termin zakończenia projektu to listopad 2012. 

Gmina Zabierzów 

Na podstawie pisma WGK.ZGK.060.1.2012 z dnia 12 kwietnia 2012 r., stwierdzono, 

iż Gmina Zabierzów nie posiada planów dotyczących zaopatrzenai w cieplo, energię 

elektryczną i paliwa gazowe. Gmina Zabierzów nie współpracuje oraz nie zamierza 

w przyszłości podejmować współpracy z Gminą Liszki w zakresie systemów 

energetycznych. Ponadto Gmina Zabierzów nie planuje ani też nie realizuje projektów 

proekologicznych we współpracy z Gminą Liszki. Gmina Zabierzów nie posiada na swoim 

terenie znaczących źródeł ani zasobów energii odnawialnej oraz nie realizuje projektów 

z zakresu gospodarki energetycznej lub ochrony środowiska. 

Gmina Skawina 

Obecnie Gmina Skawina posiada uchwalone „Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, 

energię elektryczną i paliwa gazowe dla miasta i gminy Skawina”. Gmina Skawina nie 

współpracuje z Gminą Liszki w zakresie systemów energetycznych. Współpraca gmin 

w zakresie systemów elektroenergetycznych i gazowniczych realizowana jest w całości przez 

przedsiębiorstwa energetyczne. 

Ważniejsze założenia zawarte w „Projekcie założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energie 

elektryczną i paliwa gazowe dla miasta i gminy Skawina” dotyczące systemu ciepłowniczego 

zarządzanego przez MPEC S.A. w Krakowie są następujące: 

Rozbudowa i modernizacja systemu ciepłowniczego 

150


Rozwój programu ograniczenia niskiej emisji 

Podłączanie nowych odbiorców (uciepłownienie Skawińskiej Strefy Ajtywności 

Gospodarczej – Skawina Północ (SAG), uciepłownienie Skawińskiego Obszaru 

Gospodarczego – park Technologiczny (SOG) 

Odnośnie systemu elektroenergetycznego, plany OSD tj. Tauron Dystrybucja S.A. Oddział 

w Krakowie na lata 2011-2015 są następujące: 

Przyłączenie odbiorców III grupy przyłączeniowej (2011-2012) – 9 000 kW, budowa 

6 rozdzielni SN w stacjach odbiorców, 1616, 47 m sieci kablowej SN 

Przyłączenie odbiorców IV, V i VI grupy przyłączeniowej (2011-2012) – 8 800 kW, 

budowa 4 wnętrzowych stacji transformatorowych, budowa 2 napowietrznych stacji 

transformatorowych, 3626,21 m sieci kablowej SN, 4 712,39 m sieci napowietrznej 

SN, 610 m sieci kablowej nN, 626 m sieci napowietrznej nN 

Modernizacja i odtworzenie majątku – linia 110 kV Skawina-Bieżanów, linia 110 kV 

Skawina-Campus, linia 110 kV Sułkowice-Skawina Huta, GPZ Korabniki – 

rozbudowa rozdzielni, GPZ Skawina Huta 

Modernizacja sieci w gminie – 1 wnętrzowa i 1 napowietrzna stacja 

transformatorowa, 443,89 m sieci kablowej SN, 653,64 m sieci napowietrznej SN, 

367 m sieci kablowej nN, 490,5 m sieci napowietrznej nN 

Odnośnie systemu gazowniczego, plany OSD tj. KSG Sp. z o.o. Zakład Gazowniczy Kraków 

są nastepujące: 

Wymiana sieci gazowej średniego ciśnienia na PE na sieć o większej przepustowości 

w części wschodniej osiedla Korabniki 

2012-2014 wymiana enklaw średniego ciśnienia – osiedle ogrody w Skawinie 

2012-2015 –rozbudowa sieci gazowej średniego ciśnienia o nominale Dn 160 na PE 

wzdłuż nowej obwodnicy miasta Skawina, w miarę powstawania nowych zakładów 

przemysłowych w tej strefie 

Na terenie Gminy Skawina wykorzystywane (lub mające być wykorzystane) są odnawialne 

zasoby energii w postaci: 

Biomasy – współspalanie z węglem kamiennym w 9 kotłach parowych Elektrowni 

Skawina S.A. (całkowita moc zainstalowana wynosi 490 MW) 

Energii wodnej – elektrownia wodna o mocy 1,6 MW 

Energii biogazu – oczyszczalnia ścieków Skawina 

Energii słonecznej – montaż około 600 szt. kolektorów słonecznych na budynkach 

prywatnych oraz budynkach użyteczności publicznej 

151


Gmina Kraków 

Gmina Miejska Kraków posiada uchwalone „Założenia do planu zaopatrzenia w ciepło, 

energię elektryczną i paliwa gazowe” (uchwała nr. XLVII/444/04 Rady Miasta Krakowa 

z dnia 12 maja 2004 r., zaktualizowane w roku 2010 (uchwała Nr. CIV/1390/10 Rady 

Miasta Krakowa z dnia 23.06.2010 r.). 

Gmina Kraków współpracuje z Gminą Liszki w zakresie systemów elektroenergetycznych 

oraz gazowniczych. W zakresie zaopatrzenia w energię elektryczną Gmina Kraków 

współpracuje z Gminą Liszki przy budowie stacji 110/15 kV Liszki (Balice) wraz z linią 

zasilającą. Ponadto współpracuje przy modernizacji linii 110 kV Skawina-Prądnik oraz przy 

modernizacji i rozbudowie linii SN na terenach przygranicznych gmin. 

W zakresie systemu gazowniczego Gmina Kraków współpracuje z Gminą Liszki przy 

modernizacji i rozbudowie gazociągów średniego ciśnienia na terenach przygranicznych 

gmin. 

Na terenie Gminy Kraków wykorzystywane są odnawialne zasoby energii w postaci: 

Energii słonecznej – instalacje solarne 

Energii wodnej – MEW Dąbie o mocy 3 MW, MEW Przewóz o mocy 3 MW 

Energii biogazu – biogazownia na składowisku odpadów komunalnych w Baryczy 

o mocy 875 kW, biogazownia przy oczyszczalni ścieków Kujawy o mocy 519 kW, 

biogazownia przy oczyszczalni ścieków Płaszów o mocy 2 MW 

10. Podsumowanie 

1. Projekt założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energie elektryczną i paliwa gazowe dla 

Gminy Liszki na lata 2011-2030 odpowiada pod względem formalnym 

i merytorycznym wymogom Ustawy – Prawo Energetyczne 

2. Na podstawie oceny stanu aktualnego przedstawionej w rozdziale 3 określono: 

Brak istniejącego, zcentralizowanego systemu ciepłowniczego 

Globalne zapotrzebowanie na energie cieplną w 2011 r. określono na 188733,2 

GJ/rok 

Zużycie energii elektrycznej w 2011 r. wyniosło 19,3 GWh (grupy taryfowe C, G 

i R) 

Rezerwy mocy na GPZ’tach wynoszą ok. 50 % 

Zużycie gazu ziemnego w 2010 r. 4,64 mln m 3 

Głównym odbiorą gazu ziemnego na terenie gminy są gospodarstwa domowe 

3. Na podstawie prognoz przedstawionych w rozdziale 4 określono: 

152


Prognoza zapotrzebowania na ciepło 

2011 2015 2020 2025 2030 

Globalne zapotrzebowanie na energie cieplną [TJ/rok]] 188,7 223,0 279,7 351,8 443,3 

Prognoza zapotrzebowania na energie elektryczną 

2012 2015 2020 2025 2030 

Zapotrzebowanie na energie elektryczną [MWh] 19891,5 21743,8 23230,2 29259,1 33935,6 

Przewidywane zapotrzebowanie na moc elektryczną w przypadku realizacji Scenariusza 

„Umiarkowanego” dla mieszkalnictwa, handlu i usług oraz przemysłu (wraz z potrzebami 

projektowanego tunelu aerodynamicznego) wynosi ok. 8,8 MW. 

Prognoza zapotrzebowania na gaz ziemny 

2011 2015 2020 2025 2030 

Zapotrzebowanie na gaz ziemny [mln m3] 4,73 5,12 5,65 6,24 6,89 

4. Najważniejsze plany rozwojowe przedsiębiorstw energetycznych na terenie gminy 

przedstawione w rozdziale 5 to 

Plany rozwojowe związane z energetyką cieplną 

- Termomodernizacja budynków mieszkalnych i niemieszkalnych wraz 

z zastosowaniem technologii opartych o OZE 

Plany rozwojowe związane z elektroenergetyką Tauron Dystrybucja S.A. 

Oddział Kraków 

- Projekty inwestycyjne związane z przyłączeniem nowych odbiorców (do 2015 

r.) – moc przyłączeniowa 7190 kW, wykonanie przyłączy napowietrznych 

i kablowych nN i SN, rozbudowa sieci, całkowite nakłady inwestycyjne 

projektów 4907,9 tyś. PLN 

- Projekty inwestycyjne związane z modernizacją i odtworzeniem majątku – 

modernizacja wnętrzowych i napowietrznych stacji transformatorowych, 

modernizacja sieci kablowej i napowietrznej SN i nN, dokumentacja techprawna, 

całkowite nakłady inwestycyjne (1253,9 tyś. PLN) 

Plany rozwojowe związane z gazownictwem (KSG Sp. z o.o.) 

- Modernizacja gazociągu średniego ciśnienia do 2025 r. – 11 000 m 

- Modernizacja przyłączy gazowych do 2025 r. – 250 szt. 

- Nowa sieć gazowa średniego cisnienia do 2025 r. – 6750 m 

- Nowe przyłącza gazowe do 2025 r. – 550 szt. 

153


- Dalsza gazyfikacja gminy 

Przedstawione plany rozwojowe przedsiębiorstw energetycznych pokrywają się z niniejszymi 

założeniami, dlatego zgodnie z ustawą Prawo Energetyczne na chwilę obecną nie ma 

potrzeby realizacji „Planu zaopatrzenia w ciepło, energie elektryczną i paliwa gazowe dla 

Gminy Liszki na lata 2011-2030. 

5. Mówiąc o stanie środowiska naturalnego stwierdza się, że na stan i jakość powietrza 

atmosferycznego w Gminie Liszki największy wplyw mają emisje pochodzące z palenisk 

indywidualnych (niska emisja) oraz napływ zanieczyszczeń przemysłowych 

i energetycznych z zachodu oraz ze Skawiny i Krakowa, a także zanieczyszczenia 

komunikacyjne, których głównym źródłem jest droga wojewódzka Kraków – Oświęcim 

oraz odcinek autostrady A4 Kraków – Katowice. Na terenie gminy nie funkcjonują 

zakłady, które zaliczyć można do szczególnie uciążliwych, powodujących znaczące 

zagrożenie środowiska emisją szkodliwych substancji do powietrza atmosferycznego. 

Gmina Liszki znajduje się na terenie powiatu krakowskiego zaliczonego do strefy 

„C” według pierwszej oceny rocznej opracowanej w oparciu o przepisy art. 89 ustawy 

Prawo ochrony środowiska. Zgodnie z klasyfikacją zawartą w „Ocenie jakości powietrza 

w województwie małopolskim w 2002 roku”, dla kryterium ochrony zdrowia, powiat 

krakowski zaliczony został do klasy „C” z uwagi na występowanie stężeń pyłu 

zawieszonego powyżej wartości dopuszczalnej powiększonej o margines tolerancji. 

Pozostałe mierzone parametry substancji zanieczyszczających powietrze: dwutlenku 

siarki, dwutlenku azotu, ołowiu, benzenu, tlenku węgla i ozonu nie przekraczały wartości 

dopuszczalnych określonych w załączniku nr 1 do rozporządzenia Ministra Środowiska 

z dnia 6 czerwca 2002 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów niektórych substancji 

w powietrzu, alarmowych poziomów niektórych substancji w powietrzu oraz marginesów 

tolerancji dla dopuszczalnych poziomów niektórych substancji (Dz. U. nr 87 z dnia 

27.06.2002 r., poz. 796). 

W związku ze zwiększeniem zapotrzebowania na energie elektryczną i gaz ziemny na 

terenie Gminy Liszki w perspektywie 2030 roku nie przewiduje się pogorszenia stanu 

i jakości powietrza atmosferycznego. Elektrownia zasilająca sieć elektroenergetyczną 

gminy leży bowiem poza jej granicami. 

Mówiąc o ochronie czystości powietrza, należy również wspomnieć o stosowności 

wykorzystaniu technologii OZE w bilansie energetycznym gminy, które charakteryzują 

się zerowo emisją zanieczyszczeń (np. energetyka wiatrowa, hydroenergetyka, 

energetyka geotermalna itp.). 

Stwierdzić trzeba, iż największy wpływ na jakość i stan powietrza w Gminie Liszki 

w horyzoncie 20 lat będzie miał rozwój przemysłu w pobliskich miastach i aglomeracjach 

– Skawina, Kraków (nowe zakłady produkcyjne) oraz zwiększanie się emisji 

zanieczyszczeń komunikacyjnych z uwagi na zwiększone natężenie ruchu drogowego. 

6. Obecny stan techniczny sieci elektroenergetycznych oraz zamierzenia inwestycyjne 

Tauron Dystrybucja S.A. Oddział Kraków zapewniaja bezpieczeństwo w zakresie 

zaspokojenia aktualnego i przyszłego zapotrzebowania odbiorców na energie elektryczną. 

154


Podobna sytuacja występuje w odniesieniu do energetyki gazownictwa. Nie zakłada się 

zmiany zaopatrzenia gminy w nośniki energetyczne. 

7. W zakresie zaopatrzenia gminy w ciepło przyjmuje się: 

Poprawę jakości powietrza, ograniczenie emisji zanieczyszczeń głównie jeśli 

chodzi o likwidację niskiej emisji z kotłowni indywidualnych 

Promowanie ekologicznych nosników energii (np. biomasa, energia słoneczna, 

energia geotermalna itd.) 

Programowanie wspólnych projektów inwestycyjnych wraz z administratorami 

budynków w zakresie poprawy użytkowania energii cieplnej w budynkach 

8. W zakresie racjonalizacji użytkowania ciepła przewiduje się: 

Popularyzowanie działań zmierzających do ograniczenia zużycia energii 

w budynkach mieszkalnych, przemysłowych i handlowych 

Opracowanie programu poprawy efektywności energetycznej gminy 


Wdrożenie systemu zarządzania energią w budynkach użyteczności publicznej 

9. Rozwój i modernizacja systemów zaopatrzenia w energie przewiduje: 

Utrzymanie indywidualnych systemow grzewczych oraz ich termorenowacja 

z dopuszczeniem mozliwości budowy lokalnych kotłowni wykorzystujących 

paliwa niskoemisyjne 

Utrzymanie istniejącej infrastruktury elektroenergetycznej oraz budowę nowych 

sieci SN i nn w celu umożliwienia zasilania nowych odbiorców na terenach 

przeznaczonych do zagospodarowania, określonych w SUiKZP oraz Miejscowych 

Planach Zagospodarowania Przestrzennego 

Rozwój sieci przesyłowej średniego cisnienia gazu ziemnego oraz budowę 

nowych podłączy gazowych w celu gazyfikacji całego obszaru gminy 

10. W zakresie rozwoju odnawialnych źródeł energii na terenie gminy proponuje się: 

Zastosowanie instalacji solarnych w budynkach użyteczności publicznej oraz 

w budynkach wielorodzinnych i jednorodzinnych. Można również rozważyć 

budowę instalacji hybrydowych tj. kolektorów słonecznych zintegrowanych 

z pompami ciepła w celu zapewnienia energii cieplnej na potrzeby c.o., c.w.u. 

zastosowanie kotłów na biomasę w odniesieniu do budynków posiadających 

przestarzałe i wyeksploatowane źródła ciepła 

155


możliwość zastosowania układów technologicznych wytwarzania energii 

elektrycznej i ciepła w skojarzeniu (kogeneracja) w przypadku większych 

podmiotów gospodarczych 

Ponadto nie stwierdza się możliwości wykorzystania ciepła odpadowego z instalacji 

przemysłowych na terenie gminy 

11. Stwierdzić należy, iż na terenie Gminy Liszki możliwa jest realizacja następujących 

celów zgodnie z założeniami polityki energetycznej UE: 

Spis tabel 

Zwiększenie udziału OZE w bilansie energetycznym gminy 

Zapewnienie bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej (inwestycje 

modernizacyjne i rozwojowe Tauron Dystrybucja S.A.) 

Poprawa efektywności energetycznej lokalnej gospodarki (termomodernizacja 

budynków, inwestycje w układy kogeneracyjne, zastosowanie energooszczędnych 

urządzeń itd.) 

Zmniejszenie zanieczyszczenia środowiska poprzez inwestycje w OZE 

(zmniejszenie niskiej emisji – zastosowanie kolektorów słonecznych, kotłów 

biomasowych, pomp ciepła itd. 

Tabela 1. Charakterystyka źródel ciepła wraz z średniorocznym zużyciem nośnika energii dla 

budynków użyteczności publicznej (dane UG Liszki).......................................................................... 27 

Tabela 2. Charakterystyka zaopatrzenia w energię budynków użyteczności publicznej na terenie 

Gminy Liszki (dane z przeprowadzonych ankiet) ............................................................................... 29 

Tabela 3. Charakterystyka zaopatrzenia w energię większych przedsiębiorstw funkcjonujących na 

terenie Gminie Liszki (dane z przeprowadzonych ankiet wysłanych do 15 największych firm i 

instytucji z terenu Gminy Liszki).......................................................................................................... 30 

Tabela 4. Średnie zużycie energii elektrycznej dla grup taryfowych obsługiwanych przez Tauron 

Dystrybucja S.A. Oddział Kraków (dane Tauron Dystrybucja S.A.) ................................................... 33 

Tabela 5. Zużycie energii elektrycznej oraz liczba odbiorców grup taryfowych G,C i R w latach 2008- 

2011 (dane Tauron Sprzedaż Sp. z o.o. Oddział Kraków) .................................................................... 34 

Tabela 6. Wykaz punktów oświetlenia ulicznego na terenie Gminy Liszki (dane UG Liszki) ............ 38 

Tabela 7. Koszty związane z eksploatacją oświetlenia ulicznego (energia + konserwacja) w latach 

2009-2011 (dane UG Liszki) ................................................................................................................ 38 

Tabela 8. Zużycie gazu ziemnego w Gminie Liszki w latach 2008-2010 (dane KSG Sp. z o.o.) ........ 40 

Tabela 9. Prognoza zapotrzebowania na energie cieplną dla budynków mieszkalnych oraz 


(opracowanie własne na podstawie danych UG) .................................................................................. 44 

156


Tabela 10. Prognoza zapotrzebowania na energie cieplną dla budynków użyteczności publicznej oraz 

budynków użytkowanych przez osoby prawne w Gminie Liszki na lata 2011-2030 (opracowanie 

własne) .................................................................................................................................................. 45 

Tabela 11. Prognoza krajowego zapotrzebowania na energie elektryczną [TWh] (Polityka 

Energetyczna Polski do 2030 r.- Zal. Nr.2 „Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energie do 2030 

roku”) .................................................................................................................................................... 46 

Tabela 12. Produkcja energii elektrycznej netto w w podziale na paliwa [TWh] (Polityka 

Energetyczna Polski do 2030 r.- Zal. Nr.2 „Prognoza zapotrzebowania na paliwa i energie do 2030 

roku”) .................................................................................................................................................... 46 

Tabela 13. Prognoza liczby odbiorców oraz zużycia energii elektrycznej w Gminie Liszki dla trzech 

grup taryfowych – G, C i R (opracowanie własne na podstawie danych Tauron Dystrybucja S.A.) ... 47 

Tabela 14. Prognoza zapotrzebowania na gaz ziemny wg. Polityki energetycznej Polski do 2030 roku. 

.............................................................................................................................................................. 49 

Tabela 15. Prognoza zapotrzebowania na gaz ziemny dla Gminy Liszki na lata 2011-2030 

(opracowanie własne na podstawie danych KSG Sp. z o.o. w Tarnowie, Gazownia Krakowska) ....... 50 

Tabela 16. Długość modernizowanej sieci gazowej (dane KSG Sp. z o.o.) ......................................... 53 

Tabela 17. Ilość modernizowanych przyłączy (dane KSG Sp. z o.o.) .................................................. 53 

Tabela 18. Długośc nowej sieci gazowej (dane KSG Sp. z o.o.) .......................................................... 53 

Tabela 19. Ilość nowych przyłączy (dane KSG Sp. z o.o.) ................................................................... 53 

Tabela 20. Powierzchnia gruntów leśnych z podziałen na typy własności w Gminie Liszki (źródło: 

Dane GUS 2010 r.) ............................................................................................................................... 78 

Tabela 21. Ilość uzyskiwanego biogazu z różnych surowców wg. IBMER ......................................... 80 

Tabela 22. Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej na terenie Gminy Liszki (dane UG 

Liszki) ................................................................................................................................................. 125 

Tabela 23. Przykładowa struktura danych dla inwentaryzacji energetycznej 

(www.energiaisrdowisko.pl) ............................................................................................................... 131 

Tabela 24. Zestawienie kosztów i wielkości zużycia nośników energii dla grupy obiektów 

(www.energiaisrodowisko.pl) ............................................................................................................. 132 

Tabela 25. Prognoza cen energii elektrycznej na lata 2011-2030 (opracowanie własne) ................... 137 

Tabela 26. Prognoza cen gazu ziemnego na lata 2011-2030 (opracowanie własne) .......................... 138 

Tabela 27. Grupy taryfowe KSG Sp. z o.o. (Taryfa Nr.4 dla usług dystrybucji paliwa gazowego, 

Tarnów 2011) ...................................................................................................................................... 139 

Tabela 28. Koszty ogrzewania budynku użyteczności publicznej oraz domu jednorodzinnego – 

prognoza na lata 2011-2030 (opracowanie własne) ............................................................................ 141 

157


Tabela 29. Zestawienie potrzeb energetycznych dla terenów przeznaczonych do zagospodarowania na 

terenie Gminy Liszki dla Scenariusza „Umiarkowanego” (opracowanie własne) ............................. 146 

Spis Rysunków 

Rysunek 1.Emisja dwutlenku węgla ze źródeł punktowych w powiatach województwa małopolskiego 

w roku ................................................................................................................................................... 55 

Rysunek 2. Emisja tlenku węgla ze źródeł punktowych w powiatach województwa małopolskiego w 

roku 2009 (źródło: UMWM) ................................................................................................................ 56 

Rysunek 3. Emisja tlenków azotu ze źródeł punktowych w powiatach województwa małopolskiego w 

roku 2009 (źródło: UMWM) ................................................................................................................ 56 

Rysunek 4. Emisja dwutlenku siarki ze źródeł punktowych w powiatach województwa małopolskiego 

w roku 2009 (źródło: UMWM) ............................................................................................................. 56 

Rysunek 5. Emisja pyłów ze źródeł punktowych w powiatach województwa małopolskiego w roku 

2009 (źródło: UMWM) ......................................................................................................................... 57 

Rysunek 6. Roczne sumy nasłonecznienia [kWh/m 2 ] (Źródło:www.baza-oze.pl) ............................... 64 

Rysunek 7. Mapa zasobów wiatru według pomiarów IMiGW na wysokości 30 m n.p.g. dla terenu o 

klasie szorstkości „0-1” ......................................................................................................................... 68 

Rysunek 8. Mapa stref energetycznych wiatru (Ośrodek Meteorologii IMiGW) ................................. 69 

Rysunek 9. Schemat działania pompy ciepła (www.alpha-innotec.pl) ................................................. 74 

Rysunek 10. Porównianie sprawności konwencjonalnego procesu wytwarzania energii elektrycznej i 

ciepła z wytwarzaniem ich w procesie skojarzonym (www.p4b.com.pl) ............................................ 81 

Rysunek 11. Porównanie sprawności starego niskosprawnego układu grzewczego z nowoczesnym 

układem ............................................................................................................................................... 122 

Rysunek 12. Instalacja c.w.u. z kotłem i systemem solarnym ........................................................... 123 

Rysunek 13. Elementy zarządzania energią w samorządzie terytorialnym wg. Fundacji na rzecz 

Efektywnego Wykorzystania Energii (FEWE) ................................................................................... 128 

Rysunek 14. Proces inwentaryzacji energetycznej (www.energiaisrdowisko.pl) ............................... 131 

Rysunek 15. Programowe działania w zarządzaniu energią w grupie budynków A (Jak zarządzać 

energią i środowiskiem w budynkach użyteczności publicznej. Poradnik dla samorządów 

terytorialnych. FEWE, Katowice 2010) .............................................................................................. 134 

Rysunek 16. Programowe działania w zarządzaniu energią w grupie budynków B (Jak zarządzać 



Rysunek 17. Programowe działania w zarządzaniu energią w grupie budynków C (Jak zarządzać 



158


Rysunek 18. Programowe działania w zarządzaniu energią w grupie budynków D (Jak zarządzać 



Rysunek 19. Możliwe źródła finansowania wg. grup budynków (Jak zarządzać energią i 

środowiskiem w budynkach użyteczności publicznej. Poradnik dla samorządów terytorialnych. 

FEWE, Katowice 2010) ...................................................................................................................... 136 

Rysunek 20. Lokalizacja inwestycji (źródło- karta informacyjna przedsięwzięcia) ........................... 147 

Rysunek 21. Wizualizacja projektowanego obiektu (źródło- karta informacyjna przedsięwzięcia) .. 148 

Spis Wykresów 

Wykres 1. Powierzchnia (ha) i zróżnicowanie gruntów na terenie Gminy Liszki ................................ 19 

Wykres 2. Struktura podmiotów gospodarczych wg. sektora własnościowego (opracowanie własne na 

podstawie danych GUS 2010)............................................................................................................... 21 

Wykres 3. Struktura podmiotów sektora prywatnego wg. sekcji i działów PKD 2007 (opracowanie 

własne na podstawie danych GUS 2010) .............................................................................................. 21 

Wykres 4. Struktura podmiotów sektora publicznego wg. sekcji i działów PKD 2007 (opracowanie 

własne na podstawie danych GUS 2010) .............................................................................................. 22 

Wykres 5. Struktura podmiotów gospodarczych wg. rodzajów działalności (opracowanie własne na 

podstawie danych GUS 2010)............................................................................................................... 22 

Wykres 6. Kształtowanie się liczby budynków mieszkalnych w Gminie Liszki w latach 2008, 2009 i 

2010 (opracowanie własne na podstawie danych GUS) ....................................................................... 23 

Wykres 7. Kształtowanie się liczby zasobów mieszkaniowych w Gminie Liszki w latach 2008, 2009 i 

2010 (opracowanie własne na podstawie danych GUS) ....................................................................... 23 

Wykres 8. Budynki nowe oddane do użytkowania w Gminie Liszki w latach 2008, 2009 i 2010 

(opracowanie własne na podstawie danych GUS) ................................................................................ 23 

Wykres 9. Struktura budynków nowooddanych do użytkowania w Gminie Liszki odpowiednio w 

latach 2008, 2009 i 2010 (opracowanie własne na podstawie danych GUS) ....................................... 24 

Wykres 10. Struktura zużycia gazu ziemnego w Gminie Liszki w 2008 r. (opracowanie własne na 

podstawie danych KSG Sp. z o.o.)........................................................................................................ 40 






(opracowanie własne na podstawie danych KSG Sp. z o.o.) ................................................................ 41 



159




Wykres 16. Zużycie energii na ogrzewanie w przeliczeniu na m 2 (opracowanie własne na podstawie 

publikacji „Efektywność wykorzystania energii w latach 1999-2009” GUS, Warszawa 2011) .......... 43 

Wykres 17. Kształtowanie sie zapotrzebowania na energie cieplną dla budynków mieszkalnych oraz 


(opracowanie własne na podstawie danych UG) .................................................................................. 44 

Wykres 18. Kształtowanie się zapotrzebowania na energie cieplną dla budynków uzyteczności 

publicznej oraz budynków użytkowanych przez osoby prawne w Gminie Liszki w latach 2011-2030 

(opracowanie własne) ........................................................................................................................... 45 

Wykres 19. Kształtowanie się zużycia energii elektrycznej w Gminie Liszki dla grupy G i C wg. 

prognozy na lata 2012-2030 (opracowanie własne)............................................................................. 47 

Wykres 20. Kształtowanie się zużycia energii elektrycznej w Gminie Liszki dla grupy R wg. 

prognozy na lata 2012-2030 (opracowanie własne)............................................................................. 48 

Wykres 21. Kształtowanie sie łącznej liczby odbiorców (grupa G,C i R) energii elektrycznej Gminie 

Liszki wg. prognozy na lata 2012-2030 (opracowanie własne) .......................................................... 48 

Wykres 22. Kształtowanie się łącznego zużycia energii elektrycznej w Gminie Liszki wg. prognozy 

na lata 2012-2030 (opracowanie własne) .............................................................................................. 48 

Wykres 23. Kształtowanie się zapotrzebowania na gaz ziemny w Gminie Liszki na lata 2011-2030 

(opracowanie własne) ........................................................................................................................... 50 

Wykres 24. Emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych w latach 2000- 

2009 w województwie małopolskim (dane GUS) ............................................................................... 54 

Wykres 25. Emisja zanieczyszczeń gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych w latach 2000- 

2009 w województwie małopolskim (dane GUS) ............................................................................... 54 

Wykres 26. Emisja dwutlenku węgla z zakładów szczególnie uciążliwych w latach 2000-2009 w 

województwie małopolskim (dane GUS) ............................................................................................. 55 

Wykres 27. Planowane i prognozowane wycofania mocy wytwórczych w elektrowniach i 

elektrociepłowniach zawodowych [MW brutto] – (MG - Sprawozdanie z wyników monitorowania 

bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej za okres od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 grudnia 

2010 r.) ................................................................................................................................................ 117 

Wykres 28. Planowane i prognozowane głębokie modernizacje w elektrowniach i elektrociepowniach 

zawodowych [MW brutto] – (MG - Sprawozdanie z wyników monitorowania bezpieczeństwa dostaw 

energii elektrycznej za okres od dnia 1 stycznia 2009 r. do dnia 31 grudnia 2010 r.) ........................ 117 

Wykres 29. Możliwe strategie racjonalizacji kosztów energii w obiektach i budynkach samorządu 

terytorialnego (Jak zarządzać energią i środowiskiem w budynkach użyteczności publicznej. Poradnik 

dla samorządów terytorialnych. FEWE, Katowice 2010) ................................................................... 133 

Wykres 30. Kształtowanie się cen energii elektrycznej wg. prognozy na lata 2011-2030 (opracowanie 

własne) ................................................................................................................................................ 138 

160


Wykres 31. Kształtowanie się cen gazu ziemnego wg. prognozy na lata 2011-2030 (opracowanie 

własne) ................................................................................................................................................ 139 

161

Projekt zaÅoeÅ do planu zaopatrzenia w ciepÅo, energie ... - Liszki

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?

Projekt zaÅoeÅ do planu zaopatrzenia w ciepÅo, energie ... - Liszki