Wytyczne do analizy seriali
Wytyczne do analizy seriali
Wytyczne do analizy seriali
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
mgr Maciej Myśliwiec<br />
Społeczne Funkcje Obrazu<br />
Rok Akademicki 2011/2012<br />
Wymogi formalne<br />
1 odcinek analizowany będzie przez 2 osoby<br />
Każda osoba przygotowuje 3,5-4 stron <strong>analizy</strong> (tak więc <strong>do</strong> 8 stron na odcinek)<br />
Odcinek może zostać zaanalizowany tylko raz<br />
Termin realizacji: dla studentów III roku – <strong>do</strong> końca sesji egzaminacyjnej<br />
dla studentów pozostałych roczników – 22 czerwca 2012<br />
<strong>Wytyczne</strong> <strong>do</strong> <strong>analizy</strong> <strong>seriali</strong><br />
Ogólny zamysł <strong>analizy</strong> to opis zawartości filmów i <strong>seriali</strong> lub mini-<strong>seriali</strong>, które<br />
pokazują rzeczywistość PRL. Musimy tu zaznaczyć, że <strong>do</strong>bór takich dzieł musi być <strong>do</strong>konany<br />
w sposób subiektywny, bowiem niemożliwe jest zanalizowane całej kinematografii<br />
<strong>do</strong>tyczącej tego tematu ani wykształcenie wystarczających kryteriów wyszczególnienia<br />
poszczególnych dzieł. Proces ten został poprzedzony wstępną analizą zawartości dzieł tak,<br />
aby wybrać zdecy<strong>do</strong>wanie te, które pasują <strong>do</strong> przygotowanych kryteriów.<br />
Analiza zawartości dzieł kinematografii (potrzebna <strong>do</strong> osiągnięcia pierwszego z celów<br />
szczegółowych) ma na celu między innymi u<strong>do</strong>wodnienie, że filmy i seriale w różny, bardzo<br />
często kompletnie odwrotny sposób prezentują rzeczywistość PRL-u, a co za tym idzie, mogą<br />
przekazywać widzowi kompletnie różne informacje. Nie chodzi tu tylko o gatunkowość tych<br />
filmów i <strong>seriali</strong> (w analizie mogą znaleźć się zarówno komediowe, kryminalne jak<br />
i obyczajowe), ale przede wszystkim o sposób podejścia <strong>do</strong> ustroju, jaki prezentowany był<br />
przez twórców tych dzieł. Można opisać, jaki jest stosunek autora <strong>do</strong> rzeczywistości PRL-u.<br />
Czy tylko <strong>do</strong>konuje rekonstrukcji tej rzeczywistości starając się pokazać obraz obiektywny<br />
i prawdziwy, czy też może pozwala sobie na wprowadzenie pewnych zmian, które wynikają<br />
z jego poglądów (autor może popierać ustrój i inaczej go prezentować niż twórca, który jest<br />
przeciwny ustrojowi). Warto też sprawdzić, czy autor nie przedstawia ustroju w krzywym<br />
zwierciadle, co być może stanowi dla niego jedyny upust pewnej frustracji związanej<br />
z brakiem akceptacji ustroju, w którym przyszło mu żyć. Analiza będzie mogła także ukazać,
jak zmieniało się postrzeganie komunizmu w Polsce po jego upadku. Czy niektórzy twórcy,<br />
tworzący przed i po 1989 roku, zmienili swoje postrzeganie tej epoki, czy też pokazują ją<br />
w ten sam sposób? Na to pozwoli analiza filmów i <strong>seriali</strong>, które tworzone były po przełomie<br />
roku 1989, lub jak np. w przypadku serialu „Dom” – kontynuowane.<br />
Co istotne, należy opisać, dlaczego „rok 1989”, stanowić będzie wartość graniczną,<br />
służącą rozróżnieniu dzieł filmowych na te „z epoki PRL-u” i te filmowane „po epoce PRLu”.<br />
Powód takiego podziały jest związany z wydarzeniami historycznymi. To właśnie w roku<br />
1989 odbyły się pierwsze w części demokratyczne wybory <strong>do</strong> sejmu i senatu, co uważane jest<br />
za koniec epoki PRL-u. W tym samym roku przestala praktycznie działać cenzura (zniesiona<br />
oficjalnie <strong>do</strong>piero w czerwcu 1990) i zmieniono nazwę z Polskiej Rzeczpospolitej Lu<strong>do</strong>wej<br />
na Rzeczpospolitą Polską.<br />
Analiza zawartości – analizą zawartości zostaną objęte dzieła kinematografii polskiej<br />
<strong>do</strong>tyczące tematyki PRL-u, bądź kręcone w tym okresie, a co za tym idzie zawierając<br />
elementy ówczesnej rzeczywistości. Grupa analizowanych dzieł składa się z:<br />
1. Seriali tworzonych przed 1989 rokiem: Wojna Domowa (1965-66), Czterdziestolatek<br />
(odcinki z lat 1974-77), 07 zgłoś się (odcinki z lat 1976-89), Dom (odcinki z lat 1980-<br />
82), Alternatywy 4 (1983);<br />
2. Filmów tworzonych przed 1989 rokiem: Rejs (1970), Nie lubię poniedziałku (1971),<br />
Poszukiwany-Poszukiwana (1973), Człowiek z Marmuru (1976), Wodzirej (1977),<br />
Człowiek z Żelaza (1981), Miś (1981);<br />
3. Seriali tworzonych po 1989 roku: Dom (odcinki 1996-2000);<br />
4. Filmów tworzonych po 1989 roku: Prymas (2000), Pręgi (2004), Karol: Człowiek,<br />
który został Papieżem (2005), Ile waży koń trojański (2008), Popiełuszko – Wolność<br />
jest w nas (2009), 80 milionów (2011) – czyli filmów w większości oglądanych<br />
w ramach wyjść szkolnych <strong>do</strong> kina.<br />
Każde z analizowanych dzieł przedstawia różne wycinki dnia codziennego tak, aby jak<br />
najpełniej pokazać obraz całości rzeczywistości PRL-u. Analiza świata przedstawionego<br />
w filmie czy serialu daje możliwość uchwycenia różnic w sposobie jego prezentowania.<br />
Można też sprawdzić jak zmienił się pogląd twórcy na określone elementy rzeczywistości<br />
PRL-u, kiedy mógł już, bez żadnych ograniczeń związanych z cenzurą, wyrażać swoje<br />
zdanie. Różne obrazy PRL-u widzimy także w innych przykładach. Miś – satyra <strong>do</strong>tycząca
zeczywistości PRL-u, będzie ukazywać wszelkie absurdy epoki, ale z kolei Człowiek<br />
z Marmuru – będzie na poważnie pokazywał problemy ludzi w tamtych czasach. „Karol,<br />
człowiek, który został papieżem” i „Prymas”, pokazują sytuację kościoła i najważniejszych<br />
hierarchów w analizowanych czasach. Z kolei serial „07 Zgłoś się” pokazuje świat milicjanta<br />
i przestępców, a „Wojna Domowa” to serial, który skupia się na rodzinie, stereotypach<br />
płciowych i <strong>do</strong>mowym wnętrzu. Elementy rzeczywistości codziennej PRL-u idealnie<br />
pokazane są w „Pręgach” i „W ile waży koń trojański” – holistycznie ujmują one obraz<br />
tamtych czasów.<br />
Lista analizowanych <strong>seriali</strong>:<br />
• Wojna Domowa (1965-66) – 15 odcinków<br />
• Czterdziestolatek (odcinki z lat 1974-77) – 21 odcinków<br />
• 07 zgłoś się (odcinki z lat 1976-89) – 21 odcinków<br />
• Dom (odcinki z lat 1980-82 oraz 1996-2000) – 25 odcinków<br />
• Alternatywy 4 (1983, emisja 1986) – 9 odcinków<br />
W sumie będzie 91 odcinków. Chciałbym, aby każdy z nich analizowany był przez 2 osoby.<br />
Analiza polegać będzie na przeglądaniu zawartości odcinka i wypisywaniu elementów<br />
zawartych w kluczu oraz opisywaniu ich.<br />
Przykła<strong>do</strong>wo:<br />
00:34:15 – zagraniczne papierosy. Marka Marlboro. Mężczyzna pali leżąc w łóżku<br />
01:43:22 – ekspedientka w sklepie podaje trzymając go przez szmatę <strong>do</strong> podłogi<br />
00:20:45 – bohaterowie cieszą się z wyboru Karola Wojtyły na Papieża, jeden z nich<br />
ucisza ich aby nie mieli kłopotów z milicją.<br />
00:05:17 – sprzedawczyni w sklepie wielobranżowym (sprzedaje także prasę) na<br />
zapytanie o określony tytuł prasowy, spod lady wyciąga mięso. Kładzie<br />
je na gazecie z tego dnia, za którą klient płaci wyższą cenę, ponieważ<br />
zawinięte w nią jest mięso. Nie ma lodówki, nie ma żadnych urządzeń<br />
sanitarnych. Sprzedawczyni nie przestrzega żadnych zasad higieny. Nikt<br />
z klientów nie protestuje, a raczej z niecierpliwością <strong>do</strong>pytuje się o ‘inne<br />
tytuły prasowe’.<br />
00:06:45 – napis „Precz z komuną” na murze <strong>do</strong>mu. Namalowany farbą.
00:01:00 – wi<strong>do</strong>k warszawskiej ulicy. większość samochodów to Fiaty 126p. Nieduży<br />
ruch. W tle tereny zielone i wysokie budynki. Ulica uporządkowana. Tłok<br />
na przystanku tramwajowym. Mimo, że słoneczny dzień, ludzie ubrani<br />
w cieple ubrania (płaszcze, czapki).nie ma śniegu, ale są liście na<br />
drzewach (wczesna jesień albo chłodny wiosenny dzień).<br />
Wypisane wg klucza da możliwość późniejszego ujednolicenia tego w celach utworzenia<br />
statystyk występowania poszczególnych elementów rzeczywistości. Równocześnie analiza<br />
taka będzie miała możliwość zastanowienia się nad zamierzonym i niezamierzonym<br />
prezentowaniem rzeczywistości.<br />
• Czy elementy uchwycone przez kamerę miały tam się znaleźć, czy stały się tylko<br />
przypadkowym elementem tła.<br />
• Jaką funkcję miały pełnić te elementy?<br />
• Jakie informacje dają widzowi te elementy?<br />
• Czy widz może <strong>do</strong>wiedzieć się czegoś nowego o rzeczywistości tamtych czasów<br />
poprzez obejrzenie danego serialu/filmu?<br />
Elementy badanej rzeczywistości:<br />
0. Miejsce akcji<br />
0.1. wieś<br />
0.2. miasto<br />
0.3. plener – góry, plaża, las, łąka<br />
0.4. inne. Jakie?<br />
1. Krajobraz miejski<br />
1.1. komunikacja miejska<br />
1.1.1. tramwaje,<br />
1.1.2. autobusy,<br />
1.1.3. metro<br />
1.2. motoryzacja<br />
1.2.1. samochody,<br />
1.2.2. motorynki/motorowery,
1.2.3. motocykle,<br />
1.2.4. estetyka miasta<br />
1.3. czystość chodników i ulic<br />
1.3.1. dziury w jezdni,<br />
1.3.2. napisy na murach,<br />
1.3.3. trawniki i kwiaty<br />
1.3.4. parki, tereny zielone<br />
1.4. kolorystyka miasta<br />
1.4.1. elewacje budynków,<br />
1.4.2. szyldy sklepowe<br />
1.5. mieszkańcy – elementy prezentowanego krajobrazu<br />
1.5.1. śpieszący się pasażerowie komunikacji<br />
1.5.2. mieszkańcy robiący zakupy<br />
1.5.3. turyści<br />
1.5.4. stanie w kolejkach<br />
1.5.5. spacery z dziećmi<br />
1.5.6. kierowcy samochodów, autobusów<br />
1.5.7. rowerzyści<br />
1.5.8. milicjanci kierujący ruchem<br />
1.5.9. harcerze na skrzyżowaniach<br />
1.5.10. inne, jakie?<br />
2. Mieszkania i <strong>do</strong>my<br />
2.1. wygląd zewnętrzny<br />
2.1.1. ponownie estetyka elewacji,<br />
2.1.2. czystość murów<br />
2.1.3. kolor elewacji<br />
2.2. wygląd wewnętrzny<br />
2.2.1. czystość i kolor klatki scho<strong>do</strong>wej,<br />
2.2.2. zawartość klatki scho<strong>do</strong>wej (pusta, czy przepełniona<br />
sprzętami),<br />
2.3. wnętrze <strong>do</strong>mu/mieszkania<br />
2.3.1. warunki lokalowe<br />
2.3.1.1. <strong>do</strong>m/blok/kamienica
2.3.1.2. kuchnia w mieszkaniu, czy współdzielona<br />
2.3.1.3. łazienka w <strong>do</strong>mu czy współdzielona<br />
2.3.1.4. ilość pokoi<br />
2.3.1.4.1.1. kawalerka<br />
2.3.1.4.1.2. 2<br />
2.3.1.4.1.3. 3<br />
2.3.1.4.1.4. 4 i więcej<br />
2.3.1.4.1.5. nie da się określić<br />
2.3.1.5. balkon/taras<br />
2.3.1.6. winda<br />
2.3.1.7. piwnica<br />
2.3.1.8. garaż<br />
2.3.2. wyposażenie <strong>do</strong>mu<br />
2.3.2.1. kuchnia – kuchnia ciemna, czy z oknem?,<br />
lodówka, kuchenka gazowa/elektryczna,<br />
szafki, półki, czajnik, ekspres <strong>do</strong> kawy, garnki,<br />
kubki, talerze, stół, blat, pralka, płytki (na<br />
ścianie i podłodze),<br />
2.3.2.2. łazienka – wanna, prysznic, pralka, sznurki na<br />
pranie, suszarka na pranie, kosmetyki, środki<br />
piorące, płytki (na ścianie i podłodze)<br />
2.3.2.3. przedpokój – wieszak na ubrania, szafa,<br />
chodnik/dywan/wykładzina/parkiet, oz<strong>do</strong>by<br />
naścienne, lustro, półki<br />
2.3.2.4. pokój dzienny (jeżeli występuje) – stół,<br />
kanapa/łóżko, fotele, telewizor, półki, książki,<br />
witrynka, szkło (kieliszki, kryształy, wazony),<br />
meblościanka, obrazy, kilimy, fotografie, inne<br />
oz<strong>do</strong>by naścienne, zasłony, żaluzje, firanki,<br />
dywan/parkiet/wykładzina,<br />
2.3.2.5. sypialnia – łóżko (jakie? stałe, składane),<br />
stoliki nocne, fotele, telewizor, półki, książki,<br />
witrynka, szkło (kieliszki, kryształy, wazony),<br />
meblościanka, obrazy, kilimy, fotografie, inne
oz<strong>do</strong>by naścienne, zasłony, żaluzje, firanki,<br />
dywan/parkiet/wykładzina,<br />
3. Transport publiczny<br />
3.1. pociągi<br />
3.1.1. lokomotywa<br />
3.1.1.1. elektryczna<br />
3.1.1.2. spalinowa<br />
3.1.2. wagony<br />
3.1.2.1. przedziałowe / bezprzedziałowe<br />
3.1.2.2. czystość<br />
3.1.2.3. wyposażenie przedziałów<br />
3.1.2.4. toalety<br />
3.1.2.5. WARS<br />
3.1.2.6.prezentacja usług <strong>do</strong>stępnych pasażerowi<br />
3.1.3. konduktor i obsługa pociągu<br />
3.2. autobusy<br />
3.2.1. sposób prezentacji (z zewnątrz, wewnątrz)<br />
3.2.2. czystość (zewnątrz / wewnątrz)<br />
3.2.3. wyposażenie<br />
3.2.4. model – stary / nowy<br />
3.2.5. <strong>do</strong>bra jakość / podniszczony / zdemolowany<br />
3.3. statki<br />
3.3.1. rzeczne / jeziorne / morskie<br />
3.3.2. pasażerskie / transportowe<br />
3.3.3. sposób prezentacji (z zewnątrz, wewnątrz)<br />
3.3.4. wyposażenie<br />
3.3.5. czystość (zewnątrz / wewnątrz)<br />
3.3.6. model – stary / nowy<br />
3.3.7. obsługa statku – ubiór, zachowanie,<br />
3.3.8. jedzenie, atrakcje<br />
3.3.9. prezentacja usług <strong>do</strong>stępnych pasażerowi<br />
3.4. samoloty
3.4.1. cywilne / wojskowe<br />
3.4.2. sposób prezentacji (z zewnątrz, wewnątrz)<br />
3.4.3. wyposażenie (fotele, firanki, telewizja, słuchawki)<br />
3.4.4. obsługa – pilot, stewardesa,<br />
3.4.5. jedzenie<br />
4. Ubiór, <strong>do</strong>datki makijaż<br />
4.1. mężczyźni – ubiór<br />
4.1.1. oficjalny<br />
4.1.1.1. garnitur<br />
4.1.1.2. płaszcz<br />
4.1.1.3. kapelusz<br />
4.1.1.4. buty<br />
4.1.1.5. krawat / muszka<br />
4.1.1.6. Inne, jakie?<br />
4.1.2. nieoficjalny<br />
4.1.2.1. dres<br />
4.1.2.2. dżinsy i inne spodnie<br />
4.1.2.3. sweter<br />
4.1.2.4. koszula<br />
4.1.2.5. kurtka<br />
4.1.2.6. pidżama<br />
4.1.2.7. kapcie<br />
4.1.2.8. krótkie spodenki<br />
4.1.2.9. podkoszulek<br />
4.1.2.10. inne, jakie?<br />
4.2.mężczyźni – <strong>do</strong>datki i fryzura<br />
4.2.1. zegarek<br />
4.2.2. parasol<br />
4.2.3. torba / aktówka<br />
4.2.4. okulary<br />
4.2.5. spinki<br />
4.2.6. fryzura<br />
4.2.6.1. zadbana, przycięta
4.2.6.2. niedbała<br />
4.2.6.3. łysina<br />
4.2.6.4. tupecik<br />
4.2.6.5. inne, jakie?<br />
4.2.7. inne, jakie?<br />
4.3. kobiety – ubiór<br />
4.3.1. oficjalny<br />
4.3.1.1. sukienka<br />
4.3.1.2. garsonka<br />
4.3.1.3. żakiet<br />
4.3.1.4. spódnica<br />
4.3.1.5. bluzka<br />
4.3.1.6. spodnie<br />
4.3.1.7. inne, jakie?<br />
4.3.2. nieoficjalny<br />
4.3.2.1. dres<br />
4.3.2.2. dżinsy i inne spodnie / krótkie spodenki<br />
4.3.2.3. spódnica<br />
4.3.2.4. sweter<br />
4.3.2.5. koszula<br />
4.3.2.6. kurtka<br />
4.3.2.7. pidżama<br />
4.3.2.8. kapcie<br />
4.3.2.9. podkoszulek<br />
4.3.2.10. inne, jakie?<br />
4.4. kobiety – <strong>do</strong>datki i fryzura<br />
4.4.1. zegarek<br />
4.4.2. parasol<br />
4.4.3. torebka / torba/ aktówka<br />
4.4.4. okulary<br />
4.4.5. spinki <strong>do</strong> włosów<br />
4.4.6. fryzura<br />
4.4.6.1. zadbana, przycięta
4.4.6.2. niedbała<br />
4.4.6.3. balejaż<br />
4.4.6.4. trwała<br />
4.4.6.5. inne, jakie?<br />
4.4.7. inne, jakie?<br />
5. Zachowanie – ciężko sklasyfikować wg klucza. Tutaj badacz powinien opisywać pełnymi<br />
zdaniami zachowanie analizowanych bohaterów. Zachowanie można określać względem<br />
określonych elementów rzeczywistości. Możemy badać zachowanie w kontekście:<br />
5.1. sytuacje służbowe<br />
5.2. oficjalne wystąpienia<br />
5.3. sytuacje półprywatne (np. rozmowa ze znajomym na ulicy)<br />
5.4. sytuacje stresowe<br />
5.5.prywatne rozmowy<br />
5.6. sytuacje rodzinne<br />
5.7. przebywanie samotne<br />
5.8. relaks / wypoczynek<br />
5.9. praca fizyczna<br />
Analizując zachowanie chcemy <strong>do</strong>wiedzieć jak bohater traktuje współpracowników, rodzinę,<br />
przyjaciół i obcych ludzi i jak odnosi się <strong>do</strong> nich? Równocześnie jakie jest jego podejście <strong>do</strong><br />
otaczającej rzeczywistości. Czy bohater jest konformistą, czy nonkonformistą? Czy<br />
protestuje, czy biernie się poddaje, a może się boi? Jak zachowuje się kiedy nikt nie przebywa<br />
w jego obecności? Czy ma jakieś dziwactwa? Jednak wszystkie te zachowania, które w<br />
naszym przypadku chcemy analizować mają <strong>do</strong>tyczyć sfery, którą chcemy zbadać, czyli<br />
rzeczywistości PRL-u, prezentowanej w dziele.<br />
Przykła<strong>do</strong>wo:<br />
• nie interesuje nas jak ktoś trzyma papierosa, ale jeżeli gasi go i nieskończony<br />
nie<strong>do</strong>pałek wkłada <strong>do</strong> pudełka, a takie zachowanie powtarza się i nie tylko<br />
u niego, może to świadczyć o nadmiernej oszczędności wynikającej z braku<br />
asortymentu i takie zachowanie jest dla nas istotne
• interesuje nas, że ktoś przychodzi <strong>do</strong> kiosku Ruchu żeby kupić mięso. Bo<br />
świadczy to o tym, że jest dla niego to czynność normalna, która dziś może budzić<br />
wielkie zdziwienie<br />
Matryca danych wizualnych<br />
Warto w naszych badaniach posiłkować się także matrycą danych wizualnych, proponowaną<br />
przez Piotra Sztompkę. Matryca kontekstu i aspektu <strong>do</strong>brze może uzupełnić nasze <strong>analizy</strong><br />
podpowiadając nam na co zwrócić uwagę w obserwowanej scenie.<br />
Przykła<strong>do</strong>wo:<br />
Dla badania obrazu PRL-u w serialach i filmach taka matryca może wyglądać<br />
następująco:<br />
K / A Jednostka Działanie Interakcja Zbiorowość Kultura Otoczenie<br />
Dom<br />
Praca<br />
ojciec, matka, gotowanie, wspólna<br />
dziecko, oglądanie kolacja,<br />
meble,<br />
rodzina,<br />
babcia, TV, mycie, wspólne<br />
obrazy,<br />
dziadek sprzątanie oglądanie TV<br />
zlecona praca brygada<br />
wykonywany praca, zespołowa, robotnicza, narzędzia<br />
zawód obowiązki spotkanie zespół pracy<br />
służbowe pracowników inżynierów<br />
Konsumpcja klient zakupy transakcja<br />
pytanie o<br />
Podróże turysta zwiedzanie drogę, prośba<br />
o pomoc<br />
Choroba<br />
stosowanie porada<br />
lekarz<br />
leków lekarska<br />
wyposażenie<br />
wszyscy<br />
sklepu,<br />
klienci<br />
szyldy<br />
grupa<br />
wycieczkowa<br />
zabytki<br />
lekarze, wyposażenie<br />
pielęgniarki szpitala<br />
Śmierć grabarz pogrzeb kon<strong>do</strong>lencje żałobnicy nagrobki<br />
mieszkanie,<br />
<strong>do</strong>m,<br />
akademik<br />
teren<br />
bu<strong>do</strong>wy,<br />
biuro<br />
<strong>do</strong>m<br />
towarowy,<br />
targ, sklep,<br />
kiosk<br />
hotel, miasto,<br />
plaża<br />
szpital,<br />
pogotowie<br />
cmentarz ,<br />
kostnica,<br />
<strong>do</strong>m<br />
pogrzebowy<br />
Edukacja nauczyciel lekcja egzamin, klasa ławka, szkoła
Religia<br />
Polityka<br />
ksiądz<br />
poseł,<br />
funkcjonariusz<br />
partyjny<br />
klasówka<br />
spowiedź,<br />
odprawianie<br />
ceremonie wierni<br />
mszy<br />
kościelne<br />
spór<br />
wyborcy,<br />
polityczny,<br />
głosowanie<br />
zwolennicy,<br />
represje<br />
opozycja<br />
polityczne<br />
Nauka profesor badania seminarium<br />
studenci,<br />
kolegium<br />
Sztuka artysta malowanie pozowanie bohema<br />
Rekreacja wczasowicz plażowanie zabawa kuracjusze<br />
Sport zawodnik gra mecz drużyna<br />
tablica,<br />
książka<br />
ołtarz,<br />
obrazy,<br />
ustawa,<br />
prawo<br />
książki<br />
‘efekty<br />
sztuki’<br />
żeglarstwo,<br />
materace,<br />
parawany<br />
dyscyplina<br />
sportowa<br />
kościół,<br />
plebania<br />
budynek KC,<br />
parlament<br />
uniwersytet<br />
muzeum<br />
kurort, <strong>do</strong>m<br />
wczasowy<br />
stadion, hala<br />
sportowa
Change language