LUCWANINGO NGESIVE SAKANGOMANE
LUCWANINGO NGESIVE SAKANGOMANE
LUCWANINGO NGESIVE SAKANGOMANE
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Ielisemtsetfweni lelitsi nguNgwane Wesihlanu. Lokuphawulekako ngekubusa<br />
kwalenkhosi ngekuJandzisa kwaMatsebula (1993) ngunaku lokulandzelako:<br />
» Sivumelwano Sekucala seSwatini sanga-1890. Lesivumelwano besisekhatsi<br />
kwembuso wemaNgisi kanye nemaBhunu mayelana nekuhleshulwa kwelive le5watini<br />
Ielingale kweLuphongolo liniketwe emaBhunu kute bakwati kwakha umgwaco loya<br />
eKosi Bay.<br />
EmaBhunu wona bekumele awme kusuka endzaweni lebeyatiwa kutsi<br />
yiRhodesia kepha nyalo lesekuyiZimbabwe.<br />
» Emva kwekusayinwa kwaleSivumelwano 5ekucala seSwatini, kwabese kubakhona<br />
hulumende lobambisene e5watini. Lohulumende bewumelwe ngemaNgisi<br />
nemaBhunu watiwa ngekutsi yi Triumvirate Govemement<br />
Lohulumende watsenga<br />
lihhotela i-A1bert Bremer balenta emahhovisi ekuphatsa ekucala e5watini.<br />
Bremer<br />
labatsenga kuye Ielihhotela watse lidolobha Ielitawakhiwa kulendzawo kutawumele<br />
libitwe ngaye, kutsiwe yiBremersdorp.<br />
Nangempela, lidolobha lalapho belatiwa<br />
ngalelo gama kwadzimate kwaba ngu-1963 lapho eMaswati alilahla leli lesiBhunu<br />
ligama asebentisa leli leselidvume kakhulu lekuyiManzini.<br />
» Kubakhona kwelikhotho Ielibukela tonkhe tiwmelwano letikhona. Njengobe vele<br />
kulindzelekile, lelikhotho beliphetfwe futsi liIawulwa ngulabamhlophe.<br />
» Letinkinga letabangela kusungulwe lelikhotho tagcina setiholela e5iwmelwaneni<br />
Sesibili seSwatini sanga-1893.<br />
Lesiwmelwano besiwmela kutsi ernaBhunu abe<br />
nemandla ekuphatsa, avikeleke futsi ashaye umtsetfo e5watini ngaphandle kwekutsi<br />
iSwatini ifakwe eNtilasifali.<br />
» Lesivumelwano arnange samukeleke eMaswatini. Amangala nje eMaswati kutsi<br />
kungani iNdlowkati yemaNgisi seyifuna kutsi baphatfwe be5ikhwahlande.<br />
kutfunyeiwa titfunywa teMaswati eNgilandi kutsi tiyovisisa lendzaba.<br />
Kwabese<br />
Basuka tingu<br />
10 ngeMphala 1894 bafika tingu-7 kuLweti 1894. Lokubalulekile ngulo<br />
lebekubhalwe kulesikhalonyandzaleyo sabo lengekusho kwaMatsebula, (1993:157)<br />
besifundzeka incenye yaso kanje:<br />
15