Kraj pełen atrakcji

Odkryj Estonię
Kraj pełen
atrakcji
www.visitestonia.com
Odkryj Estonię 1

F I N L A N D I A
Tagamõisa ps
M O R Z E B
Park Narodowy
Vilsandi
Nootamaa
Vilsandi
Kihelkonna
A Ł T
Kõpu ps
NORWEGIA
DANIA
Kõrgessaare
Aste
Kärla
KURESSAARE
Sõrve ps
NIEMCY
Y C
Salme
K I E
S A
Tahkuna ps
H I
A R
Abruka
SZWECJA
I U
KÄRDLA
M
Leisi
E M
A
A
Käina
Kassari s
Valjala
V Ä
Orissaare
A A
Vohilaid
I N
MÕISAKÜLA
ABJA-
PALUOJA
LOKSA
Viimsi ps
Koipsi
NARVA-JÕESUU
Haabneeme
KUNDA
Viimsi MAARDU
Kolga
Viru-Nigula Aseri
TALLINN
Kiiu
Haljala
Toila
KOHTLA- Voka NARVA
Tabasalu
Loo
Kuusalu
Sinimäe
Kostivere
KIVIÕLI
SILLAMÄE
Keila-Joa
Lagedi
Uhtna
JÄRVE
Assaku
PALDISKI
Harku
Raasiku
Hulja Sõmeru
Jüri
KOHTLA-
KEHRA
PÜSSI JÕHVI
Pakri ps
Laagri Kangru
Aruküla
Kadrina RAKVERE Sonda
SOMPA AHTME
NÕMME
VIIVIKONNA
KEILA Luige KIILI
Lepna
Osmussaar
Suur-Pakri Klooga
AEGVIIDU
SAUE Saku
TAPA
Vinni
Väike-Pakri
Vaida
Lehtse
Pajusti
Vasalemma
Viru-
Kiisa
Mäetaguse
Põõsaspea n
Kose-
Jaagupi
Uuemõisa
Prillimäe
Ravila Käravete Ambla Sääse
Roela
Tudu
KOHILA
Kose
Aravete
TAMSALU Väike-Maarja
Riisipere
Hageri
Iisaku
Kiltsi
Turba
Hagudi Juuru
Laekvere
Tudulinna
Roosna- JÄRVA-JAANI
VORMSI
Alliku
Simuna
Alu
Noarootsi ps
Risti
Kaiu
RAPLA
Rakke
Avinurme
Kuusiku
Koeru
Lohusuu
Palivere
HAAPSALU Taebla
Keava
Peetri
Paralepa
Kehtna
PAIDE
Väätsa
MUSTVEE
MÄRJAMAA
Sadala
Lelle
Käru
Heinlaid
Torma
Tauksi
Särevere
Laiuse
TÜRI Oisu
JÄRVAKANDI
JÕGEVA Kuremaa
Park Narodowy Matsalu
Eidapere
Siimusti
Adavere
Palamuse
KALLASTE
LIHULA
M U H U
VÄNDRA
PÕLTSAMAA
PÄRNU-JAAGUPI
VÕHMA
Alatskivi
TOOTSI
Kamari Puurmani
Kolkja
Virtsu
Olustvere
Tabivere
SUURE-
LAVASSAARE Are
JAANI
Kolga-Jaani
Lähte
Varnja
A M
Ruhnu
E R
I
Kihnu
Tõstamaa
Manilaid
Z A T O K A R Y S K A
POLSKA
0
© Regio 2009
FINLANDIA
Audru
20 40 km
ESTONIA
LITWA
ŁOTWA
Z A T O K A
Naissaar
Sauga
SINDI
Paikuse
PÄRNU
Zatoka
Parnawska
Võiste
Häädemeeste
ROSJA
BIAŁORUŚ
UKRAINA
Aegna
Prangli
Tori
Aksi
Rammu
Park Narodowy
Soomaa
Kõpu
KILINGI-
NÕMME
Tihemetsa
Juminda ps
Estonia w skrócie
Oficjalna nazwa:
Viiratsi
VILJANDI
Ramsi
Halliste Õisu
Pärispea ps
KARKSI-
NUIA
Ł O T W A
F
Mohni
Park Narodowy Lahemaa
Käsmu ps
Mustla
Võsu
Helme
TÕRVA
Võrtsjärv
Kureküla
Rannu
Rõngu
Vaindloo
I Ń S K A
Puhja
Tõravere Nõo
Kambja
ELVA
Puka
Uhtju
Sala
Ilmatsalu
Ulila
Tõrvandi
OTEPÄÄ
Kõrveküla
TARTU
Luunja
Ülenurme
Roiu Võnnu
PÕLVA
Parksepa
Õru Sangaste
Väimela
Hummuli
Vana-Antsla
Sõmerpalu
Tsirguliina
Kose
ANTSLA VÕRU
VALGA
Park Narodowy
Karula
Republika Estońska
(po estońsku: Eesti Vabariik)
Mooste
RÄPINA
Powierzchnia: 45227 km 2
Ludność:
1,36 miliona
Stolica:
Tallinn (405 tysięcy mieszkańców)
Język urzędowy: estoński
Ustrój:
demokracja parlamentarna
Święto narodowe: 24 lutego (Dzień Niepodległości)
Ptak narodowy: jaskółka dymówka
Kwiat narodowy: chaber
Republika Estońska należy do Unii Europejskiej,
Strefy Schengen i NATO.
Estonia leży we wschodnioeuropejskiej
strefie czasowej (EET - GMT/BST +02:00).
Numer kierunkowy do Estonii to +372. Wykonując
połączenie międzynarodowe, należy najpierw wybrać 00.
Varstu
Kanepi
Kasepää
Rõuge
Ahja
Vastse-
Kuuste
J e
Vastseliina
Mehikoorma
Misso
z i
o r
N a
o
P e
Piirissaar
Võõpsu
Veriora
Z a
j p
t o
r e w
u s
k a
s k
a
Värska
J e z i o r o
P s k o w s k
i e
R O S J A
ODKRYJ ESTONIĘ
Estonia leży na wschodnim wybrzeżu Bałtyku, na
południe od Finlandii. Graniczy z Rosją od wschodu
i Łotwą od południa. Jest to kraj o wielu obliczach,
posiadający bogatą historię i różnorodną kulturę
o zakorzenionych od wieków tradycjach, których
obecność można dostrzec jeszcze dziś.
Pomimo niezbyt dużych rozmiarów, każdy z regionów
Estonii ma unikatowy charakter. Zwiedzających
ten kraj na pewno wprawią w zachwyt tereny podmokłe,
lasy, moczary, na których nie postała wcześniej
ludzka stopa, ponad 1400 jezior, 3794 km linii
brzegowej z zatokami i cieśninami. Estonia może
poszczycić się około 1500 malowniczymi wyspami
i wysepkami, a także licznymi rzekami i strumieniami.
Kraj wyróżnia się też przepięknym krajobrazem
kolorowych miast, historycznych wsi i miasteczek, w
których można zobaczyć wiele dworków, zamków i
tradycyjnych domów krytych strzechą.
Stolica Estonii, Tallinn, to najstarsze miasto stołeczne
w Europie. Tallińską Starówkę uważa się za jeden z
najlepiej zachowanych średniowiecznych grodów
warownych. Północna linia brzegowa, przy której
leży Tallinn, charakteryzuje się występowaniem wysokich
wapiennych klifów, z których tryskają wodospady,
oraz białych, piaszczystych plaż ukrytych w
gęstych lasach sosnowych.
Tartu znajduje się w południowej Estonii i jest
drugim pod względem wielkości miastem w kraju
oraz ośrodkiem uniwersyteckim. Warto odwiedzić
to przyjemne i spokojne miejsce, by poznać jego
niepowtarzalny charakter, zobaczyć przepływającą
przez nie rzekę, a także pełne zieleni parki i ulice z
dziewiętnastowiecznymi, drewnianymi domami.
Tartu otaczają charakterystyczne łagodne wzgórza.
Znajdują się tutaj pagórkowate, zielone tereny wiejskie,
doliny rzek, jeziora, rezerwaty przyrody, stare
dworki i majestatyczne zamki.
Wschodnią granicę Estonii wyznacza głównie ciągnąca
się kilometrami linia brzegowa jeziora Pejpus
(piąte największe jezioro w Europie), wzdłuż której
położone są wsie słynące z wędzonych ryb, ogórków
i najlepszej cebuli w kraju.
Na zachodzie brzegi porasta jałowiec, a wzdłuż nich
horyzont upiększa nieprzebrana ilość wysp Archipelagu
Estońskiego, cechujących się drewnianymi
wiatrakami i tradycyjnymi domami z bali krytymi
strzechą sięgającą prawie do ziemi.
Najpopularniejszy kurort nadmorski w Estonii to jej
„letnia stolica”, czyli położona na południowo-zachodnim
wybrzeżu Parnawa. Znana jest ze wspaniałych,
piaszczystych plaż, bogatego życia nocnego i
leczniczych ośrodków wypoczynkowych.
Dzięki temu przewodnikowi dowiesz się, co warto
zobaczyć w Estonii, które miejsca najlepiej odwiedzić
i jak zaplanować dwu-, trzy- lub pięciodniową
wycieczkę tak, aby w najprzyjemniejszy sposób rozkoszować
się pobytem w tym pięknym kraju i zobaczyć
jak najwięcej atrakcji różnych jego regionów.
Zapraszamy!
Dwa oblicza Tallinna
2 Odkryj Estonię
Odkryj Estonię 3

TALLINN I
PÓŁNOCNA ESTONIA
Mohni
Uhtju
Park Narodowy
Pärispea
Sala
Dzień 1 i 2
Prangli
Viinistu Lahemaa
Juminda
Suurpea Käsmu
Vergi
Leesi Kasispea Käsmu
Aksi
Vainupea
Aegna
Altja
Naissaar
Rammu LOKSA
Võsu
Eisma
Kolga-Aabla
Toolse
Püünsi Viimsi
Koipsi
Vihasoo
Pringi
Neeme
L
Kaberneeme
Kolgaküla
Karepa
Haabneeme
Palmse
Vihula
Sagadi
MAARDU Valkla
Võsupere
Kolga
Viitna
TALLINN Jägala juga (Wodospad Jägala)
KUNDA
Kiiu
Aaspere
Muraste
Haljala
Loobu
Essu
Türisalu
Loo
Kuusalu
Tabasalu
Kostivere
Ubja
Harku
Lagedi
Jõelähtme
U
Vääna
Kihlevere Arkna
PALDISKI
Assaku Raasiku
Vohnja
Keila-Joa
Hulja Sõmeru
Pakri
Laagri Kangru Jüri
Aruküla
Kadrina
SAUE
KEHRA
Luige KIILI
Lehtmetsa
Lepna
kri Klooga
AEGVIIDU
Vaida
Vinni
Väike-Pakri Lehola
TAPA Kiku
RAKVERE
Nabala
Lehtse
Pajusti
Moe
Vihterpalu
KEILA
Saku
Lasila
Jäneda
Viru-
Ääsmäe
Assamalla
Kiisa Tuhala Kose-
390 km
Padise
Alavere
Jaagup
Harju-Risti
Vasalemma
Kurtna Uuemõisa
~7 h
Prillimäe Ravila Käravete Porkuni 30 min
Ambla
Laitse KOHILA
Oru
Sääse
K h t
Kose
Tallinn
Tallinn to najstarsze miasto stołeczne w północnej
Europie i Europejska Stolica Kultury 2011 roku.
Pierwsza wzmianka o nim – z 1154 roku – pochodzi
z zapisków arabskiego kartografa al-Idrisiego. Przez
kolejne 800 lat w Tallinnie pojawiły się kolorowe budynki,
smukłe wieżyczki, starodawne zajazdy i przyjemne
place.
Starówka w Tallinnie to jedno z najlepiej zachowanych
miast średniowiecznych w Europie. Została
wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury
UNESCO. Wycieczkę dobrze rozpocząć od Placu
Ratuszowego, na którym stoi późnogotycki ratusz
pochodzący z początku XIII wieku. Budynek ten
posiada wysoką na 64 metry ośmiokątną wieżyczkę,
na szczycie której znajduje się charakterystyczny
wiatrowskaz przedstawiający Starego Tomasza
(Vana Toomas). Latem turyści chętnie wchodzą na
jej szczyt, skąd rozpościera się przepiękna panorama
miasta. Stary Tomasz o długich i gęstych wąsach jest
symbolem Tallinna.
W pobliżu Ratusza turyści odwiedzić mogą Aptekę
Magistracką (Raeapteek), jedną z najstarszych aptek
w Europie, która oferuje zarówno nowoczesne
leki, jak i preparaty przygotowane na podstawie średniowiecznych
receptur.
Najbardziej charakterystycznymi kościołami na Starym
Mieście są te największe. Kościół św. Mikołaja
poszczycić się może najstarszym znanym portalem
dekoracyjnym w Tallinnie. Obecnie kościół spełnia
rolę muzeum i sali koncertowej, a jego główną atrakcję
stanowi malowidło jednego z najbardziej znanych
średniowiecznych artystów, Bernta Notke.
Kościół św. Olafa z wieżą mierzącą 123,7 metra, jest
najwyższym budynkiem sakralnym w Estonii, a w latach
1549-1625 był najwyższą budowlą na świecie. Z
jego tarasu widokowego rozciąga się jedyny w swoim
rodzaju widok na niemalże całe miasto.
Kolejny ważny punkt w Tallinnie, wzgórze Toompea,
to miejsce, w którym znajdują się główne budynki
rządu Estonii, w tym siedziba biur premiera – posiadłość
Stenbock. W zamku Toompea mieści się obecnie
estoński parlament. Na szczycie 45-metrowej
baszty zamku zwanej Długim Hermanem powiewa
niebiesko-czarno-biała flaga narodowa Estonii.
Panorama Tallinna
Naprzeciwko zamku Toompea zobaczymy charakterystyczne
pękate kopuły zbudowanej w 1900 roku
prawosławnej Katedry św. Aleksandra Newskiego,
największej i najwspanialszej tego typu świątyni w
Tallinnie.
Turyści mogą też zwiedzić główną luterańską Katedrę
św. Marii Dziewicy (Toomkirik), w której zamieszkiwali
niegdyś biskupi Tallinna oraz najwyżsi
rangą duchowni w kraju.
Na wzgórzu Toompea znajdziemy także punkty widokowe
Patkuli i Kohtuotsa, z których doskonale widać
Starówkę i Zatokę Fińską.
Mury otaczające Tallinn początkowo miały długość
2,35 km i obejmowały 46 wież umiejscowionych
wzdłuż samych murów i przy bramach. Większość z
nich przetrwała do dziś, w tym 26 baszt obronnych, z
których każda ma swoją nazwę. Starodawne mury w
niezmienionej formie można oglądać wzdłuż wąskiej
i zacienionej ulicy Müürivahe, gdzie sprzedawane są
również tradycyjne wyroby rękodzielnicze z wełny
jagnięcej.
Pomiędzy Starym Miastem i portem, w samym sercu
Tallinna, leży dzielnica o nazwie Rotermann, słynąca
z nowoczesnej architektury. Usytuowane są tutaj
dawne budynki przemysłowe, które przebudowano
zgodnie ze współczesnymi trendami. W dzielnicy tej
znajdziemy także sklepy, butiki, restauracje, biura i
budynki mieszkalne oraz barwny rynek, na którym
mieszkańcy i turyści kupują świeże owoce i warzywa
z estońskich gospodarstw i ogrodów.
Z dzielnicy Rotermann możemy spacerkiem dojść
do oddalonego o około 2,5 km barokowego Pałacu
Kadriorg, zbudowanego przez cara Piotra Wielkiego
w XVIII wieku i otoczonego pięknym, zadbanym parkiem,
najlepiej zaprojektowanym terenem zielonym
w Estonii. W pałacu zwiedzający zobaczą dzieła sztuki
zachodnioeuropejskiej i rosyjskiej z okresu od XVI
do XX wieku.
Plac Ratuszowy
4 Odkryj Estonię
Odkryj Estonię 5

Tereny otaczające amfiteatr podczas Festiwalu Pieśni
Nieopodal znajduje się całkiem nowe Muzeum Sztuki
KUMU, które jest największym wielofunkcyjnym
ośrodkiem sztuki w Skandynawii i krajach bałtyckich.
Wystawa stała przedstawia historię sztuki estońskiej
od XVIII wieku, podczas gdy eksponaty tymczasowe
to zarówno zagraniczne, jak i estońskie dzieła sztuki
współczesnej.
Tylko krótki spacer dzieli park Kadriorg od amfiteatru
i otaczających go terenów, gdzie co pięć lat odbywa
się Estoński Festiwal Pieśni. Wydarzenie to potrafi
przyciągnąć nawet 25 tysięcy osób, które śpiewają
na zbudowanej w 1959 roku scenie. Amfiteatr gościł
także 70 tysięcy fanów podczas koncertu Madonny,
a wcześniej swoje występy dali tu Michael Jackson,
Muzeum Sztuki KUMU
Rolling Stones, Elton John, Tina Turner i inne gwiazdy.
Z terenów festiwalowych warto przejść się na nabrzeże,
gdzie można odwiedzić ruiny Klasztoru Pirita
po raz pierwszy poświęconego w XV wieku, obok
którego mieści się nowoczesny budynek klasztorny
otwarty w 2001 roku. Ulica wiodąca do Pirita daje
turystom możliwość spojrzenia na Stare Miasto, port
oraz nowoczesną część Tallinna z całkiem odmiennej,
choć nieodmiennie urokliwej, perspektywy.
W dzielnicy Pirita mieści się także największa przystań
Estonii, a w 1980 roku odbyły się tu zawody
żeglarstwa w ramach Olimpiady w Moskwie. Okolicę
tę uważa się również za najlepsze dla plażowiczów
tereny w Tallinnie. Niemal całe północne wybrzeże
Estonii pokrywają piaszczyste plaże, które wyłaniają
się z lasów sosnowych.
Tallinn to idealne miejsce dla koneserów sztuki –
miasto szczyci się licznymi muzeami. Poza KUMU,
które jest dumą parku Kadriorg, historia Estonii została
przedstawiona w Muzeum Historii i Muzeum
Okupacji. Warto odwiedzić także Muzeum Historii
Naturalnej, Muzeum Morskie i Muzeum Zdrowia.
Tallińskie Muzeum na wolnym powietrzu mieszczące
się w okolicy zwanej Rocca al Mare zabierze
nas w podróż po zrekonstruowanych domach mieszkańców
estońskiej wsi z czasów od XVII do XX wieku.
Tallińskie Zoo, słynące na świecie z zamieszkujących
je kozic górskich i owiec gruborogich, to dom dla ponad
2000 zwierząt z około 500 gatunków.
Dzień 2 – Klify i Lahemaa
Zostawiając tallińskie wieżyczki i iglice w tyle, drugiego
dnia możemy udać się na wycieczkę wzdłuż
północnej linii brzegowej, która stanowi przyjemny
kontrast dla miejskich krajobrazów.
Pierwszy obowiązkowy przystanek na wybrzeżu
trzeba zaplanować na 31-metrowym klifie Türisalu.
Ten wchodzący do Zatoki Fińskiej cypel oferuje niezapomniany
widok na morze. Znajdujące się tu wapienne
klify zostały ukształtowane przez starożytną
rzekę Newę, prawdopodobnie miliony lat temu płynącą
przez obszar obecnej Zatoki Fińskiej. Krajobraz
tego miejsca jest bardzo charakterystyczny dla północnej
Estonii.
Wzdłuż klifu biegnie droga prowadząca do miejscowości
Keila-Joa, zawdzięczającej nazwę jednej z
najwspanialszych w Estonii kaskad wodnych - sześciometrowemu
wodospadowi na rzece Keila. Przy
wysokim poziomie wody wiosną i jesienią może on
mieć nawet 70 metrów szerokości. W górę rzeki, nad
wodospadem są dwa mosty dla pieszych, gdzie rosyjscy
nowożeńcy zapinają kłódki, na których wygrawerowano
ich imiona, a następnie wrzucają klucz do
rzeki na znak wiecznej trwałości ich małżeństwa.
Wielbiciele militariów na pewno chętnie odwiedzą
byłe miasto garnizonowe Paldiski, w którym dominuje
klasyczna architektura radziecka. Czasy jego
świetności przypadły na sowiecki okres powojenny.
Wodospad Jägala
„Studnia Czarownicy” w Tuhala
Atrakcje naturalne obejmują wapienną skarpę Pakri,
na której niebawem stanie jedna z największych
farm wiatrowych w Estonii. Niedaleko na morzu leżą
wyspy Pakri, na które w ciągu dnia można wybrać się
łodzią, by skorzystać z tras spacerowych i podziwiać
piękne krajobrazy.
Jadąc dalej wzdłuż wybrzeża, napotkamy ufortyfikowane,
kamienne ruiny Klasztoru Padise, który został
założony w XIV wieku i jest jedynym takim klasztorem
w krajach nordyckich.
Z siedziby mnichów udajemy się do największego i
najstarszego browaru w Estonii, czyli Saku. W starej
piwowarni założono muzeum, gdzie zaprezentowano
starodawny sprzęt używany do wyrobu piwa.
Możemy również spróbować piwa produkowanego
w browarze.
Kolejny przystanek to Tuhala, czyli największy obszar
występowania wód krasowych w Estonii, gdzie
znajduje się słynna „Studnia Czarownicy” – jedno z
najbardziej unikatowych zjawisk naturalnych w Europie.
Gdy rzeki podziemne napełniają się wodą po
obfitych opadach, głęboka na 2,4 m Studnia Czarownicy
zaczyna „kipieć”, tworząc gejzer wyrzucający
do 100 litrów wody na sekundę. Legenda mówi, że
dzieje się tak, kiedy czarownice chłostają się w studni
gałęziami drzew.
W drodze do Lahemaa, największego w Estonii parku
narodowego, napotkamy najstarsze w kraju kamienne
kurhany, stanowiące część miejsc pochów-
6 Eestimaa reisijuht
Eestimaa reisijuht 7

Dwór Vihula
ku datowanych na VIII lub VII wiek p.n.e., a obecnie
umiejscowione na poboczu ruchliwej autostrady.
W pobliżu tej drogi znajduje się również najwyższy
S A
A R
I
H
U
I
naturalny wodospad w Estonii, czyli Jägala. Szeroki
na ponad 50 metrów strumień wpada do znajdującej
się osiem metrów niżej wapiennej misy, która powstawała
przez tysiące lat w wyniku erozji.
W połowie drogi pomiędzy Tallinnem i Narwą położone
są nadmorskie ruiny zamku Toolse. Ten najbardziej
wysunięty na północ średniowieczny fort został
zbudowany w 1417 roku, aby bronić lokalnego portu
przed piratami. W Toolse znajduje się także ferma
Wioska rybacka Altja
E M
M
A
A A
A
strusi, na której podczas wycieczek z przewodnikiem
można zobaczyć strusie, króliki i renifery.
Park Narodowy Lahemaa (dosłownie „kraina zatok”),
założony w 1971 roku, składa się z czterech półwyspów
i wielu wysepek rozrzuconych na Zatoce Fińskiej.
Lasy, tereny bagniste i nadbrzeżne parku są domem
dla 200 gatunków ptaków i około 900 różnych
roślin.
W tym regionie leżą także liczne posiadłości interesujące
z historycznego punktu widzenia. Jedna z
nich, Dwór Vihula, została ponownie otwarta 500 lat
po jej założeniu – obecnie pełni ona funkcję klubu i
ośrodka spa. Z kolei Dwór Sagadi może poszczycić
się muzeum usytuowanym w dworku oraz muzeum
leśnictwa. Natomiast XVIII-wieczny Dwór Palmse
oferuje turystom zwiedzanie odnowionego gmachu.
Odwiedzający mogą także nacieszyć oczy widokiem
zalesionego parku, jeziora z łabędziami oraz ogrodu.
Na terenie Lahemaa położone są także iście idylliczne
wioski rybackie. Jedna z nich, Altja, to typowo
nadbrzeżna, tradycyjna osada. Inną lokalną atrakcję
stanowi Käsmu, zwane „wioską kapitańską”, w której
kiedyś mieściła się szkoła żeglugi morskiej, będąca
obecnie siedzibą muzeum morskiego. Wioska Viinistu
o typowo rybackim charakterze posiada własne
muzeum sztuki zlokalizowane w dawnej fabryce
przetwórstwa ryb, gdzie można obejrzeć stałą wystawę
klasycznej i nowoczesnej sztuki estońskiej.
Juminda
Juminda
Aksi
Leesi
Rammu
Kolga-Aabla
Koipsi
Neeme
Kaberneeme
RDU
A F
Pärispea Mohni
Pärispea
Suurpea Käsmu
Kasispea
LOKSA
Kolgaküla
Vihasoo
Valkla
Võsupere
Kolga
Viitna KUNDA
Aseri
Ontika Valaste
Aa
Kiiu
Aaspere Haljala
Toila
Loobu
Essu
Rannu Purtse
KUKRUSE Voka
Kuusalu
Kostivere
Ubja
di
Uhtna
KOHTLA-
Edise
Kihlevere Arkna
KIVIÕLI
KÄVA
PÜSSI
Raasiku
Vohnja Hulja Sõmeru Viru-Kabala
JÄRVE
KOHTLAruküla
Kadrina
Sonda
SOMPA
AHTME
KEHRA
VIIVIKONNA
Savala NÕMME
Lehtmetsa
Lepna
Kiikla
Kurtna
RAKVERE
AEGVIIDU
da
TAPA
Vinni
Kiku
Pagari
Lehtse
Pajusti
Moe Lasila
Illuka
Jäneda
Viru-
Raudi
Assamalla
Kose-
Jaagupi
Mäetaguse Väike-
Alavere
Anguse
Kuremäe
Pungerja
Uuemõisa Moczary Kakerdaja
Ravila Käravete
Porkuni
Kuningakü
Ambla Sääse
Roela
Tudu
Kose
Jõuga
Albu Aravete
Vardja Paunküla
Albu TAMSALU Väike-Maarja
Oonurme
Roosna Vao
Muuga
Iisaku 171 km
Triigi Rahkla
Habaja
Järva-Madise Ahula Vajangu Kiltsi
Paasvere
Ardu
Kaalepi
Avanduse
~3 h 30 min Jaama
u
Roosna-
Laekvere
Tudulinna
JÄRVA-JAANI
Alajõe
Dzień 3 – Kõrvemaa
i Virumaa
I Ń S K A
Dzień 3 – Kõrvemaa i Virumaa
Park Narodowy
Lahemaa
Võsu
Vergi
Vainupea
Eisma
Karepa
Z estońskiego wybrzeża przenosimy się na jedno z
wielu bagien występujących w tym kraju – Kakerdaja
w lasach Kõrvemaa, usytuowane z dala od głównych
dróg i zabudowań. Trakt wiodący wzdłuż moczarów
Kakerdaja jest jednym z najbardziej znanych i najstarszych
tego typu szlaków w całej Estonii. Ciągnie
się on na długości 3,2 km, a niedawno odnowiona
kładka biegnąca ponad bagnem prowadzi w kierunku
jeziora.
Kõrvemaa to miejsce narodzin jednego z najbardziej
znanych estońskich pisarzy – Antona Hansena Tammsaare.
W jego dawnym domu można obejrzeć wystawę
dotyczącą życia i pracy twórcy, a także warunków
panujących w trakcie wydarzeń opisanych przez
niego w utworze „Prawda i sprawiedliwość”, jednym z
najważniejszych dzieł literatury estońskiej. Na posiadłość
składa się oryginalny dom, spichlerz zbożowy,
tradycyjna stodoła, obora i mniejsze przybudówki.
Latem odbywają się w niej wydarzenia kulturalne i
występy teatralne na wolnym powietrzu.
Z lasów Kõrvemaa droga prowadzi w kierunku północno-wschodnim
do kolejnej średniowiecznej fortecy.
To, co można zobaczyć w 700-letnim Zamku
Rakvere, z pewnością wprawi w zachwyt każdego
miłośnika historii wojskowości – znajduje się tam
Uhtju
Sala
Letipea Mahu
SILLAM
wystawa uzbrojenia, średniowieczna komnata grozy
oraz strzelnica łucznicza. Obok fortu stoi wykonana z
brązu rzeźba tura o długości 7 m i wysokości 4 m, będąca
największą w krajach bałtyckich rzeźbą przedstawiającą
zwierzę.
Dalej na wschód turyści odwiedzić mogą przyciągający
uwagę Zamek Purtse o białych ścianach i
czerwonym dachu. Został zbudowany w XVI wieku
jako ufortyfikowany dom o ścianach ponad dwumetrowej
grubości, dających fascynujący efekt echa
wewnątrz budowli.
Posąg Tarvas w Rakvere
Z a
N a
k a
t o
s k
r e w
8 Odkryj Estonię
Odkryj Estonię 9

Droga z Purtse prowadzi do największego regionu
przemysłowego Estonii, czyli do prowincji Ida-Viru.
Tutaj kopalnie łupków bitumicznych i gigantyczne
góry popiołu, które są symbolem regionu, kontrastują
z nieskażoną przyrodą. Na obrzeżach miasta
Kiviõli leżą dwa największe nad Bałtykiem sztucznie
wzniesione wzgórza. Starsze z nich, pokryte większą
ilością trawy, jest otwarte dla ludności, a zimą można
z niego zjeżdżać na nartach.
Park górniczy Kohtla i muzeum w Ida-Viru oferuje
wycieczki po podziemnym świecie górników i zwiedzanie
szybów oraz sztolni. Odwiedzający mogą
przejechać się wagonikami kolejowymi używanymi
do transportu łupków bitumicznych na powierzchnię
ziemi, wypróbować narzędzia i zjeść posiłek
prawdziwego górnika.
Niedaleko za wzgórzami Kohtla-Järve leży Rezerwat
Krajobrazowy Ontika obejmujący 20 kilometrów
niemal nienaruszonych wapiennych klifów Zatoki
Fińskiej, których wysokość sięga 56 metrów ponad
poziom morza.
30-metrowy wodospad Valaste, znajdujący się
pomiędzy wsiami Saka i Toila, jest najwyższym w
Estonii. Aby uprzyjemnić turystom wizytę w tym
pięknym miejscu, utworzono punkt widokowy, który
umożliwia podziwianie przekroju 470-570 milionów
lat rozwoju geologicznego. Najpiękniejszy widok
prezentuje się zimą, gdy zamarznięta woda tworzy
niesamowite lodowe rzeźby.
e
Dzień 4 – Narwa i
Zachodnia Estonia
KOHTLA-
JÄRVE
Pagari
Aa
Toila Toila
tse
KUKRUSE Voka
Sinimäe
Edise
KÄVA
Soldina
PÜSSI
Auvere
KOHTLA- JÕHVI SILLAMÄE
SOMPA
AHTME
NÕMME
VIIVIKONNA
Kiikla Kurtna
Illuka Raudi
Mäetaguse Väike-
Kuremäe
Pungerja
Kuningaküla
Jõuga
Iisaku
Dzień 4 – Narwa i
Zachodnia Estonia
J
Z a
N a
SLANTSÕ
Dawną letnią rezydencję prezydencką otacza piękny
park Toila. Sam pałac został zniszczony podczas II
wojny światowej. Obecnie w parku odbywa się wiele
letnich koncertów.
Okolice wsi Kurtna w prowincji Ida-Viru to obszar o
największej koncentracji jezior w Estonii. Na terenie
porośniętym sosnami leży ponad 40 większych lub
mniejszych akwenów wodnych. Woda w nich jest
cieplejsza niż w innych zbiornikach wodnych w Estonii,
co przyciąga miłośników kąpieli.
t o
r e w
k a
a
s k
NARVA-JÕESUU
NARVA
104 km
~1 h 50 min
skich elektrowni i zakładów zbrojeniowych. Obecnie
Sillamäe to klasyczny przykład stalinowskiego planowania
przestrzennego – wielki bulwar prowadzący
od głównego placu aż do morza daje wrażenie
powrotu do lat 50. XX wieku.
Poruszając się dalej na wschód, natrafimy na kolejne
przybrzeżne miasto Narva-Joesuu położone wzdłuż
najdłuższej w Estonii plaży kąpielowej, na tyłach której
znajdują się wydmy i sosny. Kiedyś było ono znane
z ośrodków wypoczynkowych i często odwiedzali
je rosyjscy arystokraci, a obecnie jest coraz bardziej
popularne wśród letnich turystów. Narva-Jõesuu
leży na północno-wschodnim końcu europejskiego
szlaku pieszego E9, który ciągnie się przez 5000 km
od Przylądka Świętego Wincentego w Portugalii.
Narwa, trzecie największe miasto w Estonii, jest usytuowana
nad rzeką Narwą, w punkcie kraju najbardziej
wysuniętym na wschód, zaraz obok granicy z
Rosją. Znana była jako barokowa perła Bałtyku dopóki
w 1944 roku nie została niemalże zrównana z
ziemią przez radzieckie bomby. Nadal jednak warto
przejść się Starym Miastem i zobaczyć Zamek
Hermana położony na brzegu rzeki Narwy. Z wieży
zamku można obejrzeć tereny należące już do Rosji
wraz z piękną twierdzą w Iwanogorodzie.
Kilka kilometrów w górę rzeki, obok podwójnego
wodospadu, leżą sławne Zakłady Włókiennicze Kreenholm,
największa fabryka rosyjskiego Imperium w
Klasztor Kuremäe
XIX wieku. Do kompleksu fabrycznego należy także
rozległa katedra Aleksandra zbudowana w stylu romańskim
dla pracowników Zakładów Kreenholm
wyznania luterańskiego. Podczas II wojny światowej
została ona w znacznym stopniu zniszczona, ale później
udało się ją odbudować, a obecnie należy do aktywnie
działającej wspólnoty religijnej.
Niedaleko Kurtna odwiedzić można Klasztor Pühtitsa,
jedyny w Estonii prawosławny klasztor otwarty
zarówno dla turystów, jak i pielgrzymów. Mały
prawosławno-chrześcijański kościół zbudowano w
Pühtitsa w XVI wieku, natomiast klasztor powstał w
1891 roku. Obecnie obejmuje on sześć kościołów.
Mówi się, że w tym miejscu pasterka była świadkiem
boskiego objawienia przy źródełku. Woda podobno
posiada uzdrawiające moce – odwiedzający mogą ją
nalewać do butelek i zabierać do domu.
Wapienne klify na północy Estonii
Wracając w kierunku północnym, trafiamy do miasta
o nazwie Sillamäe, które podczas rosyjskiej okupacji
było zamknięte dla ogółu ze względu na obecność
fabryki chemicznej, zajmującej się wytwarzaniem
materiałów do produkcji broni nuklearnej dla rosyj-
Forteca Hermanni w Narwie
10 Odkryj Estonię
Odkryj Estonię 11

Dzień 1 – Tartu
TARTU I
POŁUDNIOWA ESTONIA
Sürgavere
Lalsi
Jõesuu
Tori Park Narodowy
Tammistu
Praaga
Kärevere
Saarepeedi
Vorbuse Vahi Kõrveküla
aali
Soomaa Vastemõisa
Ilmatsalu
Kavastu
Meerapalu Piir
Dzień 1 i 2 Karula
Piiri
Metsküla
Tänassilma
Tooni
Jämejala
Oiu
DI
Ulila
TARTU
Vana-
Valma
Rämsi
Puiatu
Võidu
Puhja
Luunja
Väike-Rakke
Viiratsi
Tõrvandi
Melliste
Päri
Võrtsjärv
Nõgiaru Ülenurme Poka
Kõpu Heimtali
Sangla
VILJANDI
Roiu Võnnu
Meeri Reola
Väluste Kaarlijärve
Lääniste
Ramsi Paistu
Tõravere Nõo
Mehikoorma
Holstre
Tatra
Loodi
Vana-Kuuste
Kureküla
Kanaküla
Porsa
Kambja
Meeksi
Sultsi
Soe Rannu Konguta
Ahja
Rasina
KILINGI-
Halliste Õisu
Mustla
ELVA
Kivilõppe
Tuhalaane
Vastse-
Valguta
Kuuste Mooste Lin
NÕMME
Suislepa Lapetukme
Maaritsa
Hellenurme
Tihemetsa
RÄPINA
Kärstna Rõngu
Saarde
Karksi
Leevaku
Kamara
Palupera Nõuni
Taevaskoja
Riidaja Pikasilla Aakre
Valgjärve Mammaste Himmaste Võõp
MÕISAKÜLA ABJA- KARKSI- Mauzoleum
OTEPÄÄ Krootuse
ali
Puka
Saverna
Ruusa
Jäärja
PALUOJA NUIA Barclaya de Tolly
Tännassilma
PÕLVA
Linna
Pühajärv
Mikit
Peri Veriora
Veelikse
Ala Helme
Sihva
Kääriku
Põlgaste
Taagepera
Tilsi Vana-Koiola
Niits
TÕRVA
Vidrike Kooraste Kanepi
Patküla
Keeni
Leevi
Sangaste
Tsolgo
Parksepa
Koorküla
Urvaste
Urvaste
Õru Sangaste Sulbi Osula Väimela
Orava
RŪJIENA
Kuldre
Kääpa
MAZSALACA
Hummuli
Navi
RUHJA
Lasva
Vana-Antsla
Otsa Piusa
VÄIKE-SALATSI
Sooru
Tagula Sõmerpalu
Tsirguliina
Võmmo
Kose Loosi Obinit
ANTSLA VÕRU
Tootsi
VALGA
Nursi Puiga
Kapera
Mere
Ł O T W A VALKA
Kaagjärve
Lüllemäe
Sänna Rõuge
Vastseliina Vana-V
ALOJA
Tsooru
Ähijärv
Haanja
SETOMAA
Koikküla
Wzniesienie
Viitka
Park Narodowy Suur Munamägi
Laanemetsa Varstu
Ruusmäe
Karula
Luutsniku
STRENÈI
Hargla
Misso
368 km
Saru Mõniste Krabi
~6 h 50 min
Kuutsi Farma Leśnych Braci
Vastse-Roosa
APE
HOPA
tuskiego (założonego w 1632 roku) oraz niedawno
odnowiony Kościół św. Jana, w którym znajduje się
ponad tysiąc dobrze zachowanych rzeźb terakotowych.
Najważniejszy element geograficzny miasta to
Wzgórze Katedralne (Toomemägi), na którym niegdyś
mieściła się cytadela. Obecnie teren ten zajmuje
park w stylu angielskim – popularne miejsce spotkań
studentów, którzy umawiają się pod jednym z
dwóch mostów – Anielskim lub Diabelskim.
Ścieżki dla pieszych ciągną się wzdłuż grzbietu wzgórza,
prowadząc do ruin Katedry Tartuskiej, niegdyś
jednej z największych budowli katedralnych z cegły
we Wschodniej Europie. W odnowionej części mieści
się obecnie Muzeum Historii Uniwersytetu Tartu.
Miasto przecina żeglowna rzeka Emajõgi. Kursuje
po niej w pełni sprawna replika tradycyjnego statku
handlowego Hanseatic, który dawno temu pływał
po wodach lądowych Estonii.
Dziedziniec Antoniusza w Tartu to ośrodek rękodzieła
i sztuki, w którym odwiedzający mogą oglądać
rzemieślników wytwarzających wyroby ze skóry,
szkła, porcelany, tkanin i innych materiałów.
Tartu to także miasto muzeów. W Muzeum Zabawek
wystawione są rozmaite zabawki, jakimi na przestrzeni
dwóch wieków bawiły się estońskie dzieci. W
Estońskim Muzeum Narodowym można podziwiać
historyczne i etnologiczne wystawy związane z tutejszym
folklorem.
Ogrody Botaniczne Uniwersytetu Tartuskiego liczą
ponad 6500 gatunków roślin z różnych stref klimatycznych
całego świata. Oranżeria należąca do Ogrodów
jest największą w krajach bałtyckich.
Inne miejsca warte odwiedzenia w Tartu to dawne
komórki KGB w okolicy centrum miasta oraz Muzeum
Lotnictwa na jego obrzeżu, w którym zaprezentowa-
Rzeźba zakochanych na Placu Ratuszowym w Tartu
Uniwersytet Tartuski
Uniwersyteckie miasto Tartu w południowej Estonii
jest miejscem, w którym w 1869 roku narodziła się
narodowa tradycja organizowania Festiwalu Pieśni.
Ważny symbol stanowi tutaj umieszczona na Placu
Ratuszowym fontanna z posągiem studentów całujących
się pod parasolką. Z jednej strony historycznego
placu z XVIII wieku stoi budynek nazywany estońską
krzywą wieżą. Opiera się on na murach miejskich
oraz częściowo na drewnianych palach, które uległy
osunięciu. Obecnie mieści się w nim muzeum sztuki.
W pobliżu wzniesiono najważniejsze budowle w
mieście, czyli główny budynek Uniwersytetu Tarno
rzeczywistych rozmiarów helikoptery, samoloty
bojowe i mniejsze statki powietrzne.
Wrażenie robi również XIX-wieczna dzielnica drewnianych
domów nazywana Supilinn (Miasto Zup).
12 Odkryj Estonię
Odkryj Estonię 13

S A
A R
I
H
U
I
E M
M
A
A A
Sielankowy pagórkowaty krajobraz południowej Estonii
Dzień 2 – Otepää, Võrumaa
i Valgamaa
Idylliczny pagórkowaty krajobraz południowej Estonii,
czyli okolice Haanja, Otepää i Karula to najwyżej
położony obszar kraju. Charakterystyczne są dla niego
wzgórza i doliny rzek występujące na zmianę z
błękitnymi jeziorami i znajdujące się gdzieniegdzie
zamki, dworki i starodawne wsie.
Zimową stolicą Estonii jest małe miasto o nazwie
Otepää, usytuowane 44 km na południe od Tartu.
Mieszkają w nim estońscy złoci medaliści Zimowych
Igrzysk Olimpijskich Kristina Šmigun i Andrus Veerpalu.
Sporty zimowe obejmują biegi narciarskie po
wyznaczonych szlakach, a latem w regionie tym popularne
są piesze i rowerowe wycieczki oraz pływanie.
Mnóstwo zabawy czeka odwiedzających w Parku
Rozrywki Otepää w ośrodku sportu Tehvandi, który
oferuje pięć szlaków linowych o różnej wysokości,
składających się z podwieszanych kłód drewna,
drabin linowych, lin akrobatycznych i wiszących
mostów. Zaraz obok połyskuje srebrem tafla jeziora
Pühajärv, przez wielu uważanego za najpiękniejsze
w Estonii – głównie ze względu na położone na nim
urokliwe, niewielkie, zalesione wysepki.
A
Wzgórze Suur Munamägi (zwane Górą Wielkiego
Jajka), wznoszące się na 318 m n.p.m., stanowi najwyższy
punkt w regionie nadbałtyckim. W porównaniu
do innych wzniesień na świecie nie wydaje się
ono wysokie, ale w Estonii to prawie góra! Z 30-metrowej
wieży obserwacyjnej na szczycie wzrok sięga
na niemal 50 km w każdym kierunku.
Zawody Pucharu Świata w Biegach
Narciarskich w okolicy Otepää
Najpiękniejszą doliną w okolicy Haanja jest Ööbikuorg
(„Dolina Słowika”). Latem ta naturalna komora
pogłosowa ożywa nieustającym nawoływaniem słowików.
W tej samej prowincji leży także najgłębsze jezioro
Estonii, czyli Rõuge Suurjärv – ów niewielkich rozmiarów
zbiornik wodny ma głębokość dochodzącą
do 38 metrów.
Największe drzewo w Estonii, czyli dąb Tamme-Lauri,
rośnie we wsi Urvaste. Mierzy on w obwodzie około
8,5 metra, a jego wiek szacuje się na 680 lat. Aby objąć
drzewo, potrzeba sześciu dorosłych osób.
Przepiękny zamek Sangaste wybudowany u schyłku
XIX wieku uważa się za jeden z najbardziej eleganckich
dworów Estonii, a jego styl przypomina brytyjski
Windsor. Majestatyczna budowla powstała z 1,5 miliona
produkowanych lokalnie cegieł, a obecnie mieści
się w niej hotel. W prowincji tej wzniesiono także
godne króla mauzoleum przywódcy wojskowego
Barclaya de Tolly, znanego z wojen napoleońskich.
Niedaleko znajduje się również zamek Taagepera,
będący najwybitniejszym dziełem estońskiej architektury
secesyjnej.
Wracając na południe, warto odwiedzić najmniejszy
park narodowy Estonii, o nazwie Karula. W obszarze
tym występują tereny podmokłe, jeziora, łąki oraz
różnorodna flora i fauna. Okolica sprzyja ciekawym
pieszym wycieczkom. Informacji udziela centrum turystyczne
w Ahijärv.
Kobiety Seto w tradycyjnych strojach
Võtikvere
u
oore
muse
Torma
Kudina
Maarja-
Magdaleena
Pataste
Vedu
Vasula
Kääpa
Pala
Kasepää
Alatskivi
Vara
MUSTVEE
Raja
Omedu
Koosa
Lümati
Kodavere
KALLASTE
Nina
Kolkja
Varnja
Tammistu
Praaga
Vahi Kõrveküla
Kavastu
Meerapalu Piirissaar
Piiri
Tooni
TARTU
Luunja
di
Melliste
Ülenurme Poka
Roiu Võnnu
ola
Lääniste
Tatra
Mehikoorma
Vana-Kuuste
a
Meeksi
Ahja
Rasina
Vastse-
Kuuste Mooste Linte
Maaritsa
RÄPINA
Taevaskoja
Leevaku Ristipalo
Valgjärve Mammaste Himmaste Võõpsu
Krootuse
Lüübnitsa
PÄÄSaverna
Ruusa
Tännassilma
Mikitamäe
PÕLVA Peri Veriora
Põlgaste
Värska
Tilsi Vana-Koiola
Niitsiku
oraste Kanepi
Leevi
Treski
Tsolgo
Parksepa
Ilumetsa
te
Sulbi Osula Väimela
Orava
Navi Kääpa
Saatse
Lasva
Otsa Piusa
õmerpalu
242 km
Võmmorski
Kose Loosi
LA VÕRU
PETSERI
~4 h 30 min Tootsi Obinitsa
Nursi Puiga
Kapera
Meremäe
Niecałe dwa kilometry od granicy z Łotwą położona
jest farma, która niegdyś należała do znanych bojowników
o wolność, działających pod nazwą Leśni
Bracia. Była to grupa estońskich, łotewskich i litewskich
partyzantów, którzy walczyli przeciwko rządom
radzieckim w czasie II wojny światowej i po jej
zakończeniu. Na farmie można zobaczyć, jak mieszkali
oni w zamaskowanych schronach i spędzić noc
pod ziemią.
Dzień 3 – Seto i
staroobrzędowcy
GDOV
OUDOV
Na południu Estonii, w punkcie najbardziej wysuniętym
na wschód, mieszka niewielka społeczność
zwana Seto. Jej członkowie do dziś zachowali swoje
zwyczaje, tradycyjne ubiory i język. Grupa ta znana
jest również z tysiącletniej tradycji śpiewania. Ich
pieśni zwane są leelo.
z i
Dzień 3 – Seto i
staroobrzędowcy
o r
o
P e
j p
u s
J e z i o
P s k o w s k
14 Odkryj Estonię
Odkryj Estonię 15

I
H
U
I
M
A
A
Jaskinie z piaskowca w Piusa
S A
A R
Życie tej społeczności nacechowanej wpływami słowiańskimi,
jej rękodzieło i przedmioty codziennego
użytku zaprezentowano w Muzeum Seto, które obejmuje
zrekonstruowane XIX-wieczne gospodarstwo, a
także w Muzeum Obinitsa. Restauracja Seto Tsäimaja
daje głodnym turystom zarówno chwilę wytchnienia
jak i możliwość skosztowania lokalnych specjałów.
Miasto Värska słynie z przepięknego kamiennego
kościoła, uzdrawiającego błota i wody bogatej w
minerały, która sprzedawana jest w całej Estonii. Odwiedzający
mogą również zażyć kąpieli w wodzie z
minerałami w ośrodku wypoczynkowym zlokalizowanym
kilka kilometrów od samego miasta.
W Estonii znajduje się najwięcej na świecie kraterów
po uderzeniach meteorytów. Jednym z sześciu
znanych miejsc ich występowania w tej prowincji
są okolice Ilumetsa. Można tam zobaczyć pięć kraterów,
które powstały w wyniku uderzenia asteroidy
prawdopodobnie około 6600 lat temu. Największym
i najbardziej znanym jest szeroki na 80 metrów i głęboki
na 12 metrów krater o nazwie Põrguhaud (Piekielny
grób). Kilkaset metrów dalej są kolejne dwa
kratery. Według legendy te „groby” prowadzą prosto
do piekła.
E M
Południowa Estonia słynie z pomarańczowo-czerwonych
dewońskich odsłonięć piaskowca, które występują
między innymi w malowniczej dolinie rzeki
Ahja. W Taevaskoda na rzece Ahja klify z piaskowca
mają wysokość nawet 24 metrów ponad poziomem
wody.
Kilka kilometrów przed brzegiem jeziora Pejpus, w
prowincji Tartu, leży zbudowany pomiędzy 1880
i 1885 rokiem niemalże bajkowy zamek Alatskivi,
zdobny w białe wieżyczki. Uważa się go za najpiękniejszy
neogotycki budynek w krajach bałtyckich.
Został on wzniesiony na podobieństwo posiadłości
Balmoral w Szkocji.
Trasa wiodąca równolegle do brzegu jeziora Pejpus
przestrzega starej rosyjskiej tradycji, według której
wsie są usytuowane wzdłuż jedynej ulicy, co doprowadza
do ich naturalnego łączenia się. To właśnie
tutaj zobaczyć można nieliczne już na świecie wsie
zamieszkane przez staroobrzędowców. Są oni potomkami
niezwykle religijnej, rosyjskiej mniejszości
etnicznej, która w XVII i XVIII wieku przebyła jezioro
w poszukiwaniu schronienia przed prześladowaniem
po tym, jak oparła się reformom w Kościele
prawosławnym. Obszar ten słynie z wędzonych i
suszonych ryb, ogórków, złotej cebuli i marynat
sprzedawanych przez lokalnych mieszkańców.
Jeżeli chcemy poczuć namiastkę rygorystycznych
zasad religijnej społeczności, odwiedźmy kościół we
wsi Raja, w którym niedozwolone jest korzystanie z
prądu, a światła dostarczają jedynie świece z wosku
pszczelego.
A A
Zamek Alatskivi
TÜRI Oisu
RVAKANDI
JÕGEVA Kuremaa
Lüma
Pisisaare
Voore
Eidapere
Laupa
Retla
Kääpa
Dzień 4 – Viljandi i Soomaa
Imavere
Kalana Siimusti Painküla
Kabala
Pajusi
Adavere
Palamuse Park Dzikiej Fauny Pala
Kaisma
Lustivere Saduküla
Luuai Flory Kudina Elistvere
Kaarepere
Esku
Maarja-
Kergu
Kurgja Kahala
VÄNDRA
Kõo PÕLTSAMAA
Magdaleena
UPI
Võisiku Väike-Kamari
Pärnjõe Suurejõe VÕHMA Koksvere
Alatskivi
TOOTSI
Pikknurme
Vihtra
Kamari Puurmani
Pataste
Reegoldi
Kaansoo
Olustvere
Tabivere
Koosa
Äksi
Vara
Suigu
SUURE-
Tääksi
Vedu
Selja
JAANI
Kolga-Jaani
Laeva Lähte Vasula
Sürgavere
Lalsi
Jõesuu Park Narodowy
Tori
Tammistu
Soomaa
Kärevere
Saarepeedi
Vorbuse Vahi Kõrveküla
ga Taali
Vastemõisa
Karula
Tänassilma
Ilmatsalu
Kava
Metsküla
Jämejala
Oiu
SINDI
Ulila
TARTU
Vana-
Valma
Rämsi
Paikuse
Puiatu
Võidu
Puhja
Luunja
Väike-Rakke
Viiratsi
Tõrvandi 149 km
Melliste
Päri VILJANDI
Silla
Võrtsjärv
Nõgiaru Ülenurme Poka
Kõpu Heimtali
Sangla
~2 h 50 min Roiu Võnn
Kaarlijärve
Meeri Reola
Väluste
R i
Tõ
Dzień 4 – Viljandi i Soomaa
Jadąc w głąb lądu od jeziora Pejpus, natrafimy na region
nazywany Vooremaa, który charakteryzuje się
niezwykłym krajobrazem utworzonym przez erozję
i akumulację glacjalną. Długie wzgórza (drumliny)
rozciągające się od północy po południe sprawiają,
że obszar ten wygląda jak pole zaorane przez olbrzymów,
a dzięki długim i wąskim jeziorom w dolinach
okolice te są jeszcze piękniejsze.
W Vooremaa, 25 km od Tartu, rozciągają się tereny
należące do Parku Dzikiej Flory i Fauny Elistvere.
Początkowo stanowił on schronienie dla rannych
zwierząt. Można tu spotkać niemal wszystkie gatunki
dzikich zwierząt występujących w Estonii, w tym
łosie, niedźwiedzie brunatne, dzikie jelenie, daniele,
dziki, rysie, lisy, szopy, kuny leśne, norki, bażanty i
wiewiórki.
Viljandi to zabytkowe miasto w południowej Estonii
usytuowane na wzgórzach ponad malowniczym jeziorem.
W jego wodach odbijają się wieżyczki wielu
kościołów oraz słynna Wieża Wodna z tarasem widokowym,
które dodatkowo przydają Viljandi niezwykłego
charakteru. Obok jeziora biegnie ścieżka dla
miłośników pieszych wycieczek, znajdują się korty
tenisowe, wieża do skakania do wody i place zabaw.
Istnieje także możliwość wynajęcia łodzi lub przepłynięcia
się katamaranem. Najbardziej znane legendy
regionu, o których mówi lokalna piosenka, dotyczą
żeglarza z Viljandi przemierzającego jezioro z tęsknoty
za swoją pięknooką ukochaną.
Kolejnym obowiązkowym punktem wycieczki są
ruiny XIII-wiecznego zamku oraz spacer nad głęboką
fosą po jednym z symboli miasta, jakim jest most
wiszący. Warto odwiedzić Ośrodek Sztuki Naiwnej
Kondas oferujący wystawy i warsztaty, a dla miłośników
muzyki folkowej gratką będzie Ośrodek Muzyki
Tradycyjnej.
Z prowincji Viljandi udajemy się na obszerne tereny
podmokłe Estonii, czyli do Parku Narodowego Soomaa,
w którym znajdziemy ponad 537 gatunków
roślin bagiennych, 185 rodzajów ptaków i 43 gatunki
ssaków. W tym spokojnym miejscu można w ciszy
rozkoszować się pięknem natury, urządzając piesze
wycieczki przez stare lasy i moczary, gdzie nie postała
wcześniej ludzka stopa. Jedna z oznaczonych ścieżek,
która zaczyna się już przy Centrum Informacji
Turystycznej, prowadzi wzdłuż szlaku bobrów.
Park Narodowy Soomaa
16 Odkryj Estonię
Odkryj Estonię 17

ZACHODNIA ESTONIA
I WYSPY
Letnia stolica Estonii, czyli Parnawa (Pärnu), to dobrze
znany kurort na południowo-zachodnim wybrzeżu.
Turystów przyciągają zacienione parki, atrakcyjne,
białe, piaszczyste plaże i świetne restauracje, a także
ośrodki wypoczynkowe i życie nocne. W przypadku
tłoku na głównej plaży można udać się na pobliskie
plaże Valgeranna, Kabli i Lemme.
Przez cały rok łatwo znaleźć tu dla siebie rozrywkę
dzięki różnym festiwalom kulturalnym, licznym galeriom
sztuki, wystawom, muzeum sztuki współczesnej,
Teatrowi Endla i sali koncertowej. Jak większość
dużych miast w Estonii Parnawa posiada ładną Starówkę.
Dzieci przyciągnie z pewnością ośrodek basenowy,
Rõude
Vana-Vigala
T
salu
JÄRVAKANDI
Laiküla
Päärdu
Ojaäärse
Dzień 1 i 2
Eidapere
Tõnumaa
Kirbla
Kivi-Vigala
Kaisma
HULA
VÄNDRA
Libatse Kergu
Kurgja
Mihkli Kõima PÄRNU-JAAGUPI
Pärnjõe
Suurejõe
TOOTSI
ema
Vihtra
Lõpe Koonga
Kaansoo
Kalli
Suigu
SU
LAVASSAARE
Selja
Are
J
usi
Ahaste
Jõõpre
Jõesuu
Tori
Park Narodowy
Tõhela
Lemmetsa
Sauga Taali
Soomaa
Audru
M
Papsaare SINDI
Kõima
Paikuse
Tõstamaa
iste PÄRNU
Lindi
Silla
Seliste
Reiu
Kõpu
Zatoka
Uulu
Pootsi Liu
Parnawska
Tahkuranna
Kanaküla
Lao
Surju
Manija
KILINGI-
Manilaid Võiste
NÕMME
Tihemetsa
küla
Saarde
158 km
Kamara
Lemsi Kihnu
Laiksaare
~2
Häädemeeste
MÕISAKÜLA
h 40 min
Tali Jäärja
P
Dzień 1 – Parnawa
Willa Ammende w Parnawie
minizoo znane z kolekcji gadów i płazów oraz przepiękna
plaża oferująca wiele atrakcji.
W Parnawie warto także obejrzeć najbardziej stylową
i niemalże idealnie zachowaną secesyjną Willę Ammende,
zbudowaną w 1904 roku przez zamożnego
niemieckiego kupca na wesele jego córki, a obecnie
pełniącą rolę hotelu i restauracji.
ubierają się codziennie w stroje ludowe i wytwarzają
unikatowe rękodzieła produkowane od pokoleń.
Zwyczaje te są najbardziej widoczne wśród kobiet
– nawet podczas przejażdżek motocyklowych noszą
one pasiaste spódnice. Styl życia wyspiarzy jest tak
niezwykły i tradycyjny, że Kihnu posiada obecnie status
Światowego Dziedzictwa UNESCO.
W okolicy Parnawy w ziemię wżera się Piekło Tori,
czyli głęboka na 8,5 metra jaskinia wydrążona w
piaskowcu przez naturalne źródła. Mówi się, że jaskinia
łączy się z zaświatem i prowadzi do samego
diabła. W pobliżu znajduje się również Muzeum Gospodarstwa
Wzorcowego Kurgja, które niegdyś było
domem i miejscem pracy Estończyka Carla Roberta
Jakobsona, rolnika, polityka i ważnej postaci estońskiego
odrodzenia narodowego. Gospodarstwo to
powstało jako modelowy przykład, a uprawa i hodowla
zwierząt, w tym estońskich ras bydła, odbywają
się obecnie tak samo jak wieki temu.
Dzień 2 – Kihnu
Plaża w Parnawie
Wyspa Kihnu, leżąc nieco na uboczu, jest miejscem,
gdzie lokalna kultura i wielowiekowe tradycje są
praktykowane do dziś. Tutejsi mieszkańcy nadal
Młode mieszkanki Kihnu podczas wesela
18 Odkryj Estonię
Odkryj Estonię 19

Dzień 3, 4 i 5
A Ł
Kalana
Kõrgessaare
Kõpu
Dzień 3 – Wyspy Muhu
i Sarema
Muhu to trzecia największa wyspa w Estonii i jeden
z niewielu miejsc w kraju, gdzie nadal działają tradycyjne
wiatraki. Kościół św. Katarzyny na wyspie,
jeden z najstarszych w kraju, słynie z historycznych
fresków i płyt nagrobkowych w kształcie trapezu z
pogańskimi symbolami. Najbardziej złożony symbol
nagrobkowy przedstawia pogańskie Drzewo Życia.
W części wyspy najbardziej wysuniętej na południe
leży posiadłość Pädaste – luksusowy hotel, ośrodek
spa i restauracja, które zdobyły międzynarodowe
uznanie.
Wieś Koguva to najlepiej zachowana XIX-wieczna
osada w Estonii. Wszystkie budynki stanowią unikatowe
obiekty architektoniczne, a większość z nich
pochodzi z XIX wieku, aczkolwiek w centrum wsi
znajdziemy również te pochodzące z wieku XVIII.
Sarema (Saaremaa) to ląd należący do przyrody, tradycji
i wiatraków – jest największą wyspą Estonii, na
którą można dostać się jedynie promem. Pierwszy
przystanek podczas zwiedzania należy zaplanować
przy niemal 800-letnim kościele Valjala, będącym
Männamaa Käina
Salinõmme
Nurste
Kassari
Jausa Orjaku
Kassari
HarjuSääre tirp
Sõru
Emmaste
M U H U
Triigi Koguva Liiva
Hellamaa
Panga Metsküla
Piiri Kuivastu
Tagaranna
Leisi Orissaare
Tagamõisa
Võhma
Angla Tagavere
Karja
Pädaste
Pöide Tornimäe
Veere
Pärsama
Park Narodowy
Küdema
Kõrkvere
Vilsandi
Mustjala
Laimjala
Vilsandi Muzeum
Eikla
Gospodarstwa
Valjala
Sauvere
Kõljala Kõiguste
Papisaare
Mihkli Kaisvere
Nootamaa
Sakla
Kihelkonna
Aste Kaali
Kärla
Kaarma
Turja
Pihtla
Lümanda
Pähkla
Tahula Sandla
M O R Z E B
Ristna
Lõmala
S A
Nasva
Sl
A R
KURESSAARE
Reigi
I
H
Lauka
Kudjape
Muratsi
Tahkuna Lehtma
U
I
E M
KÄRDLA
Tubala
M
Nõmba
Kailuka
A
Suuremõisa
A A
Suure-Rootsi
Palade
A
V Ä
Hellamaa
Vohilaid
Pühalepa
Heltermaa
I N
Heinlaid
A M
Sviby
E R
I
Nõmmküla
Dirhami
Puise
Riguldi
Kõmsi
Hanila
Paatsalu
Variku
Półwysep Noarootsi
Saxby VORMSI
Sutlepa
Noarootsi
Hullo
Pürksi
Linnamäe
Heltermaa
HAAPSALU
Nigula
Taebla
Paralepa
Kirna
Rohuküla
Martna
Panga
Tauksi
Riisipere
Kuijõe Turba
Ellamaa
Piirsalu
Lehetu
Risti
Palivere
Koluvere
Laukna
Sip
MÄRJA
Vana-Vigala
Tõnumaa
Kivi-Vi
Kalli
LAVASSAARE
Tõhela
Lem
Audru
Pap
Kõima
Tõstamaa
Lindi
P
Seliste Z
Pootsi Liu Pa
T
Lao
najstarszym kamiennym kościołem na estońskiej
ziemi.
Jak wspomniano wcześniej, w Estonii znajduje się
więcej kraterów niż w jakimkolwiek innym państwie
na świecie. Największą popularność zdobył mierzący
110 metrów szerokości i mający niecałe 3 tysiące lat
krater po meteorycie Kaali na wyspie Sarema. Uważa
się go za ostatni z takich kraterów powstałych w Eu-
Dni Zamku Kuressaare
Matsi
Tuudi
Karuse
Vatla
Helmküla
Varbla
Kullamaa
Liivi
Rõude
Oidrema
Tõusi
Vaiste
Laiküla
Park Saastna Narodowy Matsalu
Matsalu
Metsküla
Kirbla
Penijõe
LIHULA
Virtsu
Mihkli
Lõpe
802 km
~16 h 20 min
Üdruma
Kõima
Koonga
Manija
Manilaid
Teenuse
Ahaste
Pä
Wiatraki Angla na wyspie Sarema
ropie. W starożytności wierzono, że był to grobowiec
syna Apolla. Obok krateru usytuowano centrum dla
zwiedzających oraz muzeum meteorytów i wapienia.
Słynne wiatraki z wyspy Sarema można zobaczyć w
wiosce Angla. Są tu cztery typowe, drewniane wiatraki
i nieco wyższy wiatrak w stylu holenderskim.
W Kuressaare, będącym stolicą i jedynym miastem
na wyspie, warto obejrzeć piękną, świetnie zachowaną
Starówkę. Najważniejszy tutejszy zabytek to
XIV-wieczna cytadela, która jest najlepiej zachowanym
średniowiecznym fortem w krajach bałtyckich.
Wewnątrz twierdzy zaprezentowano wystawę dotyczącą
historii wyspy i Estonii. Latem na dziedzińcu
wystawiane są sklepiki z rękodziełem, organizowane
imprezy, koncerty i festiwale piosenki.
Na północnym wybrzeżu wyspy Sarema wznoszą się
wysokie na 21 metrów klify Panga, z których rozciąga
się fantastyczny widok na Bałtyk. Najwyżej położony
punkt na klifach w dawnych czasach był miejscem
składania ofiar.
Warto na krótko odwiedzić Muzeum Gospodarstwa
Mihkli, na zachodnim wybrzeżu wyspy, w którym
można dowiedzieć się więcej na temat historycznych
gospodarstw i przedmiotów codziennego użytku
przez wieki wykonywanych ręcznie. Niemal wszystkie
wystawione eksponaty zostały stworzone przez
sześć pokoleń rodziny zamieszkującej farmę.
Cały raj przyrodniczy, jakim jest wyspa Vilsandi,
mieści się w obrębie parku narodowego. Charakterystyczne
nieskażone środowisko wyspy stanowi ostoję
ptaków o międzynarodowym znaczeniu.
Dzień 4 – Hiuma i Vormsi
Na krajobraz drugiej największej wyspy Estonii o nazwie
Hiuma (Hiiumaa) składają się bagniste zarośla
i krzewy jałowca, przybrzeżne łąki i wydmy, torfowiska
i moczary. Przyjeżdżających tutaj turystów wita
rzeźba kobiety stojącej w morzu, znana jako Ranna-
Ella (Plażowa Ella).
Latarnia Kõpu na wyspie Hiuma
20 Odkryj Estonię
Odkryj Estonię 21

Na półwyspie Kassari przyjezdnych pozdrawia natomiast
figura starożytnego miejscowego bohatera,
Leigera. Legenda mówi, że długi i wąski skrawek
lądu powstał, gdy Leiger zaczął budować drogę na
wodzie prowadzącą na wyspę Sarema. Zwyczajowo
każdy odwiedzający zostawia na końcu półwyspu
kamień, aby przyczynić się do ukończenia drogi.
Hiuma to wyspa latarni morskich. Na jej północnym
wybrzeżu w niebo celuje 43-metrowa latarnia morska
półwyspu Tahkuna. Jest ona najwyższą żeliwną
wieżą w Estonii. 36-metrowa latarnia Kõpu to trzecia
najstarsza działająca latarnia na świecie – pracuje
nieprzerwanie od jej ukończenia w 1531 roku. Odwiedzający
mogą wspiąć się na nią, aby podziwiać
malownicze widoki.
9 km na zachód od Kõpu w Ristna znajduje się trzecia
latarnia. Została zbudowana w 1874 roku na półwyspie,
który ze względu na wysokie fale oblegają
miłośnicy surfingu i żeglarstwa.
Droga przez stolicę wyspy Kärdla przechodzi tuż
obok miejsca nazywanego Ristimägi. Historia tego
punktu, gęsto pokrytego krzyżami, wiąże się z wieloma
legendami. Podobno doszło tutaj do zderzenia
dwóch procesji weselnych, w którym zginęła panna
młoda z jednego pochodu i pan młody z drugiego.
Para, która przeżyła, wzięła ślub i postawiła krzyż na
pamiątkę zmarłych.
Vormsi
Czwarta pod względem wielkości wyspa Estonii,
czyli Vormsi, była zamieszkana już w XIII wieku i jest
jednym z wielu miejsc, w których osiedlili się szwedzcy
imigranci, stąd nazwy pochodzą zarówno z języka
estońskiego, jak i szwedzkiego. Kościół św. Olafa w
centrum osady Hullo to główna historyczna i kulturalna
budowla na wyspie. Ze względu na obecność
okrągłych krzyży słonecznych cmentarz Vormsi to
jedno z najbardziej niezwykłych miejsc pochówku
w Estonii. Wycieczkę po wsiach można połączyć z
kąpielą, polecaną w szczególności w ciepłej wodzie
zatoki przy plażach Hullo i Saxby.
Dzień 5 – Haapsalu i
Matsalu
Haapsalu, znane jako „Wenecja Północy”, to wspaniałe
nadbrzeżne miasto spa położone na zachodzie
Estonii, obfitujące w ciepłe wody i lecznicze błoto.
Pierwszy ośrodek spa w Haapsalu wykorzystujący
błoto został otwarty w 1825 roku, a wśród pierwszych
gości byli rosyjscy arystokraci.
Wąskie uliczki wraz z miniaturowym ratuszem i romantycznymi
drewnianymi domkami zawsze zdają
się prowadzić do morza. Na nadbrzeżnej promena-
Katedra w Haapsalu
Podążając wzdłuż nadbrzeżnej promenady Haapsalu
znajdziemy ławeczkę Czajkowskiego, przy której
odwiedzający mogą przystanąć, by posłuchać jego
muzyki. Światowej sławy rosyjski kompozytor mieszkał
w Haapsalu w 1867 roku, a na kamiennej ławce
są wyryte pierwsze nuty jego słynnej VI Symfonii
(zaadaptowanej z folkowej pieśni estońskiej „Droga
Mary”).
W czasach panowania carów Haapsalu wyznaczało
zachodni koniec sanktpetersburskiej linii kolejowej.
Mimo iż nie zatrzymują się już tutaj pociągi, miasto
nadal posiada carską stację kolejową, która obecnie
pełni rolę muzeum. Ma ona ponad 200 metrów
długości i jest najdłuższą tego typu zadaszoną stacją
w Europie. Została zbudowana w taki sposób, aby
zmieścił się na niej cały pociąg, a car w deszczowe
dni nie zmoknął podczas wysiadania.
Z Haapsalu można wybrać się na półwysep Noarootsi,
który był wczesną osadą estońskich Szwedów,
czego dowodem są nadal stosowane dwujęzyczne
nazwy miejscowe. Półwysep porastają lasy sosnowe.
Znajduje się też na nim piękna, piaszczysta plaża.
Uważa się go za jedno z najlepszych w Estonii miejsc
do obserwacji ptaków.
Park Narodowy Matsalu to największy i najbardziej
zróżnicowany biologiczne przystanek dla migrujących
ptaków oraz obszar zakładania gniazd w rejonie
Morza Bałtyckiego, a także teren podmokły o znaczeniu
międzynarodowym. Wieże obserwacyjne dla
miłośników ptaków są zlokalizowane w Keemu, Suitsu,
Penijõe, Kloostri i Haeska. W Centrum Informacji
Turystycznej parku w Penijõe można dowiedzieć się,
jakie są jego naturalne skarby i historia.
dzie znajduje się Kuursaal, jeden z najpiękniejszych
drewnianych budynków Estonii, w którym obecnie
mieści się restauracja.
Katedra w Haapsalu to najwyższy jednonawowy kościół
w krajach bałtyckich i najważniejszy budynek
historyczny i kulturowy w mieście. Co roku w sierpniu,
w pełnię księżyca, w oknie baptysterium pojawia
się podobno najbardziej znany duch Estonii, czyli
Biała Dama. Legenda mówi, że jest ona duchem estońskiej
dziewczyny, metresy kanonika, która została
zamurowana w ścianie.
Mały, żółty budynek przy ulicy Linda to dom, w którym
wychowała się Ilon Wikland – autorka ilustracji
książek dla dzieci słynnej na całym świecie szwedzkiej
pisarki Astrid Lindgren. W centrum kulturalnym
zwanym Cudowną Krainą Ilon można obejrzeć wy-
Okrągły krzyż słoneczny Vormsi
stawę prezentującą jej oryginalne rysunki.
Park Narodowy Matsalu
22 Odkryj Estonię
Odkryj Estonię 23

POL
Zapraszamy do Estonii!
24
www.visitestonia.com
INFORMACJA DLA TURYSTÓW KIERUNKI
www.visitestonia.com
www.tourism.tallinn.ee
www.eesti.ee
www.tallinn.ee/eng
www.vm.ee
www.visittartu.com
www.rmk.ee
www.visitparnu.ee
www.turismiweb.ee
www.southestonia.info
www.regio.ee
www.saaremaa.ee
www.balticsworldwide.com www.rakvere.ee
www.inyourpocket.com/estonia www.viljandi.ee
www.tallinn-airport.ee
tourism.narva.ee
www.bussireisid.ee
www.westest.ee
www.peatus.ee
www.lahemaa.ee
www.ts.ee
www.soomaa.ee
www.edel.ee
www.setomaa.ee
www.maaturism.ee
www.mulgi.karksi.ee
www.estonianspas.com
www.nortestonia.eu
www.gorail.ee
Odkryj Estonię
www.mois.ee
KULTURA
www.einst.ee
www.festivals.ee
www.laulupidu.ee
www.estoniantheatre.info
www.estmusic.com
www.kunstikeskus.ee
www.estlit.ee
www.piletilevi.ee
www.opera.ee
www.concert.ee
Enterprise Estonia, Estonian Tourist Board © 2010
Autor tekstu: Ulvar Käärt. Tłumaczenie: Laura Brzezińska we współpracy ze Skrivanek Sp. z o.o. Data: styczeń 2010 r.