albsuisse 38

Vlera e mësimit 

të gjuhës së huaj faqe 3 

August 2011 / Jahr 4, Nr. 7/ www.albsuisse.ch / GRATISZEITSCHRIFT 

të Flasim e të shKruajmë BuKur traDitat e DasmaVe 

Në DY gjuhë faqe 7-8 shqiptare 

faqe 10 

Burim jusuFi taNZt FÜr 

rihaNNa faqe 24-25 

MësiMi i gjuhës si instruMent i suksesit 

se mësimi i gjuhëve të huaja gjithmonë ka qenë 

një element shumë i respektuar në çdo shoqëri, 

kjo gjë është shumë e qartë. 

Por, mësimi i gjuhës së vendit ku po jetojmë dhe 

veprojmë , ka një rëndësi të veçantë. Mësimi i 

gjuhës po kërkohet edhe nga institucionet e 

ndryshme. Për këtë ato ndihmojnë financiarisht 

në këtë drejtim për tù ofruar të huajve në Zvicër 

kurse të mjaftueshme të mësimit të gjuhës. 

Përparësitë e mësimit të gjuhës janë të shumta si; 

punësim më të lehtë, të ardhura personale më të 

mëdha, shkollim më të mirë për fëmijët. Por, ajo 

që vlen të theksohet është se kur ne njohim mirë 

gjuhën e vendit ku jetojmë, kjo na jep shumë 

përparësi në çdo aspekt e, gjithashtu, na bën ta 

ndjejmë veten të barabartë me njerëzit e tjerë që 

jetojnë këtu. 

Fillimi për mësimin e një gjuhe të huaj nuk është 

aspak i lehtë, e kur kemi parasysh se shumica e 

atyre që fillojnë mësimin e gjuhës në Zvicër, prej 

një kohe të gjatë janë larguar nga mësimi. 

Por, duke i ditur vlerat e mësimit të gjuhës së vendit 

ku po jetojmë, krijojmë mundësi të shumta 

për të qenë të suksesshëm. albsuisse do t’ju informoj 

në vazhdimësi për kurset e gjuhës në mbarë 

Zvicrën. këtë e bëjmë sepse është në të mirën e 

të gjithëve. 

Pra, suksese në mësimin e gjuhës që aq shumë do 

t’ju ndihmojë të jeni të suksesshëm në këtë vend 

me shumë mundësi. 

Mësimi i gjuhës së huaj, nuk do të thotë braktisja 

e gjuhës amtare, jo, assesi. Përkundrazi duhet 

mësuar më shumë. Ai që nuk e njeh gjuhën amtare, 

ai kurrë nuk do ta mësojë një gjuhë të huaj si 

duhet. Mësimi i gjuhës amtare është shumë i rëndësishëm 

për zhvillimin e drejtë të fëmijëve. Pra 

motivoni fëmijët që të mësojnë gjuhën amtare. 

Bedri krasniqi

MbieMri 

eMri 

DitëlinDja 

aDresa 

XXX 

albsuisse wird finanziell unterstützt von: 

iMPressuM 

Herausgeber 

Verein AlBsuisse 

redaktion 

Chefredaktor Bedri krasniqi 

stv. Avni jashanica 

stv. Pal shtufi 

jeton Morina 

tone Berisha 

Mërgime kelmendi 

leo dietrich 

Mirlinda jashari - jashanica 

Albert ramaj 

ekrem A. kryeziu 

e-mail: redaktion@albsuisse.ch 

Winterthurerstr. 504 

8051 Zürich 

Postfach 7 

tel. 043 321 69 52 

natel: 076 396 19 67 

natel: 076 265 40 43 

info@albsuisse.ch 

Marketing 

B. krasniqi 

tel. 043 321 6952 

natel: 076 396 1967 

e-mail: marketing@albsuisse.ch 

b.krasniqi@ albsuisse.ch 

ABOniMi FAlAs Për AtA Që ende nuk e kAnë AlBsuisse 

në shtëPitë e tyre Me sMs: 076 265 40 43 

Që ta keni në shtëpi albsuisse, plotësojeni adresën dhe na e dërgoni me postë, me sMs ose nëpërmjet 

e -mailit: abo@albsuisse.ch • Gjithçka është falas. Ju duhet vetëm ta lexoni. 

Qyteti 

plz 

tel./Mob. 

e-Mail 

aDresa e reDaksisë: albsuisse, Winterthurerstrasse 504, 8051 zürich 

Përmbajtja / InhaltsverzeIchnIs 

faqe / seIte 

03 

04 

07 

09 

10 

12 

13 

14 

15 

16 

17 

19 

19 

21 

22-23 

24-25 

26 

27 

28-29 

30-31 

34-36 

Vlera e mësimit të gjuhës së huaj 

Der Wert des Fremdsprachenlernens 

Dhuna ndaj fëmijës dhe pasojat 

Gewalt gegen Kinder und die Folgen 

Të flasim e të shkruajmë bukur në dy gjuhë 

In zwei Sprachen schön zu sprechen und zu schreiben 

Projekt i ri për informimin dhe mbrojtjen kundër diskriminimit 

Neues Projekt über Informationen und der Schutz vor Diskriminierung 

Traditat e dasmave shqiptare 

albanische hochzeits-traditionen 

Të dish, apo të kesh vullnet? 

Wissen oder den Willen haben? 

A thua banesa juaj është vërtetë e pastër? 

Sagen Sie mal ist Ihre Wohnung wirklich sauber? 

Përdorimi i shenjave të pikësimit 

Verwendung von Satzzeichen 

A mjafton dashuria për t’u martuar? 

Ist Liebe genug, um zu heiraten? 

Parisi, kryeqyteti i kulturës 

paris, hauptstadt der kultur 

Kur fëmijët heshtin 

Wenn Kinder verstummen 

Shkollat private janë në trend dhe në rritje 

Private Schulen sind im Trend und wachsen 

Kthehen në shtëpi në Kosovë me ndihma zvicerane 

Rückkehr in die Heimat Kosovo mit Schweizer Hilfe 

Fushata kundër gjuetisë ksenofobe 

Kampagne gegen fremdenfeindliche Hatz 

Informata për kurse të gjermanishtes 

Infos über die Kurse der Deutsche Sprache 

Intervistë: BURIM JUSUFI VALLËZON PËR RIHANNA 

Interview: Burim Jusufi tanzt für Rihanna 

Si mund të ndihmohet një adoleshent në krizë? 

Wie hilft man einem Teenager in der Krise? 

Dhembjet e shpinës gjatë shtatzënisë 

Rückenschmerzen während der Schwangerschaft 

Bisedë me Anton Harapin apo më trego kush jam unë? 

Interview mit Anton Harapi oder mir sagen, wer ich bin? 

Edukata muzikore i bën fëmijët më intelegjent 

Musikerziehung macht kinder intelligenter 

Takimi i parë me Gjeçovin 

Das erste Treffen mit Gjeçovi 

QershOr / juni 2011

gusht / August 2011 

Se sa e rëndësishme është të mësohen 

gjuhët e huaja, duhet të jetë e qartë për secilin. 

Për ne, që jetojmë në vende ku nuk flitet 

gjuha amtare, është i domosdoshëm mësimi 

i gjuhëve të huaja ose thënë më mirë mësimi 

gjuhëve që fliten në vendet ku jetojmë. Vlera 

e gjuhëve është pra, e pa diskutueshme. 

Në studimet e fundit që janë bërë më njerëzit, 

që zotërojnë më shumë gjuhë të huaja, 

janë më të freskët psikikisht dhe fizikisht. 

Se në çfarë vështirësish hasin njerëzit, që 

nuk dinë gjuhët që fliten në Zvicër më së 

miri e dinë ata që gjenden në këtë situatë. 

Në Zvicër ka shumë mundësi të mësohen 

gjuhët që fliten këtu. Komunat dhe organizatat 

e ndryshme, organizojnë kurse të 

gjuhëve, të cilat nganjëherë janë falas ose 

kushtojnë shumë pak. Personat që nuk kanë 

të ardhura të mjaftueshme, mund të bëjnë 

kërkesë në komunë, që t'u paguhet kursi i 

gjuhës. 

Shpeshherë dëgjohet, që edhe mosha mund 

të jetë pengesë për mësimin e gjuhës. 

Me siguri për arsye që njerëzit, një kohë të 

gjatë janë larguar nga shkolla kanë vështirësi 

më shumë të mësojnë gjuhë. Është e na- 

www.albsuisse.ch 

tyrshme që fillimi do të jetë i vështirë për 

ata njerëz që janë më në moshë për të mësuar 

gjuhë të huaj, por ata, pas një kohe nuk 

do kenë fare vështirësi. Njohuritë gjuhësore, 

jo vetëm që ju lehtësojnë komunikimin me 

njerëzit ku jetojnë, por ato ua rrisin vetëbesimin 

dhe ju lehtësojnë jetën në përgjithësi. 

Për prindërit është vendimtare që të mësojnë 

gjuhën për t'i ndihmuar fëmijët e tyre 

në shkollë. Ata prindër që nuk kanë njohuri 

të mjaftueshme të gjuhëve që fliten këtu në 

Zvicër, ata nuk mund t'u japin fëmijëve as 

ndihmën elementare në shkollë. Mosnjohja 

e gjuhëve të vendit ku jetojmë, na vështirëson 

jetën në përgjithësi. Psh. ne do të kemi 

vende të punës që nuk do të përputhen me 

njohuritë tona, do të kemi paga më të vogla 

e tjera. 

Askush nuk duhet t'i humbë shpresat që nuk 

mund të mësojë gjuhët që fliten këtu. Secili 

ka mundësi ta mësojë gjuhën, me siguri 

dikush më lehtë e dikush më me vështirësi, 

por secili do të ketë patjetër sukses. 

Mësimi i gjuhës është gjithashtu shumë me 

rëndësi për personat që vijnë tani në Zvicër. 

Fjala është për personat që lidhin martesë 

gjuhË 

vlera e mësImIt të gjuhës së huaj 

Sa më shumë gjuhë zotëron, aq më shumë ke vlerë 

dhe nëpërmjet bashkimit familjar vijnë në 

Zvicër. Në shumicën e rasteve komunat 

ofrojnë informacione të hollësishme për 

mundësitë dhe ndjekjen e kurseve të gjuhëve. 

Por edhe fëmijët të cilët lindin këtu, duhet 

t'i angazhojmë në mësimin e gjuhëve të 

vendit ku po jetojmë. Në këtë rast nuk duhet 

në asnjë mënyrë të lihet anash mësimi i 

gjuhës amtare, që ka një rëndësi të veçantë 

për zhvillimin e drejtë të fëmijës. Prindërit 

nuk duhet të kenë frikë, se mos po ngarkohet 

fëmija me mësimin e shumë gjuhëve, ata 

kanë mundësi që të mësojnë shumë gjuhë në 

të njëjtën kohë. 

Për të interesuar, informoheni në komunat 

ku jetoni dhe filloni të mësoni gjuhën. Kjo 

do t’ju përmirësojë cilësinë e jetës dhe do 

t’ju rrisë vetëbesimin. Institucionet zvicerane 

japin shuma të mëdha të hollash për 

t'i ndihmuar migrantët të mësojnë gjuhët 

që fliten në këtë vend. Ju duhet ta mësoni 

gjuhën sepse është në interesin tuaj e jo pse 

dikush dëshiron që ju të mësoni gjuhën. 

Ju uroj suksese në mësimin e gjuhëve që fliten 

këtu. 

Bedri Krasniqi 

3

edukim 

Dhuna nDaj fëmIjës Dhe Pasojat 

Këshilla praktike se si duhet të 

veprohet me fëmijën në situata 

të padëshirueshme dhe se si 

duhet të sillemi që mos të krijohen 

situata të tilla. 

Dhuna ndaj fëmijës nuk arsyetohet në asnjë 

situatë. Dhuna sjell vetëm dhunë. 

Prindërit dhe disiplina pozitive janë mënyra 

më e mire për të ndërtuar marrëdhënie të 

mira me fëmijën tuaj. 

Nëse ushtroni dhunë: 

• Fëmija do të ndihet i lënduar emocionalisht, 

i fyer dhe i mllefosur. 

• Në qoftë se dhuna zgjat për një periudhë 

të gjatë kohore madje edhe mund t'i dëmtojë 

marrëdhëniet familjare. 

• Te fëmija krijohen modele të sjelljes dhe 

krijohet bindja tek ai që në të ardhmen e konsideron 

dhunën si mjet për zgjidhjen e konflikteve 

që mundë t'i ketë. 

• Fëmija nga frika që mund të ketë nga përdorimi 

i dhunës, ai mund të gënjejë dhe t'i 

fshehë ndjenjat e veta. Ky fenomen, me kalimin 

e kohës mund të shkaktojë pasoja të 

rënda për fëmijën. 

• Fëmija mund të mbyllet në vete dhe të 

humbasë vetëbesimin. 

Shumë sjellje të fëmijës mund të ju duken të 

papërshtatshme. Mos i vlerësoni gabimisht 

ato, meqë mund të jenë vetëm shprehje e 

dëshirës së fëmijës për ta tërhequr vëmendjen 

e prindërve dhe personave të tjerë që 

mund të jenë prezentë. 

si të BëheNi priND i mirë 

pa ushtruar DhuNë? 

Padyshim se nuk ka receta se cila është sjellja 

më optimale me fëmijën por një gjë është 

e sigurt, dashuria që e tregojmë për fëmijën 

është fenomen shumë i rëndësishëm për rritjen 

e vetëbesimit. Një thënie pedagogjike e 

ilustron më së miri këtë fenomen: “Aqë sa i 

dhurojmë fëmijës dashuri në atë masë do të 

jetë ai në gjendje të dhurojë dashuri” 

• Ofroni fëmijës ngrohtësi, dashuri sa më 

shumë që është e mundur. 

• Jepni shpërblime fëmijës për sjellje të mira; 

përqafimet dhe puthjet janë shpërblimet më 

të mirat. 

• Komunikoni gjegjësisht bisedoni më fëmijën 

dhe arsyetoni me shembuj konkretë se si 

duhet të sillet ai. Si dhe lëvdatat nuk duhen të 

mungojnë kur fëmija sillet mirë. 

• Fëmijës duhet t'i lejohet që ai t'i kontrollojë 

veprimet e veta dhe duhet t'i ofrohen alter- 


nativa për veprimet e tij. Inkurajoni atë dhe 

vendimet për një vendim të merren së bashku. 

Fëmija duhet të jetë i bindur se ajo çka 

vepron është edhe në dobinë e tij. 

• Humori mund të jetë shumë lehtësues për 

të dalë nga situata të vështira por ai nuk guxon 

të jetë fyes. 

• Përcakto rregulla dhe kufizime të thjeshta e 

të qarta dhe këmbëngulni që ato të zbatohen 

si dhe shpjegoni fëmijës pse duhen të jenë 

ato rregulla 

• Kritikoni sjelljet që nuk ju pëlqejnë e jo 

fëmijën tuaj, shprehni pakënaqësinë me një 

qortim kur fëmija shkel ndonjë rregull. Por 

mos harroni të jeni këmbëngulës që rregulla 

të zbatohet. 

• Ndonjëherë injoroni sjelljen që nuk dëshironi 

të përsëritet 

• Nëse ndëshkimet janë të domosdoshme, hiqjani 

fëmijës ndonjë privilegj. 

Pra prindër të dashur është e qartë se puna 

edukative nuk është e lehtë por ia vlen që të 

investoni kohë se ajo kohë do t’ju shpërblehet. 

Shumë sukses në punën tuaj të shenjtë! 

B.krasniqi@albsuisse.ch 

4 www.albsuisse.ch



histori 

akaDemIkë nga tIrana korrIgjojnë 

encIkloPeDInë e maqeDonIsë 

irma toptaNi 

gAti rishikiMi i tekstit 

Në nismën për të rishikuar tekstin e enciklopedisë 

maqedonase që përmbante përcaktime 

fyese për shqiptarët dhe prejardhjen e tyre 

duke i cilësuar si ‘njerëz mali’ do të përfshihet 

edhe Akademia Shqiptare e Shkencave 

dhe Arteve. 

Sipas mediave maqedonase dy akademitë 

shqiptare dhe maqedonase kanë arritur një 

marrëveshje për përfshirjen e akademikëve 

nga Shqipëria në rishikimin e pjesëve të kundërshtuara 

të enciklopedisë. 

Kjo marrëveshje pritet të nënshkruhet në muajin 

gusht në Ohër, mes kryetarit të Akademisë 

maqedonase Georgi Stardelov dhe kryetarit të 

Akademisë shqiptare Gudar Beqiraj. 

Marrëveshja për përfshirjen e akademikëve 

shqiptarë plotëson edhe dy vendet vakante në 

grupin e punës për rishikimin e enciklopedisë 

maqedonase pas tërheqjes prej tij të akademikëve 

shqiptarë Alajdin Abazi dhe Ramiz Abdyli. 

Dy akademikët u dorëhoqën në shenjë 

pakënaqësie nga vendimi për tërheqjen e botimit 

të parë të enciklopedisë nga tregu. 

Enciklopedia e parë maqedonase e botuar në 

vitin 2008 ngjalli debate të forta mes radhëve 

të akademikëve për shkak të përcaktimeve 

fyese për prejardhjen e shqiptarëve. Përmbajtja 

e enciklopedisë së parë maqedonase, është 

kundërshtuar edhe nga profesori maqedonas 

Vllado Popovski, profesor në Universitetin e 

Shkupit, i cili shprehu zemërimin e tij lidhur 

me cilësimet për shqiptarët. Sipas tij cilësimet 

që i bëhen shqiptarëve në atë enciklopedi 

nuk kanë të bëjnë me të vërtetën historike të 

shqiptarëve. 

Profesori maqedonas Vllado Popovski që 

njihet edhe si një nga ekspertët në hartimin 

e Marrëveshjes së Ohrit, e cilësoi asokohe 

veprimin e Akademisë maqedonase si në kundërshtim 

me të kaluarën historike të dy popujve, 

të cilët prej shekujsh jetojnë në fqinjësi 

të mirë. 

5

gjuhË 


rënDësIa e mësImIt të gjuhës amtare 

Gjuha amtare është gjuha e 

mendimit dhe ndjenjave të 

nxënësit dhe është pjesë e 

formimit të identitetit të nxënësit. 

Ajo është mjet për ruajtjen e 

kulturës dhe instrument i rëndësishëm 

i komunikimit. Njohuritë 

e mira të gjuhës amtare ndihmojnë 

bashkëveprimin reciprok 

të nxënësit në bashkësinë 

gjuhësore ku jeton. Këto njohuri 

nevojiten në komunikimin e 

përditshëm në familje dhe rrethin 

shoqëror, si dhe në mbajtjen 

e kontakteve me të afërm 

dhe miq që jetojnë në vendin e 

origjinës. 

Njohuria e mirë e gjuhës amtare 

e ndihmon fëmijën që të 

marrë pjesë më aktivisht në 

jetën shoqërore të vendin nga 

ka ardhur, në marrëdhëniet me 

zyrtarët ose në pjesëmarrjen 

e shërbimeve kulturore. Këto 

njohuri ndihmon të ndiqni, për 

shembull, median nga vendi i 

origjinës. 

Për fëmijët është me rëndësi se ata të 

përcjellin gjëra nga këndvështrime të reja 

kur ai njeh botëkuptime të ndryshme të 

palëve pjesëmarrëse dhe në këtë mënyrë 

aftësitë e mendimit të fëmijët zhvillohen 

gjithnjë e më shumë. 

Fëmijët mund të kuptojë shumanshmërinë e 

fenomeneve të ndryshme dhe të formulojë 

mendimet e veta mbi to. 

Prindërit duhet të informohen mbi rëndësinë 

e ndikimin e gjuhës si dhe mbi zhvillimin 

e gjuhës e mësimin në përgjithësi. Mësimi 

dhe zhvillimi i gjuhës amtare. Ruajtja dhe 

zhvillimi i mëtejshëm i gjuhës amtare ndihmojnë 

edhe në mësimin e gjuhës së vendit 

ku jetojnë. Në rast se zhvillimi i gjuhës amtare 

ndalon, atëherë fëmija mbase nuk do 

mund t’i përvetësojë të dyja gjuhët mirë. 

Studimet kanë treguar se dygjuhësia ndihmon 

në mësimin e gjuhëve të tjera të huaja. 

Mendimi i fëmijëve dygjuhësorë është kri- 

jues, elastik dhe ndihmon në përvetësimin 

e fjalorit e koncepteve të lëndëve të tjera 

duke rritur kështu mundësinë e nxënësit për 

t’i mësuar sa më mirë të gjitha lëndët mësimore. 

Me anë të mësimit të gjuhës amtare mund të 

ndihmojmë në zhvillimin e personalitetit e 

të fëmijës dhe ai ka mundësi që gjatë orës së 

mësimit të ndihet se bën pjesë në bashkësinë 

e vet kulturore. Fëmijët do të marrë njohuri 

mbi çështjet kryesore të kulturës së tij. Ruajtja 

e kulturës së vet, forcon identitetin dhe 

ekuilibrin shpirtëror të Fëmija. Njohja dhe 

vlerësimi i kulturës së vet ndihmon nxënësin 

të vlerësojë edhe kultura të tjera. Mësimi 

sjell ekuilibër në jetën e nxënësit, sepse mësimi 

bëhet urë midis kulturës së vetë nxënësit 

dhe kulturës së vendit ku jeton. Mësimi 

i gjuhës amtare ndihmon në edukimin e 

nxënësit me shumëllojshmërinë kulturore 

dhe në integrimin në shoqërinë Zvicerane. 

Edhe pas mësimit të përgjithshëm, në gjimnaz 

ose në shkollimin e përgjithshëm profesional, 

të rinjtë kanë mundësi të vazhdojnë 

mësimin e gjuhës amtare. 

b.krasniqi@albsuisse.ch 



meNDime Dhe KoNKluZioNe 

gjuha për kombin është si drita e diellit për 

jetën. shfaqja e dukurisë ‘gjuhë’ duket se 

përkon me vetë shfaqjen e qenies njerëzore. 

gjuhët lindin, zhvillohen, vijnë në kontakt 

me njëra-tjetrën por edhe zhduken. 

Kështu gjuha përbën pjesë të jetës sonë 

dhe kurrsesi nuk mund të mbetet e pandikuar. 

Në çdo periudhë të historisë nevojat 

dhe ambiciet sillnin në kontakt njerëzit 

dhe nëpërmjet tyre gjuhët dhe kulturat. 

Nexhmije mehmetaj, mësuese Në jura 

Në ditët e sotme në Zvicër jeton 

dhe punon një numër i madh 

shqiptarëve. Është gjetur mundësia 

e krijimit të mjedisit gjuhësor 

për mësimin, ruajtjen dhe përdorimin e gjuhës 

amtare shqipe. Me mësimin e gjuhës shqipe 

fëmijët tanë jashtë atdheut kur të rriten do ta 

dinë një gjuhë më tepër se bashkëmoshatarët 

e tyre. Duke ditur gjuhën shqipe, do ta fitojnë 

dygjuhësinë, të flasin e të shkruajnë në dy 

gjuhë, p.sh. shqip-frëngjisht, shqip-gjermanisht 

.... jo vetëm për atë që thuhet se “sa 

gjuhë di aq vlen”, por, pse gjuha shqipe është 

gjuha e prindërve e mëmëdheut që nuk duhet 

harruar, në gjuhën shqipe (arbërore) foli Gjergj 

Kastrioti – Skënderbeu. Në gjuhën shqipe 

foli bamirësja e tërë botës Gonxhe Bojaxhiu 

– Nëna Terezë, se në gjuhën shqipe shkruan 

shkrimtari i madh Ismail Kadare e shumë krijues 

të tjerë, se në këtë gjuhë është përkthyer 

Bajroni, Shekspiri, Hemingueji, Zola, Russo, 

Bibla dhe Kurani. 

Qysh në vitet e gjashtëdhjeta të shekullit që 

lamë pas, pedagogjia evropiane njeh rolin e 

gjuhës amtare për zhvillimin gjuhësor të fëmijës 

dhe rolin e saj në përvetësimin e gjuhës 

së dytë. Gjuhën shqipe që mësojnë dhe fitojnë 

nxënësit në fillim në shtëpi është tepër 

e nevojshme që zhvillimi i saj të vazhdohet 

nëpërmjet mësimit plotësues të gjuhës shqipe 

në shkollë. Zhvillimi gjuhësor nuk mbaron në 

moshën kur fëmija hyn në shkollë. Ajo duhet 

të zhvillohet në fusha të ndryshme të gramatikës, 

fjalorit dhe të të shkruarit. Përdorimi i 


gjuhës vetëm në familje nuk mjafton për ta 

zhvilluar gjuhën e fëmijës. Nëse zhvillimi 

i gjuhës amtare ngel në vend, mund të ketë 

pasoja për mësimin e gjuhës së dytë dhe për 

zhvillimin arsimor të fëmijës në përgjithësi. 

Por cili është qëndrimi i shqiptarëve ndaj 

gjuhës së vetë shqipes? Vërej prindër shqiptarë 

të kujdesshëm që fëmijët e tyre me 

kënaqësi i sjellin në shkollën e mësimit 

plotësues të gjuhës shqipe këtu në kantonin 

Jura. Mirënjohje! Prindër me cilësi të larta të 

ndërgjegjësimit të tillë meritojnë çdo lëvdatë! 

Prindërit e shkollës shqipe në Jura, kanë gjetur 

moton: “integrim pa asimilim”! 

Në anën tjetër, mjaft prindër, sot, për shkak 

të rrethanave, por edhe për shkak të disa pikëpamjeve 

të gabuara, po e braktisin përdorimin 

e gjuhës shqipe dhe nuk ua mësojnë 

gjuhën amtare fëmijëve të vet. Thënia se 

mësimi i gjuhës amtare e pengon mësimin e 

integrim 

të flasIm e të shkruajmë bukur në 

DY gjuhë 

gjuhës së dytë është i gabuar. Jam e bindur 

se mendime të këtij lloji shprehen nga njerëz 

që nuk kanë njohuri të mjaftueshme rreth dukurisë 

‘gjuhë’ dhe që nënvleftësojnë zgjuarsinë 

e fëmijës së vet. Janë këto koncepte që 

shtyjnë shumë prindër t’ua heqin fëmijëve 

këtë të drejtë, të drejtën e të folurit në dy e më 

shumë gjuhë. 

Dygjuhësia është aftësia e prodhimit të fjalive 

të plota në dy apo më shumë gjuhë. Quhet 

dygjuhësh ai/ajo që përdor dy apo më shumë 

gjuhë në jetën e përditshme p.sh. një gjuhë në 

shtëpi dhe një tjetër në shkollë, ose një gjuhë 

me nënën dhe një tjetër me babain. Dygjuhësia 

e individëve që u përkasin dy apo më 

shumë komuniteteve gjuhësore shpesh krijon 

shqetësime ose dyshime te njerëzit njëgjuhësh. 

Shumë herë fëmijët dygjuhësh kanë 

qenë në qendër të hulumtimeve shkencore 

nga gjuhëtarë dhe sociologë të shquar. 

7

integrim 

Shumë prej tyre kanë theksuar se përdorimi 

i më shumë se një gjuhe nga fëmijët në 

jetën e përditshme nuk përbën rrezik për ta, 

përderisa këto gjuhë veprojnë në trurin e personave 

të caktuar në mënyrë të pavarur ose 

në bashkëpunim. Pra truri i njeriut vepron vet 

si ndarës por dhe si bashkues ose krahasues i 

kuptimeve midis gjuhëve të ndryshme, sipas 

rrethanave. Mjafton që dygjuhësi të kultivojë 

gjuhët e përfituara në një nivel i cili nuk 

do i lejojë atij ngatërresën e kuptimeve. Sipas 

gjuhëtarëve, zotërimi i dy ose më shumë 

gjuhëve mund të rrisë pasurinë, shkathtësinë, 

veçantinë dhe larminë e mendimit. Ata që 

zotërojnë dy gjuhë njohin dy ose më shumë 

fjalë për çdo objekt ose ide, vetvetiu një fjalor 

dhe botë kuptimore e dyfishtë ia shton atyre 

mundësitë e njohurive. Kështu, sipas Ricciardelli 

(1992), ata që njohin mirë dy gjuhë 

kanë aftësi më të lartë përballë një krijimtarie 

të ndërlikuar ose të shumanshme mendimesh 

sesa personat që zotërojnë vetëm një 

gjuhë ose njohin pak gjuhën e dytë, të tretë 

etj. Gjithashtu studime të tjera Ianco-Woprall 

(1972, Ben-Zeev (1977) etj., tregojnë se fëmijët 

dygjuhësh – duke bërë krahasimin midis 

sistemeve gjuhësore që zotërojnë e shikojnë 

fenomenin gjuhë në mënyrë më analizuese se 

të tjerët. 

Pra mendimi se përdorimi i një gjuhe pengon 

mësimin e një tjetre është i paqëndrueshëm. 

Vetëdija dhe kuptimi më i mirë përballë ligjeve 

të përgjithshme që kushtëzojnë gjuhët i 

jep mundësinë fëmijës dhe çdo personi që të 

mësojë më lehtë gjuhën e re. Pra është më e 

lehtë për të që të mësojë më tepër gjuhë! 

Në studimin e albanologut dhe shkencëtarit 

zviceran Dr. Basil Shader (2005) në lidhje me 

rolin e gjuhës amtare dhe suksesi shkollor i 

nxënësve shqiptarë në Zvicër thuhet: nxënësit 

që kanë ndjekur mësimin plotësues të gjuhës 

shqipe janë më së paku për gjysmë note më 

të lartë sesa ata që nuk kanë vijuar mësimin 

plotësues të shqipes. Ky vlerësim është një 

shenjë pozitive, ku gjuhët kanë rëndësi dhe 

varen nga njëra-tjetra, në shërbim të pasurimit 

intelektual dhe mësimdhënies për një shkollë 

pa pengesa dhe paragjykime. 

Sigurisht përfitimet e përdorimit të më shumë 

se një gjuhe nuk përfundojnë me kaq. Përfitimi 

më i madh i njerëzve dygjuhësh është ai 

shoqëror ose social. Nëse nuk jemi përdorues 

i mirë në gjuhën amtare, do ta kemi shumë të 

vështirë të mësojmë një gjuhë të huaj. 

Pas kësaj analize të shkurtër u mundova të 

sjell mendimet e gjuhëtarëve me famë, mbi 

fenomenin e dygjuhësisë, do doja t’i ndihmoja 

sa dopak prindërit shqiptarë këtu në mërgim. 

Do të doja t’i këshilloja ata që të mos 


ia heqin fëmijës së vet mundësinë e pasjes së 

dygjuhësisë, pra duhet t’ia mësojë fëmijës së 

vet edhe gjuhën amtare. Nëse prindi do njihte 

mirë dy ose më shumë gjuhë, atëherë ai duhet 

t’i flasë fëmijës së tij që në foshnjëri në atë 

gjuhë që di më mirë, pra fëmijës t’i flasë në 

gjuhën amtare shqipe. 

Gjatë periudhës kohore kur fëmija mëson të 

flasë, në mendjen e tij krijohen disa rregulla 

rreth fenomeneve gjuhësore. Do ishte më 

mirë, që fëmija t’i krijojë këto rregulla mbi 

baza të forta dhe jo mbi baza të mangëta të një 

gjuhe gjysmake - të cilën as vet prindi nuk e 

njeh mirë për të ia transmetuar fëmijës. Në të 

njëjtën kohë, sa më shumë shtohen kontaktet 

e fëmijës me mjedisin përreth aq më shumë 

shtohet njohuria e tij mbi gjuhën e atij vendit, 

gjuhën e dytë. Kështu brenda një kohe të 

shkurtër fëmija do mundet të flasë rregullisht 

të dy gjuhët dhe nuk do ndjehet ngushtë as 

me rrethin shtëpiak ose fisnor, ku flitet gjuha 

shqipe, por as jashtë këtij rrethi, ku flitet 

gjuha vendase. 

Mençuria e që çdo prindi është t’i ofrojë fëmijës 

së vet sa më shumë mundësi. Nga andej 

e tutje, fëmija ose i shfrytëzon të gjitha mundësitë 

që i ofrohen ose merr vetëm ato që i 

interesojnë. 




info 

Projekt I rI Për InformImIn Dhe 

mbrojtjen kunDër DIskrImInImIt 

Këshillimore 

e pritjes dhe 

informimit për të 

huajt që vendosen 

në kantonin Vaud 

Zyra kantonale për integrimin e të haujve 

dhe parandalimin e racizmit ka filluar një 

projekt të ri që i dedikohet personave të 

huaj që vijnë në kantonit Vaud, duke i njoftuar 

për të drejtat dhe detyrimet e tyre dhe 

njëherësh për personat që janë të prekur 

nga tematika e diskriminimit. 

Formulimi i projeKtit është BaZuar 

Në iDeNë që: 

- të përmirësojë pritjen e të huajve në kantonin 

Vaud (ku si shembull përshkrues 

mund të marrim statistikat e kantonit Vaud, 

ku kemi një numër të të ardhurve në kantonin 

Vaud që tejkalon numrin prej 20mijë 

personave ku në ketë numër përfshihen një 

numër i madh i të huajve 

- favorizimi e integrimin të të huajve duke 

respektuar identitetet dhe vlerat që përbëjnë 

Shtetin e të drejtës (duke u bazuar në artikullin 

68 të Kushtetutës së kantonit Vaud) 

- forcimit të mbrojtjes kundër diskriminimit 

për personat që vendosen në kanton Vaud 

apo për personat që janë të vendosur që një 

kohë 

Objektivat specifike të këtij projekti janë 

të shumta duke ndikuar në përforcimin e 

strukturave ekzistuese që punojnë në përmirësimin 

e cilësisë së mirëpritjes së të 

huajve duke filluar që nga strukturat komunale 

deri në atë kantonale. Me përfshirjen e 

informatave për fusha të ndryshme të jetës 

së përditshme dhe njëherësh duke i dhënë 

mundësinë personave të paraqiten në kës- 

hillimore dhe të kenë mundësi individuale 

të parashtrojnë pyetje lidhur me apo për fushat 

e ndryshme. Veçanti e këshillimoreve 

është fleksibiliteti i orareve, duke filluar në 

mbrëmje dhe që personat munden të kenë 

përkthyes gratis apo shërbim të interpreteve 

me telefon (për çështje organizative duhet 

njoftuar apo informuar Zyrën kantonale më 

herët , për nevojën e thirrjes së interpretëve 

duke precizuar gjuhën). Këshillimoret janë 

falas dhe me një sekret të garantuar sipas 

ligjit kantonal mbi mbrojtjen e të dhënave 

(LPrD). 

Informimi i shpejtë i personave që vijnë në 

kantonin Vaud për fusha të ndryshme dhe 

orientimi i tyre në struktura shtetërore apo 

shoqata me prejardhje nga migracioni ndikojnë 

në integrimin e shpejtë të tyre dhe në 

rritjen e autonomisë në jetë e përditshme. 

Si formë e informimit dhe orientimin është 

menduar edhe për mundësinë e informimit 

të personave për kurset në gjuhën frënge, 

për projektet sociale dhe format tjera të procedurave 

lidhur me integrimin. 

Për të realizuar këtë projekt, Zyra kantonale 

për integrimin e të haujve dhe parandalimin 

e racizmit bashkëpunon drejtpërdrejt me 

komunat partnere në ketë fazë të projektit: 

me komunën e Yverdon-les-bais, komunën 

e Nyon dhe me komunën e Aigle. 

Ekipi i Zyrës kantonale për integrimin e 

të huajve dhe parandalimin e racizmit në 

ketë fazë përbëhet nga Z.Migjen Kajtazi si 

i ngarkuar për projekt , nga Znj. Kanga Zili 

e ngarkuar për mision. 

Për çështje të shtjellimit të projektit, Zyra 

kantonale e Integrimit ka mandatuar Forumin 

zviceran për studime të migracionit 

dhe të popullsisë (SFM). 

Për çdo informatë plotësuese, mund të 

drejtoheni edhe në këshillimore telefonike 

të çdo të enjte duke u nisur nga ora 14h deri 

në orën 20h në telefonat 0791012767 apo në 

telefonin 079 303 28 23 . 

Për t'u njoftuar me datat e këshillimoreve 

në tri qytete të kantonit Vaud, ju mund të 

konsultoni faqen e internetit www.vd.ch/ 

integration 

Migjen Kajtazi 

Përgjegjës regjional për regjionet: 

La Côte et Ouest lausannois pranë Zyrës 

kantonale për integrimin e të huajve dhe 

parandalimin kundër racizmit 

9

Në traditën tonë shqiptare deri vonë janë 

ruajtur shumë doket e zakonet e në veçanti 

dasmat. Dikur të rinjtë nuk merrnin pjesë në 

zgjedhjen e fatit të vet, por pajtoheshin me atë 

djalë/vajzë që ia caktonin prindërit. Mirëpo ka 

pasur raste edhe të atilla ku fëmijëve u është 

caktuar fati ende pa lindur. Prandaj martesa 

për dy të rinj ka qenë njëkohësisht dëshirë dhe 

frikë, e gjithashtu gëzim dhe ankth që i mbante 

pezull gjer në atë ditë, kur do të shiheshin 

për herë të parë. Traditat fillonin që nga nisja 

e msitit (shkuesit) për kërkimin e vajzës për 

djalë, ndërsa dasma fillonte që nga dita e enjte 

me të siturit e miellit dhe pastaj për të vazhduar 

me formimin e kulaçit në ditën e hënë. 

Për këngët e msitit që këndoheshin kryesisht 

vetëm në shtëpinë e djalit, janë të shumta të 

cilat kanë tekste të gëzueshme. 

KëNgët e mesitit 

Msiti jonë, i hollë si peni 

I lumtë fjala i lumtë kuveni 

Rritu, lule, si lis me rrema 

Msitit tonë iu gëzoftë zemra 

Iu gëzoftë zemra, na ka gëzue 

Neve fjalën na ka prue. 

Por ka edhe prej atyre këngëve që nuk ishin 

në favor të msitit. Kjo ndodhte ngase, shkuarja 

e msitit nuk është bërë gjithnjë me qëllime 

të mira por me një interes msitnie. 

Hini msiti n’kapixhik 

Ju thaftë dora n’bylyzyk 

muzikË gusht / August 2011 

traDItat e Dasmave shqIPtare 

N’bylyzyk e pak më poshtë 

Mos daltë mjek për me ja shnosh. 

Pas këngëve të msitit kemi këngët e kanës 

të cilat këndoheshin në shtëpinë e vajzës, ku 

vajza bënte ritualin e lyerjes së flokëve, të 

gishtave e të duarve. Po ashtu ka qenë traditë 

që vajza të mbulohej me një shami në kokë 

dhe pastaj fillonte të qante e t'i përqafonte 

të gjithë të pranishmit si lloj mënyre për t'u 

përshëndetur me të gjithë ata si dhe me beqarinë 

e saj, ku vajzat e këndonin me këngë. 

Këto këngë janë më të pasurat, përndryshe 

i quanin edhe këngët e kanagjeçit, të cilat i 

përcillnin me def vajzat e reja. Këto kishin 

tematikë të ndryshme duke e fyer me fjalë të 

rënda familjen e burrit dhe msitin, mirëpo ka 

edhe prej atyre këngëve që kanë tematikë të 

gëzueshme. 

KëNgët e KaNës 

Qaj lulije, n’jastëk t’sanës 

Kuku nane, nata e kanës 

Çka të bëri nana, oh moj bi 

Si të gjitha shoqet edhe ti. 

KëNgët e KaNagjeçit 

Qaj lulije qaj e plas 

Po shkon nuse tek njerztë t’bëmë gazë 

Qaj oj motër , qaj e kup 

Po shkon nuse tek njerztë e huptë. 

Pas këngëve të msitit dhe të kanagjeçit kemi 

edhe këngët e dasmës të cilat këndoheshin 

në shtëpi të dhëndrit. Kuptohet për dasmë gëzoheshin 

familja, të afërmit e djalit e madje 

edhe fëmijët. Pas ardhjes së nuses në shtëpinë 

e dhëndrit kënga merrte hov ende më shumë 

dhe nuk ndalej me këngë e valle. Këngët e 

dasmës realizoheshin në këtë mënyrë: burrat 

argëtoheshin me këngë të rapsodëve të 

ndryshëm nëpër oda, ndërsa te gratë është 

dëgjuar vetëm defi. Përveç këngës dëgjoheshin 

edhe të shtëna armësh për çiftin e ri ku 

megjithatë nuk ka munguar edhe ngritja e 

flamurit për mbi shtëpi. 

Të nesërmen përgatitej kulaçi ku edhe këndoheshin 

këngë për të. 

KëNgët e Kulaçit 

Lulja e kuqe, lulja n’pikë 

Kulaçin e nuses na e kena qitë 

Kulaçi i nuses na dul si dukat 

Ani na vjen nusja, mori si bajrak. 

Tani këto tradita ta japin një përshtypje që 

nuk kanë ekzistuar fare, të cilat dita-ditës 

janë duke u shuar dhe duke u organizuar më 

shumë dasma moderne. 

Dikur dasmat kanë qenë shumë madhështore 

ku kanë bërë shumë shpenzime të mëdha 

të cilat kanë zgjatur me javë, ndërsa tani janë 

shpenzimet më të vogla dhe nuk zgjasin më 

shumë se 1 ose 2 ditë. Ambienti ku dasmat 

organizohen janë të vogla të cilat shpeshherë 

edhe nuk ka këngëtar live por me CD 

të këngëtarëve të ndryshëm realizohet dasma. 

Gjithashtu sot edhe vajzat edhe djemtë në të 

shumtën e rasteve vendosin vetë për fatin e 

tyre. Por sido që të jetë , është kënga ajo që 

jehon ku nuk mungon edhe tani nëpër dasmat 

shqiptare e gjithashtu edhe vallja që ka mbetur 

ende traditë shqiptare. 

Besa Morina 




shËndetËsi 

Dhembjet e shPInës gjatë shtatzënIsë 

Sipas disa hulumtimeve, gati 50 % të 

shtatzënave vuajnë nga dhembjet e shpinës. 

Këto probleme zakonisht paraqiten për 

shkak të ndryshimeve në konturat e trupit të 

femrës, duke u rritur fëmija dhe duke shtuar 

në peshë, nga muaji në muaj në barkun e 

nënës. 

Kjo peshë e shtuar shkakton ndryshim në 

qendrën e gravitetit të trupit të femrës. Ndryshimet 

e mëdha hormonale të cilat ndodhin 

gjatë periudhës së hershme të shtatzënisë, 

po ashtu janë një nga shkaqet e dhembjes 

së shpinës. 

Qendra e gravitetit të trupit të femrës lëviz 

përpara, përderisa mitra rritet. Ndërrohen 

pozitat dhe mënyrat e lëvizjes, gjë që paraqet 

përpjekje shtesë për kurrizin dhe shpinën, 

dhe si rezultat paraqiten dhembjet në 

atë pjesë të trupit. 

Në raste të caktuara, infeksionet urinare, të 

cilat janë shumë të shpeshta gjatë shtatzënisë, 

mund të jenë shkaktar të dhembjes së 

shpinës. Nëse keni dhembje akute në fazën 

e hershme të shtatzënisë, menjëherë kërkoni 

ndihmën e mjekut. Dhembjet e shpinës 

gjatë shtatzënisë mund të paraqiten shkaku 

i shumë faktorëve të cilët kërkojnë vëmendjen 

momentale të mjekut. 

Në asnjë mënyrë mos përdorni ilaçe pa 

konsultim të mjekut. Ushtrimet janë ilaç i 

sigurte i cili mund ti ndihmojë shtatzënave. 

Ecja është ushtrimi më i miri. Por mos ecni 

shpejtë dhe në mënyrë agresive. 

Keni kujdes në mirëmbajtjen e trupit. Mbani 

shpinën drejtë dhe mundohuni që ta mbani 

atë pozitë dhe përdorni jastëk dhe shtresa 

të ndryshme për pjesën e mesit të shpinës. 

Kujdesuni mirë për mekanizmin trupor. Shmangni 

ushtrimet për muskuj sepse mund të 

përkeqësojnë dhembjet e shpinës. 

Shtatzënat nuk duhet të qëndrojnë gjatë në 

këmbë, gjatë udhëtimeve apo për shkaqe të 

ndryshme. Mos ndërroni shumë shpesh pozitat 

e qëndrimit ulur. Në periudhën e hersh- 

me të shtatzënisë është e domosdoshme që 

të pushoni dhe të flini mjaftueshëm. 

Shmangni gjithsesi ecjen me këpucë me 

take të larta. Kjo është e rrezikshme sepse 

shpina tendoset. Për ulje përdorni karrige të 

ulët dhe të rrafshët. Gjithashtu, shmangni 

kohëzgjatjen e madhe të punëve të shtëpisë. 

Rrobat duhet të jenë të rehatshme, andaj shmangni 

rrobat e ngushta. 

Shoqet apo nëna/gjyshja juaj me përvojë 

mund të ju këshillojë në lidhje me dhembjet 

e shpinës. Ndonjëherë ato këshilla janë më 

të dobishme se sa ato të mjekëve. 

/bebaime/ 

11

psikologji 

të DIsh, aPo të kesh vullnet? 

Cila vjen në radhë të parë: inteligjenca, 

apo vullneti? Më mirë vullneti, 

se me punë arrihet gjithçka ... jo, 

jo, më mirë inteligjenca, se kur s'ke 

mend, s'mund të bësh asgjë. jo, jo 

unë them më mirë t’i kesh të dyja. 

sa mirë do të ishte kështu...këto 

pyetje i torturojnë gjatë prindërit. 

Por, në fakt, cila është më e mira 

për fëmijët? ja disa sugjerime ... 

Dr. Artemisa Shehu 

prindër shprehen, madje 

po t’i pyesni edhe prindërit 

tuaj, se fëmijët e tyre 

Shumë 

e kanë shumë vështirë të 

ulen dhe ta bëjnë përmbushjen e përgjegjësive 

të tyre të moshës, pikërisht detyrat e shkollës. 

“Më vjen inat se është shumë i/e zgjuar, por 

nuk do të mësojë. Kur ka mundësi tjetri, pse të 

mos e marrë atë që meriton?!”, mund të jenë 

shprehje të dëgjuara nga veshët e shumë fëmijëve. 

Po si është më mirë: që fëmija t’i jetë 

inteligjent, apo me vullnet? Cila vjen në radhë 

të parë: inteligjenca apo vullneti? Më mirë 

vullneti, se me punë arrihet gjithçka ... Jo, jo 

më mirë inteligjenca se kur s'ke mend, s'mund 

të bësh asgjë. Jo, jo, unë them më mirë t'i kesh 

të dyja. Sa mirë do të ishte kështu. 

Para shumë vjetësh, shumë prej nesh e kanë 

vlerësuar inteligjencën të lidhur me numrin 

e kualifikimeve apo të diplomave që dikush 

mund të kishte. Kështu, një person me diplomë, 

rrjedhimisht, ishte inteligjent, kurse 

një tjetër pa një të tillë jo. Po mirë, po kjo inteligjenca 

është e lindur apo jo; nuk është e 

fituar - të paktën kështu kemi dëgjuar të na 

thuhet. Në fakt, inteligjenca ka përkufizime 

që jo detyrimisht lidhen me diplomat apo titujt 

e dikujt. Inteligjenca është e formuar nga 

shumë faktorë, sipas psikologëve. Kështu inteligjenca 

është aftësi për t’i përdorur numrat, 

për të folur rrjedhshëm dhe pa gabime, aftësi 

për t'u orientuar në hapësirë, aftësi për të kujtuar, 

perceptuar, aftësi për ta përdorur arsyen 

e logjikën. Po më thoni pak a ka ndonjë që 

t'i ketë të tëra? Sigurisht, jo. Disa kanë disa 

aftësi, të tjerë mund të zotërojnë aftësitë e tjera. 

Por, inteligjenca është edhe aftësi për të 

kuptuar botën dhe për t'iu përgjigjur sfidave 

të jetës. Si thoni ju, a është inteligjent një person 

që nuk i ka kryer studimet e larta, por që 

ka fituar një profesion që i siguron ekonomikisht 

jetën? Sigurisht, është po aq inteligjent 

sa ç'është edhe një tjetër, që jep mësim në 

një fakultet dhe ka grada e tituj. Inteligjenca 

është praktikë. Një person që ka aftësi për të 

nxënë dhe për t'u sjellë në mënyrë adaptive 

është gjithashtu inteligjent. Një person që di 

të bëjë humor, është inteligjent. Mund të vini 

re tashmë se inteligjenca është shumë më e 

ndryshme nga ajo që mund të kemi përkufizuar 

në kokat tona. 

Por, inteligjenca ka lidhje me gjenetikën ose 

më mirë me trashëgueshmërinë tonë, por jo 

vetëm me të. Kështu, nëse prindërit e një fëmije 

do të kenë një inteligjencë të lartë, ka 

shumë të ngjarë që këtë cilësi ta trashëgojë 

edhe fëmija i tyre, sidomos nëse mjedisi në 

të cilin është rritur ka qenë mjaft nxitës dhe 

stimulues për të zhvilluar e përdorur potencialin 

e inteligjencës së trashëguar të tij. Kështu, 

një fëmijë që ka një inteligjencë të trashëguar, 

nëse nuk e nxit dhe stimulon atë, ka pak probabilitet 

që ta zhvillojë atë. 

Vullneti ose zelli për punë është një faktor 

tjetër që e ndihmon shumë inteligjencën. Ai 

është këmbëngulës në realizimin e sfidave, 

arritjen e qëllimeve dhe zgjidhjen e problemeve. 

Vullneti mund të jetë ndryshe një sinonim 

i disiplinës. Por, që disiplina të jetë efektive, 

duhet të mos imponohet, por dëshirohet. Ka 

shumë prindër e mësues që pa dashje ia bëjnë 

shkollën fëmijës gogol. Mësime të vështira, 

detyra të vështira, 

duhen bërë tani, shumë shpejt, ndryshe ai 

cilësohet si një dështak, i paaftë dhe budalla. 

Vlerësime të tilla, të bëra prej prindërve ose 

mësuesve në mes të klasës, e pengojnë dhe e 

ndrydhin një fëmijë që të stimulohet, të zhvillojë 

e të nxjerrë në pah atë inteligjencë që ka. 

Kështu, duhet që fëmija të shpërblehet verbalisht 

duke ia vënë në dukje cilësitë dhe përpjekjet 

që ai bën për të mësuar e nxënë. Nuk 

ka fëmijë jointeligjent, ka vetëm të rritur që 

nuk e vënë re këtë ose që duan fëmijë perfektë. 

Pohojani fëmijës suaj, prindër e mësues, 

me zë të lartë përpjekjet e arritjet e tij përpara 

se t'i themi çfarë duhet të bëjë më tepër. Mos e 

frenoni fëmijën duke theksuar dështimet e tij! 


Ky është hapi i parë drejt mësimit të vullnetit. 

Hapi i dytë lidhet me diçka që thamë edhe më 

lart. Bëjani mësimet dhe shkollën një lojë të 

jetës, ku ai mund të mësojë gjëra interesante. 

Gjeni një orë të përshtatshme për fëmijën tuaj, 

kur ai është më efektiv për të nxënë dhe prodhuar, 

pasi të jetë qetësuar nga dita në shkollë 

dhe pasi të jetë çlodhur mjaftueshëm. Bëni 

edhe pushime të shkurtra gjatë bërjes së mësimeve. 

Mirë do të ishte që fëmijës në shkollën 

fillore t'i jepeshin pak detyra për në shtëpi, 

pasi kjo do të ndihmonte shumë qëndrimin e 

mëvonshëm të tij ndaj shkollës duke e parë 

atë jo si detyrim, por si domosdoshmëri. Nëse 

vini re që fëmija është i lodhur nga shumë detyra 

që ka pasur, lini edhe ndonjë detyrë pa 

bërë. Nëse insistoni, mund t'i hiqni tulla murit 

të vullnetit dhe t'ia vini ato pa dashje urrejtjes 

për përgjegjësi e shkollë. 

Jepini shpërblimin pas mbarimit të përgjegjësive 

të shkollës. Kështu mund t'i thuhet se 

pasi ai të përfundojë mësimet, mund të luajë 

lojërat e tij të preferuara, mund të shohë televizor, 

të dalë me ju apo të argëtohet në mënyrat 

e tij. Shpërblimi është gjithnjë sekondar, 

përgjegjësia është primare. Për këtë, të dy 

prindërit duhet të jenë në një mendje, të paktën 

përpara syve të fëmijës. 

Dhe një fjalë të fundit. Nëse e shihni që fëmija 

juaj realisht nuk ka mundësi intelektuale për 

të nxënë më tepër seç mendoni, mos e torturoni 

atë. Nëse ju mungon durimi për t'u marrë 

me fëmijën tuaj e nervat ju bëhen kaçurrela, 

merrni një person tjetër që të ndihmojë fëmijën 

tuaj të kapërcejë limitin e kalueses në 

klasë. Do të ishte zgjidhja më pak torturuese 

për ju e për fëmijën tuaj. Mos harroni se inteligjenca 

është praktikë e përshtatje me sfidat 

e jetës. Nëse fëmija juaj mund ta bëjë këtë, 

jini të sigurt që keni rritur një fëmijë shumë 

inteligjent e të përgatitur për jetën. 

KujDes! 

Ka shumë prindër e mësues që pa dashje ia 

bëjnë shkollën fëmijës gogol. Mësime të vështira, 

detyra të vështira, duhen bërë tani, shumë 

shpejt, ndryshe ai cilësohet si një dështak, i 

paaftë dhe budalla. Vlerësime të tilla, të bëra 

prej prindërve ose mësuesve në mes të klasës, 

e pengojnë dhe ndrydhin një fëmijë që të stimulohet, 

të zhvillojë e të nxjerrë në pah atë 

inteligjencë që ka. 



A e dini se cilat janë burimet 

potenciale të infektimeve 

shtëpiake? E vërteta mund t'ju 

befasojë, prandaj mësoni si të 

mbroheni nga rreziku. 

Secila shtëpi është vendbanim natyror 

i parazitëve mikroskopikë, 

kështu që nganjëherë është shumë 

me rëndësi si pastrohet shtëpia dhe 

jo a pastrohet shpesh. Në çdo centimetër katror 

të hapësirës ka rreth 200.000 mikrobe, 

por nuk janë që të gjitha të rrezikshme për 

njerëzit. Vetëm një përqindje e vogël mund 

të shkaktojë sëmundjet, ndërsa nikoqirë të 

tyre më së shpeshti jemi ne, kafshët shtëpiake 

dhe ushqimi. 

Kur ta pastrojmë shtëpinë, shpesh dhe më së 

shumti ndalemi në vende të gabuara, prandaj 

duhet mësuar ku dhe si duhet të pastrojmë. 

Nuk duhet harruar rregulla kryesore 

e higjienës dhe e shëndetit: DUART duhet 

pastruar sa më shpesh dhe me themel, në 

mënyrë që të shmangen infektimet e zorrëve, 

nga të cilat vuajnë një nga pesë njerëzit 

çdo vit. 

BaNja 

laVamaNi Dhe guaca e NeVojtores 

Rrezik i ulët! Shumë studime kanë treguar 

se në dërrasën e guacës ka më pak mikrobe 

se në vende të tjera përreth. Rreziku më i 


madh nga infektimet vjen nëse dikush nga 

anëtarët e shtëpisë ka barkqitje ose vjellje. 

Gjithherë pas përdorimit të guacës së WCsë, 

duhet pastruar dhe tharë mirë duart. Mos 

harroni ta pastroni rregullisht dorëzën për 

lëshimin e ujit. 

Duhet kontrolluar ventilimi, sepse ventilimi 

i dobët mundëson krijimin e mykut dhe 

të pluhurit. Lavamani duhet pastruar me 

sfungjer të veçantë, ndërsa guaca me tjetër. 

VasKa Dhe KaBiNa e Dushit 

Rrezik i ulët! Nëse dushi nuk është përdorur 

një kohë, ndodh, ndonëse rrallë, që të shpërthejnë 

baktere të cilat e shkaktojnë sëmundjen 

legionare, një formë e ndezjes së 

mushkërive. 

Nëse dushi nuk është përdorur për një kohë 

të gjatë, atëherë hapeni ujin dhe lëreni që 

me vrushkuj të fuqishëm të rrjedhë për një 

kohë, në mënyrë që mikrobet të pastrohen. 

Pastaj mund të bëni dush. 

FrigoriFeri 

Rrezik i mesëm! Nëse ushqimet e ziera dhe 

ato të njoma mbështillen pa kujdes dhe vendosen 

pranë njëra-tjetrës, ekziston mundësia 

e kontaminimit të ndërsjellë. Temperatu- 

kËshilla 

a thua banesa juaj 

është vërtetë e Pastër? 

ra në frigorifer duhet të jetë nën 5 shkallë C. 

Ushqimi duhet të qëndrojë veç e veç, ndërsa 

mishi vendoset në fund. 

ruBiNeti, laVapjata 

Rrezik i mesëm! Nëse mishin e freskët e 

përgatitni për zierje në lavapjatë, e pastaj i 

pastroni duart, do t'i lini bakteret në rubinet. 

Herën tjetër, kur ta lëshoni ujin, ato baktere 

do t'i bartni në duar. Rubineti duhet hapur 

para se të punoni me mish të freskët. Nga 

sipërfaqja e lavapjatës duhet pastruar yndyra 

me anë të sapunit dhe të ujit të nxehtë, 

pastaj duhet dezinfektuar dhe tharë me letër. 

Peshqirët, leckat dhe sfungjerët 

Rrezik i madh! Pëlhurat e lagështa i mbledhin 

dhe i përhapin bakteret! Duhet përdorur 

lecka të ndryshme, sfungjerë dhe peshqirë 

veç e veç, për punë të ndryshme. 

Dërrasa për prerje 

Rrezik i madh! Nëse e shfrytëzoni të njëjtën 

dërrasë për prerjen e perimeve dhe për prerjen 

e mishit, ekziston rrezik i madh nga 

kontaminimi i ndërsjellë. Për çdo sasi ushqimesh 

duhet përdorur dërrasa e veçantë. 

Pas çdo përdorimi, dërrasa duhet pastruar, 

dezinfektuar dhe tharë. 

/Telegrafi/ 

13

gjuhË gusht / August 2011 

PërDorImI I shenjave të PIkësImIt 

Shenjat e pikësimit janë të domosdoshme 

gjatë të shkruarit. Mospëdorimi i tyre apo 

përdorimi jo i drejtë mund ta ndryshojë kuptimin 

e fjalisë dhe mund të vijë deri te keqkuptimi 

i saj. 

E njëjta rëndësi atyre duhet t'u kushtohet 

edhe përgjatë të folurit. Respektimi i tyre në 

të folur bëhet me anë të ngritjes dhe uljes së 

zërit, si dhe të pushimeve gjatë të folurit,që 

mund të jenë të gjata apo të shkurta,varësisht 

prej shenjave. 

sheNjat KrYesore të piKësimit jaNë: 

pika . 

pikëçuditja ! 

pikëpyetja ? 

tri pikat ... 

pikëpresja ; 

dy pikat : 

presja , 

viza(t) _ 

thonjëzat < >, " " 

kllapat ( ) 

Pika shënon fundin e një fjalie dëftore dhe 

ndiqet gjithmonë nga një shkronjë e madhe. 

-Unë jam në shkollë. 

-Kjo nuk është mjeshtëria ime. 

Pikëpyetja vihet në fund të fjalisë dhe tregon 

pyetje të drejtpërdrejtë. 

- Ç’po të duhet ai libër? 

Nuk vihet pikëpyetje pas një fjalie pyetëse 

të zhdrejtë. 

- Nuk e di se ku po shkon dhe çfarë ke në 

mend të bësh. 

Pikëçuditja vihet në fund të një fjalie thirrmore, 

si dhe pas një pasthirrme 

Pikëpresja vendoset brenda fjalisë; ajo ndan 

dy pjesë të së njëjtës fjali dhe ndiqet nga 

shkronja e vogël. 

- Rruga ishte plot akull; shoferët i ngrisnin 

makinat me kujdes. 

Presja shënon një ndarje jo të fortë midis dy 

përbërësve të fjalisë. 

- Çdo vijë e fytyrës,çdo lëvizje e dorës,çdo 

fjalë,çdo hap i Skënderbeut tregonte njeriun 

e veprave të mëdha. 

Presja vihet edhe kur numërojmë qenie ose 

objekte. 

Punëtorët grumbulluan:gurë,dërrasa,tulla,g 

ëlqere dhe rërë 

Dy pikat përdoren kur japim një shpjegim 

ose një varg shembujsh. 

- Padashur Luli vështroi orën:po afrohej 

dreka. 

Në Gjakovë ka lule gjithandej: në parqe,në 

lulishte,,në oborre,në ballkone,në dyqane 

dhe kudo. 

Në këto raste pas dy pikave nuk vihet 

shkronjë e madhe. 

Kur pas dy pikave fillon një ligjëratë 

e drejtë ose një citat që vihet ndërmjet 

thonjëzash,fjala e parë pas dy pikave shkruhet 

me shkronjë të madhe: 

- Skënderbeu ka thënë: "Lirinë nuk ua solla 

unë, atë e gjeta këtu midis jush". 

Viza tregon ndryshimin e bashkëfolësit në 

bisedë dhe ndiqt nga shkronja e madhe. 

- Mirëmëngjesi! Mirëmëngjesi! 

- Mirëserdhët! Mirëserdhët! 

- Si jeni sot ? 

- Mirë, mirë. Po zotëria juaj? 

Thonjëzat shërbejnë për ta kufizuar një citim. 

- Dje takova babanë e Artës. I fola për talentin 

e së bijës."Zemra e prindit gëzohet kur 

dëgjon fjalë të mira", - tha ai. 

Fundi apo përmbyllja 

Shpresojmë që me këto përkufizime dhe 

shembuj të dhënë do ta keni paksa më të 

lehtë përdorimin e tyre në të shkruar dhe të 

folur! 

Personat e bukur janë më vetIakë 

Njerëzit e bukur janë më të gëzuar dhe më të 

pasur – kështu tregojnë hulumtimet e fundit. 

Por megjithatë, bukuria nuk sjell vetëm gjëra 

të mira. 

Hulumtimi më i ri, rezultatet e të cilit do të publikohen 

në fund të këtij muaji, tregoi se njerëzit 

me fytyra simetrike, të cilët në fakt vlerësohen 

si më të bukur, janë shumë më vetijakë 

sesa të tjerët. 

Hulumtuesit kanë zbuluar se njerëzit e bukur 

janë më pak të prirur të bashkpunojnë për të 

mirë e të gjithëve, kurse janë më të prirur për 

t’i ndjekur interesat personale. Gjatë hulumtimit, 

njerëzit me fytyra më simetrike jo vetëm 

që më pak kanë bashkëpunuar, por edhe kanë 

pritur më pak që të tjerët të bashkpunojnë. 

Shkencëtarët sqarimin e kërkojnë në evolucion. 

“Njerëzit me fytyra simetrike janë më 

të shëndoshë dhe më tërheqës, ata gjithashtu 

janë edhe më të pavarur dhe më pak të prirë të 

bashkpunojnë dhe të kërkojnë ndihmë nga të 

tjerët” – thanë shkencëtarët Santiago Sancez 

– Paez dhe Enrique Turiegano për studimin 

e kryer. 

14 www.albsuisse.ch 

s.Koci



psikologji 

a mjafton DashurIa Për t’u martuar? 

Mrekullinë e dashurisë e ndjejmë 

atëherë kur zgjimet e ditëve tona 

ëmbëlsohen me të njëjtin përqafim. 

Irena Shtraza, 

psikologe e familjes 

Dashuria romaNtiKe 

... ajo lind dhe më pas lulëzon martesa. 

Tradita para-romanticizmit klasik bënte që 

kjo e fundit të lindte para dashurisë...Tashmë 

më parë lind ai emocioni i gjithëpushtetshëm, 

unik, i denjë për t'u kurorëzuar, sepse 

prospektiva e dashurisë romantike, ka kthyer 

përmbys bazat e martesës së dikurshme dhe 

ka vënë theksin mbi lumturinë individuale, 

dhe jo më mbi detyrimin social si pjesëtarë 

të shoqërisë për t'u martuar dhe gjen¬eruar 

fëmijë, pavarësisht nëse je i/e lumtur apo 

jo. Sot martohemi për të qenë të lumtur... 

fëmijët që mund të vijnë do ta perfeksionojnë 

akoma më shumë këtë lumturi. Kështu lind 

'feja e dashurisë', që e kthen martesën në një 

kult, që herët a vonë të gjithë e dëshirojnë 

dhe duan ta përqafojnë. 

Dashurojmë 

... po a është mjaftueshëm për të trokitur në 

portën e martesës? Çfarë i duhet marrëdhënies 

tonë për të arritur pjekurinë që kërkon 

një martesë e suksesshme? Të qenit në çift 

implikon në mënyrën më të thellë, aftësinë 

tonë për të dashur një person tjetër. 

në mënyrë reciproke dhe të pakushtëzuar. 

Kjo marrëdhënie mbështetet gjithashtu edhe 

në kapaciteti n e secilit partner për t'u ndjerë 

i/e rëndësishëm dhe për t'i dhënë vlerën dhe 

rëndësinë e duhur partnerit/es. Pa këto dy 

cilësi të rëndësishme, bëhet e pamundur një 

eksperiencë e vërtetët në çift, sepse intimiteti 

dhe respekti reciprok humbet diku rrugës. 

epopeja e çiFtëZimit 

Epopeja e çiftëzimit fillon me etapën e parë, 

atë të zgjedhjes së partnerit/es. Kjo zgjedhje 

është pjesë e një procesi kompleks që implikon 

jo vetëm gjendjen aktuale të dy partnerë- 

ve, por edhe të gjitha influencat gjenetike, 

familjare, edukative, ekonomike, shoqërore 

dhe sociale që secili prej tyre mbart në jetë. 

Është ajo zgjedhje qe ne përmbledhim me 

një fjalë të vetme 'tërheqje', sepse tjetërsoj do 

na dukej tejet e komplikuar. 

Të gjitha bashkë, këto influenca kanë formuar 

atë që individi është, personalitetin e tij 

të koklavitur që di të dashuroj ë, di të falë, të 

bëhet krah, të bëjë kompromise, pra që di të 

jetojë eksperiencën e të qenit në çift. Cilësi 

që në qoftë se do mungonin, do të bënin që 

martesa të kthehej në një kontratë ligjore dhe 

kaq. Përkrah faktorëve të mësipërm, midis dy 

partnerëve që zgjedhin njëri tjetrin, ekziston 

një ekuilibër ngjashmërish që i bën dy njerëz 

të bashkëjetojnë qetë në ekuilibër. Por në 

të njëjtën kohë bashkë-ekzistojnë edhe disa 

diferenca që lejojnë një dozë të caktuar tensionimi, 

që nuk e dëmton marrëdhënien, pasi e 

furnizon atë me shtysën e shëndetshme drejt 

individualizimit. 

shtYllat që mBajNë "shtëpiNë 

e Dashurisë" 

Stabiliteti në marrëdhënien bashkëshortore, 

prototip i marrëdhënieve të gjata dhe të forta, 

bazohet gjithashtu tek: 

- tiparet e personalitetit tonë dhe tek mënyra 

se si ja komunikojmë ato partnerit/es 

- varësia e ndërsjellë që rritet sa më shumë 

kalon koha 

- ndjeshmëria ndaj emocioneve tona dhe të 

partnerit/es 

- intimiteti që sa vjen e shtohet dhe dashuria 

janë të ngulura thellë në damarët e marrëdhënies 

dhe e ush¬qejnë atë pa ndalim 

- të dish ta ndash dhe ta jetosh dashurinë me 

tjetrin 

- të dish të ndash sa më mirë rolet në një 

marrëdhënie, dhe të vendosësh baza të 

shëndosha intimiteti, do të thotë të jetosh një 

marrëdhënie bashkëshortore që ka ç'të ofrojë 

pa u shteruar kurrë. 

Gjithashtu qëllimet dhe pritshmëritë të 

ndërgjegjshme apo jo, kanë një impakt të 

rëndësishëm në drejtimin që merr një lidhje, 

në intensitetin me të cilin ajo jetohet dhe në 

jetëgjatësinë e saj. Të dehur nga euforia e 

dashurisë, shumë prej nesh e kalojnë pragun 

martesor të mbushur me pritshmëri jo shumë 

realiste në lidhje me atë çka na ofron martesa, 

të bindur se jeta në çift do të plotësojë të 

gjitha nevojat tona, të çfarëdo natyre qofshin. 

Frustrimi fillon në momentin që kuptojmë 

që nuk është egzaktësisht kështu. Dhe në 

këtë fazë ndodh ajo që përshkruhet 'si fillimi 

i vlerësimit të vetvetes, në bazë të limiteve 

tona, pritshmërive tona dhe ato të partnerit/ 

es në lidhje me ne. Martesa kalon kështu, një 

proces zhvillimi, ashtu si një bebe e vogël e 

15

kulturË 

porsalindur që rritet ngadalë 

dhe fillon të krijojë identitetin 

e saj të brishtë. Sa prej 

nesh e kanë ndjerë marrëdhënien 

e tyre 'të rritet' me 

kalimin e viteve ... 

periuDha e "mjaltit" 

Zgjat 5-7 Vjet 

Sipas teorisë së Bartnett 

mbi martesën, secili nga të 

dy partnerët kalon përmes 

një periudhe 'mjalti' që zgjat 

5-7 vjet, dhe vazhdon me 

një krizë që vë në rrezik 

marrëdhënien martesore. 

Por si reagojmë ne përballë 

kësaj krize? Disa prej nesh, 

ndahen përfundimisht nga 

partneri, me shpresën se 

mund ta jetojnë ëndrrën e 

marrëdhënies perfekte me 

një njeri tjetër. Disa të tjerë e 

lënë veten të pushto¬hen nga 

gjendja apatike që shkakton 

kriza, duke bllokuar kështu 

'rritjen' e marrëdhënies dhe 

kalimin e saj në stadet e tjera 

të ciklit të saj. Të tjerë zgjedhin 

të ç'mitizojnë marrëdhënien 

e tyre dhe të pranojnë 

njëri tjetrin me gjithë virtytet 

dhe 'defektet' që mbart secili. 

Sigurisht që kjo e fundit, 

kërkon aftësi të mira autoanalize, 

që me ndershmëri 

vënë para gjykimit veten 

dhe partnerin/en, duke lënë 

mënjanë idealizmat. Për të 

bërë pa hile dhe truke këtë 

analizë, duhet të tregojmë 

përkujdesjen dhe impenjimin 

për marrëdhënien duke parë 

më të mirën e saj, duke falur 

dhe mposhtur komplekset e 

perfeksionizmit, duke jetuar 

intimitetin e ëmbël të jetës 

në çift, duke ndarë bashkë 

dhimbjet dhe frikërat e njëri 

tjetrit, duke qenë totalisht 

të hapur emotivisht ndaj 

ndjenjave tona dhe atyre të 

'gjysmës sonë të ëmbël'. 


ParIsI, krYeqYtetI I kulturës 

Shtëpia e më shumë se 12 milionë banorëve, rrethuar 

me mbi 2400 vepra arti. Ky është qyteti që sot imponon 

trendët globalë në kulturë, modë, media, biznes, 

etj. Por, kur e vizitoni, nuk dini se çfarë të shikoni më 

parë. Expressi ju jep pesë destinacione që duhet vizituar 

nëse vendosni që pushimet t’i kaloni në Paris. 

Është thjesht e pamundur të vendosësh se çka duhet 

të vizitosh më parë në kryeqytetin francez, Parisin. 

Ajo që të gjithë e thonë është se atë e vizitojnë për 

mbi 40 milionë njerëz në vit. Por, janë pesë gjëra 

kryesore që të gjithë parisienët ua këshillojnë që t’i 

vizitoni. 

eiFFel tower 

Kulla Eifel (fr. La Tour Eiffel), ndryshe pseudonimi 

La Dame de fer, Zonja e Hekurit, është tanimë simboli 

i Parisit vendosur në Mars de Champ në Paris. 

Ndërtuar në 1889, ajo është bërë edhe një ikonë globale 

e Francës dhe një nga strukturat më të njohura 

në botë. Kulla është nga monumentet më të vizituara 

me pagesë në botë. Miliona njerëz ngjiten në të 

çdo vit. Emëruar sipas projektuesit te saj, inxhinieri 

Gustave Eiffel, kulla qe ndërtuar si hark hyrjeje në 

Panairin 1889 Botëror. Kulla është 324 e gjatë, e 

njëjta lartësi si një ndërtesë 81- katëshe. Duke mos 

përfshirë antenat transmetuese, është struktura e dytë 

më e lartë në Francë, pas urës Viaduct Millau. Eiffel 

Tower ka tre nivele për vizitorët. Biletat mund të 

blihen për 4 euro niveli i parë, 9 euro niveli i dytë 

dhe 16 euro niveli i tretë, i cili arrihet me lift. Të dy 

nivelet në të parin dhe të dytin funksionojnë restorante. 

E nëse doni t’i shmangeni një rendi 200 m të 

gjatë që presin të hipin në kullë, mund të bëni edhe 

me rezervim me herët. 

musée Du louVr 

Louvri është muzeu më i madh në Paris. Ai ka një 

hapësirë prej 210 000 m2 dhe në të mbahen rreth 60 

600 ekspozita për çdo vit. Është ndër muzetë më të 

njohura në botë. I gjendur në zemër të Parisit, te rru- 

ga De Rivoli, ndërtesa rreth piramidës i takon ishpallatit 

mbretëror. Louvri ka një histori të gjatë të 

konservimit që nga antikitetet orientalë, egjiptianë, 

romakë, grekë, e deri te skulpturat dhe pikturat moderne. 

A duhet të përmendet Monaliza? 

arc De triomphe 

The Arc de Triomphe (origjinal. Arc de Triomphe de 

l'Etoile) është një nga monumentet e shumta të famshme 

në Paris. Ai gjendet ne qendër te Place Charles 

de Gaulle (fr. Place de l'Étoile), në fundin perëndimor 

të Champs-Élysées. Arc de Triomphe i nderon 

të gjithë ata që kanë luftuar dhe vdekur për Francën 

gjatë Revolucionit francez dhe luftërave të Napolonit. 

Emrat e tyre gjenden në pjesën e brendshme dhe 

të jashtme të Harkut. 

champ elYsee 

Avenue des Champs-Elysees është rruga me prestigjioze 

në Europe, e ndoshta edhe në botë. Me plot kinema, 

kafene, dyqane luksoze dhe drunjtë e gështenjave, 

Avenue Champs-Elysees konsiderohet si rruga 

më e famshme në botë. Emri frëngjisht është për 

fushat Elysiane, vendin e të vdekurve të bekuar sipas 

mitologjisë greke. Avenue des Champs-Elysees 

është e njohur si rruga më e bukur e botës. Aty është 

edhe rezidenca e presidentit të Francës. 

DisNeYlaND paris (euro DisNeY resort) 

Pasi të jeni lodhur nga shëtitjet dhe marramendjet 

nga numri i madh i vizitorëve, sepse mbi 40 milionë 

vizitorë e vizitojnë Parisin çdo vit, rendin e ka Disneyland 

Paris, Euro Disney Resort. Disneyland Resort 

Paris është qyteti turistik i 22.30 km2 (2230 ha) 

që gjendet në pjesën më të madhe në komunën Chessy, 

tridhjetë e dy kilometra në lindje të Parisit. Një 

univers i tërë argëtimi përfshin dy parqet kryesore 

- Disneyland Park dhe Walt Disney Studios - si dhe 

hotele dhe një kurs golfi, ndërsa habisë suaj ia shton 

pak energji kompleksi urban me sektorin e Marnela-Valle. 

Vendi arrihet me transport të llojllojshëm, 

duke përfshirë edhe një stacion TGV, një shtrirje e 

linjës RER A, dhe rruga A4 si lidhje rrugore nëse 

keni vendosur ta vizitoni me makine. Kompleksi menaxhohet 

nga Euro Disney SCA në pronësi 39% nga 

Kompania Walt Disney. Euro Disney SCA ka zhvilluar 

imazhin e Walt Disney World Resort, shumë 

aktivitete rreth dy parqeve te tij kryesore. Kjo mund 

të vërehet në Val d'Europe; qendër tregtare, qendra 

biznesore Arlington, Sheshi i Biznesit dhe Fshatrat 

e projektit Natyra me Pierre et Vacances. Në vitin 

2010, qarkullimi i Disneyland Paris kishte arritur në 

një miliard e 280 milionë euro. 

Mehdi Abdullahu 



Wenn kInDer verstummen 

Daheim plaudern sie putzmunter, aber in 

Kindergarten oder Schule ist kein Wort aus 

ihnen herauszubekommen. Kinder mit Mutismus 

verstummen dort, wo es aufs Sprechen 

ankommt. Doch mit Therapien lassen 

sie sich aus der Reserve locken. 

Die siebenjährige Anna* spielt mit ihrer 

kleinen Schwester. Gekicher und Geschnatter 

dringen aus dem Kinderzimmer. Anna 

scheint auszuprobieren, was ihre Stimme 

alles hergibt: Mal hört man kraftvolle Zurufe, 

mal ein empörtes «Hey». Und immer 

wieder Lachen in allen Tonlagen. Anna, die 

Stimmgewaltige. Kaum zu glauben, dass 

dieses Mädchen früher keinen Ton herausbrachte, 

sobald es eine fremde Person in 

der Nähe wusste. Auch dann nicht, wenn 

es von anderen Kindern oder Erwachsenen 

angesprochen wurde. Allenfalls ein Kopfnicken 

oder Kopfschütteln war von Anna 

zu bekommen. Das Antworten übernahm 

meistens Annas Mutter, Nicole Surer* - obwohl 

es ihr manchmal unangenehm war, als 

Sprachrohr zu fungieren. Doch sie tat es, um 

ihr Kind zu schützen. Sie wollte vermeiden, 

dass es «blöd dastand.» Wo die Ursache für 

Annas Verstummen lag? «Mein Mann und 

ich sind eher ruhige Naturen, das kann sich 

aufs Kind übertragen», sagt die 39-Jährige. 

Doch hinter Annas Schweigen steckte mehr 

als Schüchternheit, das wurde im Kindergarten 

offensichtlich. Bald war klar, dass 

das Mädchen nicht automatisch auftauen 

würde. So wie Anna reagieren viele mutistische 

Kinder, wenn sie zum ersten Mal ihr 

«Nest» verlassen müssen. «Sie verstummen, 

weil sie das Fremde nicht überwinden», 

sagt Klaus Schmeck, Leiter der Kinder- und 

Jugendpsychiatrischen Uni-Klinik in Basel. 

Die Mädchen und Buben können zwar 

sprechen, sie tun es aber nur mit vertrauten 

Menschen. Aber hinter der scheuen Fassade 

kann durchaus ein temperamentvolles 

oder oppositionelles Verhalten stecken, hat 

Klaus Schmeck beobachtet. In vertrauter 

Umgebung reden mutistische Kinder ungehemmt 

drauflos, gegenüber Fremden hin- 


gegen sind sie mucksmäuschenstill. «Anna 

sprach eine Zeit lang nicht einmal mit ihrer 

Grossmutter», erzählt Nicole Surer. In der 

Schweiz ist schätzungsweise eines von tausend 

Kindern von Mutismus betroffen. Bei 

Mädchen kommt das Verstummen häufiger 

vor als bei Buben. Fachleute sind sich 

einig: Frühe Hilfe ist wichtig, um Folgen 

wie soziale Isolation zu vermeiden. Dabei 

ist Geduld gefragt. Es können Monate vergehen, 

bis den Kindern ein erster Ton oder 

gar ein erstes Wort zu entlocken ist. Und 

die Therapien können sich bis zu zwei Jahre 

hinziehen. Auch Annas erstes gesprochenes 

Wort liess lange auf sich warten - in 

der Therapiestelle für Redestörungen, eine 

Einrichtung des logopädischen Dienstes der 

Stadt Zürich. Doch sie schaffte es noch vor 

ihrer Einschulung, und das war ein grosser 

Erfolg. 

lieber beobachten als mitmachen 

Überhaupt macht Anna gute Fortschritte. 

Im Schulunterricht antwortet sie heute ohne 

zu zögern. «Sie meldet sich sogar selber», 

erzählt Nicole Surer. Gegenüber anderen 

Kindern ist das Mädchen aber nach wie 

vor zurückhaltend: Es beobachtet lieber als 

mitzumachen, und es verständigt sich meistens 

ohne Worte. Zwar grenzen die anderen 

Mädchen und Buben Anna nicht aus. Sie rufen 

sogar an, um sich mit ihr zu verabreden. 

Aber dann muss die Mama noch vermitteln. 

Nicole Surer hofft, dass auch Anna mit der 

Zeit zum Telefonhörer greift und andere 

Kinder zum Spielen einlädt: «Es wäre gut, 

wenn sie ein, zwei feste Freundinnen finden 

könnte.» Stumm bleiben - für die 16-jährige 

Angelika Maurer* heute undenkbar. Sie 

konnte ihren Mutismus in einer mehrjährigen 

Therapie überwinden. Wurde sie früher 

angesprochen, verkroch sie sich hinter 

dem Rücken ihrer Mutter. Und das ständige 

Drängen, doch endlich mal zu antworten, 

wenn sie gefragt werde, liess ihr Schweigen 

nur noch beharrlicher werden. Heute verabredet 

sich Angelika ganz selbstverständlich 

mit Freunden, geht allein einkaufen. Neu- 

psychologie 

lich war sie beim Vorstellungsgespräch, 

und das verlief prima: Im Herbst fängt sie 

die Lehre als Coiffeuse an. Klar kämen von 

Verwandten oder Bekannten manchmal 

noch Sprüche wie: «Dort musst du dann 

aber den Mund aufmachen.» Doch Angelika 

nimmt es gelassen: Natürlich wird sie 

reden. Sie hat keinen Grund mehr, es nicht 

zu tun. *alle Namen geändert 

was ist mutismus? 

Kinder mit elektivem Mutismus (auch selektiver 

Mutismus genannt) sprechen nur in 

bestimmten Situationen, in anderen bleiben 

sie stumm oder fast stumm. Das Verstummen 

hat nichts mit Sympathie oder Antipathie 

zu tun. Eindeutige Auslöser für Mutismus 

gibt es nicht. Ursachen können sein: 

• Schüchterne Eltern oder Familien, in denen 

sehr wenig gesprochen wird. Auch ein 

ängstliches Naturell oder eine verzögerte 

Sprachentwicklung kann eine Rolle spielen. 

Einwandererkinder sind öfter von Mutismus 

betroffen. Sie haben Hemmungen, sich 

in der fremden Sprache auszudrücken. 

• Nur selten stecken traumatische Erlebnisse 

dahinter, etwa Misshandlung oder ein 

«Familiengeheimnis», das nicht ausgesprochen 

werden darf. 

Mutismus beginnt meist zwischen dem fünften 

und neunten Lebensjahr, häufig dann, 

wenn die Kinder in den Kindergarten oder 

die Schule kommen. Wenn sie dort nach 

einem Monat nicht auftauen, sollten Eltern 

hellhörig werden. Aufmerksame Erzieherinnen 

und Lehrer informieren Eltern über 

das andauernde Schweigen ihres Kindes. 

Aber oft wird die Störung nicht richtig oder 

erst spät diagnostiziert. «Jetzt warten Sie 

mal ab, das Kind fremdet halt, das gibt sich 

mit der Zeit», hören Eltern oft. Manchmal 

werden die Kinder gar als zurückgeblieben 

abgestempelt. Ein Irrtum: Die Kinder gleichen 

ihr Schweigen oft mit hervorragenden 

Schulleistungen aus. Bei der Abklärung helfen 

können Kinder- und Jugendpsychiater, 

17

psychologie 

der schulpsychologische oder der logopädische 

Dienst. Spezielle Therapien bieten 

auch Kinder- und Jugendpsychotherapeuten 

an. Eltern informieren sich am besten vorher, 

welche Angebote von der IV finanziert 

werden oder wo es Zusatzversicherungen 

bei der Krankenkasse braucht. In den Therapien 

lernen Kinder auf spielerische Weise, 

ihre Sprache einzusetzen. Sie brummen, 

knurren oder imitieren Tierstimmen. Oder 

sie sprechen auf Kassettenrekorder und hören 

das Band zusammen mit dem Therapeuten 

an. Die Kinder merken mit der Zeit, was 

ihre Stimme alles kann und dass sie sich 

ihrer nicht zu schämen brauchen. Bei einer 

Therapie ist es wichtig, dass Eltern, Erzieherinnen 

oder Lehrer zusammenarbeiten. 

wie eltern eine sprachstörung erkennen 

Nicht jedes Kind, das wenig spricht, muss 

gleich in die Therapie, sagt Barbara Zollinger, 

Logopädin und Entwicklungspsychologin 

am Zentrum für kleine Kinder in Winterthur. 

wie verläuft die sprachentwicklung eines 

Kleinkindes? 

Barbara Zollinger: Die ersten Wörter sprechen 

Kinder mit etwa 12 Monaten. Sie sagen 

«Mama» oder «Papa», nicht nur wegen der 

Bedeutung, auch weil es einfach auszusprechen 

ist. Zwischen 12 und 18 Monaten hat 

ein Kind 10 bis 20 Wörter im Repertoire, es 

sind noch viele Lautmalereien dabei. Auch 

das Wörtchen «nein» kommt hinzu - es 

ist zentral; das Kind entdeckt, dass es mit 

Sprache etwas bewirken kann. Zwischen 

18 und 24 Monaten kommt es zum ersten 

Wortschatz-Spurt. In kurzer Zeit lernt das 

Kind 50, bald schon 200 Wörter und bildet 

erste Wortkombinationen. Zwischen zwei 

und drei Jahren werden die Sätze länger, 

die Wörter richtig aneinander gereiht. Kinder 

entdecken die Fragewörter - und lassen 

nicht locker, bis sie Antworten haben. Beim 

Wortschatz legen die Kinder nochmals zu, 

sie bauen ihn auf über 1000 Wörter aus. Am 

Ende des vierten Lebensjahres können sich 

Kinder fast korrekt in ihrer Muttersprache 

ausdrücken. Wobei ungefähr ein Viertel 

noch Schwierigkeiten hat, Laute wie «s», 

«sch» oder «r» richtig auszusprechen. 

woran erkennen eltern, ob mit der 

sprachentwicklung ihres Kindes etwas 

nicht stimmt? 

Die Altersangaben können variieren. Es 

gibt Spätzünder, nicht jedes Kind, das wenig 

spricht, muss gleich zur Logopädin. 

Eltern sollten jedoch darauf achten, ob das 

Kind wirklich versteht, was man zu ihm 

sagt. Dabei helfen einfache Aufträge oder 

Fragen: «Gib mir bitte den Löffel!» oder 

«Wo ist deine Puppe?» Eltern können auch 

testen, ob das Kind Aufträge versteht, die 

nicht zur Situation passen: Wenn es beispielsweise 

am Tisch sitzt, kann man es 

auffordern, seine Jacke zu holen. Es gibt 

Kinder, die sich durchmogeln, vielleicht nur 

einzelne Schlüsselwörter verstehen und sich 

den Rest zusammenreimen. Andere haben 

sich Strategien zurechtgelegt: Sie sagen zu 

Was kostet uns Das? 

eine ausländische Familie möchte sich 

einbürgern lassen - was kostet sie das? 

Frage: Meine Frau und ich wohnen seit 

zwölf Jahren hier und möchten uns mit unseren 

beiden Kindern einbürgern lassen. An 

wen müssen wir uns wenden? Und vor allem: 

Wie teuer wird die Einbürgerung? 

Antwort: Wo Sie Ihr Gesuch einreichen 

können, sagt Ihnen die Wohngemeinde oder 

die kantonale Einbürgerungsbehörde. Das 

dreistufige Verfahren von Bund, Kanton 

und Gemeinde kann übrigens gut und gerne 

drei Jahre dauern. Dafür sind die Zeiten, als 

hohe Einbürgerungsgebühren verlangt wurden, 

vorbei: Seit 2006 dürfen sie auf allen 

drei Stufen nur noch kostendeckend sein. 

Der Bund verrechnet für ein Ehepaar 150 

Franken. Der Kanton Zürich zum Beispiel 

für ein Ehepaar 500 bis 1000 Franken; Einzelpersonen 

zahlen die Hälfte. Für Kinder 

ist es kostenlos, wenn sie zusammen mit 


allem «ja» und tun das, was von der Situation 

her naheliegend ist. Hinweise auf eine 

Sprachstörung können darüber hinaus sein, 

wenn sich ein Kind nur schwer verständlich 

ausdrückt oder nur von den Eltern verstanden 

wird. Wenn es stark stottert oder in vielen 

Situationen verstummt. Oder wenn es in 

seiner Entwicklung lange stagniert. 

wie fördern eltern die sprachentwicklung 

ihrer Kinder? 

Sicher nicht, indem sie pausenlos auf das 

Kind einreden. Bei Kindern entsteht so der 

Eindruck, Sprache ist wie Musik, ich werde 

ständig davon berieselt. Wichtig ist, die 

Lust am Kommunizieren zu fördern. Dazu 

gehört, den Kindern das Zuhören beizubringen 

und auch selbst gut zuzuhören, sich 

dafür zu interessieren, was das Kind einem 

sagen will. Und bei ihm die Lust zu fördern, 

sich auszudrücken und auszutauschen. Also 

nicht einfach Gegenstände 

benennen, sondern sagen, wozu der Stuhl da 

ist. Und das Kind auffordern, etwas damit 

zu tun. So lernt es, Sprache mit bestimmten 

Handlungen zu verknüpfen. 

und wenn das Kind Fehler macht? 

Fehler machen gehört zum Lernen. Nur 

sollte man das Kind nicht korrigieren oder 

auffordern, das Wort richtig auszusprechen. 

Besser ist, wenn Eltern das Gesagte korrekt 

wiederholen. Das Kind wird sich so die 

richtige Aussprache einprägen und mit der 

Zeit aneignen. 

den Eltern eingebürgert werden. Dann bitten 

noch die Gemeinden zur Kasse. Im Aargau 

etwa verlangen sie für Ehepaare 2000 

Franken, pro unmündiges, ins Gesuch der 

Eltern einbezogenes Kind 500. 

Achtung: Zügeln während des Verfahrens 

kann die Einbürgerung ernsthaft gefährden. 

Es liegt im Ermessen der Behörde, eine 

Ausnahme vom Wohnsitzerfordernis während 

des Verfahrens zu machen. 

VereNa walther 



Die Entwicklung ist deutlich: 

Der Anteil der Eltern in der 

Schweiz, die ihre Kinder an 

eine private statt an die öffentliche 

Schule schicken, wird immer grösser. 

Konkret: Im Schuljahr 1998/1999 besuchten 

gemäss Angaben des Bundesamts für 

Statistik 26 005 Schülerinnen und Schüler 

eine private Primar- oder Sekundarschule. 

Elf Jahre später, im Schuljahr 2009/2010, 

waren es fast 5000 Schüler mehr, nämlich 

30 942. Heute besuchen damit 4,25 Prozent 

der Volksschüler eine private Schule. Der 

Zuger CVP-Nationalrat Gerhard Pfister präsidiert 

den Verband Schweizerischer Privatschulen. 

Den Vorteil einer privaten Bildungsstätte 

beschreibt er so: «Privatschulen 

sind oft flexibler, individueller und können 

Wünsche von Eltern schneller aufnehmen.» 

Das steigende Interesse an privaten Schulen 

will er nicht mit einem generellen Misstrauen 

der Eltern in die Volksschule begründen. 

Doch er stellt fest: «Die selbstverständliche 

Gewissheit schwindet, dass die öffentlichen 

Schulen eine chancengerechte Ausbildung 

mit guter Qualität anbieten, die den Kindern 

und Jugendlichen eine erfolgreiche 

Zukunft ermöglicht. Eltern sind heute aber 

auch bei negativen Erfahrungen mit der 

öffentlichen Schule schneller bereit, zu 

Die Menschen stehen Schlange 

für ein Visa vor der Schweizer 

Botschaft in Pristina. 

Die Menschen stehen Schlange 

für ein Visa vor der Schweizer 

Botschaft in Pristina. 

(swissinfo) 

Zum thema 

Vor fast 12 Jahren ging der Kosovo-Krieg 

zu Ende. Vor drei Jahren wurde die Unabhängigkeit 

des kleinen Balkanlandes ausgerufen. 

Und dennoch suchen noch immer 

viele Menschen aus dem Kosovo Asyl in 

der Schweiz. 


wechseln.» Vertreter diverser Privatschulen 

teilen Pfisters Einschätzungen. Andreas 

Müller, Direktor des Instituts Beatenberg 

im Kanton Bern, sagt, viele seiner Schweizer 

Internatsschüler hätten an der öffentlichen 

Schule negative Erfahrungen gemacht 

und darauf an das private Institut gewechselt. 

Generell sei ein steigendes Interesse an 

alternativen Möglichkeiten, Schule zu gestalten, 

sichtbar. «Privatschulen haben hier 

mehr Spielraum», sagt Müller. Sandra Egloff 

von der Internationalen Schule Kreuzlingen 

Konstanz im Kanton Thurgau nennt 

zwar den grossen Anteil Englischunterricht 

als erste Motivation für Eltern, ihre Kinder 

an die internationale Schule zu schicken. 

Doch auch sie fügt gleich an: «Viele sind 

nicht zufrieden mit dem Schweizer Schulsystem. 

Sie wünschen sich kleinere Klassen 

oder haben Mobbing-Erfahrungen gemacht. 

» An der internationalen Schule macht der 

Anteil Schweizer Schüler rund 50 Prozent 

aus, 35 Prozent der Schüler sind Deutsche. 

Exodus der reichen Sprösslinge? Dass El- 

Bildung 

PrIvate schulen sInD 

Im trenD unD Wachsen 

Kosovarinnen und Kosovaren, deren Asylgesuch 

abgelehnt wurde, erhalten von der 

Schweiz eine Rückkehrhilfe. Das Programm 

soll den Menschen die Heimkehr 

erleichtern und sie beim Neustart unterstützen. 

2010 hatten 602 Albaner, Roma und Serben 

aus dem Kosovo in der Schweiz einen 

Asylantrag gestellt. Die meisten waren auf 

illegalem Weg in die Schweiz gekommen. 

Grégoire Crettaz ist Migrations-Attaché 

auf der Schweizer Botschaft in Kosovos 

Hauptstadt Pristina. Seine Aufgabe ist es, 

abzuklären, ob die Informationen der Asyl- 

tern ihre Kinder, die an der öffentlichen 

Schule negative Erfahrungen machen, aus 

der Schule nehmen und sie in eine private 

Schule schicken, beurteilt Privatschulen- 

Präsident Pfister durchaus kritisch: «Die 

Volksschule beziehungsweise die verantwortlichen 

Bildungspolitiker täten gut daran, 

diese Entwicklung ernst zu nehmen 

und Gegenrnassnahmen zu ergreifen. Man 

belächelte lange Zeit seitens der staatlichen 

Bildungsverantwortlichen die Privatschulen 

als qualitativ weniger gute Institutionen für 

vermögende Minderleister. Das ist schon 

lange nicht mehr der Falb, sagt Pfister. Staat 

und Politik müssten aufpassen, dass nicht 

«am Ende diejenigen, die es sich leisten 

können, eine gute Privatschulbildung haben 

und die anderen bei den staatlichen Schulen 

bleiben müssen. Für Pfister steht fest: «Man 

muss den Grundsatz verteidigen, dass in 

der Schweiz eine gute Ausbildung für alle 

unabhängig von der finanziellen Situation 

möglich ist.» 

KareN schÄrer 

rückkehr In DIe heImat kosovo mIt 

schWeIzer hIlfe 

suchenden der Wahrheit entsprechen, ob sie 

tatsächlich Opfer von Bedrohungen oder 

Einschüchterungen waren, ob sie sozial 

ausgeschlossen waren. Und ob sie daher die 

Anforderungen erfüllen, um als Flüchtlinge 

anerkannt zu werden. 

"Es kommt teilweise zu Fehden zwischen 

Familien. Zum Beispiel kann es sein, dass 

jemand bei einem Streit umgebracht wurde 

und die andere Familie danach bedroht 

wird. Es ist meine Aufgabe, abzuklären, ob 

die Angaben wahr sind", erklärt Crettaz im 

Gespräch mit swissinfo.ch. 

Crettaz reist für seine Abklärungen durchs 

Land, spricht mit den Familien der betrof- 

19

Bildung 

fenen Asylsuchenden, mit deren Nachbarn 

und den lokalen Behörden. "Fälle, bei denen 

es um Drohungen geht, sind schwierig 

abzuklären", räumt er ein. 

soZialer ausschluss 

Crettaz untersuchte auch schon Fälle, in denen 

beispielsweise junge Frauen von ihren 

Familien verstossen wurden, da sie ohne die 

Zustimmung der Familie geheiratet hatten. 

"Für eine Frau ohne Ausbildung, die allein 

zurückkehren muss und nicht mit der Unterstützung 

von Familie oder Staat rechnen 

kann, könnte das Leben hier sehr schwierig 

werden. Bei solchen Fällen müssen wir sehr 

vorsichtig sein", erläutert Crettaz. 

Wenn jemand die Kriterien zur Gewährung 

von Asyl nicht erfüllt, man aber davon ausgeht, 

dass er oder sie bei einer Rückkehr gefährdet 

wäre, kann eine vorläufige Aufnahme 

beschlossen werden. Die Person erhält 

dann auch Unterstützung vom Schweizer 

Staat. 

Die Mehrheit der Asylgesuche aus dem Kosovo 

wird jedoch abgelehnt, die Gesuchsteller 

können sich danach für eine Teilnahme 

an einem freiwilligen Rückkehrprogramm 

anmelden. Andernfalls droht ihnen die 

zwangsweise Ausschaffung, wobei dies 

nach Angaben der Schweizer Behörden die 

weniger effiziente und teurere Variante ist. 

Burin Dangi erhielt eine Starthilfe, um 

nach seiner Rückkehr ein Musikgeschäft 

zu eröffnen. 

Burin Dangi erhielt eine Starthilfe, um 

nach seiner Rückkehr ein Musikgeschäft 

zu eröffnen. (swissinfo) 

Nachhaltige reiNtegratioN 

Um die Repatriierungen kümmert sich die 

Internationale Organisation für Migration 

(IOM), die Beratungen, Transport und 

Empfang am Zielort organisiert. Sheremet 

Kukai, im Kosovo für den IOM-Einsatz 

zuständig, hat swissinfo.ch mit zwei in der 

Schweiz abgewiesenen Asylsuchenden in 

Kontakt gebracht, die es dank der Rückkehrhilfe 

geschafft haben, ein erfolgreiches 

Geschäft aufzubauen. 

Einer dieser Rückkehrer war der Saxophonist 

Burim Danqi, den wir trafen, als er in 

einem kalten leeren Restaurant für seinen 

Auftritt am Abend probte. 

Die Kosten für sein funkelnd neues Mischpult, 

für Mikrophon und Lautsprecher hatte 

die Schweiz übernommen, um ihm so nach 

der Rückkehr in die Heimat beim Start in 

den beruflichen Alltag zu helfen. 

Danqi gehört zur ethnischen Minderheit der 

Ashkali. Er war 2008 in die Schweiz gekommen, 

wo er einen Asylantrag stellte. Er 

konnte zwar gelegentlich als Musiker arbeiten, 

vermisste aber seine Frau und die drei 

Kinder, die er im Kosovo zurückgelassen 

hatte. 

Als er von Rückkehrhilfe-Programm des 

Bundesamts für Migration erfuhr, entschloss 

er sich, nach Hause zurückzukehren. 

"Ich bereue nicht, dass ich zurückgekommen 

bin, aber das Leben in der Schweiz hatte 

mir sehr gut gefallen. Ich spielte in einem 

Restaurant in Aarau und erhielt dafür immer 

gutes Trinkgeld. Das Leben im Kosovo ist 

klar härter", erklärt Danqi. 

uNterstÜtZuNg Bei arBeitssuche 

Die Schweiz finanziert im Rahmen des 

Arbeitsvermittlungsprogramms EAS (Employment 

Assistance Programme) der IOM 

Massnahmen, mit denen nicht nur die wirtschaftlichen 

Aussichten der Rückkehrer, 

sondern auch der aufnehmenden Gesellschaften 

verbessert werden sollen. 

Besonderes Augenmerk wird dabei auf verletzliche 

Personen oder Gruppen wie die 

ethnische Minderheit der Ashkali gelegt, 

die sich noch immer oft mit Schikanen kon- 


frontiert sehen. 

Danqi erhielt eine allgemeine Rückkehrhilfe 

von 2000 Franken. Dazu kamen 3000 

Franken (Mietkosten für ein Jahr) sowie 

eine Start-up-Zulage von 3229 Franken, damit 

er sich beruflich selbstständig machen 

konnte. 

Dank seiner neuen Ausrüstung ist es Danqi 

gelungen, in der Gemeinde von Lipjan regelmässig 

Arbeit zu finden. Eine beachtliche 

Leistung in einem Land, in dem die 

Hälfte der Bevölkerung arbeitslos ist. 

Shaban Sejdiu arbeitet in seiner Garage in 

Lipjan, in der er nach seiner Rückkehr ebenfalls 

dank Hilfe des EAS-Programms eine 

Beteiligung hatte erwerben können. Der 

Automechaniker hatte bei der Rückkehr aus 

der Schweiz finanzielle Unterstützung in 

ähnlichem Umfang wie Danqi erhalten. 

Das Geld brauchte er, um die Kriegsschäden 

an seinem Haus zu reparieren und für 

eine Beteiligung an der Garage. Diese hat 

heute regelmässige Aufträge. Diese bringen 

im Durchschnitt pro Monat etwa 400 Euro 

(etwa 520 Franken) ein, die Sejdiu und sein 

Geschäftspartner sich teilen. Sie kommen 

damit in etwa auf den Durchschnittslohn 

von 200 Euro pro Monat im Kosovo. 

“Wir kommen damit gerade knapp über die 

Runden. Ich bessere mein Einkommen etwas 

auf, indem ich daneben auf Baustellen 

arbeite", sagt Sejdiu. 

Die IOM stuft das Arbeitsvermittlungs- 

Programm als erfolgreich ein. Alle, die in 

das Programm eingebunden waren, konnten 

bei der Suche nach Arbeit unterstützt werden. 

Dennoch trägt es wenig dazu bei, den 

Trend der Kosovaren zu stoppen, die in die 

Schweiz wollen. 

Visums-restriKtioNeN 

Jeden Tag, wenn er zur Arbeit kommt, muss 

Crettaz schon früh am Morgen an Dutzenden 

von Leuten vorbei, die ausserhalb der 

Schweizer Botschaft Schlange stehen, weil 



sie ein Visum beantragen wollen. 

"Seit der Unabhängigkeitserklärung 

vor drei Jahren ist die 

Zahl der Menschen, die Kosovo 

verlassen wollen, nicht gesunken", 

erklärt Crettaz. 

Das ist auch nicht überraschend, 

wenn man bedenkt, 

dass sich seit 2008 kaum etwas 

verändert hat. Noch immer gehört 

das Land, in dem rund 

zwei Millionen Menschen leben, 

zu den ärmsten Staaten 

Europas. Arbeitsstellen sind 

Mangelware, Löhne tief und 

Lebenshaltungskosten vergleichweise 

hoch. 

Im vergangenen Jahr wurden 

etwa 15'000 Visa für Reisen 

in die Schweiz ausgestellt. Ob 

die Visumspflicht für Reisen 

in den Schengenraum früher 

oder später aufgehoben wird, 

ist offen. Kosovo ist das letzte 

Land auf dem Gebiet des 

ehemaligen Jugoslawiens, für 

welches die Visumspflicht für 

den Schengenraum noch nicht 

aufgehoben wurde. 

Würde die Visumspflicht aufgehoben, 

so schätzen Migrationsfachleute, 

würden noch 

mehr Menschen ihren neuen 

Staat Kosovo verlassen, um 

zu ihren Grossfamilien in der 

Schweiz zu ziehen, wo heute 

schon etwa 170'000 Kosovarinnen 

und Kosovaren leben. 

Julie Hunt, swissinfo.ch 

Kosovo 

(Übertragung aus dem Englischen: 

Rita Emch) 


Die Gewerkschaft Unia hat am 

29.08.2911 anlässlich einer Medienkonferenz 

die Kampagne 

«Ohne uns, keine Schweiz. Stopp 

Fremdenfeindlichkeit» lanciert. 

Ziel der Kampagne ist es, der zunehmenden 

Fremdenfeindlichkeit 

in der Schweiz entgegenzutreten 

und die grosse Bedeutung der 

ausländischen Mitmenschen für 

die Schweiz aufzuzeigen. 

Rechtspopulistische Kreise bewirtschaften 

die Ausländerfrage seit 

Jahren mit erschreckender Penetranz 

und vergiften das gesellschaftliche 

Klima in der Schweiz in gefährlicher Art 

und Weise. Sie wollen mit ihren Kampagnen 

und Initiativen keine Probleme lösen, sondern 

gegen Einwanderer polemisieren, um bei Wahlen 

besser abzuschneiden. 

aKtioN «Flagge ZeigeN» 

«Viele Menschen in der Schweiz haben die 

fremdenfeindlichen Hetzkampagnen gegen 

AusländerInnen satt», sagte Rita Schiavi, Mitglied 

der Geschäftsleitung der Gewerkschaft 

Unia, an der Medienkonferenz. Diese Menschen 

ruft die Unia auf, «Flagge» zu zeigen und 

die Fahne «Ohne uns! Stopp Fremdenfeindlichkeit» 

vor dem Fenster oder am Arbeitsplatz 

aufzuhängen. «Damit zeigen wir den rechten 

Brandstiftern, dass es auch eine tolerante und 

offene Schweiz gibt», so Schiavi. «Die Hetzkampagnen 

von Rechts sind unschweizerisch. 

Die Schweiz lebt seit jeher von der Vielfalt und 

hat von der Migration immer profitiert. Ausgerechnet 

diejenige Partei, die sich die schweizerischste 

aller Schweizer Parteien schimpft, 

führt sich mit ihren Hetzkampagnen ganz und 

gar unschweizerisch auf.» 

kampagne 

kamPagne gegen 

fremDenfeInDlIche hatz 

KampagNe Zeigt Die BeDeutuNg Der migraNtiNNeN 

Um der fremdenfeindlichen Stimmung entgegenzutreten, 

lanciert die Gewerkschaft Unia 

die Kampagne «Ohne uns – keine Schweiz. 

Stopp Fremdenfeindlichkeit». Mit Kampagne 

will die Unia die grosse Bedeutung aufzeigen, 

welche MigrantInnen für die Schweiz haben, 

sei dies in der Arbeitswelt, in der Gesellschaft, 

in der Kultur oder im Sport. In einzelnen Branchen 

würde ohne ausländische Arbeitskräfte 

überhaupt nichts mehr gehen: Mehr als 69 

Prozent aller Bauarbeiter haben zum Beispiel 

keinen Schweizer Pass. «Wer baut denn unsere 

Schweiz?», fragte Filipa Fazendeiro-Chinarro, 

Gewerkschaftssekretärin der Unia Genf. 

«Ohne ausländische Arbeitskräfte würde auf 

Schweizer Baustellen nichts mehr gehen. Doch 

statt dieser Leistung Respekt entgegenzubringen, 

polemisiert die Rechte hemmungslos gegen 

alle AusländerInnen.» 

«Fremdenfeindlichkeit ist ein massiv negativer 

Standortfaktor für die Schweiz und schadet 

der Wirtschaft», hielt Guglielmo Bozzolini, 

Geschäftsführer der Bildungsstiftung ECAP 

und Mitglied des Unia-Zentralvorstandes fest. 

«Wir erwarten daher, dass sich auch Arbeitgeber 

entschieden gegen fremdenfeindliche Tendenzen 

wehren. In ihrem Interesse, im Interesse 

der Arbeitnehmer ohne Schweizer Pass und 

im Interesse der Schweiz», so Bozzolini. 

Die Gewerkschaft Unia organisiert mehr als 

100'000 Arbeitnehmende ohne Schweizer Pass 

und ist damit nicht nur die grösste Gewerkschaft, 

sondern auch die grösste MigrantInnenorganisation 

der Schweiz. Ihre Mitglieder 

sind somit von diffamierenden Kampagnen der 

Rechtspopulisten stark betroffen. 

21

info 

iNFos ÜBer Kurse Der Deutsche sprache - iNFo. për Kurse te gjermaNishtës 

Kanton Zürich, Stadt Zürich 

Winterthur 

Kanton ZH 

Winterthur 

Bezirk Horgen 

Adliswil 

Bezirk Affoltern 

Affoltern a.A. 

Bezirk Affoltern 

Bezirk Affoltern am Albis 

Aussersihl 

Bachenbülach, Bülach, Winkel 

Bassersdorf 

Bassersdorf/Nürensdorf 

Birmensdorf 

Zürcher Unterland 

Zürcher Unterland 

Bülach, Höri, Hochfelden 

Bülach 

Bezirk Dielsdorf 

Dietikon 

Dietikon 

Dietikon 

Kanton Zürich 

Dietikon 

Dietikon 

Dietikon 

Dietikon 

Dietlikon 

Dübendorf 

Dübendorf 

Dübendorf 

Dübendorf 

Dübendorf 

Dübendorf 

Dübendorf 

Dübendorf 

Dübendorf 

Dübendorf 


Eglisau 

Embrach 

Embrach 

Durchgangszentren Embrach1, 

Embrach2 und Hegnau 

Bezirk Meilen 

Bezirk Meilen 

Region Fällanden, Kanton 

Zürich 

Fällanden / Nachbargemeinden 

Gemeinde Fehraltorf 

Greifensee und Umgebung 



Hombrechtikon und Umgebung 

Bezirk Horgen 

Bezirk Horgen 

Bezirk Horgen 

Horgen und Umgebung 

Bezirk Horgen 

Bezirk Horgen 

Bezirk Horgen 

Bezirk Horgen 

Horgen 

Horgen 

Bezirk Horgen 

Illnau-Effretikon 

Illnau-Effretikon 

Kloten 

Kloten 

Kloten 

Kanton ZH 



Küsnacht 

Küsnacht 

Bezirk Horgen 

Lindau und Umgebung 

Männedorf, Oetwil a.S., Uetikon 

Niederhasli 

Limmattal 

Engstringen u.Umgebung 

Engstringen u.Umgebung 

Oberglatt 

Oberglatt 

Bezirk Horgen 

Obfelden und Region 

Bezirk Bülach 

Opfikon-Glattbrugg 

Opfikon 


Opfikon-Glattbrugg und Region 

Pfäffikon 

AOZ Deutschkurse 

Interkulturelles Forum Winterthur 

Radio LoRa 

Schweizerisches Institut-SIKJM 

AOZ / Stadt Adliswil 

HEKS Regionalstelle Zürich/Schaffhausen 

AOZ / Kleinkindberatung Affoltern 

ENAIP/Familienzentrum 

machbar Bildungs-GmbH Aarau 

Müze, Mütterzentrum Affoltern am Albis 

BKZ Enaip 

ECAP / Primarschule Bachenbülach 

Gemeinde Bassersdorf 

Ref. Kirchgemeinde Nürensdorf 

AOZ / Gemeinde Birmensdorf 

Berufsschule Bülach 

Berufsschule Bülach 

ECAP / Schulgemeinde Bülach 


Kleinkindberatung, Jugendsekretariat Dielsdorf 

AOZ / KKB Dietikon 

AOZ / KKB Dietikon 

Berufsbildungszentrum Dietikon 

BiLiKiD, Verein zweisprachige Spielgruppen 


machbar / KKB Dietikon 

Schulhaus Wolfsmatt 

Schuleinheit Wolfsmatt 

Schulgemeinde Dietlikon 

Akrotea.ch 



Primarschulpflege Dübendorf 

Stadtbibliothek Dübendorf 

Vereinigung schweizerischer und asiatischer 

WBK Weiterbildungskurse Dübendorf 






Gemeinde Eglisau 

ENAIP / Primarschule Embrach 

Familien-Club Embrach 

Michal Gablinger 

Elternbildung Erlenbach 

Gemeinde Erlenbach 

Gemeinde Fällanden, Kommunale Integration 

Gemeinde Fällanden, Kommunale Integration 

Gemeinde Fehraltorf 

Stiftung Arbeitsgestaltung 

Gemeinde Greifensee 


Schule Herrliberg 

Erwachsenen- und Elternbildung Hombrechtikon 

Bildungs Zentrum Zürichsee BZZ Horgen 











Jugendberatungs- und Suchtpräventionsstelle für den 

Bezirk Horgen 

Akrotea.ch 

Akrotea.ch 

ECAP / Stadt Kloten 

ECAP / Stadt Kloten 



VFK Vereinigung Freizeit Kloten 

K. Krishnatreya 


Schulgemeinde Küsnacht 

Schulgemeinde Küsnacht 

Caritas Zürich 

Primarschule Buck und NCBI Schweiz 

ECAP / Gemeinde Männedorf 

ECAP/ Kita Tatzelwurm 

AOZ / Gemeinde Oberengstringen 

Frauentreff grenzenlos Oberengstringen 

Frauentreff grenzenlos Oberengstringen 

ECAP/ Elternvereinigung Oberglatt 

Elternvereinigung Oberglatt 

Erwachsenenbildung Oberrieden 

machbar Bildungs-GmbH 

Schule Oetwil am See 

Albanischer Frauenverein Drita 

ECAP / Stadt Opfikon 


Jugendsekretariat Bezirk Bülach i.A. der Schule 

Opfikon 

Jugendsekretariat Bezirk Bülach i.A. der Schule 

Opfikon 

ok - College 

machbar / Stadt Opfikon 

machbar Bildungs-GmbH 

Akrotea.ch 

Unterschiedliche Zielgruppen je nach Kurs 

Familien mit Kindern ab 1 1/2 

Am Dialektverständnis interessierte fremdsprachige Zuhörer/innen 

Familien 

Erwachsene Schulungewohnte, Niveau A1 - B1 (5 Niveaugruppen) 

Frauen und Männer, Grundkenntnisse in Deutsch Voraussetzung 

Schulungewohnte Niveau A1.1 - A1.2 

Einsteigerinnen/Fortgeschrittene 

Personen, die wenig sicher oder gar nicht lesen und schreiben können 

Fremdsprachige Kinder zwischen 2 1/2 - KiGa-Alter 

A1, Frauen 

Erwachsene Schulungewohnte, Niveau A1-A2 

Frauen, Niveau A1-A2 

Migrantinnen 

A1 

Niveau A1 

Niveau A2-B1 (Niveaugruppen) 

Erwachsene Schulungewohnte, Niveau A1-A2 (3 Niveaugruppen) 


Kinder von 3-5 Jahren mit ihren Familien, fremdsprachige Kinder, bildungsbenachteiligte 

Kinder 

A1 

A1 - A2 (Niveaugruppen) 

A2 

Fremdsprachige Kinder von 3 bis 5 Jahren und deren Familien/Eltern 


Personen die wenig sicher oder gar nicht lesen und schreiben können 

Erwachsene 

Kinder im Vorschulalter 

Migrantinnen mit ihren Kindern im Vorschulalter 

A1/A2 (diverse Niveaugruppen) 

Frauen und Männer, Anfänger 

Frauen und Männer, Fortgeschritten 

Kinder im Kindergartenalter mit ihren Eltern 

Eltern mit ihren Kleinkindern zwischen 9 und 24 Monaten 

Frauen aus der Schweiz und aus Asien 

alle, die eine Lernpartnerschaft eingehen wollen 

Anfänger, die die Sprache Deutsch im Beruf oder Privatleben besser anwenden möchten. 

Anfänger und Fortgeschrittene, die die Sprache Deutsch im Beruf oder Privatleben besser 

anwenden möchten. 

Fremdsprachige Personen, die intensiv und in kurzer Zeit Deutsch lernen wollen, um sich 

im Schweizer Alltag und im Berufsleben zu Recht zu finden. Tages-Intensivkurse, vormittag 

oder nachmittag, 80 Lektionen/Monat 

alle, die eine Telc-Prüfung in der Sprache Deutsch ablegen möchten, Stufe A1 - B2 

Fremdsprachige Kinder von 3 bis 5 Jahren und deren Familien/Eltern (Fokus auf sozial benachteiligte 

Kinder ab 2.5 - 4.5 Jahren 

Frauen, Niveau A1, 2 Niveaugruppen 

Kinder ab 2.5 Jahre 

Migrantenkinder 

Anfänger/innen und Fortgeschrittene 

Fremdsprachige 

Mütter und Väter mit Kindern 

Fremdsprachige Neuzuziehende/Anwesende und lokale Bevölkerung 

1. Priorität fremdsprachige Mütter mit Kind aus Fehraltdorf 2. Priorität fremdsprachige 

Frauen aus Fehraltdorf 

Migrantinnen 

MigrantInnen 


Kurs A und B Anfänger/innen (Alphabet-Kenntnisse) und Fortgeschrittene 

Fremdsprachige Erwachsene 


Fortgeschrittene, Niveau B2-C1 


Migrant/innen aller Nationen, auch ohne Schulbildung 

Für Personen mit Muttersprache Deutsch oder sehr guten Deutschkenntnissen, Niveau B2-C 

1 

Fortgeschrittene, Niveau C1 

Fortgeschrittene, Niveau B1-B2 

Niveau B1 

Fortgeschrittene, Niveau B2 

Frauen und Männer, Anfänger, inkl. kostenlose Kinderbetreuung vor Ort 

Frauen und Männer, Fortgeschritten, inkl. kostenlose Kinderbetreuung vor Ort 

Jugendliche 


A1/A2 (diverse Niveaugruppen) B1 Januar 2011 bis April 2012 

A1 

A1/A2 (3 Niveaugruppen) 



Kleinkinder 2 - 5 Jahre, Schweizer Kinder und Fremsprachige Kinder 



Fremdsprachige Mütter mit schulpflichtigen Kindern 

Mütter mit Migrationshintergrund 

Migrantinnen und Migranten mit wenig Deutschkenntnissen 

Fremdsprachige Mütter in Lindau und Umgebung mit wenig oder gar keinen Deutschkenntnissen 




Fremdsprachige, die Mundart verstehen möchten 

Fremdsprachige Frauen, die ihr Deutsch üben und anwenden möchten 


Kinder von 2 bis 5 Jahren 

Frauen und Männer mit wenig Deutschkenntnissen 

Zielgruppen: anderssprachige Frauen und Mütter 

Anfänger/innen, Fortgeschrittene 

Albanische Frauen ohne Deutschkenntnisse 



Albanische Frauen, Anfängerinnen 

Albanische Frauen, Fortgeschrittene 

0 - C1, Anfänger und Fortgeschrittene 


Zielgruppen: anderssprachige Frauen und Mütter 

Personen, die wenig sicher oder gar nicht lesen und schreiben können 


Diese seiten entstanden in zusammenarbeit mit der kantonalen 

Fachstelle für Integrationsfragen. Mehr Informationen zu 

Integration finden Sie unter www.integration.zh.ch 

AOZ Tramont, Robert-Maillart-Strasse 14, 8050 Zürich, Tel: 043 / 288 34 50 

Interkulturelles Forum, Postfach 297, 8402 Winterthur 

Radio LoRa, Militärstrasse 85a, 8004 Zürich, Tel: 044 / 567 24 11 

Schweizerisches Institut für Kinder- und Jugendmedien SIKJM, Zeltweg 11, 8032 Zürich, Tel. 043 268 39 00 

AOZ Tramont, Robert-Maillart-Strasse 14, 8050 Zürich,Telefon 043 288 34 50 

HEKS Regionalstelle Zürich/Schaffhausen, Viola Chaher, Seminarstrasse 28, Postfach, 8042 Zürich, Tel. 044 / 360 89 70 


ENAIP, Weberstr. 3, 8004 Zürich, Tel. 043 / 322 10 80 

machbar Bildungs-GmbH, Sekretariat Kurse, Hammer 1, 5000 Aarau, Telefon 062 823 24 28 

Kleinkindberatung, Gemeinwesenarbeit, Im Winkel 2, 8910 Affoltern am Albis, Tel. 043 259 93 54 

ENAIP, Weberstr. 3, 8004 Zürich, Tel. 043 322 10 80 

ECAP Zürich, Neugasse 116, 8005 Zürich, Tel. 043 / 444 68 88 

Gemeinde Bassersdorf, Karl Hügin-Platz 1, 8303 Bassersdorf, Tel: 044 / 838 85 70 

AOZ Tramont, Robert-Maillart-Strasse 14, 8050 Zürich, Telefon 043 288 34 50 

Berufsschule Bülach Weiterbildung, Schwerzgruebstrasse 28, 8180 Bülach 

Berufsschule Bülach Weiterbildung, Schwerzgruebstrasse 28, 8180 Bülach 



Kleinkindberatung Dielsdorf, Spitalstrasse 11, 8157 Dielsdorf, Tel: 044 / 855 65 20 



BZ Dietikon, Schöneggstrasse 12, 8953 Dietikon Tel. 044 745 84 84 

BiLiKiD, Verein zweisprachige Spielgruppen, Neuwiesenstrasse 16, 8400 Winterthur, Tel. 076 574 39 99 



Schulhaus Wolfsmatt, Bernhard von Arx, Schöneggstr. 70, 8953 Dietikon, Tel. 078 746 01 96 

Schule Wolfsmatt, Herr Bernhard von Arx, Schöneggstrasse 70, 8953 Dietikon 

Schulverwaltung Dietlikon, Bahnhofstrasse 60, 8305 Dietlikon, Tel: 044 / 835 83 60 

Akrotea.ch GmbH, Tösstalstrasse 406, 8497 Fischenthal, Frau Corinne Nyangpo, Tel. 055 462 38 28, info@akrotea.ch 



Primarschulpflege Dübendorf, Susanne Hänni, Usterstr. 16, Postfach 314, 8600 Dübendorf 1, Tel: 044 / 822 28 27 

Stadtbibliothek Winterthur, Barbara Walthard, Bettlistrasse 22, 8600 Dübendorf 

WBK Dübendorf, Bettilistrasse 22, 8600 Dübendorf, Tel: 044 / 801 84 84 

WBK Dübendorf, Bettlistrasse 22, 8600 Dübendorf, Tel. 044 801 84 84 


WBK Dübendorf, Bettilistr. 22, 8600 Dübendorf, Tel. 044 801 84 84 



Gemeinde Eglisau, Obergasse 17, 8193 Eglisau, Tel. 043 422 35 01 

Primarschule Embrach, Schuleinheit Ebnet, Sandra Erasmus, Ebnetstrasse 11, 8424 Embrach, Tel. 044 865 04 82, Tel. P. 

044 865 45 23, 

Sandra Erasmus, Tel: 044 / 865 04 82 oder Tel: 044 / 865 45 23, 

Alex Gablinger, Kohlrainstr. 1, 8700 Küsnacht Tel. 044 910 56 10 oder 078 711 83 90 

Yolanda Winkler, 8703 Erlenbach, 044 915 05 92 

Yolanda Winkler, Obstgartenstrasse 3, 8703 Erlenbach, Tel. 044 915 05 92 

Gemeindeverwaltung Fällanden, Lisa Stiefel, Schwerzenbachstr. 10, 8117 Fällanden, Tel. 043 / 355 35 77 

Gemeindeverwaltung Fällanden, Lisa Stiefel, Schwerzenbachstr. 10, 8117 Fällanden, Tel. 043 355 35 77 

Gemeinde Fehraltdorf, Kemptalstrasse 54, 8320 Fehraltorf, Tel: 044 / 355 77 77 

Stiftung Arbeitsgestaltung, Werner Mock, Berchtoldstrasse 3, 8610 Uster, Tel: 044 / 905 77 00 

Silvia Strebel, Stationsstrasse 24, 8606 Greifensee 


Schule Herrliberg, Schulhausstrasse 23, 8704 Herrliberg 

Silvia Ployer, Poststrasse 2, 8634 Hombrechtikon, Tel: 055 / 244 11 02 

Bildungszentrum Zürichsee, Alte Landstrasse 40, 8810 Horgen, 044 727 46 00 



Bildungszentrum Zürichsee, Alte Landstrasse 40, 8810 Horgen, Tel. 044 727 46 00 








samowar, Jugendberatungsstelle für den Bezirk Horgen, Bahnhofstrasse 24, 8800 Thalwil, Tel. 044 723 18 18 







VFK Vereinigung Freizeit Kloten, Zentrum Schluefweg, 8302 Kloten 

K. Krishnatreya, Glärnischstr. 17a, 8712 Stäfa, Tel. 044 926 31 44 


Schulverwaltung Küsnacht, Heinrich-Wettstein-Strasse 18, 8700 Küsnacht, Tel: 044 / 913 14 10 

Schulverwaltung Küsnacht, Heinrich-Wettstein-Strasse 18, 8700 Küsnacht, Tel: 044 / 913 14 10 

Caritas Zürich, Beckenhofstrasse 16, Postfach, 8021 Zürich, Tel. 044/366 68 68 

NCBI Schweiz, Projektmitarbeiterin Adile Samsunlu, Postfach 1015, 8280 Kreuzlingen, Tel. 079 691 04 70 




Frauentreff grenzenlos Oberengstringen, Barbara Schweizer, Hönggerstrasse 16, 8103 Unterengstringen Tel. 044 750 17 75 

Frauentreff grenzenlos Oberengstringen, Barbara Schweizer, Hönggerstrasse 16, 8103 Unterengstringen Tel. 044 750 17 75 


Elternvereinigung Oberglatt, Tel: Frau M. Cia 044 / 850 25 83 

Erwachsenenbildung Oberrieden, Alte Landstrasse 32, 8942 Oberrieden, Tel: 044 / 722 71 20 

machbar Bildungs-GmbH, Erwachsenenbildung und fürhe Förderung, Hammer 1, 5000 Aarau 

Schulverwaltung Oetwil am See, Andrea Aeberli, Bachtelweg 8a, 8618 Oetwil am See 

Albanischer Frauenverein Drita, Nexhmije Nussbaumer, Döltschiweg 130, 8055 Zürich, Tel: 079 237 70 74, 



Jugendsekretariat Bezirke Bülach und Dielsdorf, Zweigstelle Kloten, Silvia Wäger, Eugen Wyler-Strasse 1, 8302 Kloten, 

Tel : 044/804 80 28 

Jugendsekretariat Bezirke Bülach und Dielsdorf, Zweigstelle Kloten, Silvia Wäger, Eugen Wyler-Strasse 1, 8302 Kloten, 

Tel : 044/804 80 28 

ok-college, Industriestrasse 44, 8152 Glattbrugg, Tel: 044 / 880 27 90 


machbar Bildungs-GmbH, Erwachsenenbildung und frühe Förderung, Hammer 1, 5000 Aarau 




Pfäffikon 

Pfäffikon ZH und Umgebung 

Regensdorf, Buchs, Dänikon, 

Dällikon 

Regensdorf 

Regensdorf 

Regensdorf 

Richterswil 

Rüschlikon und Umgebung 

Rüti und Nachbargemeinden 

Rüti und Nachbargemeinden 

Bezirk Hinwil 

Limmattal 

Limmattal 

Limmattal 

Schlieren 

Stadt Zürich 


Stadt Zürich 

Stadt Zürich 

Stadt Zürich 

Stadt Zürich 

Seebach 

Stäfa, Hombrechtikon 

Stäfa und nähere Umgebung 

Kanton ZH 

Bezirk Horgen 

Thalwil 

Bezirk Turbenthal -Wila 

-Wildberg 

Limmattal 

Region Uster, Zürich 

Region Uster, Zürich 

Uster 

Uster 

Uster 

Bezirk Uster 

Bezirke Hinwil, Pfäffikon, 


Zürcher Oberland 

Uster 

Volketswil 


Wallisellen 

Wangen-Brüttisellen 

Wangen-Brüttisellen 

Region Wädenswil 

Bezirk Horgen 

Region Wädenswil 

Bezirk Hinwil 


Wetzikon 

Wetzikon und Umgebung 

Gemeinde Wetzikon und ev. 

Auswärtige 

Region Zürcher Oberland 

Winterthur(Quartier Matt.ach) 

Winterthur 


Winterthur Oberwinterthur 

Winterthur 

Winterthur 

Winterthur 

Winterthur 

Winterthur 

Winterthur 

Winterthur 

Winterthur 

Schweiz 

Kanton ZH / schweizweit 

Altstetten/Albisrieden 

Schwamendingen 

Industrie Quartier 

Industrie Quartier 

Kanton ZH 

Kanton ZH 


Stadt Zürich, Region Kanton 

ZH 

Ganzer Kanton ZH 



Altstetten 


Zürich 





Stadt Zürich, Region Kanton 

ZH 


Stadt Zürich 

Stadt und Kanton Zürich 



Stadt Zürich 

Stadt Zürich und Umgebung 

Leimbach 

Oerlikon 

Ganze Schweiz 

Aussersihl 

Aussersihl 

Zürich und Umgebung 


Stadt und Kanton Zürich 


Akrotea.ch 

Arbeitsgemeinschaft für Ausländerfragen Pfäffikon 

ZH (AAP) 

ECAP / Primarschule Regensdorf 

Gemeinschafszentrum Roos 


Primarschule Regensdorf 

Asylbehörde Richterswil 

Schulpflege Rüschlikon, Fortbildungsschule 

Rüschlikon 

Akrotea.ch 

Akrotea.ch 

Berufsschule Rüti 

FamilienNetz Rüti 

Anatolisch-Alevitisches Kulturzentrum 

AOZ / Stadt Schlieren 

AOZ / Stadt Schlieren 

Elternverein Schlieren 


Pädagogische Hochschule Zürich 

Stadt Zürich 

Stadt Zürich 

Stadt Zürich / Fachschule Viventa 

KANZBI Bibliothek 

HEKS im Gemeinschaftszentrum Seebach 

ECAP / Gemeinde Stäfa 

Eltern-Kind-Zentrum 


AOZ / Gemeinde Thalwil 


Elternforum der Oberstufe Turbenthal - Wildberg 

Schule Uetikon 

Kommission für Erwachsenenbildung der Gemeinde 

Urdorf 

Audiovis Sprach- und Lernstudio 



Bildungszentrum Uster 

Bildungszentrum Uster 


Elternbildung Kanton Zürich, ENAIP 

Elternbildung Kanton Zürich, ENAIP 

Spielmobil Uster 

Trägerverein Ramba-Zamba 


Sprachschule Volketswil 


Gemeinde Wallisellen 

Akrotea.ch 

Fortbildungsschule Wangen-Brüttisellen / ENAIP 

Gemeindeverwaltung Wangen-Brüttisellen 

AOZ / Stadt Wädenswil 


Jugendarbeit Wädenswil, Gemeindeverwaltung 

Wädenswil 



Elternbildung Kanton Zürich, Region Ost 


Migros Klubschule Wetzikon 

Primarschule Wetzikon 

Primarschule Wetzikon 

Sprachschule Nezahat 

Ursula Amsler - Hemmi 

Albanischer Frauenverein Winterthur 



Deutsch für fremdsprachige Mütter (DFM) 




Interkulturelles Forum Winterthur 

Kulturverein Prisma 

Stiftung ECAP 

Stiftung ECAP 

Türkische Gemeinschaft Winterthur 

ZHAW, Zürcher Hochschule für Angewandte Wissenschaften 

ZHAW, Zürcher Hochschule für Angewandte Wissenschaften 

BKZ Enaip 

BKZ Enaip 

CEBRAC 

CEBRAC 

Dima Sprachverein 

Dima Sprachverein 

EB Zürich 

EB Zürich 

Esperanza und Pro Senectute 

FEMIA, Bildung und Kultur für Migrantinnen 



Gemeinschaftszentrum Bachwiesen 

Gemeinschaftszentrum Loogarten 


HSKLVZH - HSK Lehrverband des Kantons Zürich 

IG Pro Zürich 12 

IG Pro Zürich 12 


Kulturzentrum Diwan 

learning link 

learning link 

MAXIM Theater 

NCBI Schweiz, Sektion Zürich 

Platform Networking for Jobs 

Schul- und Sportdepartement der Stadt Zürich, 

Schulamt, Kreisschulpflegen, Schulgesundheitsdienste, 

Fachschule Viventa, Sportamt, Jugendmusikschule 

SERA Stiftung, EKOL Bildungszentrum 

Stiftung Domicil 

TEZET Oerlikon 

Türkisch-Islamische Stiftung für die Schweiz 

UNITRE 

UNITRE 

Verein Al Waha ("Oase"), GZ Riesbach Schwamendingen 

Verein BAMIZ - Balkan Migrations- und Integrationszentrum 

Kulturzentrum Diwan 

A1/A2 (diverse Niveaugruppen) B1 Mai 2011 bis Juli 2012 

alle Einwohnerinnen und Einwohner von Pfäffikon ZH und Umgebung 


Niveau A1-A2 


Kinder von 2 bis 5 Jahren 

AsylbewerberInnen und SozialhilfebezügerInnen in Richterswil 

fremdsprachige Erwachsene, verschiedene Kursstufen 



Offen 

A2.1 

A1 - B1 (Niveaugruppen) 

2-5-jährige Kinder aus bildungsfernen Familien oder mit Migrationshintergrund 


Lehrpersonen für heimtliche Sprache und Kultur 

Migrantinnen und Migranten, die in der Stadt Zürich wohnen 

Migrantinnen und Migranten die in der Stadt Zürich wohnen 

Eltern 

Kinder & Jugendliche 



Frauen, die in einer lockeren Athmosphäre und in ihrem Tempo Deutsch lernen möchten. Ein 

Abendkurs ausschliesslich für Männer. 




Migrantinnen / Migranten 

Mütter, Deutsch-Niveau Anfänger/innen bis Fortgeschrittenen (Niveaugruppen) 



Frauen und Männer (2 Niveaus: mit keinen oder wenig Deutschkenntnissen / Fortgeschrittene) 

Offen (verschiedene Niveaugruppen) 

Offen (verschiedene Niveaugruppen) 


Frauen und Männer : Basis 

Frauen und Männer: Fortgeschrittene 

Kinder und Jugendliche 

Kinder von 3 Monaten bis 5 Jahre (bis Kindergarteneintritt) 

Fremdsprachige Eltern und ihre Kinder (2 bis 5 Jahre), (generell in Gemeinden, wo Anschluss 

an QUIMS-Kindergärten und Schulen möglich ist) 

2 Niveaugruppen A2 und B1 


Sozial schwache Familen mit Kindern von 18 Monaten bis 3 Jahren 


2 Niveaugruppen Anfänger und Fortgeschrittene 

Sozialhilfeempfänger/innen 



Jugendliche 




Fortgeschrittene 


Einsteiger bis Zertifikate C2 

Erwachsene 

Fremdsprachige Frauen 


Kinder ab 3 Jahren 

Migrantinnen 

Fremdsprachige Kinder von 3 bis 5 Jahren und deren Familien/Eltern (Fokus auf sozial benachteiligte, 

bildungsferne Familien) 



Migrantinnen 




Migrantinnen 



Fremdsprachige Neuzuzüger/innen 


Behörden- und Gerichtsdolmetschende 

Ausgebildete und erfahrene Fachpersonen aus den Bereichen Schul- und Kindergartenpädagogik, 

Sozialarbeit, Sozialpädagogik und soziokulturelle Animation. 

A1, Schulungewohnte Frauen 

A1, schulungewohnte Frauen in Schwamendingen 

A1 

A1 

Gehörlose und Hörbehinderte 

Gehörlose und Hörbehinderte 

A1, für Personen, welche mit Mühe schreiben und/oder erst kürzlich auf Deutsch alphabetisiert 

worden sind 

A1, für Schulungewohnte 

Alphabetisierung 

mündlich bis A2 

A1 

A1, schulungewohnte Frauen 


HSK Lehrpersonen, DaZ Lehrpersonen 

A1, fremdsprachige Bewohnerinnen von Siedlungen des gemeinnützigen Wohnungsbaus in 


A1 + A2, für fremdsprachige Bewohnerinnen von Siedlungen des gemeinnützigen Wohnungsbaus 

in Schwamendingen 


Personen aus Thailand 

Sprachaustausch Interessierte, Voraussetzungen: Grundkenntnisse 

Erwachsene und Jugedliche mit wenig Deutschkenntnisse 

Erwachsene SchweizerInnen und AusländerInnen 

Fremdsprachige Eltern mit Migrationshintergrund mit Kindern im Kindergartenalter, Volksschule 

und Vorschulalter, mit Sprachniveau A1 

A1 

A1, Frauen aus Oerlikon 

Fremdsprachige Senior/innen 55+, die selten oder nie einen Deutschkurs besucht haben 

Senior/innen 55+ 

Arabisch-deutschsprachige Familien 

für albanisch-, bosnisch-, türkisch-sprachige Personen 

Frauen und Männer, Junge und Senioren, Migranten, Schweizer und Araber, Familien mit 

oder ohne Kindern 

info 


Arbeitsintegrationsprojekt ASF, Hochstrasse 7, 8330 Pfäffikon 


Gemeinderwaltung Regendorf, Soziales, Watterstrasse 114, 8105 Regensdorf, Tel: 044 842 36 05 


Schulverwaltung, Watterstr. 114, 8105 Regensdorf, Tel: 076 / 565 05 04 

Sozialabteilung Richterswil, Chüngengass 6, 8805 Richterswil, Tel. 044 / 787 12 73 

Schulverwaltung Rüschlikon, Pilgerweg 27, Postfach 324, 8803 Rüschlikon 



Berufsschule Rüti, Sonnenplatz 1, 8630 Rüti, Tel: 055 / 251 51 11 

Verein FamilienNetzRüti, Moosstrasse 72a, 8630 Rüti, Tel: 079 / 202 02 98 (Claudia Lienhard) 

Anatolisch-Alevitisches Kulturzentrum, Grabenstrasse 1, 8952 Schlieren, Tel: 043 433 81 22, info@zuerich-alevi.ch 


AOZ Tramont, Robert-Maillart-Strasse 14, 8050 Zürich,Telefon 043 288 34 50,Fax 043 288 34 01 

Amt für Jugend und Berufsberatung, Region Süd, Badenerstrasse 5, 8953 Dietikon 


Pädagogische Hochschule Zürich, Weiterbildung, Birchstrasse 95, 8090 Zürich 

Integrationsförderung der Stadt Zürich, Stadthausquai 17, Postfach, 8022 Zürich, Tel: 044 / 412 37 37 

Integrationsförderung der Stadt Zürich, Stadthausquai 17, Postfach, 8022 Zürich, Tel: 044 / 412 37 37 

ELDIS, Bea Barth Stähli, Greifenseestrasse 4, 8050 Zürich 

Kanzbi Interkulturelle Bibliothek, Francesca Micelli, Postfach, 8026 Zürich, Tel: 044 / 291 16 71 

Gemeinschaftszentrum Seebach, Hertensteinstrasse 20, 8052 Zürich, Tel: 044 / 307 51 53 


Eltern-Kind-Zentrum, Tödistrasse 1, 8712 Stäfa, Tel. 044 / 926 88 85 




Elternforum der Sekundarschule Turbenthal-Wildberg, Frau G. El-Ladki, Hohmattring 23e, 8488 Turbenthal, Tel: 052 / 

385 35 02 

Schulverwaltung Uetikon, Eva Soland, Weissenrainstrasse 9, 8707 Uetikon, Tel: 044 / 922 71 00 

Gemeindeverwaltung Urdorf, Sekretariat Kommission für Erwachsenenbildung, Bahnhofstrasse 46, Gebäude A/OG 14, 

8902 Urdorf, Tel: 044 / 734 38 58 

Rosemarie Mischler, Gerichtsstr. 1, 8610 Uster, Tel. 044 940 69 21 

Rosemarie Mischler, Gerichtsstr. 1, 8610 Uster, Tel. 044 940 69 21 

Audiovis Lernstudio GmbH, Gerichtsstrasse 1, 8610 Uster, Tel: 044 / 940 69 21, info@audiovis.ch Tel. 044 940 69 21 

Gewerblich-Industrielle Berufsschule Uster, Berufsschulstrasse 1, 8610 Uster, Tel: 044 / 943 64 22 

Gewerblich-Industrielle Berufsschule Uster, Berufsschulstrasse 1, 8610 Uster, Tel: 044 / 943 64 22 


Elisabeth Karth, Steinstrasse 3, 8610 Uster, 044 940 05 62. Eintritt jederzeit möglich – telefonische Anmeldung erforderlich. 

Elisabeth Karth, Steinstrasse 3, 8610 Uster, 044 940 05 62. Eintritt jederzeit möglich – telefonische Anmeldung erforderlich. 

Stiftung Arbeitsgestaltung, Berchtoldstrasse 3, 8610 Uster 

Kinderkrippe Ramba-Zamba, Im Lot 11, 8610 Uster, Tel. 044 994 57 07 

Caritas Zürich, Marta Ostertag, Beckenhofstrasse 16, Postfach, 8021 Zürich, Tel. 044 366 68 68 

Gemeinde Volketswil, Kultur, L. Hoeffleur-Thalin, In der Au 1, 8604 Volketswil, Tel: 044 / 908 34 83 


Marie-Therese Ettlin, Zentralstrasse 9, 8304 Wallisellen, Tel: 044 / 832 64 21 oder 079 / 743 87 48 

Akrotea.ch GmbH, Fuchsloch 1, 8496 Steg im Tösstal, Frau Corinne Nyangpo, Tel. 055 462 38 28, info@akrotea.ch 

Frau Ines Tassonis Schläpfer, Im Bungert 17, 8306 Brüttisellen, Tel. 044 833 68 61 

Gemeindeverwaltung Wangen-Brüttisellen, Stationsstrasse 10, 8306 Brüttisellen, Tel: 044 / 805 91 82 



Städtische Jugendarbeit Wädenswil, Seestrasse 90, 8820 Wädenswil, Tel. 044 780 72 71 



Dogan Nezehat, Emil-Klötistr. 12a, 8406 Winterthur, Tel. 052 223 00 02 oder 079 289 61 71 


Klubschule Migros, Bahnhofstrasse 151, 8620 Wetzikon,Tel: 044 / 931 50 20 

Trudi Bachmann, Hofstrasse 53, 8620 Wetzikon, Tel. 044 932 44 26 

Trudi Bachmann, Hofstrasse 53, 8620 Wetzikon, Tel. 044 932 44 26 

Dogan Nezehat, Emil-Klötistr. 12a, 8406 Winterthur, Tel. 052 223 00 02 oder 079 289 61 71 

Ursula Amsler - Hemmi, Waldeggweg 14A, 8400 Winterthur, Tel: 052 233 44 28 

Albanischer Frauenverein Winterthur, Frau Bute Lajqi-Nikqi, Postfach 1543, 8401 Winterthur 



DFM Oberi, Frau Darja Mikulicic, Bachtelstrasse 95, 8400 Winterthur 




Interkulturelles Forum, Postfach 297, 8402 Winterthur 

EKOL Bildungszentrum, Theaterstrasse 29, 8400 Winterthur 

ECAP Winterthur, Frau Isella Fucentese, Zürcherstrasse 19, 8401 Winterthur 

ECAP Winterthur, Frau Isella Fucentese, Zürcherstrasse 19, 8401 Winterthur 

Türkische Gemeinschaft Winterthur, Frau Nezahat Dogan, Theaterstrasse 25, 8408 Winterthur 

ZHAW, Institut für Übersetzen und Dolmetschen, Theaterstrasse 15c, 8401 Winterthur, Tel: 058 / 934 61 61 

ZHAW Zürcher Hochschule für Angwandte Wissenschaften, Departement Angwwandte Linguistik, Theaterstrasse 17, 

Postfach, 8401 Winterthur 



CEBRAC, Zentrum für brasilianische Kultur, Quellenstrasse 25, 8005 Zürich, Tel 044 271 43 05 

CEBRAC, Zentrum für brasilianische Kultur, Quellenstrasse 25, 8005 Zürich, Tel 044 271 43 05 

Dima Gehörlosenzentrum, Oerlikonerstrasse 98, 8057 Zürich, Tel. 076 340 25 50 

Dima Gehörlosenzentrum, Oerlikonerstrasse 98, 8057 Zürich, Tel. 076 340 25 50 

EB Zürich, Kantonale Berufsschule für Weiterbildung BiZe, Riesbachstrasse 11, 8008 Zürich, Tel: 0842 / 843 844 

www.eb-zuerich.ch 

EB Zürich, Kantonale Berufsschule für Weiterbildung BiZe, Riesbachstrasse 11, 8008 Zürich, Tel. 0842 / 843 

844 

Rosaria Barragan, Stiglenstr. 46, 8052 Zürich Tel. 043 960 96 80 Mobil 079 282 81 18 

FEMIA, Brahmsstrasse 28, 8003 Zürich, Tel. 044 493 04 90 www.femia.ch 



Gemeinschaftszentrum Bachwiesen, Bachwiesenstr. 40, Postfach, 8047 Zürich, Tel: 044 / 436 86 36 

Gemeinschaftszentrum Loogarten, Salzweg 1, 8048 Zürich, Tel. 044 437 90 20 

HEKS Regionalstelle Zürich/Schaffhausen, Viola Chaher, Seminarstrasse 28, Postfach, 8042 Zürich, Tel. 044 / 360 89 

70 

HSKLVZH - HSK Lehrverband des Kantons Zürich, Postfach 3159, 8021 Zürich 

IG pro Zürich 12, c/o Esther Haas, Kalkbreitestr. 2, 8003 Zürich, Tel. 044 271 40 47 

IG pro Zürich 12, c/o Esther Haas, Kalkbreitestr. 2, 8003 Zürich, Tel. 044 271 40 47 


Kulturzentrum DIWAN, Mohamed Abdel Aziz, Badenerstr.109, 8004 Zürich Tel. 044 240 22 22 

Elisabeth Derisiotis, Heuelstr. 7, 8032 Zürich, Tel. 043 268 44 25 

learning link, Trigon Bildungszentrum, Heuelstrasse 7, 8032 Zürich, Tel. 043 268 44 25 

Maxim Theater, Zeughausstrasse 60, 8004 Zürich 

NCBI, Ronald Halbright, Alte Landstrasse 89, 8800 Thalwil, Tel: 044 721 10 50 

Platform Networkin for Jobs, Roxana Paz, Militärstr. 76, 8004 Zürich, Tel: 043 / 540 50 55 www.networking-for-jobs.ch 

Stadt Zürich, Schul- und Sportdepartement, Parkring 4, Postfach, 8027 Zürich, Tel: 044 / 413 85 11, Schulkreise Uto, Letzi, 

Limmattal: Purificacion Alonso, Tel. 044 492 58 94, Mobile: 079 300 68 93, Schulkreise Waidberg, Zürichberg, Glattal, 

Schwamendingen: Beatrice Barth Stähli, Tel. 044 312 04 65, Mobile: 079 300 69 62. 

EKOL Bildungszentrum, Fatih Ünal, Löwenstrasse 16, 8001 Zürich,Tel. 043 344 89 00 Mobil 078 913 14 53 

Stiftung Domicil, Kanzleistr. 80, 8004 Zürich, Tel 044 245 90 25 

Tezet Oerlikon, Gubelstrasse 10, 8050 Zürich, Tel. 044 315 52 44 

Türkisch-Islamische Stiftung für die Schweiz, Dilek Ucak-Ekinci, Schwamendigerstr. 102, 8050 Zürich, Tel. 044 242 77 47 

UNITRE, Erismannstrasse 6, 8004 Zürich, Tel. 079 314 39 36 

UNITRE, Erismannstrasse 6, 8004 Zürich, Tel. 079 314 39 36 

WAHA Oase, Herzogenmühlestrasse 53, 8051 Zürich, Tel: 044 / 413 00 01 

BAMIZ, Balkan Migrationszentrum, Kehlhofstrasse 12, 8003 Zürich, Tel. 043 288 52 07, Mobile: 076 405 14 22 

Kulturzentrum DIWAN, Mohamed Abdel Aziz, Badenerstr.109, 8004 Zürich Tel. 044 240 22 22 

Mehr Infos unter: Për më shumë Informata në: http://www.integration.zh.ch/internet/justiz_inneres/integration/de/angebotsdatenbank.html 

23

interview 

Exklusives Interview 

burIm jusufI tanzt für rIhanna 

In einem Kaffee in Basel traf ich den 

Berühmten Tänzer Burim Jusufi; Der 

nicht nur als dreifacher national Meister 

im Breakdans bekannt wurde, sondern 

auch international, als der Tänzer von 

Super-Star Rihanna. Der 25 Jährige Gebürtige 

Albaner, mit Herkunft aus Skopien, hat 

Grosse Ambitionen die Er Erreichen will; 

Doch wie Burim sein letztes Ziel realisierte, 

erzält Er ganz genau wärend dem Interview. 

Jona Xhemajli: Wie war die erste Begegnung 

mit Rihanna, und deine Erfahrung 

mit Ihr? 

BuRIM JuSufI: Wir habe eine Woche 

ohne sie geprobt, um die Choreografie zu 

Lernen, dann ist Rihanna auch dazu gekommen. 

Für mich war es eigentlich sehr easy 

weil ich einfach meinen Job machen wollte. 

Beim ersten treffen Begrüsste sie uns nett, 

sehr offen und freundlich war ihre Art, 

nicht anders als andere… 

Jona Xhemajli: Was ging in Dier vor als 

der Entscheid kam, dass Du dabei bist? 

BuRIM JuSufI: Nach dem Casting, als 

ich erfuhr dass ich dabei bin, war ich sehr 

erstaunt, immerhin waren ich und Iliaz 

(Burims Bruder) die einzigen die aus der 

Schweiz waren. Am meisten waren Bewohner 

von L.A die am Casting Teil genommen 

hatten. Weil viele in der Schweiz, für so 

eine grossen Namen zu Tanzen, als unmöglich 

Sehen, deswegen gibt es auch keine 

Interessenten… Deswegen bin ich der Erste 

der für einen so grossen Namen Tanzen 

konnte, und diesen Bann gebrochen hat. 

Jona Xhemajli: Wie erfuhrst Du über Rihannas 

Casting für die Australien Tour? 

BuRIM JuSufI: Ich und mein Bruder 

Iliaz gingen auf L.A in die Ferien, um ein 

bisschen zu trainieren, ein paar Kollegen 

zu besuchen die ich von früher kennen gelehrnt 

hatte... Eigentlich wollte ich einen 


Monat dort bleiben, doch daraus wurden 

Vier… Zufällig, bei der Tanzschule wo wir 

trainieren wollten, war auch das Casting 

für die Australien Tour von Rihanna. Wir 

gingen normal dort tanz stunden zu nehmen 

und zu trainieren, und dann erfuhren wir das 

die Rihanna Audition ist, wir wollten natürlich 

auch mit machen. Sie sagten: “ja wieso 

nicht“. Einer von den Choreografen hat uns 

die Choreografie gezeigt, dann haben wir 

das in 10-15 Minuten gelernt, eine halbe 

Stunde später mussten wir Vortanzen, dann 

sonst was wir noch drauf haben. Ich und 

mein Bruder sin B-boys, deswegen haben wir 

auch break Dans vorgeführt. So sind wir bei 

der Top Fünf gelandet. Der Choreograf nahm 

unsere Daten auf, und die Aufnahme wurde 

Rihanna geschickt; Und Rihanna wählte 

mich aus. Sie hat Zwei Frauen und Zwei 

Männer gesucht, einen schwarzen und einen 

weissen, ich war der weisse Auserwählte. 



Jona Xhemajli: Wie lange dauerte die 

Tour, und wo waren die Konzerte? 

BuRIM JuSufI: die Show selber dauerte 

Drei Wochen. Die erste Show war in Brisben, 

dann ging es weiter nach: Gold Coast, 

New Castle, Sydney, Melbourne, Adelate 

und Perth. Ins gesamt waren es Neun 

Shows. 

Jona Xhemajli: Du bist in Skopien geboren, 

und dann als Sieben Jähriger in der 

Schweiz gezogen, erzähl mal, wie war 

deine Kindheit dort? 

BuRIM JuSufI: Ich kann mich nicht so 

gut an meine Kindheit in Skopien erinnern, 

immerhin habe ich viel erlebt, im Kindergarten 

war ich noch dort, mehr weiss ich 

nicht…ich denke: je mehr man erlebt, umso 

weniger weiss man von der Vergangenheit. 

Darum erinnere ich mich nicht an Mazedonien… 

Leider. 

Jona Xhemajli: Was war der Grund dass 

Ihr Eure Heimat verlassen musstet? 

BuRIM JuSufI: Mein Vater kam zuerst 

alleine in der Schweiz, wegen finanziellen 

Schwierigkeiten. Dann nahm er uns auch 

dazu, er wollte dass die Familie zusammen 

bleibt. Ich bin in Bukovc geboren und Iliaz 

auch. Meine Familie ist aus Bujana, doch 

momentan haben wir ein Haus in Semenisht, 

wo meine Eltern jetzt leben; Sie sind 

vor Drei Jahren zurück nach Mazedonien 

gegangen. Wir gehen fast jedes Jahr und 

besuchen sie, oder sie kommen uns besuchen. 

Es ist schon schön, die Mehrheit der 

Verwandten Leben dort… Die Atmosphäre 

ist einfach anders dort. 

Jona Xhemajli: Bei der Integration in 

der Schweiz, war für dich vieles neu, 

und unbekannt. Gab es Momente in denen 

Du dich diskriminiert gefühlt hast? 

BuRIM JuSufI: Gute Frage… So genau 

weiss ich das ehrlich gesagt auch nicht so 

richtig. Bin seit 18 Jahren in der Schweiz; 

Es hatte sicher ein paar Situationen die komisch 

waren, aber im Grossen und Ganzen 

ist es schon gut gewesen. 

Jona Xhemajli: In den Schweizer 

Zeitungen und Radios, wurdest du als 

Schweizer bezeichnet, was bedeutet das 

Burim Jusufi ein Schweizer Bürger ist. 

fühlst Du dich dem entsprechend? 


BuRIM JuSufI: Ich fühle mich auf jeden 

Fall als Albaner; Ich bin auch ein Albaner, 

der in der in der Schweiz lebt. Bin aber kein 

Schweizer Bürger, ich habe immer noch einen 

Mazedonischen Pass. 

Jona Xhemajli: Hast Du jemals die 

Schweizer Bürgerschaft beantragt? 

BuRIM JuSufI: Nein… Also, es ist nicht 

so dass ich mich um die Bürgerschafft reisse, 

es kommt wenn es kommt... Es spielt 

eigentlich auch keine Rolle wessen Bürgerschaft 

ich bin, was zählt ist wo ich bin, und 

wie ich mich fühle. Wenn ich zum Beispiel 

in L.A Leben würde, wäre ich der Albaner 

aus der Schweiz, der jetzt in L.A lebt! 

Jona Xhemajli: 2008 wurde Kosova 

unabhängig erklärt, wie hast du Dich 

gefühlt? 

BuRIM JuSufI: Ich denke, dass Kosovas 

Unabhängigkeitserklärung richtig ist. 

Da Jugoslawien auseinander ging, war die 

Unabhängigkeit was als nächstes kommen 

sollte. Am besten eigentlich, wäre es natürlich, 

wenn Albanien, Kosova und der Albanische 

Teil aus Mazedonien, sich vereinigen 

würden; in einer Art wie die vereinigten 

Staaten von Amerika, oder die Europäische 

Union. Das hiesse dann: das grosse Albanien, 

oder besser gesagt: die vereinigten albanischen 

Staaten! Egal ob ein Albaner aus 

Mazedonien, Kosova oder Albanien ist, ein 

Albaner ist ein Albaner! 

Jona Xhemajli: Welches ist dein nächstes 

Ziel? 

BuRIM JuSufI: Mein nächstes Ziel ist es 

sicher Ende Jahr nach L.A zu gehen… (lächelt) 

sicher ist es eigentlich nur dann wenn 

es passiert, und versuche wieder für einen 

grossen Künstler wie Rihanna zu Tanzen… 

Auch für andere, wie Justin Timberlake, 

Britney Spears, oder Madonna, mit denen 

man Grosse Shows machen kann. 

Jona Xhemajli: Ist Dir jemals die Idee, 

in Albanische Staaten zu Tanzen gekommen? 

BuRIM JuSufI: In Albanische Staaten 

würde ich auf jeden Fall eine Show machen 

wollen! Ich habe gehört das dort viele grosse 

Künstler kommen, was mich sehr beindruckt; 

Jedoch habe ich dort keine Verbindungen. 

Das Beste wäre, wenn ich mit 

interview 

meinem Bruder eine kleine Tour machen 

könnte; Dazu müsste man uns nur Buchen. 

Jona Xhemajli: Was bedeuten die familie, 

Berühmtheit, und der Rum für Dich? 

BuRIM JuSufI: Familie ist sehr wichtig, 

Sie ist immer da, Rum kommt und geht, 

aber die Familie nicht. Diese Sachen hängen 

alle mit einander zu samen, man kann 

nicht sagen dass keiner mich kennt, und 

dies dann als Beruf machen. Schlussendlich 

geht es um einen bekannten Namen 

der die Konkurrenz schlägt! Natürlich will 

ich, dass mich jeder kennt. Es ist schwierig, 

alles ist schwierig, vor allem als Tänzer… 

Die meisten, vor allem in der Schweiz, sehen 

das Tanzen als Hobby, ich aber nicht; 

Vielleicht, weil ich es zu sehr Liebe. 

Jona Xhemajli: Burim, hat es Momente 

gegeben, an denen Du gedacht hast das 

es sich nicht lohnt weiter zu machen? 

BuRIM JuSufI: Ja, sehr oft sogar hat 

sich meine Arbeit nicht ausgezahlt, immerhin 

tanze ich seit 12 Jahren. Aber dieser 

Erfolg, mit Rihanna zu Tanzen, war eine 

Bestätigung dass dieser Weg, den ich gegangen 

bin, richtig war. 

Jona Xhemajli: Wer hat Dir immer 

beigestanden, und Moralische unterstützung 

gegeben? 

BuRIM JuSufI: Dazu kann ich sagen, 

dass Iliaz mich nie aufgegeben hat, wir 

haben uns immer gegenseitig unterstützt. 

Meine ganze Familie war immer hinter mir. 

Ich habe gute Eltern, die sich uns gewidmet 

habe, und uns sehr gut erzogen haben… Dafür 

danke ich Ihnen ewig. 

Jona Xhemajli: Welche ist deine Message 

für alle jugendliche, wo immer Sie 

auch sind? 

BuRIM JuSufI: Meine Nachricht ist: 

Gebt nie Euren grössten Traum auf, tut 

alles, alles für ihn! Doch behaltet immer 

einen Plan B oder auch C im Hinterkopf; 

Denn man weiss nie was passiert, es ist nie 

alles sicher im Leben. 

Jona Xhemajli: ch danke Dir für das 

Gespräch, und deine Offenheit zum 

Albanischen Publikum. 

Jona Xhemajli 

25

edukim 

Depresion, anoreksi, bulimi, 

dhunë, seksualitet… Periudhë 

tepër e brishtë, adoleshenca 

është e vështirë të jetohet. Disa 

simptoma që tregojnë një gjendje 

të keqe të brendshme nuk 

duhen lënë pas dore. 

Të rritesh nuk është e lehtë. Përse një 

brishtësi e tillë? Së pari, sepse kjo 

moshë është e pafuqishme. Kalimi 

nga fëmijëria në moshën e rritur 

kërkon një shpenzim të madh energjie, burim 

tensionesh fizike e psikologjike. Brenda disa 

vitesh, pesha e tyre dyfishohet, muskujt dhe 

skeletet forcohen, shtati i tyre rritet nga 30 në 

40 cm. Ky transformim vepron në psikikën e 

tyre. Ai u imponohet, nuk është diçka e zgjedhur. 

Është krejt normale që ky ndryshim t'i fus 

në ankth. Nganjëherë ato kanë përshtypjen se 

jetojnë në trupin e ndonjë të huaji. 

ja se cilat janë disa shqetësime 

të adoleshencës 

Shija e rrezikut, moshë që ka guxim për 

gjithçka 

* 15% e 12-19 vjeçarëve pohojnë se kanë 

bërë diçka të rrezikshme nga inati ose kënaqësia. 

Në fakt, aksidentet janë shkaku i parë i 

vdekjes së të rinjve. 

* I riu që kërkon të testojë mundësitë e tij dhe 

të shoh se deri ku i shkojnë fuqitë, është një 

krizë klasike adoleshente. Ai që luan shpesh 

me jetën e tij dhe kërkon sistematikisht të kalojë 

limitet është mirë të çohet tek mjeku. 

Dismorfofobia 

* Disa adoleshentëve u bëhet fiksim një pjesë 

e trupit të tyre: ijët, hunda, shpatullat...aq sa 

matufosen fare. 

* Sara, 16 vjeçe dëshmon se ka faqe të mëdha. 

"Aty më rri mendja ditë e natë. S'do të lë gjë 

pa bërë derisa t'i zvogëloj". Ky përçmim për 

një pjesë të trupit mund të çojë deri në sakatim. 

* Flitet për dismorfobi, tmerri i pamjes së 

jashtme. Kujdes, ambienti familjar luan një 

rol të rëndësishëm: mos u tallni me pamjen e 

një adoleshenti! 

anoreksi dhe bulimi 

* Dy fytyra të të njëjtës sëmundje që lidhet 

me adoleshencën. 

* Nëse adoleshenti anoreksik humbet menjëherë 

20%-30% të peshës së vet, vuan nga 

një bulimi në sasitë e të ushqyerit. 

lufta të hapura dhe situatë konflikti 

Në situatë konflikti duhet një negociues: vëlla, 

motër, dajë, gjysh, mik. Nëse adoleshenti 

gjendet vetëm përballë gjithë familjes, atëherë 

ai është në rrezik. Mundësia e tij e vetme për 

t'u shprehur, mbetet dhuna kundër të tjerëve 

ose kundër vetvetes. 

mërzitja, sëmundja e rinisë 

* Çfarë bën adoleshenti gjatë gjithë ditës? 

Mërzitet. Adoleshenti sillet vërdallë pa ditur 

se çfarë të bëjë. Mërzitja gllabëron funksionimin 

e trurit dhe pengon shpërthimin e mendimeve. 

* Për t'u mërzitur më mirë adoleshenti izolohet 

në vetvete: nuk thotë asgjë në tavolinë, 

kalon si hije, mban mistere... Por kur këto fillojnë 

e teprohen, ndërhyrja e psikologut është 

tepër e nevojshme. 

mbipesha 

* Një adoleshent ndër tre të moshës 15 vjeçare 

është i shëndoshë. Nuk dinë se si të vishen 

për të fshehur defektet. 

* Për shembull: ajo do të donte të ishte e padukshme, 

por shokët janë të pamëshirshëm: 

në sport ajo i bën të gjithë të qeshin. Kjo do të 

thotë se ajo ha ëmbëlsira dhe sheqerna. 

* Specialistët bien dakord: një adoleshent 

duhet të dobësohet. Kjo për estetikën, shëndetin 

kardiovaskular... E gjithë familja duhet 

ta ndihmojë të dobësohet sepse kjo gjendje 

mund ta çajë në depresion. 


sI munD të nDIhmohet 

një aDoleshent në krIzë? 

gjëja më e ankthshme? shpërthimi 

i një seksualiteti 

* Modifikimi i karaktereve seksuale provokohet 

dhe hipotalamusi (mbiprodhim hormonesh 

seksuale rreth moshës 10 vjeçare). Tek 

vajzat shenjat e para shfaqet rreth moshës 11 

e 12 vjeç. Tek djemtë, shenja e parë është zhvillimi 

i testikujve rreth moshës 11 vjeçare. 

* Në fakt, kjo periudhë karakterizohet nga 

një emër "humbja". Humbja e trupit të fëmijërisë: 

zbulon se është e pamundur të kthehet 

mbrapsht. 

probleme lëkure 

* 15 vjeç dhe puçrrat shfaqen. Adoleshenti ka 

frikë se mos shikohet, studiohet dhe tallet. 

* Që në shenjat e para të infeksionit të lëkurës 

duhet konsultuar dermatologu. Vetëm ky 

mund japi këshilla higjienike. 

Droga, gjë që duhet t 'ju alarmojë 

Si mund të kuptohet? Ndryshon sjellja karshi 

prindërve, nuk dëfrehet më si dikur, shpesh lë 

kurset, kërkon më shumë para xhepi. 

Është nervoz në mënyrë të parakohshme, 

agresiv në të folur. Qan dhe qesh pa arsye. 

Mbyllet në dhomën e tij dhe tregohet indiferent 

ndaj atyre që e rrethojnë. Bëhet përherë 

e më i pistë. Sytë e tij janë të kuq, qepallat 

përpëliten. Shpesh trupi është i mbuluar nga 

bluja dhe ka shenja në krahë e këmbë. 

Dhuna, si të kanalizohet 

* Shumë faktorë mund të shpjegojnë këtë lloj 

sjelljeje. Tek djemtë sekrecioni i hormone 

zhvillon për keq agresivitetin. Më pas adoleshenti 

kalon një periudhë tensioni dhe dhune 

të brendshme 

* Adoleshentit të cilit i mungojnë fjalët për t'u 

shprehur i zëvendëson ato me agresivitetin. 

* Nuk bëhet fjalë që të falet kjo dhunë, por të 

kuptohet. Nëse kjo përsëritet shpesh, mund të 

bëhet fjalë për depresion ose çrregullim personaliteti. 

Vetëvrasja, shkaku i dytë i vdekjeve 

tek të rinjtë 

* Vetëvrasja është komplikimi më dramatik i 

depresionit. Mënyra e përdorur është shpesh 

një mënyrë e dhunshme: armë zjarri, varje ... 

* Për fat të keq, shpesh duhet pritur ky ekstremitet 

që prindërit të kuptojnë vuajtjen së tyre. 

aj 


Gusht / AuGust 2011 

N d e s h j e K a m p i o N a l e 

E Dielë 04.09.2011 Ora 15:00 

FC Langenthal - FC Kosova 1 

info 

FC Thalwil - FC KOsOva 

Rankmatte, Langenthal – Hauptplatz 

Affolter, Subingen - Hauptplatz 1 

E Shtunë 10.09.2011 Ora 16:00 

FC Küsnacht - FC Kosova 1 

Heslibach, Küsnacht – Heslibach 

E Dielë 18.09.2011 Ora 15:30 

FC Kosova 1 - FC Red-Star ZH 

Buchlern, Zürich - R3 

E diel, 28.08.2011, ora 14:30 

Etzliberg, Thalwil - Platz 1 

albinfo ch 

+ 

i 

s p o N s o r 

. 

C a r r o s s e r i e - A u t o s p r i t z w e r k 

www.kalludra.ch 

E Shtunë 24.09.2011 Ora 16:00 

FC Subingen - FC Kosova 1 

E Shtunë 01.10.2011 Ora 17:00 

FC Wettingen 93 - FC Kosova 1 

Stadion Altenburg, Wettingen – Hauptplatz 

Për informacione tjera: 

076 398 99 99 dhe 

079 541 71 76 

ALBSTUDIO 

C R E A T I V E S O L U T I O N S 


27 25 

. 

Për informacione tjera: 

076 398 99 99 dhe 

079 541 71 76 

.

eflektime 


bIseDë me at anton haraPIn aPo 

at anton më trego kush jam unë? 

Shqiptari është mburrur përherë me 

vetitë e tij si: nderi, burrnia, besa... këto veti nga 

bota që na rrethon shpesh janë futur në kategorinë 

e barbarizmës dhe naivitetit dhe kjo më shumë 

nga veprimet e shqiptarëve të pandërgjegjshëm. 

Në kërkim të filleve të virtyteve shqiptare, vetive 

pozitive, në kërkim të shpjegimeve filozofike 

e shoqërore të botës së shqiptarit, takova At 

Antonin, teologun, filozofin dhe burrështetasin 

që njohu filozofinë klasike perëndimore por 

njëkohësisht edhe filozofinë e jetës shqiptare. 

I hutuar e i brengosur nga përdhosjet 

që i bëhen thesareve, virtyteve e vetive të 

shëndosha kombëtare shqiptare, fillova të 

kërkoj për ta gjetur vetveten në laramaninë e 

botës perëndimore, në botën e diversiteteve të 

ndryshme kulturore, ku bota e shqiptarit paraqitet 

e “egër”dhe “primitive”. Në këtë diskurs unë 

kisha mendimin se, filozofia e thellë e jetës 

shqiptare nuk bie fare në kundërshtim me vlerat 

dhe parimet jetësore perëndimore. Në të vërtetë 

virtytet dhe vlerat e shqiptarit janë bastarduar 

dhe përdhosur nga njerëzit të pandërgjegjshëm 

këto vlera duke i ngritur në atë nivel, që bota 

perëndimore, e ajo që na rrethon, të kujtoj se, 

shqiptari në natyrën e tij është i “egër”. 

“A je burrë a jo?” Është një nga 

shprehjet që e përdorin shqiptarët. Fjala burrë e 

burrni janë dy nocione që në fjalorin e shqiptarit 

më së shumti përgojohen e thirren në to, mirëpo 

domethënien e këtyre dy fjalëve shumë pak 

burra e dinë dhe e kuptojnë. Në fakt ata e dinë. 

Secilin mashkull shqiptar që e has në rrugë do të 

jap versionin e vet mbi kuptimin e fjalës burrë e 

burrni. Përdhosja e vetive shqiptare, e më shumë 

keqinterpretimi i vlerave si: nderi, burrnia, besa... 

toleranca fetare sot janë tejet të dhimbshme. 

Në kërkim të vlerave shqiptare të 

cilat sot shqiptari “modern” i quan si të tejkaluara, 

të egra, hasa në disa shpjegime të mrekullueshme 

që m’i bëri At Anton Harapi i cili jetoi gati para 

një shekulli. Ky njeri i madh i kohës kishte 

bashkëpunuar ngushtë me At Marin Sirdanin, 

At Shtjefën Gjeçovin, Çerçiz Topullin, Isa 

Boletinin, Fan Stilian Nolin, At Gjergj Fishtën, 

Imzot Vinçens Prenushin, At Donat Kurtin, Dr. 

Át Gjon Shllakun, Dom Ndre Zadejen, Hilë 

Mosin, Mehmet Shpendin, etj., në Jug e Veri të 

Shqipërisë. 

I humbur në kërkim, në vitrinën e 

librave kërkoja diçka për ta gjetur veten, për ta 

identifikuar vlerën apo jovlerën e disa parimeve 

jetësore që kisha fituar nga edukata familjare. Në 

anën tjetër jeta në perëndim më kishte shtyrë ta 

studioj vetveten duke i shtuar pyetjen kush jam 

unë dhe, si qelizë e tërësisë shqiptare, kush e 

çka e përbën botën e shqiptarit, hasa në librat e 

At Antonit që i kisha blerë diku në Prishtinë, po 

nuk kisha pasur kohë tì lexoja. Në zbrazëtirën 

dhe mungesën e vullnetit për të lexuar autorë 

perëndimorë, fotografia e At Antonit, e vendosur 

në kopertinën e librit, sikur më provokoi... E 

ndjeja një ngacmim dhe më dukej se ky njeri 

donte të më thoshte diçka. 

Fillova ta lexoja veprën e tij. Pyetjet që kaherë 

i kisha të përpiluara në mendjen time lidhur me 

vlerat e shqiptarit gjetën përgjigje që më qetësuan 

tej mase. Pyetja e parë që i bëra At Antonit ishte, 

nëse ai ka mundësi të më shpjegonte diçka për 

burrninë e shqiptarit? 

Ai në heshtjen fizike, por i gjallë 

nëpërmjet veprës së tij, më shpjegon: “Në burrnín 

shqiptare hetojmë të përmbledhuna virtytet 

vetjake: “Burri nuk matet me pllamë, por me 

zêmer” prandej, shqyptari nuk rrêhet vetun mas 

duke per me e gjykue e me e qëmue burmín, por 

atij i thote burrë, i cilli “s’u lên marre armve” 

(forca), “fiket, parase m’u koritë” (qindresa), e 

“fialen e ká fjalë e pȗnen pȗnë” (drejtësia vetjake). 

Porse me kêne burrë njimend duhen “njiqind urtí 

e nji trimní” (urtija qi perjashton egercín), pse, 

sado trim të jét kush, pá urtí, s’ká me kênë burrë, 

por trimbudáll. Këndej mandej rrjedhin të gjitha 

njato virtytet tjera nierzore, me të cillat shqyptari, 

ne kuptimin e vet e percjellë burrnín; b.f. aj thotë: 

Burrë i mêçem, burrë i ndalun, burrë katerqindsh 

d.m.th. i plotsuem nder tâna pikpamjet etj.” 

Dhe unë fillova të krahasoja në shpejtësi atë që sot 

e quajnë burrni. Është rrëqethëse fakti, sa është i 

devijuar kuptimi tradicional i burrnisë shqiptare. 



Ky devijim i burrnisë shqiptare ka arritur në 

shkallën ku tejkalon gati të gjitha parimet 

burimore të këtij virtyti të traditës shqiptare. 

I ngacmuar nga mendimet e mia, 

ngacmova At Antonin me pyetjen vijuese: çka 

ka të bëjë koncepti i besës me burrninë? Mua 

njëkohësisht më sillen vërdallë shumë situata të 

pabesive shqiptare, idiotizma e që pseudoburri 

i sotshëm shqiptar e interpreton ashtu sipas 

dëshirës dhe interesit vetjak. Ai, edhe pse kishte 

hetuar se isha i humbur në mendime, vazhdon të 

japë përgjigjen: “Ne këtë vështrim perfundojmë, 

se besa e burrnija perbâjn karakterin moral të 

popullit tonë; për te shqiptari flijon pasunín, 

familjen dhe vetjen dér në shkallën heroike e për 

to “e bán deken si me lé”. Edhe ky si gjithë të 

tjerët, mendova unë. 

Të shohim tash edhe të metat e këtij 

idejari (ideali), vazhdon në qetësin e tij At Antoni: 

“Besa âsht besë” d. m. th. parim i paluejtshëm 

mbi të gjitha parimet, kulmi i nderës, prandaj 

edhe me i kujtue, se besa âsht e pandershme, e 

padrejtë a pse dhanë kundra arsyje, kundra natyre 

e kundra ndërgjegje, “burri nuk luen”. Qe se si 

besa degjeneron, nuk âsht nji pasjon e nji ves. 

Omne nimium vertitur in vitium, d. m. th. teprija â 

teprí edhe në të mirën.” 

Aha, i thashë vetit. Ja që 

keqpërdorimin e kësaj vetie shqiptare e paska 

hetuar edhe ky filozofi shqiptar. Fillimisht këto 

shpjegime sikur më dukeshin pak të palogjikshme. 

Nuk e ndjeja veten mirë. Doja të dija edhe më 

shumë. Papritmas, sikur e hetoi se nuk e kuptoja, 

ai fillon me shpjegimet e mëtejme: “Njipernji, 

shgyptari e tepron edhe në burrni e shumë herë, 

në vend me qindrue nder parime të arsyes, e mban 

per nderë e burrní të qindrojë “per nemuz” e këso 

dore mërrín “per nji plesht m’e djegë jorganin”. 

Me sa kuptova burrnia e besa lidhen 

edhe me urtësi, racionalitet e durim e posaçërisht 

me parimin e arsyes. Besa e burrnia në vete 

përmbajnë një botëkuptim të thellë filozofik, aq i 

thellë sa vetë shqiptarët po e “vënë” në sirtarët e 

së kaluarës dhe se në modernitetin e sotshëm nuk 

paska vend. Sot shqiptari thotë se këto që thua 

At Anton janë të papërdorshme e të dalë mode. 

Politikani e intelektuali shqiptar sikur është duke 

u ngulfatur nga moderniteti banal. E duke u 


përpjekur për tù prezantuar si “modern” po shkel 

vlerat bazë të identitetit të vet. Pra ai po i shkel 

vetitë më të çmuara të shpirtit shqiptar, i them unë. 

Më dukej se ai buzëqeshte me temperamentin tim. 

Me shpjegimet e tij më dukej sikur më qortonte, 

por edhe më qetësonte duke shpjeguar: “Po por 

sod shqyptarët e qytetnuem po duen me thânë, se 

nji nieri me besë si ne moçme âsht ne Lekës d. m. 

th. nuk din në që jetë âsht, madje edhe burrnija 

gati gati po blehet me pare e me reklame, e, kê po 

han besa e burrnija, atê e ká hanger fiura. Ata, 

qi s’duen me e pá me sy shqyptarin, po duen me 

thânë, se kombi i jonë mund të mârre kulturen, 

por s’mund të qytetnohet, d. m. th. nuk mund 

të trajtohet per me iu pershtatë jetës nierzore 

moderne - e mjerisht këtij menimi jânë edhe mâ 

se nji shqyptarë, të cillve u ká dalë hatrit vetja 

e Shqypnija -prandej, per trajtimin e edukaten e 

shqyptarit lypin të shlyhen prej shpirtit të tij besa 

e burrnija e malokve.” 

Kjo do të thotë se vlerësimet e mija 

disi janë të shtruara në kahe të duhur, i thashë 

unë. Ai nuk më përgjigjet. Në qetësin e tij, 

vazhdon të më thotë: “Ani mirë, se po rrenojm, 

po ia hjekim shqyptarit këto dy vetí, por s`mjafton 

të rrenojm; lypet dhe të ndertojm mbi rrenime. E 

po shka do të vêm në vend të besës e të burrnís? 

Me shka do ta mbushim ket golle, qi jet’ ne 

shpirtin e shqyptarit? Në çë mnyrë atherë do t’ia 

gjejm rrfanen jetes e ekzigjencës së shqyptarit, e 

cilla po nuk u gjet e nuk u plotsue do të shkaktojë 

katastrofen kombtare?“ 

Këto pyetje disi më brengosën. M’u 

duk se e provokova shpirtin e tij. U ndjeva fajtor. 

Mirëpo urtësia e përvoja e tij panë habinë time. 

Isha i habitur sepse situata e botës së shqiptarit 

nuk kishte ndryshuar shumë që nga koha kur ishte 

fizikisht i gjallë. Po brengosëm për Kosovën, i 

thashë. Kemi një kaos. I thonë tranzicion. Njeriu 

në këtë vend sillet vërdallë i hutuar e i brengosur, 

komentova unë. Sikur donte të më qortonte, e, 

njëkohësisht edhe të më qetësonte, vazhdoi duke 

m’u drejtuar: “Nuk dijm shka do të na gjegjin 

lexuesat tonë përreth këtyne përvetjeve; jemë të 

sigurtë se “dikush thumbit e dikush patkonit”, 

prandej po mârrim lêjen me ia tëfaqë menimin 

tonë publikut shqyptár: Ne trajtimin e popullit 

tonë s’do të shikjojmë vetëm me prishë e me 

rrenue, por “besen shqyptare” do ta shndërrojmë 

me trajtimin e ndërgjegjes ndër parime të 

shndoshta, e “burrninë tonë”, sod e mbrapa 

reflektime 

s`do ta mbajmë me pushkë e me tagan, por, me 

edukatë kombëtare do tì japim shqyptarit zotsínë 

vetjake në mendim, në fjalë e në pûnë, e cila zotsí 

sod pagëzohet me fjalën corragio civile. Mos të 

rrehena! Dér dje shqyptari kjé nieri me karakter 

(nemose nder parime të veta) por i pa gjyetnim, e 

po deshtem na sod me ia ndreqë vetem duken, tue 

i prishë kênen e karakterin, në ket mnyrë i bâjm 

mâ të madhin atentat jetës kombtare.” 

Po çka duhet vepruar? Si duhet bërë? 

Sikur donte të më thoshte edhe më shumë për 

burrninë shqiptare. Mendova se shpjegimet e tij 

për elementin e burrnisë te shqiptarët e kishte 

përfunduar. Thellësia e filozofisë së këtij virtyti 

shqiptar ishte edhe më e madhe. Ai dëshironte 

të më mësonte edhe më shumë për botëkuptimin 

e këtij virtyti. I urryer nga përvoja fillon të 

krahasojë shpjegimin e tij duke vazhduar: “Idea 

“burrni” e jona, dán se mân diç mâ teper se idea 

e grekvet e se idea virtus e rromakvet. E njimend, 

prej nji burri ne veshtrim të plote na kerkojm 

madhnín shpirtnore, pse burri do te jét bujár, 

zêmbergjênë e i madh nder të tâna pikpamjet; në 

nji burrë duem te shohim kjartsín e mendes, pse 

burri din shka bân e shka flet, as “kurr nuk ngutet 

prej urtije e jo prej tutet”... Prap mandej “burrnia” 

nenkupton zotnimin e vetit, pse burri, qi â burrë 

e ká vetin në dorë, as s`mêrret me doshkado; 

burrin e majm të panjollë porsi vehtja, si edhe të 

stolisun me të gjitha vetít, qi i lypë ndera e fisit 

e e familjes, pse burrit nuk i kuqet ftyra, aj e kí 

s`ynin (ndergjegjen) kokerr (te pafrigshem). Tue 

kênë se burrnia xên fill e pështetet në besë, e besa 

se mbrâmi ne droje të Zotit, të tânë fuqia morale, 

karakteri e qindresa e nji burrit themelohen në 

bazë objektive, reale e të njimendtë e shkon baras 

me natyrë te nierit aq, sá nji të shburrnuemit nuk 

i vjen mâ era nieri. Qe se si me idén “burrní”na i 

shprehim të gjitha virtytet e vehtjake e Shoqnore 

jo vetem në dispocijon e n’aftsí, por ne veprim e 

në zbatim a si thonë in facto esse.” 

Mbeta i shtangun. Ai nuk foli më. U largua në 

qetësi. Dhe u palos në raftin e librave duke më 

shikuar me admirim pse më la në mendime. Si 

ta kuptoj këtë shpjegim? Kuptova një gjë shumë 

të thellë filozofike. Kuptova faktin se, për të 

gjykuar diçka si të dalë mode a jo, si e vlefshme 

a jo, si traditë e mirë apo e keqe, duhet analizuar 

vetveten. Pra thellësinë e filozofisë së këtyre 

virtyteve shqiptare. Kuptova se kuptimi i drejtë 

i këtyre vetive që i atribuohen shqiptarit nuk 

është primitiv, nuk është i egër, ato janë edhe 

sot aktuale nuk bien ndeshë me jetën moderne. 

E ata që nuk e njohin vetveten, dëmtojnë rrethin, 

shtetin dhe ardhmërinë e vendit. 

Zef Ahmeti 

29

edukim 

- Arsye të mira për orët muzikore 

Kur është fëmija i gatshëm për të luajtur 

në ndonjë instrument muzikor? 

- Zgjedhja e instrumentit muzikor 

- Si ta dalloni nëse fëmija juaj ka talent 

për muzikë? 

-Gjetja e profesorit të muzikës 

Një numër i madh i studimeve e lidhin muzikën 

me përmirësimin e rezultateve shkollore. 

Madje edhe Platoni ka thënë, “mësojani 

fëmijëve muzikën, fizikën dhe filozofinë 

por më së shumti muzikën, sepse muzika 

dhe të gjitha artet tjera, janë çelësi i teknikës 

së mësimit”. 

Ja edhe disa arsye të tjera të mira që fëmija 

juaj të interesohet për muzikë. 

arsYe të mira për orët muZiKore 

Si duket Platoni kishte të drejtë. Ja disa hulumtime 

të cilat theksojnë anët pozitive të 

mësimit të muzikës te fëmijët. 

Një hulumtim zviceran, i cili përfshiu rreth 

1 200 vogëlushë, ka treguar që lozja e mu- 

zikës u ndihmon fëmijëve në lexim dhe në 

teknika verbale, me ndikimin e tij në përmirësimin 

e përqendrimit të mbamendjes 

dhe aftësive për t'i shprehur mendimet. 

• Studimi në Hong Kong ka treguar që të 

rriturit, të cilët kishin pasur orë muzike para 

moshës 12 vjeçare, ishin të aftë të shpreheshin 

më mirë sesa të rriturit të cilët kishin 

pasur pak orë muzike ose fare. 

• Hulumtimi amerikan ka zbuluar që fëmijët 

e moshës nga 5 gjer në 7 vjeç, të cilët kanë 

ngecur në rezultate shkollore, i kanë arritur 

moshatarët e tyre në lexim, ndërsa në matematikë 

pas 7 muajve pas ndjekjes së orëve 

muzikore. 

• Dëgjimi i muzikës në çfarëdo moshe, ndikon 

direkt në sistemin tonë të brendshëm të 

kënaqësisë dhe aktivizon pjesët e trurit të 

cilat shkaktojnë eufori. 

Kur është Fëmija i gatshëm për të luajtur 

Në NDoNjë iNstrumeNt muZiKor? 

Para se të filloni me orët, ndihmoni fëmijës 

tuaj që të zhvillojë dashuri ndaj muzi- 


eDukata muzIkore I bën 

kës dhe ta kuptojë atë. Dërgoni fëmijën të 

shikojë ndonjë shfaqje muzikore, lëshojini 

CD muzike dhe flisni rreth instrumenteve të 

cilat i dëgjoni. 

Mosha më e mirë për të filluar lozjen e instrumenteve 

varet nga fëmija, nga zhvillimi i 

tij dhe nga instrumenti të cilin planifikon ta 

mësojë. Të gjithë ne kemi parë vogëlushë të 

cilët luajnë Mocartin në violinë që në moshën 

3 vjeçare apo Shopenin në piano që në 

moshën 5 vjeçare. 

Shenja më e mirë që tregon që fëmijët janë të 

gatshëm për muzikë është kur ata dëshirojnë 

të shkojnë në orë formale dhe kur mund të 

përqendrohen gjatë orës. Aftësia për t'i dalluar 

lehtë numrat dhe shkronjat është po 

ashtu një ndihmesë e madhe kur fillojnë të 

lexojnë muzikën. 

ZgjeDhja e iNstrumeNtit muZiKor 

• Flauti i gjatë apo bllok-flauti është shpesh 

instrumenti i parë dhe hyrje e mirë për të 

lozur muzikë. Madje mund të gjendet nëpër 

dyqane edhe me çmime të ulëta. Fëmijët 

mund të fillojnë të luajnë në flaut të gjatë, 

kur gishtërinjtë e tyre janë mjaft të gjatë sa 

për t'i mbuluar vrimat. Mosha e preferuar: 

5+ 

• Fëmija mund të luajë në piano kur të arrijë 

të prekë tastaturën dhe kur të ketë mjaft 

fuqi që të mund të shtypë butonat. Mosha e 

preferuar: 5+ 

• Instrumentet me tela zakonisht mund të 

gjenden si prodhime me madhësi të vogla, 

për shembull 1/8 më e vogël se madhësia 

normale, i dedikuar pikërisht për fëmijë të 

vegjël, në mënyrë që ata të fillojnë të luajnë 

shumë herët. Disa fëmijë luajnë në violinë 

që në moshën 4 vjeçare. Mosha e preferuar: 

5+ për violinë, 7+ për violë dhe violonçel. 

• Disa instrumente frymore nuk rekomandohen 

për të lozur fëmijët e vegjël, për shkak 

të shtypjes që bëhet në dhëmbë, për shkak 

të madhësisë së instrumentit, fuqisë së gojës 

e cila nevojitet dhe forcës së fryrjes që ne- 




edukim 

fëmIjët më IntelIgjentë 

vojitet për të prodhuar tingullin. Mosha e preferuar: 

8+ (flauti, klarineta); 10+ (saksofoni, 

tromboni, boria). 

• Kitarat mund të gjenden edhe në madhësi 

më të vogla dhe janë të preferuarat e shumë 

fëmijëve nëpër shkolla. Shumë profesorë këshillojnë 

që të fillohet me kitarë akustike me 

tela nga najloni para se të kalohet në kitarë 

elektrike. Mosha e preferuar: 7+ 

• Daullet, si dhe kitarat elektrike, mund të jenë 

të preferuarat në zgjedhjen e instrumenteve 

për shkak të faktorit “rock”. Edhe pse duken të 

lehta për të luajtur në to, në fakt nuk janë! Por 

janë shumë argëtuese. Mosha e preferuar: 7+ 

si ta DalloNi Nëse Fëmija juaj 

Ka taleNt për muZiKë? 

Thuhet se secila foshnjë ka lindur me instinkte 

natyrore që i ndihmojnë të njohin zërin e 

nënës së tyre. Por ekzistojnë edhe ato të cilat 

thonë se fëmijët thjeshtë janë të lindur me talent 

për muzikë. 

Këta fëmijë në moshën e hershme, madje 

edhe para moshës 2 vjeçare, mund të reagojnë 

në muzikë me anë të luhatjes apo kërcimit 

apo thjeshtë duke përsëritur melodinë. Këta 

fëmijë mund të riprodhojnë melodinë dhe ritmin 

në piano, daulle, dhe madje dallojnë nëse 

luhet ndonjë notë në mënyrë të gabuar. 

Por a janë këta fëmijë të talentuar në muzikë 

apo vetëm kanë predispozita të mira, është 

temë për ta diskutuar. Por, në çdo rast, nëse e 

duan muzikën, atëherë mund të themi që janë 

të talentuar. 

gjetja e proFesorit të muZiKës 

Shumë profesorë të muzikës ofrojnë orë private 

një me një apo orë grupore në shkolla fillore, 

për të cilat mund të informoheni direkt 

në shkolla apo nëpërmjet reklamave të vogla. 

BB 

31

autor: 

bravo 

skandi 

orët e caKtuara 

Kur niS 

oSe Kryhet 

diçKa 

reoMir 

e papritur, 

e çuditShMe 

oSe e paKuptueShMe 

për ne 

KënGëtari, 

vLadi 

një 

futboLLiSt 

portuGeZ 

‘SveriGeS 

radio’ 

ShtreSa Më 

e paSur dhe 

Më e Lartë e 

ShfrytëZueSve 

tërheqj/e 

hidroGjeni 

aKtorja, 

rina 

� 

KafShë 

e eGër 

Gjitare 

KënGëtarja, 

turner 

që nuK di 

të ShKruajë 

e të Lexojë 

1 

2 

3 

4 

5 

6 

7 

8 

9 

enigmatikË 

Kryetari i 

Kuvendit 

Shqiptar 

në Zvicër 

dëM i Madh, 

ShKatërriM 

i Madh 

(Sh. Shq.) 

tantaL 

radiuS 

‘LiverpooL 

teLeScope’ 

MaL 

në aZi 

Lëndë Me Shije 

të hidhur, që 

nxirret nGa 

diSa biMë 

i prodhuar 

Me Lëndë 

SintetiKe 

poLitiKani, 

Kurti 

qyteti 

në foto 

radio 

rinia 

eMër i huaj 

ShKriMtar i 

LaShtë 

eGjiptian 

eMër 

i huaj 

� 

K. 

vend ShuMë 

i nGritur Mbi 

Sipërfaqen 

e toKëS 

HORIZONTALISHT 

FJALËKRYQ KLASIK 1. Territor komune - Pesha e enës a e mbështjelljes së një malli. 

2. Zog këngëtar sa trumcaku (sh.shq.) 3. Rrëmujë, shkel e shko - 

Inteziteti. 4. Rrjetë peshkimi - Shtëpi botuese katolike. 5. Anëtar 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 

i drejtpërdrejtë i një akademie të shkencave. 6. Radium - Qytet 

danez - Tempo, Azoti. 7. Qytet në Angli - Kalë me qime të zezë, 

vraç. 8. Metri - Skuq mishin, qepën, specat, vezët etj. 9. Aktorja, 

Rina - Erë e këndshme, erë e mirë që lëshojnë lulet e disa lëndë, 

amësim. 

VERTIKALISHT 

1.Veprimi sipas kuptimeve të foljeve AKAPAROJ. 2. Sekt i 

veçantë fetar i myslimanëve (në vendet ku vepron feja myslimane) 

- Tempo. 3. Shkrimtar i lashtë egjiptas - “Organic Trade 

Association”. 4. Këngëtari, Krasniqi (shq.). 5. E rares - “Geoscience 

Australia”. 6. T.I.R. - Të paktën, së paku; qoftë edhe... 7. 

Paga vjetore e Papës - A.N.O. 8. Radiumi - Ai që luan një rol 

me rëndësi në një ngjarje. 9. Që lidhet me romakët-Agjencia 

hapësinore amerikane. 

ZGJIDHJA E NUMRIT Të KALUAR: SKANDI: 17. b, ZEfIR, vRIMA, INDI, cAA, A, R, NAN, A, ANIMAToRI, ASHAT, RAb, IART, IAb, R, IKER, NIpI, Do, EDITA, 

AMARETë, T, AT, NA, AR, ANANA, ALA, ZvIcERAN, M. 

fJALëKRyq KLASIK: KATIL, GoL, ALIGAToRI, NARU, IMAN, IN, MINARE, bILETARI, ANANA, A, E, LAT, LEZAR, E, ASIMI, A, TARKAN, oK 

yLber 

adeM 

MiKoLLovci 

Lundër e 

voGëL, e Gjatë, 

e nGuShtë dhe 

e ceKët 

KuLt fetar 

i caKtuar 

(Shq.) 

facebooK 

huMoriSti, 

thaçi 

(ciMa) 

peMë Me 

Kurorë të 

Gjerë 

trunG 

i Gjatë 

Gjë që ëShtë 

bërë njëLLoj 

Me diçKa 

tjetër 

‘SoMethinG 

awfuL’ 

‘interactive 

broKerS’ 


punimi Punimi është është i përbërë i përbërë prej nëntë prej katrorëve, nëntë katë 

trorëve të cilët poashtu janë të përbërë 

cilët, prej po nëntë ashtu, janë katrorëve të përbërë të prej vegjël. nëntë Detyra katrorëve 

të e vegjël. juaj është Detyra që juaj t’i është rradhisni që t’i rradhisni numrat numrat prej 

prej 

1 deri 

1 deri 

9, 

9, 

po 

pa 

e 

i përsëritur 

përsëritur 

numrat 

numrat 

as në 

as 

kolonat 

në 

kolonat vertikale e as në kolonat horizon- 

www.Sudoku-Puzzles vertikale tale. Që e as t’ua në kolonat lehtësojmë horizontale. punën që iu t’ua kemi lehtë- .net 

dhënë Sudoku, disa Kakuro numra & Futoshiki si ndihmë. Puzzles 

sojmë punën, ju kemi dhënë disa numra si ndihmë. 

Sudoku 9x9 - Very easy (133489776) 

4 5 2 

8 7 2 5 3 

9 4 6 7 

8 4 9 2 

6 7 2 

2 1 5 3 

1 2 7 4 

9 3 8 1 6 

www.Sudoku-Puzzles 4 7 .net 8 

Sudoku, Kakuro & Futoshiki Puzzles 

www.sudoku-puzzles.net 

Sudoku 9x9 - Very easy (138530853) 

Solution: 


32 www.albsuisse.ch 

reoMir 

Zero 

Zanore 

diçKa që 

ndodh 

(Sh.Shq.) 

� 

dru Gjethor 

enë Ku Mbahet 

hiri i të 

vdeKurit 

vepriMtari, 

hySeni 

* 

** 

*** 

**** 

9 1 4 6 

5 6 1 7 

3 6 8 9 

6 5 2 4 

2 7 5 8 

1 3 7 2 

3 1 9 7 

7 8 2 5 

www.Sudoku-Puzzles 8 2 9 4 

.net 



Sudoku 9x9 - Easy (132731994) 

Solution: 

8 5 6 7 1 


7 2 6 9 4 

9 2 6 

1 3 4 7 

8 6 

2 1 9 5 

7 6 4 

9 4 1 7 2 

www.Sudoku-Puzzles .net 

2 7 8 6 3 



Sudoku 9x9 - Medium (135053405) 

8 5 7 2 

Solution: 


7 1 

5 9 4 7 

9 1 8 5 6 

2 4 

7 3 4 2 8 

8 2 1 6 

2 3 

1 7 3 5 


Solution: 

www.sudoku-puzzles.net


DashI 

Ky është muaji juaj, duke filluar nga data 1. Çfarëdo që keni 

shpresuar është juaja: një ditë pushimi për të luajtur dhe 

pushuar pranë pishinës, një marrëveshje biznesi e cila do të 

nënshkruhet, një puthje e mrekullueshme. Shkëlqyeshëm! 

Kini kujdes me financat në datën 2. Në datat 6 dhe 7, duhet 

ti shtyni daljet e çmendura natën pasi duhet te ndihmoni 

një të afërmin tuaj me organizimin e një feste. Papritur 

do ta shikoni marrëdhënien tuaj nga një tjetër drejtim 

në datën 12. Shkëlqyeshëm! Mënyra se si ju po i shikoni 

gjerat po e rregullon të qenit tuaj egoiste. Argëtohuni në 

datat 17 dhe 18. Shëtisni me biçikletë, në këmbë, merruni 

me stërvitje ose provoni një restorant të ri (ose bëjini që të 

gjitha!). Vendosini disa qëllime vetes në datën 21. Pastaj 

mundohuni ti arrini këto qëllime! Ju do te jeni në një formë 

te shkëlqyer, psikologjikisht, fizikisht, profesionalisht dhe 

emocionalisht në datat 26, 27 dhe 28. 

gaforrja 

Do të tentoni që në çdo mënyrë t’i kundërviheni çdo autoriteti 

gjatë këtij muaji. Thjesht, vështirë do t’i pranoni urdhrat 

nga eprorët tuaj. Kjo sjellje ndonjëherë edhe mund të jetë 

e mirë, por kujdes – jo çdoherë. Zgjidhja për këtë është të 

kërkoni një vend pune ku nuk duhet të luftoni për të drejtat 

tuaja dhe të krijoni kushtet elementare për punë. Ndërsa 

në vendin ekzistues përpiquni të mos qëroni hesape për 

momentin. Gjatë muajit gusht do të zbuloni anën tjetër të 

partnerit, e madje edhe vetveten. Pra do të gjeni personalitetin 

tuaj, të cilin do ta jetoni. Personat e lirë do të kenë 

mundësi të takojnë njerëz interesantë, që ndoshta mund të 

shndërrohen në lidhje dashurie. 

Peshorja 

Që në fillim të këtij muaji do të jeni të detyruar të zgjidhni 

synimin që keni për të arritur. Pra, me një rregullim më të 

mirë të angazhimit tuaj do të keni shanse të mira për të 

përparuar në karrierë. Në këtë mënyrë muaji gusht mund 

t’ju sjellë suksese, ndërsa do të gjeni edhe metoda të mira 

për të zbatuar projektin që tashmë e keni hartuar në kokën 

tuaj. Edhe në aspektin financiar shihet përparime të dukshme, 

por edhe investime. Ndjenjat dhe mendimet duhet t’i 

harmonizoni gjatë këtij muaji nëse dëshironi të arrini lumturinë 

e kërkuar me partnerin tuaj. Personat e lirë ndërkaq, 

do të kenë një fazë të mirë për njoftime të sinqerta e madje 

edhe për krijimin e lidhjeve të shëndosha. 

Gjatë këtij muaji nuk duhet të nxitoni në punë. Megjithatë, 

nuk do të lejoni t’ju ikën gjërat nga dora. Nëse ju jepet rasti, 

filloni me zbatimin e një plani të mëhershëm të cilin e 

keni ideuar, sepse mund t’ju jepet një shans i sinqertë për 

përparim në karrierë. Projektin të cilit i jeni përkushtuar në 

mënyrë konstante mund të marrë dhen prej datës 17 gusht 

e tutje. Ky muaj është i përkryer për jetën tuaj bashkëshortore, 

madje sjell mundësinë të dashuroheni sërish në partnerin 

tuaj. Ndikimi i planetit Venera do t’ju sjellë ajër të 

pastër në dashuri. Personat e lirë ndërkaq, prej një argëtimi 

të çastit mund të kalojnë në lidhje jetësore. 


DemI 

Merreni shtruar në datën 1. Nëse dëshironi të blini blini blini, 

përpiquni përpiquni përpiquni ta frenoni veten. Ky muaj 

është i gjithi në lidhje me përcaktimin e prioriteteve: kaloni 

më shumë kohë në natyrë, më pak shpenzime ne blerje. 

Më shumë ushqim i freskët i gatuar në shtëpi me miqtë 

tuaj, më pak netë të shtrenjta me koktejle jashtë. Prioritetet 

tuaja në linjë tashmë mund të prodhojë disa rezultate mjaft 

spektakolare në datat 2 dhe 3. Arrogancë është e pavend, 

veçanërisht në datat 8 dhe 9, kur ju nuk keni të gjithë informacionin 

e nevojshëm ende. Disa lajme të papritura do 

të sjellin emocione të forta në datat 14, 15 dhe 16. Ndoshta 

ju duhet të takoni personin e përfshirë për të folur mbi të. 

Rruga juaj merr drejtim te qartë pas një bisedë me një mik 

në datën 19 ose 20. Ju do të dëshironi të keni më shumë 

kohë për partnerin në datën 25. 

Gjatë këtij muaji do të përpiqeni të depërtoni në sipërfaqe, 

dhe t’i merrni gjërat në duart tuaja. Thjesht, mendoni se ka 

ardhur koha të avanconi në karrierë – por kjo gjë mund të 

shkaktojë konflikte me eprorët tuaj. Duhet të jeni më të 

durueshëm dhe të mos ekspozoheni çdoherë si shef. Lejoni 

që edhe të tjerët të ndihen komod, sepse do të vije edhe 

momenti juaj për t’u dëshmuar sa vleni. Dominimi juaj te 

partneri nuk do t’ju sjellë lumturi. Në këtë mënyrë partneri 

do të ndihet si i humbur. Është koha të frenoni pak dhe të 

dëgjoni se çfarë ka partneri për të thënë. Personat e lirë 

shpejt do të krijojnë kontakte të reja, por edhe mund t’i 

humbasin shpejt ato. 

akrePI 

Gjatë këtij muaji mund të mos jeni gjithaq të kënaqur me 

kolektivin tuaj në punë. Madje, mund të bëni gabime duke 

i fajësuar bashkëpunëtorët edhe atëherë kur ju do të jeni 

ai që do të bëjë gabime të caktuara. Zgjidhja qëndron në 

vetëkontroll, pra duhet të ushtroni të kontrolloni temperamentin 

tuaj, sepse çdo problem ka zgjidhje. Disa fjalë të 

mira gjatë kësaj periudhe në kolektiv mund të hapin rrugë 

më vonë. Duhet të keni kujdes të mos i bëni presion partnerit 

dhe ta lëndoni me xhelozinë tuaj të pavend. Thjesht, 

përpiquni të jeni më realë në jetë dhe problemet t’i zgjidhni 

me bisedë të sinqertë. Personat e lirë duhet të presin një 

kohë më të mirë. 

Në punë do të tregoheni shumë të sigurt dhe të angazhuar, 

ndërsa nuk do të frikoheni nga konkurrenca e mundshme. 

Kjo gjë ju ndihmon të jeni më të qetë dhe t’i kontrolloni 

aftësitë që keni. Pra, marrë në përgjithësi, muaji gusht do të 

jetë goxha i suksesshëm për ju në sferën e karrierës. Vetëm 

duhet të keni kujdes nga ndryshimet e shpejta – të cilat do 

të ishte mirë sikur t’i lini për më vonë. Lidhja juaj bashkëshortore 

vetëm sa do të forcohet dhe zbukurohet. Sidoqoftë, 

duhet të jeni më të qëndrueshëm, sepse arti i dashurisë kërkon 

më shumë ledhatim dhe afërsi. Personat e lirë kanë 

para tyre një kohë ideale për ta takuar personin e jetës. 

horoskopi 

bInjakët 

Data 1 është ditë shumë e pa qëndrueshme për ju. Sido që të 

jenë, çështjet që kërkojnë zgjidhje në jetën tuaj do të keni 

gjithë mbështetjen e nevojshme për tu dhënë zgjidhje ne 

fillim te muajit. Tregohuni të hapur, por mos harroni se 

vendimi për atë që duhet bërë ose jo e merrni vetëm ju. 

Dy ditë krejtësisht të jashtëzakonshme janë ato në datat 4 

dhe 5. Mos harroni të argëtoheni! Detajet kanë nevojë për 

vëmendjen tuaj ne datat 10 dhe 11. Përdorini kompetencat 

tuaja për te bërë mirë, në vend të gjerave pa vlere në datat 

14, 15 dhe 16. Bashkohuni me vullnetaret në pastrim e 

qytetit, dhe jepini një dorë fushatës për ndërgjegjësimin 

e vetëdijes publike shëndetësore. Ndryshimi do te jetë i 

dukshëm! Mendimet e thella do t’ju mbajnë të zënë në datat 

21, 22 dhe 23. Në datat 26, 27 dhe 28, ju jeni në humor 

për të komunikuar. 

luanI vIrgjëresha 

Aftësia juaj për t’u prezantuar në mënyrë të duhur është 

çelësi i suksesit për ju në muajin gusht. Njerëzit me dëshirë 

do t’ju ndihmojnë t’i tejkaloni problemet, sepse komponenti 

juaj social do të jetë faktori kryesor që do t’ju dërgoi 

drejt suksesit. Po kjo aftësi nuk do të kalojë pa u vëne re 

nga eprorët tuaj, të cilët kanë nevojë për njeriun i cili sjellë 

harmoni në kolektiv – prandaj shfrytëzojeni aftësinë tuaj. 

Ju e dëshironi këtë harmoni në gusht, që tashmë ka trokitur 

në dyert tuaja. Do të jeni në gjendje të gjeni kompromise 

me partnerin në mënyrë diplomatike. Personat e lirë të kësaj 

shenje do të kenë mundësi të takojnë partnerin e jetës, 

në periudhën 3-16 gusht. 

shIgjetarI 

Për momentin mund të thuhet se çdo gjë ecën si duhet në 

karrierë. Megjithatë, ju keni nevojë për kolektiv që të motivoheni 

më tepër për punë. Edhe nëse punoni në kolektiv, 

ju duhet ta merrni udhëheqjen e punëve – mirëpo jo edhe 

të harroni se të mirat duhet t’i ndani me bashkëpunëtorët. 

Marrë në përgjithësi, do të keni mundësi t’i shpalosni afinitetet 

tuaja kreative dhe anët tuaja pozitive. Përpiquni të 

mos e lëni partnerin anash – por gjeni kohë të bashkëbisedoni 

për planet tuaja të mëtutjeshme dhe kompromiset që 

duhet të bëni. Në këtë mënyrë do ta forconi lidhjen tuaj. 

Personat e lirë do të kenë çaste të këndshme romantike 

gjatë këtij muaji. 

brIcjaPI 

brIcjaPI ujorI PeshqIt 

Tendenca juaj për të planifikuar çdo gjë deri në fund në profesion, 

do të shpaguhet. Detyrat e përfunduara zyrtare do 

t’ju dërgojnë drejt suksesit. Po ashtu në mënyrë të zgjuar 

do të punoni në planet e mëtutjeshme të karrierës, ku do 

të bëni lëvizje të qarta. Kryesorja gjatë këtij muaji është 

të mos e humbisni vullnetin për punë dhe t’u kushtoni më 

shumë vëmendje raporteve në kolektiv. Planet nuk duhet 

të bëni pa partnerin, se paku mbajeni të informuar. Biseda 

e hapur është ajo që do t’ua sjellë harmoninë në shtëpi. 

Personat e lirë duhet të presin fatin e tyre, mirëpo duhet 

të jenë më aktivë. 

33

kulturË gusht / August 2011 

takImI I Parë me gjeÇovIn 

NDue DeDaj 

Kushdo që vete në Zym, e para 

gjë që bën, pyet se ku prehet 

Shtjefën Gjeçovi. Nuk bëjmë 

përjashtim as ne. Dhe, fati ka 

dashur që të hasim në udhërrëfyesit e duhur. 

Gazetari i njohur Frrok Kristaj e studiuesi 

i historisë, Nikollë Kërhanaj, njerëzit që na 

shoqërojnë në “takimin” me Gjeçovin, na 

e rrëfejnë vrasjen e tij nga serbët si të ketë 

ndodhur dje, edhe pse kanë kaluar 80 vjet 

nga ai 14 tetor i 1929-s, e ata as që kishin 

lindur asokohe. Por detajet e asaj vrasjeje 

i “mbajnë mend” mirë prej prindërve të 

tyre dhe kujtesës së historisë. Kjo ka qenë 

natyra e komunikimit në malet shqiptare, 

mot-motesh, përmes këngëve, rrëfimit të 

historive, ngjarjeve, që më shumë shtegtonin 

gojë më gojë, se me përmes letrës së 

bardhë. Gjeçovi dijetar e hero prehet brenda 

rrënojave të kishës së Shna Premtes. 

Po aty, ngjitur me shkrimtarin e Kanunit, 

është dhe varri i një tjetër atdhetari, At Luigj 

Palajt, rënë me 1913, dhe ai si një dëshmor 

i kombit. Kosova është i vetmi vend i 

Ballkanit, ku mund të flitet për heronj, si 

në vitet e para të shekullit XX, si në vitet 

e fundit të atij shekulli, kur dihet që ajo u 

çlirua më 1999, në vitin e parafundit të tij. 

Dikush e paskësh quajtur “varrezë kombëtare” 

këtë të Zymit, pasi këtu prehet dhe 

shkrimtari i madh Anton Pashku, aktorja 

e famshme Katarina Josifi, sopranoja e 

njohur Hermina Leka etj. Por dhe dy varre 

“interesante”, që u përkasin dy motrave të 

nderit (murgeshave) Marie dhe Dila Nerjovaj, 

nga Lugishta e Hasit. Kur popullata e 

atij katundi kaloi në besimin islam më 1852, 

ato të dyja lanë amanet që, kur të vdisnin, t’i 

sillnin në Shëngjergj, dhe ashtu ngjau. Nuk 

është aspak çudi që trazime apo rrethana të 

historisë sonë i gjen dhe në varreza, si “palimpseste” 

që mund t’ua rrokësh domethënien, 

për të kuptuar dhe më thellë ngjarjet 

që kanë ndodhur, edhe ato “rreshta” që 

mund të mungojnë në manualet e historisë. 

Në Zym prej 40 vjetësh organizohen “Takimet 

e Gjeçovit”, bash prej këtyre njerëzve 

që kemi në krah si udhërrëfyes. Në fillim 

bëheshin te Lisat e Shna Premtes, pastaj te 

Lteri aty pranë dhe së fundi në amfiteatrin e 

ri. Ato janë manifestime të përvitshme shpirtërore, 

letrare, artistike. Gjithnjë brenda 

atyre “takimeve” ka vend për “Orën e Anton 

Pashkut”, ku kumtohet për shkrimtarin dhe 

veprën e tij. Takimet ndiqen nga banorët 

dhe elita kulturore shqiptare e Prishtinës, 

Ulqinit, Shkupit, tash dhe nga Shqipëria. Në 

tetor të këtij viti do të jetë i 40-i “Takim” 

kulturor mbarëkombëtar me Gjeçovin dhe 

Frrok Kristaj, ashtu si para dyzet vjetësh, 

është sërish prijetar i kësaj veprimtaria 

shembullore. 

“aBetarja e ZYmit” e Vitit 1900 

Zymi krenohet me të drejtë me abetaren e 

tij shqipe qysh më 1900-ën, e cila sipas Nikollë 

Kërhanajt besohet se u shaptilografua 

në mjediset e kishës së Zymit. Ky lokalitet 

e niste shekullin e ri, atë të njëzetë, me një 

monument vetanak të dijes. Mund të jetë 

ndër rastet e rralla, jo vetëm në botën shqiptare, 

kur një lokalitet ka abetaren e vet. Por 

kur mediton mbi udhën e shkronjave shqipe 

nëpër kreshta malesh, e kupton se aty ku 

kishte pasur Pjetër Bogdan në shekullin e 

17-të, pse të mos kishte “Abetare të Zymit” 

dy shekuj më vonë. Ndërkohë që shkolla 

e parë aty kishte qenë hapur qysh në vitin 

1864. Abetarja e Zymit është e skalitur në 

gur dhe një fotografi aty është një kujtim 

domethënës për çdo shqiptar. Simbolika 

kombëtare zotëron kudo në Zym, pasi aty 

është ruajtur aq mirë palca e identitetit tonë. 

Mjafton të shohësh qoftë dhe lterin e kishës 

së Shna Premtes, i cili përpos se objekt 

kulti, paraqet një shqiponjë, një libër 

dhe një shtyllë, kjo e fundit në kuptimin e 

qëndresës. Udhërrëfyesit tanë s’reshtin së 

foluri. Ata na prijnë për te një tjetër shenjë 

kulturore e identitetit të këtij vendi e këtyre 

njerëzve. Një lapidar mes blerimit kushtuar 

atyre zymjanëve që në dekadën e fundit të 

shekullit XX (1991-1999), përsëritën historinë; 

kur serbët i dëbuan nga shkolla mësuesit 

dhe nxënësit, domethënë nga “abetarja” 

e tyre shqipe, ata hapën dyert e shtëpive të 

tyre për të mësuar fëmijët, i bënë shkolla. 

“Ka qenë ish-Presidenti Fatmir Sejdiu që e 

ka përuruar këtë lapidar”, - shton njëri nga 

ata. 

Hasin, kufiri e ndan në dy pjesë thuajse të 

barabarta, pjesa e Kosovës: 241 km katrorë 

me 40 mijë banorë dhe pjesë e Shqipërisë: 

243 km katrorë me 21 mijë banorë. Tani pak 

rëndësi ka kjo e dhënë, por dje ishte ndryshe. 

I binte që një krahinë e tërë shqiptare, 

nga më të njohurat, të ishte e përgjysmuar 

me Serbinë. Por dhe pse shteti serb kishte 

në administrim territorin, ne kishim aty një 

nga gurët e themelit të kombëtarisë sonë. 

Përmendet se disa zymjanë kishin marrë 

pjesë në Betejën e Kosovës (1389). Një 

ndër gjashtë hipotezat mbi origjinën e Skënderbeut, 

thotë se ai ishte nga Hasi i Thatë, 

teksa ishin mirëfilli prej këndej: Pal Hasi, 

dinastia Bogdani (Ndre, Pjetër, Gjon e Lukë 

Bogdani), apo ku shërbyen Mëhill Suma, 

Lazër Lumëzi, Ndue Bytyçi etj. Ndër më të 

shquarit kishte qenë ipeshkvi dhe shkrimtari 

nga Gjakova, Gjon Nikollë Kazazi që 

kishte zbuluar në Romë “Mesharin” e Buzukut. 

Në Zym të Hasit, për gjysmë shekulli 

(1702-1752), ka qenë strehuar, për shkak 

të përndjekjeve osmane, Ipeshkvia Shkup- 

Prizren. Na thonë se në Kuvendin e Arbërit 

(më 1703) në Mërçi të Lezhës, bashkë me 

Ipeshkvin Pjetër Karagiqi, patën marrë 

pjesë dhe dy zymjanë. 

Zymi është quajtur “Roma e Vogël”, pasi, 

ashtu si kryeqyteti italian, është i vendosur 

në shtatë kodra, në secilën nga një lagje. 

(Na bie ndërmend një novelë e Kasëm 

Trebeshinës me titullin “Fshati mbi shtatë 



kodrina”.) Por kjo “Roma e Vogël” hasjane 

nuk ishte si kryeqyteti italian, ku kishin 

kryer studimet për teologji e filozofi apo 

ishin shuguruar ipeshkvinj edhe shqiptarë 

të këtyre anëve, përkundrazi ishte një vend 

i thatë, pa ujë të mjaftueshëm, me rrugë të 

ngushta, me tokë gëlqerore, siç e përshkruajnë 

autorët vendës, çka sipas tyre, i kishin 

dhënë Zymit një pamje të zymtë, nën hijen 

e “olimpike” të Pashtrikut. Zymi i sotëm, i 

cili shkon me komunën e Prizrenit, ka një 

peizazh mahnitës, me lisat e mëdhenj të 

moçëm, amfiteatrin e ri “gjeçovian” me 

1000 vende, në shëmbëllim të atij të Durrësit, 

me dy shtatore që sikur flasin me 

njëra-tjetrën; e Gjeçovit dhe e Bogdanit (së 

afërmi), kishën e Zojës, obeliskun e Abetares 

së Zymit, shkollën fillore, gjimnazin 

“Gjon Buzuku”, bibliotekën, muzeun etj. 

Zymi ka 6000 banorë, të besimit katolik 

dhe atij mysliman, por rrojnë aty më pak se 

një e treta, pasi të tjerët janë në emigracion, 

shumica në Kroaci. Njerëz të urtë, të fisëm, 

s’ka pasur kurrë grindje dhe sherre me tyre; 

kanë fituar dhe kulturën e emigracionit, që 

do të thotë, kulturë e vendeve europiane nga 

vijnë. Po ashtu, është për t’u përmendur toleranca 

fetare etj. 

“Zoja e hasit, lutu për Ne”! 

“Dyndet krejt Dukagjini në këtë ditë e vjen 

këtu. Janë rreth dhjetë mijë veta në procesionin 

e sotëm të pajtores sonë, “Të ngjiturit 

e Zojës së Bekuar në Qiell”. Ne shqiptarët 

e emërtojmë këtë shenjtore me emërtime të 

llojllojshme, si: Zoja e Madhe, Zoja e Berishës, 

Zoja e Grudës, Zoja e Hasit, ku në 

veçanti është e njohur Shenjtorja në Letnicë 

të Kosovës (e quajtur dhe “Zoja e Cernagorës”) 

nga e mori edhe Nënë Tereza thirrjen 

për të shkuar për murgeshë. Historiani 

i palodhur, Nikollë Kërhanaj dhe frati At 

Ndue Kajtazi kanë shkruar një monografi 

për Zojën e Hasit dhe udhën e saj mes banorëve 

të kësaj treve, që epiteti “i thatë” 

na duket se tash nuk i shkon më as relievit. 

Në Kosovë ka një përpjekje serioze të 

studiuesve dhe krijuesve për të dokumentuar 

historinë, traditat, etnokulturën e trevave 

shqiptare në viset dardane. Është vërtet 

emocionuese të shohësh flamurin e ri të shtetit 

të Kosovës të valëvitet në majë të kambanores 

së kishës së Zojës në Zym. 


pritet të “Vijë” pjetër BogDaNi 

Pjetër Bogdani (1630 - 1689), i lindur në 

Gur të Hasit të Prizrenit, autori i mirënjohur 

i “Çetës së Profetëve”, ndër të parat vepra 

origjinale të letërsisë shqipe, përndryshe 

“vepra e parë në prozë e shkruar në gjuhën 

shqipe”, duket pak më i largët në ligjërimin 

e ditës, si të gjitha majat që tashmë janë shfaqur 

plotësisht, dhe rrinë atje lart në krye, 

mbështjellë me pak mjegull. “Çeta e profetëve” 

përmban Sibilat, shkruar nga vetë 

autori, apo dhe nga ndonjë i afërm i tij. Ndër 

to me interes të veçantë është një vjershë e 

kulturË 

Lukë Bogdanit, që sjell të gjallë kujtimin e 

Skënderbeut dhe mbresat e autorit për madhështinë 

e vendlindjes. Pjetër Bogdani e 

shkriu jetën në male duke predikuar mirësinë, 

humanizmin, qëndresën e shqiptarëve. 

Në njërën nga vjershat e tij, të vitit 1685 

(“Sibila Persika”), ai shkruan: 

“Kumbon zani malesh e këlthet ndë shkretëti 

sihariq me dhanë e udhë të drejtë 

shekullit me çelë...”, 

ku predikon një jetë pa vese, faje e sherre, 

por vetëm të shëlbuemit e njeriut në “udhën 

e drejtë” të kishës e besimit. 

...Dhe ja, ky kolos i përndritur i kombit tonë 

35

kulturË gusht / August 2011 

pritet të “ngjitet” në piedestal në Zym. Shtatoren 

e tij po e punon skulptori i njohur 

shkodran, Sadik Spahia, në Tiranë, që ka 

bërë dhe atë të Gjeçovit. Secila nga të dyja 

shtatoret do të jetë tre metra e lartë, mbi 

një bazament po prej tre metrash. Ata janë 

konceptuar sikur “flasin” me njëra-tjetrën, 

siç kanë folur mes tyre kohët shqiptare të 

këtyre maleve, Mesjeta me Rilindjen. Është 

vendosur tashmë shtatorja e Gjeçovit dhe 

pritet të përfundojë dhe ajo e Bogdanit, që 

veçse një nga shkrimtarët e parë të letërsisë 

shqipe, ka qenë dhe ipeshkëv i Shkodrës, 

Kosovës, udhëheqës i kryengritjes çlirimtare 

të vitit 1689. 

Është e ditur tashmë se shpesh atelietë e 

shkrimtarëve të parë kanë qenë pikërisht famullitë, 

pasi në kësi vendesh janë shkruar 

dhe poezitë e Palit prej Hasi, dhe “shënimet” 

e Gjon Nikollë Kazazit, dhe Kanuni i 

Gjeçovit, i cili ndonjëherë botonte me pseudonimin 

“L’keni i Hasit”. 

aNtoN pashKu shKruaNte Nëpër 

rrasa guri... 

Në fjalët e udhërrëfyesve tanë të këtij reportazhi 

ka emocion kur bie fjala për Anton 

Pashkun. Gjeniu i modernitetit në letërsi, 

siç e quajnë në Kosovë, nuk ka fjalë. Duhet 

lexuar dhe në përtejheshtjen e tij. “Vinte shpesh 

në rininë e tij këtu në Zym, kishte dajat 

në shtëpinë tonë (të Kërhanajve), e ndoshta 

kur ka shkrue tregimin ‘Nën qarr po rrinte 

vasha’, më 1959 (botuar në librin me tregime 

“Lutjet e mbrëmjes”) ka pasë parasysh 

këtë lisin tonë treqindvjeçar dhe të motrën 

nën hijen e tij”, - thotë Nikolla, duke na treguar 

një lis madhështor në qendër të Zymit. 

Kurse Frroku na rrëfen diçka krejt të veçantë 

që dhe e ka botuar në shkrimet e tij: “Kur 

Antoni vinte në Zym, shkonte me barinjtë 

e dajave të tij për të ruajtur bagëtinë. Dhe 

teksa ai sillej nëpër mal, shkruante nëpër 

rrasa guri. Pasi kthehej nga mali ku ruanin 

bagëtinë, Antoni i bartte rrasat e gurit të 

shkruara prej tij, nga Rrethi i Bletës, Lëndinat 

e Shënkollit, Bunari i Ri e deri te Kroi i 

Laskavecit... Ato rrasa i palonte nën strehën 

e shtëpisë së njërit prej dajave, bacës Mark, 

i cili kujdesej për to, pasi e donte shumë 

Antonin”. Barinjtë gjithnjë merreshin me 

diçka; gdhendnin figura shpendësh, bënin 

furka, blixha, apo dhe ndonjë pushke druri- 

lodër për fëmijët, por nuk kishte nga ata që 

shkruanin nëpër rrasa. Anton Pashku me ato 

shkrime a shenjëzime duket se imitonte të 

parët që shkruanin në papiruse. Më vonë ato 

rrasa patën humbur dhe askush nuk e di se 

ç’kishin qenë ato shenja apo fjalë të shkruara. 

Por sidoqoftë, aty niste letërsia e tij, prej 

guri. E shkrimtarit që Ibrahim Rugova do 

ta quante, Xhojsi i letërsisë shqiptare. Do të 

ketë qenë ndonjë lloj semiotike guri, tash e 

përhumbur, por ndoshta letërsia e mëvonshme 

e tij na e thotë sadopak se cilat kishin 

qenë ato kodet e tij krijuese që ai së pari ia 

kishte falur gurit... E ne, s’bëjmë gjë tjetër 

veçse përkulemi me nderim të thellë para 

gurit të varrit të tij, fare pranë atij të Gjeçovit. 

Petrit Palushi, shkrimtari i njohur kuksian, 

vite më parë ka krijuar “Klubin Anton 

Pashku” në Kukës, që ka zhvilluar një varg 

veprimtarish kushtuar shkrimtarit të njohur, 

e ku me siguri që do të ketë menduar dhe 

për “Orët” e ardhshme letrare të Pashkut. 

Për më tepër, në Prishtinë ka një shtëpi botuese 

në emrin e Anton Pashkut, që publikon 

në vazhdimësi letërsi. 

Një priNceshë e aKtrimit shqiptar, 

KatariNa josipi 

Për Katin, siç e thërrisnin aktoren më të 

madhe të teatrit në Kosovë, flitet veçse me 

gjuhë poetike. E kanë quajtur “primadonë të 

teatrit shqiptar”, “ikonë të skenës në Kosovë”, 

“fenomeni Katerina Josipi”, “një firmë 

artistike par ekselans”, “një emër unikal 

dhe i papërsëritshëm skenik”, “prijatare e 

dramës shqipe” etj. Publicisti dhe shkrimtari 

Frrok Kristaj i ka kushtuar një monografi. 

Ai shkruan se emri i Katit është guri 

dhe dërrasa e parë e binës dhe e skenës së 

teatrit në gjuhën e ëmbël të trojeve etnike 

shqiptare jashtë Shqipërisë administrative. 

Katarina qe lindur në Zym të Hasit, më 9 

nëntor 1943, ku dhe e nisi shkollën fillore, 

në gjuhën serbe, pas vrasjes së Gjeçovit. 

Në vitin 1948 hyri si femra e parë shqiptare 

në Teatrin Popullor të Prishtinës. Kati e 

famshme nuk rroi gjatë, u nda nga jeta me 

1969, kur ishte vetëm 46 vjeç dhe “shtegtoi” 

nga Prishtina për t’u varrosur në Zymin 

e dhèlindjes. Si një motër e madhe e 

Bekim Fehmiut të paarritshëm, me të cilin 

luajti në Teatrin e Prishtinës. Po ashtu, dhe 

e Nexhmie Pagarushës, Muharrem Qenës, 

Ekrem Kryeziut, Hyrie Hanës, Istref Begollit 

e të tjerë, me të cilët gjithashtu luajti në 

skenën e Teatrit, por dhe e Tefta Tashkos, 

Marie Logarecit, Tinka Kurtit, Mihal Popit, 

Besim Levonjës, Pjetër Gjokës, me të cilët 

nuk pati fatin të ndante skenën, por vetëm 

atdhetarinë. Kati luajti 73 role, duke krijuar 

një figurë unike të aktores së madhe kosovare, 

që shndriti dhe u shua si një meteor në 

qiellin e Kosovës. 

Dy ndër prijatarët kulturorë të Zymit padyshim 

janë Frrok Kristaj e Nikollë Kërhanaj. 

Ata dhe të tjerë kujdesen për gjithçka që 

ka të bëjë me ceremonitë, shkrimet, titujt, 

emblemat e këtushme. I fundit si famullitar 

ka ardhur nga Kroacia Dom Ndue Ballabani. 

Falë kësaj elite kulturore, arsimtarëve të 

devotshëm, nxënësve, banorëve, emigruesve-përherë 

me rrënjët këtu, dashamirëve, 

në Zym ka përherë një vetëdije kulturore 

për t’u admiruar, të fytyrëzuar në disa institucione, 

shoqata, monumente, botime 

etj. Kushdo që ka shërbyer në Zym ka lënë 

një gjurmë, një dëshmi, ka lënë emrin e tij 

nëpër gurë e drurë. Jo rastësisht shqiptohen 

përditë toponimet e këtushme: “Lisi i Patër 

Dedës”, “Blini i Patër Pjetrit” etj. 

Frrok Kristaj është njeriu mes Zymit dhe 

Prishtinës. Ai ka qenë për shumë vite gazetar 

i “Rilindjes”, për të cilën thotë se, “ka 

qenë institucioni më i madh që ka pasur 

kombi shqiptar jashtë Shqipërisë”. Tirazhi 

i kësaj të përditshmeje ishte mesatarisht 70- 

80 mijë kopje dhe çdo kosovar e kishte në 

shtëpi. Ai ka shkruar dhe një monografi për 

këtë “institucion”, siç e quan ai. Kristaj ka 

qenë dhe mësues i gjuhës shqipe në Gjermani 

për disa vite. Por, sidoqoftë, ai është 

përherë në Zym, i lidhur shpirtërisht me 

çdo lule e gur të vendlindjes së tij. Ashtu 

si njeriu tjetër fisnik, Nikollë Kërhanaj, që 

ka shkruar me aq përkushtim monografinë 

e Zymit dhe disa libra të tjerë për të. Lum 

si ai vend që ka prijatarë të tillë, të ditur dhe 

të pabujë. Ti që ke qenë për pak kohë mes 

tyre, nuk mund të mos e shohësh vazhdën e 

pakëputur të prijatarëve kombëtarë, kishtarë 

dhe kulturorë të këtyre vendeve të epërme, 

qysh nga Mesjeta, nga meshtari dhe shkrimtari 

i parë, Pali i Hasit, që shkruante vjersha 

të përshpirtshme në këto kreshta malesh të 

Drinit të Bardhë. 




37

tel/Fax: 062 822 67 24 

nat: 079 467 70 15 

Hauptstrasse 26, 5032 aarau 

topinfo@reinigung-umzuege.ch 

38 www.albsuisse.ch



marketing 

39

albsuisse 38

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?