Ocena cyklu życia LCA - metodyka i zastosowanie - Instytut ...
Ocena cyklu życia LCA - metodyka i zastosowanie - Instytut ...
Ocena cyklu życia LCA - metodyka i zastosowanie - Instytut ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Instytut</strong> Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią<br />
Polska Akademia Nauk, Kraków<br />
http://www.min-pan.krakow.pl/pbs<br />
<strong>Ocena</strong> <strong>cyklu</strong> Ŝycia <strong>LCA</strong> -<br />
<strong>metodyka</strong> i <strong>zastosowanie</strong><br />
dr Joanna Kulczycka<br />
1
Wybrane narzędzia i metody ocen wpływu<br />
na środowisko<br />
Istnieje wiele narzędzi i metod oceny wpływu na środowisko,<br />
m.in.:<br />
� ocena oddziaływania na środowisko (Environmental Impact<br />
Assessment), Ecological Footprint (ślad ekologiczny) –<br />
oceny oddziaływania inwestycji na środowisko,<br />
� rachunek przepływów materiałowych (Material Flow<br />
Accounting – MFA), ekologiczna analiza wejść i wyjść<br />
(Environmental Input-Output Analysis), analiza śladów energii<br />
(Energy Footprint) – zapotrzebowanie materiałowe, bilans<br />
materiałowy i energetyczny,<br />
� ekologiczna ocena <strong>cyklu</strong> Ŝycia (Life Cycle Assessment) -<br />
oddziaływania produktu/technologii/procesu na środowisko.<br />
2
<strong>Ocena</strong> <strong>cyklu</strong> Ŝycia - <strong>LCA</strong> – pojęcia<br />
W języku polskim dla opisu <strong>LCA</strong> funkcjonują określenia:<br />
� <strong>Ocena</strong> <strong>cyklu</strong> Ŝycia (<strong>LCA</strong>) – normy ISO 14040<br />
� <strong>Ocena</strong> <strong>cyklu</strong> Ŝyciowego – tłumaczone dokumenty UE<br />
� Ekologiczna ocena <strong>cyklu</strong> Ŝycia – np. Z. Kowalski, J.<br />
Kulczycka, M. Góralczyk<br />
� Środowiskowa ocena <strong>cyklu</strong> Ŝycia – np. A. Lewandowska,<br />
� <strong>Ocena</strong> <strong>cyklu</strong> istnienia – np. Z. Kłos, P. Kurczewski, J.<br />
Kasprzak<br />
� Eko-bilans – np. W. Adamczyk<br />
� Analiza <strong>cyklu</strong> Ŝycia – np. R. Szpadt, K. Czaplicka<br />
� Analiza środowiskowa - J. Górzyński<br />
3
Publikacje (2001) i (2007)<br />
4
Publikacje (2)<br />
5
Publikacje (3)<br />
6
Publikacje (4)<br />
7
<strong>LCA</strong> – definicja - UNEP<br />
„<strong>LCA</strong> jest procesem oceny efektów, jaki dany wyrób wywiera<br />
na środowisko podczas całego Ŝycia, poprzez wzrost<br />
efektywnego zuŜycia zasobów i zmniejszenie obciąŜeń<br />
środowiska (liabilities). <strong>Ocena</strong> wpływu na środowisko moŜe<br />
być prowadzona zarówno dla wyrobu jak i dla funkcji. <strong>LCA</strong><br />
jest traktowane jako „analiza od kołyski do grobu”.<br />
Podstawowymi elementami <strong>LCA</strong> są (1) zidentyfikowanie i<br />
ocena ilościowa obciąŜeń środowiska, tj. zuŜytych<br />
materiałów i energii oraz emisji i odpadów wprowadzanych<br />
do środowiska, (2) ocena potencjalnych wpływów tych<br />
obciąŜeń oraz (3) oszacowanie dostępnych opcji w celu<br />
zmniejszenia obciąŜeń.”<br />
8
<strong>Ocena</strong> <strong>cyklu</strong> Ŝycia - <strong>LCA</strong> – definicje<br />
<strong>LCA</strong> jest procesem oceny efektów, jaki dany wyrób<br />
wywiera na środowisko podczas całego Ŝycia, poprzez<br />
wzrost efektywnego zuŜycia zasobów i zmniejszenie<br />
obciąŜeń środowiska (liabilities).<br />
<strong>LCA</strong> ukierunkowuje badanie wpływu na środowisko<br />
systemu wyrobu w obszar zuŜycia zasobów, jakości<br />
ekosystemu i zdrowia ludzkiego.<br />
Obszar rozumiany moŜe być (metoda eco-indicator)<br />
jako wskaźnik oceny efektów oddziaływania na<br />
środowisko, tzw. ekowskaźnik, wyraŜony w punktach<br />
końcowych Pt.<br />
9
Cykl Ŝycia - definicje<br />
� <strong>LCA</strong> – jest procesem zbierania i oceny wejść, wyjść oraz potencjalnych<br />
wpływów na środowisko systemu wyrobu w okresie jego <strong>cyklu</strong> Ŝycia.<br />
� LCM - zarządzanie cyklem Ŝycia - jest koncepcją zarządzania<br />
uwzględniającą ideę <strong>cyklu</strong> Ŝycia, która moŜe być stosowana do tworzenia<br />
i wdraŜania strategii zrównowaŜonego rozwoju. Zarządzanie cyklem<br />
Ŝycia dotyczy minimalizowania zagroŜeń środowiskowych w <strong>cyklu</strong> Ŝycia<br />
produktu lub usługi.<br />
� LCC - Koszty <strong>cyklu</strong> Ŝycia – istnieją dwa terminy tj.: całkowite koszty<br />
dotyczące zakupu, uŜycia i likwidacji produktu (równowaŜne z pojęciem<br />
całkowite koszty posiadania oraz b) koszty produktu lub usługi<br />
występujące podczas całego Ŝycia wraz z kosztami zewnętrznymi.<br />
� DfE - projektowanie ekologiczne lub eko-projektowanie jest metodą<br />
wspierającą projektowanie produktu w celu zmniejszenia całkowitego<br />
wpływu na środowisko we wczesnej fazie rozwoju produktu.<br />
10
<strong>Ocena</strong> <strong>cyklu</strong> Ŝycia - <strong>LCA</strong> – struktura (1)<br />
I WYDANIE NORMY ISO<br />
� Określenie celu i zakresu ISO 14040 (PKN, 2000) - cel, szczegółowość<br />
danych, zakres badań, jednostka funkcjonalna, granice systemu;<br />
� Analiza zbioru wejść i wyjść ISO 14041 (PKN, 2002) - proces jednostkowy,<br />
zebranie danych, bilans masowy i energetyczny;<br />
� <strong>Ocena</strong> wpływu <strong>cyklu</strong> Ŝycia ISO 14042 (PKN, 2002) - wybór kategorii<br />
wpływu, klasyfikowanie, charakteryzowanie, normalizowanie, waŜenie,<br />
analiza jakości danych;<br />
� Interpretacja ISO 14043 (PKN, 2002) - sprawdzenie kompletności, analiza<br />
wraŜliwości, inne analizy, wnioski, rekomendacje, raport.<br />
� ISO/TR 14047 (PKN, 2006) - Przykłady zastosowania normy ISO 14042<br />
� ISO/TR 14049 (PKN, 2003) - Przykłady zastosowania normy ISO 14041<br />
11
<strong>Ocena</strong> <strong>cyklu</strong> Ŝycia - <strong>LCA</strong> – struktura (2)<br />
II WYDANIE NORMY ISO<br />
� ISO 14040;2006 (U) - Zarządzanie środowiskowe –<br />
ocena <strong>cyklu</strong> Ŝycia – zasady i struktura,<br />
� ISO 14044;2006 (U) - Zarządzanie środowiskowe –<br />
ocena <strong>cyklu</strong> Ŝycia – wymagania i wytyczne.<br />
12
<strong>LCA</strong> w dokumentach krajowych (1)<br />
� Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. Nr 62,<br />
poz. 627), gdzie w art. 143 dotyczącym określania wymagań, jakie powinny<br />
spełniać technologie stosowane w nowo uruchamianych lub zmienianych w<br />
sposób istotny instalacjach i urządzeniach – wskazane jest, Ŝe powinna<br />
spełniać wymagania, które powinny uwzględniać, m.in. wykorzystanie analizy<br />
<strong>cyklu</strong> Ŝycia produktów – jednak zapis ten funkcjonował jedynie do 18 maja 2005<br />
r., kiedy to został uchylony Ustawą o zmianie ustawy Prawo Ochrony<br />
Środowiska.<br />
� II Polityka Ekologiczna Państwa – postuluje zmniejszenie materiałochłonności i<br />
odpadowości produkcji, szerokie upowszechnienie, wzorem ocen<br />
oddziaływania na środowisko, ocen <strong>cyklu</strong> Ŝyciowego produktu;<br />
wprowadzenie ustawowego obowiązku wykonywania takich ocen dla grup<br />
produktów o wysokiej materiałochłonności i odpadowości oraz produktów<br />
zawierających substancje niebezpieczne dla środowiska.<br />
13
<strong>LCA</strong> w dokumentach krajowych (2)<br />
� Polityka Ekologicznej Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem<br />
perspektywy na lata 2007-2010 – wprowadzenie obowiązku oceny <strong>cyklu</strong><br />
Ŝycia dla wybranych produktów, wprowadzanych do obrotu towarowego.<br />
� Strategia zmian wzorców produkcji i konsumpcji na sprzyjające realizacji<br />
zasad trwałego, zrównowaŜonego rozwoju – w celu wspierania inwestycji<br />
w ochronę środowiska proponuję m.in. włączenie Analizy Cyklu śycia<br />
(<strong>LCA</strong>) i Deklaracji Środowiskowych Produktu (EPD) do analizy wpływu<br />
na środowisko produktów i usług.<br />
� Mapa Drogowa WdraŜania Planu Działań na rzecz Technologii<br />
Środowiskowych w Polsce (KETAP) – wskazuje zadania dotyczące<br />
technologii środowiskowych, tj.: zachęcanie do udzielania zamówień<br />
publicznych, w których stosowane będą kryteria środowiskowe oraz<br />
będą wykorzystywane nowe technologie środowiskowe, a takŜe<br />
promocja stosowania kosztowej analizy <strong>cyklu</strong> Ŝycia produktów i usług.<br />
14
<strong>LCA</strong> w dokumentach krajowych (3)<br />
� Strategia wdraŜania w Polsce zintegrowanej polityki produktowej –<br />
ocena <strong>cyklu</strong> Ŝycia dla wielu produktów, jak i grup produktów.<br />
� Zielone zamówienia publiczne - oznaczają politykę, w ramach, której<br />
podmioty publiczne włączają kryteria i/lub wymagania ekologiczne do<br />
procesu zakupów i poszukują rozwiązań minimalizujących negatywny<br />
wpływ produktów/usług na środowisko oraz uwzględniających cały<br />
cykl Ŝycia produktów, a poprzez to wpływają na rozwój i<br />
upowszechnienie technologii środowiskowych.<br />
� Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka – ma na celu<br />
zmniejszenie szkodliwego oddziaływania na środowisko m.in. na<br />
podstawie ograniczenia energo-, materiało- i wodochłonności<br />
produktów i usług, zastosowania oceny <strong>cyklu</strong> Ŝycia na wszystkich<br />
etapach projektowania procesów technologicznych.<br />
15
<strong>LCA</strong> – <strong>zastosowanie</strong> w UE<br />
W polityce ekologicznej UE myślenie w kategoriach <strong>cyklu</strong> Ŝycia<br />
znajduje <strong>zastosowanie</strong> w:<br />
� promowaniu rozwoju rynku produktów i procesów przyjaznych<br />
dla środowiska (Zintegrowana Polityka Produktowa)<br />
� zamówieniach publicznych<br />
� znakowaniu ekologicznym<br />
� ocenach technologii środowiskowych<br />
� gospodarce odpadami<br />
W wielu dokumentach UE znajdują się postulaty o konieczności<br />
stosowania <strong>LCA</strong><br />
16
<strong>LCA</strong> – <strong>zastosowanie</strong> w UE<br />
� Parlament Europejski - Dyrektywa w sprawie odpadów: Mniej<br />
śmieci, więcej recyklingu - Środowisko - 17-06-2008 - 17:38<br />
� Pięciostopniowa hierarchia postępowania z odpadami, w celu<br />
zapobiegania i ograniczeniu powstawania odpadów. Kolejność<br />
gospodarowania odpadami to: zapobieganie i ograniczanie,<br />
przygotowanie do powtórnego uŜycia, recykling, inne metody<br />
odzysku, np. odzysk energii, unieszkodliwianie.<br />
� MoŜliwe jest odejście przez państwa członkowskie od tej<br />
hierarchii, "jeŜeli jest to uzasadnione <strong>zastosowanie</strong>m<br />
metodologii myślenia o <strong>cyklu</strong> Ŝycia, obejmującej całkowity<br />
wpływ związany z wytwarzaniem i gospodarowaniem tymi<br />
odpadami".<br />
17
<strong>LCA</strong> - <strong>zastosowanie</strong><br />
Analiza z wykorzystaniem techniki <strong>LCA</strong> moŜe być<br />
wykorzystana m.in. do:<br />
� identyfikacji moŜliwości poprawy aspektów środowiskowych wyrobów<br />
w róŜnych etapach ich <strong>cyklu</strong> Ŝycia;<br />
� podejmowania decyzji w przemyśle, organizacjach rządowych lub<br />
pozarządowych (np. planowanie strategiczne, ustalanie priorytetów,<br />
projektowanie wyrobów lub procesów, a takŜe przeprowadzanie<br />
zmian w tym zakresie);<br />
� wyboru istotnych wskaźników oceny efektów działalności<br />
środowiskowej, włączając techniki pomiarowe;<br />
� marketingu (dotyczącym np. oświadczeń środowiskowych,<br />
schematów eko-etykietowania lub deklaracji środowiskowych<br />
wyrobów).<br />
18
<strong>LCA</strong> – procedura realizacji<br />
POCZĄTEK<br />
OKREŚLENIE CELU I ZAKRES<br />
1. Cel działania<br />
2. Określenie wyrobu<br />
3. Wybór ograniczeń systemu<br />
4. Wybór parametrów środowisko<br />
5. Wybór metod gromadzenia i oceny danych<br />
6. Strategia zbierania danych<br />
7. Wstępne uruchomienie metody <strong>LCA</strong><br />
8. Weryfikacja kroku OKREŚLENIE CELU<br />
I ZAKRESU<br />
ANALIZA ZBIORU<br />
1. Pomiary, wyliczenia teoretyczne,<br />
przeglądy (literatury, baz danych)<br />
2. Charakterystyka stosowanych procesów<br />
3. Określenie produktu wejściowego<br />
i wyjściowego procesu<br />
4. Bilans surowcowo-energetyczny<br />
5. Wyznaczenie tabel danych<br />
z inwentaryzacji<br />
6. Kategoryzacja wpływów na środowisko<br />
OCENA WPŁYWU<br />
1. Przyporządkowanie danych wpływom<br />
2. Określenie katalogu odpadów<br />
3. Klasyfikacja danych tabel<br />
inwentarzowych z punktu widzenia<br />
rodzaju wpływu<br />
4. Charakteryzacja poszczególnych klas<br />
5. Normalizacja wyników<br />
6. Hierarchizacja klas (ocena istotności<br />
wpływów)<br />
INTERPRETACJA<br />
1. Określenie elementów o duŜym<br />
zagroŜeniu<br />
2. Analiza wraŜliwości w/w elementów<br />
3. Ustalenie sposobu minimalizacji<br />
zagroŜeń<br />
4. <strong>Ocena</strong> priorytetów moŜliwych poprawek<br />
i ich wykonalności<br />
KONIEC<br />
Źródło: A.K. Wach, Metoda oceny <strong>cyklu</strong> Ŝycia (<strong>LCA</strong>) jako podstawa komputerowo wspomaganej oceny wyrobu.<br />
19
<strong>LCA</strong> – cel i zakres<br />
� Cel badań powinien jednoznacznie określać<br />
zamierzone <strong>zastosowanie</strong>, powody prowadzenia<br />
badań i odbiorcę, do którego adresowane są<br />
wyniki.<br />
� Poziom szczegółowości <strong>LCA</strong>: koncepcyjny,<br />
uproszczony, szczegółowy.<br />
� Zakres badań definiowany jest przez system<br />
wyrobów (procesy jednostkowe), jego granice<br />
i jednostkę funkcjonalną.<br />
20
Schemat struktury <strong>LCA</strong><br />
PROCES <strong>LCA</strong><br />
wejście wejście wejście wyjście<br />
Proces<br />
Proces<br />
Proces<br />
jednostkowy<br />
jednostkowy<br />
jednostkowy<br />
wyjście wyjście wyjście wejście<br />
Jednostka funkcjonalna<br />
system<br />
granice systemu<br />
21
Jednostka funkcjonalna<br />
� Jednostka funkcjonalna to najmniejsza<br />
jednostka przyjęta do badań i stanowiąca<br />
ilościowy efekt systemu produkcji <strong>LCA</strong>.<br />
� Głównym zadaniem jednostki funkcjonalnej jest<br />
dostarczenie płaszczyzny odniesienia dla<br />
normalizowania danych wejściowych i<br />
wyjściowych systemu.<br />
� Z tego teŜ względu powinna być ona jasno<br />
zdefiniowana i mierzalna.<br />
22
Jednostka funkcjonalna<br />
� Najprostszymi jednostkami funkcjonalnymi są<br />
jednostki fizyczne jak np. metry, dŜule, kg, sekundy,<br />
kelwiny, itd.<br />
� Mogą to być teŜ pojedyncze urządzenie/maszyna<br />
czy jedna z funkcji tego urządzenia lub powierzchnia<br />
do zagospodarowania, dla których ustala się<br />
przepływ materiałów i energii.<br />
� Jednostki pojedyncze mogą być łączone w złoŜone,<br />
np. tonokilometr (dla transportu), m 2 * rok,<br />
lumen*rok, itd.<br />
23
Zasady doboru jednostki funkcjonalnej<br />
� Jednostka funkcjonalna musi być dobrana w sposób<br />
odpowiedni do celu analizy.<br />
� Przykładowo, dla systemu transportu:<br />
� w ograniczonym zakresie porównujemy system transportu<br />
na bazie pewnego dystansu transportu. Np. porównujemy<br />
efekt ekologiczny osobokilometrów w samochodzie<br />
i osobokilometrów w pociągu.<br />
� w szerszej definicji moŜemy porównać efekty ekologiczne<br />
dla dwu osób podróŜujących na ta samą odległość,<br />
uŜywających samochodu i transportu publicznego w ciągu<br />
1 miesiąca. W tym przypadku moŜemy włączyć do analizy<br />
pociągi, autobusy, moŜe rowery.<br />
� w bardzo szerokiej definicji moŜemy zastosować bieŜącą<br />
miesięczną czynność poruszania się dwóch osób:<br />
właściciela samochodu i osoby nie posiadającej<br />
samochodu.<br />
24
Badanie <strong>LCA</strong><br />
<strong>LCA</strong> czterech róŜnych<br />
rodzajów wykładzin<br />
podłogowych stosowanych<br />
do uŜytku domowego w<br />
Holandii<br />
<strong>LCA</strong> procesów wydobycia<br />
węgla<br />
Przykłady<br />
Jednostka funkcjonalna<br />
Ilość pokrycia podłogowego<br />
potrzebna do pokrycia 1m 2<br />
powierzchni w typowym<br />
domu holenderskim w czasie<br />
ponad 15 lat.<br />
� 1 Mg wydobywanej rudy,<br />
� 1 m 3 chodnika,<br />
� 1 MJ (dla tąpnięć),<br />
� 1 miesiąc (dla składowania<br />
części zamiennych).<br />
25
Badanie <strong>LCA</strong><br />
<strong>LCA</strong> ekspresu do kawy<br />
Przykłady<br />
<strong>LCA</strong> pieluszek jednorazowych<br />
i wielokrotnego uŜytku<br />
Jednostka funkcjonalna<br />
Ekspres, w którym<br />
sporządza się 5 filiŜanek<br />
kawy dwa razy dziennie i<br />
kawa ta pozostaje gorąca<br />
przez 30 min. po jej<br />
sporządzeniu.<br />
UŜywanie 6 pieluszek<br />
dziennie przez 30 miesięcy.<br />
26
Badanie <strong>LCA</strong><br />
<strong>LCA</strong> dwóch rodzajów<br />
opakowań jajek<br />
<strong>LCA</strong> opakowań piwa<br />
Przykłady<br />
Jednostka funkcjonalna<br />
30 000 szt. jajek, które<br />
potrzebują 5 000 szt.<br />
opakowań (1 opakowanie dla<br />
6 szt. jajek).<br />
1 butelka piwa o łącznej<br />
wadze 1,066kg (w tym<br />
0,52kg piwa i 0,546kg szkła).<br />
27
<strong>LCA</strong> mleka<br />
Badanie <strong>LCA</strong><br />
<strong>LCA</strong> opakowań chłodziarek<br />
Przykłady<br />
Jednostka funkcjonalna<br />
Zestaw niezbędny do<br />
opakowania chłodziarki o<br />
pojemności 500 litrów<br />
1000 kg mleka<br />
skorygowanego<br />
energetycznie ECM<br />
opuszczającego bramę<br />
farmy<br />
28
Badanie <strong>LCA</strong><br />
<strong>LCA</strong> produkcji i uŜytkowania<br />
samochodu osobowego<br />
<strong>LCA</strong> produkcji ołówków<br />
<strong>LCA</strong> zakładu obuwniczego<br />
Przykłady<br />
Jednostka funkcjonalna<br />
Samochód przejeŜdŜający<br />
rocznie 13000km,<br />
eksploatowany przez 10lat,<br />
spalający 10l benzyny na<br />
100km i waŜący 1100kg.<br />
Partia 100 ołówków.<br />
1 para wyprodukowanych<br />
butów.<br />
29
Badanie <strong>LCA</strong><br />
Przykłady<br />
<strong>LCA</strong> sześciu scenariuszy<br />
obróbki osadów ściekowych z<br />
oczyszczalni dla 300 000<br />
równowaŜnej ilości<br />
mieszkańców<br />
<strong>LCA</strong> róŜnych opcji gospodarki<br />
odpadami z gospodarstwa<br />
domowego<br />
Jednostka funkcjonalna<br />
1 t suchej masy<br />
składowanego materiału<br />
odpadowego<br />
Średnia ilość odpadów z<br />
gospodarstwa domowego<br />
wytwarzaną w ciągu 1<br />
roku<br />
30
Analiza zbioru wejść i wyjść - LCI<br />
W fazie tej dokonuje się analizy wszystkich odnośnych<br />
procesów oraz całkowitego przeglądu emisji, które<br />
opracowuje się w odpowiedniej tablicy.<br />
31
Analiza zbioru wejść i wyjść – wykres Sankeya<br />
dla produkcji koncentratu Zn-Pb<br />
32
<strong>LCA</strong> – etapy LCIA<br />
Etapy obowiązkowe<br />
Wybór kategorii wpływu, wskaźników<br />
kategorii i modeli charakteryzowania<br />
Przypisanie wyników LCI (klasyfikacja)<br />
Obliczenie wyników wskaźników kategorii<br />
(charakteryzowanie)<br />
Wyniki wskaźnika kategorii (profil LCIA)<br />
Elementy opcjonalne<br />
Obliczanie wyników odnoszenia wielkości wskaźników do wielkości referencyjnych<br />
(normalizacja)<br />
Grupowanie<br />
WaŜenie<br />
Analiza jakości danych<br />
33
Klasyfikacja i charakteryzowanie<br />
Klasyfikacja – przypisanie wyników LCI do kategorii wpływu.<br />
Charakteryzowanie – obliczenie wartości wskaźnika kategorii za<br />
pomocą parametru charakteryzowania.<br />
Zakwaszanie<br />
Eutrofizacja<br />
Kategoria wpływu<br />
Zmniejszenie zasobów abiotycznych<br />
Efekt cieplarniany<br />
ZuboŜenie warstwy ozonowej<br />
Zagospodarowanie terenu<br />
Tworzenie utleniaczy fotochemicznych<br />
Ekotoksyczność<br />
Jednostki parametrów charakteryzowania<br />
wystarczalność zasobów w kg na rok lub m 3 na rok<br />
kg równowaŜnika CO 2 lub gram równowaŜnika CO 2 na<br />
jednostkę funkcjonalną<br />
kg równowaŜnika CFC-11<br />
m 2 zagospodarowanego terenu<br />
kg równowaŜnika SO 2<br />
kg równowaŜnika etylenu<br />
kg równowaŜnika PO 4 3-<br />
kg równowaŜnika 1,4-dichlorobenzenu (w podziale na<br />
podkategorie, tj. woda, gleba, woda morska<br />
34
Zestawienie kategorii o kryteriów stosowanych od oceny budynków mieszkalnych w<br />
projekcie E-Audyt/GBC 2000/02<br />
wg A. Stachowicz, M. Fedorczak-Cisak Niskoenergetyczne budynki analiza zuŜycia energii w całym <strong>cyklu</strong> istnienia<br />
35
Charakteryzowanie – produkcja TPFS<br />
Histogram charakteryzowania przedstawia wyniki wyskalowane do 100%, zatem<br />
skala tego rodzaju nie stanowi źródła informacji o wielkości wpływu na<br />
środowisko – moŜe on być zarówno bardzo duŜy jak i nieznaczny.<br />
36
Normalizacja – produkcja TPFS<br />
Normalizacja – polega na obliczeniu wartości wskaźnika kategorii wpływu<br />
względem pewnej wartości odniesienia np. przeciętnych europejskich warunków<br />
w ciągu roku na mieszkańca (jednak nie ocenia waŜności wpływu na środowisko,<br />
a jedynie udział danego efektu w efekcie całkowitym – jednostki niemianowane).<br />
37
Grupowanie i waŜenie<br />
Grupowanie – polega na przypisaniu kategorii<br />
wpływu do jednego lub więcej zbiorów (kategorie<br />
szkody) wg celu i zakresu badań np. zuŜycie<br />
zasobów, jakość ekosystemu, zdrowie ludzkie.<br />
WaŜenie – polega na przypisaniu wagi kaŜdej<br />
kategorii wpływu i kategorii szkody.<br />
38
Wyniki analizy – histogram wskaźnikowy – wybrane<br />
branŜe przemysłu w Polsce<br />
Pt<br />
140<br />
120<br />
100<br />
80<br />
60<br />
40<br />
20<br />
0<br />
produkcja aluminium i<br />
wyrobów z Al<br />
produkcja nawozów<br />
sztucznych i zwiazków<br />
azotowych<br />
produkcja Pb,Zn,Sn i<br />
wyrobów z Pb,Zn,Sn<br />
produkcja soli produkcja szkła i<br />
wyrobow ze szkła<br />
zdrowie ludzkie jakość ekosystemu zuŜycie zasobów<br />
�� jednostka funkcjonalna: 1000 zł produkcji<br />
sprzedanej<br />
�� źródło danych: GUS<br />
39
Pt<br />
6,5<br />
6<br />
5,5<br />
5<br />
4,5<br />
4<br />
3,5<br />
3<br />
2,5<br />
2<br />
1,5<br />
1<br />
0,5<br />
0<br />
czynniki<br />
rakotw.<br />
Wyniki analizy – histogram waŜenia<br />
– produkcja koncentratu Zn-Pb<br />
ukł.oddechzw.nieorg.<br />
zmiany<br />
klimatycz.<br />
ekotoksyczność zakwasz.<br />
/eutrofiz.<br />
�� jednostka funkcjonalna: 1000 kg rudy Zn-Pb Zn Pb<br />
zagospodar.<br />
terenu<br />
minerały paliwa kopalne<br />
40
mPt/kg<br />
800,00<br />
700,00<br />
600,00<br />
500,00<br />
400,00<br />
300,00<br />
200,00<br />
100,00<br />
0,00<br />
Histogram wpływu na środowisko wybranych produktów<br />
pestycydy<br />
detergenty zaw. zw. fosf<br />
farba rozpuszczalnikowa<br />
nawozy fosforowe<br />
nawozy azotowe<br />
olej smarowy<br />
farba wodna<br />
opakowania z papieru<br />
tektura/opakowania z tektury<br />
41
mPt<br />
500<br />
450<br />
400<br />
350<br />
300<br />
250<br />
200<br />
150<br />
100<br />
50<br />
0<br />
oleje smarowe<br />
Wyniki analizy na podstawie amerykańskiej<br />
bazy Input-Output<br />
nawozy sztuczne<br />
detergenty zawierające fosforany<br />
opakowania z papieru i tektury<br />
farby i lakiery na bazie rozpuszcz.<br />
opakowania szklane<br />
opakowania z plastiku<br />
Jednostka funkcjonalna: 1USD<br />
puszki aluminiowe, metalowe<br />
pestycydy i chem. środki ochr. roślin<br />
opony<br />
chłodziarki i zamrażarki<br />
butelki plastikowe, kubki i tacki PS<br />
pieluchy jednorazowe<br />
płyny chłodnicze<br />
akumulatory<br />
baterie<br />
karoserie<br />
pompy cieplne<br />
klimatyzatory<br />
opakowania po nawozach sztucznych<br />
opakowania po pestycydach<br />
monitory<br />
lampy wyładowcze<br />
komputery<br />
42
Koszty <strong>cyklu</strong> Ŝycia (LCC)<br />
LCC jest sumą wszystkich kosztów ponoszonych podczas <strong>cyklu</strong><br />
Ŝycia wyrobu (działalność inwestycyjno-remontowa, wytwórcza,<br />
faza uŜytkowania i likwidacji).<br />
Koszty<br />
Cyklu<br />
śycia<br />
(€, ¥, $/<br />
jednostkę)<br />
Wpływ środowiskowy<br />
(np. kg równowaŜn. CO 2 /jednostkę)<br />
43
Technika <strong>LCA</strong> moŜe być wykorzystywana nie<br />
tylko do oceny aspektów środowiskowych<br />
związanych z wybranymi systemami wyrobów i<br />
usług, ale przede wszystkim do określenia<br />
sposobu zmniejszania zagroŜenia środowiska<br />
naturalnego.<br />
Zastosowanie <strong>LCA</strong><br />
44
Zastosowanie <strong>LCA</strong><br />
Dzięki wynikom <strong>LCA</strong> moŜna wybrać odpowiednie<br />
rozwiązania, by zminimalizować wpływ na<br />
środowisko nie tylko wyrobów, ale równieŜ<br />
modernizować istniejące przedsięwzięcia i tworzyć<br />
nowe, przyjazne środowisku inwestycje.<br />
WdroŜenie <strong>LCA</strong> przynosi wymierne korzyści,<br />
zarówno firmie, która decyduje się na<br />
przeprowadzenie takiej analizy, jak i społeczeństwu<br />
oraz środowisku.<br />
45
Zastosowanie <strong>LCA</strong> a poziom szczegółowości<br />
Podejmowane decyzje<br />
Projektowanie<br />
Udoskonalanie produktu<br />
Analizy porównawcze<br />
Etykietowanie<br />
Ustanawianie norm<br />
Planowanie strategii rozwoju<br />
Działania marketingowe<br />
Kształtowanie polityki<br />
produktowej<br />
koncepcyjny<br />
+<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
+<br />
-<br />
+<br />
Poziom <strong>LCA</strong><br />
uproszczony<br />
+<br />
+<br />
+<br />
+<br />
+<br />
+<br />
+<br />
-<br />
szczegółowy<br />
-<br />
+<br />
+<br />
-<br />
-<br />
-<br />
+<br />
+<br />
46