17.11.2012 Views

Ocena cyklu życia LCA - metodyka i zastosowanie - Instytut ...

Ocena cyklu życia LCA - metodyka i zastosowanie - Instytut ...

Ocena cyklu życia LCA - metodyka i zastosowanie - Instytut ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>Instytut</strong> Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią<br />

Polska Akademia Nauk, Kraków<br />

http://www.min-pan.krakow.pl/pbs<br />

<strong>Ocena</strong> <strong>cyklu</strong> Ŝycia <strong>LCA</strong> -<br />

<strong>metodyka</strong> i <strong>zastosowanie</strong><br />

dr Joanna Kulczycka<br />

1


Wybrane narzędzia i metody ocen wpływu<br />

na środowisko<br />

Istnieje wiele narzędzi i metod oceny wpływu na środowisko,<br />

m.in.:<br />

� ocena oddziaływania na środowisko (Environmental Impact<br />

Assessment), Ecological Footprint (ślad ekologiczny) –<br />

oceny oddziaływania inwestycji na środowisko,<br />

� rachunek przepływów materiałowych (Material Flow<br />

Accounting – MFA), ekologiczna analiza wejść i wyjść<br />

(Environmental Input-Output Analysis), analiza śladów energii<br />

(Energy Footprint) – zapotrzebowanie materiałowe, bilans<br />

materiałowy i energetyczny,<br />

� ekologiczna ocena <strong>cyklu</strong> Ŝycia (Life Cycle Assessment) -<br />

oddziaływania produktu/technologii/procesu na środowisko.<br />

2


<strong>Ocena</strong> <strong>cyklu</strong> Ŝycia - <strong>LCA</strong> – pojęcia<br />

W języku polskim dla opisu <strong>LCA</strong> funkcjonują określenia:<br />

� <strong>Ocena</strong> <strong>cyklu</strong> Ŝycia (<strong>LCA</strong>) – normy ISO 14040<br />

� <strong>Ocena</strong> <strong>cyklu</strong> Ŝyciowego – tłumaczone dokumenty UE<br />

� Ekologiczna ocena <strong>cyklu</strong> Ŝycia – np. Z. Kowalski, J.<br />

Kulczycka, M. Góralczyk<br />

� Środowiskowa ocena <strong>cyklu</strong> Ŝycia – np. A. Lewandowska,<br />

� <strong>Ocena</strong> <strong>cyklu</strong> istnienia – np. Z. Kłos, P. Kurczewski, J.<br />

Kasprzak<br />

� Eko-bilans – np. W. Adamczyk<br />

� Analiza <strong>cyklu</strong> Ŝycia – np. R. Szpadt, K. Czaplicka<br />

� Analiza środowiskowa - J. Górzyński<br />

3


Publikacje (2001) i (2007)<br />

4


Publikacje (2)<br />

5


Publikacje (3)<br />

6


Publikacje (4)<br />

7


<strong>LCA</strong> – definicja - UNEP<br />

„<strong>LCA</strong> jest procesem oceny efektów, jaki dany wyrób wywiera<br />

na środowisko podczas całego Ŝycia, poprzez wzrost<br />

efektywnego zuŜycia zasobów i zmniejszenie obciąŜeń<br />

środowiska (liabilities). <strong>Ocena</strong> wpływu na środowisko moŜe<br />

być prowadzona zarówno dla wyrobu jak i dla funkcji. <strong>LCA</strong><br />

jest traktowane jako „analiza od kołyski do grobu”.<br />

Podstawowymi elementami <strong>LCA</strong> są (1) zidentyfikowanie i<br />

ocena ilościowa obciąŜeń środowiska, tj. zuŜytych<br />

materiałów i energii oraz emisji i odpadów wprowadzanych<br />

do środowiska, (2) ocena potencjalnych wpływów tych<br />

obciąŜeń oraz (3) oszacowanie dostępnych opcji w celu<br />

zmniejszenia obciąŜeń.”<br />

8


<strong>Ocena</strong> <strong>cyklu</strong> Ŝycia - <strong>LCA</strong> – definicje<br />

<strong>LCA</strong> jest procesem oceny efektów, jaki dany wyrób<br />

wywiera na środowisko podczas całego Ŝycia, poprzez<br />

wzrost efektywnego zuŜycia zasobów i zmniejszenie<br />

obciąŜeń środowiska (liabilities).<br />

<strong>LCA</strong> ukierunkowuje badanie wpływu na środowisko<br />

systemu wyrobu w obszar zuŜycia zasobów, jakości<br />

ekosystemu i zdrowia ludzkiego.<br />

Obszar rozumiany moŜe być (metoda eco-indicator)<br />

jako wskaźnik oceny efektów oddziaływania na<br />

środowisko, tzw. ekowskaźnik, wyraŜony w punktach<br />

końcowych Pt.<br />

9


Cykl Ŝycia - definicje<br />

� <strong>LCA</strong> – jest procesem zbierania i oceny wejść, wyjść oraz potencjalnych<br />

wpływów na środowisko systemu wyrobu w okresie jego <strong>cyklu</strong> Ŝycia.<br />

� LCM - zarządzanie cyklem Ŝycia - jest koncepcją zarządzania<br />

uwzględniającą ideę <strong>cyklu</strong> Ŝycia, która moŜe być stosowana do tworzenia<br />

i wdraŜania strategii zrównowaŜonego rozwoju. Zarządzanie cyklem<br />

Ŝycia dotyczy minimalizowania zagroŜeń środowiskowych w <strong>cyklu</strong> Ŝycia<br />

produktu lub usługi.<br />

� LCC - Koszty <strong>cyklu</strong> Ŝycia – istnieją dwa terminy tj.: całkowite koszty<br />

dotyczące zakupu, uŜycia i likwidacji produktu (równowaŜne z pojęciem<br />

całkowite koszty posiadania oraz b) koszty produktu lub usługi<br />

występujące podczas całego Ŝycia wraz z kosztami zewnętrznymi.<br />

� DfE - projektowanie ekologiczne lub eko-projektowanie jest metodą<br />

wspierającą projektowanie produktu w celu zmniejszenia całkowitego<br />

wpływu na środowisko we wczesnej fazie rozwoju produktu.<br />

10


<strong>Ocena</strong> <strong>cyklu</strong> Ŝycia - <strong>LCA</strong> – struktura (1)<br />

I WYDANIE NORMY ISO<br />

� Określenie celu i zakresu ISO 14040 (PKN, 2000) - cel, szczegółowość<br />

danych, zakres badań, jednostka funkcjonalna, granice systemu;<br />

� Analiza zbioru wejść i wyjść ISO 14041 (PKN, 2002) - proces jednostkowy,<br />

zebranie danych, bilans masowy i energetyczny;<br />

� <strong>Ocena</strong> wpływu <strong>cyklu</strong> Ŝycia ISO 14042 (PKN, 2002) - wybór kategorii<br />

wpływu, klasyfikowanie, charakteryzowanie, normalizowanie, waŜenie,<br />

analiza jakości danych;<br />

� Interpretacja ISO 14043 (PKN, 2002) - sprawdzenie kompletności, analiza<br />

wraŜliwości, inne analizy, wnioski, rekomendacje, raport.<br />

� ISO/TR 14047 (PKN, 2006) - Przykłady zastosowania normy ISO 14042<br />

� ISO/TR 14049 (PKN, 2003) - Przykłady zastosowania normy ISO 14041<br />

11


<strong>Ocena</strong> <strong>cyklu</strong> Ŝycia - <strong>LCA</strong> – struktura (2)<br />

II WYDANIE NORMY ISO<br />

� ISO 14040;2006 (U) - Zarządzanie środowiskowe –<br />

ocena <strong>cyklu</strong> Ŝycia – zasady i struktura,<br />

� ISO 14044;2006 (U) - Zarządzanie środowiskowe –<br />

ocena <strong>cyklu</strong> Ŝycia – wymagania i wytyczne.<br />

12


<strong>LCA</strong> w dokumentach krajowych (1)<br />

� Ustawa Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz. U. Nr 62,<br />

poz. 627), gdzie w art. 143 dotyczącym określania wymagań, jakie powinny<br />

spełniać technologie stosowane w nowo uruchamianych lub zmienianych w<br />

sposób istotny instalacjach i urządzeniach – wskazane jest, Ŝe powinna<br />

spełniać wymagania, które powinny uwzględniać, m.in. wykorzystanie analizy<br />

<strong>cyklu</strong> Ŝycia produktów – jednak zapis ten funkcjonował jedynie do 18 maja 2005<br />

r., kiedy to został uchylony Ustawą o zmianie ustawy Prawo Ochrony<br />

Środowiska.<br />

� II Polityka Ekologiczna Państwa – postuluje zmniejszenie materiałochłonności i<br />

odpadowości produkcji, szerokie upowszechnienie, wzorem ocen<br />

oddziaływania na środowisko, ocen <strong>cyklu</strong> Ŝyciowego produktu;<br />

wprowadzenie ustawowego obowiązku wykonywania takich ocen dla grup<br />

produktów o wysokiej materiałochłonności i odpadowości oraz produktów<br />

zawierających substancje niebezpieczne dla środowiska.<br />

13


<strong>LCA</strong> w dokumentach krajowych (2)<br />

� Polityka Ekologicznej Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem<br />

perspektywy na lata 2007-2010 – wprowadzenie obowiązku oceny <strong>cyklu</strong><br />

Ŝycia dla wybranych produktów, wprowadzanych do obrotu towarowego.<br />

� Strategia zmian wzorców produkcji i konsumpcji na sprzyjające realizacji<br />

zasad trwałego, zrównowaŜonego rozwoju – w celu wspierania inwestycji<br />

w ochronę środowiska proponuję m.in. włączenie Analizy Cyklu śycia<br />

(<strong>LCA</strong>) i Deklaracji Środowiskowych Produktu (EPD) do analizy wpływu<br />

na środowisko produktów i usług.<br />

� Mapa Drogowa WdraŜania Planu Działań na rzecz Technologii<br />

Środowiskowych w Polsce (KETAP) – wskazuje zadania dotyczące<br />

technologii środowiskowych, tj.: zachęcanie do udzielania zamówień<br />

publicznych, w których stosowane będą kryteria środowiskowe oraz<br />

będą wykorzystywane nowe technologie środowiskowe, a takŜe<br />

promocja stosowania kosztowej analizy <strong>cyklu</strong> Ŝycia produktów i usług.<br />

14


<strong>LCA</strong> w dokumentach krajowych (3)<br />

� Strategia wdraŜania w Polsce zintegrowanej polityki produktowej –<br />

ocena <strong>cyklu</strong> Ŝycia dla wielu produktów, jak i grup produktów.<br />

� Zielone zamówienia publiczne - oznaczają politykę, w ramach, której<br />

podmioty publiczne włączają kryteria i/lub wymagania ekologiczne do<br />

procesu zakupów i poszukują rozwiązań minimalizujących negatywny<br />

wpływ produktów/usług na środowisko oraz uwzględniających cały<br />

cykl Ŝycia produktów, a poprzez to wpływają na rozwój i<br />

upowszechnienie technologii środowiskowych.<br />

� Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka – ma na celu<br />

zmniejszenie szkodliwego oddziaływania na środowisko m.in. na<br />

podstawie ograniczenia energo-, materiało- i wodochłonności<br />

produktów i usług, zastosowania oceny <strong>cyklu</strong> Ŝycia na wszystkich<br />

etapach projektowania procesów technologicznych.<br />

15


<strong>LCA</strong> – <strong>zastosowanie</strong> w UE<br />

W polityce ekologicznej UE myślenie w kategoriach <strong>cyklu</strong> Ŝycia<br />

znajduje <strong>zastosowanie</strong> w:<br />

� promowaniu rozwoju rynku produktów i procesów przyjaznych<br />

dla środowiska (Zintegrowana Polityka Produktowa)<br />

� zamówieniach publicznych<br />

� znakowaniu ekologicznym<br />

� ocenach technologii środowiskowych<br />

� gospodarce odpadami<br />

W wielu dokumentach UE znajdują się postulaty o konieczności<br />

stosowania <strong>LCA</strong><br />

16


<strong>LCA</strong> – <strong>zastosowanie</strong> w UE<br />

� Parlament Europejski - Dyrektywa w sprawie odpadów: Mniej<br />

śmieci, więcej recyklingu - Środowisko - 17-06-2008 - 17:38<br />

� Pięciostopniowa hierarchia postępowania z odpadami, w celu<br />

zapobiegania i ograniczeniu powstawania odpadów. Kolejność<br />

gospodarowania odpadami to: zapobieganie i ograniczanie,<br />

przygotowanie do powtórnego uŜycia, recykling, inne metody<br />

odzysku, np. odzysk energii, unieszkodliwianie.<br />

� MoŜliwe jest odejście przez państwa członkowskie od tej<br />

hierarchii, "jeŜeli jest to uzasadnione <strong>zastosowanie</strong>m<br />

metodologii myślenia o <strong>cyklu</strong> Ŝycia, obejmującej całkowity<br />

wpływ związany z wytwarzaniem i gospodarowaniem tymi<br />

odpadami".<br />

17


<strong>LCA</strong> - <strong>zastosowanie</strong><br />

Analiza z wykorzystaniem techniki <strong>LCA</strong> moŜe być<br />

wykorzystana m.in. do:<br />

� identyfikacji moŜliwości poprawy aspektów środowiskowych wyrobów<br />

w róŜnych etapach ich <strong>cyklu</strong> Ŝycia;<br />

� podejmowania decyzji w przemyśle, organizacjach rządowych lub<br />

pozarządowych (np. planowanie strategiczne, ustalanie priorytetów,<br />

projektowanie wyrobów lub procesów, a takŜe przeprowadzanie<br />

zmian w tym zakresie);<br />

� wyboru istotnych wskaźników oceny efektów działalności<br />

środowiskowej, włączając techniki pomiarowe;<br />

� marketingu (dotyczącym np. oświadczeń środowiskowych,<br />

schematów eko-etykietowania lub deklaracji środowiskowych<br />

wyrobów).<br />

18


<strong>LCA</strong> – procedura realizacji<br />

POCZĄTEK<br />

OKREŚLENIE CELU I ZAKRES<br />

1. Cel działania<br />

2. Określenie wyrobu<br />

3. Wybór ograniczeń systemu<br />

4. Wybór parametrów środowisko<br />

5. Wybór metod gromadzenia i oceny danych<br />

6. Strategia zbierania danych<br />

7. Wstępne uruchomienie metody <strong>LCA</strong><br />

8. Weryfikacja kroku OKREŚLENIE CELU<br />

I ZAKRESU<br />

ANALIZA ZBIORU<br />

1. Pomiary, wyliczenia teoretyczne,<br />

przeglądy (literatury, baz danych)<br />

2. Charakterystyka stosowanych procesów<br />

3. Określenie produktu wejściowego<br />

i wyjściowego procesu<br />

4. Bilans surowcowo-energetyczny<br />

5. Wyznaczenie tabel danych<br />

z inwentaryzacji<br />

6. Kategoryzacja wpływów na środowisko<br />

OCENA WPŁYWU<br />

1. Przyporządkowanie danych wpływom<br />

2. Określenie katalogu odpadów<br />

3. Klasyfikacja danych tabel<br />

inwentarzowych z punktu widzenia<br />

rodzaju wpływu<br />

4. Charakteryzacja poszczególnych klas<br />

5. Normalizacja wyników<br />

6. Hierarchizacja klas (ocena istotności<br />

wpływów)<br />

INTERPRETACJA<br />

1. Określenie elementów o duŜym<br />

zagroŜeniu<br />

2. Analiza wraŜliwości w/w elementów<br />

3. Ustalenie sposobu minimalizacji<br />

zagroŜeń<br />

4. <strong>Ocena</strong> priorytetów moŜliwych poprawek<br />

i ich wykonalności<br />

KONIEC<br />

Źródło: A.K. Wach, Metoda oceny <strong>cyklu</strong> Ŝycia (<strong>LCA</strong>) jako podstawa komputerowo wspomaganej oceny wyrobu.<br />

19


<strong>LCA</strong> – cel i zakres<br />

� Cel badań powinien jednoznacznie określać<br />

zamierzone <strong>zastosowanie</strong>, powody prowadzenia<br />

badań i odbiorcę, do którego adresowane są<br />

wyniki.<br />

� Poziom szczegółowości <strong>LCA</strong>: koncepcyjny,<br />

uproszczony, szczegółowy.<br />

� Zakres badań definiowany jest przez system<br />

wyrobów (procesy jednostkowe), jego granice<br />

i jednostkę funkcjonalną.<br />

20


Schemat struktury <strong>LCA</strong><br />

PROCES <strong>LCA</strong><br />

wejście wejście wejście wyjście<br />

Proces<br />

Proces<br />

Proces<br />

jednostkowy<br />

jednostkowy<br />

jednostkowy<br />

wyjście wyjście wyjście wejście<br />

Jednostka funkcjonalna<br />

system<br />

granice systemu<br />

21


Jednostka funkcjonalna<br />

� Jednostka funkcjonalna to najmniejsza<br />

jednostka przyjęta do badań i stanowiąca<br />

ilościowy efekt systemu produkcji <strong>LCA</strong>.<br />

� Głównym zadaniem jednostki funkcjonalnej jest<br />

dostarczenie płaszczyzny odniesienia dla<br />

normalizowania danych wejściowych i<br />

wyjściowych systemu.<br />

� Z tego teŜ względu powinna być ona jasno<br />

zdefiniowana i mierzalna.<br />

22


Jednostka funkcjonalna<br />

� Najprostszymi jednostkami funkcjonalnymi są<br />

jednostki fizyczne jak np. metry, dŜule, kg, sekundy,<br />

kelwiny, itd.<br />

� Mogą to być teŜ pojedyncze urządzenie/maszyna<br />

czy jedna z funkcji tego urządzenia lub powierzchnia<br />

do zagospodarowania, dla których ustala się<br />

przepływ materiałów i energii.<br />

� Jednostki pojedyncze mogą być łączone w złoŜone,<br />

np. tonokilometr (dla transportu), m 2 * rok,<br />

lumen*rok, itd.<br />

23


Zasady doboru jednostki funkcjonalnej<br />

� Jednostka funkcjonalna musi być dobrana w sposób<br />

odpowiedni do celu analizy.<br />

� Przykładowo, dla systemu transportu:<br />

� w ograniczonym zakresie porównujemy system transportu<br />

na bazie pewnego dystansu transportu. Np. porównujemy<br />

efekt ekologiczny osobokilometrów w samochodzie<br />

i osobokilometrów w pociągu.<br />

� w szerszej definicji moŜemy porównać efekty ekologiczne<br />

dla dwu osób podróŜujących na ta samą odległość,<br />

uŜywających samochodu i transportu publicznego w ciągu<br />

1 miesiąca. W tym przypadku moŜemy włączyć do analizy<br />

pociągi, autobusy, moŜe rowery.<br />

� w bardzo szerokiej definicji moŜemy zastosować bieŜącą<br />

miesięczną czynność poruszania się dwóch osób:<br />

właściciela samochodu i osoby nie posiadającej<br />

samochodu.<br />

24


Badanie <strong>LCA</strong><br />

<strong>LCA</strong> czterech róŜnych<br />

rodzajów wykładzin<br />

podłogowych stosowanych<br />

do uŜytku domowego w<br />

Holandii<br />

<strong>LCA</strong> procesów wydobycia<br />

węgla<br />

Przykłady<br />

Jednostka funkcjonalna<br />

Ilość pokrycia podłogowego<br />

potrzebna do pokrycia 1m 2<br />

powierzchni w typowym<br />

domu holenderskim w czasie<br />

ponad 15 lat.<br />

� 1 Mg wydobywanej rudy,<br />

� 1 m 3 chodnika,<br />

� 1 MJ (dla tąpnięć),<br />

� 1 miesiąc (dla składowania<br />

części zamiennych).<br />

25


Badanie <strong>LCA</strong><br />

<strong>LCA</strong> ekspresu do kawy<br />

Przykłady<br />

<strong>LCA</strong> pieluszek jednorazowych<br />

i wielokrotnego uŜytku<br />

Jednostka funkcjonalna<br />

Ekspres, w którym<br />

sporządza się 5 filiŜanek<br />

kawy dwa razy dziennie i<br />

kawa ta pozostaje gorąca<br />

przez 30 min. po jej<br />

sporządzeniu.<br />

UŜywanie 6 pieluszek<br />

dziennie przez 30 miesięcy.<br />

26


Badanie <strong>LCA</strong><br />

<strong>LCA</strong> dwóch rodzajów<br />

opakowań jajek<br />

<strong>LCA</strong> opakowań piwa<br />

Przykłady<br />

Jednostka funkcjonalna<br />

30 000 szt. jajek, które<br />

potrzebują 5 000 szt.<br />

opakowań (1 opakowanie dla<br />

6 szt. jajek).<br />

1 butelka piwa o łącznej<br />

wadze 1,066kg (w tym<br />

0,52kg piwa i 0,546kg szkła).<br />

27


<strong>LCA</strong> mleka<br />

Badanie <strong>LCA</strong><br />

<strong>LCA</strong> opakowań chłodziarek<br />

Przykłady<br />

Jednostka funkcjonalna<br />

Zestaw niezbędny do<br />

opakowania chłodziarki o<br />

pojemności 500 litrów<br />

1000 kg mleka<br />

skorygowanego<br />

energetycznie ECM<br />

opuszczającego bramę<br />

farmy<br />

28


Badanie <strong>LCA</strong><br />

<strong>LCA</strong> produkcji i uŜytkowania<br />

samochodu osobowego<br />

<strong>LCA</strong> produkcji ołówków<br />

<strong>LCA</strong> zakładu obuwniczego<br />

Przykłady<br />

Jednostka funkcjonalna<br />

Samochód przejeŜdŜający<br />

rocznie 13000km,<br />

eksploatowany przez 10lat,<br />

spalający 10l benzyny na<br />

100km i waŜący 1100kg.<br />

Partia 100 ołówków.<br />

1 para wyprodukowanych<br />

butów.<br />

29


Badanie <strong>LCA</strong><br />

Przykłady<br />

<strong>LCA</strong> sześciu scenariuszy<br />

obróbki osadów ściekowych z<br />

oczyszczalni dla 300 000<br />

równowaŜnej ilości<br />

mieszkańców<br />

<strong>LCA</strong> róŜnych opcji gospodarki<br />

odpadami z gospodarstwa<br />

domowego<br />

Jednostka funkcjonalna<br />

1 t suchej masy<br />

składowanego materiału<br />

odpadowego<br />

Średnia ilość odpadów z<br />

gospodarstwa domowego<br />

wytwarzaną w ciągu 1<br />

roku<br />

30


Analiza zbioru wejść i wyjść - LCI<br />

W fazie tej dokonuje się analizy wszystkich odnośnych<br />

procesów oraz całkowitego przeglądu emisji, które<br />

opracowuje się w odpowiedniej tablicy.<br />

31


Analiza zbioru wejść i wyjść – wykres Sankeya<br />

dla produkcji koncentratu Zn-Pb<br />

32


<strong>LCA</strong> – etapy LCIA<br />

Etapy obowiązkowe<br />

Wybór kategorii wpływu, wskaźników<br />

kategorii i modeli charakteryzowania<br />

Przypisanie wyników LCI (klasyfikacja)<br />

Obliczenie wyników wskaźników kategorii<br />

(charakteryzowanie)<br />

Wyniki wskaźnika kategorii (profil LCIA)<br />

Elementy opcjonalne<br />

Obliczanie wyników odnoszenia wielkości wskaźników do wielkości referencyjnych<br />

(normalizacja)<br />

Grupowanie<br />

WaŜenie<br />

Analiza jakości danych<br />

33


Klasyfikacja i charakteryzowanie<br />

Klasyfikacja – przypisanie wyników LCI do kategorii wpływu.<br />

Charakteryzowanie – obliczenie wartości wskaźnika kategorii za<br />

pomocą parametru charakteryzowania.<br />

Zakwaszanie<br />

Eutrofizacja<br />

Kategoria wpływu<br />

Zmniejszenie zasobów abiotycznych<br />

Efekt cieplarniany<br />

ZuboŜenie warstwy ozonowej<br />

Zagospodarowanie terenu<br />

Tworzenie utleniaczy fotochemicznych<br />

Ekotoksyczność<br />

Jednostki parametrów charakteryzowania<br />

wystarczalność zasobów w kg na rok lub m 3 na rok<br />

kg równowaŜnika CO 2 lub gram równowaŜnika CO 2 na<br />

jednostkę funkcjonalną<br />

kg równowaŜnika CFC-11<br />

m 2 zagospodarowanego terenu<br />

kg równowaŜnika SO 2<br />

kg równowaŜnika etylenu<br />

kg równowaŜnika PO 4 3-<br />

kg równowaŜnika 1,4-dichlorobenzenu (w podziale na<br />

podkategorie, tj. woda, gleba, woda morska<br />

34


Zestawienie kategorii o kryteriów stosowanych od oceny budynków mieszkalnych w<br />

projekcie E-Audyt/GBC 2000/02<br />

wg A. Stachowicz, M. Fedorczak-Cisak Niskoenergetyczne budynki analiza zuŜycia energii w całym <strong>cyklu</strong> istnienia<br />

35


Charakteryzowanie – produkcja TPFS<br />

Histogram charakteryzowania przedstawia wyniki wyskalowane do 100%, zatem<br />

skala tego rodzaju nie stanowi źródła informacji o wielkości wpływu na<br />

środowisko – moŜe on być zarówno bardzo duŜy jak i nieznaczny.<br />

36


Normalizacja – produkcja TPFS<br />

Normalizacja – polega na obliczeniu wartości wskaźnika kategorii wpływu<br />

względem pewnej wartości odniesienia np. przeciętnych europejskich warunków<br />

w ciągu roku na mieszkańca (jednak nie ocenia waŜności wpływu na środowisko,<br />

a jedynie udział danego efektu w efekcie całkowitym – jednostki niemianowane).<br />

37


Grupowanie i waŜenie<br />

Grupowanie – polega na przypisaniu kategorii<br />

wpływu do jednego lub więcej zbiorów (kategorie<br />

szkody) wg celu i zakresu badań np. zuŜycie<br />

zasobów, jakość ekosystemu, zdrowie ludzkie.<br />

WaŜenie – polega na przypisaniu wagi kaŜdej<br />

kategorii wpływu i kategorii szkody.<br />

38


Wyniki analizy – histogram wskaźnikowy – wybrane<br />

branŜe przemysłu w Polsce<br />

Pt<br />

140<br />

120<br />

100<br />

80<br />

60<br />

40<br />

20<br />

0<br />

produkcja aluminium i<br />

wyrobów z Al<br />

produkcja nawozów<br />

sztucznych i zwiazków<br />

azotowych<br />

produkcja Pb,Zn,Sn i<br />

wyrobów z Pb,Zn,Sn<br />

produkcja soli produkcja szkła i<br />

wyrobow ze szkła<br />

zdrowie ludzkie jakość ekosystemu zuŜycie zasobów<br />

�� jednostka funkcjonalna: 1000 zł produkcji<br />

sprzedanej<br />

�� źródło danych: GUS<br />

39


Pt<br />

6,5<br />

6<br />

5,5<br />

5<br />

4,5<br />

4<br />

3,5<br />

3<br />

2,5<br />

2<br />

1,5<br />

1<br />

0,5<br />

0<br />

czynniki<br />

rakotw.<br />

Wyniki analizy – histogram waŜenia<br />

– produkcja koncentratu Zn-Pb<br />

ukł.oddechzw.nieorg.<br />

zmiany<br />

klimatycz.<br />

ekotoksyczność zakwasz.<br />

/eutrofiz.<br />

�� jednostka funkcjonalna: 1000 kg rudy Zn-Pb Zn Pb<br />

zagospodar.<br />

terenu<br />

minerały paliwa kopalne<br />

40


mPt/kg<br />

800,00<br />

700,00<br />

600,00<br />

500,00<br />

400,00<br />

300,00<br />

200,00<br />

100,00<br />

0,00<br />

Histogram wpływu na środowisko wybranych produktów<br />

pestycydy<br />

detergenty zaw. zw. fosf<br />

farba rozpuszczalnikowa<br />

nawozy fosforowe<br />

nawozy azotowe<br />

olej smarowy<br />

farba wodna<br />

opakowania z papieru<br />

tektura/opakowania z tektury<br />

41


mPt<br />

500<br />

450<br />

400<br />

350<br />

300<br />

250<br />

200<br />

150<br />

100<br />

50<br />

0<br />

oleje smarowe<br />

Wyniki analizy na podstawie amerykańskiej<br />

bazy Input-Output<br />

nawozy sztuczne<br />

detergenty zawierające fosforany<br />

opakowania z papieru i tektury<br />

farby i lakiery na bazie rozpuszcz.<br />

opakowania szklane<br />

opakowania z plastiku<br />

Jednostka funkcjonalna: 1USD<br />

puszki aluminiowe, metalowe<br />

pestycydy i chem. środki ochr. roślin<br />

opony<br />

chłodziarki i zamrażarki<br />

butelki plastikowe, kubki i tacki PS<br />

pieluchy jednorazowe<br />

płyny chłodnicze<br />

akumulatory<br />

baterie<br />

karoserie<br />

pompy cieplne<br />

klimatyzatory<br />

opakowania po nawozach sztucznych<br />

opakowania po pestycydach<br />

monitory<br />

lampy wyładowcze<br />

komputery<br />

42


Koszty <strong>cyklu</strong> Ŝycia (LCC)<br />

LCC jest sumą wszystkich kosztów ponoszonych podczas <strong>cyklu</strong><br />

Ŝycia wyrobu (działalność inwestycyjno-remontowa, wytwórcza,<br />

faza uŜytkowania i likwidacji).<br />

Koszty<br />

Cyklu<br />

śycia<br />

(€, ¥, $/<br />

jednostkę)<br />

Wpływ środowiskowy<br />

(np. kg równowaŜn. CO 2 /jednostkę)<br />

43


Technika <strong>LCA</strong> moŜe być wykorzystywana nie<br />

tylko do oceny aspektów środowiskowych<br />

związanych z wybranymi systemami wyrobów i<br />

usług, ale przede wszystkim do określenia<br />

sposobu zmniejszania zagroŜenia środowiska<br />

naturalnego.<br />

Zastosowanie <strong>LCA</strong><br />

44


Zastosowanie <strong>LCA</strong><br />

Dzięki wynikom <strong>LCA</strong> moŜna wybrać odpowiednie<br />

rozwiązania, by zminimalizować wpływ na<br />

środowisko nie tylko wyrobów, ale równieŜ<br />

modernizować istniejące przedsięwzięcia i tworzyć<br />

nowe, przyjazne środowisku inwestycje.<br />

WdroŜenie <strong>LCA</strong> przynosi wymierne korzyści,<br />

zarówno firmie, która decyduje się na<br />

przeprowadzenie takiej analizy, jak i społeczeństwu<br />

oraz środowisku.<br />

45


Zastosowanie <strong>LCA</strong> a poziom szczegółowości<br />

Podejmowane decyzje<br />

Projektowanie<br />

Udoskonalanie produktu<br />

Analizy porównawcze<br />

Etykietowanie<br />

Ustanawianie norm<br />

Planowanie strategii rozwoju<br />

Działania marketingowe<br />

Kształtowanie polityki<br />

produktowej<br />

koncepcyjny<br />

+<br />

-<br />

-<br />

-<br />

-<br />

+<br />

-<br />

+<br />

Poziom <strong>LCA</strong><br />

uproszczony<br />

+<br />

+<br />

+<br />

+<br />

+<br />

+<br />

+<br />

-<br />

szczegółowy<br />

-<br />

+<br />

+<br />

-<br />

-<br />

-<br />

+<br />

+<br />

46

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!