o_19ni77gus1f4m9inqvovhfep0a.pdf

TEKST Frag Out! 

TEKST 

Xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 

xxxxxxxxXxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 

xxxxXxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 

xleXxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxjnychXxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx 

Xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx. 

Xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxi. 

Zapraszamy do lektury! 

Ekipa Frag Out! 

www.fragoutmag.com

2014 

PEŁNY 

OGIEŃ! 

FRAGOUT! 

www.fragoutmag.com 

info@fragoutmag.com 

POWER TEAM: 

Michał “Królik” Sitarski Bartosz Szolucha Aldo Raine/Wooki Krzyżanowski 

Edit by: HCG/Poland 2014 ©FRAGOUT! 2014 

Redakcja zastrzega sobie prawo niewykorzystania materiałów nie zamówionych, a także prawo do skracania i adiustacji tekstów oraz zmiany 

ich tytułów. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam, ogłoszeń oraz artykułów sponsorowanych, ani za opinie wyrażone 

w artykułach, które pozostają prywatnymi opiniami ich autorów. 

SPIS TREŚCI 

000 - MBS-2 SpecOps 

00 - MSPO 2015 

00 - Future Forces Praga 

08 - SOCOM medal 

00 - Tobie Ojczyzno festyn 

00 - Anakonda 2015 

00 - PIAP EOD 

00 - Kormoran stępka 

00 - MINIMI MK3 gun porn 

00 - HK416A5 in action 

00 - Skyranger WB 

000 - Symulator Rosomak 

000 - Orlik V wywiad 

000 - Maritime Security 

000 - Power of Synergy 

000 - DA Challenge 2015 

000 - Paramedyk 7 Edycja 

000 - Cięcie 3 

000 - AK REFRESHER część 3 

000 - Lowa Z8 vs. Zephyr 

000 - Kydexy garażowe 

000 - Direct Action 2015 

000 - Dragon EGG plecak 

000 - NFM Khard 

000 - LBT Dead Hooker Bag 

000 - Port Arthur 

000 - Ghurka wywiad 

000 - GIRLS MSPO 2015 

www.fragoutmag.com

MSPO 2015

RELACJA 

MSPO2014 

www.fragoutmag.com

W dniach 1-4 września 2014 roku, w kompleksie 

wystawienniczym Targi Kielce odbyła się XXII 

edycja MSPO. Impreza, po raz pierwszy w swojej 

historii, była objęta Honorowym Patronatem 

Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława 

Komorowskiego. 

Według danych organizatora, tegoroczna edycja była największa 

pod względem powierzchni, liczby wystawców oraz zwiedzających. 

Na ponad 25.000 m 2 powierzchni hal targowych zgromadziło się 

ponad 500 wystawców z 27 krajów świata. Spora częśc z nich 

przybyła zza granicy, z takich krajów jak: Austria, Belgia, Brazylia, 

Kanada, Czechy, Estonia, Finlandia, Francja, Niemcy, Wielka Brytania, 

Węgry, Indie, Izrael, Włochy, Japonia, Litwa, Luksemburg, Norwegia, 

Republika Korei, Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria, Holandia, 

Turcja, Ukraina, USA. Ich stoiska obejrzało w sumie ponad 15.000 

zwiedzających. Wszystkie te liczby stawiają MSPO w szeregu 

trzech największych tego typu imprez w Europie, po londyńskim 

DSEI oraz paryskich Eurosatory. 

Jedną z hal przeznaczono na wystawę Sił Zbrojnych RP, a kolejną 

zajął Polski Holding Obronny wraz z nowo powstałą Polską Grupą 

zbrojeniową. Pozostali wystawcy mieli do dyspozycji cztery hale 

oraz teren przed nimi, na którym prezentowano przede wszystkim 

śmigłowce oraz sprzęt ciężki. 

Co ciekawe – albo coś przegapiliśmy albo w tym roku nie było 

w Kielcach ani jednego czołgu... Ewidentnie było za to widać dominację 

wszystkiego, co było związane ze śmigłowcami, ale w kontekście 

nadchodzącego przetargu na maszyny tego typu dla SZ RP 

raczej nie powinno to dziwić. 

Było nieco nowości, ale ich ilość nie rzuca na kolana – trudno 

wymagać by na targach organizowanych z rocznym interwałem 

było ich zatrzęsienie. Niestety, opracowanie nowego czołgu, transportera 

czy nawet samochodu terenowegu lub karabinu zajmuje 

nieco więcej czasu. 

Sporządziliśmy dla Was fotorelację z uwzględnieniem tego, co – naszym 

zdaniem – było na tegorocznym MSPO najciekawsze. Pewnie 

to i owo przegapiliśmy, ale przecież nie można mieć wszystkiego, 

prawda? 

Zapraszamy do lektury. 

SIŁY 

SPECJALNE 

Jednym z najbardziej obleganych stoisk była 

wystawa zorganizowana przez jednostki 

podległe Inspektoratowi Wojsk Specjalnych. 

Na dość dużej przestrzeni zademonstrowane 

zostały manekiny z umundurowaniem, 

wyposażeniem i uzbrojeniem charakterystycznym 

dla poszczególnych jednostek. W części 

GROM najwięcej miejsca zajmowała prezentacja 

sprzętu do CQB, w przypadku JWK była to 

„zielona taktyka”, a u Formozy - wyposażenie 

do działań podwodnych. Operatorzy obecni na 

stoisku chętnie udzielali informacji na temat 

prezentowanego sprzętu i działania jednostek 

- oczywiście w takim zakresie, na jaki mogli 

sobie pozwolić by nie zdradzać tego, czego 

nie powinni. Szczęśliwcy mogli załapać się na 

gadżety poszczególnych jednostek - smycze, 

coiny, breloki, kubki, etc. 

RELACJA 

www.fragoutmag.com

1 5 

BROŃ 

RELACJA 

2 

1 - Surefire po polsku, czyli moduł oświetleniowy ze wskaźnikiem laserowym do P-94 WIST, zaprojektowany przez Prexer. Ma masę 135 g, 

na jednej baterii działa 3 godziny i... wymaga jeszcze wiele pracy... 

2 - nasz ulubieniec - karabinki MSBS 5,56K, ale już z komorami spustowymi wykonanymi obróbką CNC z polimerów, a nie drukowane metodą 

szybkiego prototypowania, ajk opisywane przez nasz w poprzednim numerze „Frag Out!”. 

3 - kolejna odsłona PR-15 RAGUN ze zmienionymi okładzinami chwytu oraz mikrokolimatorem w miejscu szczerbiny. 

4 - MG5, czylli HK121 a’la Budeswehra zaprezentowany na stoisku polskiego przedstawiciela Heckler&Koch, firmy Cenrex. 

5 - MINIMI Mk3, czyli polska premiera najnowszej wersji tej broni (albo pakietu modernizacyjnego - jak kto woli) na stoisku Cenzinu. 

Więcej o niej w bieżącym numerze „Frag Out!”. 

3 

6 - turecki 7,62-mm karabin automatyczny MKEK MPT-76, który ma zastąpić licencyjne G3A3 i G3A4 znajdujące się w uzbrojeniu SZ Turcji. Broń 

wykorzystuje system odprowadzenia gazów prochowych z tłokiem o krótkim skoku, zasilana jest z magazynków o pojemności 20 nabojów 

i ma ciekawą, regulowanej długości kolbę. Dla jej wysunięcia należy wcisnąć przycisk blokady, przekręcić kolbę w bok i przesunąć do wybranej 

pozycji. 

6 

4 

www.fragoutmag.com

1 2 

5 

RELACJA 

BALISTYKA 

1 - premiera kasków EXFIL - zadebiutowały w Europie podczas tegorocznej 

edycji IWA, a już jest polski dystrybutor, firma Specshop. Niestety, cena EXFIL 

jest dość wysoka... 

2 - hełm MSA Gallet ARCH, czyli popularny MICH/ACH podcięty tak, by lepiej 

współpracował z ochronnikami słuchu oraz wyposażony w nowy system 

pasków nośnych i szyny akcesoryjne. Oryginalnie rozwiązano gniazdo montażu 

NVG, które jest mocowane hakiem za rant hełmu i dwiema śrubami do szyn 

bocznych. ARCH wygląda futurystycznie i daje spore możliwości jako platforma 

do mocowania wyposażenia. 

3, 5 - hełm 3M ULW-BBH (Ultra Light Weight Ballistic Bump Helmet). Jeśli dobrze 

się przyjrzeć, to jego linia mocno przypomina hełm IBH wyprodukowany 

w króciutkiej serii dla amerykańskich jednostek specjalnych w połowie lat 90. 

XX w. Zgodnie z nowymi trendami wyposażony w gniazdo NVG, szyny akcesoryjne 

i regulowaną pokrętłem obręcz nagłowną. Producentem hełmu jest firma 

Ceradyne, stanowiąca część koncernu 3M. 

4 - Taka ciekawostka - chiński AirFrame. 

6 - płyty balistyczne 3M, również produkowane przez Ceradyne. 

7, 8, 9 - propozycje hełmu spadochronowego dla Wojska Polskiego przedstawione 

przez PSO Maskpol. Firma ta wygrała przetarg na dostarczenie nowego 

hełmu (wybrano model najbardziej zabudowany), a dostawy już trwają. 

3 

4 

6 

7 8 9 

www.fragoutmag.com

1 4 

POJAZDY 

RELACJA 

2 

5 

3 

1, 2 - dwa śmigłowce z koncernu Airbus - wielozadaniowy EC725 Caracal 

oraz uderzeniowy Tigre. Według producenta stanowią doskonale uzupełniający 

się duet, a SZ RP poszukują właśnie śmigłowców tych kategori... 

3 - kolejna polska premiera na tegorocznym MSPO pojazd rodziny 

Renault Sherpa Light, tutaj w wersji ze zdalnie sterowanym stanowiskiem 

strzeleckim z km 7,62 mm na dachu. 

4 - kolejna odsłona Wirusa, czyli lekkiego pojazdu uderzeniowego dla 

wojsk specjalnych z firmy Concept. W stosunku do poprzedniej wersji 

zmieniono elementy karoserii (maska, błotniki, „grilla”), dodano boczne 

kosze, przekonstruowano dach i szybę przednią. Pojazd otrzymał też 

integralne opancerzenie. 

5 - Łomot, czyli Toyota Hilux w wersji „technical” w wykonaniu fabrycznym, 

również firmy Concept. Co ciekawe - elementy wyposażenie Łomota 

(obrotnica, siedzisko strzelca, wysięgniki) znajdują się na pojazdach już 

używanych w Wojskach Specjalnych SZ RP. 

6 - Wilk, czyli Rosomak w wersji wozu wsparcia ogniowego, uzbrojonego 

w wieżę CMI Defence XC-8 z armatą kalibru 105 mm. Armata strzela 

różnego rodzaju amunicją, w tym ppk Falaric, co znacznie zwiększa 

możliwości bojowe pojazdu. 

7 - Rosomak z bezzałogową wieżą z armatą 30 mm, konstruowaną przez 

HSW wspólnie z WB Electronics. ZSSW (Zdalnie Sterowany System Wieżowy) 

być może będzie stanowił podstawowe uzbrojenie kolejnych partii 

KTO Rosomak. 

6 

7 

www.fragoutmag.com

1 

1, 2 - pojazd saperski IRYS do bezpiecznego transportu podejrzanych ładunków poza strefę przebywania ludzi. Zbudowany został 

w firmie Jakusz na podwoziu OBERAIGNER 6x6 o wysokiej mobilności w ciężkim terenie. Pojazd może być wyposażony w różne 

rodzaje pojemników przeciwwybuchowych (wentylowane i gazoszczelne) oraz różne konfiguracje wyposażenia specjalistycznego. 

3 -stały bywalec MSPO, firma PIAP i fragment jej stoiska z robotami Gryf, IBIS oraz Scout. 

4, 5 - premiera, tym razem światowa - SOV (Special Operations Vehicle), wspólny projekt Krauss-Maffei Wegmann o raz AMZ Kutno. 

Masa własna wynosi 5 t, napęd stanowi turbodoładowany silnik Diesla o pojemności 3 l i mocy 170 kW. Może przewozić od 3 do 6 osób 

i ma trzy montaże dla uzbrojenia: obrotnicę oraz dwa wysięgniki. 

RELACJA 

6 - Hatehof Hurricane - wielozadaniowy, opancerzony, minoodporny pojazd terenowy z kabiną typu monococque, mogący przewozić 

do 7 osób. W wersji nieopancerzonej zabiera nawet 9 osób. 

7, 8 - Thales Hawkei - lekki, minoodporny pojazd opancerzony w układzie 4x4. Występuje w dwóch wersjach: 2- i 4-drzwiowej, 

z twardym i miękkim dachem, będących bazą do tworzenia wielu wariantów wozu. Cechą charakterystyczną Hawkei jest modułowy 

pancerz, który można montować w warunkach polowych. 

3 

POJAZDY 

6 

2 

8 

4 

7 

5 

www.fragoutmag.com

SOKÓŁ 

Sokół - reaktywacja. Prototyp motocykla sokół 

odtworzonego przez Prywatne Zakłady Inżynieryjne 

Sokół Motocykle we współpracy z WZM 

w Poznaniu. Docelowo motocykle mają być produkowane 

seryjnie . Co więcej, ma także powstać specjalna 

wersja wojskowa. 

RELACJA 

www.fragoutmag.com

1 - CKD-1 Szafir, odsłona druga. Celownik przekonstruowano 

- przyciski zastąpiono pokrętłami - oraz dodano ochronny 

pokrowiec z osłoną typu plaster miodu oraz klapką chroniącą 

obiektyw. 

2 - uniwersalna przystawka termowizyjna UTCx firmy BAE 

Systems OASYS LLC na stoisku Cenrex. Ma masę 0,74 kg, zasilana 

jest 1 lub 2 batriami CR123A i zapewnia możliwość wykrycia 

człowieka z odległości do 2650 m. 

1 1 

RELACJA 

3 - SKEETIRx (również od OASYS LLC), miniaturowy celownik 

termowizyjny mocowany na broni. Zasilany jedną baterią 

CR123A, zapewnia zasięg wykrycia człowieka do 950 m. 

2 

2 

3 

1 - na MSPO nie mogło zabraknąć Bohemia 

Interactive Simulations z nową wersją symulatora 

pola walki VBS3. 

4 

OPTO ELEKTRONIKA 

MSPO 

4 - PNL-2AD/M „Szpak”, czyli miniaturowe gogle noktowizyjne 

z PCO S.A. Zbudowane na wzmacniaczu obrazu XD4/XR5 z funkcją 

autogatingu. Zasilane jedną baterią AA, zapewniają zasięg widzenia 

do 600 m. 

5 - celowniki elektrooptyczne Meprolight na stoisku polskiego 

dystrybutora firmy Pagacz i Synowie. 

6 - Radiostacja PERAD z WB Electronics, polski debiut tego urządzenia. 

7 - miniaturowy, cyfrowo-analogowy radiotelefon Hytera 

PD785/785G, cechujące się dużą wytrzymałością i odpornością. 

3 

4 

2 - prototyp plecaka dla Wojska Polskiego. 

Wymaga jeszcze sporo pracy... 

3 - system Sherpa Ranger firmy MMIST, 

służący do precyzyjnego zrzutu i odnajdywania 

ładunków dostarczanych drogą powietrzną. 

4 - ULPC, ale nie od SPECOPS. Tym razem to 

kopia jednej z polskich firm. 

5 - Cenrex to nie tylko H&K, ale także wyposażenie 

osobiste, w tym produkowane przez 

SPECOPS. 

6 7 

5 

5 

www.fragoutmag.com

www.wb.com.pl 

Podstawowe narzędzia 

dla każdego technika 

bombowego 

AmbulAns pirotechniczny 

piAp V eoD 

Uniwersalny transporter, komfortowa baza, 

zawsze w centrum wydarzeń. 

mobilne centrum 

operAtorów robotów 

piAp V moc 

Pojazd przeznaczony do transportu trzech robotów z wyposażeniem, 

zapewniający komfort pracy dla operatorów. 

ul. Poznańska 129/133, 05-850 Ożarów Mazowiecki, tel.: +48 22 731 25 00, fax: +48 22 731 25 01, e-mail: info@wb.com.pl 

Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów PIAP 

Dział Sprzedaży i Marketingu Produktów Specjalnych 

Aleje Jerozolimskie 202, 02-486 Warszawa 

Tel. (22) 874 03 26 

Fax. (22) 874 03 40 

e-mail: mds@piap.pl


RELACJA

RELACJA 

Jedynym stoiskiem, na którym wystawiana była broń palna było stoisko firmy LUVO Prague Ltd. Centralne miejsce 

w ekspozycji zajmował samopowtarzalny karabin wyborowy LA-110 SASS strzelający amunicją kalibru 7,62 x 51 mm. 

Broń w większości wykonana jest z anodyzowanego stopu aluminium 7075 T6 i wyposażona w długie łoże przednie 

z zestawem czterech szyn, z których górna przedłużona jest na całą komorę zamkową. Karabin ma polimerową 

kolbę o regulowanej długości i wysokości poduszki podpoliczkowej. Wszystkie dodatkowe akcesoria, jak mechaniczne 

przyrządy celownicze, kolimator, dwójnóg, chwyt przedni oraz celowniki optyczne i przystawki montowane są 

na szynach. Standardowo karabin kompletowany jest z celownikiem optycznym Meopta Optics ZD 3-12x50 BZP oraz 

przystawką noktowizyjną NV-Mag1/B. Zasilanie realizowane jest z magazynków o pojemności 10 lub 20 sztuk amunicji. 

LA-110 ma masę 5,5 kg, długość 1030 mm, lufę o długości 20” oraz... mocowanie do bagnetu.Oprócz LA-110 firma 

prezentowała pełną gamę swoich karabinów LA-15 i LA-16 zasilane amunicją różnych typów i w różnym wykończeniu 

(kolory, długości luf, wyposażenie dodatkowe) oraz granatniki GL40mk1 zarówno w konfiguracji samodzielnej, jak 

i podwieszanej. Granatnik ten strzela amunicją 40 x 46 mm LV i MV, ma lufę o długości 230 mm i masę 1010 g. Broń 

wyposażono w spust wyłącznie podwójnego działania o oporze 45N. Do ładowania lufę granatnika odchyla się w lewą 

stronę. 

www.fragoutmag.com

3 

4 

RELACJA 

Oczywiście na wystawie nie mogło zabraknąć wystawy armii 

Republiki Czeskiej. Nie była przesadnie duża, ale zaprezentowano 

na niej kilka pojazdów, robotów, sprzętu dowodzenia 

oraz wyposażenie osobiste i uzbrojenie żołnierza. Oczywiście 

wiadomo, że nie każdy żołnierz AČR ma takie wyposażenie, jakie 

zaprezentowano na wystawie - spora część z nich strzela jeszcze 

z karabinków Sa vz. 58, nie zaś z CZ805 BREN. Swoją drogą, to 

nowy czeski karabinek nie jest najbardziej udaną konstrukcją... 

1 5 

6 

1, 2 - przykładowe wyposażenie współczesnego żołnierza AČR 

obejmuje: hełm kevlarowy, gogle noktowizyjne Klara, indywidualne 

środki łączności, kamerę mocowaną na oporządzeniu lub 

na broni, karabinek automatycznych CZ 805 A1 z granatnikiem 

CZ 805 G1. 

2 

3, 4 - samobieżny pojazd rozpoznawczy Taros 6x6 FURBO, zaliczany 

do kategorii UGV. Wyposażony jest w głowicę obserwacyjną 

oraz przystosowany do transportu dwóch robotów - quadrocoptera 

do zwiadu powietrznego i niewielkiego robota 4x4 do 

sprawdzania trudno dostępnych miejsc. Może być także uzbrojony 

w zdalnie sterowane stanowisko z bronią maszynową. 

7 

8 

5 - wnętrze wozu dowodzenia 7M1p zbudowanego na samochodzie 

terenowym Land Rover 110 TDS SW. Jego podstawowe wyposażenie 

stanowią cztery radiostacje radiostacje oraz terminal 

cyfrowy. 

6 - moduł komunikacyjno - informacyjny KIM 10 przeznaczony 

dla batalionowego stanowiska dowodzenia. 

7, 8 - Mi-17 AČR uzbrojony w karabiny napędowe M-134 Minigun. 

www.fragoutmag.com

1 

2 

Chyba największe stoisko, a na pewno najbardziej atrakcyjne, 

należało do norweskiej firmy NFM Group., której produkcja 

w całości odbywa się w Potęgowie niedaleko Słupska. 

Zaprezenotwany został kompletny system odzieży GARM, 

systemy osłon balistycznych, płyt kuloodpornych oraz pełna 

gama hełmów i kasków Ops-Core. 

1 - mundur bojowy GARM, wraz z kamizelką systemu 

SKJOLD i pasem balistycznym 

6 

RELACJA 

2 - czarny komplet All Weather wykonany z membrany 

Polartec NeoShell z plate carrierem systemu SKJOLD i pasem 

balistycznym. 

3 - prototyp lekkiego plecaka patrolowego 

4 - szczegóły plate carriera systemu SKJOLD i pasa oraz 

nowe ładownice uniwersalne NFM 

7 

5 - przedni panel plate carriera SKJOLD - dobrze widoczny 

system Tubes wykorzystany w jego konstrukcji. 

6, 7, 8 - propozycje modyfikacji hełmu ACH/MICH. Ostatnie 

zdjęcie przedstawia pokrowiec na hełm zintegrowany 

z bocznymi szynami oraz gniazdem noktowizora mocowanym 

jedną śrubą. Jak widać, stosunkowo niewielkim 

kosztem i w dość prosty sposób można przystosować ACH 

do mocowania dodatkowego wyposażenia, w tym wizjera 

balistycznego oraz osłony szczęki. 

3 

4 

5 

8 

www.fragoutmag.com

1 

2 

1 - ciekawa propozycja nowego munduru bojowego o-one w kamuflażu 

Kryptek. Interesującym rozwiązaniem jest kieszonka do przenoszenia 

stazy, wykorzystująca do jej utrzymania rzep taśmy opaski uciskowej. 

Na targach działało to fajnie, ciekawe, jak to rozwiązanie sprawdza się 

w praktyce? 

2, 3 - Fill2Pure, czyli bidon z integralnym filtrem w wersji zmilitaryzowanej 

(bo zielonej). Pojemność 800 ml, filtr (według producenta) 

zabija 99,999% bakterii i wirusów. Wymienny filtr starcza na 500 

napełnień bidonu i -jak głosi slogan reklamowy - jet idealny na podróże 

do Trzeciego Świata. 

5 

RELACJA 

4 - część kolekcji rękawiczek mało znanej niemieckiej firmy W+R. Niektóre 

modele są naprawdę ciekawe i wygodne, inne wyglądają raczej 

przeciętnie. Niestety, póki co w Polsce nikt nie zajmuje się dystrybucją 

tych rękawiczek. 

5 - Tyr PICO-AA w kamuflażu Kryptek. Multicam się przejadł, PenCott 

jest mało cool (ale działa świetnie), więc chyba Kryptek będzie teraz na 

topie w taktycznej modzie. 

3 

6 - oryginalna kamizelka zintegrowana Source z systemem przeniesienia 

masy ma biodra oraz... majtkami balistycznymi. Pomysł nie jest nowy, 

bo już w czasach wojny w Wietnamie USMC używał “pancernych gaci”. 

Sama kamizelka ciekawa, choć wygląda na nieco przekombinowaną, 

zwłaszcza system QR w niej zastosowany. Fakt, prosty w obsłudze, ale 

konstrukcyjnie już nie. 

6 

7 - nowe lekkie buty taktyczne Meindl wykonane we współpracy z komandosami 

z KSK. Stanowią model pośredni pomiędzy Saharą a Desert 

Foxem, więc plasują się mniej więcej na tej samej półce, co popularne 

LOWA Zephyr. W przyszłym roku mają być dostępne w sprzedaży. 

8 - Tacprogear BLACK, - ich plate carrier HBAV GRID-HERCULES 

Body Armor Vest. był jakiś taki... plastikowy. Oczywiście dominował 

kamuflaż Kryptek we wszystkich odmianach, z czarną włącznie. Nie jest 

tak brzydka, jak MC Black, ale piękna tez nie jest, a poza tym cały czas 

zastanawiamy się po co to komu potrzebne? SOK przecież się w to nie 

ubierze... 

4 7 8 

www.fragoutmag.com

1 

1 - warsztat kontenerowy na samochodzie ciężarowym 

wysokiej mobilności Tatra T-810. Jak widać na zdjęciu - 

boczne ściany kontenera można wysunąć na boki, dzięki 

czemu zwiększa się przestrzeń wewnątrz niego. podobne 

rozwiązania stosowane zą także w Wojsku Polskim. 

2, 3 - wielozadaniowy pojazd opancerzony Vega 6x6, tutaj 

w wersji transportera opancerzonego. Może przewozić 

do 13 żołnierzy (2 + 11), wyposażony jest w silnik o moce 

300 kW, który pozawala mu na osiągnięcie prędkości 

maksymalnej 110 km/h, przy masie 29 ton. Wyposażenie 

wewnętrzne ma charakter modułowy, dzięki czemu pojazd 

można łatwo przystosować do wykonywania różnych zadań. 

4 

RELACJA 

4 - robot Talon, amerykańskiej firmy Foster-Miller, w służbie 

AČR. Robot, w zależności od wyposażenia może mieć masę 

od 27 do 54 kg (ten ze zdjęć jest w najlżejszej konfiguracji), 

zaś w skład wyposażenia może wchodzić także uzbrojenie. 

Kierować Talonem można z odległości do 1 km. 

5 

5 - oktocpter Robodrone Kingfisher o udźwigu do 5 kg 

i maksymalnej długości czasu lotu do 60 minut. Może być 

wyposażony w kamery światła dziennego i termalne oraz 

zestawy czujników. 

2 

6, 7 - Taros V2 6x6, czyli robot lądowy, wykorzystywany 

przede wszystkim do wykonywania zadań transportowych. 

Ma konstrukcję modułową, która pozwala wyposażać go 

w zależne od wykonywanych zadań wyposażenie, ale przede 

modułowość dotyczy także kadłuba. Za pomocą sekcji 2x2 

lub 4x4 można składać pojazdy w konfiguracji 4x4, 6x6 oraz 

8x8. Jednym z modułów jest sekcja 2x2 wyposażona w ramię 

robota. 

3 

6 7 

www.fragoutmag.com

1 

2 

5 

RELACJA 

3 

1 - E-Lighter, czyli osobisty, spalinowy generator elektryczny. 

Moc 15 W, 1,3 litra paliwa starcza na 48 godzin pracy. Wylot 

spalin można bez obaw o poparzenie objąć dłonią. Armia 

holenderska zakupi w przyszłym roku kilkaset takich urządzeń. 

2 - Blast Gauge, czyli czujnik przeciążenia i ciśnienia pokazujący 

za pomocą diod jakie siły działały na człowieka. Przydatny przy 

pierwszej pomocy. 

3 - Nano UAV Black Hornet PD-100 PRS, czyli dronik dla każdego 

żołnierza. 18 g, 12 cm średnicy wirnika, do 25 minut lotu z prędkością 

do 35 km/h, wspierany GOS-em autopilot i miniaturowa 

kamera na pokładzie. Można go wypuścić na odległość do 

1,5 km, a sama kamera też ma możliwość sterowania przez 

operatora. 

4 - polski akcent na wystawie - ciekawa plansza przedstawiająca 

automatyczny sygnalizator skażeń Prometheus zintegrowany 

z platformą Jaśmin. 

5 - panel operatora systemu APEx Predathor do zarządzania 

polem walki. Czyli po prostu BFT w wersji przenośnej. 

6 - pamiętacie M41A z licznikiem amunicji z filmu Aliens? A chcecie 

mieć podobny? Nic trudnego Radetec oferuje gadżet pod nazwą 

Ammocontrol Led Advisor. Zakładacie zmodyfikowane okładziny 

chwytu, wymieniacie podajnik w magazynku i macie broń 

z licznikiem amunicji. Dostępny w wersji do broni długiej. Fajne? 

4 

6 

www.fragoutmag.com

28 października br., w Warszawie, 

odbyła się uroczystość podczas 

której Inspektor Wojsk Specjalnych 

gen. dyw. Piotr Patalong został 

odznaczony Medalem Dowództwa 

Operacji Specjalnych USA (The United 

States Special Operations Command 

Medal - USSOCOM). Ten prestiżowy 

medal polskiemu generałowi wręczył 

generał Joseph Votel, dowódca 

US SOCOM, najwyższy rangą amerykański 

żołnierz sił specjalnych. 

W uroczystości uczestniczył gen. broni pilot Lech Majewski, 

Dowódca Generalny RSZ oraz dowódcy jednostek wojsk 

specjalnych. 

Decyzja o przyznaniu odznaczenia polskiemu generałowi 

to między innymi wyraz uznania za dotychczasowe 

osiągnięcia oraz zdolności operacyjne uzyskiwane przez 

polskie Wojska Specjalne. Polska bowiem, jako siódmy 

kraj na świecie, obok takich państw jak USA, Wielka 

Brytania czy Francja uzyskała status „państwa ramowego” 

w dziedzinie prowadzenia sojuszniczych operacji specjalnych 

FOTO: IKEM 

i stała się niekwestionowanym liderem w Europie Środkowo 

-Wschodniej. 

Przyznane wyróżnienie jest także dowodem uznania 

za przygotowanie i przeprowadzenie w 2014 roku sojuszniczego 

ćwiczenia certyfikującego wielonarodowy 

Komponent Operacji Specjalnych do dyżuru bojowego 

w składzie Sił Odpowiedzi NATO zestawu 2015 (SON 2015). 

Ćwiczenie, do którego komandosi przygotowywali się od 

kilkunastu miesięcy, było nie tylko sprawdzianem możliwości 

Dowództwa Komponentu Operacji Specjalnych 

w zakresie planowania i kierowania operacjami specjalnymi 

w ramach sojuszniczej misji stabilizacyjnej, ale także testem 

współdziałania zespołów bojowych z różnych jednostek 

sił specjalnych. Ćwiczenie polskich komandosów zostało 

wysoko ocenione przez międzynarodowy zespół certyfikujący. 

Generał Patalong podkreślił, że sukces ćwiczenia certyfikującego 

nie byłby możliwy bez pomocy i wsparcia wojsk 

konwencjonalnych i jest to niewątpliwe osiągnięcie całych 

polskich Sił Zbrojnych. 

Dziękując za to prestiżowe wyróżnienie gen. dywizji Piotr 

Patalong podkreślił, że choć to on został uhonorowany 

medalem, to jednak traktuje wyróżnienie przede wszystkim 

jako wyraz uznania dla wszystkich dowódców jednostek wojsk 

specjalnych, bez których zaangażowania, poświęcenia 

i współpracy wojska specjalne nie miałyby takiego dorobku. 

USSOCOM Medal - odznaczenie ustanowione w 1994 r. i nadawane 

żołnierzom sił specjalnych USA i państw partnerskich, szczególnie zasłużonym 

dla wsparcia operacji specjalnych w czasie wojny i pokoju. Generał 

dywizji Piotr Patalong jest trzecim Polakiem, któremu przyznano to 

wyróżnienie. Pierwszym polskim generałem, który został wyróżniony 

tym odznaczeniem był śp. generał Włodzimierz Potasiński. Wśród 

wyróżnionych jest także gen. bryg. Jerzy Gut, dowódca Centrum Operacji 

Specjalnych – Dowództwa Komponentu Wojsk Specjalnych. 

RELACJA 

www.fragoutmag.com

RELACJA 

W dniach 13-14 września 

przygotowały urozmaicony programz niepowtarzal- 

wojskowej GROM, który uświetnił pokaz działań ope- 

wojenny światowej, pokaz walki 

2014 r. w Warszawie 

na Cyplu Czerniakowskim po raz 

pierwszy odbyła wyjątkowa impreza 

patriotyczno-historyczna – festyn „Tobie 

Ojczyzno”. Organizator wydarzenia, 

Stowarzyszenie Siła i Honor im. 

nymi i ciekawymi atrakcjami, zarówno dla starszych, 

jak i młodszych widzów. Patronat honorowy nad warszawską 

imprezą objęli: Minister Obrony Narodowej, 

Minister Spraw Wewnętrznych, Minister Edukacji 

Narodowej, Wojewoda Mazowiecki, Prezydent Miasta 

Stołecznego Warszawy oraz Muzeum Wojska Polskiego 

i Muzeum Powstania Warszawskiego. 

racyjnych jednostek specjalnych na rzece Wiśle przygotowany 

we współpracy z Fundacją Byłych Żołnierzy 

Jednostek Specjalnych GROM. W programie wydarzenia 

znalazły się punkty atrakcyjne zarówno dla pasjonatów 

historii i militariów, jaki i rodzin z dziećmi. Do największych 

atrakcji 2-dniowego festynu zaliczyć można 

m.in. pokazy służb mundurowych oraz ratowniczych, 

na miecze czy warsztaty sztuk walk 

wschodnich. Program przewidywał 

również projekcję filmów historycznych 

przygotowanych przez Muzeum Powstania 

Warszawskiego oraz występy Zespołu 

Artystycznego Wojska Polskiego. 

Poniżej prezentujemy fotogalerię z najatrakcyj- 

gen. Sławomira Petelickiego, wraz 

Festyn „Tobie Ojczyzno” był imprezą rekreacyjną 

a 

także wystawy statyczne nowoczesnego sprzętu 

niejszego, naszym zdaniem, wydarzenia podczas 

ze współorganizatorami Fundacją Byłych 

o charakterze patriotycznym, skierowaną do wszyst- 

i uzbrojenia znajdującego się w wyposażeniu Wojska 

całej imprezy – pokazu odbicia zakładników 

Żołnierzy Jednostek Specjalnych 

kich mieszkańców stolicy i okolic. Unikatowym 

Polskiego oraz Policji. Do młodszych widzów skie- 

przetrzymywanych na statku na Wiśle, który prze- 

GROM oraz Miastem Stołecznym Warszawa, 

wydarzeniem w ramach festynu był Memoriał 

im. gen. Sławomira Petelickiego, twórcy jednostki 

rowane były gry historyczne oraz strategiczne, pokazy 

rekonstrukcji historycznych i sprzętu z okresu II 

prowadzili funkcjonariusze Biura Operacji Antyterrorystycznych. 

www.fragoutmag.com


RELACJA


RELACJA


RELACJA

Foto: Łukasz Pacholski 

RELACJA 

Lekkie samoloty transportowe Airbus Military C-295M z Krakowa zrzucały zarówno polskich, jak 

i brytyjskich spadochroniarzy, a także lekkie zasobniki z wyposażeniem i uzbrojeniem dodatkowym. 

Tegoroczne ćwiczenia Anakonda 2014 były szczególne. Brały w nich udział siły krajowe 

oraz sojusznicze, media miały możliwość obejrzenia epizodów na kilku poligonach – z opcji tej 

skorzystał m.in. wysłannik Frag Out!, dzięki któremu możemy zaprezentować materiał fotograficzny 

z Drawska Pomorskiego, Ustki oraz Orzysza. Z jednej strony była to okazja do prezentacji najnowszych 

typów uzbrojenia znajdującego się w wyposażeniu Wojska Polskiego, a także będącego w różnych 

fazach opracowania, z zaś – drugiej pokaz, ile brakuje jeszcze do osiągnięcia poziomu państw NATO 

(choćby epizod w Ustce śmiało mógł mieć miejsce nie w 2014 roku, a w 1989). 

Tyle słowem wstępu, czas na zdjęcia... 

Wybuch wydłużonego ładunku przeciwminowego, 

mogący robić za tło dla scen batalistycznych 

w filmach. 

Abramsów „niet”, więc Amerykanie spacerowali na piechotę. 

Według relacji żołnierzy, w ciągu kilku godzin zrobili trzy okrążenia 

strefy zrzutu. 

Przeciwpancerny pocisk kierowany Spike w drodze do celu. 

Ta nowoczesna broń jest już dobrze znana żołnierzom 

i wykorzystywana w czasie licznych ćwiczeń. 

Pojazdy systemu WRE Przebiśnieg. 

Ot, taka rozpoznawcza ciekawostka w Orzyszu. 

www.fragoutmag.com

Wielozadaniowy samolot bojowy Lockheed Martin F-16C 

Jastrząb, mgła uziemiła maszyny w czasie epizodów 

w Ustce, na szczęcie dzień później mogły zaprezentować się 

przed Prezydentem w Orzyszu. 

RELACJA 

Poza C-295M zrzut spadochroniarzy realizował brytyjski Lockheed Martin C-130J 

Super Hercules, z jego pokładu skakali tylko Brytyjczycy. 

Samoloty szturmowe Su-22 królowały 

na usteckim niebie, ze względu 

na pogodę nie doleciały Jastrzębie, 

więc maszyny ze Świdwina zapewniały 

wsparcie powietrzne dla desantu. 

Na poligonie w Ustce, jak zwykle, królowały systemy 

BWP-1 ze składu 7. Brygady Obrony Wybrzeża po wylądowaniu 

ORP Gniezno ze składu 8. Flotylli toruje drogę 

Wsparciem dla New były obsługi przenośnych 

przeciwlotnicze S-125 Newa-SC, które zwalczały cele 

na usteckiej plaży. Sprzęt stary i mający minimalne zdolności w 

do wybrzeża poprzez wystrzelenie i detonację 

wyrzutni pocisków przeciwlotniczych Grom, które 

latające. 

działaniach amfibijnych. 

ładunku wybuchowego mającego unieszkodliwić 

zanotowały udane strzelania do celów pozornych 

miny morskie przeciwnika. 

Szogun. 

www.fragoutmag.com

RELACJA 

Huta Stalowa Wola zaprezentowała w Orzyszu najnowszy produkt 

artyleryjski, kołową armatohaubicę Kryl, która miała swoją premierę 

w Kielcach. 

Gąsienicowy Krab na polskim podwoziu. Czy kolejne Kraby pojawią się 

a podwoziach tureckich czy południowokoreańskich? Zobaczymy w przyszłości. 

Prototyp systemu przeciwlotniczego Poprad, który ma szanse 

na kontrakty od Ministerstwa Obrony Narodowej. Musi jedynie 

udowodnić swoją niezawodność. 

Na drawskim poligonie na próżno było szukać czołgów M1A1 Abrams, 

za to pojawiły się pojazdy armii brytyjskiej, w tym ciężarówki MAN 

rodzin HX. 

Star 266M z ZU-23-2, czyli Hibneryt-3. Złośliwi nazywają go polskim Gepardem, 

niestety, zarzucenie programu Loara, a także tempo modernizacji ZSU-23-4 

powoduje, że wojska lądowe muszą korzystać z osłony tego typu systemów 

obrony przeciwlotniczej. 

Kołowe transportery opancerzone Rosomak w wersji bojowej 

w czasie prowadzenia natarcia na pozycje wroga. 

ZM Tarnów przywiózł do 

Orzysza jeden z egzemplarzy 

wielkokalibrowego 

Kontenerowa ciekawostka Marynarki Wojennej, 

czyli Kontener Morskiego Wsparcia Podwodnych 

Działań Inżynieryjnych. Pozwala na przygotowanie 

stanowiska pracy dla nurka w dowolnym punkcie. 

Inną ciekawostką krajowego przemysłu był 

pocisk przeciwlotniczy Błyskawica, który być 

może trafi w przyszłości do uzbrojenia jako broń 

przeciwlotnicza bliskiego zasięgu. 

155 mm kierowany pocisk artyleryjski APR, który 

może trafi do uzbrojenia pododdziałów artylerii 

wyposażonych w armatohaubice Kryl oraz Krab. 

wielolufowego karabinu 

maszynowego na podstawie 

morskiej. Broń może być 

ciekawą alternatywą 

dla uzbrojenia obecnie 

stosowanego na pokładach 

okrętów oraz śmigłowców. 

Kanadyjczycy, pomimo faktu, 

że był to pododdział spadochroniarzy, 

realizowali wyłącznie piesze patrole 

w pełnym oprzyrządzeniu, jak widoczny 

na zdjęciu żołnierz, mający na plecach 

granatnik Carl-Gustaf. 

www.fragoutmag.com

PIAP na NATO EOD 

Demonstrations and Trials 2014 

Explosive Ordnance Disposal Centre of Excellence 

(EOD CoE – Centrum Doskonalenia Specjalistów EOD), mające swoją siedzibę 

w słowackim Trenczynie, rozpoczęło funkcjonowanie 28 kwietnia 2011 roku. 

Misją Centrum jest zapewnienie państwom członkowskim NATO wsparcia w zakresie 

treningu, szkoleń i wymiany doświadczeń (tzw. lessons learned), a także opracowania 

koncepcji, doktryn oraz standaryzacji. 

Jednym ze sposobów realizacji wspomnianej 

USA czy Kanady). Wśród nich znalazła się także 

misji jest organizowanie międzynarodowych 

reprezentacja Wojskowej Akademii Technicznej 

warsztatów i konferencji – jedna z takich imprez oraz firm Jakusz sp. z o.o. i PIAP-u. 

odbyła się w dniach 30.09 – 02.10.2014, właśnie 

w Trenczynie. NATO EOD Demonstrations 

Delegacja z PIAP-u, w której skład wchodzili 

and Trials 2014, bo o tej imprezie mowa, 

Piotr Szynkarczyk, Łukasz Różycki, Mateusz 

to wystawa połączona z pokazami dynamicznymi Wasilewski oraz Andrzej Woźniak, pojechała 

sprzętu oraz panelami dyskusyjnymi i wykładami. na Słowację, zabrawszy ze sobą dwa chyba 

W warsztatach uczestniczyło ponad 

najbardziej rozpoznawalne roboty: GRYF i IBIS. 

140 ekspertów z zakresu EOD z 26 krajów 

Głównym celem jej udziału w imprezie 

oraz ponad 40 wystawców z 14 krajów 

było zaprezentowanie szerokiemu gronu 

(zarówno z Europy, jak i spoza niej – z Izraela, 

specjalistów obu robotów. 

NOWOCZESNE TECHNOLOGIE 

www.fragoutmag.com

Tę edycję warsztatów zatytułowano 

„New Technologies – assistance and limitation 

of the EOD in post – ISAF era”, i to przede 

wszystkim doświadczeniom płynącym z misji 

w Afganistanie, a związanym ze zwalczaniem 

oraz neutralizowaniem różnego rodzaju urządzeń 

wybuchowych podporządkowano całą imprezę. 

PIAP przygotował wystawę 

statyczną, na której 

zaprezentowano własne roboty, 

oraz wykład „Global Robotics – 

Trends and Challenges”, 

a także pokaz dynamiczny 

obu przywiezionych urządzeń 

W trakcie pokazu zostały 

Zarówno prelekcja, jak i prezentacja 

dynamiczna PIAP-u spotkały się z bardzo 

pozytywnym przyjęciem uczestników 

oraz wzbudziły duże zainteresowanie 

obydwoma robotami. Dzięki temu 

nawiązane zostały kontakty z firmami 

oferującymi urządzenia mogące 

stanowić dodatkowe 

wyposażenie robotów, 

jak na przykład: urządzenia 

RTG, detektory, wyrzutniki 

pirotechniczne, zagłuszarki, środki 

bojowe i pirotechniczne, sprzęt 

wspomagający. Być może 

w niedalekiej przyszłości 

IBIS i GRYF w akcji na poligonie ćwiczebnym 


zademonstrowane możliwości 

zaowocują one ścisłą współpracą, 

poruszania się w terenie obu 

dzięki czemu roboty oferowane 

robotów oraz ich współdziałanie 

przez PIAP zyskają nowe 

podczas symulowanej akcji. 

możliwości. 

Zadanie nie należało do łatwych 

– w porzuconym pojeździe 

W imprezie oprócz PIAP-u 

znajdowały się urządzenia 

udział brały wszystkie liczące 

wybuchowe, które należało 

się firmy, oferujące zarówno 

wykryć oraz zneutralizować. 

zrobotyzowane urządzenia, 

Współdziałające ze sobą roboty 

jak i pozostały sprzęt 

poradziły sobie z tym zadaniem, 

wspomagający działania EOD: 

dzięki wykorzystaniu osprzętu 

Quinetiq North America 

na nich zamontowanego, 

w tym wyrzutnika 

z robotami Talon i rodziną 

robotów Dragon, IRobot Co. 

FILM 

FILM 

pirotechnicznego Chemring RE 

z robotem Packboot, RoboTeam, 

70 M3 Plus oraz strzelby Benelli 

Allen Vanguard z robotami 

M4 Super 90 wraz z uchwytami 

Defender i Digital, Taurob 

opracowanymi specjalnie 

GmbH, Armtrack Ltd., Proytecsa 

do tego uzbrojenia oraz amunicją 

Secutity S.L., NIC Instrument Ltd., 

ćwiczebną. Zademonstrowano 

Chemring TS-EOD, Med – Eng, 

także możliwości współpracy 

Logos Imaging LLC, Asselsan, 

robotów z pojazdami 

do przewożenia niebezpiecznych 

Dynitec GmbH, Jakusz i wiele 

innych. 

FILM 

ładunków produkowanymi przez 

Jakusz sp. z o.o.

RELACJA 

A 

U 

T 

O 

R 

Łukasz PACHOLSKI 

23 września br. w stoczni należącej do Remontowa Shipbuilding 

w Gdańsku miała miejsce rzadka uroczystość – położenie stępki pod 

niszczyciel min projektu 258 Kormoran II. Jednostka 

ta ma być pierwszym od wielu lat nabytkiem Marynarki Wojennej. 

Według planu trzy okręty tego typu zastąpią w linii niszczyciele min 

projektu 206FM. 

Program budowy nowych jednostek przeciwminowych dla floty ma już swoje lata – pierwsze 

z nich zaplanowano pod koniec lat 90. XX wieku. Wówczas na przeszkodzie stanęły brak funduszy 

oraz wsparcia politycznego dla odmłodzenia szeregów sił morskich. Jedynym przejawem 

zainteresowania było położenie stępki pod prototypową korwetę projektu 621 Gawron. Mimo 

że do wydarzenia doszło w listopadzie 2001 roku, do dzisiaj okręt nie opuścił Stoczni Marynarki 

Wojennej w Gdyni. 

Nowy okręt przeciwminowy jest pierwszym z trzech, które trafią do Marynarki Wojennej. W linii 

mają zastąpić trzy niszczyciele min projektu 206FM – te wiekowe jednostki wcielono do służby 

w latach 60. XX wieku, a na przełomie stuleci zmodernizowano do standardów NATO. 

www.fragoutmag.com

Przez wiele miesięcy poprzedzających położenie stępki pod prototypowy okręt nowego typu główna 

krytyka skupiła się na jednym elemencie – zastosowaniu określonego budulca, który w sposób 

naturalny ograniczył konkurencję dostawców know-how do jednego oferenta, czyli stoczni niemieckich. 

Ministerstwo Obrony Narodowej zdecydowało się bowiem na wykorzystanie stali małomagnetycznej, 

a w tej technologii powstały grupa niemieckich niszczycieli min typu 332 i pochodnych 

oraz eksportowe jednostki w Turcji. Poza tymi dwoma państwami z okrętów przeciwminowych 

wykorzystujących ów budulec korzystają jeszcze siły morskie Zjednoczonych Emiratów Arabskich 

– władze tego kraju zakupiły w Niemczech dwa używane niszczyciele min typu 332. Pozostałe 

okręty tej klasy powstają z bardziej popularnych materiałów – tworzyw sztucznych bądź drewna. 

Obecnie można powiedzieć jedno, decyzja (jaka by nie była) zapadła i trzeba ją uszanować. Każda 

z powyższych substancji ma swoje wady i zalety, Polacy wybrali technologie niemieckie, co oznacza, 

że Kormoran II będzie „kuzynem” typu 332. 

Model Kormorana II – fot. Łukasz Pacholski 

Pierwsza sekcja okrętu, która posłużyła do uroczystości położenia stępki we wrześniu – fot. Andrzej Nitka 

RELACJA 

Przyszły niszczyciel min projektu 258 Kormoran II nie będzie prostym skopiowaniem niemieckiego 

odpowiednika. W pracach projektowych wykorzystano najnowsze rozwiązania architektury okrętowej, 

które mają na celu ograniczenie skutecznej powierzchni odbicia radiolokacyjnego – większość 

pomysłów przebadano w Ośrodku Badawczo-Rozwojowym Centrum Techniki Morskiej. Dodatkowo 

Polacy chcą wykorzystać inne, krajowe pomysły i projekty budowy okrętów – wśród nich należy 

wymienić uzbrojenie w (rozwijaną obecnie) automatyczną armatę San kalibru 35 mm. Ze względu 

na czas, prototypowa jednostka otrzyma zamiast Sana „klasycznego” Wróbla, który w przyszłości 

ma zostać wymieniony na docelowy typ głównego uzbrojenia artyleryjskiego. W przypadku systemów 

samoobrony pewien niepokój może budzić chęć uzbrojenia okrętów w przenośne wyrzutnie 

pocisków przeciwlotniczych Grom (a w przyszłości najprawdopodobniej Piorun) – według planów 

na pokładzie będą trzy stanowiska dla strzelców. O ile jedno wydaje się sensowne, o tyle położenie 

dwóch innych, umieszczonych na dachu nadbudówki, już nie. Dlaczego? Odpowiedź jest prosta, 

dostępne dane nie wskazują, aby na miejscu przewidziano obszar do przechowywania urządzenia 

spustowo-startowego, a tym bardziej samych rakiet. Oznacza to, że w momencie zagrożenia operatorzy 

(przy pomocy innych członków załogi) będą musieli wnieść wszystko, co potrzebują na dach, 

wspinając się po pionowych drabinkach. Jakkolwiek na to patrzeć, pomysł godny sprawdzenia przez 

projektantów i decydentów. 

Niszczyciel min niemieckiego typu 332, najpopularniejsza przeciwminowa jednostka wykonana 

ze stali małomagnetycznej – fot. Łukasz Pacholski 

Ze względu na czas wejście okrętów do służby zaplanowano bowiem na koniec 2016 roku, część 

wyposażenia specjalistycznego będzie pochodziło od dostawców zagranicznych. Na przykład 

bezzałogowe pojazdy podwodne dostarczą producenci skandynawscy – Saab oraz Kongsberg. 

Obydwaj otrzymali zamówienie na autonomiczne pojazdy służące jako nosiciele systemów hydrolokacyjnych, 

przeznaczone do prowadzenia rozpoznania i poszukiwania min morskich. Jeśli coś 

takiego faktycznie znajdzie się w wodzie, wówczas proces neutralizacji będzie można przeprowadzić 

kilkutorowo: wysłać płetwonurków-minerów, jednorazowy pojazd podwodny Głuptak bądź zdalnie 

sterowany pojazd podwodny Ukwiał II, który dostarczy w pobliże celu ładunek wybuchowy. 

Jak to często bywa, początek budowy okrętu dał sygnał do spekulacji dotyczących możliwości zdobycia 

zamówień eksportowych – zainteresowanie Kormoranem wyrażały siły morskie Ukrainy oraz 

Kazachstanu. Cóż, władze w Kijowie mają obecnie inny problem niż budowa nowoczesnych sił przeciwminowych, 

natomiast Kazachowie (na razie) zdecydowali się na stworzenie dwóch przeciwminowych 

okrętów w Rosji. Biorąc jednak pod uwagę fakt, że Remontowa Shipbuilding jest ostatnią 

dużą krajową stocznią, która odnosi liczne sukcesy marketingowe na świecie, należy z umiarkowanym 

optymizmem spoglądać w przyszłość. 

Niszczyciel min ORP „Czajka”, jeden z trójki projektu 206FM, który oczekuje na pilną wymianę 

na nowy typ – fot. Łukasz Pacholski 

www.fragoutmag.com

BROŃ STRZELECKA 

Na tegorocznym Międzynarodowym Salonie Przemysłu Obronnego 

w Kielcach, na stoisku polskiego przedstawiciela firmy Fabrique 

Nationale miała miejsce polska premiera nowej wersji bardzo popularnego 

na świecie karabinu i karabinka maszynowego MINIMI. 

Obecnie FN będzie oferował broń wyłącznie w tej odmianie (w siedmiu 

wariantach, o czym dalej), zaś wszystkie zmienione elementy zostaną 

wprowadzone do oferty jako pakiet modernizacyjny umożliwiający 

doprowadzenie do standardu Mk3 starszych wersji broni. 

www.fragoutmag.com


Do prawdziwej premiery wersji Mk3 doszło podczas ubiegłorocznych 

targów Milipol w Paryżu. Następnie zmodyfikowane MINIMI można było 

oglądać na tegorocznych targach IWA w Norymberdze (patrz: FO1 #00). Dzięki 

uprzejmości firmy Cenzin mieliśmy okazję przyjrzeć się tej broni nieco bliżej, 

czego efekty możecie zobaczyć w niniejszym artykule. 

Modernizacja MINIMI objęła w zasadzie zewnętrzne elementy (z jednym wyjątkiem) i de facto z punktu widzenia 

technologicznego nie zmienia niczego istotnego w konstrukcji. Belgijski producent, świadom popularności 

MINIMI na świecie, nie wprowadzał do oferty zupełnie nowej konstrukcji, a jedynie zmodyfikował broń tak, by 

jak najbardziej odpowiadała potrzebom współczesnego pola walki i preferencjom użytkowników. Zostało to zrobione 

w ten sposób, aby pakiet modernizacyjny był „kompatybilny w dół”, czyli by można było za jego pomocą 

doprowadzić do najnowszego standardu starsze wersje, niezależnie od modelu. Co więcej – nie ma konieczności 

montowania całego pakietu, bo równie dobrze można zainstalować wybrane jego elementy. Da się to zrobić 

z każdą wersją karabinu i karabinka maszynowego MINIMI. 

W ofercie FN MINIMI Mk3 występuje w następujących wariantach: 5,56 Tactical SB, 5,56 Para, 5,56 Tactical LB, 

5,56 Standard LB, 7,62 Tactical, 7,62 Para oraz 7,62 Standard. Broń w kalibrze 7,62 mm występuje z lufą o jednej 

długości – 422 mm, zaś w wersji 5,56 mm dostępne są dwie długości luf – 349 mm (SB, Short Barrell) oraz 465 

mm (LB, Long Barrell). 

www.fragoutmag.com

W najnowszej wersji MINIMI zmienionych zostało w sumie sześć elementów: pokrywa komory zamkowej, podstawa donośnika, 

rękojeść przeładowania, łoże przednie, dwójnóg oraz kolba. Pojawił się też element dodatkowy, dotychczas niewystępujący 

w oryginalnym MINIMI, a jedynie w jego odmianie M249 przyjętej do uzbrojenia przez SZ USA – osłona termiczna lufy, 

chroniąca strzelca przed poparzeniem. 

Pokrywa komory zamkowej została wyposażona w szynę MIL-STD-1913 umocowaną na jej górnej powierzchni. Ma ona 16 

sekcji, więc pozwala na zamocowanie praktycznie dowolnego celownika optycznego czy elektrooptycznego, choć na celownik 

optyczny z przystawką notko- czy termowizyjną może już nie starczyć miejsca. Dodatkowo pokrywę komory zamkowej 

wyposażono w zatrzask utrzymujący ja w położeniu otwartym, co ułatwia ładowanie i obsługę broni. Oczywiście szyna 

umieszczona jest tak, by nie kolidowała z mechanicznymi przyrządami celowniczymi podczas strzelania bez celowników 

optycznych i elektrooptycznych. Pokrywę można zamknąć zarówno z zamocowaną, jak i zdemontowaną lufą. 

Podstawę donośnika zmodyfikowano poprzez dodanie zaczepów, które ułatwiają ładowanie broni, co zapobiega zsuwaniu się 

taśmy z podstawy. Dzięki temu możliwe jest teraz wykonanie tej czynności jedną ręką. 

Zmieniono też rękojeść przeładowania – przeprojektowano ją tak, by wyeliminować wady poprzedniego rozwiązania, czyli 

jej niedokładnie działający zatrzask, który powodował samoczynne przesuwanie się dźwigni. Przy okazji jej kształt został tak 

zmieniony, by ułatwić przeładowanie także słabą ręką. 


Bardzo dużym przeobrażeniom uległa kolba, choć dotyczy to tylko wersji Tactical; kolby wersji Para i Standard pozostawiono 

bez zmian. Nowa kolba ma możliwość regulacji długości i ustawienia jej w jednym z pięciu wybranych położeń. Blokuje się 

ją za pomocą dużej nakrętki znajdującej się w przedniej części kolby. Nowy element ma gumową stopkę, drucianą, składaną 

oporę naramienną ułatwiającą prowadzenie intensywnego ognia oraz regulowaną poduszkę podpoliczkową. Tę ostatnią 

można ustawić w jednej z czterech pozycji, przy czym górne wyraźnie mają pomagać, gdy strzela się z wykorzystaniem 

celowników elektrooptycznych, które są umieszczone wyżej niż standardowe, mechaniczne przyrządy celownicze. 

Nowa kolba ma też ergonomiczny kształt, ułatwiający uchwycenie jej słabą ręką i dociśnięcie do ramienia. 

www.fragoutmag.com

Broń wyposażono w nowe łoże przednie z zespołem trzech szyn MIL-STD-1913/STANAG2324 (boczne po siedem sekcji, dolna – jedenaście) 

oraz nowy, szerszy dwójnóg, który można ustawić w jednej z trzech pozycji. Łoże przednie zaprojektowano w taki sposób, by ułatwić 

trzymanie za nie broni (choć i tak najwygodniej będzie zamocować tam chwyt przedni). Zespoły szyn umieszczone są tak, aby 

dwójnóg po złożeniu nie kolidował z nimi ani z mocowanym na nich wyposażeniem. W standardzie do łoża dodawany jest 

składany, ergonomicznie wyprofilowany chwyt przedni montowany na szynie Picatinny, co ciekawe – obrandowany logotypami FN. 

Ostatnim elementem zestawu modernizacyjnego jest osłona termiczna lufy, podobna do stosowanej w M249. Mocowana jest 

do bolców w podstawie muszki i zatrzasku na podstawie uchwytu transportowego. Zapobiega ona przypadkowemu dotknięciu 

rozgrzanej lufy, co w ferworze walki wcale nie jest takie trudne. 

MINIMI Mk3 gościł w Polsce jedynie podczas MSPO, ale być może niedługo Cenzin będzie dysponował egzemplarzem tej broni. Wówczas 

postaramy się sprawdzić, jak z nowej wersji się strzela. 


Egzemplarz wystawowy MINIMI Mk 3 - kolorem czarnym 

oznaczono zmodernizowane podzespoły. 

www.fragoutmag.com


BROŃ STRZELECKA


BROŃ STRZELECKA


Tak, wiemy, że granatnik EGLM z modułem celowniczym 

FCU 1.5M nie jest nowością i nie ma nic wspólnego z MINIMI Mk3, 

ale artdirector Aldo Rain uznał, że zdjęcia są tak atrakcyjne, że 

musimy je Wam pokazać! 

www.fragoutmag.com


Piotr Walerysiak 

W pierwszym numerze „Frag Out!” przedstawiliśmy Wam w detalach karabinek HK416A5 w kilku odmianach różniących się długościami luf. Teraz nieco praktyki 

– zabraliśmy dwa HK416A5 (z lufami 11’ i 14’) na strzelnicę i możemy się z Wami podzielić naszymi spostrzeżeniami ze strzelania z tej broni. Niestety, oba były 

w wersji europejskiej, czyli czarnej, więc cool factor jest nieco mniejszy... 

www.fragoutmag.com

Nowa, węższa, o jednakowej szerokości i wyposażona w gumową stopkę kolba jest wygodna w użyciu. Daje 

pewne oparcie broni i pozwala ją dobrze ustabilizować podczas strzelania. Wąska stopka sprzyja też użyciu 

z oporządzeniem oraz kamizelkami balistycznymi – łatwiej jest ją „dopasować” do płyty. Kształt stopki 

zapewnia możliwość jej pewnego oparcia i zapobiega przesuwaniu się podczas strzelania. Sposób 

regulacji długości oraz liczba możliwych ustawień są takie same jak w poprzednim modelu – dźwignia 

zwalniająca zatrzask blokujący jest umieszczona w sposób uniemożliwiający jej przypadkowe wciśnięcie, 

a jednocześnie dobrze dostępna przy świadomym operowaniu nią. W kolbie wykonano podłużny otwór 

umożliwiający przełożenie pasa nośnego – nie ma górnych uszu, więc liczba kombinacji dołączenia pasa 

jest mniejsza niż w poprzednim modelu, ale – moim zdaniem – nadal w zupełności wystarczająca. 


www.fragoutmag.com

Nowy chwyt pistoletowy jest bardziej pękaty w jego dolnej części, a węższy w górnej – takie wyprofilowanie 

zapewnia pewniejszy chwyt na broni. Jego przednia powierzchnia jest prosta, nie ma półeczki pod palec, więc nie 

ma problemu ułożenia dłoni na chwycie w przypadku osób o różnym kształcie i wielkości dłoni. Pewien problem 

mogą mieć osoby o naprawdę małych dłoniach, ale wynika on wyłącznie z pękatego kształtu i będzie dotyczył 

niewielkiego odsetka strzelców. Ponadto kąt wygięcia chwytu jest anatomiczny i zapewnia wygodne trzymanie nawet 

podczas wielu godzin treningów. Przybornik umieszczony w gnieździe chwytu nie przypomina o swoim istnieniu 

nawet podczas wykonywania gwałtownych ruchów bronią czy prowadzenia intensywnego ognia – jest dobrze 

dopasowany do gniazda i nie grzechocze. 

Nowy kabłąk pozwala zapomnieć o problemie używania broni, gdy nosi się rękawiczki, nawet bardzo grube. 

Z tego powodu zlikwidowano możliwość odchylenia go w dół do strzelania w rękawicach zimowych, ale nadal 

wykonywany jest jako osobny element i mocowany do komory spustowej kołkami. Daje to możliwość wymienienia 

go na inny, zgodny z preferencjami strzelca. 


www.fragoutmag.com

Nowa rękojeść przeładowania ma nieznacznie zmieniony kształt – modyfikacja dotyczy przede wszystkim 

przycisku zatrzasku, który teraz jest po prostu wygodniejszy i daje pewniejsze oparcie dla palców. Co ciekawe – 

przycisk można przełożyć na drugą stronę, bo rękojeść ma odpowiednie gniazdo do montażu, w komorze zamkowej 

wyfrezowany jest zaś otwór współpracujący z zatrzaskiem po jego przełożeniu. 

Teraz clue – zdublowane manipulatory. 

Przede wszystkim poprawiono kształt skrzydełka bezpiecznika i, choć pewnie nie jest idealny, to znacznie wygodniejszy 

w obsłudze niż poprzednik. Oba skrzydełka, prawe i lewe, mają identyczny kształt. Podczas strzelania obsługuje 

się je łatwo, zarówno prawą, jak i lewą ręką. Oczywiście na tyle wygodnie, na ile wygodna jest obsługa bezpiecznika 

/przełącznika rodzaju ognia w klonach karabinków AR, czyli z położeniami 0-90-180. O wiele wygodniejsze jest 

zastosowanie mniejszych kątów (chociaż wymaga to niewielkiej zmiany w procesie szkolenia oraz wyrobienia 

nowych nawyków), jak np. w przypadku MSBS opisywanego w poprzednim numerze „Frag Out!”. To jednak wymaga 

zmian konstrukcyjnych, więc póki co jest tak, jak jest. Zmieniono za to działanie bezpiecznika i teraz można zabezpieczyć 

także nieprzeładowaną broń – podczas strzelania nie ma to specjalnego znaczenia, ale może być istotne 

z punktu widzenia użytkowników przyzwyczajonych do tego, że broń zabezpieczają zawsze, niezależnie od tego, czy 

do komory nabojowej wprowadzono nabój, czy też nie. 


www.fragoutmag.com

Przycisk zwolnienia zatrzasku magazynka po prawej stronie komory spustowej pozostał niezmieniony – 

powiększono jedynie nieznacznie wypukłości osłaniające go przed przypadkowym wciśnięciem oraz zmieniono ich 

kształt, co wynika przede wszystkim ze zdublowania przycisku zwalniania zespołu ruchomego z tylnego położenia. 

Przycisk zwalniania zatrzasku magazynka po lewej stronie komory spustowej ma kształt dwuramiennej dźwigni, 

chronionej od dołu występem utrudniającym przypadkowe jego wciśnięcie. Obsługuje się go dość wygodnie, ale jednak 

inaczej niż przycisk po prawej stronie – odniosłem subiektywne wrażenie, że działa on z większym oporem, co 

wymaga użycia nieco większej siły do jego zwolnienia. W sumie trudno się dziwić, bo jego konstrukcja jest zupełnie 

inna niż przycisku po prawej stronie. 

Przycisk zwalniania zespołu ruchomego z tylnego położenia po lewej stronie komory spustowej pozostał bez 

zmian, pojawił się jedynie występ osłaniający go od góry i od przodu, mający kształt odwróconej litery „L”. Przycisk 

po prawej stronie komory spustowej ma inną formę – ułożony jest poziomo i ma kształt łezkowato wyciętej blaszki, 

osłoniętej od dołu przed przypadkowym wciśnięciem. Działa z większym oporem niż przycisk po lewej stronie, ale 

znów wynika to z jego konstrukcji. Dla strzelca praworęcznego jest mało przydatny – trudno jest zwolnić go palcem 

wskazującym z uwagi na osłonę oraz na fakt, że podczas strzelania częściowo przykrywa go klapka zasłaniająca okno 

wyrzutowe. Dla strzelca leworęcznego również będzie trudniejszy w obsłudze niż przycisk po przeciwnej stronie, ale 

mańkuci raczej dość łatwo wyrobią sobie odruch jego szybkiego wciskania – jest to dla nich bez porównania wygodniejsze 

niż gimnastyka z wciskaniem przycisku po lewej stronie. Wadą zdublowanego przycisku jest bardzo trudne 

blokowanie zespołu ruchomego w położeniu „inspekcyjnym” przy jego użyciu – tu leworęczni raczej skorzystają 

z przycisku „standardowego”. 

Gniazdo magazynka faktycznie współpracuje z różnymi magazynkami – strzelaliśmy z użyciem magazynków do HK, 

aluminiowych do M-16/M-4, Surefire High Capacity oraz polimerowych kilku producentów, w tym Magpula i Troy’a. 

Broń działała bez najmniejszych problemów – nie udało nam się spowodować żadnego zacięcia. 


www.fragoutmag.com

Karabin HK416A5 jest solidną i zwartą konstrukcja, która podczas strzelania zachowuje się bardzo przyjemnie 

oraz przewidywalnie. 

Lufa zakończona jest urządzeniem stanowiącym połączenie funkcji kompensatora i tłumika płomienia. Ze względu 

na prowadzenie testów w słoneczny dzień, na otwartej strzelnicy, ciężko było ocenić sprawność tłumienia płomienia. 

Jednak w porównaniu do innych konstrukcji sprawował się zadowalająco. Kwestia tłumienia podrzutu jest powtarzalna 

i na zadowalającym poziomie, przy strzelaniu z prawej ręki karabin podrzucało nieznacznie w lewą stronę 

i ku górze. Po wystrzelaniu kilku magazynków kontrola broni nie sprawiała trudności nawet przy strzelaniu ogniem 

ciągłym. HK416A5 jest stabilny i daje się bez problemu kontrolować podczas strzelania, nawet ze standardowym 

urządzeniem wylotowym – jego wymiana na któryś z komercyjnych modeli na pewno da jeszcze lepsze efekty. 

Stabilność karabinków wynika zapewne również z ich masy oraz jej rozkładu. Broń nie jest bardzo lekka (co nie 

oznacza także, że jest bardzo ciężka – można powiedzieć, że masa jest zbliżona do optymalnej) i ma stosunkowo 

ciężką (bo dość grubą) lufę. To powoduje, że środek ciężkości wysunięty jest na przód, co w naturalny sposób redukuje 

podrzut karabinka podczas strzelania. 

Spust pracuje bardzo przyjemnie, ale dość twardo, co jest zrozumiałe, jeśli chodzi o broń przeznaczoną dla 

wojska. Przy czym zaznaczę od razu, że „twardy” nie jest synonimem określenia „ciężki” – spust stawia wyczuwalny opór, 

ale nie wymaga od strzelca nadmiernej siły do jego ściągnięcia. Reset jest wyczuwalny, a oddawanie kontrolowanych 

i szybkich dubletów nie stwarza problemów. Zarówno długość ruchu jałowego, jak i samego resetu jest odpowiednia 

i nawet w grubych rękawiczkach kontrola spustu jest bardzo pewna. 


To, co zasługuje na uwagę, to wyjątkowa powtarzalność strzałów – nie mówię tutaj o kwestii celności, lecz 

o zachowaniu broni. Karabinek w żadnej mierze nie jest „narowisty” czy „kapryśny”. Strzelając z HK416A5, już po 

kilkunastu strzałach można wyczuć broń i być pewnym, że nie zaskoczy strzelca niczym dziwnym czy gwałtownym. 

Przy strzelaniu szybkich dubletów, serii czy prowadzeniu ognia ciągłego strzelec wie, jak zachowa się karabinek, co 

ułatwia mu jego kontrolowanie. Gniazdo magazynka ma – w porównaniu z poprzednimi modelami HK416 – nieco 

powiększony właz, uformowany wewnątrz na kształt lejka (odpowiednio sfrezowane krawędzie). Co prawda daleko 

mu do broni sportowej, czy też customowych rozwiązań, polegających na wyposażeniu broni w dodatkowy magwell, 

ale zmiana magazynków odbywa się bardzo szybko, a minimalne luzy nie wpływają na funkcjonowanie karabinka. 

W przypadku innych modeli broni, w których gniazdo magazynka powiększono w celu umożliwienia stosowania 

szerokiej gamy magazynków, zdarza się, że luzy pomiędzy niektórymi magazynkami a ich gniazdem są na tyle duże, 

że doprowadzają do częstych zacięć. 

www.fragoutmag.com

Jak w większości karabinów wywodzących się z AR-15, tak i w HK416A5 zamek po wystrzeleniu ostatniego naboju 

pozostaje w tylnym położeniu. Nawet nie bardzo obeznany z HK416A5 strzelec przy oddawaniu ostatniego strzału 

zauważy różnicę – broń zachowuje się wówczas w charakterystyczny, łatwo wyczuwalny sposób. Zachowanie broni 

jest na tyle charakterystyczne, że strzelec może automatycznie przystąpić do wymiany magazynka, choć, rzecz 

jasna, i tak należy sprawdzić okno wyrzutowe, zgodnie z zasadami sztuki. 

HK416A5 bez problemu znosi „koktajl” amunicji kilku producentów, a jedynym objawem zastosowania takiej 

mieszanki jest inna trajektoria lotu wyrzucanych łusek. Poza tym strzelec praktycznie nie jest w stanie zauważyć, że 

używa różnej amunicji, oczywiście poza taką, która spowoduje zacięcie broni. 


www.fragoutmag.com

ROSOMAK Spółka Akcyjna 

www.rosomaksa.pl 

e-mail: rosomaksa@rosomaksa.pl


NOWOCZESNE TECHNOLOGIE

Podczas tegorocznego Międzynarodowego Salonu Przemysłu Obronnego 

w Kielcach Flytronic prezentował swoje bezzałogowce głównie 

na stoisku Grupy WB. Głównie, bo jeden z aparatów prezentowany był 

w działaniu, ale podejrzewam, że znakomitej większości gości odwiedzających 

targi po prostu to umknęło. 

W sumie nic dziwnego – SkyRANGER, bo o niego chodzi, znajdował się na 

zewnątrz hali targowej, a dokładniej – około 200 metrów ponad nią. 

Zapewne niewiele osób przed wejściem na teren kompleksu targowego 

zadarło głowę do góry i szukało na niebie białego balonu z logiem 

Grupy WB. 

SkyRANGER – co to jest? 

SkyRANGER to bezzałogowy system obserwacyjny przeznaczony do prowadzenia długotrwałej obserwacji 

z dużej wysokości. De facto jest to rodzaj balonu na uwięzi, którego powłoka kształtem przypomina sterowiec 

lub – to nawet bardziej – balony zaporowe stosowane podczas II wojny światowej. 

Nieco upraszczając sprawę, można powiedzieć, że SkyRANGER to współczesne rozwinięcie koncepcji balonów 

obserwacyjnych, która powstała w XVIII wieku. Tego typu aerostaty odegrały znaczącą rolę podczas I wojny 

światowej, gdzie służyły jako punkty obserwacyjne dla obserwatorów artyleryjskich korygujących ogień. Wojska 

balonowe funkcjonowały jeszcze w 20-leciu międzywojennym oraz na początku kolejnej wojny, ale szybko 

ustąpiły pola samolotom obserwacyjnym, które oferowały znacznie większe możliwości rozpoznania, stanowiąc 

przy tym trudniejszy do zniszczenia cel. 


Do koncepcji prowadzenia obserwacji z pokładów 

balonów na uwięzi powrócono stosunkowo 

niedawno, bo podczas misji w Afganistanie. Balony 

obserwacyjne były tam bardzo często wykorzystywane 

do obserwacji terenu wokół baz wojsk ISAF 

i w tej roli sprawdzały się naprawdę dobrze. 

SkyRANGER jest takim właśnie nowoczesnym 

balonem obserwacyjnym, który umożliwia prowadzenie 

długotrwałego stacjonarnego rozpoznania. 

Od swoich poprzedników z XX wieku (i wcześniejszych) 

różni się nie tylko technologią wykonania, 

ale przede wszystkim tym, że na jego pokładzie nie 

ma człowieka, a jego miejsce zajęły zaawansowane 

głowice obserwacyjne. 

SkyRANGER 

– jak to jest zrobione? 

Podstawę całego systemu stanowi balon wypełniany 

helem, którego powłoka wykonana jest z poliuretanu 

o niskiej przepuszczalności (do wyboru – 

przezroczysta lub biała). Ma ona łezkowaty kształt, 

a w jej tylnej części znajdują się trzy stateczniki. 

Długość całkowita powłoki wynosi 9 m, a jej średnica 

w najszerszym miejscu – 3 m (całkowitą szerokość 

do nieco ponad 4 m zwiększają stateczniki), 

jej pojemność to zaś 60 m 3 . Kształt balonu został 

zoptymalizowany aerodynamicznie w taki sposób, 

by możliwe było uzyskanie minimalnym oporów 

czołowych przy maksymalnej objętości bryły. 

Wyważenie aerodynamiczne gwarantuje stateczność 

konstrukcji i umożliwia operowanie systemu 

przy wietrze wiejącym ze stałą prędkością 8 m/s 

oraz przy podmuchach do 12 m/s. 

Bryty powłoki połączone są metodą zgrzewania 

ultradźwiękowego, dzięki czemu mają zapewnioną 

odpowiednią wytrzymałość i szczelność. 

Hel, stanowiący wypełnienie balonu, jest gazem 

małocząsteczkowym, co oznacza, że charakteryzuje 

się dużymi zdolnościami przenikania. Całkowity 

dobowy upływ gazu z powłoki SkyRANGERA 

to około 1 m 3 , konieczne jest więc dopełnianie 

balonu – choć nie codziennie, instrukcja zaleca 

wykonanie tej czynności raz na trzy dni. 

Pojemność powłoki jest wystarczająca do uniesienia 

w powietrze samego balonu (około 30 kg), 

liny cumującej oraz stelaża do mocowania głowicy 

obserwacyjnej i samej głowicy. Gotowy do działania 

SkyRANGER ma zapas wyporności wystarczający 

do sprawnego wyjścia balonu wraz z głowicą 

w powietrze, pozostawiono także pewien „margines 

bezpieczeństwa” wyporności na upływ helu 

oraz nieprzewidziane sytuacje (np. przedziurawienie 

powłoki). Balon jest odporny na przestrzelenie 

(i to kilkunastokrotne) z ręcznej broni strzeleckiej. 

www.fragoutmag.com

SkyRANGER 

Standardowym systemem obserwacyjnym jest stabilizowana w trzech płaszczyznach głowica z kamerą światła 

dziennego, umieszczona w gondoli, którą można zastąpić głowicą z kamerą termalną o rozdzielczości VGA. 

Kamera standardowa wyposażona jest w 30-krotny zoom optyczny i dwukrotny zoom cyfrowy, co pozwala na 

wykrycie pojazdu z odległości 8 km, człowieka z odległości 6 km oraz rozpoznanie z odległości 1,5 km. Obraz 

z kamery transmitowany jest do stacji kontrolnej łączem radiowym, a cały system zasilany jest z wymiennych 

akumulatorów pozwalających na 8 godzin nieprzerwanej pracy. Wymiana akumulatora wraz ze ściągnięciem 

SkyRANGERA na ziemię i ponownym wypuszczeniem w powietrze zajmuje około 10 minut. Teoretycznie 

istniałaby możliwość transmisji sygnału i zasilania całości „po kablu”. Miałoby to pewne zalety – przede wszystkim 

odporność na zakłócenia oraz praktycznie nieograniczony czas prowadzenia obserwacji (z przerwami 

na dopełnienie powłoki). Niestety, przewód o odpowiedniej wytrzymałości (chodzi tu o odporność na zerwanie 

pod własnym ciężarem) miałby zbyt dużą masę, która uniemożliwiłaby wzniesienie się aerostatu w powietrze. 

SkyRANGER 

Drugim ważnym elementem systemu jest przyczepa służąca do transportu całego systemu oraz 

dokowania balonu. Na pierwszy rzut oka przypomina przyczepkę towarową z Niewiadowa, ale jest to 

wrażenie mylące. Wyposażono ją w stelaż na 12 butli z helem o pojemności 10 m 3 każda, co pozwala 

na dwukrotne napełnienie powłoki. Według instrukcji sześć butli przeznaczonych jest do napełnienia 

powłoki, a sześć kolejnych stanowi rezerwę do uzupełniania ubytków – biorąc pod uwagę dzienny upływ 

gazu, zapewnia to naprawdę długi czas operacyjnej sprawności SkyRANGERA. Oprócz stelaża na przyczepce 

zamontowano specjalny, rozkładany maszt pozwalający na cumowanie napełnionego sterowca. 

Może on poruszać się wokół osi pionowej, dzięki czemu zacumowany balon samoistnie ustawia się pod 

wiatr, co zapobiega wywróceniu się przyczepy. 


Na przyczepce zainstalowana jest także zasilana z generatora elektrycznego wyciągarka elektryczna, 

służąca do operowania balonem. Nie jest to standardowa wyciągarka samochodowa, ale opracowana 

specjalnie na potrzeby systemu – czynnikiem kluczowym jest tutaj szybkość rozwijania i nawijania liny. 

Urządzenia samochodowe dysponują dużym momentem obrotowym, ale oferują niską prędkość nawijania 

liny, w przypadku SkyRANGERA moment nie musi być zaś duży, ale wymagana jest większa szybkość 

operowania liną, wynosząca w tym przypadku 20 m/min. Dodatkowo wyciągarka wyposażona jest 

w hamulec bezpieczeństwa, który włącza się automatycznie w przypadku zaniku zasilania. 

www.fragoutmag.com

SkyRANGER – PO CO to jest? 

Zasadniczym przeznaczeniem SkyRANGERA jest prowadzenie obserwacji z powietrza. Może być on więc przydatny 

do obserwowania np. zgromadzeń czy zabezpieczenia imprez masowych. Oczywiście można to zrobić 

ze śmigłowca, który jest mobilny i może szybko przemieszczać się z miejsca na miejsce, ale w porównaniu 

z balonem ma jednak pewne wady. Przede wszystkim jest to cena godziny lotu, która odpowiada mniej więcej 

wydatkowi na jednorazowe napełnienie SkyRANGERA helem. Kolejną jest koszt 

samego śmigłowca, który jest nieporównywalnie większy. I wreszcie obsługa 

– do latania śmigłowcem potrzebna jest wykwalifikowana załoga, a Sky 

RANGEREM może operować obsługa po krótkim szkoleniu – nie jest to statek 

powietrzny, którym, aby się nim posługiwać, potrzeba specjalnych uprawnień, 

a operowanie nim jest naprawdę proste. Po wypuszczeniu balonu w powietrze 

sprowadza się ono w zasadzie do obsługi głowicy obserwacyjnej 

(ewentualnie włączenia oświetlenia powłoki), co można wykonywać za 

pomocą przypominającej przenośny komputer konsoli. Producent oferuje kilka 

możliwości sterowania głowicą (manipulator, dżojstik itp.), ale najlepiej sprawdza 

się... komputerowa myszka. 

SkyRANGER jest bardzo dobrym urządzeniem dla straży granicznej – z jego 

pomocą można prowadzić obserwację granicy w dyskretny sposób. System może być rozwinięty 

w nocy, praktycznie w dowolnym miejscu (zalecenie instrukcyjne mówi o 50-metrowym obszarze 

wokół przyczepy, na którym nie ma przeszkód wyższych niż 5 m), po cichu – podczas prowadzenia 

obserwacji system nie emituje dźwięków. Dodatkowo przezroczysta powłoka jest trudna do zauważenia. Może 

też stanowić element prewencji: tu sprawdzi się powłoka biała, np. z oświetleniem czy odpowiednim napisem. 

Balon może być wykorzystywany przez straż pożarną, policję, straż leśną czy wojsko. Spektrum jego zastosowań 

jest naprawdę szerokie. 

Oprócz obserwacji może służyć także jako element radiolinii – w tej roli występował w Kielcach na MSPO. Można 

go też użyć jako powietrznej anteny do sterowania aparatami bezzałogowymi, dzięki czemu zwiększą się ich 

możliwości działania na małych wysokościach, w dużej odległości od operatora. 

Długość 5,5 m 

Szerokość 

2,4 m 

Ładowność 

1000 kg 

Butle z helem 

12 sztuk 

Wyposażenie 

dodatkowe 

maszt dokowania 

wyciągarka 

agregat 230/400 V 

Materiał 

Poliuretan 

Długość 

9 m 

Średnica 

3 m 

Objętość 60 m 2 

Masa 

30 kg 


www.fragoutmag.com


Equipped.pl 

Korzystając z uprzejmości Rosomak S.A. z Siemianowic Śląskich 

(d. WZM Siemianowice Śląskie S.A.), mieliśmy możliwość bliższego 

zapoznania się z symulatorami KTO Rosomak Jaskier i Tasznik, 

wykorzystywanymi w procesie szkolenia załóg transporterów 

w Ośrodku Szkolenia Specjalistów (OSS) powstałym w firmie. 

www.fragoutmag.com

OSS mieści się w nowoczesnym kompleksie na terenie zakładów, w którym, w klimatyzowanych 

pomieszczeniach, umieszczono wszystkie pomoce naukowe niezbędne w procesie szkolenia, 

w tym – w osobnej hali – symulatory Jaskier i Tasznik. Ośrodek umożliwia wstępne szkolenie załóg 

KTO Rosomak i przygotowanie ich do kolejnych etapów nauczania, tym razem już 

z wykorzystaniem sprzętu bojowego. Proces szkolenia realizowany jest z wykorzystaniem 

pomocy dydaktycznych, przede wszystkim komputerowych i multimedialnych, a także filmów 

instruktażowych i wizualizacji. Porównując to z bazą dydaktyczną w innych ośrodkach szkoleniowych, 

z wcale nie tak odległej przeszłości, przyznać trzeba, że OSS w Siemianowicach jest 

naprawdę placówką na miarę XXI wieku. Stopień zaawansowania technologicznego 

i wierność odwzorowania oryginału są naprawdę bardzo wysokie, co w oczywisty sposób przekłada 

się na skuteczność nauczania. Próżno szukać tu tekturowych „plansz barwnych” czy siermiężnych 

stendów, umownie tylko (i to przy sporej dozie wyobraźni) oddających rzeczywisty sprzęt. 

Załogi Rosomaków przechodzą tu kompleksowe szkolenie, od zapoznania się z budową transportera, 

poprzez działanie poszczególnych podzespołów i urządzeń, a na ich wykorzystaniu w praktyce 

kończąc. W tym ostatnim największą rolę odgrywają dwa wspomniane wcześniej symulatory oraz 

stend z wieżą Hitfist-30P. 


Jak to jest zrobione? 

Symulatory Tasznik i Jaskier opracowane zostały 

w przez konsorcjum polskich firm Rosomak S.A, 

Autocomp Management Spółka z o.o. oraz 

Trinity Interactive sp. z o.o. (Jaskier – w 2012 r., 

Tasznik – w 2013 r.) i służą do kompleksowego 

szkolenia całej załogi Rosomaka – są dwoma oddzielnymi 

urządzeniami spiętymi elektronicznie. 

Jaskier odwzorowuje przedział kierowcy pojazdu, 

zaś Tasznik jest przeznaczony do treningu załogi 

wieży – dowódcy i działonowego. Oba urządzenia 

pracują w środowisku będącym oryginalnym, 

autorskim rozwiązaniem stworzonym przez konsorcjum. 

Symulator do nauki jazdy Jaskier, przeznaczony jest 

do wykorzystania we wstępnym procesie nauczania 

mechaników–kierowców oraz do nabycia 

przez nich umiejętności jazdy w trudnych i niebezpiecznych 

warunkach. Z jego wykorzystaniem 

możliwe jest nauczanie praktycznie całego 

zakresu pracy kierowcy transportera, od zapoznania 

się z konfiguracją przedziału kierowania, przez 

procedury związane z przygotowaniem wozu do 

jazdy, po poruszanie się w różnym terenie. Symulator 

składa się z kabiny osadzonej na sterowanej 

hydraulicznie platformie o sześciu stopniach 

swobody. Komputerowy system odwzorowuje za 

pomocą siłowników hydraulicznych rzeźbę terenu, 

dzięki czemu ćwiczący ma podczas szkolenia podobne 

odczucia, jak w czasie jazdy prawdziwym 

pojazdem. Instruktor ma możliwość regulowania 

stopnia odwzorowania nierówności, co również 

ma wpływ na realizm ćwiczenia. Wersja prostsza 

Jaskra pozbawiona jest platformy hydraulicznej, 

zaś kabina osadzona jest wówczas na kółkach. 

Kabina symulatora stanowi niemal dokładne odwzorowanie 

przedziału kierowania KTO Rosomak 

i różni się od niego jedynie w szczegółach. Przede 

wszystkim kursant zajmuje miejsce w jej wnętrzu 

przez boczne drzwi, a nie przez właz w stropie, ale 

po ich zamknięciu wymiary przedziału kierowcy 

są identyczne, jak w prawdziwym transporterze. 

We wnętrzu odwzorowano wszystkie urządzenia 

i przełączniki – wyjątek stanowią atrapy systemu 

przeciwpożarowego oraz pulpit sterujący 

układem ogrzewania, klimatyzacji i wentylacji. 

Obraz terenu, po którym porusza się ćwiczący 

wyświetlany jest na trzech 46” monitorach umieszczonych 

przed kabiną, zaś nad przebiegiem 

ćwiczenia czuwa instruktor dysponujący stanowiskiem 

z czterema monitorami 22” (w tym pokazującymi 

obraz z wnętrza symulatora), na którym 

zainstalowana jest także szafa serwerowa z czterema 

komputerami sterującymi. 

www.fragoutmag.com


TASZNIK to symulator strzelań oraz walki 

i jest przeznaczony do wykorzystania w procesie 

szkolenia dowódców i działonowych pojazdów 

KTO Rosomak. Umożliwia on nauczanie załogi 

budowy, rozmieszczenia i działania mechanizmów 

wieży Hitfist-30P, przygotowania wieży do walki, 

procedur prowadzenia ognia, współpracy dowódcy 

i działonowego, prowadzenia ognia w różnych 

warunkach i różnym terenie oraz zachowania 

w sytuacjach niebezpiecznych. 

Podobnie jak Jaskier także i Tasznik wykonywany 

może być w wariancie „pełnym”, osadzonym 

na platformie hydraulicznej, oraz podstawowym, 

osadzonym na kółkach. Wewnątrz symulatora 

odwzorowano wszystkie elementy wyposażenia 

wieży Hitfist-30P, za wyjątkiem wyrzutni 

granatów dymnych, armaty Bushmaster oraz jej 

kołyski. Dodatkowo we wnętrzu zainstalowane 

są kamery umożliwiające instruktorowi podgląd 

czynności wykonywanych przez ćwiczących. 

Obraz pola walki wyświetlany jest na monitorach 

umieszczonych w peryskopach dowódcy 

i działonowego, ich monitorach oraz w celowniku 

optycznym. 

Symulatory KTO Rosomak typu Jaskier i Tasznik 

mogą być połączone ze sobą, tworząc w zależności 

od potrzeb strukturę plutonu lub kompanii, 

oraz innymi systemem szkolno treningowymi np.: 

symulatorem do broni strzeleckiej typu Śnieżnik. 

W przyszłości mogą być także połączone z symulatorami 

załóg czołgów Leopard, a połączenie 

internetowe zapewni możliwość jednoczesnego 

ćwiczenia załogom w różnych punktach kraju. 

Uzupełnieniem obu symulatorów jest stend, powstały 

na bazie wieży Hitfist-30P, przeznaczony do 

szkolenia załogi wieży w pełnym zakresie, tzn. od 

załadowania amunicji 30 mm do magazynków 

amunicyjnych, przez załadowanie amunicji na tory 

podawania do podajnika armaty, aż po wykonanie 

i przećwiczenie cyklu strzału za pomocą makiet 

amunicji. Dzięki temu szkolony wykonując ręczny 

cykl strzału zapoznaje się z działaniem armaty oraz 

sprzężonego karabinu UKM 2000. Ponadto oprogramowanie 

stendu umożliwia tworzenie nieograniczonej 

ilości scenariuszy ćwiczeń umożliwiających 

prowadzenie symulowanego ognia w 

postoju, w czasie krótkich przystanków do celów 

stałych i ruchomych, poruszających się ruchem 

czołowym, poprzecznym i skośnym zarówno 

w dzień jak i w nocy. Oprogramowanie i system 

aparatury nagłaśniającej odzwierciedla efekty 

dźwiękowe pola walki, w tym: wybuchy, strzały 

z broni strzeleckiej i pokładowej, jednak w przeciwieństwie 

do Jaskra i Tasznika stend wykonywany 

jest wyłącznie w wersji bez platformy. 

Jedziemy! 

Nie bylibyśmy sobą, gdybyśmy osobiście nie 

zapoznali się z działaniem Jaskra i Tasznika. 

Zaczęliśmy od zapoznania się z wyposażeniem obu 

przedziałów – symulator wyświetlał na ekranach 

rozmieszczenie poszczególnych przełączników 

i manipulatorów, po czym uruchomiona została 

procedura testowa. Polegała ona na wyświetlaniu 

zadań w rodzaju „zwolnij hamulec ręczny”, 

które trzeba było wykonać w określonym czasie. 

Po zaliczeniu obu podstawowych cykli przeszliśmy 

do jazdy transporterem. Przyznać trzeba, 

że wcześniejsze ćwiczenia okazały się bardzo 

pomocne, choć podstawowa jazda Rosomakiem 

nie jest jakimś specjalnym wyzwaniem. Schody 

zaczynają się w cięższym terenie, podczas 

wykonywania zadania bojowego czy w momencie, 

w którym instruktor zasymuluje szkolonemu 

jakąś awarię. Jeździliśmy Rosomakami (co prawda 

jako pasażerowie) i wiedzieliśmy, jak to wygląda 

w rzeczywistości – odwzorowanie oddziaływania 

terenu na transporter w symulatorze jest 

naprawdę bliskie realiom, a instruktorzy i tak nie 

ustawili nam jego najwyższego stopnia. Mimo to 

wyraźnie czuć było nierówności czy zderzenia 

z przeszkodami lub innymi transporterami – 

nie, to nie my, to w nas wjeżdżano, by pokazać 

nam, jak to czuć. a czuć wyraźnie i to bardzo. 

Widok przez peryskop kierowcy jest dość realistyczny 

– po krótkim czasie przestają przeszkadzać 

linie podziału pomiędzy monitorami, a 

człowiek skupia się na tym, gdzie i po czym jedzie. 

Elektroniczny układ dba o to, by odwzorować na 

kierownicy warunki terenowe poprzez zmianę 

wielkości momentu obrotowego, więc kręci się 

ona zupełnie inaczej podczas jazdy po drodze 

i np. po piasku. 

Już po krótkim czasie zaczyna się wyrabiać nawyki 

kontrolowania wskazań urządzeń pokładowych 

(a rozmieszczone są zupełnie inaczej, niż w samochodzie), 

prawidłowego reagowania na alarmy 

(np. o zwiększeniu temperatury cieczy chłodzącej 

silnika) czy obsługi panelu nawigacji pokładowej 

(akurat on jest w strasznie dziwnym miejscu, bo 

po lewej stronie, lekko z tyłu). Paleta terenów, po 

których można jeździć jest nieograniczona – jeździliśmy 

w mieście, w lesie, po afgańskiej pustyni, 

w deszczu, w śniegu, rano i o zmroku. Wszystkim 

kieruje instruktor, który może uruchomić 

zaprogramowane ćwiczenie, ale cały czas ma 

możliwość ingerowania w nie. Kursant zabłądził? 

Nie ma sprawy, teleportuje się go do ostatniego 

punktu kontrolnego trasy. Wjechał gdzieś, skąd 

nie może wyjechać? Klik! – i wraca na trasę. Przekonał 

się o tym Drugi, który próbował pokonać 

przeszkodę wodną, ale w miejscu, w którym był 

zbyt stromy zjazd. Wjechał, co prawda, do wody, 

ale w taki sposób, że transporter zaczął się w niej 

www.fragoutmag.com


zanurzać. W krótkim czasie 16 milionów PLN 

pogrążyło się w odmętach, jednak po interwencji 

instruktora gotowy do jazdy Rosomak stał po 

chwili na brzegu. 

W wieży było jeszcze ciekawiej – tu trzeba było 

przyzwyczaić się do specyficznego działania 

manipulatorów. Rękojeści na pulpitach nie są 

bowiem dżojstikami, a jedynie uchwytami, zaś 

sterowanie wieżą i armatą realizowane jest za 

pomocą grzybka pod prawym kciukiem. Pod 

lewym znajduje się grzybek wyboru uzbrojenia, 

amunicji i trybu ognia. Co ciekawe - prawym palcem 

wskazującym obsługuje się przycisk dalmierza, 

zaś spust uzbrojenia jest umieszczony na lewym 

manipulatorze. Wynika to z faktu, że trudno byłoby 

jednocześnie jedną dłonią prowadzić ogień 

i nakierowywać na cel uzbrojenie – przy 

rozdzieleniu funkcji na dwie dłonie jest to znacznie 

łatwiejsze. Po pewnym czasie nabraliśmy wprawy 

i niszczenie celów stało się dość proste. Na szczęście 

te cele do nas nie strzelały, bo wtedy nie 

wyglądałoby to zapewne tak pięknie... 

Pewnym wyzwaniem było naprowadzanie 

uzbrojenia w trybie awaryjnym, za pomocą 

dwóch pokręteł. Męczące i powolne – Rosomak 

z uszkodzonym napędem wieży ma naprawdę 

małe możliwości walki i najlepiej byłoby się chyba 

po prostu wycofać. 

W odróżnieniu od stanowiska kierowcy w wieży 

obraz wyświetlany jest nie na monitorach przed 

symulatorem, ale wewnątrz peryskopów, więc 

jeśli ktoś jest dalekowidzem, to musi założyć 

okulary. 

Dwie godziny spędzone w symulatorze minęły 

szybko, zabawa była naprawdę przednia. Czy 

po tym czasie staliśmy się załogą Rosomaka? 

Nie. Czy dalibyśmy sobie radę z prawdziwym 

transporterem? Pewnie też nie. Na pewno znacznie 

ułatwiłoby nam to jego obsługę, ale to zbyt mało, 

by samodzielnie na nim działać. Pamiętajmy 

jednak, że załogi przychodzą tu już po wstępnym 

przygotowaniu, a ćwiczą na symulatorze po kilkakilkanaście 

godzin. 

W opinii instruktorów taki cykl w zupełności wystarcza 

do tego, by bez obaw wpuścić załogę na prawdziwy 

transporter, z którym dadzą sobie radę. 

No cóż, nam jeszcze trochę brakuje... 

DANE TECHNICZNE SYMULATORA JASKIER: 

Ilość zaprogramowanych zajęć i ćwiczeń 

bez ograniczeń 

WYMIARY: 

(Symulator na platformie ruchomej znajdującej się w pozycji zerowej, właz zamknięty) 

Długość symulatora 

3034 mm 

Szerokość symulatora 

2786 mm 

Wysokość symulatora 

2498 mm 

Masa (bez platformy) 

ok. 1200 kg 

Masa platformy 

ok. 860 kg 

DANE TECHNICZNE SYMULATORA TASZNIK: 

Ilość zaprogramowanych zajęć i ćwiczeń 

bez ograniczeń 

WYMIARY: 

(Symulator na platformie ruchomej znajdującej się w pozycji zerowej, właz zamknięty) 

Długość symulatora 

3005 mm 

Szerokość symulatora 

2330 mm 

Wysokość symulatora 

3005 mm 

Masa (bez platformy) 

ok. 1400 kg 

Masa platformy 

ok. 1200 kg 

www.fragoutmag.com


RELACJA

W okresie maj-sierpień br. polskie samoloty 

MiG-29, po raz piąty, wzięły udział w NATOwskiej 

misji Baltic Air Policing, której celem 

jest zabezpieczenie przestrzeni powietrznej 

Litwy, Łotwy i Estonii. We wrześniu nasz wysłannik 

miał możliwość porozmawiać z ppłk 

Krzysztofem Stobieckim, który był dowódcą 

Polskiego Kontyngentu Wojskowego Orlik 

V, który pełnił dyżur w czasie „gorącego” 

kryzysu ukraińskiego. 

Łukasz Pacholski: Udział w misji PKW Orlik V 

nie był pierwszym wydarzeniem tego typu 

w Pana karierze? 

Krzysztof Stobiecki: Nie. PKW Orlik V był dla 

mnie drugą misją tego typu. Poprzednio, 

dwa lata temu, uczestniczyłem w PKW Orlik 

IV jako zastępca dowódcy kontyngentu. 

ŁP: W takim razie czym różni się funkcja zastępcy od bycia 

dowódcą samemu? 

KS: W jednym słowie zasadniczo. Mówi się, że zastępca ma najmniej 

odpowiedzialności, jest wprawdzie prawą ręką dowódcy, 

ale to ten ostatni odpowiada za wszystko. I to pomimo tego, że 

nie może być wszędzie. Na tej funkcji spoczywa duża odpowiedzialność, 

szczególnie w czasie uczestniczenia w kontyngencie 

zagranicznym. 

ŁP: Ilu żołnierzy miał Pan pod swoim dowództwem? 

KS: Zgodnie z decyzją Prezydenta PKW Orlik V liczył 100 

żołnierzy. Większość pochodziła z 22. Bazy Lotnictwa Taktycznego 

w Królewie Malborskim. Do tego ludzie, których nie mamy na 

miejscu: m.in. specjaliści od łączności, żandarmeria wojskowa. 

Wsparciem był także zespół z 2. Skrzydła Lotnictwa Taktycznego. 

ŁP: Misja, którą Pan dowodził, była pierwszą tego typu w historii 

działań Baltic Air Policing, która była tak międzynarodową. Jak 

to wyglądało z perspektywy bazy lotniczej w Szawle? 

KS: Faktycznie, była to pierwsza tego typu misja w historii Baltic 

Air Policing. Do tej pory były to rotacje narodowe. W tym czasie, 

kiedy pełniliśmy misję, rotacja obejmowała cztery kontyngenty 

– na lotnisku w Szawle stacjonowaliśmy my oraz kontyngent 

brytyjski, kontyngent duński stacjonował w Ämari w Estonii no 

i kontyngent francuski wspierał Air Policing z Królewa Malborskiego. 

Czym się różni? Dla lotniska i bazy w Szawle jest to duże 

wyzwanie. Tamtejsza baza lotnicza nie jest duża jeśli chodzi 

o liczbę żołnierzy, jeśli chodzi o infrastrukturę to jest duże lotnisko. 

Było to spore wyzwanie logistyczne dla Litwinów, ale 

myślę iż poradzili sobie z tym zadaniem bardzo dobrze. Dziesięć 

lat prowadzenia Baltic Air Policing dało im duże doświadczenie 

w prowadzeniu tego typu zabezpieczenia i tu można powiedzieć, 

że spisali się na „piątkę”. 

Siły PKW Orlik V stacjonowały w miejscu QRA przygotowanym 

pod misję od lat. Natomiast Brytyjczycy rozwinęli 

zupełnie nową bazę na płaszczyźnie postoju samolotów, 

zbudowali ją od przysłowiowego zera przy wsparciu gospodarzy. 

ŁP: Jak układała się Wasza współpraca z Brytyjczykami 

i Duńczykami? 

KS: Układała się bardzo dobrze. Zaczęła się od bardzo miłych 

gestów, gdy przejmowaliśmy dyżur to brytyjski generał 

wspomniał na początku swojego przemówienia o historii 

brytyjsko-polskiej współpracy, o naszych lotnikach z dywizjonów 

stacjonujących w Wielkiej Brytanii i uczestniczących 

w bitwie o Anglię, wymieniał nazwiska słynnych lotników. 

Powiedział dużo ciepłych słów. Potem było już tylko coraz 

lepiej. Pracowaliśmy razem, wykonywaliśmy wspólne loty 

treningowe, a to jest dużo dla lotnika. 

Tak samo było z kontyngentem duńskim. Tu trochę inaczej 

wyglądały briefingi, z Brytyjczykami byliśmy na miejscu 

i spotykaliśmy się twarzą w twarz, z Duńczykami czy Francuzami 

trzeba było załatwiać to wszystko telefonicznie 

czy mailowo. W powietrzu spotykaliśmy się często, większość 

lotów polskiego kontyngentu wykonano ze statkami 

powietrznymi innych państw w dużych ugrupowaniach. 

ŁP: Jak już jesteśmy przy lotach, ile lotów treningowych 

wykonali piloci PKW Orlik V? 

KS: Wykonaliśmy ich 119. 

ŁP: A wylotów bojowych? 

KS: Ich było 30. Łącznie z lotami treningowymi spędziliśmy 

w powietrzu 300 godzin. 

ŁP: Sytuacja, w której operowaliście, nie była łatwa gdyż 

kryzys ukraiński dał się we znaki na miejscu. 

KS: Faktycznie nie pozostało to bez echa. Można było wyczuć 

obawy wśród tych trzech państw. Skoro Rosja tak pogrywa 

z Ukrainą, będącą dużym państwem, które ma siły zbrojne, 

to co może zrobić z tą trójką, których siły zbrojne nie są 

duże. Żadne z nich nie posiada przecież lotnictwa bojowego, 

jedynym gwarantem ich spokoju to przynależność do 

NATO i obecność sił sojuszu na ich terenie. Wydaje mi się, 

że o ile wcześniej w tym społeczeństwie ludzie byli podzieleni 

i zastanawiali się czy potrzebne są te samoloty i ich 

hałas, to myślę iż w zaistniałej sytuacji spojrzeli na to trochę 

inaczej. Obecność sporej liczby samolotów uspokajało 

nastroje wśród społeczeństwa wszystkich trzech państw. 

RELACJA 

www.fragoutmag.com

ŁP: Jakie nastawienie pilotów rosyjskich zaobserwowaliście w 

czasie spotkań w powietrzu? 

KS: My postępowaliśmy zgodnie z przygotowanymi procedurami. 

Do bezpośrednich zbliżeń nie dochodziło. Żadne samoloty, 

rosyjskie czy nasze, nie zachowywały się niezgodnie z przepisami. 

Nie było więc prób podlatywania czy zalatywania, wszyscy 

zachowywali się po gentelmeńsku. 

ŁP: Z jakimi typami samolotów rosyjskich mieliście okazję się 

spotkać? 

KS: Najwięcej było samolotów transportowych, które przerzucały 

zaopatrzenie do Obwodu Kaliningradzkiego w najszybszy 

i najprostszy sposób. Do tego trzeba wspomnieć o maszynach 

bojowych, które przelatywały między Federacją Rosyjską 

i Obwodem oraz maszynach rozpoznawczych. 

ŁP: Oczywiście nie doszło do żadnych incydentów granicznych? 

KS: W żadnym przypadku nie doszło do naruszenia przestrzeni 

powietrznej Litwy, Łotwy czy Estonii. O poderwaniach alarmowych 

decyduje dowództwo. W przypadku naszych wylotów 

chodziło o to aby sprawdzić czy lecąca maszyna to ta, którą zadeklarowano 

w planach przelotowych. 

ŁP: Baltic Air Policing to nie tylko przechwytywanie maszyn 

rosyjskich, a także pomoc maszynom cywilnym. Czy w czasie 

rotacji PKW Orlik V odnotowano jakieś wydarzenia? 

KS: Nie mieliśmy żadnego takiego incydentu. Takie wyloty 

spotyka się rzadko, czy to w ramach Air Policing nad krajami bałtyckimi 

czy w czasie dyżurów krajowych. Niemniej jest to jedna 

z naszych funkcji. 

ŁP: Stacjonując wspólnie z Brytyjczykami w Szawle PKW Orlik V 

miał możliwość bliskiej współpracy z samolotami zupełnie innej 

generacji. Czy porównania z Typhoonami Was onieśmielały? 

KS: Faktycznie Typhoon to zupełnie inna generacja i inny 

samolot. Brytyjczycy byli ciekawi spotkania z nami w powietrzu 

i robiliśmy tych lotów dużo. Powiem szczerze, że o naszych 

samolotach wyrażali się z dużym szacunkiem. Trzeba pamiętać, 

że latanie bojowe nie polega na odpaleniu rakiety z odległości 

kilkudziesięciu kilometrów, a do tego muszą być uwarunkowania. 

Częściej lata się w dużych ugrupowaniach dzieląc funkcje, 

ten samolot może pełnić jedną z nich. My takie zadania robiliśmy 

i trzeba powiedzieć, że Brytyjczycy wyrażali się o maszynie 

z dużym szacunkiem. Wiadomo, że ma niedoskonałości i nie ma 

co się równać z tak nowoczesnym samolotem jak Typhoon, ale 

swoje jeszcze potrafi. 

ŁP: Na początku misji Baltic Air Policing mówiło się, że Litwini 

nie byli przychylnie nastawieni do kontyngentów, szczególnie 

zachodnich. Czy teraz, po dziesięciu latach misji, będąc na miejscu 

odnotowano jakieś incydenty? 

KS: Nastawienie ludności zmienia się z czasem. Na początku 

może faktycznie, teraz już kontyngenty wpisały się w lokalny 

krajobraz. W Szawle są zawsze jacyś obcokrajowcy, myślę 

iż miasto ma z tego dość duże korzyści, gdyż ludzie mieszkają 

w hotelach, wydają swoje pieniądze, chodzą do restauracji. 

Personel w sklepach mówi w języku angielskim, co jest dowodem 

iż wychodzą naprzeciw temu wyzwaniu jakim jest pobyt 

obcokrajowców w ich mieście. 

ŁP: Czyli rozumiem, że wspólne wyjścia na piwo były wskazane. 

KS: Nie mieliśmy tyle czasu. Jednak z dowódcą kontyngentu 

brytyjskiego często spotykaliśmy się po godzinach. Sprzyjało 

to poprawie stosunków w pracy i nasza współpraca była 

naprawdę bardzo dobra. 

ŁP: W ramach współpracy zapraszaliście społeczność lokalną 

do bazy? 

KS: Tak. W ramach współpracy cywilno-wojskowej 

udostępnialiśmy teren dla zwiedzających wycieczek, co 

było wcześniej uzgadniane z Litwinami. W sumie gościliśmy 

35 wycieczek, które odwiedziło nasz kontyngent – były to 

wycieczki ze szkół, instytucji, parlamentu czy prasy. Jak 

powiedział Ambasador Polski Jarosław Czubiński na Litwie, 

dzięki temu wpłynęliśmy na poprawę wizerunku naszego 

kraju w oczach Litwinów. Po tych wydarzeniach obraz 

Polaków i co tu robimy uległ znacznej poprawie. Zawsze 

staraliśmy się tłumaczyć Litwinom, że jesteśmy tu jako 

państwo NATO, które przysłało siły aby wspierać sojusznika. 

ŁP: Pomimo niewielkiej odległości czuć było rozłąkę z domem? 

KS: Litwa nie jest daleko. Był to okres wakacyjny, więc żołnierze 

gościli rodziny. Pomimo tego cztery miesiące to kawał 

czasu i znosiło się to ciężko. 

ŁP: Dziękuję za rozmowę. 

RELACJA 

www.fragoutmag.com

RELACJA 

autor: Piotr Szalaty 

Co to jest Mar Sec? 

Chyba każdy słyszał o kapitanie Philipsie ze statku „Maersk Alabama”, który został 

porwany przez somalijskich piratów parę lat temu, ale głębsza wiedza na temat Maritime 

Security (ochrony morskiej) lub też zespołów antypirackich jest otoczona gęstą mgłą 

mitów i legend, podsycanych zwłaszcza wówczas, gdy na Youtube pojawi się nowy film 

z udanego odparcia ataku pirackiego: czy to przez okręty Marynarki Wojennej, czy też 

zespołów ochronnych Mar Secu. W tym artykule pragniemy przybliżyć realia ich pracy, 

pozostawiając naszych czytelników bez żadnych wątpliwości. 

www.fragoutmag.com

Na początku odpowiedzmy sobie 

na pytanie: kto pracuje w branży 

Ochrony Morskiej i dlaczego? 

Przeważnie w świecie „pracowników najemnych” są dwa 

powody decyzji o podjęciu angażu. Pieniądze, bo wszyscy 

musimy za coś żyć, oraz przygoda, bo ciężko siedzieć 

w domu, gdy część z nas przebywa na uzbrojonym placu 

zabaw. Nie staniesz się bogatym gościem, nawet jako 

Team Leader, ale pieniądze są sprawiedliwe w porównaniu 

do ryzyka (zwykle około 2000–4000 $ za miesiąc). 

Czasy się zmieniły, a wielka bańka dolarowa nadmuchana 

przez US Department of Defence dawno odeszła w przeszłość. 

Nawet w Iraku czy Afganistanie średni kontrakt 

oscyluje w granicach 6000 $, co jest sporą różnicą wobec 

tego, co można było zarobić jeszcze nie tak dawno temu. 

Czynnik przygody jest prawdopodobnie nadrzędny w stosunku 

do pieniędzy i ma w całości obrazu największy magnetyzm 

dla nowych adeptów. Możecie sobie wyobrazić, że poza byciem 

uzbrojonym żeglarzem, latacie i pływacie w najpiękniejszych 

(najniebezpieczniejszych) częściach świata, mając 

opłacone przez pracodawcę hotele i jedzenie? Większość 

z nas nigdy nie mogłaby sobie pozwolić na spędzanie wolnego 

czasu na plażach Sri Lanki lub Madagaskaru i popijanie 

rumu w towarzystwie czekoladowych piękności, które nie 

znają słowa „nie”. 

Ale czy słodycz prawdziwej roboty odbiega od powyższego 

opisu? 

Nie tak bardzo. Postaramy się pokazać Wam, na podstawie 

naszych własnych doświadczeń, jak to naprawdę wygląda. 

Nie będziemy obiektywni, przedstawimy nasz punkt widzenia. 

Po pierwsze, jesteśmy polskimi kontraktorami pracującymi 

w branży Mar Secu dla różnych zagranicznych firm. 

Największy boom na nasze usługi miał miejsce dwa lata temu, 

kiedy to bardzo zacny i pomocny polski kontraktor pracujący 

w Iraku przekazał do kraju pytanie swojego kolegi wypowiedziane 

na lotnisku w Bagdadzie: znasz jakieś firmy, które mogą 

wyszkolić Maritime Security Operatives? 

Od tamtego momentu mamy już około stu polskich uzbrojonych 

ochroniarzy pracujących w strefach wysokiego ryzyka 

(Ocean Indyjski, Somalia, Suez oraz Nigeria). Firmy ewoluują, 

zbijają ceny swoich usług i podbijają wschodnie kierunki 

w celu zdobycia nowych pracowników. Obecnie z kilku powodów 

istnieje ogromne zapotrzebowanie na pracowników 

sektora Mar Secu z Polski. Jesteśmy profesjonalni, strzelamy 

lepiej niż wiele innych nacji, nie mamy problemu z kondycją, 

wiemy, jak się zachować, nie dbamy o luksusowe warunki 

zakwaterowania – pewnie coś najbardziej zaskakującego – 

nie chlejemy jak świnie i nie ćpamy na robocie. 

To tyle w kwestii samouwielbienia narodowego. Przejdźmy 

do procesu szkolenia. 

Przygotowania i kursy 

Najlepszymi kandydatami do Maritime Security są byli funkcjonariusze 

oraz żołnierze, którzy charakteryzują się poczuciem 

obowiązku, zimną krwią i tym, że akceptaują codzienną 

rutynępracy z lornetką. Cywile również są mile widziani, jeśli 

spełnią wymagania przyszłego pracodawcy. 

Kursy trwają 9–10 dni, a ich programy obejmują szeroki wachlartz 

zagadnień Kursant staje się pełnoprawnym żeglarzem 

z wieloma międzynarodowymi certyfikatami, jak „4 w 1 

STCW” (ratownictwo, szkolenie przeciwpożarowe, komunikacja 

itd.), zagrożenia pirackie oraz seeman’s book. Oprócz 

standardowych modułów MSO każda firma może wprowadzać 

swoje przedmioty, w zależności od własnego doświadczenia 

i potrzeby. 

Na przykład w dwóch partnerskich firmach, które prowadzą 

m.in. Tactical Risk Group oraz Paladin Tac Ltd., połowa kursu 

współprowadzona jest przez blisko związaną z nimi izraelską 

firmę Seagull Security, która w trakcie 9-dniowego szkolenia 

bezpośrednio przygotowuje do pracy i daje na koniec kursu 

wybranym osobom możliwość 

sprawdzenia 

nabytych umiejętności, pro- ponując 

kontrakt w sektorze 

Mar Secu. 

Dodatkowymi el- 

ementami 

szkolenio- 

wymi są 

zapoznawcze obycie się z warunkami morskimi, jak np. wyskakiwanie 

z szybkich łodzi na morzu, ponadstandardowe 

procedury pracy na broni oraz jej obsługa, a także „egzotyczny 

savoir-vivre,” który pomaga nie wpakować się w niepotrzebne 

tarapaty (np. odradzane jest posiadanie w telefonach 

komórkowych materiałów, które mogąbyć uznane 

za pornograficzne ,na wypadek sprawdzenia przez policję 

obyczajową lub walka z biegunką – najśmiertelniejszym 

przeciwnikiem). Zajęcia zapoznawcze z taktyki poruszania 

się po pokładzie statku prowadzą doświadczeni byli żołnierze 

Oddziału Wodnego Jednostki GROM. 

RELACJA 

www.fragoutmag.com

Żeglowanie oznacza, że jesteśmy poza zasięgiem leczenia szpitalnego 

przez dość długi czas, więc jeśli cokolwiek możemy zrobić, 

to pomóc sobie nawzajem – taka świadomość tworzy miejsce dla 

procedur Tactical Combat Casualty Care (TCCCC TC3), zwłaszcza dla 

umiejętności ratowniczych. Kurs, o którym wspominamy, wprowadza 

podstawowe techniki medycyny ratunkowej znajdujące 

zastosowanie w strefach wysokiego ryzyka, skupiając się głównie 

na autoratownictwie. „To bardzo ważne dla uzbrojonego członka 

zespołu, by wiedział, jak pomóc sobie samemu albo swoim współtowarzyszom 

w sytuacji, gdy dotarcie do miejsca docelowego zajmie 

kilka następnych dni, a nie godzin”, zdaniem Michała Czerwińskiego, 

pioniera TC3 w polskich siłach specjalnych od 2007 roku, dobrze 

znanego pomysłodawcy i twórcy zmagań ratownictwa taktycznego 

służb mundurowych Paramedyk. Kurs jest przeplatany szkoleniami 

i egzaminami, co pomaga najlepiej zweryfikować umiejętności 

i przydatność szkolącego się do ewentualnej pracy na morzu. 

Potrzeby takiego pracodawcy, jak Seagull Security są następujące: 

znajomość języka angielskiego – poziom podstawowy, test strzelecki 

– ponad 50% trafień na dystansie 25–100m przy limicie 

100 szt. amunicji, test kondycyjny – bieg w reżimie czasowym oraz 

zamiennie podciągnięcia lub pompki. 

Niewiele, prawda? Nie dla wszystkich. Są kursanci, którzy 

nigdy nie powinni opuszczać swoich domów, choć zdecydowana 

większość jest przygotowana, wyszkolona i gotowa do pracy. 

W skrócie, nawiązując do tego, co pisaliśmy na wstępie: Polish and 

Professional. 

W pracy 

Praca zaczyna się od rozmowy przez telefon, podczas której 

uzyskujemy instrukcje, gdzie i kiedy stawić się na lotnisku. 

Lecisz zazwyczaj w miejsce, z którego zaczynasz pracę, do punktu 

tranzytowego albo do siedziby firmy na doszkolenie się z nowych 

procedur lub umiejętności. Statek płynie 7–14 dni, jeśli nie ma 

żadnych usterek. Najważniejszą osobą na statku jest kapitan, który 

współpracuje z Team Leaderem (TL, dowódcą zespołu Mar Secu) 

jako łącznikiem z jego zespołem. TL przedstawia załogę, procedury 

RoE (zasady reagowania) i doradza, w jaki sposób można zwiększyć 

prewencyjne bezpieczeństwo statku, np. przez otulenie pokładu 

drutem ostrzowym lub przygotowanie stanowisk strzeleckich na 

skrzydłach mostka. Mądrzy kapitanowie zazwyczaj zgadzają się 

i współpracują z TL bez żadnych dąsów. 

Praca ma charakter policyjny, więc nie dochodzi do strzelanin 

z „podejrzanymi” w stylu Rambo czy Brudnego Harry’ego. Każdy 

kontakt ogniowy musi być poprzedzony specjalnymi procedurami. 

W firmie, o której wspominaliśmy, istnieją trzy poziomy bezpieczeństwa. 

Pierwszym jest tryb RS#1, jako standardowa procedura 

zachowania, gdy nie istnieje żadne potencjalne ani wizualne zagrożenie. 

W tym trybie odbywa się jedynie rutynowe skanowanie 

za pomocą lornetek horyzontu. 

Dowódca zespołu może wprowadzić tryb RS#2, gdy płynie 

w Strefie Wysokiego Ryzyka lub gdy zostanie dostrzeżony 

podejrzany obiekt. Następnie współpraca na linii kapitan–TL 

staje się widoczniejsza, co dotyczy m.in. raportów z rtadaru oraz 

komunikacji radiowej. Jeśli skiff lub statek rybacki nie zmieniają 

kursu, ale podążają w naszym kierunku, albo – co najbardziej 

dramatyczne – gdy zostanie dostrzeżona uzbrojona załoga, Team 

Leader podwyższa tryb bezpieczeństwa na RS#3, który nakazuje 

założenie przez wszystkich członków zespołu osłon balistycznych 

z oporządzeniem oraz pobranie broni i pozostanie w gotowości 

na dalsze rozkazy TL. Zmierzające ku nam statki są informowane 

przez radio, sygnałami dźwiękowymi oraz innymi, dobrze widocznymi, 

jak np. puszczenie wody z węży strażackich lub pokazanie 

flagi Tango, co powinno jasno dać do zrozumienia potencjalnym 

agresorom, że ich obecność w pobliżu jednostki nie jest pożądana. 

Wtedy dopiero. po potwierdzeniu zgody u kapitana statku pada 

pierwszy strzał mierzony w powietrze pod kątem 45°. Procedury 

wielu firm mogą się różnić, ale zazwyczaj 300 m to strefa, której 

przekroczenie daje zespołowi możliwość otwarcia ognia. Pierwsze 

strzały padają w wodę, następnie w burtę, silnik, a gdy sytuacja jest 

naprawdę niebezpieczna – bezpośrednio w uzbrojonych napastników, 

czyli piratów. Zdarzają się jednak pomyłki, a zastrzelenie 

rybaka z pewnością skończy się więzieniem. „Dyscyplina spustowa” 

jest niezbędna przy wykonywaniu tego rodzaju pracy. „Mieliśmy raz 

trudną sytuację, szczególnie dla mnie, jako Team Leadera. Miało to 

miejsce na wysokości Suezu, kiedy 10 skiffów, które początkowo 

pomyliłem na horyzoncie z delfinami, zmierzało w kierunku naszego 

statku. Naliczyliśmy co najmniej osiem osób uzbrojonych 

w RPG, karabiny maszynowe i kałachy na każdej jednostce. 

To znaczy, że my czterej, dysponujący karabinami FN FAL, byliśmy 

atakowani przez 80 «biznesmenów» . Moi podwładni byli gotowi do 

otwarcia ognia i nalegali na to, bym jak najszybciej wydał zgodę 

na strzały bezpośrednie. Wiedziałem, że jeśli zacznie się strzelanina, 

będzie to masakra bez satysfakcjonującego zakończenia. Byłem 

także pewien moich chłopaków – to nie ich umiejętności były problemem. 

Wstrzymałem się jednak z decyzją o otwarciu ognia. Piraci 

zatrzymali się na pewnym dystansie i po kilku chwilach po prostu 

odpłynęli. Następnego dnia, w tej samej lokalizacji, doszło do podobnego 

zdarzenia” – podzielił się z nami swym doświadczeniem 

Piotr Makała, dowódca zespołu Mar Secu, a także organizator kursu 

Maritime Security Operative z ramienia Tactical Risk Group. 

Uzbrojona ochrona morska jeszcze nigdy nie zawiodła, co oznacza, 

że żaden statek z dysponującą bronią załogą nie został jeszcze nigdy 

przejęty. To wpływa także na bezpieczeństwo nieuzbrojonych statków, 

do których potencjalni agresorzy będą podchodzić z większą 

ostrożnością. Nie bierzcie na poważnie plotek rozsiewanych przez 

niektórych ludzi na temat śmierci Maritime Security ze względu na 

spadek międzynarodowego piractwa. 

Sektor bezpieczeństwa morskiego powiększa się bardzo szybko, rynek jest ogromny, a usługi naprawdę wydajne. Piraci 

także zmieniają swoje metody i wyposażają się w coraz lepszy sprzęt. To będzie niekończący się wyścig o to, kto jest lepiej 

przygotowany. Jak na razie nie przegraliśmy ani jednej bitwy. 

Po więcej informacji nt. kursów zapraszamy na stronę www.paladintac.org lub profile na FB: Paladin Tac i Tactical Risk Group. 

RELACJA 

www.fragoutmag.com

RELACJA 

AUTOR: KOSG FOTO: FRAG OUT! 

www.fragoutmag.com

Projekt powstał z inicjatywy KOW 

SG w ramach programu PL-15 

„Współpraca w obszarze Schengen 

oraz walka z przestępczością 

transgraniczną i zorganizowaną, 

w tym przeciwdziałanie handlowi 

ludźmi oraz migracjom grup 

przestępczych”, dofinansowanego 

z Funduszy Norweskich 

Cykl szkoleń i konferencji ma na celu podniesienie umiejętności 

w zakresie planowania, przygotowania, zarządzania 

i realizacji operacji specjalnych. 

Funkcjonariusze poszczególnych służb w trakcie szkolenia 

będą doskonalić umiejętności taktyczne w oparciu o szereg 

przygotowanych symulacji, co ma na celu przybliżenie, w jak 

najbardziej realistyczny sposób, rzeczywistych warunków 

działań. Elementy szkolenia z dnia na dzień ulegać będą 

zmianom, doprowadzając uczestników szkolenia do sytuacji 

„kontrolowanego stresu”, co zwiększy realizm szkolenia 

i pomoże szkolonym zwiększyć ich efektywność podczas 

realizacji zadań bojowych. 

Szkolenie obejmuje rozpoznanie miejsc działań specjalnych, 

dobór zespołów oraz wyposażenia do wykonania zadania, 

postępowanie w przypadku konieczności użycia broni palnej 

(z wykorzystaniem zarówno amunicji bojowej, jak i treningowej, 

barwiącej, FX), zasady współdziałania poszczególnych 

członków zespołu, wyznaczanie pozycji wyjściowych do 

rozpoczęcia działań specjalnych, wyznaczanie drogi podejścia 

do obiektów w sposób skryty, określanie wariantowych 

sposobów podejścia do obiektów oraz trening różnorodnych 

sposobów pokonania przeszkód na kierunkach działania 

zespołów realizacyjnych poprzez użycie dostępnych urządzeń 

technicznych. 

Szkolenie jest prowadzone przez doświadczoną kadrę instruktorską 

posiadającą wieloletnie doświadczenie nabyte 

podczas służby w elitarnych jednostkach specjalnych, jak 

również instruktorów wspomagających z Wydziału Zabezpieczenia 

Działań KOW SG. Dodatkowym elementem szkolenia 

jest komunikacja w języku angielskim, zgodnie z ujednoliconą 

terminologią specjalistyczną. 

RELACJA 

www.fragoutmag.com


RELACJA


RELACJA

PROJEKT DOFINANSOWANO Z FUNDUSZY NORWESKICH 

RELACJA 

www.fragoutmag.com


RELACJA

RELACJA 

foto: FRAG OUT, DIRECT ACTION 

www.fragoutmag.com

Zawody zorganizowane zostały 

przez: Centrum Wyszkolenia Strzeleckiego, 

Fundację Historyczną 

„Gryf”, Komendanta Ośrodka Szkolenia 

Poligonowego Marynarki Wojennej 

Strzepcz, wójta gminy Linia, 

Muzeum Ziemi Kaszubskiej i Sprzętów 

Militarnych, Gryf Kartuzy 

oraz – oczywiście – Direct Action. 

Do rywalizacji stanęło kilkanaście dwuosobowych zespołów 

z kraju i zagranicy, reprezentujących instytucje (np. wojsko), 

firmy czy cywilne środowisko strzeleckie. Do wykonania miały 

one dziewięć zadań sprawdzających ich umiejętności snajperskie. 

Same zawody nawiązują do słynnego Simo Häyhä Competition, 

ale zawody w Finlandii mają jednak nieco inną formułę. 

Konkurencje w Strzepczu były bardziej statyczne, od znanych 

z Finlandii, choć nie było to zwykłe strzelanie w pozycji leżącej. 

Owszem, ta dominowała, bo zapewnia najlepszą statykę 

i umożliwia osiąganie najlepszych wyników, ale często zawodnicy 

musieli strzelać z nieco dziwniejszych postaw. Ot, choćby 

z pancerza czołgu T-34-85, przy czym warunek był taki, że obaj 

zawodnicy nie mogli dotykać podłoża, a dodatkowym utrudnieniem 

był pracujący silnik pojazdu. Kolejne konkurencje również 

nie były łatwe – strzelanie z wysokiego okna bez możliwości 

oparcia broni o elementy otoczenia, strzelanie z pochylni czy 

bujanek... Strzelcom na pewno nie pomagał siąpiący deszcz 

i dodatkowa atrakcja w postaci oparów gazu łzawiącego, które 

były pozostałością po utylizacji przez jednostkę policji przeterminowanych 

zapasów środków do rozpraszania tłumów. 

Zgodnie z regulaminem zespoły nie mogły używać dalmierzy optoelektronicznych, 

kalkulatorów balistycznych oraz nokto- i termowizorów. 

Za to obowiązkowo musiały mieć ze sobą: dwa karabiny 

wyborowe lub karabin wyborowy i karabinek szturmowy. (broń 

palna krótka nie była wymagana, ale niektórzy ją mieli), 100 sztuk 

amunicji na każdą broń, lunetę i/lub lornetkę, przybory do notowania. 

Dodatkowo punktowane było posiadanie ubrań maskujących. 

RELACJA 

www.fragoutmag.com


RELACJA

RELACJA 

To pierwsze zawody pod egidą Direct Action, więc mamy nadzieję, że impreza 

będzie się rozwijać. Gdyby jeszcze ta ewolucja poszła w kierunku Simo Häyhä 

Competition, to byłoby naprawdę dobrze. Oczywiście pozostaje kwestia terenu 

na taką imprezę, bo nie wszędzie da się ją zorganizować, ale w kraju mamy 

na szczęście kilka sporych poligonów. Być może więc niedługo Direct Action 

Challenge przybierze formę dużych zawodów o charakterze taktycznym dla 

zespołów snajperskich. 

Direct Action Challenge towarzyszyły zawody historyczne, nazwane po 

prostu „History”. W ich trakcie strzelali przede wszystkim członkowie grup 

rekonstrukcji historycznej, a do strzelania dopuszczona była broń centralnego 

zapłonu (lub jej repliki), z wyłączeniem broni samoczynnej, biorąca udział 

w konfliktach do roku 1975 lub pozostająca w wyposażeniu wojsk do tej daty. 

Strzelanie dopuszczone było wyłącznie z mechanicznych przyrządów celowniczych, 

zgodnych historycznie z danym modelem. Oczywiście zabronione 

było używanie wszelkich nowinek technicznych ułatwiających strzelanie, jak 

wiatromierze, dalmierze czy kalkulatory balistyczne. 

www.fragoutmag.com


RATOWNICTWO BOJOWE - TC3

Pomysł na organizację zawodów zrodził się w głowie Jara (Jarosława 

Przyjemczaka) podczas szkolenia TCCC w 2008 roku (pierwszego 

w historii polskiej policji szkolenia TCCC organizowanego w BOA 

przez chłopaków z REAGO). Trzeba podkreślić, że Jaro nie był wtedy 

sam i, choćtrochę głupio o tym pisać, pomysł padł po zajęciach przy 

luźnej rozmowie i piwie, lecz tak rzeczywiście było. Udział w przedsięwzięciu 

od razu zadeklarowali inni – przede wszystkim Michał 

Soczyński (właściciel REAGO Training), Michał Czerwiński (wtedy 

jeszcze czołowy instruktor ratownictwa taktycznego REAGO), moja 

skromna osoba (wówczas byłem koordynatorem szkoleń i głównym 

instruktorem REAGO), ale również Zenek z SPAP Gdańsk. W szkoleniu 

brał jeszcze udział Thomas LeClair – międzynarodowy trener TCCC 

związany z REAGO. Szkolenie w BOA odbywało się tuż po powrocie 

Michała (Czerwinia) i moim z USA z Camp Pendleton, gdzie zgłębialiśmy 

tajniki TCCC podczas szkolenia w US Army. 

Impreza, której celem było zwrócenie uwagi na wagę szkolenia 

w zakresie TCCC, ale również na katalog zagrożeń, jakie grożą 

policjantom czy żołnierzom w środowisku taktycznym, szybko znalazła 

zwolenników. 

Początki były trudne – nie pamiętam dokładnie, ale w 2008 roku 

startowało bodajże osiem ekip i wszystko odbywało się w jednym 

miejscu, a impreza trwałą „całe” dwa dni. Rok później ekip było już 

więcej i zapowiadała się ostrzejsza rywalizacja. Celem nadrzędnym 

imprezy było zwrócenie uwagi na charakter pracy funkcjonariuszy 

jednostek specjalnych oraz przeprowadzenie warsztatów w zakresie 

medycyny pola walki. Podstawowa idea to łącznie środowiska. 

Wyróżnienie trzech najlepszych ekip ma cel nieco inny niż w sporcie 

– tu nie ma miejsc pierwszego, drugiego czy trzeciego, są po prostu 

trzy najlepsze zespoły, a każdy, kto bierze udział w tej imprezie, jest 

zwycięzcą. Od samego początku trwania i organizowania zawodów 

takie było nastawienie. To nie są mistrzostwa świata, na których wręcza 

się komuś puchar na koniec zawodów, dlatego bardzo ważnym 

elementem była również organizacja warsztatów TCCC, wyrównujących 

poziomy ekip biorących udział. 

Pamiętam, jak na pierwszych Paramedykach omawialiśmy stazy 

i opatrunki, a ekipy, które przyjeżdżały, były totalnie zaskoczone 

nowościami – ale po to to właśnie było. Dzięki temu można pokazać, 

jak szybko ewoluuje TCCC, zademonstrować „po nowemu” skonfigurowane 

pakiety sprzętu czy unaocznić, że położono nacisk nie tylko 

na szkolenie cywilne z ratownictwa medycznego (KPP), ale również 

dokłada się starań, aby organizować szkolenia z ratownictwa taktycznego, 

które przygotowują żołnierzy, policjantów czy funkcjonariuszy 

służb mundurowych do działania w przypadku zranienia któregoś 

z członków zespołu. Na potrzeby takich właśnie szkoleń najpierw 

REAGO, a później firma Paramedyk dokonała tłumaczenia i wydania 

wytycznych TCCC. 

Co daje możliwość tak dynamicznego rozwoju zawodów 

„Paramedyk”? Sęk w tym, że to najprawdopodobniej jedyna taka 

impreza w Europie, a może i na świecie. Impreza, podczas której 

w ciągu 24 godzin zespół składający się z czterech członków 

realizuje rożne zadania i rozwiązuje problemy, jakie mu się 

stwarza. To impreza, podczas której uczestnicy muszą sprostać 

zadaniom – my, jako organizatorzy, również zmagamy się 

z trudnościami podczas zawodów, ale mają one inny charakter. 

W zawodach od początku biorą udział czteroosobowe zespoły, 

m.in. z pododdziałów i sekcji antyterrorystycznych policji, 

oddziałów specjalnych Żandarmerii Wojskowej, Wojska Polskiego, 

Biura Ochrony Rządu, Straży Granicznej oraz grup interwencyjnych 

Służby Więziennej czy innych formacji mundurowych. 

Od trzech lat impreza objęta jest honorowym patronatem 

komendanta głównego policji, inspektora generalnego Marka 

Działoszyńskiego. 

Trudno wymienić wszystkich, którzy na przestrzeni lat nam pomagali 

w przygotowaniu i przeprowadzeniu zawodów, ale od 

początku organizatorami tego przedsięwzięcia byli i są: Komenda 

Wojewódzka Policji w Gdańsku, reprezentowana przez Samodzielny 

Pododdział Antyterrorystyczny Policji w Gdańsku, Niezależny 

Samorządny Związek Zawodowy Policjantów w Gdańsku 

i Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Gdyni. Partnerami 

organizacyjnymi, odpowiedzialnymi za organizację 

zarówno poszczególnych zadań, jak i warsztatów były dotychczas: 

Zakład Ratownictwa i Medycyny Katastrof Uniwersytetu 

Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, 

Zakład Medycyny Pola Walki Wojskowego Instytutu Medycznego 

w Warszawie, Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie, Wydział Bezpieczeństwa 

Wewnętrznego, Reago Training, EMS Tacmed, Morska 

Jednostka Działań Specjalnych „Formoza”, Wojskowe Centrum 

Kształcenia Medycznego w Łodzi, Szkoła Policealna im. Hanny 

Chrzanowskiej w Giżycku, Paramedyk, Wojskowy Instytut 

Higieny i Epidemiologii im. generała Karola Kaczkowskiego 

i inne. 

RATOWNICTWO BOJOWE - TC3 

www.fragoutmag.com

Dziś „Paramedyk” to IDEA i PRZESŁANIE, ale także impreza, podczas 

której organizowane są warsztaty, wykłady i spotkania ze specjalistami 

z kraju i zagranicy, dzięki którym uczestnicy mogą 

zapoznać się z najnowszymi trendami w medycynie taktycznej. 

Zawodnicy mogą także przetestować nowoczesny sprzęt używany 

na świecie przez ratowników i operatorów jednostek specjalnych. 

Zawodom przyglądają się coraz częściej obserwatorzy ze świata 

nauki i medycyny. 

Na przełomie lat „Paramedyk” zmieniał się, ale według nas są to 

zdecydowanie zmiany na lepsze. Początkowo były to zadania 

i skromne warsztaty zorganizowane przy niewielkim budżecie 

imprezy. W kolejnych latach mocny nacisk położyliśmy na 

realizm zadań oraz dobrze dobrane i przygotowane warsztaty 

medyczno-taktyczne. W ostatnim roku wpadliśmy na pomysł, że 

czas pokazać wymiar naukowy imprezy i dlatego stworzyliśmy 

pierwsze Ogólnopolskie Seminarium w Zakresie Ratownictwa 

Taktycznego. Niestety, wiemy, że trudno jest pogodzić wszystko, 

a przy wielu założeniach organizacyjnych po prostu brakuje nam 

czasu na realizację wszystkich pomysłów. 


Dziś „Paramedyka” organizuje czteroosobowy zespół: Jaro, Dembowy, 

Maro i Truskawa, bez której z całą pewnością nie dalibyśmy rady, 

plus cała grupa przyjaciół pomocnych i chętnych do pracy za free”. 

Dla jednych „Paramedyk” to możliwość zaprezentowania się i pokazania 

z jak najlepszej strony, dla innych – ciężki tydzień poprzedzony długim 

okresem pracy związanej z organizacją i przygotowaniem całości. 

www.fragoutmag.com

ROK 2014 

W tym roku na zawodników czekało 10 zadań rozgrywanych zarówno 

w ciągu dnia, jak i w nocy. Przygotowano na przykład morderczy 

tor przeszkód. Poszczególne elementy toru ekipy pokonywały wraz 

z ważącym 80 kg manekinem imitującym rannego. W kolejnej konkurencji 

funkcjonariusze musieli udzielić wskazówek rannym „zza 

drzwi”, poinstruować ich, w jaki sposób mają opatrzyć swoje rany 

i wydostać się z zagrożonego obiektu. W innym zadaniu uczestnicy w 

maskach tlenowych, w całym osprzęcie, niosąc dodatkowo tarcze taktyczne 

i tarany, musieli przebiec kilkaset metrów, po czym wejść do 

pomieszczenia, w którym terroryści rozpylili gaz. Po zneutralizowaniu 

zagrożenia zadaniem uczestników była ewakuacja znajdującego się 

tam rannego i udzielenie mu pomocy. Ponadto podjęto wyzwanie 

udzielania pomocy „zza barykady” – konkurencja polegała negocjowaniu 

z terrorystą, żeby udzielił pomocy rannej kobiecie, która była 

jego zakładniczką, oraz poinstruowaniu go, jak ma to zrobić. Kontakt 

z terrorystą odbywał się tylko przez radiostację. Dużym wyzwaniem 

było zabezpieczenie pomieszczeń w domu studenta, w których nastąpiła 

eksplozja ładunku wybuchowego (dodatkowo znajdowało się 

tam kilkoro poszkodowanych). Poza wyżej wymienionymi uczestnicy 

musieli sobie poradzić także z wypadkiem drogowym policjantów 

z konwojowaną osobą zatrzymaną oraz interwencją podczas awantury 

domowej z ranną kobietą (rana postrzałowa), niemowlakiem 

i agresywnym mężczyzną, który zbiegł z zakładu karnego. Nie lada 

wyzwaniem był bardzo realistyczny wypadek masowy – awaria samolotu 

ze skoczkami spadochronowymi na pokładzie, która zmusiła ich 

do ewakuowania się przed zderzeniem z ziemią. Realizm i trudność 

zadania spowodowały wystąpienie potu na skroniach niejednej osoby. 

W ramach ćwiczeń w stacji zadaniowo-badawczej Wojskowego 

Instytutu Medycznego udało się również udrożnić drogi oddechowe 

za pomocą rurki nosowo gardłowej. Ostatnim zadaniem była sytuacja 

zakładnicza na terenie strzelnicy sportowej. 

Po rywalizacji wyróżniono trzy drużyny: Wydział Realizacji 

i Zabezpieczenia Centralnego Biura Śledczego Policji, Wydział 

Realizacyjny Komendy Stołecznej Policji oraz Sekcję Antyterrorystyczną 

Komendy Wojewódzkiej Policji w Bydgoszczy. W tegorocznych 

zawodach brały udział 23 ekipy podległe Ministerstwu 

Obrony Narodowej, Ministerstwu Sprawiedliwości i Ministerstwu 

Spraw Wewnętrznych. 


www.fragoutmag.com

Podsumowanie 

Gdybym miał ocenić lub wymienić najlepsze moim zdaniem 

zadanie wszystkich edycji „Paramedyka”, to musiałbym wskazać 

kilka z nich. Absolutnym hitem nazwałbym awanturę domową 

bardzo starannie i realistycznie przygotowaną przez asystentów 

Zakładu Ratownictwa i Medycyny Katastrof UMP, podczas której 

policjanci, poproszeni o interwencję przez zaniepokojonych sąsiadów, 

musieli uspokoić agresywnego mężczyznę. Niespodziewanie 

dla ćwiczących ofiara okazywała się kobietą w zaawansowanej 

ciąży. Ekipy musiały odnaleźć się w nietypowej sytuacji, 

udzielić pomocy rodzącej, a ciąża – ku zaskoczeniu wszystkich 

ratowników – okazała się ciążą bliźniaczą. Zadanie przygotowano 

bardzo starannie, z dbałością o najmniejsze szczegóły, takie 

jak pępowina, łożysko, wody płodowe czy płacz narodzonych 

dzieci i masa ręczników. Uczestnicy tę stację ocenili bardzo wysoko, 

a większości z nich dostarczyła ona niezłego stresu (na 

szczęście wszystko skończyło się pozytywnie). W rolę rodzących 

(to zadanie rozgrywane było dwutorowo) wcieliły się Agata 

Dąbrowska, na co dzień wykładowca Uniwersytetu Medycznego 

w Poznaniu, oraz Katarzyna Truszkiewicz, osoba wieloformatowa, 

organizatorka i koordynatorka „Paramedyka”. Celem tego 

zadania było „zluzowanie gaci” u chłopaków nastawionych 

na niezły hardkor w środku kłótni rodzinnej. 

Bardzo wysoko oceniam ćwiczenia z pierwszej edycji „Paramedyka”związane 

z eksplozją w budynku i pomocą wielu poszkodowanym. 

To zadanie w 2008 roku otworzyło oczy na to, jaką skalę 

może mieć takie wydarzenie oraz jakie obrażenia mogą wystąpić. 

W kolejnych latach zawsze wysoko i dobrze były oceniane 

ćwiczenia organizowane przez REAGO Training, w tym zadanie 

z aktywnymi celami na strzelnicy w roku 2013. Po drodze przewijały 

się zadania wykorzystujące pojazdy opancerzone typu 

Rosomak czy Żubr, w których w trakcie ewakuacji z pola walki 

trzeba było udzielać pomocy poszkodowanym wewnątrz pojazdu. 

Zadanie z dekontaminacją w porcie w Gdyni, organizowane 

przez Andrzeja Kołackiego (KM PSP w Gdyni) i przyjaciół – m.in. 

koledzy z GROM-u – ukazały problemy związane z zagrożeniami 

CBRNE czy substancjami potencjalnie skażonymi. 

Oczywiście nie mogę zapomnieć o zadaniu z 2011 roku, w którym 

to Michał Kurdziel (Szkoła Policji w Słupsku) wcielił się w rolę pijanego, 

uzbrojonego napastnika, który nie zatrzymał się do kontroli 

drogowej. Zadanie odbywało się w nocy przy ograniczonej 

widoczności – napastnik, uciekając, spowodował wypadek, 

w którym doznał obrażeń. Większość ekip, sprawnie zabezpieczywszy 

pojazd, napotkała w bagażniku kolejne utrudnienie 

w postaci związanej i zakneblowanej kobiety, pobitej przez 

napastnika. 


www.fragoutmag.com

Coraz częściej do przeprowadzenia zadań udaje nam się wykorzystać 

osoby po amputacjach, które urealniają przebieg zadania. 

W zeszłorocznej imprezie w zadaniu z osobami poszkodowanymi, 

które zostały potrącone przez mężczyznę uciekającego po napadzie 

na sklep, wzięła udział dwójka dzieci.Co nas czeka w przyszłym roku? 

Chcielibyśmy skupić się na taktyce i realizowaniu zadań w zakresie 

taktyki i medycyny jeszcze mocniej niż dotychczas. Ponadto zależy 

nam na kontynowaniu seminarium naukowego, które zostało dobrze 

ocenione przez uczestników. Warsztaty – to jest element, nad którym 

myślimy i na którym nam bardzo zależy. 

Nie umiem odpowiedzieć na pytanie, dlaczego tak mało nagłaśniamy 

w mediach tę imprezę. Może czas pochylić się nad tym, by zrobić to 

z impetem i pokazać, że uczymy się i przygotowujemy do naprawdę 

trudnych wyzwań. Czy nam się uda, czas pokaże, ale będziemy 

walczyć. 

Dla mnie, jako sędziego głównego, liczą się zarówno krytyka, jak 

i pochwała za organizację imprezy. Nie było, nie jest i pewnie nadal 

nie będzie łatwo, a doskonale wiem, że niemożliwe jest zadowolenie 

wszystkich. Jednakże wiem też, jeśli chodzi o zespół organizatorów, 

opinie są bardzo dobre i niezwykle pochlebne. To cieszy, bo przy 

pomimo dużego wsparcia sponsoróworganizacja imprezy o takim 

wymiarze i na taką skalę naprawdę nie jest prostym zadaniem. 


www.fragoutmag.com


Paramedyk, ze względu na swój edukacyjny charakter, jest pewnego rodzaju platformą do spotkań 

i wymiany doświadczeń, ale też sprawdzenia swoich umiejętności w praktyce. Jego nietuzinkowość 

potwierdza duże zainteresowanie uczestników tą imprezą oraz chęć współpracy ze strony coraz 

to większej liczby podmiotów chcących współorganizować i wspomagać od strony logistycznej to 

przedsięwzięcie. Biorąc powyższe pod uwagę wychodzi na to, że trzeba kontynuować rozpoczęte 

dzieło pod nazwą „Paramedyk”. Do kiedy? A to już pokaże czas... 

www.fragoutmag.com

MILITARNY 

BULLSHIT 

w krótkim d y s ta n s i e 

OCHRONA - PSD 

Kiedy po meczu banda brudnych, spoconych i szczęśliwych chłopaków 

siadała na trawie, niemal zawsze pojawiał się temat: „Bo wojskowe jest 

lepsze”. Nieważne co – ubranie, noże, latarki – wojskowe jest lepsze 

i kropka. Żołnierz był bohaterem, postacią niemal dorównującą 

mitycznym herosom (tak, Herkules był mitycznym herosem; nie, nie grał 

go wtedy The Rock), uzbrojony w broń, która sama zabijała wrogów, 

i ubrany w niezniszczalny mundur... Wojciech„WAR”Ramotowski 

Foto: USMC 

www.fragoutmag.com

Kilku z tych chłopaków zostało żołnierzami, większość nie, ale dziwnym 

trafem ubrania kupowali zwykle w sklepach z demobilem i nosili wojskowe 

buty, fetyszyści jedni. I tak im już zostało, jakaś klapka w mózgu 

zaskoczyła (albo zgodnie z opinią kobiet – nie zaskoczyła), ich „skrzywienie 

na wojsko” zostało ukształtowane. 

Byłoby naiwnością sądzić, że magicy od marketingu przegapią taką rzeszę 

klientów, którzy reagują na magiczne słowo „wojskowy” jak swojego 

czasu ludy zamorskie na perkal i paciorki. I nagle pojawiła się masa 

przedmiotów mających w nazwie słowa „military”, „battle”, „combat” 

czy „tactical”. Głupie? I co z tego, skoro działa? Różowe camo „for Love 

Battle”, „battle tested condoms” i masa innego śmiecia zalega w szufladach, 

szafach i garażach na wszystkich kontynentach. Obroty sięgają 

miliardów, panowie w garniturach zacierają łapki... 

programów szkoleniowych. Owszem, w wojsku na kursie podstawowym 

nadal naucza się podstaw walki bagnetem, ale to ma zdecydowanie 

głębszy sens: bagnet zamocowany na broni daje znacznie większą liczbę 

możliwości technicznych przeprowadzenia walki. Oczywiście nie jest to 

walka bagnetem na takim poziomie jak na tym filmie: 

https://www.youtube.com/watch?v=UClIpGnV7c0, 

OCHRONA - PSD 

Rynek sprzedaży (bo to jest w tej chwili produkt, a nie jakieś new age’owe 

figle-migle) sztuk, systemów i sportów walki podlega dokładnie takim 

samym prawom, jak rynek sprzedaży jakiegokolwiek innego produktu. 

Czyli trzeba mu dopisać „military”, „combat” albo na reklamówce dać 

hożą dziewoję z wielkim cycem. Liczy się sprzedaż. 

I tak w ostatnich latach pojawiło się zatrzęsienie systemów, szkół, 

tajnych szkół, szkół elitarnych, egalitarnych i jakich tam sobie jeszcze 

wymyślimy. Artykuł o tym zająłby większą część numeru, pozwolę sobie 

zatem skupić się tylko na kwestii „militarnej walki nożem”. 

Śledząc ofertę szkoleniową, można by pomyśleć, że każda jednostka 

specjalna na świecie ma własną szkołę walki nożem. 

SEALKnife Combat, Spetsnaz Knife Fighting, Royal Marine Close Quarter 

Knife i masa, masa innych. I tu nasuwają się dwa pytania: 

- po pierwsze: skąd nagle tylu instruktorów zaznajomionych z tajnikami 

walki nożem? 

- po drugie: czy coś takiego, jak wojskowa walka nożem, w ogóle istnieje? 

ale i nie ma obecnie takiej potrzeby. Przypadki użycia bagnetu w walce 

są coraz rzadsze – ostatni spektakularny atak na bagnety miał miejsce 

ponad 10 lat temu, 14 maja 2004 w Iraku, w pobliżu miasta Al Amara. 

Przeprowadzili go żołnierze z pułku Argyll and Sutherland Highlanders 

i był to pierwszy atak na bagnety od czasu... wojny o Falklandy. Mimo to 

bagnety nadal funkcjonują w wojsku, bo po pierwsze – mogą się przydać 

do walki, a po drugie – doskonale spełniają się w roli narzędzia do 

wymuszania posłuszeństwa. 

Na chwilę zostawię przebierających nóżkami miszczów (działających 

według zasad „nieważne co się mówi, byle się mówiło”), a spróbuję 

odpowiedzieć na drugie pytanie. 

Czy istnieje wojskowa walka nożem? Tak. Mogę Wam ją nawet w całości 

zaprezentować, gotowi? 

Pchnięcie, pchnięcie – cięcie, cięcie. Koniec wojskowej walki nożem. 

Jest to maleńki fragment ogólnej „walki wręcz”, któremu nikt nie 

poświęca zbyt wiele czasu. I trudno się dziwić – sytuacja, w której 

żołnierz mógłby zostać zmuszony do użycia noża w walce z przeciwnikiem 

uzbrojonym w nóż, pałkę (broń bez amunicji?), saperkę czy cokolwiek 

innego, jest... delikatnie mówiąc, mało prawdopodobna. Na tyle 

mało, że znakomita większość armii nawet nie próbuje dorzucać tego do 

www.fragoutmag.com

Wykażmy się jednak dobrą wolą i wyobraźnią, powiedzmy, że znalazła 

się armia, która chciałaby szkolić swoich żołnierzy w walce nożem. 

Jak by to miało wyglądać? 

Przykład pierwszy z brzegu: 

OCHRONA - PSD 

https://www.youtube.com/watch?v=myzDLzjQ2Ss 

Czujecie ten klimat? Mundury przesycone testosteronem, kocie ruchy, 

przechwyty uzbrojonej ręki. Tymczasem żołnierz w oporządzeniu wygląda 

tak: 

I nagle liczba możliwych rozwiązań dramatycznie spada. Ani my nie 

jesteśmy na tyle mobilni, żeby przechwytywać, unikać, wyprzedzać, ani 

przeciwnik nie ma na sobie tyle „wolnej przestrzeni”, którą można by przeciąć 

albo wbić w nią nóż. Współczesny żołnierz ma na sobie dużo oporządzenia, 

a w większości przypadków także kamizelkę balistyczną, którą – 

jeśli mamy szczęście – może przebijemy bagnetem założonym na karabin, 

ale i tak pod warunkiem, że uda się trafić w miejsce, w którym jest 

tylko miękki wkład balistyczny, bo o przebiciu płyty ceramicznej nie ma 

co marzyć. Czyli wracamy do średniowiecza: przyjmij cios na tarczę (albo 

sparuj) i wbij ostrze w szparę zbroi. Bez fikuśnych technik, piruetów 

– czysty utylitaryzm, do którego nie potrzeba wymyślać „militarnych 

technik walki nożem”. 

I tu pojawiają się miszczowie – niektórzy zdobywali doświadczenie w jaskiniach Afganistanu czy w Legii Cudzoziemskiej albo w innych 

specjednostkach. Bliskość wschodniej granicy spowodowała również napływ „oficerów” Specnazu uczących walki nożem. I dziwnym trafem, wszyscy 

oni ćwiczą na salach gimanstycznych, w podkoszulkach, obuwiu sportowym... Nie mają pojęcia o pracy nóg, kontroli dystansu, motoryce, ale 

za to są militarni do bólu – zazwyczaj bólu ćwiczących. Przy czym ich „militarność” sprowadza się w zasadzie do ich przeszłości, najczęściej owianej 

mgłą tajemnicy („Gdybym ci powiedział, musiałbym cię zabić”). Nie ma tu raczej miejsca na zasadę: „Trenuj tak, jak będziesz walczył”, a ćwiczenie 

„wojskowej” walki nożem w lekkim, sportowym ubraniu ma raczej niewiele sensu. 

Kto ich stworzył? My sami, oni tylko odpowiedzieli na zapotrzebowanie. 

Dlatego jeśli kiedyś wpadniecie na pomysł ćwiczenia walki nożem, wszelkie dodatki typu „military”, „army”, „close quarter combat”, „special forces” 

powinny Wam zapalić w głowie czerwoną lampkę ostrzegawczą. Uciekajcie jak najdalej, szkoda Waszego zdrowia, czasu i pieniędzy. 

PS. Jak na reklamie będzie cycata dziewczyna, również uciekajcie, na pewno nie będzie jej na treningach ;) 

www.fragoutmag.com


TRening strzelecki

AK REFRESHER 

Techniki użycia karabinka na przestrzeni ostatnich kilku lat uległy bardzo wielu 

zmianom. Prekursorem była firma Magpul ze swoim cyklem Magpul Dynamics, 

a potem – jak grzyby po deszczu – pojawiały się kolejne. Jednych to przekonuje, 

inni z kolei są przeciwni, a jeszcze kolejna grupa jest nastawiona obojętnie 

do nowej techniki obsługi broni strzeleckiej. Głównym zarzutem pod adresem 

wszystkich tych prezentacji było to, że skupiały się one na użyciu broni raczej 

na strzelnicy, w lekkim stroju: spodnie bojówki i koszulka z krótkim rękawem 

uzupełnione o pas taktyczny z dwiema ładownicami na magazynki do karabinu 

i ewentualnie kaburę z bronią krótką. I to był główny zarzut przeciw nim, bo 

zupełnie inaczej trzeba używać broni „bojowo”, w pełnej, ciężkiej konfiguracji. 

Takie były początki nowej szkoły strzelania. 

Strzelanie w rękawiczkach 

Jak czuje się broń i jak się ją obsługuje gołą dłonią, a jak w rękawiczce? 

Przy obsłudze karabinka AK rękawiczki sprawują się bardzo dobrze. 

W odniesieniu do tej broni często używa się sformułowania, że 

„kałach” gryzie w dłonie. Ergonomia broni nie sprzyja użytkownikowi, 

wystające elementy broni często kaleczą – rękawiczki pomagają, 

ale przy tym inaczej pracuje się na spuście, inaczej zmienia magazynek. 

Należy też pamiętać, że to, co nie przeszkadza w obsłudze 

AK, czasem bywa krytyczne w obsłudze broni krótkiej (np. zbyt luźna 

rękawiczka potrafi zatrzymać ruch zamka do tyłu po strzale). Jeszcze 

inną kwestią jest praca na spuście w rękawiczkach i bez nich, przejście 

z broni głównej na krótką – trzeba dużo ćwiczyć, aby uzyskać zadowalający 

poziom umiejętności celnego i dynamicznego strzelania. 

ROBOTA W RĘKAWICZKACH 

TRening strzelecki 

Pozycje gotowości: wysoka z 

lufą do góry i niska z lufą w dół 

W związku z realizowaną taktyką trzeba umieć przenosić broń 

w bezpieczny sposób, w zależności od sytuacji, a w razie potrzeby 

błyskawicznie złożyć się do strzału i wejść w rejon celowania. 

Kolba karabinu musi umieć omijać przeszkody na ciele, którymi 

będą elementy wyposażenia. Inną sprawą jest wchodzenie w cel 

z kierunku góra, a inną z kierunku dół – wielu sceptyków wysokiej 

pozycji gotowości musiało dojrzeć i sprawdzić na własnej skórze, 

pomierzyć czasy składania się do strzału i ustalić wynik na tarczy, 

aby przekonać się do tej techniki. 

Bardzo szybko proces powstawania nowych technik zmieniał się w kierunku wykorzystania broni przez operatorów policyjnych 

i wojskowych formacji specjalnych, bowiem to głównie oni, a nie strzelcy cywilni, byli adresatami zaawansowanych technik użycia broni 

palnej. „Specjalni” nie wykonują zadań w koszulkach polo, a jeśli już, to naprawdę sporadycznie. Strzelanie w koszulce to w miarę 

prosta sprawa, więc z myślą o „profesjonalnych” odbiorcach zastosowano zasadę: „Ćwicz tak, jak będziesz walczył!” i zaczęto przystosowywać 

nowe techniki do posiadanego wyposażenia oraz stosowanej taktyki. 

Pierwszym, przełomowym krokiem były wariacje na temat postaw strzeleckich. Kiedyś obowiązywała postawa stojąca, klęcząca i leżąca 

plus ich wariacje z wykorzystaniem zasłon. Potem okazało się, że to za mało, że trzeba umieć więcej, bo te standardy nie nadają się do 

pracy w każdych warunkach. Dziś strzela się w kamizelce zintegrowanej z osłonami balistycznymi (miękkimi lub twardymi). Inaczej składa 

się do strzału w czapce z daszkiem, a inaczej w hełmie i okularach ochronnych. Cały ten sprzęt waży i to nie mało, jest mniej wygodny 

niż koszulka polo, więc szybkie schodzenie do leżenia, podbieganie od zasłony do zasłony czy praca na zasłonach wyglądają zupełnie 

inaczej. Konfiguracja wyposażenia, które jest dziś dostępne, i jego wykorzystanie, stały się istotnym czynnikiem branym pod uwagę przy 

wprowadzaniu nowych technik strzeleckich. 

GOTOWOŚĆ WYSOKA 

GOTOWOŚĆ NISKA 

www.fragoutmag.com

SKŁADANIE SIĘ...lewa noga 

Postawa na lewa lub prawą 

nogę z przodu 

Utrwalona przez lata postawa z prawą nogą z przodu przestała 

mieć rację bytu podczas pracy na zasłonach i działania w środowisku 

miejskim, podczas działań dynamicznych, gdzie nie ma 

czasu (i często kiedy miejsca) na ustawianie się w ten sposób. 

Trzeba dostosować się do sytuacji terenowej i taktycznej, błyskawicznie 

złożyć i oddać celny strzał. Należy sprawdzić, ocenić 

i zdecydować, jak i kiedy będziemy z tego ustawienia korzystać. 

Jeśli okaże się, że jest dla nas wygodne, natychmiast, instynktownie 

zaczniemy je stosować. 

Składanie się do strzału 

Składanie się do strzału z karabinka w luźnym ubraniu nie przysparza 

wielu trudności. Inaczej jest, kiedy musimy złożyć się ubrani w kamizelkę 

taktyczną z miękką balistyką. Miejsca jest mało, ale z czasem 

przyzwyczajamy się do oparcia stopki kolby na małym skrawku ramienia 

lub krawędzi wkładu balistycznego. Zupełnie inaczej składamy 

się, gdy nasza kamizelka ma płyty – musimy wtedy strzelać „z masy” 

ciała, kolba bezbłędnie powinna znaleźć właściwe oparcie pomiędzy 

kieszeniami umieszczonymi na poszyciu kamizelki. I ten właśnie 

sprzęt wymusił zmianę postawy strzeleckiej na całkowicie frontalną 

tak, aby dać dobre podparcie dla karabinu. 

A strzelanie z leżenia na plecach? To zupełnie inny rodzaj 

składania się, gdzie klasyczne podparcie kolby w dołku strzeleckim na 

barku nie znajduje zastosowania. 

Prawa noga 

Zasłony z kontaktem i bez niego 

Praca na zasłonach, które stanowią nie tylko zasłonę przed ogniem 

napastnika, ale także utrudniają odnalezienie nas, w zasadzie sprowadza 

się do sformułowania: nie dać się trafić, samemu trafiając jak 

najlepiej i najczęściej! 

Nie dać się trafić, to najważniejsze zadanie. Gdy się strzela z pistoletu, 

jest to w miarę łatwe, ale kiedy mamy do czynienia z karabinkiem, 

zaczyna brakować miejsca na wykonanie wszystkich czynności 

obsługowych. Strzelanie z prawej strony zasłony można opanować na 

kilku treningach, natomiast strzelanie z lewej jest już znacznie trudniejsze 

(dla praworęcznego strzelca). Strzelanie z długiej zasłony, 

gdy nie można stanąć obok i trzeba strzelać z góry, jak ustawić broń? 

Klasycznie? Wtedy ekspozycja naszej sylwetki jest duża. Trzeba raczej 

skręcić broń, stać się mniejszym celem. To też nie jest łatwe, zmienia 

się perspektywa widzenia, ale naprawdę warto! 

Kolejna trudność to odnalezienie w momencie ataku odpowiedniej 

dla nas zasłony, dlatego należy pamiętać, że zasłoną 

może być wszystko. Kiedyś wszyscy się dziwili, gdy Amerykanie pokazywali 

strzelanie zza krawężnika, ale teraz w naszym kraju również 

są takie wysokie krawężniki, które dają doskonałą zasłonę. Trzeba 

tylko umieć to wykorzystać, a stawką może być życie. Kłania się tu 

stara bokserska zasada: zawsze lepiej dostać w głowę ręką w rękawicy 

niż bez niej. 

Następna umiejętność to wieszanie broni na przedniej 

dłoni. Jak, kiedy i z jaką siłą – na te pytania trzeba samemu znaleźć 

odpowiedzi podczas treningu na sucho, a potem na ostro, w zależności 

od sytuacji. Nie ma jednego chwytu broni, który załatwi nam 

wszystko! 

I na koniec – asystent, osoba, która spojrzy na nas z boku, 

czy właściwie umiemy wykorzystać zasłonę, czy nie wystajemy za 

bardzo. W tym treningu mogą być pomocne także amunicja FX, 

Simunition lub zwykły marker paintballowy, które błyskawicznie 

uzmysłowią nam, jakie części ciała nie zostały schowane za zasłoną. 

. 


www.fragoutmag.com

Przekładanie broni 

na słabą stronę 

Nie tak dawno temu podstawową zasadą było 

strzelanie z pistoletu z użyciem dwóch rąk. Teraz 

to już przeszłość – strzelamy z jednej ręki, silnej 

lub słabej. Karabinek możemy przełożyć na lewą 

stronę i zmienić dłonie lub tylko przełożyć kolbę na 

drugie ramię. Do tej czynności musimy odpowiednio 

dobrać pas do przenoszenia broni tak, aby nie 

utrudniał nam pracy na broni. Ważnym elementem 

treningu tych technik jest oczywiście zmiana oka, 

którym celujemy. Zupełnie inaczej strzela się z użyciem 

lewego oka, gdy do tej pory używaliśmy tylko 

prawego. Praca na spuście też jest zupełnie inna, 

gdy używamy palca od słabej ręki. Możemy zrezygnować 

z przekładania dłoni, a przełożyć tylko kolbę 

na drugi bark, co pozwoli uzyskać lepszą celność. 

Mimo wszystko – czeka nas ciężka praca. 


Przechodzenie na broń 

krótką 

Połączenie umiejętności strzelania z broni krótkiej 

i długiej nie jest tylko kwestią konfiguracji 

wyposażenia. Praca na bezpieczniku to dziś podstawa 

i nie wzięło się to z chęci wprowadzenia 

dodatkowych elementów obsługi broni lub tylko 

z wykorzystania funkcji bezpiecznika. Praktyka 

pokazała, że broń niezabezpieczona potrafi 

wystrzelić i czasem trafić kogoś więcej niż tylko 

użytkownika. Przejście w staniu na jedną lub 

dwie ręce, w ruchu, zacięcie na krótkiej, zejście 

do klęku, praca w zespole, kontrola lufy, praca 

w ciasnych przestrzeniach – to podstawowe zagadnienia, 

z którymi należy się zmierzyć podczas pracy 

na dwóch jednostkach broni. I kolejny raz trzeba 

poznać zakres pracy dwóch urządzeń spustowych, 

aby szybko i celnie trafić. 

www.fragoutmag.com

Specjalne zasłony do treningu wielowariantowego 

wykorzystania karabinka 

Urządzenia te odwzorowują wiele wariantów szczelin i krawędzi, które możemy spotkać w naszym otoczeniu. Trening ten niesie wiele 

korzyści: naukę postaw, właściwy chwyt broni, zgrywanie przyrządów celowniczych, zmianę oka i cały szereg czynności obsługowych. 

Jest to podsumowanie umiejętności strzeleckich. 


PRZECIWWAGA 

zasłona niska 

zasłona niska 

strzelanie pod kątem 

Umiejętność strzelania „na świetle” lub z wykorzystaniem noktowizji, to – wydawać by się mogło – umiejętności 

zarezerwowane dla „mundurowych” strzelców. Nic bardziej mylnego. Coraz częściej cywile używają z dużym powodzeniem 

takiego sprzętu w wersji wojskowej lub cywilnej. Tak samo jest z posługiwaniem się dodatkowym celownikiem, 

ustawionym pod kątem 45° na naszym karabinie (tzw. backup), który przydaje się w wielu sytuacjach pomimo 

krytycznych uwag wielu sceptyków. Spróbujcie sami, popracujcie solidnie, oceńcie i zdecydujcie – to jedyna i słuszna 

droga do dalszego rozwoju umiejętności w posługiwaniu się bronią palną. 

FILM 

Dziś standardy jednej szkoły, które jeszcze do niedawna wyznaczały kierunki szkolenia, nie są wystarczające. 

Sceptycy twierdzą, że użycie broni powinno być proste, bo wtedy jest instynktowne i że to, co pokazuje szkoła 

amerykańska, to zbędne sztuczki. To prawda – w stresie (który zawsze towarzyszy strzelaniu, chociażby ze względu na 

podwyższony poziom hałasu, na który nasz organizm reaguje „automatycznie”) najłatwiej wykonywać proste techniki. 

Warto jednak zauważyć, że w sytuacjach stresujących często dochodzi do blokady działania, którą można pokonać tylko 

wtedy, kiedy będziemy myśleć. Jeśli dysponujemy dużym warsztatem umiejętności, popartym odpowiednim 

treningiem, łatwiej poradzić sobie z zaskakującą sytuacją. 

www.fragoutmag.com

ODZIEŻ I UMUNDUROWANIE 

Fima SPECOPS istnieje na polskim rynku producentów oporządzenia od kilku lat i znana 

jest przede wszystkim z wszystkiego tego, co kojarzy się wielu ze słowem „taktyczne” – 

kamizelek, ładownic czy mundurów. Ostatnio hitem jej oferty stała się kamizelka ULPC, 

którą opisaliśmy w pierwszym numerze „Frag Out!”. Dziś przedstawimy produkt nieco 

starszy, ale również dość ciekawy – mundur MBS-2. 

Autor/zdjęcia: Equipped.pl 

www.fragoutmag.com


SPECOPS MBS-2 

Warstwa zewnętrzna kurtki to lekki, ale gęsto tkany nylon o splocie ripstop Mundur stanowi 

rozwinięcie poprzedniej wersji oznaczonej MBS-1 – wprowadzono w nim kilka poprawek, 

które postulowali jego użytkownicy (w tym i my). Prezentowana poniżej wersja została uszyta 

z materiału NYCO o splocie risptop i składzie 50/50 (bawełna i nylon)_ pokrytego kamuflażem 

A-TACS FG. MBS-2 oferowany jest w kamuflażu wz. 93 Pantera, ale także w Crye Precision 

Multicam, A-TACS AU oraz w kamuflażach rodziny HydeDefinition PenCott (Badlands, Greenzone 

i Sandstorm). Istnieje również trudnopalny wariant w kamuflażu Multicam, szyty z tkaniny 

Tencate Defender-M (65% włókna wiskozowe Lenzing FR, 25% paraaramidy, 10% nylon). 

Pojawiła się także, wyprodukowano bodaj jeden egzemplarz, wersja Bonanza Edition 

w kamuflażu moro. 

www.fragoutmag.com

BLUZA MBS-1 

Bluza przeznaczona jest do noszenia zarówno na zewnątrz spodni, jak i wpuszczona w nie. Krój jej korpusu jest dość prosty, bez przewężenia w talii. Dolna 

krawędź kończy się nieco poniżej stawu biodrowego, tylną zaś przedłużono, aby uniemożliwić jej wysuwanie się ze spodni przy wykonywaniu skłonów. Wewnątrz 

bluzy, w tunelu, zaszyty został ściągacz z elastycznej gumy, regulowany dwoma stoperami umieszczonymi około 10 cm od dolnej krawędzi. Tutaj pojawia się 

pierwszy mankament – brak wcięcia w talii i lekkiego rozkloszowania (np. jak w MCCUU) powoduje, że ów ściągacz jest całkowicie zbędny, bowiem bluza dość 

mocno opina biodra. Co więcej – stopery mogą przeszkadzać podczas noszenia bluzy w spodniach, więc konieczne może być ich wyprucie. Bluza zapinana 

jest kostkowym zamkiem błyskawicznym (firmy Opti, ponoć równie dobry jak YKK), który jest chroniony listwą mocowaną trzema odcinkami taśmy Velcro. 

Na ramionach umieszczone są dwie podwójne kieszenie, lekko pochylone do przodu. „Główna” kieszeń zamykana jest klapką z rzepem – część 

ostra na klapce została rozdzielona na dwa fragmenty, dzięki czemu łatwiej jest otworzyć kieszeń. Wewnątrz mieszka znajdują się pętle z taśmy, 

do których można przywiązać przedmioty mocowane linką albo też przełożyć przez nie klipsy (np. latarki lub długopisu). Druga kieszeń znajduje 

się pod „zasadniczą” – dostęp do niej zapewnia żyłkowy zamek błyskawiczny. Niestety, do jego maszynki nie są przymocowane żadna linka ani 

tasiemka, przez co trudno jest nim operować z uwagi na to, że jest dość głęboko schowany w mieszku (który dodatkowo może zahaczać o wystające 

przedmioty). Dostęp do tej kieszeni jest bardzo dobry – nawet osoba z dość dużymi dłońmi swobodnie włoży je do środka. Kieszeń obszyto z zewnątrz 


Od wewnętrznej strony również wszyto listwę, która chroni ciało użytkownika przed kontaktem z zamkiem. Kołnierz wykonano podobnie jak w amerykańskich 

mundurach ACU – możne być wyłożony, ale można go też postawić i spiąć patką z rzepem (normalnie podpiętą pod jedną z krawędzi). Na stójce na karku 

naszyty jest kawałek miękkiego rzepa (do przypięcia np. znacznika IR), pod który wszyto pętelkę z linki spadochronowej, do której można przywiązać kapelusz 

polowy lub czapkę, co uchroni je przed zgubieniem. Na barkach naszyte są wzmocnienia, a pod nimi, po bokach, znajdują się zaszewki tworzące skrzela 

zapewniające pełną swobodę ruchów ramion. Rękawy lekko zwężają się od barku do nadgarstka, a ich mankiety spinane są patką z rzepem. W okolicy łokcia 

i przedramienia naszyta jest łata wzmacniająca, która jest jednocześnie kieszenią na wkładkę amortyzującą z dostępem od góry zamykana rzepem. 

rzepem – ciągły odcinek miękkiego rzepa znajduje się na klapce kieszeni, poniżej niego naszytych jest pięć odcinków rzepa miękkiego, przyszytego do 

taśmy nylonowej i tworzącego sekcje mocowania MOLLE/PALS. Dość ciekawe rozwiązanie, dla którego niektórzy pewnie znajdą zastosowanie, a nawet 

gdyby nie, to i tak nie przeszkadza ono w niczym. Pod tylną krawędź kieszeni wszyto elastyczne pętle na lightsticki – światła chemiczne. Przednie, 

piersiowe kieszenie bluzy również są podwójne. Naszyto je pod lekkim skosem, co ułatwia wkładanie dłoni do wnętrza. Obie zamykane są pięciokątnymi 

klapkami z rzepem – oba jego odcinki są jednakowe, ale kieszeń łatwo odpina się, ciągnąc za przedłużony róg klapki. Druga kieszeń umieszczona jest pod 

spodem, z dostępem od strony pachy, przez rozcięcie zapinane rzepem (ale tylko w dolnej części). Z założenia ma ona być wykorzystywana do przenoszenia 

płaskich przedmiotów podczas korzystania z kamizelki balistycznej lub oporządzenia. 

www.fragoutmag.com

SPODNIE MBS-1 Mają stosunkowo wysoki stan, dzięki czemu bluza nie będzie się wysuwać, oraz dość szeroki pas, zapinany 

w sumie na trzy guziki – dwa od zewnątrz i jeden od wewnątrz. Pas wyposażony jest w „samoregulację” bazującą na gumowej taśmie, którą wszyto do wnętrza 

tunelu wraz z częścią pasa. Dzięki temu wysuwa się on „teleskopowo”, dopasowując płynnie rozmiar spodni – sprytne, estetyczne i dobrze działające rozwiązanie. 

Na obwodzie przyszytych jest pięć szlufek (w zasadzie sześć, dwie tylne skrzyżowane są na kształt litery „X”), przy czym dwie przednie, tuż nad kieszeniami, 

przedłużono i dodano do nich D-ringi, do których można przymocować linkę lub karabińczyk zabezpieczający przenoszone przedmioty. Szerokość szlufek 

umożliwia bezproblemowe włożenie dowolnego pasa typu rescue belt. Dość długi rozporek zapinany jest kostkowym zamkiem błyskawicznym. Na biodrach 

z przodu umieszczone są dwie dość duże i głębokie kieszenie wpuszczane. Można ocenić je jako wygodne, ale brakuje im poziomej krawędzi tuż przy 

szwie bocznym, która pozwalałaby na wygodniejsze przenoszenie noża składanego mocowanego klipsem, choć i teraz nie nastręcza to większych 

problemów. Niemal lustrzanym odbiciem (minimalne różnice w kroju) są kieszenie na pośladkach – również wpuszczane, podobne w kształcie, zapinane 

dwoma krótkimi odcinkami rzepa. Na pośladkach naszyte są łaty wzmacniające, a mniejsze łatki znajdują się również w kroku. Skutecznie 

zabezpieczą przed rozpadnięciem się szwów w kroku, ale nieco usztywniają spodnie w tym miejscu. 


Na udach naszyte są kieszenie cargo zamykane klapką z dwoma guzikami. W przypadku MBS-2 w pełni zasługują na swoją nazwę – są ogromne, a ich 

pojemność dodatkowo zwiększają trzy zaszewki. W klapie kieszeni, będącej powiększoną wersją klapki kieszeni piersiowych z bluzy, w 2/3 długości, 

na wysokości szwu bocznego nogawki, wykonano nacięcie, ponad nią przyszyto zaś patkę zapinaną na guzik. Wszystko to jest ukłonem w stronę 

użytkowników munduru wz.93, który wyposażono w kieszeń na nóż, ale w przeciwieństwie do niego w MBS-2 można go nosić na prawym lub lewym 

udzie. W spodniach MBS-2 nie ma osobnej kieszonki, w którą wkłada się pochwę noża, a jej rolę pełni część (o czym dalej) organizatora wewnątrz 

kieszeni cargo. Nóż można zatem przenosić w kieszeni na udzie, co gwarantuje do niego łatwy dostęp – pochwę wprowadza się do wnętrza kieszeni 

przez rozcięcie w klapie, jej ucho mocuje zaś do spodni za pomocą patki z guzikiem. Niestety, w ten sposób można przenosić tylko długie i wąskie noże, 

takie jak polski wz. 92 czy też austriacki Glock Field 78 i 81. Innym zastosowaniem tej kieszeni, chyba nieco bardziej praktycznym, może być użycie jej 

do przenoszenia pałki teleskopowej, czyli batona. 

www.fragoutmag.com

SPECOPS MBS-2 

Wewnętrzny organizer w kieszeni cargo ma dwa „przedziały” – wąski, na pochwę noża, oraz szeroki, który umożliwia przenoszenie w nim magazynka od karabinków 

rodziny M16 lub np. dużego smartfona. Całość uzupełnia D-ring wszyty na kawałku taśmy w przednią część szwu klapki. Na kolanach umieszczone są 

duże łaty wzmacniające, stanowiące jednocześnie kieszenie na wkładki amortyzujące. Poniżej kolan znajdują się kostkowe zamki błyskawiczne. 

Dół nogawki ściągany jest patką z rzepem, a na łydce naszyta jest mała kieszonka z klapką, również zamykaną taśmą samosczepną. Pewien smaczek 

i znak rozpoznawczy stanowią kształty łat, wzmocnień i krój klap kieszeni –odpowiadają one fragmentom logo SPECOPS, z zachowaniem kątów. 


Mundur z całą pewnością oryginalny, ale nie stanowi przełomu w dziedzinie projektowania odzieży wojskowej. Uszyty jest bardzo solidnie – we wrażliwych 

miejscach zastosowano ryglowe wzmocnienia szwów, nie ma żadnych odstających nitek, a dziurki guzików obrębiane są inną nicią, niż wykonane są szwy. 

Materiały są oryginalne, więc w przypadku niektórych z nich (np. Pencott, Multicam, A-TACS) spełniają normy reemisji w podczerwieni, ale – niestety – przekłada 

się to na wzrost ceny. Druga wersja MBS została poprawiona w stosunku do pierwszej, choć nadal kilka elementów można by w nim zmienić. 

Oczywiście rozumiemy zajawkę SPECOPS na pewne niekoniecznie praktyczne rozwiązania (skrzyżowane szlufki, kształty logotypu czy kieszenie na nóż) 

– nie przeszkadza to bardzo, a nadaje mundurowi niewątpliwie oryginalny i łatwo rozpoznawalny charakter. Inne rozwiązania, jak np. suwaki w nogawkach 

czy ściągacz w bluzie należałoby po prostu wywalić, bo są niepraktycznie. Kolejne, jak choćby sposób ściągania nogawki, można by przekonstruowaćale 

to już kwestia osobistych preferencji. 

www.fragoutmag.com

SPECOPS MBS-2 


Ogólna ocena MBS-2 jest pozytywna, ale nie entuzjastyczna – lubimy te mundury, choć znamy lepsze od nich. 

Nie da się ukryć, że na pewno wyróżniają się na tle powszechnie dostępnych produktów innych producentów, 

a dodatkową rekomendacją może być fakt, że są używane w formacjach mundurowych, w tym w JW Formoza. 

www.fragoutmag.com

Z6 Zephyr 

VS 

VS 

LOWA Task Force 

WYPOSAŻENIE 

Buty niemieckiej firmy LOWA cieszą się uznaniem i renomą wśród wspinaczy i innych „łazików”. 

Nic więc dziwnego, że istniejąca od lat 20. XX wieku LOWA Sportschuhe GmbH ma też w swojej ofercie buty 

przeznaczone dla użytkowników z różnych służb – najbardziej przebojowym i najszerzej znanym produktem 

jest seria Zephyr oraz jej najnowsze rozwinięcie, czyli seria Z6/Z8. 

Autor: Bartosz Szołucha 

www.fragoutmag.com

W 2009 roku na rynku obuwia taktycznego pojawił 

się doskonale przyjęty przez użytkowników model 

Zephyr – lekki taktyczny but o agresywnym 

designie, kojarzącym się bardziej z obuwiem 

sportowym niż z przeznaczonym dla służb 

mundurowych. Zephyry powstały w oparciu o 

trekkingowy model o tej samej nazwie, który już 

wcześniej cieszył się popularnością wśród jednostek 

specjalnych, głównie ze względu na lekkość 

konstrukcji oraz komfort. Buty te przeznaczono 

do użytkowania głównie w terenie miejskim 

oraz pustynnym, w czasie krótkich i agresywnych 

działań bojowych, niewymagających 

przemieszczania się pieszo na duże odległości. 

Te pełne dynamiki operacje, określane wedle 

nomenklatury zachodniej jako Direct Action 

(w Polsce popularnie zwane dajrektami), 

zaczynają się głównie od podwiezienia członków 

zespołu taktycznego niemal do samego celu, 

ale przed wejściem do akcji może im towarzyszyć 

wielogodzinne oczekiwanie na sygnał do szturmu. 

Właśnie w związku z taką charakterystyką 

współczesnych działań w jednostkach 

wypełniających tego rodzaju zadania zaczęto 

odchodzić od standardowych wojskowych ciężkich 

„trepów”, które choć były butami solidnymi, 

to jednocześnie ciężkimi i podczas długiego 

wyczekiwania stawały się uciążliwe. Doraźnie 

zaczęto wykorzystywać komercyjne obuwie 

trekkingowe, które choć mniej wytrzymałe, dawało 

większy komfort użytkownikowi. I z tego powodu 

w firmie LOWA powstały buty Task Force Zephyr – 

stworzono pierwsze buty „taktyczne”, które poza 

lekkością i wygodą butów trekkingowych dawały 

przyczepność, stabilność i wytrzymałość butów 

wojskowych. Ze względu na zapotrzebowanie 

na nieco mocniejszy, wytrzymalszy but, 

które wynikało z doświadczeń użytkowników 

dotychczasowego modelu (zwłaszcza działających 

z użyciem lin zjazdowych oraz operujących 

w trudniejszym terenie), w LOWA powstał 

Zephyr po kuracji sterydowej – od razu w dwóch 

odmianach, niższej Z6 i wyższej 8. Dobrze 

świadczy to o producencie, który słucha tego, 

co użytkownicy mają do powiedzenia 

i implementuje sugerowane przez nich rozwiązania 

w nowych produktach. 

Aby w najprzystępniejszy sposób wskazać różnice, 

Zephyry Mid GTF porównamy z ich bardziej 

przypakowanym braćmi – nowymi Z6N. 

KONSTRUKCJA 

Oba modele charakteryzują się mocnym, 

agresywnym designem, robiącym naprawdę dobre 

wrażenie. Cholewka lżejszego Zephyra – o masie 

679 g przy rozmiarze UK10/US11 – została uszyta 

z welurowej skóry w kolorze czarnym, 

ze wstawkami z odpornej na rozdarcia Cordury 

w górnej części czuba oraz w okolicy systemu 

wiązania. Cholewka w Z6N – mającego masę 769 g 

przy rozmiarze UK10/US11 – została uszyta w całości 

z wytrzymałej skóry nubukowej wybarwionej 

na czarno, zapewniającej znacznie większą 

odporność na uszkodzenia mechaniczne. Ryzyko 

przetarcia skóry o grubości 2 mm jest znacznie 

mniejsze niż w przypadku buta welurowego. 

Od wewnętrznej strony cholewka wyściełana jest 

miękkim materiałem Vita Tex – o strukturze siatki 

z niewielkimi oczkami, świetnie oddychającym 

i bardzo dobrze odprowadzającym wilgoć od 

stopy na zewnątrz buta. Zarówno Zephyr Mid GTX, 

jak i Z-6N GTX wyposażono we wkładkę 

z membrany paroprzepuszczalnej W.L.Gore GORE-TEX® 

o wysokich parametrach wodoodporności, przez 

co obuwie może być wykorzystywane niemal przez 

cały rok – oczywiście w tym wypadku decydują 

cechy fizjologiczne użytkownika. 

Górną część cholewki tworzy miękki kołnierz 

wyściełany pianką, który zapewnia dużą stabilność i 

dobrze przylega do nogi nad kostką. W tylnej części 

znajduje się pętla ułatwiająca ściąganie obuwia. 

Języki są miękkie, ale ten w Z-6N jest wydaje się 

być nieco grubiej wyściełany. 

WYPOSAŻENIE 

www.fragoutmag.com

PODESZWA 

Podeszwa zewnętrzna połączona jest z cholewką 

Control polepszają amortyzację i komfort noszenia 

butów przez dłuży okres. 

PODSUMOWANIE 

Choć na pierwszy rzut oka wydawać by się mogło, 

buta za pomocą wewnętrznej warstwy 

odlanej z poliuretanu, gwarantującej właściwą 

amortyzację stopy. Przechodzi ona w szkielet 

o nazwie Monowrap – widoczny na zewnątrz 

buta w postaci charakterystycznych elementów 

o trapezowatym kształcie. Dzięki temu obuwie 

ma punktowo znacznie zwiększoną sztywność – 

doskonale wpływa to na stabilność i trzymanie 

stopy wewnątrz buta, a jednocześnie gwarantuje 

wysoką elastyczność i wygodę, a także dodatkowe 

wzmocnienie i ochronę skórzanej cholewki. 

W modelu Z6N zastosowano zmodyfikowaną 

i wzmocnioną, przez co sztywniejszą i zapewniająca 

możliwość wygodnego przenoszenia większego 

obciążenia, podeszwę zewnętrzną Cross-Duty 

o nieco zmienionym w stosunku do zwykłego 

modelu Cross wykorzystywanego w Zephyrach 

profilu bieżnika. Dostawcą obu modeli bieżników 

jest renomowany włoski producent – Vibram. 

Należy zaznaczyć, że w środkowej warstwie 

podeszwy butów Z6 umieszczono również wstawki 

W obu modelach podeszwa zachodzi na tył oraz 

czub buta, co wzmacnia konstrukcję oraz zapewnia 

ochronę przed uszkodzeniami mechanicznymi. 

SYSTEM WIĄZANIA 

W obu typach postawiono na prosty, ale skuteczny 

i wygodny system wiązania, zaprojektowany 

z uwzględnieniem wymagań użytkowników 

z jednostek specjalnych – nie ma tu haczyków, 

które mogłyby przeszkadzać albo doprowadzić 

do wypadku, np. w trakcie działań na linach 

lub podczas skoków spadochronowych. 

W Zephyrach składa się on, licząc od przodu 

buta, z trzech par pętli z miękkiej taśmy oraz 

trzech par przelotek z lekkiego stopu. W Z6N są 

to odpowiednio cztery przelotki, pętla z taśmy 

oraz dwie kolejne przelotki. System wiązania został 

rozwiązany tak, że stosowanie przelotki z taśmy 

nie jest niezbędne. 

że właściwie Z6N i Zephyry Mid GTX to buty 

o bardzo zbliżonej konstrukcji, to po 

dokładniejszym przyjrzeniu się widać jednak, 

że jest to jednak osąd błędny. Są to porządnie 

wykonane i świetnie zaprojektowane modele 

taktyczne, przeznaczone do działań w terenie 

zurbanizowanym. Obie pary sięgają nieco za 

kostkę – jeśli potrzebny jest lekki but do noszenia 

przez długi czas, gdy chodzimy głównie po asfalcie 

i betonie, bez dużego obciążenia oraz 

w działaniach, w których nie jest wymagane 

wykorzystywanie lin zjazdowych, to klasyczny 

Zephyr Mid GTX wydaje się być właściwym 

wyborem. Natomiast jeśli wykonuje się zadania, 

podczas których potrzebny jest solidny, ale wciąż 

niezbyt ciężki but, zjeżdża się na linach oraz trzeba 

zasuwać z ciężkim sprzętem, to odpowiedzią 

na tak postawione wymaganie będzie właśnie nowy 

model z ofery LOWA, czyli Z-6N. 

WYPOSAŻENIE 

z usztywnionego poliuretanu, który zwiększa 

odporność na tarcie i ciepło powstające podczas 

zjazdu po „szybkiej linie”. Wkładki do butów Climate 

www.fragoutmag.com

PIERWSZA LINIA 

Autor: Marcin Jędrzejczak 

KYDEX jest tworzywem powstałym 

z mieszaniny chlorku akrylu i winylu. 

Jest niezwykle sprężysty, odporny 

na ścieranie oraz wysoką temperaturę 

i ma bardzo szerokie zastosowanie 

Spośród jego wielu zalet można 

wymienić na przykład: wysoką 

wytrzymałość na uderzenia, 

zarysowania oraz żłobienie, stabilność 

wymiarową, odporność ogniową, 

odporność chemiczną, łatwość 

utrzymania w czystości bez obawy 

o odbarwienia czy uszkodzenia 

powierzchni czy elastyczność 

konstrukcji. Do tego wszystkiego 

dochodzi łatwość obróbki – 

KYDEX formuje sie na gorąco, a po 

wystygnięciu można go bardzo łatwo 

obrabiać. Kilka lat temu ktoś w USA 

zrobił eksperymentalnie kaburę 

do pistoletu z kydexu i okazało się, że 

to świetny materiał do tego celu. 

I tak ruszyła fala produkcji kabur 

i ładownic na akcesoria do broni, co 

zainicjowało powstawanie kolejnych 

zajmujących się tym firm. Jedne 

produkty były lepsze, inne gorsze – 

zakup tego typu sprzętu przypominał 

loterię i dokonywano go w ciemno. 

www.fragoutmag.com


w zależności od preferencji. W obydwu 

Od pewnego czasu mamy możliwość nabycia 

kabur, ładownic i innych wykonanych 

z kydexu elementów służących do mocowania 

wyposażenia na miejscu, w kraju. Bez potrzeby 

długotrwałego oczekiwania na przesyłkę 

z zagranicy, bez nerwów, czy sprzedający 

właściwie zrozumiał kupującego. Każdy z nas jest 

inny, każdy potrzebuje czegoś innego. Dotyczy 

o również kabur na broń palną. Ilu użytkowników, 

tyle upodobań, sytuacji, w których używane są 

kabury i potrzeb odnośnie do przenoszenia broni. 

w naszym kraju: COMBATTOOLS i Get Lucky 

Custom Kydex. Obie mają ofertę dającą klientowi 

duży wybór oraz umożliwiającą dopasowanie 

produktu do konkretnych wymagań klienta. 

Kabura skryta, niskoprofilowa 

To taka, której używamy najczęściej, w tzw. EDC 

(Every Day Carrying – codzienne użytkowanie), 

do pracy i w czasie wolnym. Chcemy, żeby była 

wygodna, nie przesuwała się, stabilizowała broń 

w jednym miejscu. To bardzo ważne czynniki 

i nimi trzeba się kierować przy wyborze 

konkretnego modelu, a to oznacza, że jeden 

model nie będzie dobry dla wszystkich, choćby 

z uwagi na preferowany pas do spodni – jedni 

wolą wąskie, inni szerokie, a to tylko jeden 

z czynników. Obydwaj producenci mają produkty 

o podobnej konstrukcji, przylegające do ciała, 

odpowiednio stabilizowane na pasie za pomocą 

uszu montażowych. Mamy do dyspozycji kabury 

pełne, zakrywające broń w całości i nieco krótsze 

– „motyle” odkrywające końcówkę lufy – 

przypadkach producenci przewidzieli możliwość 

zmiany wysokości mocowania kabury, co stanowi 

o sposobie dobywania broni z kabury, a znacznie 

mniejszy wpływ ma na skrytość noszenia broni 

pod ubraniem. 

Jeśli chodzi o wrażenia ogólne, estetykę 

wykonania, projekt (w końcu i tak kupujemy 

oczami), to produkty obu firm stoją 

na podobnym poziomie i każdy sam oceni, 

które bardziej mu się podobają. Pamiętajmy, 

Na szczęście łatwość obróbki kydexu powoduje, 

że kabury z tego tworzywa nie wymagają 

skomplikowanego parku maszynowego i mogą 

być wykonywane chałupniczo. Takie kabury 

robione „w garażu” mają podstawową zaletę 

– mogą być dopasowywane indywidualnie do 

potrzeb zamawiającego. 

W Polsce powstało w ostatnim czasie kilka 

takich „garażowych firemek”, które mają dość 

interesującą ofertę. Poniżej zaprezentujemy 

produkty dwóch z nich, chyba najbardziej 

rozpoznawalnych na rynku kabur kydexowych„ 

www.fragoutmag.com

że to ręczna robota, a nie produkcja taśmowa, 

więc poszczególne egzemplarze będą się od 

siebie różnić (nieznacznie, ale jednak) – nawet, 

jeśli do produkcji używane są prasy hydrauliczne, 

zawsze jest niewielka różnica pomiędzy kaburami, 

ładownicami czy innymi elementami, co w żaden 

sposób nie wpływa istotnie na pracę danego 

elementu z wyposażeniem. 

Obydwaj producenci oferują różne kształty 

i bryły o różnym podcięciu rogów, tak aby można 

było dobrać indywidualnie do swojej budowy 

ciała odpowiedni zestaw. Inny kształt wybiorą 

osoby o szczupłej sylwetce, a inny osoby o nieco 

pełniejszej budowie. To bardzo ważne, zwłaszcza 

podczas długotrwałej jazdy samochodem – jeśli 

kabura oprze się o górną część uda, nie wróży to 

dobrze komfortowi użytkowania. 

Kabura duża, mocowana 

na zewnątrz 

Taki model wybierzemy do noszenia broni 

bez konieczności ukrywania jej pod ubraniem. 

Będziemy mocować kaburę na zewnątrz, 

na pasie głównym, na kamizelce lub gun belcie 

– wszystko zależy od naszych preferencji. 

Będziemy potrzebować innego rodzaju montażu, 

zawieszenia kabury, czyli szerszych i nieco inaczej 

skonstruowanych uszu. A wszystko po to, aby 

umocować kaburę na szerokim i sztywnym pasie 

lub wpiąć ją w system taśm montażowych 

(lub laserowo ciętych otworków) na powierzchni 

platformy nośnej. Obydwaj producenci poradzili 

sobie z tym zadaniem bardzo dobrze, tworząc 

specjalne uszy do tego zadania. Pamiętać należy, 

aby podczas zamawiania zaznaczyć, że chcemy 

wersję z uszami/taśmami montażowymi, gdyż 

firma Get Lucky Custom Kydex standardowo 

oferuje swoje produkty z mocowaniami 

zamkniętymi, wykonanymi metodą wtrysku z 

jednego elementu tworzywa -i takie rozwiązanie 

nie zadziała przy próbie zamocowania na taśmach 

PALS. Trzeba wybrać mocowanie otwarte, które 

zdołamy wpleść pomiędzy taśmy. Także firma 

COMBATTOOLS w standardzie dostarcza swoje 

produkty z uszami wykonanymi z kawałka 

tworzywa kydex, o bardzo 

ergonomicznym kształcie, dopasowanym 

do pasów cywilnych (cienkich) i taktycznych – 

grubszych. Jeśli potrzebujemy mocować kaburę 

w systemie MOLLE/PALS, musimy to zgłosić przy 

dokonywaniu zamówienia i otrzymamy inny 

rodzaj mocowania. 

Konstrukcja kabury „zewnętrznej” może być nieco 

inna, przede wszystkim jest ona większą bryłą, 

popularnie zwaną naleśnikiem. Poza tym skosy 

i łuki muszą być nieco większe, aby dało się ją 

stabilnie zamocować na oporządzeniu. Panel 

od strony ciała może być zaopatrzony w długi, 

średni lub krótki język-ślizgacz do wkładania 

broni, który zapobiega również zasłanianiu kabury 

przez elementy oporządzenia 

lub umundurowania przy klękaniu lub siadaniu. 

Możemy wybrać model bez tego rozwiązania, 

obydwaj producenci dysponują takimi kaburami. 

Kabura wewnętrzna 

Kabura służąca do noszenia broni w spodniach, 

od wewnętrznej strony, blisko ciała. To bardzo 

trudne zadanie, stworzyć taki kształt, który 

będzie odpowiedni dla budowy ciała większości 

populacji ludzkiej. Komfort i wygoda to jedno, 

ukrycie kształtu i dostępność broni to drugie, 

a nie każdemu udaje się to pogodzić. Obydwie 

firmy zmierzyły się z zadaniem i wypracowały 

swoją koncepcję rozwiązania tego problemu. 

COMBATTOOLS stworzył bardzo oszczędną, 


www.fragoutmag.com

małą konstrukcję, wyposażoną w sztywny klips. 

Przy tworzeniu kabury, ładownicy na magazynki 

Opisany powyżej sprzęt tworzony jest w ścisłej 

nieestetyczne – są dopracowane na tyle, 

Get Lucky Custom Kydex ma nieco większą, 

masywniejszą kaburę z elastycznym klipsem 

do mocowania. Każdy wybierze inny model, 

zgodnie z preferencjami, ale decydującym 

czynnikiem będzie tu budowa ciała. 

Ładownice na magazynki 

i inne elementy wyposażenia 

i inne elementy istotne jest, aby wiedzieć, jak dany 

element ma pracować, gdzie ma być wypukły, 

gdzie wklęsły, a gdzie krótszy czy dłuższy. 

Nie wystarczy tylko chcieć i mieć możliwość 

produkcji. Taki błąd popełniło już kilku naszych 

krajowych producentów, którzy stworzyli 

nieudane kopie produktów innych firm lub własne 

modele, ale mające poważne wady 

(np. zwolnienie magazynka przy powiększonych 

współpracy z przyszłym użytkownikiem, 

który wie, co jest dobre, a co złe, dzięki czemu 

możliwe staje się wyeliminowanie defektów. 

Pamiętajmy, że jest to de facto produkcja ręczna, 

a nie seryjna, tworzona przez komputerowo 

sterowane maszyny. Estetyka i wygląd są 

poniekąd ważne, ale funkcje użytkowe, żywotność 

i niezawodność to są cechy, którymi należy się 

kierować przy wyborze takiego sprzętu. 

na ile jest to możliwe bez rozbudowanej 

linii produkcyjnej, czyli w sposób absolutnie 

wystarczający. To bardzo fajne, że możemy kupić 

dobrej jakości produkty w kraju, na miejscu 

ustalić, jaki wariant modelu chcemy i co 

najważniejsze – nie czekać na niego sto lat! 

Dziękujemy Get Lucky Custom Kydex 

oraz COMBATTOOLS za przekazanie 


Ładownice na magazynki do pistoletu, karabinu, 

przyciskach zatrzasku). 

Nie oznacza to, że produkty obu firm są 

gratów do testu! 

latarki, noże, batony i kilka innych niezbędnych 

w pracy drobiazgów oferują obie firmy, 

a jeśli ich nie mają w ofercie, to – jak zgodnie 

deklarują – stworzą je dla klienta. W produktach 

COMBATTOOLS ładownice na magazynki 

są uniwersalne, niezależnie od sposobu noszenia 

magazynka, ze stałą siłą trzymania go wewnątrz 

ładownicy. Produkty Get Lucky Custom Kydex 

mają możliwość regulowania siły trzymania 

magazynka, są też wykonywane w dwóch 

wariantach – do przenoszenia magazynka 

z pociskiem do przodu lub do tyłu. 

Ciekawostką jest klips do przenoszenia broni, 

wytwarzany przez COMBATTOOLS. Nie jest to 

klasyczna kabura, lecz klips zatrzaskiwany 

w kabłąk tak, aby zabezpieczyć język spustowy 

przed przypadkowym naciśnięciem – wygodny, 

prosty i niezwykle niskoprofilowy. 

Get Lucky Custom Kydex ma za to w swojej ofercie 

ładownice na magazynki do AK. Działają, używa 

się ich dobrze – posiadacze AK powinni być z nich 

zadowoleni. 

Obydwaj producenci dysponują kilkoma kolorami 

tworzywa i jego różną grubością, 

co daje możliwość większego wyboru produktów. 

Możemy zdecydować się na kolory „taktyczne”, 

kilka kamuflaży albo kolory „miejskie”, łączone 

w zależności od naszych preferencji. 

www.fragoutmag.com

RELACJA 

A u t o r : 

FRAG OUT! 

www.fragoutmag.com

RELACJA 

Na tegorocznych targach IWA 

w Norymberdze miała premierę 

nowa, w założeniu mająca być 

elitarną, linia produktów firmy 

Helikon-Tex, nazwana Direct 

Action. Jej logo w oczywisty 

sposób nawiązywało do logo 

Helikona – stanowił je kameleon 

dzierżący w łapach trójząb 

(w oryginale jest to włócznia). 

Broń nawiązywała do faktu 

współpracy byłych komandosów 

SEAL – Drago i Brandona 

Webba – przy tworzeniu pierwszych 

produktów nowej marki. 

Początkowo zaprezentowano 

trzy modele plecaków, dwie 

torby tzw. kurierskie, butt- 

-pack oraz prototypowe modele 

spodni bojowych. 

Po IWA okazało się, że potencjał 

drzemiący w nowej linii produktowej 

jest znacznie większy, 

niż wcześniej zakładano. Do 

zespołu DA® dołączyli ludzie 

związani z tworzeniem sprzętu 

dla wojska i formacji mundurowych, 

którzy na swoim koncie 

mają już udane i wdrożone 

projekty. Dyskusja w nowym 

gronie spowodowała zmianę 

koncepcji – można powiedzieć, 

że wywrócono ją do góry nogami. 

Uznano, że Direct Action 

nie będzie linią produktową 

Helikona, ale osobną, wydzieloną 

marką. 

Wynikało to przede wszystkim z tego, że nowy projekt dawał 

duże możliwości – jego koncepcja zakładała zaangażowanie 

odrębnego od Helikona zespołu projektowego i testowego, 

zastosowanie zupełnie innych materiałów do produkcji 

oraz wykorzystanie osobnej fabryki. Powyższe czynniki były 

konieczne do tego, by podnieść jakość sprzętu i zmienić podejście 

do jego projektowania, co również przekłada się wprost 

na wzrost ceny w porównaniu do oferty Helikona. Propozycja 

Direct Action nie jest jednak skierowana do przeciętnego 

użytkownika bluzy SFU. 

Zgodnie z filozofią powstania marki oraz projektowania 

sprzętu dla niej, zasadniczym odbiorcą jest użytkownik profesjonalny 

– z całym, rzecz jasna, szacunkiem dla pozostałych 

odbiorców. „Profesjonalny”, czyli taki, który wyposażenia używa 

na co dzień, do pracy. Z tego względu przy tworzeniu projektów 

nowej marki oprócz osób zajmujących się tym zawodowo 

służą konsultacjami właśnie końcowi użytkownicy. W tym 

przypadku są to przede wszystkim byli operatorzy GROM-u 

i czynni żołnierze jednostek specjalnych – to oni wiedzą 

najlepiej, czego i do czego im potrzeba. 

www.fragoutmag.com

Oficjalna prezentacja nowego logotypu, hasła i teasera miała 

miejsce pod koniec września, a pierwszy zamknięty pokaz 

prototypów sprzętu odbył się podczas zawodów „Paramedyk 

2014” (więcej w tym numerze „Frag Out!”). Nowe logo różni 

się od logotypu Helikona – nie pozostawia to wątpliwości co 

do odrębności obu przedsięwzięć. Nikt nie próbuje ukryć faktu, 

że Direct Action „zrodziło się” w Helikonie – tak, to dzięki 

potencjałowi tej firmy można było stworzyć nową, odrębną 

markę z produktami kompletnie odmiennymi od produktów 

Helikon-Tex, projektowanymi według zupełnie innej filozofii. 

Bardzo dobrym przykładem na to, jak obie marki różnią się 

od siebie, są spodnie bojowe, których prototyp pokazano na 

targach IWA, kiedy DA było jeszcze linią Helikona. Najnowsza 

wersja tych spodni różni się od poprzedniej zasadniczo, bo 

przy jej powstawaniu kierowano się zupełnie innymi zasadami, 

niż podczas tworzenia pierwszych projektów. 

Mieliśmy okazję zapoznać się bliżej zarówno z procesem projektowania 

sprzętu DA®, jak i z jego prototypami. Powiedzmy 

sobie szczerze – to robi wrażenie i biegunowo różni się od 

tego, do czego przyzwyczaił nas Helikon. Projekty sprzętu na 

bieżąco konsultowane są z operatorami jednostek specjalnych, 

a prototypy niemal prosto ze szwalni trafiają na testy do 

końcowych użytkowników. Póki co są nimi właśnie operatorzy 

– pierwsze serie sprzętu powstają na ich zamówienie oraz 

w konsultacji z nimi. Niestety, użytkownicy „cywilni” na zakup 

sprzętu DA® będą musieli poczekać jeszcze parę miesięcy – 

premiera sprzętu ogólnodostępnego będzie miała miejsce na 

Enfore Tac / IWA w 2015 roku. 

RELACJA 

Co zaproponuje Direct Action? Oferta tworzona jest od zera, 

więc na początek trafią tam podstawowe produkty z zakresu 

oporządzenia, osłon balistycznych, systemów przenoszenia 

i umundurowania. 

Powstające projekty kamizelek przystosowanych do przenoszenia 

wkładów balistycznych, zarówno lekkich (plate carrier), 

jak i ciężkich (kamizelki zintegrowane), tworzone są z akcesoriami 

do wykorzystania w kilku różnych konfiguracjach. Sprzęt 

ten, jak tłumaczą projektanci, powstaje z nastawieniem na 

maksymalne możliwości adaptacji do rodzaju wykonywanego 

zadania. Ciekawostką jest fakt, że osłony balistyczne DA® są 

w pełni skalowalne. Znaczy to tyle, że użytkownik sam będzie 

mógł decydować o tym, jakiej konfiguracji balistyki będzie 

używał do wykonania określonego zadania – mając możliwość 

wyboru od niskoprofilowego plate carriera po kamizelkę 

z pełnymi peryferiami balistycznymi i czterema płytami. 

Skalowanie i modułowa integracja dotyczą także oporządzenia 

– istotnym elementem projektowania oporządzenia DA® 

jest możliwość mocowania chest rigów do kamizelek balistycznych, 

co nie tylko pozwala na szybkie przekonfigurowanie 

sprzętu z zielonej do czarnej taktyki, lecz także na płynne 

skalowanie osłony balistycznej (np. dzięki przepięciu chest 

riga z lekkiego plate carriera na dużą kamizelkę zintegrowaną). 

Do kamizelek niezbędne są kieszenie do przenoszenia wyposażenia 

i amunicji. Takie zestawy także są projektowane, jak 

zresztą cały sprzęt DA®, według zasady „light & fast”. Dużo 

laminatów, dużo cięcia laserem i mało zbędnych rzeczy, 

naddatków materiału czy różnorakich dodatków. 

Ważna jest uniwersalność, jako że sprzęt powstaje dla użytkowników 

wykorzystujących równolegle m.in. broń kalibru 

7,62 i 5,56 , wszystkie opracowywane kieszenie na magazynki 

są dostosowane do przenoszenia tych i innych magazynków. 

Przy tym projektanci z DA® wzięli na warsztat wyposażenie 

dla specjalistów dotąd raczej zaniedbywanych lub traktowanych 

marginalnie. Myślimy tu na przykład o snajperach, 

żołnierzach wyposażonych w granatnik czy strzelcach km. 

Zwłaszcza ci ostatni traktowani są po macoszemu i DA® ma 

szansę to zmienić, a projekty wyglądają naprawdę obiecująco. 

Wyposażenie można przenosić nie tylko na kamizelkach balistycznych 

– w ofercie nowej marki znajdą się także służące do 

tego platformy pozbawione możliwości przenoszenia wkładów 

balistycznych. Mowa tu o systemach pierwszej i drugiej 

linii, czyli o pasach, szelkach i panelach piersiowych. 

Kolejna linia w ofercie nowej marki to system plecaków. Wśród 

nich będą zarówno te mocowane do kamizelek, jak i noszone 

samodzielnie – od małych, patrolowych, aż do dużych, służących 

do przenoszenia wyposażenia niezbędnego na kilka dni. 

Dodajmy – plecaki te będą kompletnie inne od tych, które w 

ofercie DA znajdują się obecnie, a które projektowano jeszcze 

pod skrzydłami Helikona. To kolejny dowód na to, jak bardzo 

różni się dzisiejsza Direct Action od tej sprzed kilku miesięcy. 

Last but not least – odzież. W tej chwili tworzony i dopracowywany 

jest system odzieży, w którego skład wchodzą m.in. 

zestaw bojowy w wersjach letniej i zimowej z materiału typu 

softshell: spodnie z osłonami kolan, combat shirt oraz bluza 

polowa. W trakcie testów jest lekki zimowy zestaw maskujący 

– kolejne elementy są rozwijane zgodnie z sugestiami użytkowników 

końcowych. 

www.fragoutmag.com

RELACJA 

Ten tekst jest nieco entuzjastyczny, ale nie bez powodu. Widzieliśmy 

projekty, znamy ludzi za nimi stojących, a przy tym 

kibicujemy nowemu przedsięwzięciu tak samo, jak kibicujemy 

rozwojowi MSBS. Dlaczego? Bo oba te projekty są polskie i dobre, 

chociaż życie pewnie zweryfikuje to, jak bardzo są dobre, 

kiedy trafią do użytku. My oceniamy je teraz, na podstawie 

tego, co już widzieliśmy i z czym mieliśmy okazję się zapoznać, 

a to wygląda właśnie tak, jak pisaliśmy – bardzo dobrze. 

Tak, wiemy, że pojawią się głosy: „E, to przecież chińszczyzna 

z Helikona”. Wiemy, że będą utyskiwania na cenę (bo „niedostosowana 

do polskich zarobków”). Jednak widząc jak to 

wygląda od środka jedno wydaje się jasne - DA to już nie jest 

i nigdy nie będzie Helikon. Nieprzekonywalnych nikt nie 

będzie przekonywał na siłę, ale mamy nadzieję, że Direct 

Action spełni pokładane w niej nadzieje i zdobędzie rzesze 

zadowolonych użytkowników – co zależy po prostu od jakości 

produktów… A więc wszystko w rękach zespołu odpowiedzialnego 

za tworzenie projektów. My dajemy nowej marce 

duży kredyt zaufania, bo przekonuje nas to, co chłopaki z DA® 

robią. Tym bardziej, że wiemy, jak i z kim to robią. 

www.fragoutmag.com

RELACJA 

film 

www.fragoutmag.com

DR AGON 

EGG 

TRZECIA LINIA 

FOC 

DIRECT ACTION 

DIR ECT ACTION 

www.fragoutmag.com

Direct Action Dragon Egg 

codziennego lub do wykorzystania podczas 

krótkotrwałego działania w terenie 

kawałkami paracordu z usztywnieniem z osłonki 

termokurczliwej i zakończono plastikowym 

Direct Action (DA) to – do niedawna – 

linia produktów firmy Helikon Tex, 

jednak od października, 

od zawodów Paramedyk, 

podczas których po raz 

pierwszy zaprezentowano 

nowe produkty i nowy logotyp, 

stanowi już osobną, wydzieloną 

markę, którą z Helikonem 

łączy początek działalności 

(stąd zresztą stare logo 

będące modyfikacją 

helikonowego kameleona). 

(czy to cywilnego, czy militarnego). 

Wykonany jest z Cordury 500D 

oraz jej laminatu, co pozwoliło 

zrezygnować z taśm systemu 

MOLLE/PALS i zastąpić 

je wycinanymi laserowo 

otworkami. Uzyskano w ten 

sposób gładszą powierzchnię 

całości, minimalizującą 

prawdopodobieństwo 

zaczepienia się taśmami 

w terenie oraz większą 

dowolność mocowania 

modułów – nie ma tutaj skoku 

elementem ułatwiającym uchwycenie ich. 

Komora główna ma pojemność około 19 l, 

a w jej wnętrzu znajduje się dwie kieszenie: jedna 

na system hydracyjny (na tylnej ścianie) wraz 

z wieszakiem oraz druga – płaska, siatkowa, 

z zamkiem błyskawicznym na przedniej ścianie. 

Rurkę systemu hydracyjnego wyprowadza się 

przez port umieszczony centralnie w górnej części 

plecaka, bliżej pleców. 

W części plecaka przylegającej do pleców 

wykonano komorę na laptop – jej tylna ściana 

jest usztywniona, a wnętrze podzielono na dwie 

TRZECIA LINIA 

Póki co na rynku dostępne 

są produkty Direct Action 

powstałe jeszcze pod skrzydłami Helikona, 

opatrzone starym logotypem: trzy plecaki 

(Dust, Dragon Egg, Ghost) oraz trzy torby 

(Messenger Bag, Small Messenger Bag oraz 

Foxtrot). Mieliśmy okazję 

przetestować przez kilka 

miesięcy jeden 

z plecaków – 

Dragon Egg, jeszcze 

w prototypowej, 

przedseryjnej wersji, 

różniącej się 

od ostatecznej 

kilkoma detalami. 

co dwa rzędy, a moduły można 

mocować na dowolnym 

rzędzie wycięć. Zysk na masie 

jest znikomy, laminat Cordury 

500D z otworami jest zbliżony wagowo? 

do podobnego elementu wykonanego 

„tradycyjną” techniką z jednej warstwy 

Cordury i taśm. Dodatki krawieckie 

(zamki, klamry, etc.) pochodzą od 

renomowanych producentów: 

YKK i Woojin. 

Plecak podzielono na 

trzy komory – zasadniczą 

i dwie „pomocnicze”. 

Dodatkowo na bocznych 

ścianach umieszczono 

niewielkie kieszenie, 

części. Większa jest płaska i dobrze nadaje się do 

przenoszenia np. dużych dokumentów (wchodzi 

do niej spokojnie przedmiot wielkości kartki A4). 

Mniejsza, zamykana elastyczną taśmą z rzepem, 

to kieszeń naszyta na przednią część komory, 

oddzielająca ją od komory głównej. Zarówno ściana 

dzieląca komory, jak i sama kieszeń wypełnione 

są pianką, której zadaniem jest zabezpieczenie 

przenoszonego sprzętu przed uszkodzeniem. 

Na przedniej ścianie plecaka znajduje się kieszeń 

na przedmioty EDC – jej zasadniczym elementem 

jest spory, rozbudowany organizer na tylnej ścianie, 

a jego uzupełnienie stanowi płaska, siatkowa 

kieszeń na przedniej. 

Mała kieszonka w szczycie przedniej części 

plecaka służy do przenoszenia np. okularów 

przeciwsłonecznych, telefonu, palmtopa etc. 

Dragon Egg – 

konstrukcja 

Dragon Egg to 

niewielki (25 l 

pojemności), 

tzw. patrolowy, 

plecak. 

Przeznaczony 

jest do użytku 

a przy szczycie 

przedniej ściany – małą 

kieszonkę. Dostęp do 

wszystkich trzech komór 

zapewniają dwubiegowe 

zamki błyskawiczne 

wszyte odwrotnie. 

Metalowe uchwyty 

maszynek zastąpiono 

– jej wnętrze wyściełane jest dzianiną typu 

fleece, która ma zabezpieczać zawartość przed 

porysowaniem się. 

W dolnej części bocznych ścian naszyte 

są niewielkie kieszenie, przeznaczone do 

przenoszenia np. bidonu z płynem. Mają dość 

oryginalną konstrukcję – od góry zamyka je 

fragment rzepa, ale na krawędzi przy tylnej 

ściance plecaka wszyto zamek błyskawiczny.

Tylna 

ściana plecaka 

jest usztywniona, dzięki czemu nie 

TRZECIA LINIA 

Szelki są 

ma on struktury worka na ziemniaki, lepiej 

wygodne, dostatecznie szerokie 

układa się na plecach i pozwala na pewną 

Gdy jest zapięty – kieszeń jest płaska, po rozpięciu, 

dzięki miechowatej konstrukcji dna i boku 

z suwakiem, jej pojemność znacznie się 

zwiększa. 

System nośny Dragon Egg składa się z miękko 

wyściełanych, wyprofilowanych w kształcie 

spłaszczonej litery „s” szelek oraz systemu 

wentylacyjnego nazwanego Combat Vent System®. 

Składa się on z profili z pianki, których powierzchnia 

styku z plecami ma kształt falisty. Dodatkowo w 

piance wykonano szereg otworów wentylacyjnych 

poprawiających cyrkulację powietrza. Całość 

obszyta jest siatką i podzielona na dwie części, 

pomiędzy którymi znajduje się tunel tworzący 

swojego rodzaju komin. 

Szelki są dość szerokie, zwężają się ku dołowi. 

Ich górna część jest wszyta w szwy komory 

głównej, a dolna łączy się z rogami plecaka za 

pomocą taśmy współpracującej z klamrą Mojave 

NT. Na szelkach znajdują sie także dwa D-ringi 

oraz regulowany pas piersiowy. 

Uzupełnieniem systemu nośnego jest uchwyt 

do przenoszenia w ręku umieszczony na szczycie 

komory głównej i wykonany z plecionego 

paracordu oraz taśma stabilizująca mocowana 

za pomocą 

drabinek do dolnej części 

plecaka. Dragon Egg wyposażono w sześć taśm 

kompresyjnych – po dwie na bocznych ścianach, 

dwie na dnie oraz taśmy z tzw. łańcuszkiem 

naszyte pionowo po bokach kieszeni EDC. Plecaki 

dostępne są w kolorach: czarny, olive green, coyote 

brown i ranger gree oraz w kamuflażach: Pantera, 

Camogrom, PenCott (Greenzone, Badlands, 

Snowdrift) i Kryptek Mandrake. 

Dragon Egg w użyciu 

Smocze Jajo używałem przez około pół roku – 

jeździło ze mną w wiele miejsc: na poligony, 

w Rosomaku, na strzelnice, na urlop, stanowiło 

także plecak EDC. Mogę o Dragon Egg powiedzieć, 

że jest naprawdę bardzo dobrze wykonany – Direct 

Action to sprzęt z wysokiej półki (także cenowej, 

niestety), którego nie można porównywać 

z plecakami Helikona. Można pokusić się wręcz 

o stwierdzenie, że pod względem designu, 

materiałów i wykonania zostawia on z tyłu część 

„znanych firm taktycznych”, które mają w ofercie 

plecaki o podobnym litrażu. Oczywiście, nie 

jest tak dobry jak produkty firm zajmujących się 

„zawodowo” szyciem plecaków, ale nie dzieli ich 

z DA przepaść. 

Dragon Egg został dobrze zaprojektowany 

i wyposażony w sprytny system nośny. 

i miękkie, by plecak nosiło się komfortowo, ale 

jednocześnie na tyle sztywne, by nie zwijały się 

pod obciążeniem. Zapewniają dobry rozkład masy 

i mają duży zakres regulacji, pozwalający na ich 

dopasowanie do większości użytkowników oraz na 

noszenie plecaka np. na kamizelce 

balistycznej. Można się trochę 

przyczepić do miejsca ich 

wszycia, co wynika z 

zastosowania kieszeni 

na laptop, ale nie jest 

to jakaś znacząca 

wada. Po prostu 

plecak inaczej się 

układa, ale nie 

ma to znaczącego 

wpływu na komfort 

użytkowania. 

Combat Vent System® naprawdę działa. 

Nie znaczy to, że w cudowny sposób plecy się nie 

pocą – pocą się, bo pocić się będą, cudów nie ma 

(no chyba, że jest to stelaż ALICE). Pocą się jednak 

znacznie mniej, co widać na koszulce, na której 

odbija się kształt profilowanych gąbek. 

Co więcej, przestrzeń pomiędzy nimi stanowi 

rodzaj komina i to naprawdę czuć. Twardość 

wkładek jest dobrana bardzo dobrze, dzięki czemu 

plecak, nawet obciążony, nosi się przyjemnie 

i wygodnie. 

dowolność w pakowaniu. Pewną, bo trzeba 

uważać, by nie wypchać go tak, by miał 

beczkowaty kształt. A da się to zrobić, bo 

usztywnienie nie jest bardzo twarde 

i upychając zawartość byle jak, można to 

zrobić. Wówczas plecak nie nosi się już tak 

dobrze, bo przylega do pleców tylko 

częścią wkładek CVS®. A to jest 

niefajne. 

Dragon Egg nosi się 

dobrze, nawet obciążony, 

ale bez przesady – 

przeładowanie plecaka 

powoduje, że komfort 

znacznie spada, bo nie 

ma pasa biodrowego, 

a taśma stabilizacyjna 

może pomóc w 

zasadzie jedynie niższym 

osobom. Wyższe raczej z niej zrezygnują, bo 

bardziej im będzie przeszkadzać, niż pomagać 

(przy moich 180 cm wzrostu po prostu od razu 

ją wypiąłem). Optymalne obciążenie plecaka to 

około 6 –8 kg, więcej nie ma sensu pakować. 

Komora główna jest pojemna i pakowna. 

Oczywiście, jeśli włoży się do środka bukłak 

systemu hydracyjnego, to pojemność spadnie, 

ale coś za coś. Przy okazji – plus za wieszak do 

hydracji, da się na nim powiesić chyba każdy 

www.fragoutmag.com

model bukłaka. Kieszeń na laptop – działa, co tu 

więcej pisać? Może tyle, że włazi do niej sprzęt 

o przekątnej do 15”. I ani trochę więcej, 

to naprawdę górna granica. 

Kieszeń EDC – bardzo udany organizer. Upchnie 

się w nim chyba wszystko, co jest potrzebne i co 

ma być pod ręką. Oprócz tego wejdą tam jeszcze 

inne rzeczy, np. pokrowiec na okulary, klucze, 

dokumenty – kieszeń jest dość pojemna. 

Mała kieszeń na coś, co ma się nie rysować – działa, 

jest OK. Oczywiście, jeśli plecak będzie wypchany, 

to jej funkcjonalność spadnie, ale gdy nie będzie się 

go przeładowywać, to działa poprawnie. 

Boczne kieszenie – fajny patent. Używam ich 

sporadycznie, więc możliwość „spłaszczenia” jest 

dużą zaletą. Jedyne, co bym zmienił, 

to umiejscowienie? rzepa – ostry powinien być na 

plecaku, nie na kieszeni – drapanie po wierzchu 

dłoni może nie jest torturą, ale przyjemne też 

nie jest, a jak się ma rękawiczki, to ryzykuje się 

zaczepienie o rzep. 

Przednia ściana plecaka pokryta jest laminatem 

z laserowo ciętymi otworkami – 10 rzędów po 

pięć otworów w każdym, na bocznych kieszeniach 

otworki są zaś w układzie 5x4. 

Daje to wystarczającą ilość miejsca na mocowanie 

dodatkowych modułów, przy czym w porównaniu 

z „tradycyjnym” MOLLE/PALS użytkownik ma więcej 

swobody „w pionie” w umieszczaniu kieszeni. 

Wadą paneli z otworkami jest brak szczeliny, 

przez którą można by łatwo wytrząsnąć drobne 

zanieczyszczenia (piach, igliwie etc.), które mają 

tendencję do wpadania przez otworki za laminat. 

Teraz trzeba się nieco nagimnastykować, 

by je wytrząsnąć lub pogodzić się z ich obecnością. 

Taśmy kompresyjne – tu się przyczepię. Generalnie 

nie jest źle, ale mają pewną wadę. Dolna taśma 

poprowadzona jest poprawnie, ale górna zaczyna 

się przy tylnej ścianie plecaka, a kończy na 

przedniej. OK, jasna sprawa – blokuje to zamek 

błyskawiczny komory głównej, ale tego inaczej 

zrobić się nie da. Tylko dlaczego blokuje ona także 

zamek kieszeni EDC, do której potrzebny jest stały, 

szybki i wygodny dostęp? Gdy taśma jest zapięta, 

możliwy jest dostęp tylko do taśmy na klucze i 

górnej kieszeni organizera. Chcesz sięgać głębiej? 

Grzebiesz na ślepo albo odpinasz taśmy. 

A wystarczyło wszyć je PRZED zamkiem, 

a nie za nim... 

Taśmy kompresyjne na dnie plecaka są OK, 

ale przechodzą przez cztery szlufki, które są wszyte 

trochę bez sensu – za blisko tylnej krawędzi. 

Przez to klamra nie ma możliwości dobrze się 

ułożyć i żeby to poprawnie działało, trzeba wysunąć 

taśmę ze szlufek przy tylnej ścianie. Niefajne. 

Jak się już czepiamy, to nie można nie wspomnieć 

o porcie rurki systemu hydracyjnego – jest 

wykonany w ten sposób, że łatwo jest wyprowadzić 

rurkę, ale jeśli akurat jej nie ma, to port stanowi 

swojego rodzaju rynnę, przez którą woda 

z ewentualnych opadów będzie dostawać się 

do wnętrza plecaka. Wystarczyłoby po prostu 

odwrócić zaszewki i byłoby w porządku 

– rurka wychodziłaby nie tak ładnie jak teraz, 

ale woda trudniej dostawałaby się do wnętrza. 

Z mankamentów można jeszcze wspomnieć 

o pasku piersiowym, który – moim zdaniem 

– ma za mały zakres regulacji w pionie. 

Ale to wybitnie subiektywne odczucie. Uchwyt do 

przenoszenia w ręku – niewątpliwie bajer, pewnie 

też podnoszący cenę. Wygląda oryginalnie, ale też 

zwiększa masę, a ta wynosi 1,7 kg – jak na plecak 

o pojemności 25 l to dość dużo. Szybko łapie 

brud i jest trudna do wyczyszczenia, ale ma 

jedną, zasadniczą zaletę – w sytuacji naprawdę 

podbramkowej mamy do dyspozycji kilka metrów 

paracordu. 

Pół roku używania i w zasadzie nie ma się 

do czego przyczepić, jeśli chodzi 

o wytrzymałość konstrukcji. Jedyna usterka 

to wypadnięcie plastikowego uchwytu 

z linki przy maszynce suwaka, co naprawiłem 

w kilkadziesiąt sekund. 

Fajny plecak, ładny, zgrabny, przemyślany 

i wygodny. Niestety, dość drogi – w Polsce kosztuje 

489 PLN. Dużo, ale to naprawdę wysoka półka, 

jeśli chodzi o jakość i projekt. 

DIR ECT ACTION 

DR AGON 

EGG 

TRZECIA LINIA 

FOCUS ON 

www.fragoutmag.com

TRZECIA LINIA 

Tekst: Bartosz Szołucha 

Foto: 762PR 

W przedpremierowym numerze „Frag Out!” przedstawialiśmy 

plecak Arc’teryx LEAF Khard, który zarówno w wersji 

o pojemności 30 litrów, jak i w większej, 45-litrowej, stanowi 

przykład nietuzinkowego podejścia do kwestii przenoszenia 

sprzętu i dostępu do niego. Jeśli jednak weźmiemy taki plecak 

prosto ze sklepowej półki, będzie miał on jedną zasadniczą 

wadę – niemal kompletny brak możliwości organizacji 

wyposażenia przenoszonego w środku. 

www.fragoutmag.com

Zasadniczo Khardy to spore worki, do których można 

wrzucić niemal wszystko, ale w nieuporządkowany 

sposób. Ten mankament jest tylko pozorny, ponieważ 

dzięki wyściełaniu całego wnętrza miękkim rzepem 

oba plecaki Arc’teryx Khard charakteryzują się możliwością 

dowolnej i niemal nieograniczonej aranżacji 

wnętrza w zależności od potrzeb użytkownika. 

Co ciekawe – w producent nie oferuje żadnego elementu, 

który można zamocować wewnątrz. Kanadyjscy 

projektanci doszli bowiem do porozumienia 

z zewnętrznymi firmami, które we własnym zakresie 

opracowały wieloelementowe zestawy mocowanych 

rzepem kieszeni o różnym przeznaczeniu i pojemności. 

W marcu 2014 roku swoją kolekcję takiego wyposażenia 

do plecaków Khard przedstawiła firma NFM Group. 

Obecnie w skład pełnego zestawu wchodzi 14 modeli 

różnych elementów, pozwalających na niemal dowolne 

skonfigurowanie wnętrza plecaków serii Khard 

w zależności od zadania, funkcji oraz rodzaju przenoszonego 

wyposażenia. 

Dzięki trzem różnym rozmiarom kieszenie te znajdą 

multum zastosowań, m.in. przenoszenie amunicji, 

zestawów słuchawkowych, zestawów narzędzi pirotechnicznych 

itp. Materiał, z którego je wykonano, 

choć cienki, jest naprawdę mocny i nie trzeba się 

obawiać o trwałość kieszeni. 

Dokładne wymiary: 

Kieszeń 2 l - ~13x13x8 cm 



NFM Khard Though 

Dwa modele kieszeni (Small oraz Large) zaprojektowane 

z myślą o przenoszeniu delikatniejszych 

przedmiotów, takich jak monokulary lub lunety 

noktowizyjne, elektronika, obiektywy fotograficzne 

czy cenny sprzęt medyczny. Wykonane są 

z grubszego materiału niż wariant Light. Dodatkowo 

we wnętrzu znajdują się zamocowane za 

pomocą rzepu (więc w razie potrzeby można je 

łatwo usunąć) cienkie płytki z termoplatstycznego 

Kydexu z naszytymi elastycznymi pętlami, pozwalającymi... 

TRZECIA LINIA 

Sanitariusz, pirotechnik czy obserwator przenoszący 

sprzęt optoelektroniczny – każdy użytkownik może 

w prosty sposób dobrać najodpowiedniejszy zestaw 

kieszeni dopasowany do jego potrzeb i z ich pomocą 

skonfigurować wnętrze plecaka. Do tej pory taki poziom 

dowolności w organizacji wnętrza plecaków umożliwiały 

te przeznaczone dla ratowników medycznych – reszta 

użytkowników musiała zadowolić się taką aranżacją 

wnętrza plecaka, jaką zaprojektował producent. 

NFM Khard Light 

Podstawowy wariant kieszeni wewnętrznych NFM to 

model Khard Light, wykonany z cienkiej tkaniny poliamidowej 

(nylonu), zapinany dwubiegowym spiralnym 

zamkiem błyskawicznym. Kieszenie dostępne 

są w trzech wariantach pojemności – 2 i 4 litry oraz 

6 litrów. Na dnie każdej z nich znajduje się fragment ostrego 

rzepa, służący do zamocowania ich w plecakach. 

Dostępne są w kolorze czarnym oraz Coyote Brown. 

NFM Khard Light with Visor 

Kieszenie Khard Light with Visor są prawie identyczne 

jak Khard Light – różnicę stanowi wyposażenie ich 

w przezroczyste okienko w pokrywie, które umożliwia 

błyskawiczne sprawdzenie zawartości. Rozwiązanie 

to jest powszechnie stosowane w kieszeniach 

przeznaczonych do plecaków medycznych, więc podobne 

wykorzystanie kieszeni Khard Light nasuwa 

się praktycznie samo. Dostępne są w kolorze czarnym 

oraz Coyote Brown. 

...pozwalającymi na uporządkowanie drobnych 

przedmiotów (np. baterii). Kieszenie zapinane są 

zamkami błyskawicznymi. Dostępne są w kolorze 

czarnym. 

Dokładne wymiary: 

Kieszeń SMALL - ~15x14x6 cm 

Kieszeń LARGE - ~30x14x6 cm 

Rozmiar kieszeni został tak dobrany, że zestaw mała 

plus duża kieszeń zajmie dokładnie całą boczna 

ścianę plecaka. 

www.fragoutmag.com

FILM 

NFM Khard Loop 

Bardzo prosty, a jednocześnie niezwykle użyteczny 

element przy konstruowaniu zestawu do transportu 

uzbrojenia. Są to odcinki taśmy rzep z dziesięcioma 

elastycznymi pętlami, przeznaczonymi do transportu 

magazynków do broni krótkiej oraz pistoletów 

maszynowych lub granatów hukowo-błyskowych. 

Umożliwiają przenoszenie amunicji w uporządkowany 

sposób, zapewniający bardzo łatwy dostęp do niej. 

Taśmy dostępne są w dwóch szerokościach – 40 oraz 

50 mm. 

NFM Khard SMG Pouch 

Element ten został zaprojektowany do przenoszenia 

w plecaku pistoletu maszynowego, ze specjalnym 

uwzględnieniem potrzeb służb działających w środowisku 

miejskim, w którym otwarte noszenie broni 

nie jest możliwe, a warunki pogodowe uniemożliwiają 

schowanie jej pod odzieżą. Oczywiście świetnie 

sprawdzi się również przy transporcie broni palnej 

(o długości ograniczonej rozmiarami plecaka) w innych 

sytuacjach. Khard SMG to wykonany z tworzywa 

sztucznego sztywny pojemnik o 22 x 16 x 8 do 5 cm 

(pojemnik zwęża się ku dołowi). W jego wnętrzu znajduje 

się spory fragment pianki w kolorze szarym, 

który należy przyciąć odpowiednio do wymiarów 

i kształtu przenoszonego uzbrojenia. 

Pojemnik osadza się w dnie plecaka za pomocą trzech 

obejm z tworzywa sztucznego, które do jego ścianek 

mocowane są fragmentem rzepa, natomiast do plecaka 

poprzez przeplecenie ich przez taśmy znajdujące 

się w jego wnętrzu. Broń zabezpiecza się gumowymi 

taśmami mocowanymi rzepami, które przyczepia się 

do rzepów pokrywających wnętrze plecaka. 

Do plecaka Arc’teryx Khard 45 wyposażonego w pojemnik 

Khard SMG możliwe jest włożenie, lufą w dół, 

pistoletu maszynowego HK MP-7 kalibru 4,6 x 30 mm 

ze złożoną kolbą oraz magazynkiem o pojemności 

40 nabojów, zaopatrzonego w celownik kolimatorowy, 

ale bez oświetlenia taktycznego osadzonego 

na bocznej szynie (sprawdzone na Streamlight TLR-1 

oraz TLR-2), ponieważ uniemożliwia to szerokość pojemnika. 

Jeśli pistolet maszynowy zostanie włożony 

lufą do góry, może być przenoszony z oświetleniem na 

bocznej szynie, ale wtedy jego wydobycie nie będzie 

tak szybkie jak w przypadku broni przenoszonej lufą 

do dołu, ponieważ będzie wymagało rozpięcia całego 

plecaka. Do Khard 45 z zainstalowanym pojemnikiem 

zmieści się również pistolet maszynowy HK MP-5A3, 

ale w wersji ze starszym modelem kolby składanej – 

wariant F z powiększoną stopką jest o kilka centymetrów 

za długi. Bezproblemowy w transporcie jest 

oczywiście pistolet maszynowy HK MP-5K oraz jego 

wariant MP-5K PDW. 

Wszystkie przedstawione wyżej sposoby wykorzystywania 

kieszeni z oferty NFM Group to tylko przykłady – 

większość użytkowników znajdzie kolejne, spełniające 

ich specyficzne wymagania. Dowolność wykorzystania 

kieszeni i ich ułożenia we wnętrzu plecaka jest 

naprawdę bardzo duża i ograniczona chyba wyłącznie 

inwencją właściciela. 

TRZECIA LINIA 

www.fragoutmag.com


TRZECIA LINIA

WYPOSAŻENIE 

Tekst: Bartosz Szołucha 

Foto: Bartosz Szołucha 

Kamizelki, hełmy, płyty balistyczne, broń, magazynki, buty i cała reszta szpeju 

– wszystko to zajmuje sporo miejsca i częstym problemem jest porządne spakowanie 

tej góry sprzętu na czas transportu. Kiedyś można było to po prostu 

spakować do wielkiego plecaka albo worka transportowego, ale wraz 

ze wzrostem ilości wyposażenia, które często przychodzi nam nosić, zwykłe 

rozwiązania przestały wystarczać, a i ich wygoda była dyskusyjna. Czemu 

więc nie zastosować patentu z walizką z kółkami – nie trzeba jej nieść, łatwo 

się z nią przemieszczać. OK, ale do walizki wszystkiego nie da się wpakować. 

To może skrzyżować torbę transportową z walizką? 

www.fragoutmag.com

Tak właśnie powstały „deployment bags”, czyli 

wielkie torby transportowe osadzone na sztywnych 

stelażach i zaopatrzone w kółka transportowe pozwalające 

na łatwe i w miarę wygodne przemieszczanie 

nawet wypełnionej „po dach” torby na dłuższych dystansach. 

Jednym z najpopularniejszych przedstawicieli 

tego typu sprzętu jest LBT-2467A zaprojektowana 

i wyprodukowana przez amerykańską firmę London 

Bridge Trading, założoną w 1985 roku w Virginia 

Beach. LBT jest jednym z czołowych dostawców sprzętu 

taktycznego dla zespołów US Navy SEALs stacjonujących 

nad atlantyckim wybrzeżem USA. 

WYPOSAŻENIE 

LBT-2467 już na pierwszy rzut oka sprawia wrażenie 

OGROMNEJ – w większości linii lotniczych będzie wymagała 

dopłaty za nadbagaż, z bagażnikami sporej 

części samochodów osobowych też będzie problem. 

Z terenówkami już nie. Nic dziwnego, jej pojemność 

wynosi około 170 litrów (10200 cali sześciennych), 

ale dotyczy to wyłącznie rozmiarów głównej komory. 

Wejdą tam kilogramy sprzętu i nie tylko. W sumie, 

pewnie nie bez przyczyny, nazwano tę torbę „dead 

hooker bag”. Choć na oko to wejdą tam nawet dwie, 

byle były szczupłe... 

Głowna komora o wymiarach ~ 130 x 50 x 30 cm 

wykonana jest z solidnej i mocno zaimpregnowanej 

Cordury 1000D i zamykana dużą klapą zapinaną dwubiegowym 

zamkiem błyskawicznym – klapa wszyta 

jest na całym brzegu torby. W zależności od wariantu 

lub serii, boczne ściany są usztywnione pianką lub jej 

pozbawione (egzemplarz na zdjęciach nie ma usztywnionych 

boków), a także mają jedną lub dwie przestawne 

przegródki wewnętrzne, pozwalające na utrzymywanie 

porządku wewnątrz – model widoczny na 

zdjęciu również nie jest w nie wyposażony. Wewnątrz 

komory znajduje się natomiast pięć dodatkowych 

kieszeni z siatki, zapinanych zamkami błyskawicznymi, 

służących do porządkowania wszelkiej drobnicy – po 

dwie kieszenie umieszczono na dłuższych ścianach 

komory transportowej, natomiast trzy kolejne od 

wewnętrznej strony klapy. 

Na zewnątrz komory znajdują się trzy kolejne kieszenie 

– po jednej stronie umieszczono dwie zapinane 

dwubiegowymi zamkami błyskawicznymi, o rozmiarach 

~ 40x30x8 cm, a po przeciwnej naszyto jedną 

długą kieszeń na całym boku torby - tę kieszeń można 

wykorzystać np. do transportu broni długiej. Kompresję 

torby ułatwiają cztery taśmy – dwie wąskie, przechodzące 

przez kieszenie zewnętrzne, oraz dwie szerokie 

spinające wyłączenie główną komorę. Na zewnątrz 

umieszczono także aż trzy okienka z przezroczystego 

tworzywa sztucznego (dwa na klapie oraz jedno 

w szczycie), umożliwiające włożenie kartki z danymi 

identyfikacyjnymi właściciela. 

www.fragoutmag.com

Dno komory transportowej LBT-2467A zostało na 

całej długości wzmocnione solidną płytą z termoplastycznego 

Kydexu, która służy równocześnie jako stelaż 

dla całej konstrukcji, usztywniający ją i zwiększający 

odporność na uszkodzenia w trakcie transportu. 

Po jednej stronie dna umieszczone zostały dwa szerokie, 

powleczone gumą kółka, jak w dobrej jakości 

walizkach, osadzone w solidnym elemencie z plastiku 

przymocowanym do torby za pomocą trzech nitów. 

Przez mniej więcej ¾ dna przeprowadzone zostały 

dwie szyny z tworzywa sztucznego, zakończone stopkami, 

również przynitowane do kydexowej płyty. Przemieszczanie, 

a zawłaszcza przenoszenie, ułatwiają dwa 

solidne uchwyty transportowe na obu krótszych bokach 

torby. 

WYPOSAŻENIE 

Problemem, poza zapełnieniem wnętrza albo zapakowaniem 

do bagażnika samochodu, jest przemieszczanie 

torby w pionie – o ile poruszanie się z nią 

po chodniku, czy drodze nie stanowi żadnego kłopotu, 

to pokonanie schodów z wypchaną po brzegi torbą 

robi się problematyczne z powodu rozmiarów i masy 

wypełnionej torby. Wciągnięcie jej na drugie piętro 

to już wyzwanie. Rozwiązaniem byłyby proste szelki, 

które nie skomplikowałyby konstrukcji. 

Torba jest naprawdę pancerna – wytrzymała Cordura 

1000D, potrójne szwy z poliamidowych nici, ryglowe 

przeszycia w miejscach narażonych na szarpnięcia, 

a także wzmocnienia na wszystkich rogach wykonane 

z tworzywa sztucznego przypominającego Hypalon. 

Trzeba się faktycznie mocno postarać, aby ją uszkodzić. 

Niestety, wytrzymałość okupiona została masą – 

pusta torba waży 7,25 kg. LBT-2467A produkowana 

jest w różnych odmianach kolorystycznych – jako podstawowe 

dostępne są: kamuflaż Multicam i jednolita 

czerń oraz Coyote Brown. 

LBT-2467A pozwala na swobodne przewożenie kompletnego 

wyposażenia jednego człowieka – zaczynając 

od butów i umundurowania, poprzez plate carrier 

z płytami i hełm z systemem łączności oraz noktowizją, 

a na dwóch jednostkach broni z amunicją kończąc. 

www.fragoutmag.com

training 

Michał Pycio 

w Polsce 

PODczas tegorocznego MSPO miała miejsce premiera 

ciekawego systemu, choć nie do końca 

związanego bezpośrednio z tematyką targów, 

do tego prezentowanego na stoisku niewielkiej 

firmy Port Arthur. Być może właśnie dlatego 

nie został on zauważony, a w każdym razie – nie 

został zauważony przez media. Szkoda, bo system 

jest ciekawy i – przy modnym ostatnio stylu 

życia „fit” – może znaleźć całkiem spore grono 

odbiorców. Chodzi o systemy do ćwiczeń produkowane 

przez firmę BeaverFit. 

www.fragoutmag.com

BeaverFit 

jest brytyjską firma działającą od lat na rynku wyposażenia do treningów siłowych 

i kondycyjnych. Oferuje projektowane i wykonane w Wielkiej Brytanii funkcjonalne 

urządzenia fitness oraz prowadzi certyfikowane szkolenia dla sił zbrojnych, formacji 

policyjnych, profesjonalnych klubów sportowych, placówek oświatowych oraz klubów 

fitness. W ofercie brytyjskiego producenta znajduje się kilka podstawowych zestawów 

– „gotowców” do kupienia od ręki, ale firma może dostosować zamawiany produkt 

do wymagań konkretnego klienta. De facto systemy treningowe BeaverFit można 

nazwać modułowymi – w pewnym zakresie użytkownik może je rozbudowywać i modyfikować 

w oparciu o ofertę producenta, a także łączyć z innymi zestawami tej firmy. 

Sprzęt BeaverFit ma wymagane w NATO certyfikaty dopuszczające go do przerzutu 

lotniczego przy użyciu samolotów i śmigłowców wojskowych. Można je transportować 

na pokładach takich maszyn, jak C-17A, C130J i A400M (certyfikacja w toku), 

a także śmigłowców, w tym z wykorzystaniem zawiesia zewnętrznego (HSL). Tym 

samy zestawy BeaverFit są bardzo dobrą propozycją dla żołnierzy pełniących służbę 

poza granicami kraju macierzystego oraz na pokładach okrętów. Z wykorzystaniem 

zestawów można stworzyć polowe, dobrze wyposażone, kompleksowe i łatwe do zabezpieczenia 

oraz transportu siłownie, dzięki czemu żołnierze nie muszą uciekać się 

do konstruowania improwizowanych urządzeń treningowych np. z kół jezdnych pojazdów 

pancernych czy odcinków gąsienic. Wygląda to może i efektownie, ale ma jedną 

podstawową wadę – taki improwizowany sprzęt może być po prostu niebezpieczny 

dla ćwiczącego. A nie ma chyba nic głupszego, jak stracić zdrowie na wojnie w wyniku 

wypadku na siłowni... 

training 

www.fragoutmag.com

BeaverFit 

Poniżej pokrótce scharakteryzuję niektóre zestawy z oferty Beaver Fit. Być może, w 

niedalekiej przyszłości, na łamach Frag Out! przedstawimy także przykładowe zestawy 

ćwiczeń, które można wykonywać na poszczególnych urządzeniach. 

Ogólnmie produkty BeaverFit można podzielić na trzy podstawowe kategorie: 

training 

1. Tactical Gym Box (TGB) 

– przenośny zestaw treningowy: drążek, poręcze oraz uchwyty do sztangi. Możliwość 

dołączenia taśm i gum treningowych. Całość składana, mieści się w skrzyni służącej 

do transportu oraz stabilizacji urządzenia podczas ćwiczeń. Mobilne i funkcjonalne 

urządzenia szkoleniowe. 

2. Functional Training Rigs (FTR) 

– samostabilizujące, wielofunkcyjne urządzenia do treningu funkcjonalnego, 

składające się z ram, uchwytów, drążków i drabinek. 

3. Functional Training Lockers (FTL) 

– modyfikowane kontenery transportowe dostępne w długościach 5, 10, lub 20 stóp i 

w różnej konfiguracji. Standardowo wyposażone w zewnętrzne zaczepy do mocowania 

elementów zestawów FTR. 

www.fragoutmag.com

W poszczególnych kategoriach dostępne są następujące zestawy: 

Tactical Gym Box Light to przenośny, funkcjonalny 

ośrodek szkoleniowy umożliwiający wykonywanie urozmaiconych ćwiczeń kilku 

osobom jednocześnie. Jako taki stanowi bardzo dobrą bazę treningową w przypadku, 

gdy użytkownik dysponuje ograniczoną powierzchnią do rozstawienia sprzętu. 

Bardzo dobre rozwiązanie do stworzenie siłowni na pokładach okrętów czy w bazach 

wojskowych w polu, ale też firm szkoleniowych oferujących swoje usługi w trybie wyjazdowym. 

W skład jego wyposażenia wchodzi drążek, poręcze, mocowania do sztangi, 

kettlebells, taśmy, obręcze oraz inne akcesoria treningowe, w zależności od zamówienia. 

Całość może być transportowana przez dwie osoby (wygodną, mieszczącą 

wszystkie elementy skrzynię wyposażono w kółka), a czas przygotowania zestawu do 

ćwiczenia nie przekracza pięciu minut. TGB można bez problemu rozbudowywać poprzez 

łączenie ze sobą kilku podobnych zestawów. 

Tactical Gym Box Heavy jest cięższą wersją TGB, w której wyposażeniu znajdują się dodatkowo: 

kettlebells o masie 20 i 24 kg, pakiet talerzy i dysków o łącznej masie 150 kg, 

a także worek z pisakiem i taśmy oraz obręcze. Wyposażenie obu wersji TGB możę być 

indywidualnie dopasowywane, w zależności od zamówienia. 

Functional Training Rigs – zestawy ram, drążków, 

uchwytów oraz drabinek oferowane w ośmiu podstawowych konfiguracjach. Zestawy 

mogą być rozstawiane jako samostabilizujące, niewymagające zespolenia z podłożem 

oraz jako kotwiczone w podłożu. Producent oferuje możliwość niemal dowolnego modyfikowania 

zestawów bazowych, w zależności od potrzeb zamawiającego. 

Największą popularnością cieszy się FTR Commander, kupowany zarówno przez 

klientów indywidualnych, jak i siły zbrojne (duża partia tych zestawów trafiła do 

armii Jej Królewskiej Mości). Zestaw charakteryzuje się łatwym montażem i demontażem 

oraz przystosowaniem do transportu z wykorzystaniem zwykłych furgonetek. 

Commander umożliwia ćwiczenia do 10 osób jednocześnie – rozstaw i konfiguracja 

drążków zostały tak dobrane, by umożliwić ćwiczenie także wewnątrz ramy. Czas 

ustawienia urządzenia z położenia transportowego do roboczego wynosi jedynie 20 

minut i nie wymaga zastosowania specjalistycznych narzędzi. W skład urządzenia 

wchodzą dwa zestawy J Pegs oraz dwa zintegrowane stojaki squat. Może być rozbudowywany 

o kolejne sekcje i dodatkowe akcesoria BeaverFit. Co ciekawe – Commander 

jest używany także przez ośrodki rehabilitacyjne. 

FOB Locker jest to zmodyfikowany kontener transportowy z mocowaniami 

zewnętrznymi,umożliwiającymi instalacje i zakotwiczenie osprzętu z zestawów 

FTR. Jest jednocześnie platformą do przechowywania wyposażenia niezbędnego do 

stworzenia przenośnego centrum szkoleniowego z szeroką konfigurację stanowisk 

treningowych. Dostępny jest w trzech długościach: 5, 10, lub 20 stóp. 

FOB Locker 5 pozwala na zaawansowany trening funkcjonalny po rozłożeniu 

przechowywanego wewnątrz osprzętu, zapewniającego stworzenie miejsca do 

ćwiczeń dla 20, a nawet 30 osób. Dostępny w dwóch wersjach: ciężkiej i lekkiej. Lekka 

składa się z: sześciu stacji pull-up, dwóch skrzydeł wspinaczkowych 9’, DIP Bar, platformy 

do skoków, grapplera, ścianki do ćwiczeń z piłkami lekarskimi, stacji wspinaczkowej 

z linami, drążków do przysiadów. Wersja ciężka wzbogacona jest o dodatkowe 

liny, zestaw piłek lekarskich (7, 9 i 10 kg), kettlebells (12, 16, 20, 24 kg) zestaw talerzy 

i dysków (150 kg), ławeczki oraz worki z piaskiem. 

FOB Locker 10 pozwala na zaawansowany trening funkcjonalny 40 – 50 osób. Podobnie, 

jak wersja mniejsza dostępny jest w dwóch konfiguracjach – lekkiej i ciężkiej. 

Lekka składa się z: 12 zewnętrznych stacji do podciągania, dwóch 9’ skrzydeł do 

wspinaczki, 12’ liny do wspinania, dwóch DIP bar, dwóch grapplerów, jednego drążka 

do przysiadów. Pakiet ciężki zawiera wszystkie te same elementy, jak lekka wersja 

oraz dodatkowe akcesoria, podobne jak w przypadku FOB Locker 5, ale w liczbie dostosowanej 

do liczby osób mogących jednocześnie ćwiczyć. 

FOB Locker 20 umożliwia trening 80-100 osób jednocześnie. Także i on występuje w 

konfiguracji lekkiej i ciężkiej – lekka składa się z 24 stacji do podciągnięć, dwóch 9’ 

skrzydeł wspinaczkowych, 12’ liny wspinaczkowej, czterech DIP bar, dwóch drążków do 

przysiadów oraz zestawu FTR Commander. Wersja ciężka wzbogacona jest o odpowiednią 

liczbę dodatkowych akcesoriów, tożsamych z poprzednimi zestawami. 

training 

www.fragoutmag.com


training

Wyposażeni w najnowocześniejszy 

sprzęt, jakim dysponują siły zbrojne 

Jej Królewskiej Mości, wysyłani 

we wszystkie zakątki świata, okryci 

legendami. Naszywka z dwoma 

skrzyżowanymi khukri, tradycyjnymi 

nepalskimi nożami, od razu pozwala 

ich rozpoznać – to Gurkhowie, 

służący w brytyjskiej armii od 

1815 roku. W grudniu 2014 wydana 

zostanie książka przedstawiająca 

tych nieustraszonych wojowników 

i opisująca dwieście lat historii ich 

służby dla brytyjskiej Korony. Co 

ciekawe, książka została napisana 

przez austriacką fotograf – Alex 

Schlacher, której odbicie można 

zauważyć na okularach Gurkhów 

uwiecznionych na zdjęciach. Mieliśmy 

okazję spotkać się z Alex 

i dowiedzieć się nieco więcej o jej 

projekcie. 

Arc of 

SPARTANAT.COM 

RELACJA 

www.fragoutmag.com

Spartanat.com: Jesteś fotografem, 

Austriaczką, kobietą. Jak w ogóle doszło 

do rozpoczęcia projektu poświęconego 

Gurkhom? 

Alex Schlacher: W 2009 roku brałam udział w projekcie fotograficznym 

związanym z amerykańską policją – odwiedziłam wiele posterunków 

w różnych stanach na południu i środkowym zachodzie USA, a z kilkoma 

funkcjonariuszami pozostałam w kontakcie po jego zakończeniu. Jednym 

z nich był obecny szef policji stanu Georgia, pułkownik rezerwy piechoty 

morskiej, który został wysłany do Afganistanu, gdzie brał udział w szkoleniu 

miejscowej policji. Zaciekawiło mnie to, spytałam się czy mogę mu towarzyszyć 

i tak w 2011 roku znalazłam się w prowincji Helmand. Podczas pobytu 

poznałam kilku żołnierzy i oficerów z Royal Gurkha Rifles, jednego z dwóch 

batalionów Gurkhów w armii brytyjskiej, którzy zgodzili się, abym na jakiś 

czas do nich dołączyła. 

Gurkhowie przygarnęli mnie jak zbłąkane dziecko, a ja natychmiast zostałam 

oczarowana ich powagą, ciepłem, ale również historiami związanymi z poprzednimi 

rotacjami oraz wspomnieniami o Nepalu. Błyskawicznie podjęłam 

decyzję o stworzeniu projektu właśnie o nich. 

Od razu można zauważyć, że tematu nie traktowałaś jako kolejnej, 

zwykłej roboty. Jak długo towarzyszyłaś Gurkhom i gdzie z nimi jeździłaś? 

Po wyjeździe z Afganistanu odwiedziłam wszystkie jednostki wchodzące 

w skład Brygady Gurkhów i wzięłam udział w ich ćwiczeniach. Dokumentowałam 

również codzienne życie w koszarach. Fotografowałam wstępną selekcję 

w Dharan, we wschodnim Nepalu i jej ostatni etap w Pokhara, w zachodnim 

Nepalu. Zrobiłam w Katmandu i Kaski sesję zdjęciową z weteranami, którzy 

odeszli z powodów zdrowotnych, spędziłam sporo czasu na unitarce, dwa razy 

brałam udział w ćwiczeniach w dżungli Brunei – jedno z nich trwało kilka 

tygodni. Wzięłam również udział w dużych manewrach na terenie Australii 

i Kenii, a także w wielu mniejszych szkoleniach poligonowych w Anglii, Szkocji 

sce kobiety jest dość ściśle określone, to gdy pojawia się ktoś spoza ich kręgu 

kulturowego nie reagują w negatywny sposób – są raczej ciekawi i zadają 

dużo pytań. Gurkhowie akceptują zwyczaje innych i szanują je, nie osądzają 

z góry. Można natomiast liczyć na mnóstwo żartów i docinków, ale przyjaznych. 

W trakcie operacji bojowych albo w trakcie ćwiczeń z Gurkkami (ale i z każdą 

inną jednostką), na początku wszyscy patrzą na ciebie raczej sceptycznie 

i dopiero gdy zobaczą, że radzisz sobie, nie narzekasz i cały swój bajzel nosisz 

sama, zaraz zaczynają traktować cię jak swoją. Bardzo szybko doszłam do porozumienia 

z Gurkhami, a chłopaki zapewnili mi duże wsparcie przy projekcie. 

Co zafascynowało Cię najbardziej? I czy było coś, co zapamiętałaś 

negatywnie? 

Chyba najbardziej fascynujący był dla mnie kontrast – twardzi jak stal, 

wytrzymali i niezwykli wojownicy, a jednocześnie uprzejmi, ofiarni i ciepli. Nie 

spotkało mnie nic negatywnego, choć sam pobyt w Afganistanie był doświadczeniem, 

jak żadne inne. Widziałam tam i słyszałam rzeczy, które nękały mnie 

potem. 

RELACJA 

oraz Walii. Tydzień spędziłam w ulewnym deszczu i po kolana w błocie razem 

Na koniec jeszcze pytanie, jak wyglądają Twoje relacje z Gurkhami dziś? 

z saperami z Queen’s Gurkha Engineers podczas ćwiczeń w Salisbury w Anglii. 

„Arc of Gurkha” powstawał niemal dokładnie trzy lata – tyle minęło od pierwszego 

spotkania z Gurkhami do momentu, kiedy pierwszy egzemplarz książki 

wylądował na moim biurku. 

Na zawsze pozostaną w moim sercu. Poznałam wielu Gurkhów, a z kilkoma 

połączyła mnie głęboka przyjaźń. Mieszkałam z rodzinami moich nowych 

przyjaciół w Nepalu, poznałam ich żony, dzieci i rodziców. Z wieloma pozostaję 

w stałym kontakcie, głównie przez Facebooka. Gurkhowie z naboru w latach 

To męski świat. Jak czułaś się jako jedyna kobieta pośród Gurkhów? 

Nie było to żadnym problem. Tak w ogóle, to mój ojciec był żołnierzem 

i właściwie to dorastałam w koszarach. W otoczeniu wojska czuję się dobrze. 

Choć kultura Gurkhów oparta jest raczej na tradycyjnych wzorcach, gdzie miej- 

2013-2014 mają specjalne miejsce w moim sercu – bezpośrednio obserwowałam 

ich cały proces szkolenia od Nepalu, aż do Wielkiej Brytanii. Część z nich 

podesłała mi zdjęcia z kolejnych etapów i z nowych jednostek, dają mi też znać 

o kolejnych zdanych egzaminach. Czasami czuję się z nich dumna jak matka. 

www.fragoutmag.com

Książka Alex Schlacher „Arc of Ghurka”, o objętości 288 stron, dostępna 

będzie w księgarniach od 4 grudnia 2014 roku. Przedstawiamy kilka 

niezwykłych zdjęć z tej publikacji. 

O autorce: ALEX SCHLACHER (druga z lewej) urodziła się i wychowała 

w Austrii. Zdjęcia zaczęła robić już w czwartym roku życia, ale zawodowo 

zajęła się fotografią dopiero dwadzieścia lat po skończeniu szkoły średniej, 

podróżując po świecie w poszukiwaniu sensu życia. Fotografowaniem 

wojska i policji zajęła się właściwie przez przypadek, a od tego czasu 

wykonała już mnóstwo zdjęć amerykańskich policji, piechoty morskiej, 

afgańskiej policji i wojska, a także austriackiej jednostki kontrterrorystycznej 

EKO Cobra oraz, oczywiście, Gurkhów. 

RELACJA 

www.fragoutmag.com

RELACJA 

FOTO 

www.fragoutmag.com


RELACJA


RELACJA


RELACJA

o_19ni77gus1f4m9inqvovhfep0a.pdf

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?