You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
پرستاري درسوانح<br />
وحوادث غیرمترقبه<br />
نویسندگان:<br />
فرشته سیستانه اي<br />
کارشناس ارشد پرستاري وعضوهیئت علمی دانشکده<br />
پرستاري ومامائی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی<br />
رفعت رضاپور<br />
کارشناس ارشد مدیریت پرستاري<br />
آذرمحمودي<br />
کارشناس ارشد مدیریت پرستاري<br />
منصوره زاغري تفرشی<br />
کارشناس ارشد آموزش پرستاري<br />
حاتم احمدوند<br />
کارشناس ارشد روان پرستاري<br />
مهدي ذهبی<br />
کارشناس ارشد روان پرستاري<br />
١
پ4<br />
عنوان وپدید آور: پرستاري درسوانح وحوادث غیرمترقبه/نویسندگان فرشته سیستانه اي....... [ودیگران<br />
مشخصات نشر:<br />
[<br />
تهران:آرویج 1385<br />
مشخصات ظاهري:304ص:مصور.<br />
شابک: 964-504-086-8<br />
یادداشت:فیپا<br />
موضوع:پرستاري اورژانس<br />
موضوع: تریاژ(پزشکی)<br />
شناسه افزوده:<br />
سیستانه اي ،فرشته<br />
رده بندي کنگره:<br />
-1333<br />
/42پ/RT120<br />
رده بندي دیویی616/028<br />
شماره کتابخانه ملی:85-31168م<br />
پرستاري درسوانح وحوادث غیرمترقبه<br />
فرشته سیستانه اي،رفعت رضاپور،آذرمحمودي<br />
منصوره زاغري تفرشی،حاتم احمدوند،مهدي ذهبی<br />
آرویج : چاپ ونشر<br />
لیتوگرافی: پارسا<br />
شمارگان:5000جلد<br />
چاپ اول:<br />
1385<br />
شابک: 964-504-086-8<br />
آدرس دفتر: سه راه طالقانی ،کوچه جواد کارگر، پلاك12 تلفکس<br />
آدرس چاپخانه<br />
77537076 :<br />
:<br />
سه راه طالقانی،جنب سینما صحرا، پلاك197 تلفن<br />
77500565:<br />
E-mail :arvij@neda.net<br />
www.arvij.net<br />
٢
مقدمه<br />
رویدادهاي مهم دهه هاي اخیر جهان ازنظر سیاسی، اقتصادي،<br />
اجتماعی، جغرافیایی و انسانی نشان می دهد که جوامع بشري پیوسته<br />
دستخوش حوادث طبیعی یا تمایلات مخرب انسانها که باعث بروز بحرانهاي<br />
گوناگون می شود، بوده است. روزي نیست که اخبار مربوط به بحرانهاي کوچک<br />
و بزرگی که در گوشه و کنار دنیا رخ می دهد در وسایل ارتباط جمعی<br />
منعکس نشود این بحرانها ممکن است تا آنجا پیش برود که منافع داخلی و<br />
خارجی جوامع و یا اعتبار یک سازمان بزرگ را موردتهدید قرار دهد.<br />
بلایاي طبیعی مانند زلزله هاي بزرگی که تاکنون چندین گوشه<br />
از جهان را لرزانده است،<br />
طو فانها ، سیلها و<br />
جنگها،<br />
به گل نشستن کشتی<br />
نفتکش<br />
1<br />
والدز در سال<br />
که باعث آلوده سازي<br />
1600 کیلومتر از ساحل<br />
1989<br />
زیباي آلاسکا شد، انفجار کارخانه شیمیایی<br />
2<br />
کار باید یونیون<br />
در بوپال<br />
هندوستان<br />
که موجب مرگ<br />
2500 نفر و مصدوم شدن دویست هزار<br />
1984<br />
-<br />
نفر شد، بیماري جنون گاوي در انگلستان<br />
در دنیا، همگی بحرانهایی هستندکه همواره<br />
و بسیاري از رویدادهاي مهم دیگر<br />
بشریت را در مناطق مختلف جهان<br />
تهدید می کنند.<br />
1 - VALDEZ –<br />
2 - UNION KARBIDE<br />
٣
بروز چنین بحرانهایی دولتها را به طور جدي و مستقیم با<br />
خسارات ومشکلات گسترده اي روبرو می سازد.<br />
به طورخلاصه باید گفت که<br />
بحران به صورت بخش جدایی ناپذیر و طبیعی حیات سازمانها و جوامع امروز<br />
درآمده است. امروزه بحرانها دیگر ویژگی غیرعادي، کمیاب و اتفاقی براي جامعه<br />
جهانی تلقی نمی شود، بلکه در تاروپود جوامع مدرن رخنه کرده است.<br />
شدت و ابعاد برخی از بحرانها به حدي است که بشر باید با<br />
استفاده از دانش، عقل، منطق و ابتکارات خود به مقابله با حوادث غیرمترقبه<br />
بپردازد.متاسفانه<br />
پژوهشهایی که در سالهاي اخیر درمورد پی آمدها و خسارات<br />
گسترده جهانی و مالی بلایاي طبیعی در برخی کشورهاي جهان انجام گرفته<br />
نمایانگر این است که آمادگی براي مقابله با بحران وجود نداشته و مقابله با<br />
بحران نیز به طور غیرموثر و غیرعلمی انجام گرفته است.<br />
افزون بر این، مدیریت<br />
بحران مدیریت ناشایسته، ناآزموده و آموزش ندیده بوده است.<br />
مدیریت علمی بحران براي بهره گیري گسترده از کلیه عوامل موثر در بهینه<br />
سازي کاهش خسارات ناشی از بحران و مقابله با بحران پدید آمده است.<br />
مدیریت بحران در گذر زمان به طور دینامیکی عمل می کند و عامل زمان را با<br />
فرمولهاي خاص خود مورداستفاده قرار می دهد.<br />
آمایش فضاهاي بحران<br />
زده در زمان با سیستم هاي مدیریت بحران انجام می گیرد.<br />
مدیران بحران باید<br />
با روشهاي صحیح و موثر مدیریت بحران یک وضعیت بحرانی را با حداقل<br />
خسارات به سوي وضعیت عادي هدایت کنند.<br />
۴
آنچه در این کتاب به معنی بحران تلقی می شود به عنوان"<br />
تغییري ناگهانی،<br />
شدیدتر از حالت<br />
همراه با عادي و<br />
غافل گیري تهدیدآمیز"<br />
است که در سطح<br />
گسترده اي از یک جامعه رخ می دهد و براي برخورد با پی آمد هاي آن به<br />
بسیج همگانی نیروهاي امدادي اعم از خدماتی ، نظامی ، سیاسی ، فرهنگی ،<br />
مذهبی و تکنو لو ژیکی و فرهنگی نیاز است<br />
جمهوري<br />
اسلامی ایران<br />
یک به عنوان<br />
کشور درحال توسعه با<br />
30<br />
موقعیتی سیاسی -<br />
جغرافیایی ویژه طی<br />
سال<br />
گذشته همواره در معرض<br />
تحولات و تغییراتی بحران زا قرار گرفته .<br />
است<br />
دردهه هاي اخیر علاوه بر سیل و<br />
طوفانهاي محلی و زلزله هاي خفیف هر ده سال یک بار زلزله هاي شدید در<br />
7<br />
تا مقیاس 6<br />
ریشتر و تخریبی درحد فاجعه ملی<br />
در کشور رخ داده اند<br />
.وقوع<br />
جنگ تحمیلی در کشور از جمله بحرانهاي پایداري بوده است که بسیاري از منابع<br />
مادي و معنوي کشور را<br />
است<br />
از بین برده<br />
و هزینه هاي سنگینی را بر ما تحمیل نموده<br />
.<br />
میانگین برآوردهاي مختلف، خسارتهاي فیزیکی<br />
(مساکن،<br />
زیرساختها و تاسیسات...)<br />
زلزله بم را حدود شانزده هزار میلیارد ریال<br />
(حدود دو<br />
میلیارد دلار)<br />
نشان می دهد و اگر خسارتهاي<br />
انسانی و عواقب درازمدت اقتصادي<br />
%3<br />
آن را اضافه کنیم به رقمی درحدود 4<br />
میلیارد دلار یعنی قریب<br />
تولید ناخالص<br />
ملی می رسیم. واضح است که اگر این زلزله<br />
30<br />
سال پیش اتفاق می افتاد خسارات<br />
۵
آن شاید به یک دهم رقم فعلی هم نمی رسید زیرا میزان خسارتها ارتباط<br />
تنگاتنگی با درجات توسعه (حجم و تعداد ساخت و سازها و تاسیسات و...)<br />
و تراکم<br />
جمعیت دارد. نگاهی به ارقام جهانی به خوبی روشنگرآن<br />
است که متوسط خسارات<br />
سالیانه فاجعه هاي طبیعی در جهان براي سالهاي دهه<br />
1960<br />
میلادي ده میلیارد و<br />
براي سالهاي اخیر از یکصد میلیارد فراتر می رود یعنی رقم طی 30<br />
سال ده برابر<br />
40<br />
زلزله شده. 8/6<br />
ریشتري بم<br />
بیش از<br />
هزار کشته بر<br />
جاي گذاشت.<br />
در ژاپن هر<br />
7<br />
دهسال یکبار زلزله اي 8<br />
ریشتري و هرساله زلزله اي<br />
ریشتري اتفاق می<br />
افتد.<br />
چین به عنوان کشوري زلزله خیز دهها هزار کارشناس زلزله تربیت کرده و سیستم<br />
منسجمی را تحت عنوان مدیریت بحران و واکنش سریع تربیت و راه اندازي نموده<br />
120<br />
است .<br />
در ژاپن طی<br />
سال گذشته مجموعه اي عظیم از دانش زلزله شناسی،<br />
تدوین قوانین و مقررات، نهادهاي مدیریت بحران و جبران خسارتها و الگوهاي<br />
شهرسازي فراهم شده است. در این کشور ها آموزش مدیران شهري براي رویاروئی<br />
با بحران و نظارت بر ساخت و سازها از جدي ترین اقدامات عاجل تلقی می شود.<br />
به اجمالی نگاهی با<br />
سیستم مدیریت بحران در کشور متوجه می<br />
شویم که این سیستم هنوز مراحل<br />
ابتدایی خویش را طی نموده و در حال حاضر<br />
در مرحله تدوین و قانونمند شدن است وهنوز تا رسیدن به یک بافت عملیاتی کار<br />
آمد و فراگیر راه درازي در پیش است<br />
.<br />
۶
اگر چه در ساختار سیستم بهداشت و درمان کشور فعالیت هاي<br />
امید بخشی در جریان است ولی باید گفت که بدون همکاري منسجم و فراگیر<br />
کلیه نهاد هاي قانونی ، اجرایی ، خدماتی کشور و بدون برقراري نظم و هماهنگی<br />
در مدیریت بحران در سطح کلان هرگز نمی توان به دستاوردهاي استاندارد در<br />
سطح جهانی دست یافت<br />
.<br />
از دیدگاه کارشناسی هیچ بحرانی بدون علائم قبلی و درجات<br />
احتمالی<br />
آن رخ نمی دهد.<br />
بارها شنیده ایم<br />
«که زلزله خبر نمی کند». و یا<br />
«فاجعه<br />
هاي طبیعی چون: طوفان، سیل، آتش سوزي ناشی از امتحان الهی است».<br />
فراتر از<br />
جنبه هاي تسلی بخش و اعتقاد پایه اي در فرهنگمان که کارکرد خود را داراست<br />
با دیدي کارشناسانه می دانیم که بحرانها هم قابل پیش بینی هستند و هم خبر<br />
می کنند.بنا بر این<br />
مسئله اساسی این است<br />
که با چه نگرش و سازوکاري درجهت<br />
به حداقل رساندن دامنه بحران، خسارتها و بالاخره عادي سازي به رویارویی با<br />
بحران می رویم.<br />
آثار منفی بروز بحران درجامعه<br />
زمانی حاد می شود که هیچ اقدامی<br />
قبل از بروز بحران انجام نشده باشد. به این ترتیب که هرج و مرج به حداعلاي خود<br />
می رسد و شیرازه همه کارها از دست می رود. برنامه ریزي بحران کمک بزرگی به<br />
کوچک نگهداشتن دامنه بحران و کنترل سریع آن می کند.<br />
٧
بنابراین<br />
دولتمردان و مسئولین سیاستگذاري هاي کلان در کشورها<br />
باید پیوسته آماده رویارویی با<br />
بحرانها باشند و براي پیشگیري و یا کاستن تاثیر<br />
بحرانها بر جامعه خود چاره اندیشی کنند. آنها باید درك کنند که جامعه شان<br />
باید<br />
تا سرحد ممکن از بروز بحرانها ایمن باشند.<br />
اگردولتمردان<br />
نگران درگیر شدن با<br />
بحرانهاي<br />
طبیعی و تکنو لو ژیکی در سطح جامعه خود هستند، همواره<br />
باید<br />
بیاندیشند که چگونه می توانند و باید خود و<br />
کشور<br />
خود را از گرداب بحرانهاي<br />
مختلف آن گونه نجات دهند تا کمترین آسیب متوجه<br />
شود. مردمشان<br />
گام اول در مدیریت بحران شناخت زمینه هاي بحران و گردآوري اطلاعات در<br />
زمینه هاي شکل گیري یا احتمال حادث شدن بحران است که نیاز به واقع بینی<br />
دارد تا خوش بینی.<br />
و تاکید کنیم که این درست در نقطه مقابل روزمره گی و به<br />
دنبال حوادث دویدن است و بدون تعارف در نقطه مقابل رفتار قدرگرایانه سنتی<br />
مان قرار می گیرد..<br />
به این ترتیب سه فاز مدیریت بحران یعنی سازوکارهاي قبل از<br />
بحران، سازمان ویژه مقابله با بحران پس از وقوع و بالاخره فرایند عادي سازي هر<br />
سه مهم هستند.<br />
با وجود مسایل پیشگفته ،<br />
منطقاً این سوال مطرح است<br />
که در<br />
گستره بحرانها و بلا یاي طبیعی و ساخته دست بشر کشور ما تا چه میزان قادر به<br />
مقابله سریع و بهنگام است .؟<br />
٨
مسئولین دولتی و محلی در نواحی بحران زا تا چه میزان قادر به<br />
ارایه واکنش مناسب در برخورد با این نوع بحرانها و بلا یا هستند؟<br />
فصل اول تعاریف<br />
٩
تعریف فاجعه<br />
3<br />
فاجعه یا بلا<br />
عبارت از اتفاقات ناگهانی ومصیبت باري هستند که<br />
الگوي زندگی افراد جامعه را مختل کرده وجان انسان ها را به<br />
خطر میاندازند و<br />
صدمات متعددي را به بار می آورند.<br />
این<br />
سوانح می توانند طبیعی یا ساخته بشر<br />
3 =Disaster<br />
١٠
باشند.<br />
بلایاي طبیعی ، سوانحی هستند که به<br />
واسطه بی نظمی غیر طبیعی در<br />
وضعیت زمین ،هوا ، یا آب بوجودمی آیند.<br />
در تعریف مطرح شده در خصوص فاجعه از سوي<br />
انجمن پرستاران<br />
امریکاتوصیف روشنی از آن از دیدگاه مسئولین امور بهداشت و درمان ارائه شده<br />
است.<br />
به گفته پارکر<br />
،فاجعه<br />
به یک واقعه اطلاق میشود که<br />
تعداد<br />
(1984)<br />
4<br />
قربانیان آن بیشتر از توان پذیرش و قدرت ارایه خدمات بالینی پرسنل و تجهیزات<br />
موجود در مراکز درمانی منطقهاي بوده و منابع و پرسنل موجود در بخشهاي<br />
بالینی و درمانی قادر به پوشش دادن همه قربانیان در یک زمان نیستند.<br />
5<br />
به گفته جوردن<br />
فاجعه( لاب<br />
( یک حادثه است که باعث صدمه به<br />
انسان<br />
شده و سبب<br />
تولید<br />
خسارات و مشکلات<br />
غیر معمولی<br />
میشود که<br />
از بیشتر<br />
حدتوانایی<br />
جامعه<br />
هستند و براي مقابله با پی آمد<br />
هاي آنها به همکاري فوق العاده<br />
اي نیاز است.<br />
بر اساس تعریف صلیب سرخ ایالات متحده<br />
، فاجعه به<br />
(1975)<br />
وقوع یک حادثه گسترده طبیعی<br />
7<br />
6<br />
و یا ساخته دست بشر اطلاق میشود که سبب<br />
آسیب هاي گسترده در افراد جامعه شده و براي برآورده ساختن نیاز قربانیان به<br />
8<br />
همکاري گسترده منابع و مسئولین عمومی نیاز است.(صلیب سرخ امریکا- 1975)<br />
4 = Parker<br />
5 - Jordan<br />
6 = natural<br />
7 = manmade<br />
8 - American Red Cross – 1975<br />
١١
انجمن روانپزشکان آمریکا (1994)<br />
فاجعه را به عنوان<br />
یک رویداد<br />
آسیب زا<br />
و تنش آور<br />
از لحاظ روانی<br />
تعریف می کند که خارج از<br />
تجارب حیطه<br />
انسانی می باشد.<br />
تحت این شرایط<br />
رویداد آسیبزا<br />
با<br />
مرگ واقعی یا تهدید به مرگ<br />
آسیبهاي<br />
جدي فیزیکی براي فرد یا دیگران<br />
ترس شدید<br />
، وحشت و ناامیدي<br />
،<br />
،<br />
همراه است ،<br />
در حالیکه یک رویداد آسیب زا ممکن است بر روي یک فرد<br />
به<br />
تنهایی اثر گذارد.<br />
رویدادهاي<br />
آسیب زا<br />
عمو ما<br />
بر افراد یا گروههاي کوچک اثر<br />
میگذراند<br />
در حالیکه<br />
بحرانها میتوانند<br />
برتمام جامعه و<br />
منابع از بخش عظیمی یا<br />
اجتماعی تاثیر گذارده و<br />
یا فراتر از آن افراد یا توان اجتماعی مقابله با آن بحران را<br />
9<br />
مورد تهدید قرار دهند(اورسانو و همکاران -1994)<br />
چارلز فریتز<br />
شرح ذیل ارائه داده است:<br />
10<br />
جامعه شناس<br />
یک<br />
تعریف کلاسیک را از بحران به<br />
یک رویداد که در زمان و<br />
محدود فضا<br />
شده و در آن یک جامعه یا<br />
مجموعه مستقل از جامعه<br />
با خطرات شدیدي مواجهه میشود و چنان خساراتی به<br />
جامعه اعضاء<br />
و ابزار آلات فیزیکیاش به بار میآید که ساختار اجتماعی از هم<br />
اجراي و شده گسیخته<br />
همه یا بخشی از عملکردهاي ضروري جامعه<br />
با مانع روبرو<br />
میشود.<br />
9 - Ursano , M. McCaughey , Fullerton , 1994<br />
10 - charles Fritz (1901)<br />
١٢
در ایالات متحده<br />
قانون موسوم به رابرت استافورد که در باره کمک<br />
11<br />
رسانی و تخفیف تاثیرات بحران وضع شده است<br />
مجوزي را براي حکومت فدرال<br />
در نظر میگیرد تا بر اساس<br />
آن<br />
در مقابل بحرانها و موقعیتهاي اضطراري پاسخگو<br />
باشد و مساعدتهایی را جهت تامین سلا مت جامعه ، نجات زندگی<br />
افراد، و حفاظت<br />
از دارایی هاي آنها فراهم کند .در تعریف این قانون از<br />
آمده است " فاجعه "<br />
فاجعه به هر حادثه طبیعی شامل گردباد ، طوفان، بالا آمدن<br />
آب و امواج ناشی از بالا آمدن آب و باد ، تسونامی، زلزله ، طغیان کوه آتش<br />
فشان، رانش زمین، کولاك برف یا خشکسالی در قسمتی از کشور و یا<br />
بدون توجه به علت حادثه به هر گونه آتش سوزي ، سیل یا انفجار در هر<br />
نقطه از کشور اطلاق میشود که به تشخیص<br />
رئیس جمهور سبب بروز<br />
سختی با خساراتهایی<br />
و شدت کافی شده و براي تخفیف آسیبها و<br />
خسارات و درد و رنجهاي قربانیان نیازمند کمکهاي بالقوه براي تامین<br />
منابع مورد نیاز از سوي دولتهاي محلی وسازمانهاي مبارزه با بحران می<br />
باشد ."<br />
در این رابطه<br />
12<br />
برنامه پاسخ فدرال که نقش فدرال را در<br />
مبارزه با<br />
بحران بیان میکند بر اساس پیش فرضهاي زیر عمل مینماید.<br />
11 - Robert.Stafford Disaster Relief S Emergency Assistance Act<br />
12 -Federal Response plan<br />
١٣
فاجعه سبب<br />
مرگ و میر و خسارات زیادي<br />
از شده و با<br />
- ١<br />
دست رفتن<br />
اموال یا نابودي سیستمهاي حمایتی زندگی عادي همراه است و بر<br />
روي اقتصاد محلی، زیر ساختارهاي اجتماعی و فیزیکی<br />
تاثیر می گذارد.<br />
وسعت<br />
مجروحان و خسارات<br />
ناشی از فاجعه، نشانگر<br />
- ٢<br />
عواملی مانند زمان رخ داد ، شدت اثر، شرایط آب و هوایی، تراکم جمعیتی ،<br />
و ساز ساخت وضعیت<br />
دز منطقه<br />
و احتمال تحریک رویدادها<br />
ثانویه مانند ي<br />
آتش سوزي و سیل<br />
در منطقه است<br />
..<br />
تعداد زیاد مجروحان ،<br />
خسارات زیاد<br />
درساختمانها و<br />
- ٣<br />
زیر بناهاي اساسی<br />
جامعه<br />
و از بین رفتن خدمات عمومی ضروري<br />
سبب ایجاد<br />
مشکلات فزاینده در<br />
تواناییهاي ایالتها<br />
و<br />
فرمانداري هاي<br />
محلی<br />
براي رفع<br />
چالشهاي موجود شده و این موقعیت از سوي رئیس جمهور تحت عنوان فاجعه<br />
اعلام می شود.<br />
- ۴ آژانسها و موسسات دولتی در این موقعیت باید به<br />
سرعت<br />
جهت ارائه کمکهاي<br />
به موقع و سودمند پاسخگو باشند.<br />
شدت دخالت حکومت<br />
وسعت و شدت به مرکزي<br />
- ۵<br />
.<br />
رویداد و همینطور نیازهاي محلی<br />
و ایالتی براي حمایت خارجی<br />
دارد بستگی<br />
مخربترین بحرانها ممکن است به عکس العمل تمام و کمال<br />
دولت و کمکهاي<br />
١۴
نیاز احیا کننده<br />
داشته باشند.<br />
فاجعههایی با خسارت کمتر ممکن است پاسخ<br />
نسبی دولت مرکزي را طلب<br />
13<br />
نمایند.<br />
تعاریف تفصیلی در مورد بحران:<br />
افراد با نقطه نظرهاي<br />
گوناگون بحران را از طرق مختلف تعریف<br />
14<br />
میکنند.آژانس فدرال مدیریت فوریتها 48<br />
تعریف را از بحران در دوره خودش<br />
مطرح کرده است ,<br />
و در مقاله اي تحت عنوان "سیستم مدیریت فوریتها ي بحران<br />
15<br />
در ایا لات متحده در سال 2001اعلام میکند هیچ اتفاق نظري در مورد تعریف<br />
بحران در آمریکا یا خارج از آن وجود ندارد..<br />
16<br />
کوارانتلی تلاش کرد که آنچه را که جامعه شناسان و رفتارگرایان<br />
موقع استفاده از واژه بحران در نظر میگیرند را با هم جمع کنند و اظهار میدارد<br />
که بحران با تعابیر مختلف هفتگانهاي معادل است:<br />
- ١ عوامل فیزیکی: زلزله، سیل، آتش سوزي و انفجارها.<br />
به عنوان<br />
یک اثر فیزیکی:<br />
یک اثر فیزیکی قابل<br />
- ٢<br />
توجه روي قسمتهایی از محیط، مانند حرکت آب و زمین بخاطر زلزله<br />
.<br />
( FEMA , 2000)-<br />
١٣<br />
-١<br />
14 - Federal Emergency Management Agency (FEMA)<br />
15 - Hazards , Disasters , U . S. Hazards , Disasters , U.S.Emergency Management system -FEMA<br />
, 2001<br />
16 -- Quarantelli (1986)<br />
١۵
ارزیابی اثرات فیزیکی:<br />
باید خط مرزي با حد<br />
- ٣<br />
آستانهاي از خسارات وجود داشته باشد تا بالاتر از آن رابتوان یک فاجعه نامید.<br />
از هم گسیختگی اجتماعی: شدت وقوع آن<br />
به اندازه<br />
- ۴<br />
اي زیاد است که منجر به از هم گسیختگی زندگی اجتماعی شود.<br />
ساختارهاي اجتماعی از واقعیات:<br />
دریافتها از جدي<br />
- ۵<br />
بودن و مفهوم اثر<br />
تعاریف سیاسی:<br />
اعلام بحران بصورت رسمی که<br />
- ۶<br />
تمامی سیستم هاي فرعی جامعه را تحت تاثیر قرار میدهد.<br />
عدم تعادل<br />
بین تقاضا و تواناییها در یک بحران:<br />
- ٧<br />
زمانی<br />
که تقاضا براي عمل فراتر از توانایی براي پاسخگویی در یک بحران است<br />
بحران همچنان باقی میماند.<br />
،<br />
فوریتها مدیریت ادبیات در<br />
تمایزي بین موقعیتهاي اضطراري<br />
وجود دارد.<br />
تعریف لغت شناسی فاجعه<br />
18 17<br />
(Disaster)<br />
17<br />
- Dombrowski , Julia , Disaster life support , American Medical Association (AMA) , Virtual<br />
Mentor , Clinical pearl . www . clinical pearl . htm<br />
18<br />
- Coule PL , Dallas CE , James. JJ . et at Chapter 1 , Basic Disaster Life Support Provider<br />
Manual , V 2 . 5 chicago , IL . American Medical Association (AMA) , 2004<br />
١۶
اصطلاح فاجعه از لحاظ لغت شناسی داراي مفهوم گستردهاي است<br />
که شامل حروف اول وهشت لغت مهم به شرح زیر میباشد.<br />
این لغات شامل موارد زیر میباشند (کوله-<br />
دالاس- 2004)<br />
-Detection<br />
= D<br />
Incident command – I<br />
Scene Security – S<br />
Access Hazards – A<br />
Support – S<br />
Triage and Treatment – T<br />
Evacuation – E<br />
Recovery – R<br />
– Detection-D<br />
اولین مرحله در پاسخگویی به هر واقعه فاجعه<br />
اي آگاهی از ماهیت فاجعه است که این مرحله بر اساس تعریف ارایه شده توسط<br />
برنامه ملی حمایت از زندگی در وقایع فاجعهی<br />
،(NDLS) به عنوان<br />
(افزایش<br />
ناگهانی تقاضا براي درمان<br />
و مراقبت بهداشتی به میزان بیشتر از توانایی منابع<br />
موجود) مطرح میشود.<br />
بقول بروسکی<br />
علت واقعه نیست"<br />
"شناسایی یک واقعه فاجعه<br />
اي الزاماً به معنی درك<br />
Incident Command-I رهبري<br />
١٧
این وظیفه شامل کنترل منابع پاسخگو در برابر فاجعه میباشد.<br />
براي ارایه یک پاسخ و عکسالعمل مناسب به عملکرد چند جانبه و هماهنگ و<br />
تعریف شفاف مسئولیتهاي افراد حاضر در منطقه نیاز داریم.<br />
- Scene Security-S حفظ امنیت منطقه<br />
حفظ امنیت افراد پاسخگو و پرسنل مسئول در محل فاجعه به<br />
عنوان نکات مهم سازمانی تلقی میشود به این معنی که با به مخاطره افتادن<br />
امنیت و سلامت تیمهاي عملیاتی در منطقه فاجعهی فرآیند انجام مسئولیتهاي<br />
محوله خود بخود به تاخیر خواهد افتاد.<br />
بنابراین امنیت افراد مراقبت بهداشت در<br />
قدم اول مورد توجه بوده و سپس امنیت و سلامتی بیماران و نهایتاً<br />
امنیت مورد<br />
توجه میباشد (انجمن پزشکی امریکا –<br />
(2005<br />
– Assess Hazards – A<br />
ارزیابی مخاطرات<br />
منطقه وقوع فاجعه باید به طور مداوم مورد ارزیابیهاي مجدد قرار<br />
بگیرند عوامل تیمهاي اجرایی باید از احتمال وقوع خسارتهاي بعدي از جمله قطع<br />
جریان برق و بروز آتش سوزي آگاه باشند.<br />
آگاهی از علایم و نشانههاي ناشی از<br />
آلودگی به مواد شیمیایی و بیولوژیکی در این موارد مفید خواهد بود.<br />
– Support – S حمایت<br />
افراد تیم عملیاتی باید از حمایتهاي همه جانبه منابع انسانی،<br />
تسهیلات کمکی، وسایل نقلیه برخوردار باشند.<br />
وجود افراد هماهنگ کننده براي<br />
رهبري نیروهاي انسانی امري ضروري است. افرادي که داوطلب کمکرسانی در<br />
١٨
منطقه فاجعهی هستند باید راههاي مفید بودن خود را در صحنه فاجعه شناسایی<br />
نموده و به حمایت از نیروهاي موجود در منطقه بپردازند.<br />
شمار میآید. )<br />
– (Triage) – T<br />
تریاژ و درمان<br />
عملیات تریاژ به عنوان مشکلترین فرآیند در مدیریت فاجعه به<br />
انجمن پزشکی امریکا – AMA – (2005<br />
– Evacuation – E<br />
تخلیه<br />
یکی از اهداف کوتاه مدت براي پاسخگویی به فاجعه تخلیه<br />
مجروحان منطقه و سپس تخلیه افراد سالم و نهایتاً نجات جان پرسنل عملیاتی<br />
است.<br />
در فاجعههاي گسترده استفاده از قطار و اتوبوس روش مفیدي براي تخلیه<br />
افراد به شمار میآید.<br />
میآید.<br />
Recovery – R<br />
بهبودي<br />
بهبود به عنوان هدف دراز مدت در پاسخگویی به فاجعه به شمار<br />
: اورژانس<br />
19<br />
موقعیت اورژانس بنا به تعریف آژانس مدیریت فدرال فوریتها به<br />
شرح زیر است:<br />
در هرگونه واقعه خسارت آور و فاجعهزا براي نجات جان قربانیان و<br />
حفاظت<br />
از داراییهاي آنها و براي تامین امنیت بهداشتی عمومی و یا براي کاهش<br />
19 - Emergency<br />
١٩
تهدیدهاي ناشی از فاجعه، به فعالیتهایی نیاز است که این فعالیتها در موقعیت<br />
اورژانس ارایه میشوند.<br />
تقسیم بندي<br />
فاجعه<br />
در تقسیم بندي بلایا و فجایع<br />
موارد زیر در منابع معتبر<br />
عنوان شده اند<br />
:<br />
20<br />
،<br />
وقایع<br />
همراه با چند قربانی<br />
وقایع<br />
همراه با ده ها<br />
22<br />
21<br />
قربانی ، وقایع همراه با کشتار جمعی<br />
وقایع همراه با چند قربانی<br />
:<br />
بنا به تعریف در این وقایع حداقل دو یا سه قربانی مشاهده<br />
23<br />
میشوند.<br />
این وقایع به صورت خود بخود محدود شونده<br />
و معمولاً بدون<br />
درخواست کمک از منابع خارج از جامعه محلی قابل اداره و کنترل هستند.<br />
با<br />
وجود این در بیشتر سازمانهاي دولتی در ایالات متحده در صورت لزوم<br />
کمکهاي مورد نیاز ارایه میشوند.<br />
وقایع همراه با ده ها قربانی:<br />
این حوادث حداقل ده قربانی و حداکثر 100<br />
قربانی به<br />
-1<br />
همراه دارند و اگر گسترد گی فاجعه بیشتر از منطقه بومی باشد از منابع<br />
کمک<br />
هاي<br />
خارجی نیز استفاده میشود.<br />
وقایعی از قبیل سوانح هواپیمایی، طوفان<br />
20 - Multiple patient incident<br />
21 - Multiple Casualty incident<br />
22 - Mass Casualty incident<br />
23 - Self limit<br />
٢٠
24<br />
برف<br />
، و سیلها در این گروه تقسیم بندي میشوند.<br />
در این موارد ،<br />
،<br />
برنامهریزيهاي گسترده اجتماعی باید براي تطابق و برخورد این حوادث تنظیم<br />
ارایه و اجرا شوند.<br />
2- وقایع همراه با کشتار جمعی<br />
این وقایع عموماً بیشتر از یکصد قربانی به همراه دارند از آنجا که<br />
وقایع گسترده فاجعهی سبب آسیب رسانی به کل جامعه شده و جامعه محلی و<br />
کارکنان سلامت جامعه را درگیر مینمایند ، به کمکهاي بیشتري براي برخورد با<br />
آنها نیاز است این کمکها عموماً از دولت مرکزي ، فرمانداران ایالتی و استانها در<br />
خواست میشود.<br />
وقایعی از قبیل جنگها،<br />
تند باد هاي عظیم ،<br />
زمین لرزهها و<br />
حملات تروریستی که با هزاران قربانی همراهند در این دسته قرار میگیرند،<br />
انواع فاجعه ها<br />
25<br />
1- فاجعههاي خارجی<br />
این وقایع در خارج از<br />
بیمارستان رخ داده و ممکن است در اثر<br />
وقایع طبیعی و یا حاصل دست بشر ایجاد شوند.<br />
الف= طبیعی<br />
26<br />
شامل مواردي از قبیل سیل، ،<br />
توفان تندباد<br />
، زمین لرزه وآتش<br />
فشان و آتش سوزي در جنگلها است<br />
.<br />
24 - Snow Storm<br />
25 -External disasters<br />
26 -Natural<br />
٢١
ب= ساخته دست بشر<br />
27<br />
جنگ، حوادث حمل و نقل، آتش<br />
– سقوط ساختمان، آلودگی غذا<br />
و آب<br />
فاجعه هاي داخلی<br />
28<br />
-2<br />
در تعریف فاجعه<br />
هاي همراه با صدمات گسترده عمومی آمده<br />
است که این وقایع در نتیجه سوانح طبیعی و یا نقص کارکرد فیزیکی تجهیزات<br />
صنعتی ایجاد شده و سبب بروز آسیبها و صدمات جدي بر روي جامعه<br />
میشوند.<br />
میزان این صدمات عموماً بیشتر از توان پاسخگویی پرسنل مراقبت<br />
بهداشتی در منطقه بوده و معمولاً<br />
براي حل مشکلات ناشی<br />
به بسیج از آن<br />
همگانی نیروهاي مختلف دولتی و خصوصی نیازمند است.<br />
اثرات<br />
بلایاي طبیعی<br />
بر روي سلامت افراد و جامعه به سه دسته<br />
.<br />
،<br />
-1<br />
تقسیم می شود :<br />
اثرات فیزیکی مانند<br />
انواع شکستگی ها<br />
پارگی بافت نرم<br />
-2<br />
،خونریزي داخلی و خارجی ،سوختگی ...<br />
اثرات روانی مانند از دست دادن<br />
ارتباطات خودي ، مشکلات خلقی<br />
، به فکر فرورفتن ، افکار پرخاشگر ، افسردگی و<br />
3- اثرات اجتماعی و فرهنگی مانند فقدان صمیمیت ، فقدان حس<br />
PTSD<br />
.<br />
وابستگی به افراد ، قطع ارتباط با دوستان و اعضاي خانواده ، دوري از محل زندگی<br />
27 - Man Made<br />
28 - Internal disaster<br />
٢٢
انواع بحرانها :<br />
همانگونه که در بخش مربوط به تعاریف بحران دیدیم واژه<br />
بحرا ن در اساسی ترین شکل آن بطور کلی تعریف نشده است<br />
29<br />
.در حالیکه<br />
تلاشهاي مستمري جهت طبقه بندي انواع و خصوصیات بحران انجام شده است ،<br />
30<br />
این حوزه همچنان فاقد شناختی جامع از خصوصیات بحران و نتایج آن میباشد.<br />
لذا موقعی که به نتیجه گیري در مورد اثرات اجتماعی و روانشناختی یک بحران<br />
می پردازیم باید به اشکال مختلف و موقعیت ویژه رویداد در ارتباط با عوامل<br />
محیطی ،اجتماعی واقتصادي و همه گیر شناسی بصورت توامان نگاه کنیم . هب<br />
همین خاطر در این بخش، برجسته ترین خصوصیت هاي سه نوع از بحران را مورد<br />
بررسی قرار می دهیم<br />
:<br />
33<br />
32<br />
31<br />
بحران طبیعی ، بحران تکنولوژیکی و تروریسم .<br />
بحرانهاي طبیعی<br />
بحرانهاي طبیعی اغلب به عنوان وقایع غیرقابل کنترل تلقی می<br />
.<br />
شوند اگر چه بسیاري از آنها قابل پیش بینی<br />
و پیشگیري هستند<br />
بحرانهاي<br />
طبیعی رویدادهاي چون :<br />
34<br />
آتش سوزي ، سیل<br />
36<br />
35<br />
، لغزش گل ، زلزله ، تسونامی<br />
29 - Smith . North . & Price 88<br />
30 - Drabek 1986<br />
31 -natural crisis<br />
32 - technological crisis<br />
33 -Terrorism<br />
34 - fire<br />
35 - flood<br />
36 - mudslide<br />
٢٣
طغیان امواج آب مربوط به زمین لرزه (<br />
، آتشفشان ، طوفانها ، خشکسالی یا<br />
)<br />
کوران برف را شامل می شود<br />
.<br />
بحرانهاي تکنولوژیکی<br />
بحرانهاي تکنولوژیکی را به عبارت دیگر می توان به عنوان بحرانهاي<br />
ساخته دست بشر تعریف نمود .<br />
این بحرانها شامل رویدادهایی مانند تصادفات<br />
مربوط به حمل و نقل در سطح گسترده ، فروریختن ساختمانها ، سوانح مرتبط به<br />
37<br />
مواد خطرناك ، آلودگی بوسیله مواد سمی و حوادث هسته اي میباشند<br />
. در<br />
حال حاضر درادبیات کنونی<br />
در مورد تعریف آنچه یک بحران تکنولوژیکی را ایجاد<br />
می کند اتفاق نظري وجود ندارد<br />
.<br />
رویدادهاي گوناگونی همچون : حوادث هسته اي<br />
، نشت مواد شیمیایی سمی ، غرق شدن کشتیها ، سقوط هواپیما ، انفجارات ،<br />
فروریختن ساختمانها ، آتش سوزي ، شکستن سدها ، آدم ربایی و حوادث مربوط<br />
به جنگ در ردیف کلی بحرانهاي تکنولوژیکی قرار می گیرند .<br />
نا متناجنس بودن<br />
رویدادها در این طبقه نتیجه گیري کلی در مورد اثرات روانی ناشی ازفجایع<br />
تکنولوژیکی را دشوار می سازد<br />
.<br />
ولی با وجود تعاریف<br />
فوق نیز می توان حدس<br />
زد که<br />
بحرانها صرفا<br />
به دو نوع طبیعی و تکنولوژیکی تقسیم نمی شوند<br />
بلکه در بیشتر موارد این دو<br />
بحران با هم تداخل ایجاد می نمایند .این امر به خاطر دستکاریهاي بیشماري است<br />
که توسط انسان با کمک تکنولوژیهاي قرن اخیر در طبیعت اعمال شده است . زا<br />
37 - nuclear accidents<br />
٢۴
این رو<br />
رویدادهایی که بطور طبیعی رخ می دهند می توانند اثرات محیطی<br />
و<br />
.<br />
ساختاري اضافی را به بار آورند که بسیار وخیم تر از بحرانهاي تکنو لو ژیکی باشند<br />
مانند زلزله سال<br />
1906<br />
که آتش سوزیهاي زیادي را در مناطق شهري ا یجاد کرد<br />
و منجر به نابودي ساختارهاي لازم جهت مبارزه با حریق گردید<br />
38<br />
. همین طور<br />
فروریختن آزادراه( لا<br />
در اکلند ، کالیفرنیا بواسطه زلزله<br />
نتیجه یک<br />
40<br />
39<br />
(880 -<br />
رویداد طبیعی بود که بر روي یک سازه ساخته شده بدست انسان که فاقد مقاومت<br />
لازم بود اثر گذاشت<br />
.<br />
زلزله موسوم به لوما پریتا<br />
41<br />
در نتیجه یک واقعه نسبتا طبیعی بود<br />
که براي ساختمانهایی که در محلی ضعیف از لحاظ سازه اي ساخته شده<br />
بودند<br />
خسارات فراوانی بر جا گذاشت<br />
.<br />
در رابطه<br />
با تداخل بلا یاي طبیعی با بلایاي ساخته دست بشر<br />
میتوان به این جمله مهم از بولین توجه نمود<br />
.بولین<br />
در این مورد می گوید<br />
" اگر<br />
مردم خانه هایشان را در مسیر سیلاب نسازند ، سیلاب فقط سیلاب خواهد بود و<br />
نه یک فاجعه<br />
42<br />
.<br />
تقسیم بندي واضحی بین بحرانهاي طبیعی و آنهایی که اقدامات<br />
38 - Haas . Kates . Bowden 1977<br />
39 - L-880 Cypress Structure<br />
40 - 1989 Loma Prieta<br />
41 - loma Prieta<br />
42 - Bolin 1988<br />
٢۵
انسانی بطور عمدي یا بخاطر غفلت و بی توجهی در آن نقش دارند وجود ندارد .<br />
بحرانهاي تکنولوژیکی ممکن است حاصل غفلت انسانی ، جایزالخطا بودن او ویا<br />
تعمد در کار باشند<br />
(فلمینگ و همکاران<br />
فجایع تکنولوژیکی را اینگونه<br />
43<br />
(1983-<br />
تعریف می کنند<br />
:<br />
"رویدادهایی ساخته دست انسان هستند که به منظور ارتقاء<br />
استانداردهاي زندگی به علت کاربرد تکنولوژي و دستکاري محیط طبیعی توسط<br />
خودش<br />
ایجاد می شوند.<br />
درراستاي این تعریف بحرانهاي عمدي<br />
( مانند هدفدار<br />
)<br />
اعمال تروریستی و رویدادهاي مربوط به جنگ در یک طبقه جداگانه در نظر گرفته<br />
می شوند 0<br />
44<br />
کرده اند . اسمیت<br />
بحرانهاي تکنولوژیکی همواره تنفر و سرزنش را بین قربانیان ایجاد<br />
45<br />
و همکارانش در مطالعه مربوط به سیلابی که آلودگی با دي<br />
اکسین<br />
را بهمراه داشت متوجه شدند که<br />
درصد قربانیان آلودگی<br />
را "دیگران"<br />
92<br />
می دانند مقصر<br />
"دیگران"<br />
. شامل فعالیت هاي تجاري و صنعتی مربوط به دفع<br />
نامناسب مواد زائد و همینطور حکومت بخاطر تدوین و اعمال و اجراي قوانین<br />
ناقص مربوط به فعالیتهاي دفع مواد زائد و کنترل ضعیف سیلاب می باشند که در<br />
این بحث مقصر شناخته شده اند.<br />
43 - Fleming , Baum و Davidson 1983 a<br />
44 - ) Saum etal . 1983 a . Bolin 1988 . Sorensen , Soderstrom .Coperhaver. Carnes &<br />
Bolin 1987 (<br />
45 - Smith (1988)<br />
٢۶
مشخصه آشکار بحران طبیعی اثر واضح فیزیکی آن می باشد که<br />
منجر به خسارتهاي مالی ، جراحت و مرگ قربانی می شود<br />
46<br />
0.باوم و همکارانش<br />
چهار مشخصه اي را که بحران تکنولوژیک را از بحران طبیعی جدا میکند توضیح<br />
می دهند<br />
47<br />
:این مشخصات شامل مواردي از قبیل طول اثر<br />
، غیر قابل انتظار<br />
بودن ، دریافت کنترل و فقدان<br />
حدآستانه<br />
پایین قابل شناسایی<br />
.هستند<br />
. (باوم و<br />
.<br />
48<br />
. (<br />
همکاران –<br />
همان<br />
پیامدهاي بعدي بحران هاي تکنو لو ژیکی<br />
تهدید با اغلب<br />
و ارعاب در مورد پیامدهاي سلامتی<br />
جامعه همراه<br />
می باشد که ممکن است در<br />
.<br />
49<br />
نقطه نامشخصی از زمان رخ دهد . (ویزات-1994)<br />
بهر حال از یک<br />
بحران<br />
طبیعی نیز اثرات مشابهی می تواند ناشی گردد<br />
.خشکسالی ، کمبود طولانی مدت<br />
مواد غذایی می تواند سبب سوء<br />
تغذیه و ضعف سیستم ایمنی بدن شده و نهایتا به<br />
اپیدمی منجر شود<br />
. همینطور درحوادثی چون زلزله و سقوط هواپیما ممکن است<br />
حوادث غیرمترقبه و غیر قابل کنترل رخ دهد<br />
.<br />
باوم و همکارانش اشاره می کنند که مردم معمولا به تکنولوژي به<br />
عنوان پدیده اي که باید تحت کنترل باشد نگاه میکنند<br />
. درحالیکه در بحرانهاي<br />
طبیعی افراد هیچ کنترلی را بر روي چیزهایی که هرگز تحت کنترل نبوده است<br />
مشاهده نمی کنند<br />
. بعد از بحرانهاي تکنولوژیکی اعتماد به قابل<br />
(<br />
1983 b)<br />
.<br />
کنترل بودن تکنولوژي در آینده از بین می رود(باوم و همکاران<br />
50<br />
0 (1983-<br />
46 - Baum<br />
47 - Duration<br />
48 - ( Baum et al 1983 a , Baum , Fleming & Singer 1983 b , Baum & Davidson 1986 )<br />
49 - Weisaeth 1994<br />
50 - Baum et al 1983a<br />
٢٧
برطبق نظرات برخی از نویسندگان و مطالعات انجام شده در زمینه<br />
بحران هرچه<br />
علت انسانی<br />
در پس بحرانها بیشتر باشد عامل انسانی شدن<br />
بیماریزایی بحران از لحاظ شیوع بیماریهاي روانی بیشتر خواهد شد -<br />
(باوم<br />
51 52<br />
1986). اسمیت و همکاران گزارش می دهند که نرخ آشفتگیها و اختلا لات<br />
روانی که به دنبال فاجعه هاي بحرانهاي تکنولوژیکی اتفاق می افتد به اندازه تعداد<br />
بیماریهاي مطالعه شده تنوع و گوناگونی دارد.<br />
براي مثال مطالعات انجام شده در<br />
باره حادثه<br />
شکسته شدن سد در ناحیه ویرجینیاي غربی ایا لات متحده در سال<br />
53 ,<br />
1972 نشان دادکه در حقیقت همه افراد منطقه از لحاظ بهداشت روان تحت<br />
تاثیر قرار گرفتند.(لیفتون و السون<br />
(1976 –<br />
54<br />
. حدود 90 درصد از کسانیکه جان<br />
سالم بدر بردند بعد از<br />
2 سال هنوز داراي علائم بیماري بودند و بیشتر از یک سوم<br />
مردم منطقه، حتی 5<br />
سال بعد نیز از علائم اختلا لات روانی توان فرسا رنج می<br />
.(1981-<br />
–<br />
55<br />
بردند (گلسر<br />
و همکاران<br />
بیشتر علائم<br />
ناشی از بحران<br />
در گروه<br />
( M<br />
بیماریهاي اضطراب عمومی شایع<br />
(G A D ) 56<br />
و بیشتر اختلا لات افسردگی<br />
جاي می گیرد<br />
.اختلال<br />
به میزان<br />
44 درصد در بین<br />
PTSD<br />
M D D )<br />
P T SD<br />
.<br />
بزرگسالان و 22<br />
درصد در بین بچه ها شایع بود<br />
درجات<br />
همچنان<br />
14 سال بعد از بحران همچنان باقی ماند (نوریس و همکاران<br />
57<br />
0 (2002-<br />
51 - - ( Baum 1986 )<br />
52 - Smith et al ( 1988 )<br />
53 - 1972 Buffalo Creek, West Virjinia<br />
54 - ( Lifton & Olson 1976 )<br />
55 - ( Gleser , Green & Wingger1981 )<br />
56 - - General Anxiety Disorder (GAD)<br />
57 - ( Norris et al 2002 )<br />
٢٨
اپیدمیولوژي یک بحران<br />
نظر داشته باشیم<br />
.<br />
براي بر رسی اپیدمیو لوژیکی بحرانها باید موارد زیر را در<br />
1- عامل<br />
58<br />
به پدیده فیزیکی اطلاق میشود که در واقع سبب ایجاد<br />
خسارت و یا سبب تخریب میشود<br />
59<br />
الف = عوامل اولیه<br />
(ریزش) سقوط ساختمانها گرما، باد، بالا آمدن آب و دود<br />
ب= عوامل ثانویه<br />
60<br />
باکتريها و ویروسهایی که پس از آنکه عوامل اولیه آسیبها و<br />
خسارات خود را وارد نمودند، سبب ایجاد آلودگی و یا عفونت میشوند.<br />
میزبان<br />
61<br />
2- (بشریت)<br />
عوامل میزبان شامل سه<br />
عامل<br />
وضعیت ایمنی بدن، وضعیت<br />
سلامتی در گذشته ، میزان تحرك و ثبات روانی میباشند.<br />
58 - Agent<br />
59 - Primary agents:<br />
60 - Secondary agent<br />
61 -Host<br />
٢٩
سالمندان<br />
:سالمندان بیشترین تاثیر را از بحرانها میپذیرند.<br />
این<br />
افراد در حین ترك سریع مکان بحران زده دچار مشکلات زیادي میشوند.<br />
کودکان کم سن: کودکان کم سن که سیستم ایمنی بدنشان هنوز<br />
تکمیل نشده است و افراد مبتلا به مشکلات تنفسی و قلبی نیز همانند سالمندان<br />
به مشکلات زیادي در حین بحرانهاي گسترده دچار میشوند.<br />
3- محیط<br />
62<br />
چهار نوع از عوامل محیطی وجود دارند<br />
ناشی از وقوع بحرانهاي گسترده تاثیر میگذارند.<br />
که بر پی آمدهاي<br />
الف-<br />
عوامل فیزیکی<br />
شامل<br />
: زمان وقوع بحران، شرایط آب و<br />
هوایی، در دسترس بودن غذا و آب و عملکرد الکتریسیته و تلفن<br />
ب-<br />
عوامل شیمیایی<br />
: نشط مواد شیمیایی در خاك، آب<br />
زیرزمینی، غذا و یا هوا<br />
عوامل ج-<br />
بیولوژیکی<br />
: مواردي که به علت آلودگی آب، دفع<br />
نامناسب زباله، تکثیر جوندگان و یا حشرات، ذخیره سازي نامناسب غذا و نبودن<br />
یخچال ایجاد میشوند.<br />
62 - Environment<br />
٣٠
عوامل اجتماعی:<br />
مواردي که به سیستم حمایت اجتماعی افراد<br />
مربوط میشوند<br />
فقدان شامل<br />
اعضاي خانواده،<br />
تغییرات در نقش افراد و اعتقادات<br />
. مذهبی<br />
عوامل روانشناختی<br />
مراحل بحران ونقش پرستاران و پرسنل<br />
امدادي در رابطه با آنها<br />
63<br />
فازهاي بحران : :(مایر -2000)<br />
از لحاظ آسیب شنا سی اجتماعی ، هر فاجعه و یا بلا یا بحران<br />
گسترده اي که در جهان رخ می دهد،ماهیتا از یک الگوي آسیب شناسی<br />
عمو می تبعیت می کند که کم و بیش در اکثر مواردباهم شبیه هستند.<br />
شناسایی ماهیت بحرانها و بلا یاي طبیعی و یا ساخته دست<br />
بشر از مهم ترین مسئولیتهاي دست اندر کاران فعالیتهاي امدادي و<br />
پرستاران مامور در منطقه به شمار می آید . چرا که بدون شنا سایی این<br />
مراحل نمی توان از تاثیرات ایجاد شده توسط آنها بر مردم بحران زده<br />
مطلع شد و راهکار هاي مغابله و اداره آنها را طراحی و تدوین نمود .<br />
محققین علوم آسیب شناسی اجتماعی فازهاي بحران را<br />
63 - Myers,2000.<br />
٣١
به بخشهاي<br />
فاز تهدید، فازاخطار،<br />
فاز تاثیر ، فازحماس ) قهرمانی )،<br />
فاز مکاشفه،فاز ماه عسل، فاز بیداري ) از خواب و خیال) و فازبازسازي<br />
تقسیم بندي نموده اند که در موارد زیر به اختصار به آنها می پردازیم .<br />
64<br />
فاز تهدید :<br />
در مرحله تهدید<br />
زمان قبل ازتاثیرگذاري<br />
بحران<br />
وجود دارد<br />
و دوره<br />
اي است که یک خطر یا تعدادي از خطرات بطور بالقوه جامعه را تهدید می کنند..<br />
واکنش هاي ارایه شده در طول مرحله تهدید متغیر است<br />
. در این مرحله .برخی از<br />
شهروندانی که<br />
در معرض تهدید قرار می گیرند<br />
در فعالیتهاي مناسب جهت آماده<br />
سازي براي مواجه با بحران که مناسب تهدیدهاي محلی است مشارکت می نمایند<br />
ولی در مقابل<br />
بسیاري از افراد جامعه یک روش انفعالی (سر خود را زیر برف کردن)<br />
را اتخاذ میکنند با این اعتقاد که یا بحران برآنها اثر نخواهد گذاشت و یا اینکه<br />
آماده شدن براي چیزي که دور از ذهن است کار بیهوده اي است<br />
.<br />
در این مرحله ، مسئله چالش برانگیز براي پرسنل امدادي به<br />
ویژه پرستاران<br />
بالا بردن آگاهی هاي کلی براي پذیرش همکاري و مقابله با<br />
بحران در افراد جامعه است<br />
.<br />
64<br />
- Thereat Phase<br />
٣٢
65<br />
فازاخطار :<br />
درمواقعی که احتمال وقوع بحران شدید یک حقیقت شناخته<br />
.<br />
شود می شده قلمداد ،<br />
مرحله اخطار<br />
قابل مشاهده است<br />
براي مثال در<br />
کشورهایی که<br />
سیل<br />
رخ می دهد مشاهده<br />
علایم سیل یک تهدید<br />
محسوب می<br />
شود و در این مرحله مسئو لین جامعه خود را در وضعیت اخطار قرار می دهند<br />
.از طرف دیگر اعلام یک اخطار در باره وقوع سیل بدین معناست که این حادثه<br />
به احتمال زیاد رخ خواهد داد .در موارد وقوع تند باد ها با توجه به تکنو لوژي<br />
هاي کنو نی پیشگویی دقیق احتمال وقوع تند باد امکان پذیر تر است ولی<br />
برعکس در موارد زلزله این امر ندرتا قابل پیشگویی خواهد بود<br />
.<br />
این مرحله به<br />
"فاز هشدار"<br />
نیز معروف است که به<br />
قبل از فاز<br />
اولیه فاجعه یعنی قبل از وقوع فاجعه مربوط میشود.<br />
در این مرحله یک هشدار<br />
عمومی به کل جامعه منطقه وارد میشود. البته در مواقع زلزله ممکن است این<br />
فاز وجود نداشته باشد ولی در مواقع وقوع جنگ، سیل، توفان، بالا آمدن آب و<br />
…<br />
این مرحله وجود دارد.<br />
این دوره ممکن است از<br />
2<br />
ثانیه تا چند روز به طول<br />
انجامد.<br />
در این دوره میتوان براي آمادگی در مقابله با حوادث ناگوار تا اندازه<br />
اي اقدام نمود.<br />
از دیدگاه مدیریت<br />
بحران<br />
مرحله هشدار به عنوان مهمترین عامل<br />
براي به حداقل رسانی میزان تلفات و خسارات به شمار میآید.<br />
65 -Warning Phase<br />
٣٣
آگاه نمودن مناسب جامعه درباره احتمال وقوع یک فاجعه و انتشار<br />
اطلاعات کارشناسانه براي تخفیف ضایعات و اقدام به عملکردهاي پیشگیرانه براي<br />
جامعه در معرض خطر امر بسیار مهمی است.<br />
در این مرحله است که طرحهاي مقابله با فاجعه فعال میشوند و<br />
مراکز فوریتهاي پزشکی منطقه تاسیس شده مناطق اصلی در معرض خطر ارزیابی<br />
شده و عملکردها و فعالیتهاي محافظتی در منطقه تعیین و اجرا میشوند.<br />
بهر صورت ،<br />
فاز اعلام<br />
اخطار براي افراد فرصتهایی را ایجاد می<br />
کند تا از لحاظ روانی و جسمی براي<br />
رویارویی با بحران<br />
آمادگی پیدا کنند.<br />
بحرانهایی که بدون اخطار قبلی رخ می دهند اثرات روانشناختی بزرگتري دارند<br />
.زیرا افراد جامعه از فرصت کمتري براي آماده کردن خودشان برخوردار بوده و<br />
یا اساسا این فرصت .<br />
ندارند را<br />
معمولا پاسخ افراد به این اخطارها در ابتدا با<br />
ناباوري ها و مقاومت در برابر عمل همراه است .<br />
این امر بویژه درمواقعی که<br />
اخطارهاي گذشته به حقیقت نپیوسته است رایج است .<br />
مانند موارد<br />
یا زلزله<br />
آتسفشان که<br />
علیرغم تکنولوژیهاي پیشرفته اغلب نمیتوان پیشگویی ها ي<br />
مطرح شده را دقیقا ارز یابی و تعقیب نمود .<br />
افراد ممکن است<br />
در این موارد به<br />
اخطارها توجه نکنند زیرا آنها تمایلی به تخلیه و حمل و نقل و جابجایی<br />
اجباري ندارند و تصور میکنند که با ماندن در خانه هایشان می توانند از خانه و<br />
زندگی و خودشان در مقابل حوادث محافظت<br />
کنند.<br />
زمانی که افراد به اخطارها<br />
٣۴
توجه نمی کنند و<br />
در نتیجه دچار آسیب می شوند ممکن است احساس گناه یا<br />
تقصیر نمو ده و خودشان را سرزنش نمایند .<br />
حتی اگر آنها برنامه ویژه اي براي<br />
ایمن سازي خودشان داشته باشند نیز ممکن است با یک حس گناه یا<br />
مسئولیت براي آنچه که اتفاق می افتد باقی بمانند .(دي ولف –<br />
(2000<br />
اخطارها باید توسط افراد مسئول و مورد احترام عموم<br />
ارائه شوند.<br />
.اخطار ها باید به صورت دستورالعملهاي مشخصی در مورد<br />
اقداماتی که باید انجام شود تلقی شده و هیچ جایی براي انکار و<br />
ناباوري از طرف شهروندان باقی نماند .<br />
چالشی که مسئولان امور<br />
اضطراري با آن روبرو هستند اعلام خطر کردن بگونه اي است که مورد<br />
توجه و عنایت جامعه قرار گیرد.<br />
بیشتر افراد حتی آنها که به اخطار توجه نمی کنند موقعی که<br />
حادثه قریب الوقوع است به دنبال پناگاه امنی می روند و اقدامات امنیتی و<br />
حمایتی راانجام می دهند، هرچند اغلب دیر به این فکر می افتند<br />
0<br />
در مرحله اخطار مشکلات زیر ممکن است مشاهده شود<br />
٣۵
در بسیاري از فاجعه<br />
ها ممکن است نتوان اطلاعات<br />
-1<br />
حیاتی را به موقع در سطح جامعه در معرض خطر منتشر نمود. این امر به علت<br />
ناکافی بودن سیستم اطلاع رسانی و محدودیت زمانی به علت غافلگیري در<br />
فاجعه است.<br />
2- در زمانی که امکانات لازم براي هشدار دهی وجود دارد،<br />
جامعه باید خطر موجود را به عنوان یک خطر جدي تلقی نماید این امر ممکن<br />
است مورد توجه جامعه قرار نگیرد.<br />
3- ممکن است هشدارهاي کاذب و نامرتبط با فاجعه در<br />
سطح جامعه از سوي مراجع غیر مرتبط و ناهماهنگ منتشر شوند که این خود<br />
تاثیر منفی در جامعه دارد.<br />
66<br />
در این مرحله میتوان ارزیابیهاي اولیه در خصوص آماده سازي<br />
افراد و سازمانها را انجام داد.برقراري ارتباطات<br />
67<br />
در این مرحله خیلی اهمیت دارد.<br />
از ایستگاههاي رادیو و تلویزیون براي اعلام هشدار استفاده میشود.<br />
نقش پرستار در فاز هشدار<br />
همکاري با دیگر سازمانها براي آمادهسازي پناهگاهها و<br />
ایستگاه کمکرسانی در فوریتها و برقراري ارتباطات با سایر گروههاي<br />
کمکرسانی<br />
66 - Preparedness<br />
67 =Communication<br />
٣۶
فاز<br />
68<br />
تاثیر :<br />
حضور واقعی پرسنل امدادي و پرستاران معمولا در این<br />
فاز اتفاق می افتد.لذا پرستاران باید خود را در واقع در این فاز حس<br />
نموده و با بحران زدگان بر خورد نمایند .<br />
این فاز زمانی رخ میدهد که فاجعه واقعاً رخ داده باشد و زمان<br />
اصلی برخورد افراد براي مقابله با مصیبتها و مشکلات طاقتفرسا است<br />
.این<br />
مرحله ممکن است بر اساس نوع فاجعه بین چند ثانیه<br />
(زلزله)<br />
تا چند دقیقه و<br />
یا ساعتها و هفتهها<br />
(طوفانها و جنگها)<br />
طول بکشد.<br />
این مرحله تا زمانی که<br />
خطر وقوع خرابیها و خسارات بیشتر از بین نرفته باشد و تا زمان برقراري<br />
فعالیتهاي اورژانس ادامه دارد.<br />
در بحرانهاي با تاثیر آرام ولی نسبتا ناگهانی افراد ممکن است<br />
ترس شدیدي را تجربه کنند اما به ندرت وحشت زده می گردند<br />
69<br />
(کافریزن و<br />
دیگران -)<br />
از لحاظ فیزیکی باید گفت که در این فاز پرسنل امداد و<br />
پرستاران با انبوهی از مصدو مین و مجروحین با شدتهاي گوناگون روبرو<br />
هستند که باید با آنها برخورد نمایند<br />
صحبت خواهد شد<br />
.در بخش تریاژ در این<br />
رابطه مفصلا<br />
.<br />
68 - impact<br />
69 - Kaffrisen .1975 1995 Weaver , 1972 Dunes , Quavantell ,1957 , 1954 Quavantell (<br />
٣٧
مسئولیت پرستار در این فاز<br />
ارزیابی نیازهاي بهداشتی، تامین حمایتهاي فیزیکی و<br />
روانشناختی براي قربانیان در پناهگاهها،<br />
تریاژ قربانیان و مصدومین و<br />
مجروحین وهمچنین برقراري هماهنگی براي ارایه تسهیلات و سازماندهی<br />
اتحادیهها و مراکز همکاري بحشی از وظایف پرستاران در این مرحله<br />
میباشند.<br />
از لحاظ روانی<br />
:<br />
دربسیاري از افراد علایم بالینی دال بر ترس شامل بالا رفتن<br />
ضربان قلب، تنفس سریع و کوتاه ،لرزش و عرق کردن و احساس سردي<br />
مشاهده می شود<br />
.در این مرحله<br />
بسیاري از افراد کندي<br />
گذر<br />
زمان را گزارش<br />
کرده اند و<br />
تعداد زیادي گزارش داده اند که زمان در طول مرحله<br />
گذاري تاثیر<br />
بحران به کندي میگذرد. بلافاصله بعد ازفاز تاثیر بیشتر افراد مشکلاتی ار قبیل<br />
بهت زدگی ، گیجی و ناباوري نسبت به آنچه اتفاق افتاده است را تجربه می<br />
کند .<br />
بیشتر افراد بطور نمونه بر روي بقاء و ایمنی خود و سر سامان دادن به<br />
وضعیت خود و خا نواده هایشان تمرکز می کنند .<br />
بطور نمونه<br />
موقعی که<br />
خانواده ها از عزیزانشان در طول<br />
فاز تاثیربحرانی جدا میشوند اضطراب قابل<br />
.<br />
توجهی را تا زمانی که بهم برسند تجربه میکنند (دي ولف –<br />
2000) تاثیرات<br />
(<br />
ثانویه )<br />
مانند پس لرزه هاي زلزله<br />
اغلب علائم بیشتري از ترس را نسبت به<br />
٣٨
تاثیر<br />
اولیه در بردارند.<br />
این امرشاید بخاطر اثر کلی استرس بهمراه آگاهی<br />
70<br />
غیرقابل انکار از خسارتهایی که قبلا بواسطه بحران ایجاد شده باشد .<br />
از<br />
طرف دیگر برخی از افراد با تاثیرات<br />
ثانویه بهتر تعامل می کنند شاید به خاطر<br />
اینکه بعد ازتاثیر اولیه بحران اعتماد بنفس و مهارتهاي بیشتري براي جان سالم<br />
بدر بردن بدست می آورند<br />
71<br />
فازحماس ) قهرمانی (<br />
.<br />
مرحله حماس که گاهی مرحله نجات<br />
نیز<br />
نامیده می شود<br />
بلافاصله بعد ازوقوع حادثه رخ می دهد<br />
.افراد<br />
در این فاز<br />
بسرعت از حالت<br />
ناباوري و بهت زدگی<br />
بیرون می آیند و وارد عمل می شوند.قربانیان حادثه<br />
جهت نجات زندگی افراد و اموال مردم به افراد درگیر در بحران و همین طوربه<br />
امداد گران گروه نجات کمک می کنند<br />
.در این مرحله ، پرستاران مستقر در منطقه و<br />
پرسنل<br />
امداد و جامعه از این حس همیاري خودجوش در جامعه استفاده نموده<br />
و<br />
با هم فعالیتهاي فوق العاده اي را در امر کمک رسانی ، دادن سرپناه<br />
و تغییرات اضطراري وپاکسازي اماکن سامان<br />
72<br />
می دهند<br />
ُدر این مرحله حس قهرمان گرایی و نوع دوستی بسیار چشمگیر<br />
70 - (Seniors Cope 93)<br />
71 - :Heroic pahse<br />
72 - Yaung et all 1998<br />
٣٩
است .<br />
در کلان شهر ها و شهر هاي بزرگ همسایگان اغلب<br />
کنند اعتراف می<br />
که براي اولین بار همسایگانشان را ملاقات می کنند تا وسایلی را که طعمه<br />
حریق شده خاموش<br />
نموده<br />
و خانه هاي خسارت دیده را دوباره برپا کنند<br />
.برخلاف داستانهایی که مطرح می شوند ، در این مرحله<br />
رفتارهاي<br />
ضداجتماعی مانند غارتگري در بلایاي طبیعی کمتر است ، اگرچه این<br />
امردرمشکلات شهري بوفور یافت می شود<br />
73<br />
. مردم از اینکه زنده اند خرسندند<br />
و اغلب داراي یک احساس سرخوشی و نشاط و احساس امنیت مشخص<br />
هستند.<br />
با آنکه افراد به علت آسیبها و خسارات وارده حیرت زده شده اند وبه<br />
خاطر خسارتها و خرابیها وحشت زده هستند ، ولی مسائل اخلاقی انرژي مردم<br />
را بسمت اجراي<br />
وظایف مفید و لازم و پرمعنا سوق داده است<br />
.<br />
در این مرحله<br />
انگیزش فیزیولوژیکی<br />
منجر به افراد<br />
دستیابی به<br />
.<br />
سطح بالایی از موفقیت می شود ومردمی که براي کمک به دیگران می شتابند<br />
اغلب در این مرحله توجه زیادي را براي سلامت و امنیت خود نشان نمی دهند<br />
در این فاز<br />
نقش پرستار و سایر پرسنل مامور در منطقه این<br />
است که این نیروي خود انگیخته و ایثار طلب را در مسیر امن و سازنده هدایت<br />
نموده واز روحیه همکاري و از خود گذشتگی افراد جامعه همراه با حفظ و<br />
رعایت نکات ایمنی در منطقه بحران خیزاستفاده نمایند.<br />
73 - .(Bush,1982,Quarantell,Dynes 1970 , 1922 )<br />
۴٠
فاز مکاشفه :<br />
این مرحله<br />
به عنوان دوره اي است که افراد<br />
جامعه بحران زده<br />
در آن سعی می کنند خودشان را به آنچه اتفاق افتاده همسو سازند و حیطه و<br />
وسعت آسیب را ارزیابی کنند<br />
.مردم حتی موقعی که مبهوت ، ناتوان و گیج<br />
هستند و درحالت ناباوري به سر می برند به جستجوي اطلاعات می پردازند<br />
.<br />
مهمترین مسئله براي آنها در این مرحله یافتن اطلاعات<br />
لازم در مورد محل و شرایط کسانی است که عزیزانشان از آنها جدا<br />
. شده اند<br />
برنامه ریزي قبل از بحران در خانواده می تواند این وظیفه را<br />
بنحو قابل توجهی آسان کند.<br />
براي مثال با تاسیس مکانهایی براي گرد همایی<br />
مجدد و فراهم<br />
آوردن امکانات تلفن راه دور براي ارسال پیامهاي خانوادگی در<br />
زمانهایی که تلفنهاي خطوط داخلی کار نمیکند میتوان به فعالیت مناسب<br />
دست یافت. در دوران پس از بحران ، مدارهاي تلفن خانگی خیلی سریع اشباع<br />
می شود و پست الکترو نیکی -E-mail<br />
ها نیز با از دست رفتن خطوط تلفن<br />
و الکتریسیته غیر قابل استفاده می شوند<br />
.مردم همچنین به دنبال اطلاعاتی<br />
در مورد وضعیت خانه خود و همسایگان می گردند و موقعی که مسئو لین امر<br />
از سر زدن به خانه ها و همسایگانشان براي ارزیابی خسارتها و جمع آوري<br />
مایملکشان جلوگیري می کند بسیار عصبانی می شوند<br />
.<br />
۴١
۴٢
نقش پرستاران در این مرحله<br />
پرستاران در اینمرحله علاوه بر نقش با لینی داراي نقش هاي<br />
مدیریتی نیز می باشند .<br />
در چنین مواردي پیشنهاد می شود که<br />
پرستاران<br />
مسئول در<br />
هر منطقه با کنفرانسهاي<br />
مطبوعاتی پی در پی ملاقاتهایی را<br />
براي<br />
مردم<br />
با مسئو لین فراهم نمایند<br />
تا مردم<br />
را از شرایط آگاه سازند و اطلاعات<br />
لازم را در اختیار آنها قرار دهند<br />
پرستاران .<br />
سلامت روان می توانند به قربانیان<br />
در بدست آوردن اخبار در مورد آنچه که اتفاق افتاده است کمک کنند که این<br />
کار از طریق<br />
آماده سازي رسانه هاي جمعی مانند تلویزیون ، رادیو و روزنامه و<br />
تابلوي اعلانات و نقشه ها میسر می شود . )<br />
بیان جزئیات خسارات ،شرایط<br />
جاده ها و انبارها و پایگاهها یا منابع<br />
(<br />
در پناهگاهها یا دیگر قرارگاهها جایی که<br />
مردم می توانند اجتماع کنند انجام می شود 0(مایرز-1989)<br />
74<br />
فاز ماه عسل :<br />
ادبیات کنونی در مورد بحران این لغت مصطلح<br />
را به کار می<br />
گیرند و عمو ما اعلام می کنند که مرحله ماه عسل ممکن است بین یک هفته<br />
74 - honey moon<br />
۴٣
75<br />
(1978<br />
و سه ماه بعد از بحران ادامه یابد . (فاربرو –<br />
.از دیدگاه کارکنان<br />
حمایت از بهداشت وسلامت روان در بحرانها این عقیده وجود دارد که مرحله<br />
76<br />
ماه عسل کوتاه تر از آن چیزیست که بوسیله فاربرو و فردریک گزارش شده<br />
)<br />
بود .<br />
این مرحله معمولا بلافاصله بعد از تلاشهاي شجاعانه مرحله قهرمانی<br />
حماسی ( شروع میشود و در بیشتر موارد براي چند هفته ادامه می یابد<br />
.<br />
در طول این فاز<br />
معمول<br />
میزان خوشبینی و انتظارات افراد<br />
.<br />
جامعه<br />
براي یک روند احیاء و بازسازي سریع<br />
در حد<br />
بالایی است<br />
وسایل<br />
ارتباط جمعی جامعه آسیب دیده را تحت پوشش خبري قرار می دهند و سبب<br />
می شوند که سیل حمایتها و کمکها از سراسر کشور و حتی جهان جاري شود<br />
.در این مر حله کل جامعه با یکدیگر با یک روحیه بقاء جمعی متحد میشوند و<br />
به رهبران اجتماعی در اداره امور در مراحل مختلف بحران کمک می کنند .<br />
آید<br />
77<br />
.<br />
قهرمانان اجتماعی را شناسایی می کنند ویک حس قوي از سهیم بودن با<br />
دیگران و زندگی در وضعیت خطرناك و مخرب در قربانیان بحران به وجود می<br />
در این مرحله تلاشهاي امدادي در مقیاس بالا در راه است و<br />
مقدار زیادي از منابع مالی<br />
،جنسی و انسانی براي مناطق خسارت دیده فراهم<br />
میشود .<br />
گروههاي اجتماعی اضطراري موجود براي مقابله با عوامل مخرب با<br />
75 - (Farberow , Frederick 1978)<br />
76 - Frederick<br />
77 - (Farberow , Frederick 1978)<br />
۴۴
هم رقابت می کنند .<br />
درملاقاتهاي رهبران و سران سیاسی با مردم بحران زده<br />
قولهاي بیشماري در مورد تامین منابع مالی لازم داده شده و امید و انتظارات<br />
زیادي را در مردم ایجاد می نمایند .<br />
مردم انتظار دارند که خط و مشی بیمه و<br />
دولت به اندازه کافی و کامل موارد خسارت دیده یا از دست رفته را تحت<br />
پوشش گرفته و بازسازي نماید و به این امر توجه ندارند که محدودیت جدي<br />
در میزان و طول مدت ارائه کمک هاي اساسی وجود دارد .<br />
زمانی که<br />
بازماندگان شروع به تلاش براي جمع آوري و دریافت خسارت از شرکتهاي<br />
بیمه می کند با واقعیت نا خوشایند دال بر قوانین ، فرمها و فرایندهاي پیچیده<br />
مواجه می شوند .<br />
همچنان که منابع کمک رسانی خارجی روبه نقصان می<br />
گذارد پوشش خبري وسایل ارتباط جمعی کنترل می شود و<br />
پیچیدگی در<br />
امربازسازي و احیاء جامعه بیشتر بروز میکند(یانگ و همکا ران -<br />
78<br />
1988) همچنان که مردم تلاش می کنند با موانع مالی تشریفات اداري<br />
پیچیده و اسکان موقت کنار بیایند انرژیشان تحلیل میرود .<br />
انتظارات برآورده نشده زمینه رابراي مرحله بعدي آماده میکند<br />
79<br />
فاز بیداري ) از خواب و خیال ( :<br />
خستگی و<br />
0<br />
بیداري مرحله<br />
از چند روز تا چند هفته بعد از ورودخسارت<br />
شروع می شود و براي چند ماه تا چند سال باقی می ماند .<br />
بیداري حالت<br />
اغلب برروي تمامی فرایند هاي بازسازي و احیاء اثر می گذارد .در این مرحله<br />
78 - ( Young et al 1998 )<br />
79 - Disillusionment phase<br />
۴۵
مشاهده می شود که<br />
کمکهاي قول داده شده به انجام نمی رسند و یا<br />
80<br />
کمتر ازحد انتظارند .<br />
بازماندگان متوجه می شوند که بسیاري از کمک ها<br />
در واقع به صورت وام هایی با سود هاي مختلف هستند نه هدیه .<br />
دیگراینکه<br />
بیمه حوادث خانه ها آن چیزي نیست که آنها تصور می کردند و روابط و نه<br />
نیازها بسیاري از تصمیم گیري ها را شکل می دهند به صورتی که همسایه<br />
اي که دودکش خانه اش خسارت دیده سود بیشتر از یک همسایه اي که سقف<br />
خانه اش خراب شده خسارت در یافت می نماید!... .(یونگ و همکاران -<br />
. قوانین مربوط به تعیین منطقه براي اسکان مردم تغییر میکند و<br />
81<br />
(1998<br />
قربانیان آتش سوزي هاي<br />
ناشی از بحران متوجه می شوند که بخاطر رانش<br />
زمین نمی توانند خانه هایشان را روي قطعه زمین خودشان دو باره بسازند. به<br />
هر حال آنها باید به پرداخت اقساط قبلی خانه هاي تخریب شده ادامه دهند تا<br />
وام جدید به آنها پرداخت شود<br />
. شرکتهاي بیمه ورشکست می شوند و بطور<br />
ناقصی به مشتریان خسارت پرداخت می کنند<br />
.<br />
مقاطعه کاران بدون وسواس در<br />
کارهایشان اقساط را بزور می گیرند و یا کارها را بخاطر دستمزد کم قبول نمی<br />
کنند<br />
. براي برخی از افراد بحران زده بیداري بصورت فیزیولوژیکی در بدنشان<br />
شروع می شود<br />
.یعنی اینکه میزان آدرنالین خون پایین می آید و ضعف و بی<br />
حسی و شوك و خستگی بروز می کند<br />
. زندگی در خانه هاي موقتی بطور<br />
فرایندهاي استرس زا می گردد و افراد خسته و آزرده می شوند<br />
.استرسهاي<br />
80<br />
( Weaver 1995<br />
81 - ( Young et al 1998 )<br />
۴۶
خانوادگی منجر به از بین رفتن صمیمیت و حمایت از دیگران می گردد و<br />
خشونت خانوادگی بروز می کند<br />
.ممکن است ترس و اضطراب<br />
و حس ترس از<br />
آینده رواج یابد<br />
.همچنین ممکن است احساس ترس، اضطراب و حس آسیب<br />
پذیري مرتبط با احتمال وقوع مجدد بحران و یا ترس از آینده در افراد وجود<br />
داشته و پا برجا بماند.<br />
مشکلات سلامتی ممکن است در نتیجه مشکلات سلامت<br />
عمومی مانند آب آلوده ، غذاي بد و شرایط زندگی شلوغ ایجاد شوند. .<br />
علائم<br />
ناشی از استرس ممکن است شامل افزایش فشار خون ، علائم قلبی ، بدتر<br />
شدن وضعیت سلامت موجود ، ضعف سیستم ایمنی بدن و آ لرژي باشد .<br />
مشکلات خواب مربوط به شرایط نا مساعدزندگی یا استرس هاي مختلف در<br />
بروزخستگی و ناتوانی شناختی وآزردگی فکري نقش دارد .<br />
علائم مربوط به<br />
استرسهاي پس از آسیب ممکن است افزایش یابد<br />
ممکن است بروز نماید<br />
(یونگ<br />
–همان)و افسردگی<br />
.<br />
همچنان که منازعات قدیم و جدید بین گروهها سر برمی آورد ،<br />
یکپارچگی و تشریک مساعی در جامعه تحلیل رفته و آژانسها در مورد مقصر<br />
دانستن افراد ، اختصاص منابع و اولویت اقدامات به شکل نابرابر دچار انحراف می<br />
شوند .<br />
گروههاو آژانسها ي کمک رسانی خارجی از روند حمایتی در بحران خارج<br />
می شوند و به کشورهایشان برمی گردند و قربانیان را با حس ناامیدي ، خیانت و<br />
رها شدن تنها می گذارند .<br />
سازمانهاي حمایت از فضاي سبز اغلب به خاطر فقدان<br />
۴٧
بودجه ونبودن داوطلبان یا عدم توانایی براي سازگاري با تغییرات مورد نیاز جامعه<br />
ورشکست می شوند .<br />
احساس وجود<br />
"جامعه مشترك"<br />
همچنان که افراد بر روي<br />
ساختن زندگی خودشان و مشکلات فردیشان متمرکز می شوند ضعیف و ضعیفتر<br />
می شود (فاربرو –فردریک –<br />
82<br />
1978) .براي بازماندگان این مسئله که جهان دائما<br />
در حال تغییر است و اینکه آنها باید مسئولیت شخصی براي حل مشکلات زندگی<br />
و کسب و کار و اعتقادات و زندگیشان به عهده بگیرند بیشتر رخ می نمایاند<br />
نقش پرستاران در این مرحله<br />
:<br />
پرستاران به عنوان یاران اصلی مردم رنج دیده در این مرحه وظیفه<br />
مهمی را بر دوش میکشند.در این مرحله واکنشهاي روانی مختلفی از سوي مردم<br />
بروز می نماید که اغلب خوشایند نبوده و هدف اصلی انها بر روي مامورین مستقر<br />
در منطقه و خصوصا پرستاران نشانه رفته است<br />
.صبر وبردباري در این مرحله نقش<br />
مهمی را ایفا مینماید .پرستارانی که<br />
در فازهاي قبلی بحران با دیدي واقع بیناننه و<br />
عاري از هرگونه قول و قرار هاي بی پایه با مردم برخورد کرده بودند در این مرحله<br />
با برخوردهاي مناسبتري روبرو خواهند بود<br />
. در این فاز برخی از مردم بحران زده<br />
از لحاظروانی نیاز به حمایتهاي بیشتر و در موارد شدیدتر نیاز<br />
به ارجاع براي درمان<br />
دارند.پرستاران در این مرحله باید کاملا هوشیار بوده و به محض ورود به این فاز<br />
آمادگی برخورد با این موارد را داشته باشند<br />
.<br />
0<br />
82 - .Farberow , Frederick 1978<br />
۴٨
فاز<br />
83<br />
بازسازي :<br />
در این مرحله افراد و جوامع تلاش میکنند تا عملکردهاي<br />
طبیعی قبل از بحران را بازسازي کنند(ویور<br />
. مرحله بازسازي در<br />
84<br />
(1995-<br />
بردارنده باز سازي فیزیکی ، مالی و احساسی و معنوي در جامعه بحران زده<br />
است.<br />
دربازسازي جامعه ، ساختن زیر بناها و طرحهاي معماري ساختمانها و<br />
برنامه ها و روابط بین گردهمایی اجتماعی مورد توجه قرار می گیرد.<br />
بازماندگان بحران هیچ نظري در شروع کار و اینکه چقدر زمان براي بازسازي<br />
.<br />
لازم است ندارند<br />
.<br />
حداقل این مسئله چندین سال وقت لازم دارد<br />
همچنان که<br />
بازماندگان به جلو حرکت می کنند به تدریج کارهاي زمینه اي که قبلا در<br />
تلاشهایشان انجام داده اند دچارتغییرات قابل مشاهده اي می شود<br />
عمل کرد هاي کنونی دو باره تثبیت یا رد می شوند<br />
.<br />
.<br />
کاربردها و<br />
وامها به نتیجه میرسد یا<br />
نمی رسد<br />
اما روند برخی ازبازسازیها کم و بیش انجام شده است<br />
.با این وجود<br />
.<br />
در طول این سالها نا امیدي درتاخیر اجراي طرحهاي باز سازي و رویدادهایی<br />
که خاطرات تلخ و واکنشهاي استرس زا را تجدید می کند ، مشا<br />
هده می شود<br />
در این حین موفقیتهاي کوچک زیادي نیز بچشم می خورد و موانع زیادي نیز<br />
از سر راه برداشته می شود<br />
. سالگرد بحران خاطرات افراد را زنده می کند و<br />
یادبود ها و دربرخی موارد مراسم هاي خاصی بر گذار می شوند<br />
. ) براي یک<br />
بحث کامل مربوط به سالگرد و واکنشهاي مربوط به آن به مقالات مایرز -<br />
83 - RECONSTRUCTION<br />
84 - ( Weaver 1995 )<br />
۴٩
بازسازي اجتماعی و فیزیکی جامعه اعتقاد<br />
85<br />
1994 مراجعه کنید. ( .<br />
بازماندگان رانسبت به جامعه و تواناییهاي آن تایید می کند(فاربرو- فردریک -<br />
86<br />
. (1978<br />
با گذشت زمان ،بیشتر بازماندگان قادر خواهند بود که با نگاهی<br />
به گذشته از یاري رسانان مختلف قدردانی کنند .<br />
آنها می توانند به گذشته<br />
برگردند و ببینند که چقدر راه آمده اند . چالشها و مبارزاتی که انجام داده اند و<br />
درسهایی را که آموخته اند را بشناسند.<br />
آنها قادرند که به درون خود بنگرند و<br />
شجاعت ، قدرت و مستعد بودن خودشان و عزیزانشان را در فرایند احیاء<br />
شنا<br />
سایی نموده و ارج نهند<br />
. آنها قادرند که به اطرافشان بنگرند و از عزیزان و<br />
دوستانشان که در بازسازي و درمان به آنها کمک کرده اند قدردانی کنند<br />
. در<br />
نهایت آنها می توانند بسمت جلو و به یک حس جدیدي از زندگی و هدف<br />
بندي بنگرند و خودشان را نه به عنوان یک قربانی<br />
بحران بلکه بعنوان<br />
بازماندگان بحران بنگرند<br />
87<br />
(مایرز- 1992)<br />
نقش عوامل فرهنگی و سن در واکنش بازماندگان :<br />
کشور ما ایران از لحاظ جمعیت شناختی از اقوام و<br />
85 - Myers 1994a<br />
86 - Farberow & Fredrick,1978<br />
87 - ۰( Myers 1992 )<br />
۵٠
فرهنگهاي متفا وتی تشکیل شده است .باآنکه اقوام مختلف درکشور<br />
ایران معمولا در مناطق خاص خود زندگی می کنند ولی گسترش شهر<br />
نشینی و مهاجرت اقوام مختلف به مناطق دور از زادگاه اصلی شان ،<br />
خصوصا مهاجرت به شهر هاي بزرگ کشور سبب شده است که اقوام<br />
مختلفی در مناطق شهري زندگی نمایند.. با توجه به این تحولات<br />
جمعیت شناختی امروزه برخورد با هر قوم و فرهنگ<br />
در مراحل<br />
بحرانی از اهمیت ویژه اي برخوردار شده است بصورتیکه بی توجهی<br />
به آنها سبب بروز مشکلات نا خواسته اي در مدیریت بحران در جوامع<br />
شهري خواهد شد .به همین دلیل اعلام شده است که پرسنل امدادي<br />
و پرستاران باید این نکته را مورد توجه قرار دهند .<br />
فرهنگ بعنوان تمامیت الگوهاي رفتاري، اجتماعی، هنري و<br />
اعتقادات و حاصل عملکرد و تفکر انسانها در موسسات و گروهها یا سازمان ها<br />
تعریف شده است که در جامعه از نسلی به نسل دیگر منتقل می شوند.(لغت<br />
نامه هریتیج<br />
88<br />
(2000 –<br />
درك وفهم هرفرد از مفهوم بحران و پاسخ رفتاري آن به<br />
بحران با توجه به اعتقادات و عملکرد هاي فرهنگی او ناشی شده و<br />
تحت تاثیر فرهنگ او قرار می گیرد .بنا براین لازم است که کارگزاران<br />
88 -(American beritage dictionary , 2000 )<br />
۵١
برنامه هاي سلامت ذهنی بحران و پرستاران و مدد کاران فرهنگ یک<br />
جامعه بحران زده را درك کنند و بطور ویژه و با توجه حساسیت<br />
فرهنگی افراد بحران زده فعالیت نمایند .(دي ولف-2000) (<br />
در این وادي فاکتورهاي متعددي باید مورد توجه قرار<br />
. گیرند<br />
گروههاي نژادي ویژه ممکن است داراي الگوههاي اعتقادي و<br />
رفتاري مشترکی باشند که فرهنگهاي ویژه اي را بر اساس تجارب زندگی و<br />
تاریخی آنها شکل می دهند .<br />
کشور مبدا به عنوان زادگاه اصلی به طور<br />
مشخص بسیاري از عملکردها واعتقادات فرهنگی را براي مهاجران تازه وارد<br />
مشخص و تعیین می کند .<br />
درك این مطلب<br />
مهم است که کارگزاران برنامه<br />
هاي سلامت ذهنی بحران ،<br />
پرستاران و<br />
مدد کاران طبیعت یا کیفیت زندگی<br />
در کشورهاي مبدا و عواملی که منجر به مهاجرت شده اند<br />
و را بفهمند<br />
ارتباط آنها را با فرهنگهاي افراد تشخیص دهند .<br />
در کشورهایی که جنگ ،<br />
ظلم یا آسیبهاي دیگر مردم را به فرار وا می دارد شخص مهاجر که به<br />
سرزمین جدیدي می آید باید<br />
انتظار برخورد با برخی از<br />
استرسهاي آسیب زا<br />
در آینده داشته باشند .<br />
بحرانی امدادي عملیات<br />
مانند پناهگاههاي مراقبت<br />
جمعی یا اردوگاههاي تغذیه<br />
،<br />
واحدهاي گارد ملی و یا هلیکوپترها ممکن است<br />
مردم مهاجررا به یاد تجارب آسیب زاي قبلیشان از کمپهاي آوارگان بیاندازد و<br />
۵٢
آسیبهاي آنها را دوباره زنده کند<br />
.<br />
همچنین بحرانهاي قبلی در کشورهاي مبدا<br />
ممکن است بر رفتار افراد مهاجر در حین بحرانهاي جدید<br />
.در تاثیر بگذارد<br />
سال<br />
89<br />
درمنطقه لوما پریتاي ایالت کالیفرنیا<br />
زلزله اي بوقوع پیوست ،<br />
1989<br />
بسیاري از خانواده هاي مکزیکی الاصل آمریکایی که خانه هایشان آسیب<br />
دیده بود مایل نبودند که در پناهگاههاي مراقبت دسته جمعی در مدارس و<br />
سالنها پناه بگیرند بلکه در عوض می خواستند چادرها<br />
و پناهگاه هاي خود را<br />
. بنا کنند<br />
بسیاري از افراد از برگشتن به خانه هایشان تا زمانی که سا<br />
ختمانهاي جدیدشان بوسیله مهندسین ساختمان ارزیابی نشود خودداري می<br />
90<br />
(1994)<br />
کنند .<br />
پدیده مشابهی بعد از زلزه مشابهی منطقه نورتریج<br />
در لس<br />
آنجلس اتفاق افتاد<br />
.براي این خانواده هاي<br />
مکزیکی نیز خاطره زلزله مخرب<br />
سال 1985 شهر مکزیکو سیتی هنوز<br />
91<br />
زنده بود.در آن زلزله 8/1 ریشتري که<br />
36<br />
با پس لرزه هاي 7/5<br />
ریشتري به مدت<br />
ساعت همراه بود ، دولت مکزیک<br />
5400<br />
گواهی فوت را براي قربانیان بحران صادر نمود .در. عین حال آژانسهاي<br />
امداد بین المللی تخمین زدند که ده هزار نفر مرده اند .<br />
بیشتر از صد هزار<br />
واحد خانه تخریب شد و هزاران ساختمان کاملا فرو ریخت . )<br />
مکزیکوسیتی<br />
زلزه<br />
( 2000<br />
89 Loma Prieta<br />
90 1994Northridge<br />
91 1985 Mexico City<br />
۵٣
باتوجه به این مشکل فرهنگی بعد از زمین لرزه نورتریج<br />
گروههاي مددکاري دوفرهنگه و دوزبانه متشکل از پرستاران و پرسنل امدادي<br />
بهداشت روان<br />
وارد منطقه شده و با خانواده هایی که در اردوگاهها زندگی می<br />
کردند ملاقات کردند تا به آنها در مورد امنیت ساختمانهایی که بوسیله<br />
مهندسان بازرسی شده از لحاظ ایمنی زلزله اطمینان بدهند و آنها را تشویق<br />
کنند که از اردوگاهها خارج شوند<br />
و به محل هاي دائمی تر نقل مکان<br />
92<br />
کنند(بایرد-2001) . .<br />
موقعیتهاي مهاجرتی افراد یا ترس و مظنون بودن نسبت به<br />
آژانسهاي دولتی ممکن است بطور منفی بر خواست آنها براي جستجوي<br />
کمک مربوط به بحران تاثیر داشته باشد (مایرز-1998).<br />
همینطور در حین بحران ها مشاهده می شود افرادي که<br />
نسبت به خودکفاییشان مغرور هستند ممکن است تمایلی به گرفتن کمک از<br />
کارکنان بهداشتی وسازمانهاي ذي ربط نداشته باشند (دي ولف-2000)<br />
بولتن و بولین<br />
93<br />
(1986) متوجه شدند که بعد از حادثه تند باد<br />
94<br />
آیوا در جزیره هاوایی<br />
% 20 فقط<br />
از ژاپنیهاي بحران زده در مقایسه با<br />
50<br />
%<br />
از خانواده هاي فرهنگ هاي دیگر جهت دریافت کمک ثبت نام کردند<br />
.<br />
95<br />
موانع زبانی<br />
نیز وجود دارد و در طول زمان استرس و<br />
92 ( B.Baird , California Specialized June & 2001 )<br />
93 -( 1986 ) Bolton , Bolin<br />
94 Hurricane Iwa<br />
95 (Language barriers)<br />
۵۴
تنشهاي احساسی ، بسیاري افراد دوست دارند که به زبان محلیشان صحبت<br />
کنند .<br />
برنامه هاي سلامت ذهنی باید دراین موارد همه تلاشش را صرف ارائه<br />
خدمات توسط کارکنان دوزبانه و در صورت امکان دوفرهنگی بنماید .<br />
کار<br />
کردن از طریق مترجم ایده آل نیست اما یک مترجم آموزش دیده بهتر از<br />
اینست که یکی از افراد خانواده مخصوصا بچه ها عمل ترجمه را انجام دهند<br />
.این امربخاطر حفظ اسرار خصوصی زندگی افراد و حفظ حریم نقش<br />
هاي<br />
خانوادگی است .(دي ولف -2000)<br />
با سوادي عامل مهمی است که جدا از زبان تکلم باید به آن<br />
.<br />
توجه کرد<br />
ارائه شود<br />
.براي افرادیکه سواد کافی ندارند ، نوشته ها باید با زبان ساده تري<br />
بعلاوه اشکال دیگري از ارتباطات مانند آگاهی دادن از طریق رادیو<br />
،<br />
تلویزیون ، بصورت کلا ،<br />
رو در رو می<br />
بروشورها و آگهی روي کاغذ کوچک<br />
در کارتونها ، تصاویر و سمبلها باید درنظر گرفته شود.<br />
سبک هاي لفظی و غیرلفظی برقراري ارتباط نیز اهمیت دارد<br />
.زبان حرکات ، تماس چشمی و قرابت فیزیکی یا تماس در طول مکالمه باید<br />
مورد توجه قرار بگیرد و مورد احترام واقع گردد .<br />
در برخی فرهنگها راههاي<br />
بیان احساسات بصورت لفظی مطلوب بنظر نمی رسد<br />
. نب ا بر این یافتن راههاي<br />
قابل قبول و مؤثر حفظ سلامت ذهنی در هر فر هنگ نیازمند درك کامل<br />
اعتقاد فرهنگی در مورد بروز رنج ،بهبودي ، سلامت ذهنی و درخواست کمک<br />
. می باشد<br />
همینطور در فرهنگهاي مختلف تعاریفی از افرادارزشمند به عنوان<br />
۵۵
مددکار قابل اعتماد از فبیل دکتر ، کشیش ، روحانی یا کارکنان سلامت ذهن<br />
مطرح می شود که با توجه به این ارزشها باید آنها را به کار گرفت<br />
96<br />
عوامل فرهنگی ، روحی و وابسته به جنس<br />
.<br />
97<br />
ممکن است بر<br />
چگونگی بیان احساسات افراد، روند جستجو ودرخواست حمایت ، استفاده از<br />
منابع و واکنش روانی آنهاتاثیر بگذارد<br />
.<br />
براي مثال نوریس و همکاران<br />
(2002)<br />
98<br />
متوجه شدند که فرهنگ بر روي مشکلات روانشناختی وابسته به سن تاثیر<br />
می گذارد.<br />
آنها در تحقیقات تقاطعی مابین فرهنگهاي مختلف در دوره<br />
هاي پس از بحران مشاهده نمودند که در بین ملیت هاي مختلف شامل<br />
بالغین امریکایی ،مکزیکی و لهستانی مشاهده نمودند که آمریکائیان میانسال<br />
بیشترین تاثیر را از بحرانها پذیرفته بودند ولی میزان تاثیر پذیري از بحران در<br />
جوامع مکزیکی و لهستانی بتر تیب در جوانان و در گروه بالغین مسن تر بوده<br />
. است<br />
99<br />
تحقیقات انسان شناسی<br />
اختلافاتی را در سیکل زندگی خانوادگی در<br />
بین این فرهنگها نشان می دهد که بدون شک گوناگونیها و اختلافات<br />
موجودرا توجیه می کند<br />
. بنابراین مهم است که این اختلا فات را در سطح<br />
جهانی بشناسیم<br />
. بنابراین مهم است که بدانیم در سطح جهان یک مورد<br />
هماهنگ مشخص متاثر از سن و گروه سنی در رابطه با تاثیر پذیري از بحران<br />
96 - (spiritual)<br />
97 - (gender based factors )<br />
98 Norris Kariasty Conrad Inman & Mearphy ( 2002b)<br />
99 (Antropological researches)<br />
۵۶
ها وجود نداشته بلکه بیشتربه عوامل فرهنگی ،اجتماعی ، اقتصادي ،تاریخی<br />
و دیگر عوامل در جامعه آسیب زده وابسته است<br />
هاي بحران<br />
100<br />
.<br />
نقش جنسیت در واکنش بازماندگان در رابطه با پی آمد<br />
160<br />
101<br />
نوریس و<br />
همکاران در مطالعات خود بر روي<br />
نمونه از<br />
قربانیان بحران در طول بیست سال 49<br />
مقاله پیدا کردند که حکایت از تنش<br />
یا بیماري بر اساس اختلافات جنسیتی در حین بروز استرسهاي بعد از بحران<br />
( %<br />
94<br />
)<br />
46<br />
دارند .<br />
از این موارد<br />
مقاله نشان دادند که زنها خواه اینکه بچه<br />
،بالغ یا بزرگسال باشد به نحو شدیدتري تحت تاثیر پی آمدهاي مشکل آفرین<br />
بحران ها قرار گرفتند .(نوریس و همکاران<br />
دختران بطور ویژه در مبتلا شدن به PTSD<br />
مستعد بودند و<br />
مطالعات مربوط به بحرانهاي متعدد نشان داد که دختران 2<br />
برابر نسبت به<br />
-1999<br />
پسران آسیب پذیرترند.(گرینو 1920-<br />
همکاران<br />
نورث و همکاران<br />
دلا<br />
فیونته<br />
102 )تنها استثنا این بود که مردان نسبت به زنان ا حتمالا<br />
(... -1990<br />
(2002-<br />
بیشتر به الکل روي می آورند یا اعتیاد پیدا می کنند -1995،<br />
گلسر و همکاران 1981-...)<br />
.(دولی و گان<br />
100 Gleser et al 1981<br />
.<br />
101 ( Norris et al 2002a )<br />
102 , North et al 1999 , Steiglass & Grrity 1920 , Dela Fuente , 1990 , Green et al1990 )<br />
۵٧
103<br />
نقش مذاهب در پذیرش و مقابله با بحران<br />
مذهب و فلسفه شخصی ممکن است بر اعتقادات شخص در<br />
مورد علت و مفهوم بحران تاثیر بگذارند<br />
.در جایی که برخی بحران را بعنوان<br />
عمل طبیعت و انسان قلمداد می کند دیگران آن را بعنوان خواست خدا مانند<br />
یک شکلی از مجازات یا سرنوشت تلقی می کنند .<br />
در برخی موارد اعتقاد در<br />
مورد علت و مفهوم بحران بر رفتار فرد بعد از حادثه تاثیر بسزایی دارد.<br />
مذاهب ویژه ، اجتماعی از افراد داراي فرهنگ و اعتقاد مشترك<br />
را تشکیل می دهند .<br />
سنتها ، آداب و رسوم و شعائر مذهبی ، معنویات و<br />
سمبلگرایی در برخی مذاهب مشترك هستند.<br />
همینطور در مواردي که مرگ<br />
در یک بحران اتفاق می افتد ، اعتقادات ویژه اي در مورد مفهوم خوب و بد ،<br />
زندگی ، خسارت و مرگ مطرح می شوند که<br />
مطابق با آیینها و شعا<br />
ئردینی<br />
هر جامعه است و با ید به انها توجه<br />
نموده و به آنها احترام گذاشت<br />
.در<br />
اعتقادات مذهبی مختلف روشهاي برخورد با اجساد عزیزان و دفن یا روشهاي<br />
دیگر<br />
متفاوت است که به آداب و رسومی که برطبق آن باید با بدن مردگان<br />
رفتار شود مربوط می شود<br />
. در برخی مواقع یک بحران مانع از برگرداندن<br />
جسد به خانواده اش می شود<br />
.در سانحه خطوط هوایی الاسکا در سال<br />
بقایاي انسانی افرادي که در پرواز مرده بودند قابل شنا سایی نبود<br />
.<br />
104<br />
2000<br />
103 ( Dooly & Gunn 1995 , Gleser et al 1981 , North , Smith & Sptizmagel 1994 )<br />
104 AlaskaAirline 2000<br />
۵٨
در این موقعیتها رهبران مذهبی خانواده ها می توانند به آنها کمک کنند که<br />
نبود فرزندانشان را درك و تحمل کنند<br />
و عدم امکان به خاکسپاري<br />
عزیزانشان برطبق آداب و رسوم را بپذیرند<br />
.<br />
بعد از زلزله لوما پریتا کارکنان سلامت روان شهروندان را<br />
تشویق کردند تا برنامه هاي<br />
آمادگی بحران شخصی را در خانه هایشان اجرا<br />
کنند ودر آن شرایط بحرانی، آمادگی به کمک شعائر مذهبی بعنوان پادزهري<br />
براي مقابله با اضطراب ناشی از پس لرزه ها یا زلزله دیگر مطرح بود .<br />
در<br />
جامعه اسپانیایی تبارها کارکنان سلامت روان از کلیساها بعنوان مکانی براي<br />
ارائه آموزشهاي مربوط به آمادگی براي مردم استفاده می کردند آنها با کمک<br />
کلیسا ها اجتماعاتی را ترتیب می دادند و پیشنهاداتی را براي دسترسی به<br />
... ذخائر و<br />
ارائه می کردند<br />
بطور خلاصه لازم است که<br />
پرسنل امدادي و<br />
،<br />
روانپرستاران مستقر در نواحی بحران زده<br />
با هنجارهاي فرهنگی<br />
آداب و رسوم و تاریخ محلی و سیاستهاي اجتماعی بومی منطقه<br />
آشنا<br />
شوند .<br />
کارکنان موقعی که دوزبانه و دوفرهنگه باشند تاثیر بیشتري<br />
خواهند داشت<br />
.<br />
حساسیت فرهنگی موقعی که با اطلاعات مربوط به بحران و<br />
فرایندهاي کار به هردوشکل زبان اولیه و اصلی و در شکل غیر نوشتاري ارایه<br />
شده باشند بهتر انتقال می یابند .<br />
موقعی که برنامه هاي سلامت ذهن بحران<br />
۵٩
به پیش می رود ، ایجاد روابط کاري سازماندهی شده با سازمانهاي قابل<br />
اطمینان و کسانی که خدمات راارائه می کنند و مددکاران و رهبران اجتماعی<br />
مذهبی مفید است .احترام گذاشتن و آگاه بودن از فرهنگها و مذاهب و تعقیب<br />
برنامه ها بطور قابل اطمینانی براي کارکنان سلامت ذهنی بحران که می<br />
خواهند براي یک گروه فرهنگی ویژه اعتماد سازي کنند مفید است<br />
(فردریک1978، دي ولف<br />
105<br />
. (2000-<br />
نقش گروههاي اجتماعی اقتصادي در پاسخ به بحران<br />
:<br />
بسیاري از افراد که در رده افراد مرفه و متوسط بالا هستند،<br />
از آنجائیکه بخاطر منابع مالی و موقعیت زندگیشان احتمالا از بحرانهاي مالی<br />
در گذشته مصون مانده اند با یک حس ایمنی خاصی زندگی می کنند و<br />
خودشان را بعنوان افرادي که نسبت به حوادث ناشی از بحران آسیب ناپذیر<br />
هستند تلقی می نمایند .<br />
بیشتر آنها بیمه هایی را براي حمایت خودشان در<br />
آینده تدارك دیده اند<br />
.براي این خانواده ها شوك عدم اعتماد ، سرزنش خود<br />
و بروز عصبانیت می تواند به دنبال یک بحران بروز کند (دي ولف-2000).<br />
خانواده هایی که درآمدهاي مناسبی دارند ممکن است هرگز<br />
کمکها را از آژانسهاي خدمات اجتماعی نپذیرند و نیازي هم براي اینکار<br />
احساس نمی کنند<br />
. در پیامدهاي ناگهانی بعد از بحران آنها ممکن است<br />
متوجه شوند که در یک پناهگاه مراقبت جمعی به سر می برند و ممکن است<br />
105 - (Fredrick 1978, Dewolfe 2000)<br />
۶٠
مجبور باشندکه لباسها ، غذا ، پول و موارد مراقبت شخصی را از آژانسهاي<br />
رفاهی بپذیرند .<br />
پذیرش این<br />
امربراي آنها می تواند خیلی مشکل بوده و در<br />
بعضی مواقع برایشان تحقیرآمیز و مشکل خواهد بود .<br />
به هر حال بسیاري از<br />
آنها داراي منابع خانوادگی ، اجتماعی ، مالی و بیمه مناسبی می باشند که<br />
می تواند بسرعت مورد استفاده قرار گرفته و آنها با این روشها و امکانات می<br />
توانند جلوي اثرا ت ناخوشایند بحران را بگیرند(دي ولف- 2000) . )<br />
( خانواده هاي با درآمد متوسط اغلب از افراد حرفه اي<br />
Dewolfe 2000<br />
براي کسب حمایت و کمک استفاده می کنند .<br />
برنامه هاي سلامت ذهنی<br />
بحران می تواند افراد حرفه اي ارائه دهنده مراقبتهاي سلامت محلی را<br />
آموزش دهند و همینطور رهبران مذهبی را در مورد استرسهاي بحران آگاه<br />
کنند تا مطالب مربوط به بحران بتواند در مراقبتهایشان جهت بازماندگان<br />
مفید واقع شود (دي ولف<br />
-2000،مرکز بهداشت روان-1995).....<br />
106<br />
رهایی از بحران دارند .<br />
خانواده هاي پرجمعیت<br />
خانواده هاي پرجمعیت بیشترین مشکلات را براي<br />
107<br />
نوریس (2002) و بولین وهمکاران (1986)متوجه شدند که<br />
که در<br />
گروه از<br />
گروه مورد مطالعه(93<br />
%) خانواده هاي باموقعیت<br />
14<br />
13<br />
106 ) Dewolfe 2000 ( ( 1995 ) Center For Mental Health Sewiles , Stein … , Myers ( 1999 )<br />
107 Norris et al ( 2002 ) , Bolin & Bolton ( 1986 )<br />
۶١
اقتصادي اجتماعی پایینتر بطور پایدار با استرسهاي بعد از بحران بیشتري<br />
مواجه بودند .<br />
خانواده هاي بزرگ ممکن است داراي ناکارامدي ها ومشکلات<br />
مالی بیشتري باشند .<br />
گروههاي با درامد کم ممکن است در بحرانها بهره اي<br />
نبرند زیرا آنها در خانواده هایی بسر می برند که احتمال آسیب پذیریشان<br />
بیشتر است<br />
.آنها در ساختمانهاي قدیمیتر و آسیب پذیر در برابر آتش در<br />
نواحی پایین شهر که مستعد سیل است و یا درخانه هاي متحرك که می<br />
توانند دستخوش باد و طوفان و خسارتهاي زلزله شوند زندگی می کنند.<br />
درزلزله کالیفرنیا در سال 1983<br />
اسپانیولی ها بیشتر از هندواروپایی ها دچار<br />
خسارتهاي ساختمانی شدند (بولین و بولتن<br />
بعلاوه خانواده ها و افراد با درآمد پایین ازمنابع مالی و مادي<br />
کمتري برخوردار بوده و اغلب داراي پوشش بیمه اي نبوده ویا پس اندازي<br />
نداشتند<br />
.آنهااز آنجا که قبلا اجاره نشین بودند با افزایش غیر قابل تامین<br />
اجاره بها در دوران پس از بحران روبرو می شوند .(دي ولف<br />
.(1986-<br />
108<br />
(2000-<br />
اگرچه حس قرابت و هم نژادي نزدیک قسمت مهمی از بهبود<br />
مناسبات<br />
رفتاري را نشان می دهد ولی<br />
خانواده هاي با درامد کم اغلب یک<br />
منبع کمک اقتصادي خوبی نیستند و نمی توانند به یکدیگر کمک نمایند<br />
109<br />
(بولین و بولتن-1986).<br />
بنابراین بازماندگان با درآمد پایین ممکن است ازحمایت<br />
108 - Dewolfe 2000<br />
109 - Bolin & Bolton 1986 .<br />
۶٢
اجتماعی خانواده هاي گسترده برخوردار شوند اما قوم و خویش آنها نیز<br />
ممکن است از مکان یا توانایی مالی کافی براي تامین خانه یا منابع دیگران<br />
بر خوردار نباشند<br />
.لذا یافتن خانه هاي مناسب با حداقل امکانات در مرحله<br />
بعد از بحران ممکن است یک فرایند دشوار و طولانی مدتی باشد .<br />
معمولا<br />
بازماندگان داراي منابع کمتر کسانی هستند که در پناهگاههاي دسته جمعی<br />
براي مدت طولانی تري زندگی میکنند زیرا خانه اي در دسترس آنها نیست<br />
.آنها ممکن است به خانه هاي موقتی انتقال داده شوند که براي آنها نامطلوب<br />
است و ممکن است از همسایگان و خانواده هایشان دور شوند<br />
.اغلب خانواده<br />
هاي کم درآمد چندین باربعد از بحران نقل مکان می کنند تا بتوانند خانه اي<br />
مناسب و امن و با همسایگان آشناتر پیدا کنند(بولین<br />
-1986) .بولین و<br />
همکاران (1986)<br />
110<br />
گزارش می دهند که خانواده هاي اسپانیایی تبار با<br />
درآمد کمتر دو برابر بیشتر از هندواروپاییها ي امریکایی بعد از زلزله<br />
کالیفرنیانقل مکان کرده اند<br />
.<br />
اسکان مجدد ممکن است امور حمل و نقل و نام<br />
نویسی درمدارس و یافتن شغل را دشوارتر کند و کودك ممکن است با رفتن<br />
به یک مدرسه جدید بدور از معلمان و دوستان آشنایان خود دچار رنجش<br />
خاطر شود(دي ولف - 2000) .<br />
برنامه هاي بحرانی دولت فقط براي نیازهاي ضروري و جدي<br />
تهیه می شود و همه این خسارتها را نمی تواند جبران کند<br />
.به خاطر<br />
110 - Bolin & Bolton 1986<br />
۶٣
درآمدهاي محدود افرادیکه از کلاس و موقعیت اجتماعی اقتصادي پایین تري<br />
برخوردارند براي برخی از برنامه هاي دولتی مانند وامهاي مربوط به مالکان<br />
براي تجدید بنا مناسب نیستند(بولین و بولتن-1986) .<br />
111<br />
خانواده هاي فقیر<br />
و فاقد اعتبار اغلب به نیازهایشان نمی رسند و باید به سازمانهاي رفاه بحران<br />
بدون بهره ارجاع داده شوند.<br />
.بولین<br />
در مطالعاتش برروي نقش نژاد، مذهب و قومیت در<br />
بهبودي پس از بحران نتیجه گیري می کند که سیستم کمک رسانی موجود<br />
ثابت کرده که یک عنصر کلیدي در بهبودي پس از بحران است اما براي اینکه<br />
بحرانها موجب افزایش نابرابري اجتماعی گسترده نشود ،خط مشی ها ي<br />
موجود در استانداردهایی که اقلیتها را استثناء می کند باید مجددا مورد بر<br />
رسی قراربگیرند<br />
بازماندگان بادرآمد کم در حالیکه با مبارزات و چالشها و<br />
کمکهایی که ناکافی بوده مواجه هستند ممکن است دچار افسردگی و آزردگی<br />
. شوند<br />
امدادگران و مسئولین پرستاري در<br />
بحران باید قادر باشند<br />
کمکهایی براي حل مشکلات واقعی فراهم کنند که بر نیازهاي اساسی افراد<br />
تکیه داشته باشند .آنها باید درمورد منابع اجتماعی در دسترس افراد با درآمد<br />
کم و امکانات اندك کاملا مطلع باشند و شبکه اي از این منابع را بطور فعال<br />
111 Bolin & Bolton 1986<br />
۶۴
در اختیار نیازمندان قرار دهند<br />
112<br />
(دي ولف-2000).<br />
جدي :<br />
آسیب پذیري افراد مبتلا به بیماریهاي روانی دائمی و<br />
تجارب نشان داده است که بازماندگان بحران مبتلا به بیماري<br />
روانی در صورتیکه ارایه خدمات روانی براي آنها دچار وقفه نشود نسبتا خوب<br />
. عمل می کنند<br />
این افراد در مقابل بحران می ایستند و مانند عموم مردم در<br />
طول بحران و یا بعد از پیامدهاي بحران به ایفاي نقش می پردازند (دي ولف<br />
-2000). برخی بصورت قهرمانانه وداوطلبانه به همسایگان و آژانسهاي مربوط<br />
به رفاه بحران زدگان کمک می کنند .<br />
بسیاري از آنها به شرطی که رژیم<br />
دارویی تهیه شده براي آنها<br />
رعایت شود<br />
قادر هستند که بر استرس محیطی<br />
بدون بدتر شدن علائم شان غلبه کنند<br />
بازماندگان مبتلا به بیماري روانی ممکن است شاهد بدتر<br />
شدن علائم خود باشندو ممکن است ارزیابی مجدد و کمک رسانی به<br />
آنها براي ازسر گیري رژیم دارویی امري الزامی باشد .<br />
در این شرایط پرسنل امدادي و پرستاران مستقر در<br />
محل با ید با تشکیل پرونده پزشکی سوابق دارویی براي این افراد<br />
112<br />
-Dewolfe 2000<br />
۶۵
روند درمانی آنها را تثبیت نموده و یقین حاصل نمایند که دارو هاي<br />
مورد نیاز آنها مرتبا به آنها تحویل خواهند شد .<br />
براي برخی از بازماندگان مبتلا به بیماري روانی استرس اضافه<br />
شده ناشی از بحران روند تطابق بامحیط و تواناییهاي قبلی شان را مختل می<br />
کند و براي رسیدن به ثبات روانی ممکن است به دریافت خدمات سلامت<br />
.<br />
روانی و دارویی اضافی و حتی بستري شدن<br />
نیاز داشته باشد<br />
براي افرادیکه<br />
مبتلا به<br />
113<br />
اختلا لات استرسی پس از تروما هستند،<br />
، محرکهاي بحران<br />
مانند آژیر و صداي هلیکوپتر ممکن است به خاطر تداعی نمودن رویدادهاي<br />
آسیب زاي قبلی حالشان را وخیم کند(دي ولف<br />
.(2000-<br />
بسیاري از افراد مبتلا به بیماري روانی نسبت<br />
به تغییر ناگهانی<br />
محیط و آشفتگی نظام معمولی آسیب پذیرند<br />
.<br />
براي آنها تعامل با منابع جدید<br />
و آژانسها براي کمکهاي رفاهی بحران می تواند گیج کننده و سرشار از<br />
استرس باشد<br />
.کارکنان سلامت روان می توانند ازبازماندگان دچار بیماري<br />
.<br />
روانی را در حل مشکلات و کاربرد منابع<br />
جدید حمایت کنند<br />
آنها می توانند<br />
بنفع آنها فعالیت انجام دهند و پلهایی بزنند که دسترسی و ارجاع در مواقع<br />
نیاز را برایشان با سهولت بیشتري ممکن سازد<br />
.<br />
خدمات سلامت بحران که به طور کلی طرح ریزي شده اند<br />
بطور مساوي براي مبتلایان به بیماري روحی مفید است چونکه استرس ناشی<br />
113 Post-traumatic Stress<br />
۶۶
از بحران بر روي همه گروهها اثر می گذارد<br />
زمانی که مدیران ومشاوران<br />
و پرستاران<br />
سلامت روان ازیک<br />
.<br />
درك درست نسبت به مسائل خدمات ذهنی بحران برخوردار باشند ،آنها بهتر<br />
قادر خواهند بود خدمات لازم و مناسب را براي جمعیت مبتلا به بیماري<br />
روانی بدنبال بحران فراهم کنند(دي ولف<br />
. (2000-<br />
چه موقع باید ارجاع انجام شود<br />
:<br />
مطالب بالا به واکنش نرمال افراد نرمال به وضعیت غیر نرمال<br />
اشاره کرده و این مسئله که چگونه عوامل اقتصادي فرهنگی و اجتماعی<br />
میتوانند به بهبود پس از بحران اثر بگذارند را مورد بحث قرار داد .<br />
همچنین<br />
بیشتر<br />
مردم اگرچه بطور موجهی از عهده پیامدهاي بعد از بحران برمی آیند<br />
زمانی فرا میرسد که ممکن است علائم فیزیولوژي و فیزیکی افراد بحران زده<br />
به یک ارزیابی دقیق را نیاز داشته و ممکن است ارایه درمان روانشناختی و<br />
پزشکی براي بر خی از افراد الزامی باشند<br />
.<br />
پرسنل و پرستاران بهداشت روان در<br />
بحران که نقششان<br />
ممکن است در رابطه با تعامل با بازماندگان بحران یا کارگران بحران خیلی<br />
محدود باشد نباید خیلی زیاد براي ارجاع افراد جهت درمان عجله به خرج<br />
دهند .آنها باید درباره منابع ارائه خدمات کاملا آگاهی کسب کنند<br />
.<br />
بر اساس دستورالعمل صلیب سرخ امریکا<br />
" در مرحله پس از<br />
بحران ، هربازمانده اي که داراي یک بیماري زمینه اي غیر قابل کنترل<br />
)<br />
۶٧
مانند فشار خون بالا، مشکلات قلبی، دیابت و یا علائم مرتبط به سوء استفاده<br />
از مواد)<br />
بوده وتحت مراقبت متخصصان سلامتی نیست باید براي ارزیابی و<br />
درمان ارجاع داده شود(صلیب سرخ امریکا -1995)<br />
114<br />
افرادي که این گونه<br />
مراقبتها را در یافت می کنند باید بدانند که استرس ، تقلاي زیاد و تغییر در<br />
الگوي تغذیه در رژیم دارویی آنها تاثیر می گذارد و به انها تو صیه می شود<br />
که با پزشک خود تماس بگیرند..<br />
هر فردي که دچار درد قفسه سینه ، غش<br />
، ضربان نامنظم<br />
.<br />
(<br />
قلب )<br />
سریع یا نامنظم<br />
ضعف ناگهانی و بی حسی صورت بازو است و یا با<br />
مشکل در صحبت کردن یا فهم ، سردرد ناگهانی و شدید ، دماي متغیر بدن ،<br />
استفراغ شدید یا استفراغ خونی ، خون در مدفوع یا بی حسی در اندامها<br />
روبروست باید فورابه مراکز پزشکی ارجاع داده شود<br />
.<br />
هر بازمانده بحرانی که داراي مشکلات سلامت ذهنی قبلی<br />
است و به خاطر بحران و پیامدهاي آن علایمش بدتر می شود ممکن است<br />
به مراجعه جهت ارزیابی و درمان مجدد یا تغییر رژیم دارویی و تنظیم آنها<br />
نیاز داشته باشد(صلیب سرخ امریکا<br />
(1995-(<br />
به طور کلی<br />
کارارجاع<br />
از طرف پرستاران وپرسنل امداد<br />
در<br />
منطقه<br />
براي ارزیابی سلامت ذهنی ودرمان ممکن در مواقعی که فرد به نظر<br />
114<br />
. ( Amarican Red Cross 95 )<br />
۶٨
می رسد که علائم جدي ترو شدید تري را نسبت به آنهایی که عموما دیده<br />
می شود تجربه می کند انجام می شود .<br />
درمواردي که شخص خطري براي<br />
خودش و دیگران محسوب می شود ممکن است نیاز به بستري داشته باشد .<br />
فهرست زیر یک تعدادي از موقعیتهایی را که با توجه به آنها یک مدد کار<br />
بهداشت روان در مرحله بحرانی باید یک بازمانده را به متخصصان بهداشت<br />
روان محلی براي ارزیابی و مراقبت تخصصی ارجاع دهد ارائه می کند<br />
قابل<br />
ارجاع<br />
توسط<br />
پرستاران<br />
115<br />
موارد<br />
آشفتگی قابل توجه حافظه<br />
،عدم درك افراد یا مکان ها،<br />
ناتوانی براي انجام<br />
،<br />
عملکردهاي روزمره زندگی،<br />
عدم توانایی براي توجه نیازهاي شخصی<br />
از<br />
دست رفتن مهارتهاي ساده تصمیم گیري ،<br />
عدم توانایی براي شناختن افراد<br />
آشنا، مشغولیت ذهنی با یک فکر،<br />
تکرار اعمال مذهبی،<br />
بیش فعالی افراطی یا<br />
)<br />
)<br />
بی حرکتی ،<br />
عدم توانایی براي انگیختگی جهت انجام عمل<br />
)، و نه اعتیاد<br />
،<br />
سوئ استفاده (<br />
به الکل یا دارو<br />
فشار کلام (گفتگوي پشت سرهم و بی وقفه<br />
بیان احساسات به شکل فوق العاده ساده<br />
انزواي جدي<br />
، صحبت در باره<br />
،<br />
،<br />
(<br />
خودکشی و یا دیگر کشی و یا اقدام به آنها<br />
،عرفتار بی محابا که ممکن است<br />
١١٥ : ( Amarican Red Cross 95 , Myers 89 , Young et al 98 )<br />
۶٩
تهدید کننده زندگی باشد )<br />
رانندگی تحت نفوذ دارو یا الکل روابط جنسی<br />
ناسالم)، علائم روان نژندي، برگشت به دوران کودکی بطور افراطی ، کابوسهاي<br />
زیاد ، گریه کردن زیاد،<br />
کابوسهاي مکرر و گریه بیش از حد،<br />
ابراز احساسات<br />
، ،<br />
نامناسب<br />
و پی در پی مانند خندیدن<br />
عصبانیت نامناسب یا سوء رفتار<br />
نسبت به دیگران ، ،<br />
تعامل نامناسب به رویدادهاي تحریک کننده<br />
ازجمله<br />
موارد قابل ارجاء توسط پرستاران محسوب می شوند.<br />
خلاصه :<br />
در این بخش واکنشهاي شایع جمعیتهاي مختلف به بحران<br />
شامل بچه ها ، بزرگسالان و افراد مسن ارائه گردید.<br />
همین طور عوامل<br />
اجتماعی اقتصادي فرهنگی که بر چگونگی تاثیر بحران به افراد و خانواده ها<br />
نفوذ دارد و مسائل مربوط به افراد مبتلا به بیماري ذهنی بحث شد و در<br />
نهایت<br />
راهکار هایی<br />
براي ارجاع بازماندگان بحران جهت درمان و ارزیابی<br />
پزشکی و روانی ارائه گردید<br />
.<br />
٧٠
دوم فصل<br />
تریاژ<br />
آمادگی در برابر بحران<br />
٧١
از دیدگاه متخصصین مراقبتهاي بهداشتی بحرانها ممکن است که<br />
116<br />
به<br />
صورت خارجی، داخلی و یا مخلوطی از این دو باشند.<br />
بحرانهاي خارجی<br />
عموماًدر خارج از توان خدماتی پرسنل بهداشتی و درمانی بوده و با قربانیان<br />
بسیار<br />
زیادي همراه هستند در حالیکه بحرانهاي داخلی<br />
سبب اختلال در فرآیند ارایه<br />
117<br />
خدمات شده و سبب ایجاد قربانی<br />
ناخواسته<br />
میشوند.(کالج کانزاس<br />
2004) در<br />
–<br />
حین وقایع گسترده بحرانی چه از نوعی داخلی و چه از نوع خارجی در صورتیکه<br />
حجم قربانیان و مجروحان بسیار گسترده باشد، سیستم ارایه خدمات بهداشتی<br />
درمانی باید به طور همزمان با مشکلات چندگانه مرتبط با خدمات بیمارستانها در<br />
خصوص ارایه خدمات به بیماران و مجروحان اقدام نماید.<br />
از این رو سازمانهاي<br />
مراقبت بهداشتی نیز باید با یک برخورد هماهنگ با<br />
نیاز مجروحان و قربانیان<br />
حادثه پاسخ<br />
بدهند.<br />
به طور اختصاصی در وقایع بحرانی گسترده کلیه<br />
نیرو هاي<br />
دواطلب<br />
(مانند صلیب سرخ و غیره)<br />
باید وارد عمل شوند، به منظور ارایه یک<br />
واکنش هماهنگ و منسجم، این سازمانها باید با یک خط ارتباطی رادیویی با<br />
یکدیگر مرتبط بشوند.<br />
در این موارد معمولاًیک بیمارستان به عنوان مرکز ارتباطات<br />
براي دریافت اطلاعات و ارجاي بیماران به بیمارستانهاي مورد نظر اقدام مینماید.<br />
به محض اعلام هشدار در پی وقوع بحران، ستاد مرکزي اطلاعرسانی در این<br />
بیمارستانها اطلاعرسانی تخصص خود را آغاز مینماید<br />
(کالج کانزاس<br />
2004) و<br />
–<br />
در پی این اطلاعات دستورات لازم را اعلام میکند<br />
. پس از دریافت این اطلاعات<br />
116 - external<br />
117 -internal<br />
٧٢
بیمارستانها و مراکز درمانی اطراف با آمادهسازي تختهاي بیمارستانی، بخشهاي<br />
جراحی و غیره فعالیت خود را آغاز مینمایند.<br />
پس از آن عملیات هدایت<br />
آمبولانسها به مناطق مختلف بحران زده آغاز میشود.<br />
از موارد ضروري براي ارایه خدمات در مناطق بحران زده، کار<br />
گروهی و همکاري<br />
همه پرسنل و داوطلبان است و همگی باید داراي خصوصیات<br />
زیر باشند (کالج کانزاس –<br />
(2004<br />
مایل به انجام وظیفه زیر نظر ناظرین<br />
(دانشجویان<br />
-<br />
پرستاري از مربیان خود تبعیت خواهند کرد)<br />
رعایت دستورالعملهاي صادره براي برخورد با بحران<br />
همکاري براي برقراري ارتباطات و پرهیز از هرگونه<br />
-<br />
-<br />
شایعه پراکنی<br />
معاینه دقیق مجروحان و بیماران<br />
انجام دقیق وظایف محوله و ادامه کار تا زمان لغو یا<br />
-<br />
-<br />
تعویض دستور<br />
کارکنان بیمارستان باید به صورت دورها ي<br />
در تمرینات<br />
-<br />
آمادگی در برابر بحرانها شرکت نمایند.<br />
نقش پرستار در بحران زدایی<br />
بحران غیر مترقبه<br />
Crisis) (Adventrous- بدنبال حوادثی<br />
مانند سیل ، زلزله ، آتش سوزي و ...<br />
بوقوع پیوسته ومنجر به تغییرات مهم و<br />
٧٣
فاحش محیطی می گردد.<br />
مداخله در بحران از نوع پیشگیري ثانویه است که با<br />
تشخیص فوري ودرمان همراه است<br />
و مداخله در بحران در روانپزشکی اجتماعی از<br />
موارد عمده فوریت بشمار می آید. براي رفع بحران در افراد بحران زده ، تکنیکها و<br />
شیوه هاي گوناگون مداخله بکار گرفته می شود و هدف اصلی از این مداخلات<br />
بازگرداندن افراد به وضعیت قبل از بحران می باشد.<br />
در این ارتباط یکی از<br />
مسئولیتهاي خطیر پرستاران به ویژه روان پرستاران و پرستاران بهداشت جامعه ،<br />
پیشگیري از بروز بحران در فرد وخانواده است. فرایند مداخله پرستار شامل مراحل<br />
بررسی ، تشخیص ، برنامه ریزي ، تدابیر پرستاري و ارزشیابی می باشد.<br />
در مرحله<br />
نخست پرستار ضمن جمع آوري اطلاعات<br />
و تعیین ماهیت بحران مبادرت به<br />
ارزیابی مسائل و تبعات آن ، توانائیها وقدرت سازگاري فرد و خانواده می نماید.<br />
در<br />
بررسی و شناخت بحران پرستار لازم است به موارد اختصاصی ذیل توجه بیشتري<br />
(<br />
2<br />
(<br />
نماید: 1<br />
تعیین شدت واقعه و عکس العمل فرد نسبت به آن<br />
تعیین توان<br />
(<br />
طبیعی فرد و سیستمهاي حمایتی 3<br />
تعیین نوع برداشت و نگرش فرد از حادثه<br />
( تعیین قدرت سازگاري و کنار آمدن با بحران ومیزان استفاده از مکانیزمهاي<br />
4<br />
تطابقی ، البته متعاقب مشخص کردن حالات فوق میتوان برنامه هاي پرستاري را<br />
به صورت دستکاري محیطی ، جمایت اجتماعی ، رویکرد فردي و رویکرد عمومی<br />
طبقه بندي نمود.<br />
اصولاً تکنیکهایی که پرستار جهت اداره بحران استفاده می کند<br />
باید فعال، متمرکز وکاوشگرانه باشد. مداخلات باید هدفمند باشد تا راه حلها سریع<br />
انجام شوند ، پرستار شیوه هاي مختلفی از جمله روشهاي روان درمانی ، توضیح<br />
٧۴
دادن ، القا کردن<br />
، تقویت رفتار ، حمایت از نقاز قوت ، بالا بردن اعتماد به نفس را<br />
با توجه به وضعیت بیمار بکار میگیرد و بالاخره با انجام ارزشیابی اثرات مداخلات<br />
انجام شده را مشخص می نماید.<br />
٧۵
تریاژ<br />
118<br />
در مواردي که با تودههاي عظیمی از آسیب دیدگان<br />
روبروهستیم<br />
ممکن است نتوانیم عملیات تریاژ را به گونهاي که شایسته است انجام<br />
دهیم و<br />
تسهیلات و پرسنل موجود براي ارایه فعالیتهاي مراقبتی کفایت نمیکند<br />
در این موارد باید سیاست خود را تغییر داده و مراقبت از<br />
که افرادي<br />
بیشترین شانس بقا را دارند جایگزین مراقبت از بدحال ترین<br />
بیماران تغییرنمود.<br />
علاوه بر این<br />
عموما می توان<br />
عملیات تریاژ را در خارج از<br />
محیط بیمارستان انجام داد.<br />
در این موارد، پرستاران مسئول مراقبت از آسیب<br />
دیدگان فعالیت خود را براي ادامه خدمات به بیماران آغاز میکنند.<br />
معنی لغوي تریاژ<br />
در تعریف مهم از تریاژ کافی است به این جمله توجه نماییم<br />
.<br />
" براي دو مجروح و یا بیشتر از دو نفر از تریاژ استفاده<br />
نمایید. براي یک مجروح باید از کمکهاي اولیه استفاده نمود."<br />
تریاژ<br />
در ادبیات بهداشت و سلامتی<br />
به معناي<br />
فرآیند جداسازي<br />
قربانیان یک حادثه گسترده طبیعی یا مصنوعی است.<br />
119<br />
تریاژ<br />
به مفهوم عام به معنی سیستمی است که توسط پرسنل<br />
پزشکی و یا خدمات اورژانسی<br />
(فوریتها)<br />
در موارد وقوع بحران مورد استفاده قرار<br />
118 = Triage<br />
٧۶
میگیرد.<br />
کاربرد اختصاصی این سیستم در بحرانهایی است که در نتیجه وقوع<br />
ناگهانی آنها میزان خسارات و یا صدمات انسانی وارده بیشتر از توانایی منابع<br />
موجود درمانی<br />
کنونی در جامعه است.<br />
به عبارت دیگر سیستم تریاژ براي اداره<br />
بیماران و آسیبدیدگان<br />
بحرانهاي گسترده در هر جامعه کاربرد دارد.<br />
این سیستم<br />
هم اکنون در بسیاري از کشورهاي جهان با قوانین رسمی داخلی هر کشور تطابق<br />
یافته و قانونگذاران کشورهاي مختلف<br />
در مواقع وقوع بحرانهاي گسترده، اجراي<br />
دقیق این سیستم توسط پرسنل بهداشتی درمانی را الزامی نموده و کلیه موسسات<br />
و منابع دولتی و خصوصی را با این سیستم هماهنگ نمودهاند.<br />
هدف اصلی تریاژ<br />
هدف اصلی تریاژ تعیین اولویتهاي پزشکی و فعالیتهاي درمانی<br />
براي افزایش تعداد کل نجات یافتگان است. ) چوردن –<br />
تاریخچه تریاژ<br />
(2002<br />
تاریخچه کنونی تریاژ در قرن اخیر به جنگهاي دوران ناپلئون بر<br />
میگردد.<br />
جراحی معروف به نام دومینیک جین لاري<br />
در ارتش ناپلئون روش<br />
120<br />
تریاژ را براي تقسیمبندي و جداسازي سریع آسیب دیدگان جنگی و براي آسیب<br />
١١٩<br />
- منبع- لغت نامه اينترنتي و يكي پديا (Wikipedia) ريشه لغت ترياژ (Triage) از كلمه فرانسوي (trier) به<br />
معناي<br />
«جداسازي» است.<br />
120 -Domininque jean larry<br />
٧٧
دیدگانی که به فوريترین مداخلات پزشکی نیاز دارند ابداع نمود.<br />
او این فعالیتها را<br />
در زمان وقوع جنگ و گسترش آن در زمان ناپلئون برقرار نمود.<br />
اهمیت و الزام تریاژ<br />
همیشه برخی از آسیب دیدگیها به مراقبتهاي فوري نیاز دارند.<br />
بیماران ترومایی<br />
121<br />
به طور مشخص در همان ساعت اول آسیب دیدگی، که به نام<br />
122<br />
ساعت طلایی نامیده میشود، به یک جراحی نیازمندند. ولی باید گفت که هر<br />
جراح فقط یک بیمار را میتواند جراحی نماید و در هر بیمارستانی جراحان<br />
محدودي وجود دارد که در صورت ازدیاد بیماران نیازمند جراحی، تعداد جراحان<br />
معمولاً کمتر از تعداد بیماران نیازمند جراحی است.<br />
از این رو لازم است بیماران اضافی به بیمارستانهاي دیگر منتقل<br />
شود.<br />
نکته بسیار مهم در این بحث این است که اگر یک سیستم کار آمد براي<br />
انتخاب و انتقال به موقع مجروحان به بیمارستانها مربوط وجود نداشته باشد، افراد<br />
به صورت خود سرانه بیماران خود را به این بیمارستانها<br />
منتقل نموده و سبب<br />
درگیريها و مشکلات بسیاري براي مسئولین و پرسنل بیمارستانها خواهند شد.<br />
بنابراین هدف اصلی تریاژ در این زمان بحرانی جلوگیري از این<br />
چالش مشکل ساز و توزیع مناسب بیماران بر اساس اولویتهاي درمانی آنها است.<br />
کلیه مطالبی که در بند فوق به آنها اشاره شده به فعالیت<br />
(تریاژ ساده)<br />
مربوط<br />
میشود ولی تریاژ پیشرفته به عنوان مسئولیت اصلی متخصصین حرفههاي پزشکی<br />
121 - Trauma Patients<br />
122 - Golden hour<br />
٧٨
تلقی میشود،<br />
وظیفه مسئولین تعیین منابع قابل دسترس براي مهمترین بیماران<br />
است.<br />
در موارد وقوع زمین لرزه، تسونامی و جنگهاي منطقهاي، این وظیفه خطیر<br />
بسیار مورد توجه قرار میگیرد.<br />
به طور مثال پس از وقوع یک حمله هستهاي، هزاران مجروح<br />
برجاي میمانند که بسیاري از آنها با وجود کمکهاي اولیه غیر قابل درمان<br />
هستند و داراي سوختگیهاي شدید و یا آلودگیهاي شدید شیمیایی هستند.<br />
وظیفه مسئولین تریاژ تخصصی در این موارد از<br />
رده خارج کردن این مجروحان<br />
است.<br />
این وظیفه ناخوشایند در این دورههاي بحرانی لازم الاجرا است<br />
چون هر بیمار شیمیایی ممکن است با وجود در صد بسیار ناچیز سلامتی ساعتها<br />
دقت پزشکان را به هدر میدهد و نیروهاي سازندهاي را که میتوانند هزاران<br />
بیماران سادهتر را درمان<br />
نمایند، مشغول به مداواي افرادي نماید که امیدي زیادي<br />
به زندگیشان نیست.<br />
تاریخچه تکاملی عملیات تریاژ<br />
عملیات تریاژ بیماران که در گذشته معرفی شده بود در وهله اول بر<br />
روي بیماران به شدت بد<br />
حال متمرکز شده بود.<br />
ولی باید اعلام نمود که در یک<br />
123<br />
شرایط بحرانی و یا در حوادثی که منجر به تهدید زندگی توده زیادي مردم<br />
میشود، نوع تریاژ باید بر اساس مراقبت از بیماران به شدت بدحال تا مراقبت از<br />
123 = mass casualty events<br />
٧٩
آنهایی که باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرند فرق میکند.<br />
این تغییر در عملکرد<br />
باید بر اساس محدودیت پرسنل مراقبتی و منابع موجود مورد توجه مسئولیت قرار<br />
بگیرد.<br />
به عبارت دیگر افراد مسئول مراقبت از بیماران<br />
و مصدومین<br />
در شرایط<br />
مختلف باید فعالیتهاي خاصی را با توجه به افراد آسیب دیده و نوع حادثه بحرانی<br />
اعم از طبیعی و یا تکنولوژیکی مورد توجه قرار دهند.<br />
زمانی که بیماران به شدت<br />
بدحال<br />
در دورههاي پس از<br />
وقوع بحران<br />
به بیمارستان میرسند، از همه پرسنل و تجهیزات موجود براي ارایه کمکهاي<br />
اولیه به آنها استفاده میشود، و در فرآیند ارایه منابع مورد نیاز به بیماران بد حال<br />
،<br />
این گروه ازبیماران<br />
باید همه نوع مراقبت را براي به حداکثر رساندن شانس بقاي<br />
خود دریافت نمایند. از این روزمان بندي عملیات نقل و انتقال بیماران به واحدهاي<br />
مراقبت ویژه و یا بخشهاي جراحی یک اولویت تلقی میگردد.<br />
تریاژ به روش سنتی<br />
124<br />
روشی که به عنوان تریاژ در بیشتر مراکز مراقبت از سلامتی ارایه<br />
میگردد، بر اساس تقسیمبندي نیازهاي مراقبتی بیماران با توجه<br />
به شدت بیماري<br />
و یا آسیبهاي وارده مورد توجه قرار میگیرد.<br />
این تقسیم بندي شامل موارد زیر<br />
است.<br />
1- افراد به شدت بدحال= افرادي هستند که براي نجات<br />
جان آنها<br />
به مراقبت هاي فوري نیاز است<br />
.این افرادممکن است داراي اسیبها و<br />
124 -Traditional<br />
٨٠
صدمات مختلفی<br />
باشند<br />
.از این رو<br />
مراقبت از آنها<br />
با ارجاع مستقیم آنها به<br />
بیمارستان آغاز میشود و منابع و تجهیزات مختلف بهداشتی<br />
براي آنهافراهم<br />
خواهد شد.<br />
بیماران با مشکلات فیزیکی (بدنی) متوسط<br />
=<br />
-2<br />
این افراد به مراقبتهاي متوسطی نیاز دارند و آسیب و صدمات وارده<br />
به آنها مخاطره آمیز نبوده و سبب ناتوانی فوري آنها نمیشود.<br />
مواردي از قبیل<br />
دهیدراسیون، تب، دردهاي شدید و با منشاء ناشناخته در این افراد شایعند.<br />
125<br />
3- بیماران کم خطر<br />
افرادي هستند میتوانند براي دریافت مراقبتهاي بهداشتی و<br />
عملیات درمانی منتظر بمانند. این افراد ممکن است داراي شکستگی اندامها بوده و<br />
یا زخمهایی در بدن داشته باشند که نیاز به بخیه دارند.<br />
استفاده از روش تریاژ سنتی توسط پرستاران<br />
زمانی که افراد<br />
مصدوم و یا مجروح<br />
از طریق بخش اورژانس وارد<br />
سیستم مراقبت بهداشتی میشوند میزان آسیب و یا صدمات وارده به آنها ارزیابی<br />
شده و نوع مراقبتی که فوراً به آنها نیاز<br />
دارند مشخص میشود.<br />
مثلاً اگر تعداد<br />
زیادي بیمار در یک زمان وارد بخش اورژانس میشوند، پرستاران حاضر در بخش<br />
بر اساس معیارهاي تریاژ در خصوص میزان شدت صدمات<br />
آنها قضاوت نموده و<br />
(Low risk)<br />
١٢٥<br />
=<br />
٨١
دستورات مراقبتی لازم را بر اساس شدت صدمات هر بیمار صادر مینمایند.در این<br />
موارد بحرانی معمولاً پرستاران از بخشهاي مراقبت ویژه و سایر بخش ها به بخش<br />
اورژانس منتقل میشوند و هدف از این امر ارایه مراقبتهاي موثر و فوري با استفاده<br />
از تسهیلات و پرسنل موجود پرستاري است.<br />
عملیات تریاژ در صدمات جمعی وسیع=<br />
در وقایعی که با آسیب دیدگی توده زیادي از مردم همراه است<br />
میزان تقاضا براي<br />
دریافت مراقبت ویژه بیشتر از میزان عرضه آنهاست و معمولا در<br />
یک زمان تعداد زیادي از افراد جامعه از صدمات مختلف با شدتهاي گوناگون رنج<br />
میبرند.<br />
در این شرایط تعداد زیاد آسیب دیدگان سبب نارسایی در ارایه<br />
فعالیتهاي مراقبتی و درمانی<br />
میشود.<br />
میزان پرسنل و تسهیلات مورد نیاز در این<br />
شرایط اغلب کمتر از تعداد کافی است<br />
.از این رو، عملکرد تریاژ در این شرایط<br />
تغییر حاصل نموده<br />
و باید بیشترین مراقبتها را براي آنهایی در نظر گرفت که از<br />
بیشترین شانس براي زندهماندن<br />
برخوردارند.<br />
لذا در این موارد معمولاً به آنهایی که<br />
بسیار بد حال هستند توجه زیادي مبذول نمیشود.<br />
انتقال افراد از محل بحرانی به مراکز تجمع<br />
با اینکه میتوان کلیه افراد آسیب دیده را به بیمارستانها منتقل<br />
نمود ولی باید گفت که این کار ممکن است سبب ترافیک بیش از حد در<br />
بیمارستانها شود. لذابهتر است در مراکز تجمعی ویژهاي این افراد را گردآوري نمود<br />
٨٢
و مسئولین تریاژ به جاي فرستادن آنها به بیمارستانها، فعالیتهاي لازم را<br />
در آن<br />
فعالیتها را<br />
–<br />
( 2002<br />
محل ها<br />
126<br />
براي آنجام انجام دهند. (لانویکس و وینر)<br />
لذا با تشکیل اماکن گردآوري ویژه براي آسیب دیدگان میتوان این<br />
127<br />
انجام داد. (آیزمن- 2001)<br />
براي تاسیس مراکز تجمع باید مراحل زیر اجرا شود<br />
مراکز جمعآوري<br />
مصدومین و مجروحان<br />
باید دور از<br />
-1<br />
محل حادثه باشند تا از بروز صدمات ثانویه به آنها جلوگیري میشود.<br />
این امر<br />
به ویژه براي قربانیان حوادث تروریستی صادق است.<br />
در این موارد بارها مشاهده شده است که افراد دچار حوادث بعدي<br />
ناشی از فعالیتهاي تروریستی شدهاند.<br />
مراکز گردآوري باید به صورت مراکز باز<br />
(مثل استادیومها، فضاي<br />
بازي مدارس)<br />
و دور از مراکز بهداشتی باشند.<br />
این امر در موارد بمبارانهاي جنگی<br />
بسیار مهم است. چونکه دشمن ممکن است براي حمله دوم به بیمارستانها و مراکز<br />
بهداشتی نزدیک به محل گردآوري افراد نیز حمله نماید.<br />
در محل<br />
گرد آوري مصدومین و مجروحان<br />
حداقل تجهیزات<br />
مراقبتی وتشخیصی(از قبیل دستگاه رادیولوژي و آزمایشگاه) باید موجود باشند.<br />
١٢٦ - Lanoix R , Wiener DE . Concepts of Disaster triage in the wake of<br />
world Trade Center terrorist attack Top Emergd Med , 2002 , 24 (2) : 60 – 71<br />
127 - Eiseman B . Combat Casualty Management for Tomorrows battelefield ,<br />
2001 , 51 (5) : 821 – 823<br />
٨٣
در مراکز گردآوري باید نظارت و کنترل دقیق بر روي آسیب<br />
دیدگان اعمال شده<br />
واز مراجعه بیمورد افراد آسیب دیده سرپایی به بیمارستانهاي<br />
اطراف جلوگیري شود.<br />
آمبولانسها باید آسیب دیدگان را در ابتدا به محلهاي گردآوري<br />
منتقل نموده و از مراجعه مستقیم به بیمارستانها پرهیز نمایند.<br />
در مراکز نگهداري باید انواعی از تسهیلات<br />
و پرسنل بهداشت روان<br />
موجود باشند تا بتواند کمکهاي اولیه روانی را براي نیازمندان ارایه دهند.<br />
از نیروهاي کمکی نظامی میتوان در محل گردآوري آسیب دیدگان<br />
استفاده کرد. (آژانس مدیریت اورژانس فدرال –<br />
افراد فعال در سیستم تریاژ<br />
128<br />
(1999<br />
کارکنان فوریتها:<br />
آتشنشانی، کمکهاي اولیه، رانندگان<br />
-1<br />
و …<br />
پرستاران و کارکنان بخشهاي بیمارستانی<br />
پزشکان با تخصصهاي مختلف<br />
کارکنان اداري بیمارستانها (حراست، تعمیر و نگهداري،<br />
-2<br />
-3<br />
-4<br />
حسابداران، منشیها)<br />
تقسیمبندي در سیستم تریاژ<br />
128 - United states Department of Justice & Federal Emergency<br />
Management Agency Emitsbury . Md . FEMA/ USFA / NFA – ERT : SS / 1999<br />
٨۴
تقسیمبنديهاي تریاژ همگی با هم مشابه هستند و معمولاً<br />
مجروحان و بیماران به گروه زیر تقسیم میشوند.<br />
افرادي که امیدي به زندگی ندارند.<br />
افراد مجروحی که به انتقال فوري نیازمندند.<br />
آسیب دیدگانی که میتواند با تاخیر آنها را منتقل<br />
-1<br />
-2<br />
-3<br />
نمود.<br />
4- افراد با صدمات خفیف (سرپایی)<br />
تریاژ در فرانسه<br />
در کشور فرانسه- در سیستم تریاژ چهار مرحله تعریف شده است.<br />
– DCD<br />
– UA<br />
– UR<br />
فوت نموده – خارج از حیطه اورژانس<br />
فوریت آشکار<br />
فوریت نسبی<br />
– UMP جراحت خفیف یا شوك روانی<br />
-1<br />
-2<br />
-3<br />
-4<br />
DCD- Decede (deceased)<br />
UA – urgence absolue (absolute emergency)<br />
UR- urgence relative (relative emergency)<br />
UMP- urgence medico – Psycho logique<br />
این سیستم تریاژ توسط یک پزشک به نام مدیسین ترویر<br />
اجرا شد.<br />
trieur) (medecin این تریاژ معمولاً در بیمارستانهاي پیشرفته انجام<br />
موارد میشود.<br />
(UA) (فوریت آشکار) معمولا در بیمارستان تحت جراحی قرار<br />
٨۵
میگیرند و یا به بیمارستان تخصصی دیگر منتقل میشوند.<br />
فوریتهاي نسبی فقط<br />
تحت نظر قرار میگیرند و مجروحان منتظر تخلیه میمانند، آسیب دیدگان به یک<br />
قسمت دیگر به نام<br />
(CUMP) بخش اورژانس پزشکی و روانشناسی) به عنوان یک<br />
منطقه استراحت منتقل میشوند.<br />
در این منطقه غذا، وسایل زندگی و روانشناس<br />
وجود دارد.<br />
روانشناسان معمولا در موارد عود اختلالات سایکوزي در بیماران<br />
وارد عمل میشوند و براي پیشگیري از اختلالات پس از ترومایی (PTSD)<br />
فعالیت مینمایند.<br />
در بخش اورژانسی بیمارستان، فعالیتهاي تریاژ توسط یک<br />
پزشک تحت عنوان (MAO)<br />
به نام پزشک پذیرش و توسط یک پرستار تحت<br />
(Organization)<br />
عنوان (IOA)<br />
به عنوان پرستار سازماندهی<br />
و پذیرش<br />
(reception)<br />
انجام میشود.<br />
تریاژ درحال حاضر<br />
در حال حاضر براي آنکه گستردگی تریاژ براي پرسنل<br />
بهداشتی در مانی کاملا تفهیم شود آن را به دو بخش ساده و پیشرفته<br />
تقسیم نموده اند<br />
.<br />
تریاژ ساده<br />
تریاژ ساده<br />
130<br />
در موارد وقوع بحرانهاي همراه با کشتار جمعی<br />
129<br />
مورد استفاده قرار میگیرد.<br />
در این موارد از سیستم تریاژ ساده براي انتخاب<br />
129 - Simple Triage<br />
٨۶
که بیمارانی<br />
به انتقال فوري به بیمارستان نیازمندند و همچنین براي جداسازي<br />
بیمارانی که میتوانند براي دریافت خدمات درمانی منتظر بمانند استفاده میکنند.<br />
پرسنل کمکهاي اولیه بویژه پرستاران<br />
در مکانهاي بحران دیده و یا<br />
در میادین جنگی تا زمانی که سیستم نقل و انتقال بیماران مهیا نشده باشد نیازي<br />
به ارزیابی منابع موجود ندارند بلکه مهمترین وظیفه که آنها باید بر روي آن تمرکز<br />
نمایند، جداسازي و طبقهبندي آسیبدیدگان<br />
بر اساس دستورالعملهاي تریاژ<br />
است.<br />
در بیشتر مواقع بحرانی، تعداد زیادي از آسیب دیدگان سرپایی وجود دارند.<br />
بنابراین در این موارد باید توجه اصلی را به افرادي که بشدت آسیب دیدهاند<br />
متمرکز نمود.<br />
بطور مثال، پرسنل فوریتهاي درمانی میتوانند به یک فرد آسیب<br />
دیده سرپایی بگوید که «دستت را روي زخمت<br />
فشار بده و جلوي خونریزي را بگیر<br />
من باید به بیماران بد حالتر رسیدگی کنم.<br />
«<br />
این جمله ساده نقش پرسنل تریاژ را در برخورد با آسیبدیدگان<br />
سرپایی به روشنی مشخص مینماید.<br />
سیستم سادهاي از تریاژ وجود دارد که با علامت اختصاري استارت<br />
مشخص میشود.<br />
این سیستم به معناي<br />
(تریاژ ساده و درمان سریع)<br />
(START)<br />
است<br />
133<br />
132<br />
131<br />
این سیستم توسط پرسنل قبل از بیمارستان و داوطلبان تعلیم دیده<br />
در صحنه وقوع بحرانهاي کشتار جمعی قابل اجرا است.<br />
130 = mass Casualty<br />
131 - Simple Triage And Rapid Treatment<br />
٨٧
دی-<br />
134<br />
تقسیم بندي دقیق تر در تریاژ ساده<br />
کلاس - I بحرانی –<br />
قرمز<br />
سترس حاد تنفسی<br />
-انسداد مجاري هوایی<br />
-شوك<br />
-خونریزي شدید<br />
مداخلات پرستاري -<br />
آماده سازي براي<br />
انتقال<br />
پس از گروه<br />
قرمز<br />
کلاس<br />
– II شدید –<br />
زرد<br />
زخمهاي باز یا نافذ در شکم<br />
سوختگی شدید<br />
زخمهاي بسته همراه با کاهش پرفوزیون<br />
-<br />
-<br />
-<br />
مداخلات پرستاري<br />
-انتقال پس از دوگروه فوق<br />
– III کلاس<br />
سوختگی متوسط<br />
غیر فوري – سبز<br />
132 - Prehospital Personnel<br />
133 - Trained Volunteers<br />
134 - Workman , M. Mishler , M (1995) Medical Surgical Nursing (2 nd ed) Philadelphia WB.<br />
Sannders<br />
٨٨
شکستگیها و در رفتگیهاي مفاصل<br />
صدمات چشمی<br />
پارگی بافت نرم، زخمهاي صورت بدون انسداد هوایی<br />
پیچ خوردگی اندام<br />
کبودي و تورم اندام تحتانی<br />
-<br />
-<br />
-<br />
مداخلات پرستاري<br />
به مراکز درمانی سر پایی<br />
:<br />
درمان سرپایی<br />
–<br />
ارسال موارد مقاوم تر<br />
کلاس – IV<br />
مرگ<br />
–<br />
مشخصات در دفاتر<br />
مداخلات پرستاري<br />
تماس براي گرد آوري و انتقال و ثبت<br />
سیستم استارت<br />
(START)<br />
همانگونه که گفته شد سیستم استارت<br />
(تریاژ ساده و درمان فوري)<br />
به سادگی توسط پرسنل فوریتهاي پزشکی و افرادي تعلیمات اندکی برخودارند<br />
قابل اجرا است.<br />
این سیستم وظیفه رهبري کل پرسنل را بر عهده ندارد بلکه فقط<br />
به عنوان یک نیروي کمکی قابل ملاحظه در مواقع بحرانی مفید واقع میشود.<br />
٨٩
(advanced Triage)<br />
تریاژ پیشرفته<br />
135<br />
در تریاژ پیشرفته<br />
، پزشکان بیمارانی<br />
را که به شدت آسیب دیدهاند و امیدي به زندگیشان وجود ندارد جدا نموده و به<br />
علت ترافیک شدید بیماران قابل علاج اجباراً از سیستم مراقبت ویژه بحرانی خارج<br />
میکنند.<br />
این کار اگر چه ممکن است از لحاظ اخلاقی سوالاتی را ایجاد نماید ولی<br />
با توجه به شرایط ویژه بحرانی در منطقه نمیتواند کار بیشتري براي این دسته از<br />
آسیب دیدگان لاعلاج انجام داد.<br />
به عبارت دیگر در سیستم تریاژ با تخصیص دادن منابع بهداشتی و<br />
درمانی در بیمارانی که امید به زندگی بیشتري دارند، بازده کار مفید افزایش<br />
خواهد یافت.<br />
سیستم تریاژ پیشرفته که به طور مشخص توسط متخصصین<br />
اورژانس ، پرستاران ماهر، پرسنل پزشکی نظامی در بخشهاي اورژانس<br />
بیمارستانها، و یا در مناطق گرد آوري مجروحان انجام میشود .<br />
مجروحان<br />
در این<br />
سیستم به پنج گروه اصلی سیاه ، قرمز، زرد، سبز و سفید تقسیم میشود.<br />
گروه سیاه<br />
(Black)<br />
-1<br />
این گروه شامل افرادي هستند که به خاطر صدمات شدید<br />
(سوختگیهاي گسترده، تروماي شدید، دوز تشعشعات بالا…<br />
( در عرض چند<br />
ساعت یا چند روز آینده فوت خواهند نمود و یا آنهایی که به علت ایست قلبی و یا<br />
135 - Advanced Triage<br />
٩٠
شوكهاي عفونی امیدي به درمانشان نیست.<br />
به این افراد معمولاً مسکن براي<br />
کاهش درد و رنج آنها داده میشود و در یک منطقه جدا نگهداري خواهند شد.<br />
گروه قرمز<br />
(Red)<br />
-2<br />
این افراد به جراحی فوري و یا سایر مداخلات فوري نیازمندند و<br />
نمیتوانند منتظر بمانند این افراد به مداخلات زیر نیاز دارند.<br />
مداخلات پرستاري در محل<br />
136<br />
(RPM) تریاژ : در هر بیمار باقی مانده باید وضعیت تنفس، ®،<br />
پرفیوژن اندامها (P)، وضعیت روانی<br />
گروه قرمز<br />
(M)<br />
را مورد بررسی قرار دهید.<br />
–<br />
مداخلات پرستاري در (R-2)<br />
تریاژ<br />
اگر بیمار تنفس ندارد<br />
سرش را بالا گرفته و مجاري هوایی او را باز نمایید.<br />
اگر بهبودي نیافت علامت<br />
(D)<br />
را روي آن قرار دهید. عملیات CPR<br />
را انجام ندهید چونکه در حین این عملیات<br />
ممکن است چند مجروح دیگر نیز فوت نمایند.<br />
اگر بیمار تنفس دارد، میزان تنفس را ثبت نمایید،<br />
اگر تنفس او<br />
دو برابر تنفس شماست (بیشتر از<br />
30<br />
بار در دقیقه) ، آنها در حال ورود به حالت<br />
شوك هستند.<br />
علامت<br />
(M) (فوري) را روي آنها قرار داده از یک مجروح که<br />
آسیبهاي خفیفی دارد بخواهید که مجروح را خوابانده و پاهایش<br />
را بالا آورد و او<br />
136 - R= Respiration , P= Perfusion ,M= Mental status<br />
٩١
را با پتو و یا ژاکت گرم نماید.<br />
به محض آنکه دستورات لازم را به فرد مجروح<br />
30<br />
مراقب او دادند او را رها کنید و به مجروح دیگر مراجعه نمایید.<br />
مداخلات پرستاري در تریاژ<br />
(2-P)<br />
اگر مجروح تنفس دارد ولی تعداد تنفس او کمتر از<br />
بار در<br />
دقیقه است، وضعیت، جریان خون، اندامها بیش را با فشردن و رها کردن نوك<br />
ناخن و یا با فشار دادن بخش نرم نوك انگشتانش مشخص نمایید. اگر در عرض دو<br />
ثانیه منطقه فشرده شده به رنگ صورتی در آمد وضعیتش بد نیست، اگر ناخن<br />
مجروح لاك زده بود قسمت نرم نوك انگشتش را فشار دهید وضعیت برگشت<br />
خون در منطقه را بررسی کنید.<br />
نبض گردن مجروح چک کنید اگر وریدها داراي جریان خوب<br />
مناسبی نبودند، علامت<br />
(I)<br />
را روي بیمار بگذارید.<br />
بررسی ناخن سریعتر و قابل اعتماد تر از بررسی نبض بیمار است و<br />
این کار در مواردي که نورکافی در مجل موجود است و یا با استفاده از چراغ قوه به<br />
راحتی قابل اجرا بوده و احتمال خطا براي تعیین فوریت یا عدم فوریت بیمار پایین<br />
می آید.<br />
مداخلات پرستاري در تریاژ<br />
(2-M)<br />
اگر مجروح تنفس دارد و داراي جریان خون کافی است و وضعیت<br />
روانی او را بررسی کنید. نام او را پرسیده و درباره حادثه از او بپرسید اگر پاسخ<br />
٩٢
نمیدهد و یا مطالب بیربطی را میگوید دوباره بپرسید و به او بگویید که<br />
میخواهید وضعیت روانی او را میخواهید بررسی کنید.<br />
اگر بیمار دچار گیجی<br />
(Confuse) است این امر ممکن است نشانگر این است که دچار ضربه مغزي<br />
(I)<br />
است این حالت خارج از قدرت کنترل شما است.<br />
آنها را باید به علامت<br />
فوري<br />
علامت گذاري نمایید.<br />
اگر بیمار گیج نیست، علامت<br />
(D) (با تاخیر)<br />
را روي آن بزنید که<br />
نشان میدهد براي انتقال به بیمارستان به فوریت نیازي نیست.<br />
اکنون به سرعت بیمار را از خونریزي چک نمایید.<br />
اگر خونریزي<br />
شریانی دارد روش کمکهاي اولیه را براي<br />
او در نظر داشته باشید و از او بپرسید<br />
که داراي آسیبهاي خفیف است یا خیر علامت (M)<br />
را روي او قرار دهید.<br />
و به<br />
بیمار دیگر بروید<br />
(Triage 3)<br />
مداخلات پرستاري در تریاژ 3<br />
آسیبهاي فوري (I)<br />
را براي ارایه کمکهاي اولیه مورد ارزیابی قرار<br />
دهید.<br />
آسیب دیدگان و مجروحان خفیف حاضر در صحنه و افراد سالم را آموزش<br />
دهید و از آنها بخواهید که این کارها را انجام دهند.<br />
در بسیاري موارد با آموزش<br />
مناسب میتوانید از بسیاري از افراد حاضر در منطقه کمک بگیرید.<br />
مداخلات پرستاري در<br />
تریاژ 4) 4 (Triage<br />
٩٣
براي صدمات و جراحتهاي تاخیري ،<br />
(D) از مجروح بخواهید که به<br />
مداواي خودش بپردازد و از آسیب دیدگان و مجروحان خفیف (Minor)<br />
که پس از آموزش کوتاه کمکهاي اولیه را انجام دهند.<br />
مداخلات پرستاري در<br />
بخواهید<br />
تریاژ 5) 5 (Triage<br />
از یکی از آسیب دیدگان خفیف M)<br />
(گروه<br />
بخواهید که سایر<br />
مجروحین خفیفی را که در حین کمکرسانی به مجروحین شدید دچار شوك<br />
میشوند را شناسایی نماید.<br />
این فرد باید مواظب علایمی مثل تنفس سریع<br />
(بیشتر<br />
از دو برابر طبیعی)، شده و با لمس پوست آنها، شوك را تشخیص دهد(<br />
پوست<br />
سرد)<br />
اگر پوست آنها سرد و (Clammy)<br />
و تنفس شان سریع است در<br />
مرحله ورود به شوك قرار دادند. از آنها بخواهید که بنشینید و یا دراز بکشند.<br />
:مشاهده زرد<br />
این افراد داراي وضعیت باثباتی هستند ولی نیاز به نظارت توسط<br />
افراد تعلیم دیده و تریاژ مجدد دارند.<br />
سبز (انتظار)<br />
این افراد به مراقبتهاي فوري نیاز<br />
ندارند و میتوان به آنها گفت که<br />
به خانه<br />
بروند و فردا مراجعه نمایند(شکستگیهاي ساده استخوان و آسیبهاي<br />
بافت نرم)<br />
سفید<br />
٩۴
این افراد داراي آسیبهاي خفیفی هستند و به مراقبت پزشکی نیاز<br />
ندارند. مراقبت در خانه و کمکهاي اولیه براي آنها کفایت میکند.<br />
تریاژ استفاده میشود.<br />
در کشور انگلستان<br />
از چهار کلمه زیر براي معرفی مجروحان<br />
در<br />
(D) DECEABED<br />
مرده<br />
مداخلات پرستاري :<br />
روي این افراد را در صورت لزوم بپوشانید.<br />
توجه داشته باشید که این علامت براي افرادي است فعالیت تنفس ندارند و<br />
کوشش اولیه براي برگرداندن فعالیت تنفسی آنها بیفایده است.<br />
در کمتر از<br />
(I) Immediate<br />
فوري<br />
این مجروحان به انتقال فوري با آمبولانس و یا هر وسیله نقلیه دیگر<br />
1 ساعت<br />
(ساعت طلایی) نیاز دارند.<br />
(D) Delayed<br />
با تاخیر<br />
تخلیه و انتقال این بیماران از صحنه بحران میتواند با کمی تاخیر<br />
انجام شود به طور کلی تا زمانی که افراد گروه (I)<br />
منتقل نشوند بنا به انتقال گروه<br />
اقدام نمود. (D)<br />
(M) Minor خفیف<br />
تا زمانی که گروه (I)<br />
منتقل و<br />
(D) نشده باشند نباید به انتقال این<br />
گروه اقدام نمود .این افراد حداقل تا چند ساعت به مراقبتهاي پزشکی پیشرفته نیاز<br />
ندارند.<br />
٩۵
تریاژ معکوس<br />
137<br />
علاوه بر استانداردهاي عملیاتی تریاژ که در بالا ذکر<br />
شد، مواردي<br />
وجود دارند که مجروحان خفیفتر زودتر از مجروحان شدیدتر تحت درمان قرار<br />
میگیرند.<br />
این حالت ممکن است در موارد جنگ مواردي که نیاز فوري به برگشت<br />
سربازان به میادین جنگی حس میشود<br />
(<br />
مورد استفاده قرار بگیرد.<br />
بر اساس تقسیم بندي کالج کانزاس قربانیان مورد<br />
نظر در تریاژ به<br />
مراحل زیر تقسیم بندي میشود. (دستور العمل کالج کانزاس –<br />
138<br />
(2004<br />
–<br />
قرمز 1-<br />
افراد به شدت آسیب دیده<br />
که احتمالاً به<br />
جراحی بزرگ و بستري در بخش ICU نیاز دارند.<br />
-2<br />
زرد- افراد با آسیبها و صدمات قابل ملاحظه که براي<br />
پیشگیري از بدتر شدن وضع آنها باید آنها را بستري نمود.<br />
3- سبز- افراد با زخمهاي غیر جدي که به بستري نیاز<br />
ندارند و به صورت سرپایی قابل درمان هستند.<br />
4- سیاه- افراد فوت نموده<br />
اقدامات و چرخه انتقال مصدومین:<br />
پرستاران ضمن تعیین تریاژ<br />
باید قادر به انجام کار مفید در شرایط فشار بوده و داراي پایه عملی<br />
قوي جهت<br />
137 - Reserve<br />
138<br />
- Kansas City , kansas community College , www , kckcc . cc. Kc. Us/ nursing<br />
٩۶
اعمال مختلف در زمان بحرانی باشد<br />
.همچنین پرستاران باید<br />
قادر به گرفتن<br />
تصمیمات سریع و بیان آن ها بوده وباید بتوانند<br />
به برقراري ارتباط صحیح با بیمار<br />
و خانواده و سایر اعضاء درمان<br />
بپردازند<br />
.پرستاران با پیش<br />
بینی هاي لازم<br />
باید<br />
بتوانند دیگران را از نظر روانی حمایت کنند و نیز به اندازه کافی<br />
ازتجربه کار در<br />
بخش هاي ویژه اورژانس در شیفتهاي مختلف برخوردار باشند<br />
.<br />
یکی از اقدامات مهم بعد از تریاژ انتقال مصدومین از محل حادثه به<br />
مراکز کمک هاي اورژانسی می باشد<br />
.مراکز کمک رسانی باید در خارج از منطقه<br />
آسیب دیده بر پا شود و در محلی قرار گیرد که وسایل پزشکی آب و غذا کاملا در<br />
.<br />
دسترس<br />
بوده و از<br />
پرسنل لازم ماهر<br />
برخوردار باشد<br />
این مصدومین ممکن است با<br />
پاي خودشان به وسیله آمبولانس و یا توسط امدادگران حمل شوند، در هر صورت<br />
رعایت اصول حمل مجروح از مسائل اساسی است<br />
.<br />
نقش بیمارستانها در بحران<br />
بیمارستانها در بحران داراي نقشهاي گوناگونی هستند<br />
:<br />
-1<br />
-2<br />
-3<br />
به عنوان یک سازمان<br />
به عنوان بخش از سیستم مراقبت بهداشتی جامعه<br />
به عنوان یک جزء از سیستم اجتماعی که در بسیاري از موارد<br />
فراتر از سیستم بهداشتی درمانی عمل می نماید.<br />
٩٧
به علت رسالت، خاص بیمارستانها در هر جامعه در بسیار ي موارد<br />
کارشناسان بهداشتی و جامعه شناسان بر این اعتقادند که بهتر است بیمارستانها<br />
تلاش و وظایف خود را به فراتر از محدوده بیمارستان وسعت داده و مستقیما با<br />
مشکلات جامعه روبرو شوند.<br />
از سوي دیگر وجود یک ارتباط افقی و عمودي، بین هر سازمانهاي<br />
دولتی، خصوصی، سازمانها براي افزایش حفاظت قربانیان و تامین نیازهاي عامل<br />
آنها امري فراوري است.<br />
139<br />
آمادگی بیمارستانها<br />
بیمارستانها به خاطر خدمات اورژانسی شان و عملکرد 24 ساعت در<br />
هفته به عنوان یک مرکز حیاتی براي فعالیتهاي تشخیص، در مانی و پی گیري<br />
مراقبت<br />
هاي ارائه شده توسط پزشکان و دست اندرکاران بهداشت روان به شمار<br />
می آیند.<br />
به منظور افزایش میزان آمادگی در برابر وقایع بحرانی، بیمارستانها<br />
باید تمرکز خود را بر روي برنامه ریزي هاي داخلی و همچنین در سطح اجتماعی<br />
گسترش دهند.<br />
لذا سطح آمادگی بیمارستانها در صورتی افزایش خواهد یافت که<br />
کارکنان آن بتوانند در شرایط اورژانس و یا در هرموقعیت بحرانی به موقع و<br />
باکارآیی مناسب وظایف خود را انجام دهند.<br />
) انجمن بيمارستانها امريكا – ۲۰۰۴)<br />
١٣٩<br />
-<br />
٩٨
عموما در مراحل پس از بحران سیستم هاي برقراري ارتباطات دچار<br />
مشکل می شود لذا لازم است که سیستم هاي پشتیبانی مناسب براي مدیریت<br />
اطلاع رسانی تدارك شوند<br />
.<br />
مراقبت از بیماران، آموزش بالینی، تحقیقات علمی و ارائه خدمات<br />
به جامعه از وظایف چند گانه بیمارستانها به شمار می آیند.<br />
از بین چهار وظیفه<br />
فوق، دو وظیفه شامل مراقبت از بیماران، و خدمات اجتماعی با هم پیوند حاصل<br />
می نمایند.<br />
پس از آن ادامه می یابد.<br />
نقش مراقبت از بیماران، در بیمارستان با وقوع فاجعه آغاز شده و<br />
140<br />
هدف آماده سازي بیمارستانها<br />
هدف از آماده سازي بیمارستان ها ، فراهم نمودن سیستم هاي<br />
پاسخ دهی فوري، آموزش کارکنان و خرید تجهیزات و مواد مورد نیاز براي ادامه<br />
مراقبت براي بیماران کنونی ، حفاظت از کارکنان خودو نهایتا پاسخ گویی به<br />
نیازهاي مطرح شده توسط بحران است.<br />
کارشنا سان مدیریت بحران ، در طرح هاي مقابله با بحران در<br />
بیمارستانها هم بر روي موارد فوریتهاي داخلی<br />
emergencies) (Internal از<br />
قبیل قطع برق و مشکلات تاسیساتی خود بیمارستان در حین بحران، و هم بر روي<br />
بحرانهاي خارجی<br />
(external disaster)<br />
تاکید می نمایند.<br />
) انجمن بيمارستانها امريكا – ۲۰۰۴)<br />
١٤٠<br />
-<br />
٩٩
برخی از بحرانهاي خارجی در نتیجه وقایع ناگهانی طبیعی ایجاد<br />
شوند.<br />
در برخی از وقایع بحرانی طبیعی مثل طوفان ، گرد باد ، سیل ها و آتش<br />
فشانها بیمارستانها از پیش هشدارهاي لازم را دریافت مینمایند ولی در موارد<br />
دیگري از قبیل زلزله هیچگونه پیش آگهی قبلی وجود ندارد.<br />
همچنین در بسیاري از وقایع ناشی از دخالت انسان نیز هشداري از<br />
قبل وجود ندارد.<br />
این موارد شامل انفجار کارخانجات شیمیایی، حوادث مراکز<br />
صنعتی ، ریزش ساختمان ها و وقایع و تصادفات مربوط به حمل و نقل باشند.<br />
در چند سال گذشته یک تقسیم بندي جدید نیز به تقسیم بندي<br />
هاي کنونی بحرانهااضافه شد که به عنوان<br />
عملیات تروریستی»<br />
شناخته می<br />
»<br />
شوند.<br />
از حادثه بمب گذاري در شهرهاي اکلاهماسیتی و نیویورك، در<br />
حادثه ژاپن که استفاده از مواد شیمیایی خطرناك در یک سالن مترو سبب<br />
صدمات زیادي شده بود.<br />
و بسیاري از آلودگی هاي بیولوژیکی از قبیل سیاه زخم،<br />
آبله مرغان، ابولا<br />
، پلاك Plague و عفونتهاي دیگراز جمله موارد جدید<br />
Ebolo<br />
بحرانهاي ساخته است بشر بشمارمی آیند.<br />
١٠٠
آماده سازي بیمارستانها<br />
در حوادث غیر مترقبه<br />
بحران ها<br />
تاریخچه تنظیم اصول آماده سازي بیمارستانها در برابر<br />
تاریخچه تنظیم و تدوین اصول آماده سازي در برابر بحرانها به<br />
سالهاي دور برمی گردد<br />
.در مارس سال<br />
2000 در شهر شیکاگو، انجمن<br />
141<br />
بیمارستانهاي امریکا و اداره خدمات بهداشتی و نیروهاي انسانی اعتبارات مالی<br />
141 - American hospital Association Department of Health and Human services (HHS) mass<br />
casualty disasters.<br />
١٠١
لازم را براي تاسیس دفتر آمادگی در برابر بحران هاي با کشتار جمعی ایجاد<br />
نمودند.<br />
آنها طی دعوتنامه اي گروههاي بسیاري از پرسنل بیمارستان و<br />
پرسنل سازمان هاي دولتی را براي هم اندیشی جهت فراهم نمودن توصیه ها و<br />
استراتژي هاي مناسب جهت ایجاد آمادگی بیمارستانها در مقابل بحرانها فرا<br />
خواندند.<br />
این<br />
افراد در بخش هاي مختلف ادارات دولتی و محلی، به عنوان<br />
تکنسینهاي فوریتهاي پزشکی، به عنوان اپیدمیولوژیست و به عنوان عضوي از یک<br />
تیم به فعالیت مشغول بودند.<br />
از این افراد درخواست شد که به عنوان یک فرد مستقل و نه به<br />
عنوان نماینده سازمان در جلسات شرکت نمایند.<br />
این امر به این دلیل انجام شد که<br />
افراد بتوانند آزادانه و عاري از هر گونه محدودیت سازمانی به ابراز نظر در خصوص<br />
چگونگی آمادگی بیمارستانها بپردازند.<br />
برنامه آماده سازي بیمارستانها(Y2K)<br />
واقعه (Y2K)<br />
فرآیندي است که ممکن است در هر بیمارستانی رخ<br />
دهد ولی باید گفت مشکل اصلی براي بیمارستانها این است که اختصاص دادن<br />
اوقات کاري کارکنان و منابع مالی مورد نظر در هنگام بحران به چه صورت باید<br />
انجام شود.<br />
١٠٢
یکی از دلایل این امر این است که بیمارستانها از نظر اندازه، میزان<br />
تسهیلات بدلیل کارآمد و اداري وخدماتی، و همچنین منابع مالی در اندازه هاي<br />
مختلف هستند و از اختیارات و وظاي متفاوتی برخوردارند.<br />
در بسیاري از بیمارستانها عقیده کارشناسان بر اینست که درآمد<br />
متوسط بیمارستان باید بر اساس دو عامل اصلی توزیع شود.<br />
اول اینکه بیست در صد درآمدهاي متوسط هر بیمارستان باید<br />
) صرف وضعیت<br />
قرمز- (Red شود.<br />
دوم اینکه در هر بیمارستان باید هزینه هاي دیگر و غیر قابل<br />
اجتناب را نیز باید در نظر داست.<br />
علاوه بر این دو هر بیمارستان باید موارد زیر در هنگام برخورد با<br />
وقایع بحران زا و بلایاي طبیعی و غیر طبیعی گسترده در نظر داشت.<br />
ایجاد تعادل مابین سیستم درآمد و هزینه<br />
برقراري سیستم هاي عملیاتی اولویت بندي شده<br />
در نظر داشتن محدودیتهاي موجود در بیمارستان از لحاظ مالی،<br />
پرسنلی، خدماتی و...<br />
کاستن خطاهاي پزشکی(errors (medical<br />
کاستن خطاهاي تجویز دارو<br />
(medication errors)<br />
محرمانه نگه داشتن اطلاعات شخص بیماران<br />
کنترل محصولات خونی<br />
١٠٣
رعایت استانداردهاي لازم در برخورد با مشکلات موجود.<br />
برقراري استانداردهاي ارتونومیک براي کارکنان<br />
نیازهاي کنونی براي برقراري آمادگی در بیمارستانها<br />
در دسامبر سال 1997<br />
اداره تامین اعتبار براي مراقبتهاي بهداشتی<br />
142<br />
(HCFA)<br />
نمودند.<br />
اصول مورد توجه در آماده سازي بیمارستانها را به شرح زیر اعلام<br />
در بیمارستانهایی که به صورت 24<br />
ساعته و تمام وقت به فعالیت<br />
می پردازند موارد زیر باید مورد توجه قرار بگیرد.<br />
1- بیمارستان باید براي مقابله با اختلالات مربوط به قطع برق<br />
بیمارستان در مواقع بحرانهاي طبیعی و یا مصنوعی داراي آمادگی لازم داشته<br />
چونکه قطع برق در بیمارستان می تواند میزان زیادي از کارآیی بیمارستان بکاهد.<br />
2- بیمارستان باید داراي تعداد کافی پرسنل از قبیل پزشکان<br />
عمومی- تخصصی- پرستاران رسمی باشد.<br />
3- خدمات ارائه شده باید مناسب با نیاز بیماران باشد.<br />
4- خدمات اورژانسی باید هماهنگ با سایر بخش هاي بیمارستان<br />
باشد.<br />
142 - (Health Care financing Administration)<br />
١٠۴
*<br />
در بیمارستانهایی که خدمات تمام وقت را ارائه می دهند موارد زیر<br />
باید مورد توجه قرار گیرد.<br />
استانداردهاي آمادگی در برابر بحران در بیمارستانها<br />
رعایت طرح مدیریت آماده سازي<br />
Preparedness management Plan (standard EC.1.6)<br />
*<br />
داشتن برنامه مدیریت ایمنی در بیمارستان<br />
Security management plan (Standard EC.1.4)<br />
*<br />
داشتن برنامه مدیریت مواد و محصولات زاید و خطرناك<br />
Hazardous material and waste management plan<br />
(Standard EC.1.5)<br />
*<br />
اجراي تمرینات( مانورهاي) آماده سازي در موارد اورژانسی<br />
Emergency preparedness drills (standard EC. 2.9)<br />
استانداردهاي JCAHO<br />
اورژانس در بیمارستانها شامل موارد زیر است.<br />
حالت اورژانس<br />
بیمارستان<br />
-1<br />
-2<br />
-3<br />
براي تهیه طرح مدیریتی در آماده سازي<br />
اجراي عملیات خاص در پاسخ به انواع مختلف بلایا و بحرانها که<br />
تعیین وظایف جامعه در رابطه با بیمارستان<br />
تعیین نقش مسئولین خارج از بیمارستان در رابطه با فعالیتهاي<br />
١٠۵
4- برقراري استانداردهاي لازم براي فضاي کافی، حفظ ایمنی و<br />
-6<br />
تامین مواد و وسایل لازم<br />
5- جداسازي مصدومین آلوده به مواد رادیواکتیو وگند زدایی آنها<br />
آگاه سازي پرسنل و تعیین وظایف هر یک ازآنها<br />
(cvacuation)<br />
تعیین<br />
محلی براي تخلیه<br />
و برقراري مراقبت<br />
-7<br />
هاي فرعی<br />
(alternative care)<br />
اداره بیماران 8-<br />
9- تعیین پشتیبانیهاي لازم براي نحوه استفاده از تسهیلات و<br />
تجهیزات و برقراري ارتباط<br />
-10<br />
-11<br />
-12<br />
تعیین جهت گیري و آموزش پرسنل<br />
زیر نظر داشتن عملکرد پرسنل<br />
ارزیابی سالیانه<br />
فرم جداگانه براي استانداردهاي مربوط به طرحهاي مدیریت<br />
ایمنی در بیمارستانها<br />
1- برقراري تسهیلات مناسب براي دسترسی مناسب به نواحی<br />
بحران زده حساس در منطقه<br />
-2<br />
نواحی مراقبت ویژه<br />
برقراري تسهلات مناسب حمل و نقل براي دسترسی مناسب به<br />
١٠۶
-3<br />
هاي موجود در اجراي وظایف<br />
نظارت بر اجراي عملیات ایمنی و زیر نظر داشتن نفس و ناتوانی<br />
4- برقراري و تصحیح اختلالات سیستم هاي رسانه اي در سطح<br />
شهر<br />
-5<br />
*<br />
کنترل تردد عوامل انسانی و وسایط نقلیه<br />
مدیریت مصدومین شیمیایی در بیمارستان<br />
در مواردي که به علت وقوع حادثه در کارخانجات شیمیایی در پی<br />
بحرانهاي طبیعی یا مصنوعی با مصدومین شیمیایی مواجه می شویم بیمارستان<br />
باید داراي قابلیتهاي زیر باشد.<br />
مدیریت در کنترل و جداسازي مواد زاید<br />
* کنترل فضاي بیمارستان و تجهیزات در برابر آلودگی هاي<br />
احتمالی<br />
* اجراي عملیات اورژانس تخصصی براي جلوگیري از تماس با<br />
آلودگی ها<br />
*<br />
استفاده از تجهیزات حفاظتی( پوشاك، ملک و....) براي پرسنل<br />
لزوم انجام مانورهاي آمادگی در برابر بحران در بیمارستان(<br />
سالانه دوبار).<br />
این مانورها براي آموزش پرسنل الزامی هستند.<br />
بخش تعیین مسئولیتها<br />
١٠٧
تهیه یک ساختار فرماندهی<br />
سیستم پشتیبانی براي ارتباطات داخلی و خارجی<br />
شامل<br />
-1<br />
- ١<br />
برنامه ریزي براي بیمارستان<br />
برنامه ریزي براي خدمات<br />
برنامه ریزي براي اطللاعات<br />
برنامه ریزي براي حمل و نقل<br />
برقراري امنیت و حفاظت<br />
کنترل تردد افراد غیر مسئول و خانواده پرسنل<br />
برخورد با رسانه هاي اطلاع رسانی<br />
پیشگیري از تخلفات احتمالی پرسنل<br />
-3<br />
اداره بیماران<br />
پذیرش،تجویز دارو و دادن دارو،ثبت اسناد پزشکی،تقسیم بندي<br />
موارد<br />
-4<br />
بخش مراقبتهاي فرعی<br />
برقراري ارتباط بین بخش ها و مسئولین<br />
انتقال بیماران- کارکنان و پرسنل- تجهیزات<br />
تدارکات 5-<br />
لوازم برقی ،آب ، آتش نشانی، سوخت،گازهاي پزشکی ،واکیوم<br />
١٠٨
در صورتیکه فاجعه بحرانی به صورت یک زلزله باشد، میزان<br />
مصدومین و قربانیان حادثه بسیار بیشتر از توان بیمارستان و پزشکان، پرستاران،<br />
پرسنل است.<br />
در اینجا ذکر این نکته الزامی است که برنامه آماده سازي<br />
بیمارستانها باید داراي یک شما و طرح کلی (General)<br />
و قابل تعمیم به<br />
مجردهاي گسترده باشد.<br />
این امر به طراحی استانداردهایی نیاز دارد که مخالف با<br />
ساختار اقتصادي، اجتماعی و فرهنگی جامعه و سازگار با تسهیلات و تجهیزات و<br />
میزان آموزش و تخصص هاي پرسنل کنونی بیمارستانها به طور کلی باشد.<br />
در این بین برخی از بیمارستانها ممکن است داراي وسعت کم ولی<br />
پرسنل<br />
فوق تخصصی و مجرب و تسهیلات کامل باشند ولی این موارد استثنایی را<br />
باید قبل سیستم بیمارستانها در برابر وقایع بحرانی و گسترده باید حداقل<br />
استانداردهاي موجود از لحاظ پرسنل، تجهیزات و تسهیلات و منابع مالی و<br />
اعتباري و تدارکات و مدیریت را در نظر داشت.<br />
آمادگی براي زلزله<br />
آموزش:<br />
براي آماده شدن براي زلزله ابتدا میبایست از آموزش شروع کرد.<br />
ممکن است آنچه یک امداد گر جزء می<br />
اموزد با<br />
آنچه یک مدیر ارشد بحران<br />
١٠٩
میبایست بیاموزد در محتوا با همدیگر فرق داشته باشد اما هر دو میبایست بارها<br />
و بارها آنرا<br />
بصورت کلاسی و میدانی تمرین<br />
کنند<br />
تا بتوانند از آن در زمان لازم<br />
به بهترین نحو استفاده کنند<br />
.<br />
آموزش<br />
از مبانی زلزله آغاز میگردد و با کمکهاي اولیه و زنده یابی<br />
براي یک امدادگر ساده به پایان میرسد ، هنرهاي زنده ماندن در شرایط سخت و<br />
آوار برداري براي<br />
امداد گران مبتدي گروه موج پیشرو الزامی<br />
خواهد بود و براي<br />
امدادگران حرفه اي موج پیشرو آموزشهاي استفاده از ابزارهاي تخصصی و ماشین<br />
آلات سنگین و آموزشهاي مدیریت نیروهاي عمل کننده و مدیریت بر بحرانهاي<br />
پس از زلزله پیش بینی شده است .<br />
در بخش مدیران بحران<br />
موج پیشرو ،<br />
مدیران میبایست با سیستمهاي مدیریت بر بحرانها و ابزارهاي آن آشنا شده و<br />
براي رسیدن به نهایت سرعت در بازیابی و فرماندهی بر نیرو ها و ابزارها دوره<br />
ببینند ، آنان میبایست تمامی دوره هاي زیر مجموعه خود را دیده باشند تا<br />
بتوانند با آشنایی کامل بر قدرتها و توانائیهاي واقعی نیرو هاي عمل کننده از آنها<br />
توقع کارکردي متناسب داشته باشند<br />
.<br />
شامل<br />
آموزشهاي مورد توجه ما در جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران<br />
1- آموزشهاي همگانی<br />
١١٠
مبانی زلزله : الف<br />
:<br />
:<br />
ب<br />
ج<br />
مبانی ایمن سازي<br />
آشنایی با لوازم و تجهیزات جعبه امداد و نحوه استفاده از آن<br />
د :<br />
آشنایی با بحرانهاي پس از زلزله و مدیریت بحران منطقه اي<br />
( محله،کوچه )<br />
– 2<br />
آموزشهایی داوطلبان مردمی<br />
امدادگران) )<br />
مبانی زلزله : الف<br />
:<br />
:<br />
:<br />
:<br />
ب<br />
ج<br />
د<br />
ه<br />
مبانی ایمن سازي<br />
مبانی مدیریت بر بحران پس از زلزله<br />
کمک هاي اولیه<br />
زنده یابی<br />
3- آموزشهاي گروه موج پیشرو جمعیت کاهش خطرات زلزله<br />
ایران بترتیب<br />
از مبتدي تا کارشناسی<br />
الف<br />
: مبانی زلزله<br />
:<br />
:<br />
ب<br />
ج<br />
مبانی ایمن سازي<br />
مبانی مدیریت بر بحران پس از زلزله<br />
١١١
د :<br />
کمک هاي اولیه<br />
زنده یابی ه :<br />
و :<br />
آوار برداري<br />
(<br />
....<br />
ز :<br />
هنر زنده ماندن در شرایط سخت<br />
کویر و . برف . کوه )<br />
ح :<br />
آشنایی با ماشین آلات و ابزارهاي تخصصی<br />
ط :<br />
مدیریت بر بحران از مبتدي تا کارشناسی<br />
چنین طرح آموزش وسیعی نیاز به قدت مالی بالایی دارد و ما<br />
اعضاي جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران امیدواریم با لطف الهی تا سال اینده<br />
به چنین استطاعت مالی برسیم ، اما تا آن زمان با آنچه<br />
در توان داریم سعی<br />
میکنیم خلاء اطلاعاتی موجود را پر کنیم<br />
..<br />
دستورالعمل هاي استاندارد براي رویارویی با بحران زلزله<br />
باید و نبایدها- آموزش خانوادهها (رضا پور)<br />
زمین لرزه لرزش ناگهانی و سریع زمین میباشد که در اثر شکسته<br />
شدن و حرکت پوستههاي سطحی زمین ایجاد میشود و این لرزش موجب میشود<br />
تا خانهها و پلها تخریب شده، گاز، برق و تلفن قطع میشود و گاهی اوقات موجب<br />
رانش زمین –<br />
ریزش کوه-<br />
بهمن-<br />
سیل- آتش سوزي و امواج عظیم و مخرب<br />
١١٢
دریایی میشود.<br />
ساختمانهایی که در زمینهاي سست قرار دارد و راههاي آبی<br />
قدیمی در معرض خطر بیشتري هستند.<br />
قبل از زمین لرزه:<br />
اگر شما در معرض خطر زلزله قرار دارید اقدامات زیر را قبل از زلزله<br />
انجام دهید.<br />
1- یک مکان ایمن را در هر اتاق منزل خود در نظر<br />
بگیرید. یک مکان ایمن میتواند زیر یک میز مقاوم یا یک دیوار که از پنجرهها،<br />
قفسه کتابها و یا اسباب منزل که<br />
داراي ارتفاع زیادي هستند و احتمال سقوط<br />
10<br />
آنها حین زمین لرزه میباشد،, فاصله داشته باشد در نظر گرفته شود.<br />
آمار آسیبها و صدمات نشان میدهد افرادي که به اندازه<br />
پا در<br />
حین زمین لرزه حرکت میکنند احتمال بیشتري از نظر صدمات و جراحات در<br />
مورد آنها وجود دارد. بنابراین مسیرهاي کوتاه و ایمن احتمال آسیب شما را کاهش<br />
میدهد.<br />
سعی کنید مکانهاي ایمنی را در محل کار، مدرسه یا سایر مکانهایی که<br />
شما بطور مکرر در آنجا قرار دارید در نظر بگیرید.<br />
2- رفتن سریع به مکان ایمن و ماندن در آنجا را تمرین<br />
کنید.<br />
رفتن به زیر میز مقاوم و ماندن<br />
در کنار پایه آن.<br />
جهت محافظت از<br />
چشمها سرخود را پائین نگه دارید این عمل را تمرین کنید تا بصورت یک پاسخ<br />
اتوماتیک در آید.<br />
١١٣
زمانی که واقعهاي اتفاق میافتد بسیاري از مردم در شک و تردید<br />
هستند و سعی میکنند به خاطر آورند که چه کارهایی را باید انجام دهند پاسخ<br />
سریع<br />
و خود بخودي به حادثه ممکن است به حفاظت شما از آسیبها و صدمات<br />
کمک نماید.<br />
3- در مکان ایمن تا توقف کامل لرزشها بمانید.<br />
اگر به خود شما آسیبی نرسیده است بهتر است به دیگران کمک<br />
نمائید.<br />
با دقت حرکت کنید و مراقب چیزهاي شکسته و افتاده باشید براي پس<br />
لرزههاي بعدي آماده باشید.<br />
4- منتظر بروز آتش سوزي باشید.<br />
آتش سوزي یکی از شایعترین خطرات پس از زمین لرزه است که<br />
بدلیل شکستگی خطوط گاز و آسیب خطوط برق ایجاد میشود.<br />
5- اگر پس از زمین لرزه از ساختمان خارج میشوید<br />
حتماًاز پلهها استفاده کنید نه از آسانسور<br />
زمین لرزه موجب اتصالات الکتریکی در نتیجه آتش سوزي میشود<br />
و آسانسور از نظر ایمنی میتواند محلی براي شروع آن باشد.<br />
پس براي ایمنی<br />
بیشتر از پلهها استفاده کنید.<br />
6- اگر موقع بروز زمین لرزه در خارج از منزل هستند در<br />
همان مکان بمانید.<br />
از ساختمانها، درختها، چراغ خیابانها و خطوط انتقال نیرو<br />
دور شوید.<br />
بنشینید و با دست سر خود را محافظت کنید. بیشتر آسیبها و<br />
١١۴
صدمات در<br />
پایی نزدیک ساختمانها اتفاق میافتد.<br />
آجر و مصالح ساختمانی<br />
10<br />
و دیگر وسایل ممکن است از ساختمانها به طرف پایین پرتاب شود و افراد را<br />
زخمی نماید.<br />
همچنین احتمال سقوط ،چراغ خیابانها و خطوط انتقال نیرو<br />
وجود دارد.<br />
7- تمامی اعضاء خانواده حتی میهمانان باید از برنامه شما<br />
اطلاع داشته باشند تمام آنها باید بدانند اگر زلزله اتفاق افتاد چه باید بکنند.<br />
حتی اگر شما در منزل نباشید.<br />
8- آموزش ببینید و اطلاعات خود را به روز نگهدارید.<br />
در کلاسهاي کمکهاي اولیه که توسط هلالاحمر گذاشته میشود<br />
شرکت کنید و نحوه به کار بردن وسایل اطفاء حریق را بیاموزید.<br />
آموزش موجب<br />
میشود تا شما بدانید در موقع زمین لرزه چه کاري باید انجام دهید.<br />
9- درباره زمین لرزه با اعضاء خانواده بحث و تبادل نظر<br />
نمائید.<br />
صحبت درباره زمین لرزه موجب کاهش ترس و اضطراب شده و<br />
موجب میشود تا هر کسی بداند چگونه به آن پاسخ دهد.<br />
10- براي اطمینان بیشتر خود و منزل خود را بیمه حوادث<br />
نمائید.<br />
همواره کیت وسایل بحران<br />
(کیت سلامتی)<br />
را آماده و<br />
-11<br />
در دسترس داشته باشید.<br />
١١۵
کیت وسایل بحران Disaster Supplies kit<br />
6 مورد وجود دارد که اید در کیت وسایل مورد نیاز در شرایط<br />
بحرانی قرار داده شود از جمله، آب، غذا-<br />
وسایل کمکهاي اولیه-<br />
لباس و وسایل<br />
خواب (زیر انداز) وسایل و ابزار ضروري و وسایل ضروري و خاص – این وسایل باید<br />
داخل یک ظرف یا جعبه که حمل آن آسان باشد قرار داده شود، براي مثال در یک<br />
ظرف بزرگ و دربدار مثل ظرفهاي نگهداري زباله و یا کوله پشتی یا جعبه لوازم<br />
شخصی.<br />
آب:<br />
آب را در داخل ظروف پلاستیکی مثل بطري نوشیدنی نگهداري<br />
کنید. هرگز از ظرفهایی که سریع خراب میشود یا میشکنند مثل بطري شیشهاي<br />
2<br />
استفاده نکنید.<br />
یک فرد فعال بطور طبیعی در روز<br />
حداقل<br />
کوارت<br />
{هر کوارت<br />
{(1/14)<br />
آب مینوشد.<br />
محیطهاي گرم و نیز فعالیت فیزیکی زیاد میتواند این مقدار را به<br />
دو برابر برساند.<br />
کودکان و افراد بیمار به آب بیشتري نیاز دارند.<br />
- به ازاي هر فرد در هر روز یک گالون آب ذخیره کنید.<br />
حداقل براي هر فرد به مدت<br />
روز آب<br />
3 ذخیره داشته<br />
-<br />
باشید.<br />
غذا:<br />
١١۶
حداقل براي مدت 3<br />
روز غذاي فاسد شدنی ذخیره<br />
-<br />
–<br />
داشته باشید.<br />
غذاهایی را انتخاب کنید که احتیاج به یخچال<br />
آماده کردن و<br />
پختن نداشته باشد و نیز به آب کم و یا اصلاًنیازي به آب نداشته باشد.<br />
غذاهایی را انتخاب کنید که وزن کم داشته و جاي کمی بگیرد.<br />
مثل غذاهاي پیشنهادي زیر:<br />
1- گوشتها و سبزیجات و میوههاي کنسرو شده و آماده<br />
خوردن<br />
آب میوه کنسرو شده<br />
نمک – شکر- فلفل و غیره<br />
غذاهاي پر انرژي<br />
ویتامینها<br />
غذا براي شیر خواران<br />
غذاي راحت و سبک<br />
-2<br />
-3<br />
-4<br />
-5<br />
-6<br />
-7<br />
کیت کمکهاي اولیه<br />
چسب استریل در سایزهاي مختلف -<br />
دستکش لاتکس<br />
-<br />
2 جفت<br />
- سنجاق در اندازههاي مختلف<br />
-<br />
پماد ضد آفتاب<br />
١١٧
- صابون یا ماده تمیز کنند<br />
-<br />
گاز استریل در اندازههاي مختلف<br />
( 4- 6)<br />
- ضد عفونی کننده<br />
قیچی -<br />
- ترمومتو (دماسنج)<br />
پنس -<br />
- مرطوب کننده<br />
-<br />
بانداژ سه گوش<br />
3)<br />
داروهاي تجویز نشده<br />
عدد)<br />
آبسلانگ<br />
- سوزن<br />
-<br />
-<br />
-<br />
تیوپ ژل وازلین یا سایر نرم کنندهها<br />
بانداژهاي استریل رولی<br />
رول) (3<br />
-<br />
داروهاي تجویز نشده<br />
- آسپرین یا سایر داروهاي تسکین دهنده درد غیر<br />
آسپرین<br />
ضد اسهال<br />
آنتی اسید جهت سوزش معده<br />
مدرها<br />
-<br />
-<br />
-<br />
١١٨
شربت ایپکا<br />
(جهت ایجاد حالت تهوع اگر از طرف مرکز<br />
-<br />
کنترل سموم توصیهاي به شما شد)<br />
- زغال فعال شده (اگر از طرف مرکز کنترل سموم توصیه<br />
شده باشد)<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
ابزار وسایل<br />
لیوان کاغذي- بشقاب و ظروف آشپزخانه پلاستیکی<br />
کبریت در ظرف ضد آب<br />
کتاب آمادگی براي مواقع اورژانس<br />
کاغذ آلومینیوم<br />
رادیو و باتري اضافی<br />
- ظروف پلاستیکی<br />
- چراغ قوه و باتري اضافه<br />
-<br />
-<br />
-<br />
منور (فشفشه)<br />
پول نقد یا چک مسافرتی<br />
-<br />
-<br />
کاغذ و مداد<br />
باز کنندههاي غیر برقی – چاقو<br />
نخ و سوزن<br />
-<br />
-<br />
وسیله اطفاء حریف کوچک از نوع ABC<br />
قطره چکان دارو<br />
١١٩
- چادر<br />
-<br />
آچار جهت بستن شیر گاز و آب منزل<br />
انبردست -<br />
- سوت<br />
نوار چسب -<br />
-<br />
روکش پلاستیکی<br />
قطب نما -<br />
-<br />
وسایل بهداشتی<br />
کاغذ توالت -<br />
-<br />
- صابون –<br />
-<br />
نقشه منطقه<br />
کیسههاي جمع آوري موادزائد<br />
مایع دستشوئی<br />
- سطل پلاستیکی با درب محکم<br />
وسایل خانمها<br />
- ضد عفونیکنندهها<br />
- وسایل بهداشت فردي<br />
لباس و وسایل خواب<br />
(شامل حداقل یک دست لباس کامل و کفش براي هر فرد)- پتو یا<br />
کیسه خواب<br />
١٢٠
-<br />
-<br />
کفش مقاوم یا چکمه<br />
و کلاه<br />
دستکش<br />
–<br />
-<br />
-<br />
بارانی<br />
لباس زیر گرم<br />
موارد خاص<br />
اعضاء خانواده با نیازهاي مختلف همچنین کودکان<br />
افراد معلول را فراموش نکنید.<br />
کودکان<br />
سالمندان و<br />
پوشک<br />
شیشه<br />
شیر خشک<br />
– داروهاي لازم و<br />
–<br />
–<br />
-<br />
سالمندان<br />
ORS<br />
-<br />
داروهاي فشار خون و داروهاي قلبی<br />
- نیازهاي<br />
دندانی<br />
-<br />
-<br />
انسولین<br />
لنز تماسی و عینک اضافی<br />
- داروهاي توصیه شده و ضروري<br />
سرگرمی<br />
وسایل بازي و کتاب<br />
١٢١
تمامی این وسایل را داخل یک پارچه ضد آب گذاشته و<br />
آن را<br />
داخل یک ظرف قابل حمل قرار دهید<br />
.<br />
–<br />
–<br />
از جمله پاسپورت –<br />
کارت اعتباري<br />
کارت شناسایی ملی<br />
–<br />
–<br />
–<br />
بیمهنامه –<br />
کارت واکسیناسیون<br />
شماره حساب بانکی<br />
شمارهتلفنهاي مهم<br />
مشخصات خانواده و شناسنامه همه افراد خانواده اسناد و مدارك مهم.<br />
کیت را در جایی مناسب که همه افراد خانواده اطلاع داشته باشند<br />
قرار دهید.<br />
یک کیت کوچکتر از وسایل و ابزار را داخل صندوق عقب ماشین<br />
خود قرار دهید.<br />
تمام وسایل را داخل یک کیسه پلاستیکی ضد هوا قرار دهید.<br />
ذخیره آب و غذا را هر<br />
6 ماه یکبار جایگزین کنید تا تازه بماند.<br />
محتواي کیت را با توجه به نیاز خانواده حداقل هر سال یکبار تغییر دهید.<br />
باتریها<br />
را جایگزین کنید و لباسها را عوض نمائید.<br />
- با پزشک خود در مورد ذخیره داروهاي تجویز شده و<br />
نحوه آن مشورت نمائید.<br />
اقدامات ضروري هنگام وقوع زمین لرزه<br />
به محل ایمن پناه ببرد و همانجا بمانید.<br />
فقط چند<br />
-1<br />
قدمی را تا محل ایمن حرکت کنید.<br />
هرگز سعی نکنید در هنگام زمین لرزه<br />
ساختمان را ترك کنید زیرا ممکن است وسایل مختلف بر روي شما سقوط<br />
١٢٢
نماید.<br />
بسیاري از مرگ و میر زمانی که مردم سعی میکنند از ساختمان خارج<br />
شوند اتفاق میافتد بنابراین در جایی که هستید بمانید تا ایمنی بیشتري<br />
داشته باشید.<br />
2- اگر در حین زلزله در رختخواب هستید همانجا بمانید و<br />
سرخود را با بالش حفاظت کنید. شکستن شیشه و پخش شدن آنها کف اتاقها<br />
موجب آسیب افرادي خواهد شد که روي کف اتاق میغلتند و یا سعی در<br />
رفتن به سمت درب خروجی اتاق را دارند.<br />
3- اگر شما در خارج از منزل هستید یک نقطهاي را دور از<br />
ساختمان، درختها، چراغ خیابانها و خطوط انتقال نیرو پیدا کنید.<br />
روي زمین<br />
بنشینید و همانجا بمانید تا لرزشها متوقف شود.<br />
در این موقع بیشتر آسیبها<br />
ناشی از افتادن درختها- چراغ خیابانها و خرابههاي ساختمانی میباشد.<br />
4- اگر شما در وسیله نقلیه هستید ماشین را به کناري<br />
هدایت کنید متوقف شده و همانجا بمانید.<br />
و کمر بند ایمنی را محکم ببنیدید<br />
تا لرزشها متوقف شود توقف موجب کاهش آسیبها و صدمات به شما میشود<br />
و سقف محکم ماشین از سقوط اشیاء بر روي شما جلوگیري مینماید و از شما<br />
حفاظت میکند و حتی لرزشها متوقف شد با احتیاط حرکت کنید.<br />
از پلها و یا<br />
مکانهایی که ممکن است در اثر لرزش آسیب دیده باشد دوري کنید.<br />
١٢٣
5- تا توقف کامل لرزشها در خانه بمانید و مطمئن باشید<br />
این حالت ایمن بوده و باعث حفاظت شما میشود وقتی لرزشها متوقف شد<br />
سریعاًاز محل دور شوید تا اشیاء یا خرابه دیوارها بر روي شما سقوط نکنند.<br />
6- از پنجرهها و یا اشیایی که احتمال سقوط آنها وجود<br />
دارد دوري کنید.<br />
7- در ساختمانهاي بلند زمین لرزه موجب بصدا در آمدن<br />
زنگ آتش سوزي میشود.<br />
حتی اگر آتش وجود نداشته باشد.<br />
ساختمان را از<br />
نظر وجود آتش سوزیهاي کوچک چک کنید.<br />
براي خروج از پلهها استفاده<br />
نمائید.<br />
8- اگر شما در منطقه ساحلی هستید به طرف نقاط<br />
مرتفع حرکت کنید.<br />
امواج دریایی خطرناك و سهمگین اغلب در طی زلزله<br />
ایجاد میشود.<br />
9- اگر در نقاط کوهستانی یا نزدیک قلههاي سست و<br />
ناپایدار یا صخرهها هستید از نظر سقوط صخره و بهمن در معرض خطر قرار<br />
دارید. ریزش کوه پس از زلزله اتفاقی طبیعی و معمول است.<br />
اقدامات لازم پس از وقوع زمین لرزه<br />
1- خود را از نظر بروز صدمات و جراحت چک کنید،<br />
چنانچه شما آسیبی ندیدهاید و یا کمکهاي اولیه را دریافت نمودهاید میتوانید<br />
به مراقبت از دیگران بپردازید.<br />
١٢۴
2- خودتان را از صدمه بیشتر محافظت کنید از طریق<br />
پوشیدن یک شلوار بلند، یک پیراهن آستیندار بلند، کفشهاي مقاوم و<br />
دستکشهاي کار، این وسایل شما را از آسیب بیشتر با اشیاء شکسته محافظت<br />
مینماید.<br />
3- هرگز سعی نکنید افراد مجروح را حرکت دهید مگر<br />
اینکه خطر بیشتري آنها را تهدید نماید.<br />
4- آتش سوزي خفیف را مهار کنید و از گسترش آن<br />
جلوگیري نمائید.<br />
آتش سوزي پس از زلزله یک مسئله شایع است بطوري که<br />
آتش سوزي سانفرانسیسکو پس از زلزله سال<br />
1906<br />
3 براي مدت<br />
داشت و خسارات ناشی از آن بیش از خسارات ناشی از خود زلزله بود.<br />
ماه روز ادامه<br />
5- چنانچه منزل شما آسیب جدي ندیده است شیرهاي<br />
اصلی گاز را ببندید تا انفجار اتفاق نیفتد.<br />
تمام وسایل الکتریکی را خاموش کنید.<br />
درب قفسهها و کابینتها را با احتیاط باز کنید زیرا<br />
-6<br />
-7<br />
ممکن است اشیاء داخل آنها حین زمین لرزه به سمت جلو حرکت کرده باشد<br />
و احتمال سقوط آنها وجود دارد.<br />
اگر منزل شما غیر<br />
ایمن است افراد را به خارج از<br />
-8<br />
ساختمان هدایت کنید. بخصوص اگر خانه شما سابقه آسیب قبلی داشته باشد<br />
قبل از پس لرزه این کار را انجام دهید.<br />
١٢۵
به افراد مسن و یا ناتوان کمک کنید.<br />
به رادیو جهت به روز نگهداشتن اطلاعات خود در مورد<br />
-9<br />
-10<br />
حادثه و اطلاعات اورژانسی گوش دهید.<br />
11- منتظر پس لرزه باشید پس لرزهها ممکن است<br />
دقیقهها، روزها، هفتهها و یا حتی ماهها پس از زمین لرزه اتفاق بیفتد.<br />
12- از ساختمانهاي تخریب شده دوري کنید و خارج از<br />
محدوده آنها قرار بگیرید.<br />
براي مشاهده داخل خانه از چراغ قوه استفاده کنید.<br />
از کشیدن سیگار داخل ساختمان خودداري کنید زیرا<br />
-13<br />
-14<br />
میتواند منجر به آتش سوزي شود.<br />
15- وقتی داخل ساختمان میشوید دقت زیادي داشته<br />
باشید زیرا ممکن است آسیب جدي دیده و خطرناك باشد، تمام دیوارها، کفها<br />
و پنجره را بدقت از نظر احتمال تخریب بررسی کنید.<br />
اتصالات گاز را از نظر<br />
نشست گاز چک کنید. اگر بوي گاز استشمام میکنید سریعاً ساختمان را ترك<br />
کنید.<br />
سیستمهاي برق را بدقت چک کنید اگر جرقهاي مشاهده کردید و یا<br />
سیمهاي برق دچار مشکل و خرابی شده است سریع فیوز اصلی برق را قطع<br />
کنید.<br />
همچنین لولههاي آب و سیستم فاضلاب را از نظر خرابی بررسی نمائید.<br />
اگر احتمال میدهید که سیستم فاضلاب دچار خرابی شده است از دستشویی<br />
١٢۶
استفاده نکنید.<br />
اگر لولههاي آب آسیب دیده از شیرهاي آب استفاده نکنید.<br />
شما میتوانید آب سالم را از ذوب کردن قالبهاي یخ در دسترس بدست آورید.<br />
16- از تلفن فقط براي گزارش وضعیت سلامتی خود<br />
استفاده کنید.<br />
کودکان<br />
آشنایی با<br />
ابزار هاي مورد نیاز براي مدیریت بحران<br />
1. آموزش ویژه نیروهاي عمل کننده و تشریح عواقب<br />
عملکردهاي سلیقه اي<br />
تهیه کارتهاي هویتی براي تشخیص هویت<br />
چادر ویژه نگهداري کودکان در روز اول<br />
امکانات ویژه کودکان<br />
سایتهاي اینترنتی و دیواري ویژه داراي امکان نصب عکس<br />
.2<br />
.3<br />
.4<br />
.5<br />
کودکان<br />
6. ماشینهاي ویژه ساماندهی کودکان از سطح شهر<br />
١٢٧
فصل سوم<br />
مدیریت<br />
پرستاري<br />
در حوادث غیر مترقبه<br />
١٢٨
افزایش لگاریتمی جمعیت جهان و پدیده شهرنشینی ، تغییرات<br />
شرایط جوي و پدیده گرم شدن<br />
و زمین<br />
از سوي دیگر رشد صنایع علیرغم تکامل<br />
ظاهري ومد نیت ، فقدان هماهنگی با توسعه امکانات شهري وتخریب منابع<br />
طبیعی ، آسیب پذیري کلیه<br />
کشورها بخصوص مناطق شهري را در برابر وقوع بلایا<br />
افزایش داده است.<br />
به عنوان مثال<br />
قرار گرفتن کشور ما ایران در خط زلزله سبب<br />
گردیده تا این حادثه طبیعی در صدر حوادث غیر مترقبه طبیعی<br />
کشور قرار گیرد.<br />
زلزله رودبار در سال 1369<br />
با حدود همراه<br />
40تا50<br />
هزار کشته و یا زلزله بم که<br />
بسیاري از هموطنان ما را داغدار نمود و یا جنگ تحمیلی منجربه شهادت حدود<br />
تن از بهترین فرزندان این آب وخاك گردیده وحدود 4000000<br />
جانباز<br />
100000<br />
را براي میهن اسلامی مان بدنبال داشته است از شواهد تلخی است که در اذهان<br />
باقی مانده است.<br />
بی نظمی و آشفتگی در دقایق اولیه وقوع حوادث غیر مترقبه می<br />
تواند بر کیفیت ارائه خدمات فوري به قربانیان این حوادث تأثیر منفی بگذارد.<br />
هدف اصلی<br />
مدیریت<br />
حوادث غیر مترقبه ، کاهش مرگ و میر ،<br />
افزایش تعداد<br />
و روانی است.<br />
نجات یافتگان و نیز تقلیل عوارض معلولیتها و تسکین آلام جسمانی<br />
این شرایط اضطراري ، سازماندهی مناسب و مؤثر ومعتبري را می<br />
طلبد که بایستی منجر به نتایح زیر گردد:<br />
١٢٩
زنده ماندن واعاده فعالیت بیماران تا سر حد امکان ( 2<br />
توزیع<br />
(<br />
1<br />
(<br />
3<br />
مناسب بیماران بین بیمارستانها<br />
و مراکز درمانی<br />
مختلف.<br />
سازماندهی بهینه<br />
براي پذیرش انبوه بیماران در بیمارستانها.4)<br />
اعمال<br />
کنترل به بهترین وجه ممکن<br />
بر ترافیک<br />
ناشی از انبوه بیماران ،5)<br />
افزایش ظرفیت پذیرش و درمان ،6)<br />
پذیرش<br />
بیماران با بهترین کیفیت علیرغم تعداد بیماران ،8)<br />
اطمینان<br />
از ادامه درمانهاي<br />
معتبر ومتناسب براي بیمارانی که از قبل در بیمارستان هستند ،<br />
9)اداره نمودن<br />
عموم وظایف جدید پدید آمده از حادثه ،10)<br />
پشتیبانی از منطقه حادثه بوسیله<br />
ارائه راهنمائیهاي طبی ، امداد ، سرم ،البسه وهر نوع تجهیزات ضروري پزشکی<br />
.<br />
مطمئناً برنامه ریزي و<br />
سازماندهی بهینه منابع در سطوح پیش<br />
بیمارستانی و بیمارستانی کمک زیادي به پیشگیري از خسارات حاصله خواهد<br />
نمود. انجام این کار خطیر یک کار تیمی است<br />
و به هماهنگی دقیق وهمکاري بین<br />
گروهی در همه بخشها نیاز دارد.<br />
پرستاران بعنوان یک عضو کلیدي از تیم اداره بحران تلقی می<br />
گردند.<br />
امروزه پرستاران نسبت به گذشته مسئولیت بیشتري دارند.<br />
توسعه نقش<br />
پرستاران ایجاب می کند که از مهارتهاي مدیریتی و رهبري (برنامه ریزي ، تصمیم<br />
گیري در شرایط پر فشار ، سازماندهی ، آموزشی ، حمایت ، حفاظتی و... (<br />
برخوردار باشند.<br />
١٣٠
مداخلات پرستاري و پزشکی<br />
در وضعیت بحرانی مکمل<br />
یکدیگرند.<br />
از اهم فعالیت مدیر پرستاري در این شرایط بحرانی داشتن<br />
آمادگی و انجام اقدامات مناسب و مقتضی با توجه به موارد زیر است.<br />
( برنامه ریزي فعالیتهاي کادر پرستاري باید در برگیرنده<br />
1<br />
حوادث غیرترقبه مهم خارج بیمارستانی و داخل بیمارستانی<br />
سازمانی موجود باشد.<br />
و<br />
براساس ساختار<br />
( سازماندهی در زمان بحران به اقدامات اضافی وفوري و اتخاذ<br />
2<br />
تصمیمات مستقیم و سریع نیاز دارد ، این سازماندهی باید صریح ، ساده و براساس<br />
وضعیت موجود صورت گیرد.<br />
( رعایت مقررات وحقوق در تصمیم گیریهاي بحرانی از اهمیت<br />
3<br />
ویژه اي برخوردار است.<br />
مقررات تا حدود زیادي برعملکرد به هنگام ، مؤثر هستند<br />
(مثلاً انتقال بیماران ، خالی نمودن تختها ، تأخیر پذیرش هاي ازقبل تعیین شده ،<br />
بسیج کارکنان ، هماهنگی با پزشکان جهت ترخیص قبل از موعد بیماران و<br />
( ...<br />
( رعایت دستورالعملهاي ارزیابی فعالیتهاي اورژانس ، ظرفیتهاي<br />
4<br />
پذیرش و ترخیص<br />
:<br />
این ظرفیت درمانی است که اهمیت دارد، تعداد اطاقهاي عمل<br />
و تختهاي ویژه شاخصهاي مهمی هستند که با<br />
هماهنگی با مدیریت پزشکی جهت<br />
انجام اعمال جراحی انتخابی و درمانهاي قابل تأخیر این ظرفیت قابل افزایش است.<br />
( پذیرش و ثبت اطلاعات بیماران از اهمیت زیادي برخوردار<br />
4<br />
است چرا که<br />
در شرایط بحرانی<br />
به<br />
روش معمول قابل اجرا نیست. لذا برقراري<br />
١٣١
سیستم ساده ، قابل اجرا و معتبر جهت شناسایی بیماران وتعیین هویت آنان<br />
ضرورت دارد<br />
.در این موارد<br />
مسلماً طرحهاي ساده<br />
واز قبل تعیین شده براي<br />
پیشگیري از آشفتگی مفید هستند.<br />
( 5<br />
انجام تمهیداتی جهت اقدامات پزشکی<br />
(تریاژ) :<br />
تریاژ باید از ورود<br />
به<br />
اورژانس آغاز گردد که در این اثنا مدیر<br />
پرستاري نقش مهمی را ایفا می کند ، تقسیم بندي فضاهاي بیمارستان براي<br />
استفاده در زمان بحران جهت افزایش ظرفیت پذیرش بیماران نیاز به شناسایی از<br />
قبل محل هاي استقرار مدیریت بحران دارد. (تمام این نیازها باید بر اساس امکانات<br />
(<br />
موجود از قبل تعریف وتعیین گردد) 6<br />
یکی از مشکلات اساسی در حوادث<br />
ارتباطات است که باید براساس امکانات موجود نیازهاي قابل پیش بینی باید<br />
:<br />
(<br />
شناسایی گردند. 7<br />
اقدامات حفاظتی و<br />
امنیتی<br />
از همان مراحل ابتدایی باید با<br />
واحدهاي مرتبط ضروري هماهنگی انجام شود تا سرویس هاي امنیتی فعال گردند.<br />
باید توسط مدیریت پرستاري با همکاري مدیریت پزشکی با واحدهاي جانبی<br />
ضروري نیز هماهنگی صورت گیرد. (نه تنها بخشهاي درمانی بلکه واحدهایی چون<br />
بانک خون ، آزمایشگاه ، داروخانه و...<br />
از آمادگیهاي از قبل شناسایی<br />
رادیولوژي ،<br />
:<br />
شده برخوردارباشند.) 8)<br />
آموزش<br />
براي مواجهه با شرایط ازدحام ناشی از پذیرش<br />
انبوه بیماران و امکان استفاده از ساختار روتین باید به عموم پرسنلی که در برخورد<br />
با این حوادث نقش ومسئولیتی بر عهده خواهند داشت،<br />
آموزش دقیق و لازم داده<br />
شود. در نهایت با توحه به بسیاري از عوامل مداخله گر در اداره بحران ، ضروري<br />
١٣٢
است استراتژي صحیحی جهت ارتقاء سطح کیفی مراقبتها در بحران اتخاذ گردد.<br />
ولی باید در این شرایط پرفشار نظر مدیریت پرستاري و پزشکی را به این نکته<br />
معطوف نمود که باید در برنامه ریزي و سازماندهی بهینه حداقل تغییر را ایجاد<br />
نمود.<br />
رویدادهاي مهم دهه اخیر جهان از نظر سیاسی ، اقتصادي ،<br />
اجتماعی ، جغرافیایی و انسانی نشان می دهد که جوامع بشري پیوسته دستخوش<br />
حوادث طبیعی یا تمایلات مخرب انسانهامی باشد و آنها را پیوسته با بحران هاي<br />
گوناگون مواجه می کند.<br />
بحران به صورت بخش جدایی ناپذیر و طبیعی حیات<br />
سازمان ها و جوامع امروزي درآمده است. دسته مهمی از این بحران ها حوادث غیر<br />
مترقبه می باشد.<br />
در هر جا که حادثه غیر مترقبه به هر شکلی اتفاق بیافتد ،<br />
همیشه قربانیان انسانی برجا می گذارد و<br />
باعث صدمه یا مرگ افراد شده<br />
ودر طی<br />
دوره هاي طولانی بعدي اثرات<br />
ناخوشایندي را<br />
بر سلامتی آنها خواهد گذاشت.<br />
.<br />
حوادث غیر مترقبه<br />
راهرگز نمی توان به عنوان یک حالت عادي در نظر گرفت<br />
مراکز مراقبت بهداشتی و بیمارستانها در سراسر کشور باید خود را براي حوادث<br />
غیر مترقبه<br />
داخلی و خارجی آماده کنند.<br />
حوادث غیر مترقبه به مدیرانی نیاز دارد<br />
که تصمیمات سریعی بگیرند و با تکیه بر مدیریت علمی و تجربه هاي عملی ، چهار<br />
چوب<br />
مناسبی رابراي تصمیم گیري وکنترل فراهم سازند.<br />
مدیریت مدرن حوادث<br />
غیر مترقبه شامل برنامه ریزي و آمادگی قبل از حادثه به علاوه مدیریت بحران می<br />
باشد. اگر چه روش مدیریتی که بر روي همکاري وتشریک مساعی در پرسنل<br />
١٣٣
تأکید داشته باشد روش خوبی براي مدیر به منظور کنترل تیم در حادثه می باشد<br />
، ولی شیوه رهبري<br />
مستحکم ، منسجم وجهت دهنده در زمان بروز بحران اثر<br />
بخشی بیشتري خواهدداشت. چرا که مدیران در بحران باید عملکرد سریعی داشته<br />
باشند و زمان وقوع حادثه ، زمانی براي شک وتردید و بحث براي رسیدن به توافق<br />
143<br />
نظر نمی باشد.در طی بحران ، مدیران پرستاري در پنج حیطه منابع انسانی ،<br />
مالی<br />
145<br />
144<br />
، مواد ، حمایتی و سیستم مسئولیت دارند ومدیریت در هر یک از موارد<br />
فوق در قبل ، حین و بعد از بحران<br />
امري حیاتی است. در حوادث غیر مترقبه اغلب<br />
بیمارستان ها براي مداخله در<br />
اداره<br />
صدمات وجراحات وسیع و سنگین آماده می<br />
شوند در حالی که اکثر قربانیان ، جراحات نسبتاً مختصري دارند.<br />
فقدان برنامه<br />
ریزي و ضعف در وظایف مدیریت موجب هرج ومرج<br />
میشود.<br />
یکی از مهم ترین<br />
وظایف مدیران پرستاري برنامه ریزي براي آموزش مداوم کارکنان در جهت کسب<br />
مهارت هاي لازم در حوادث غیر مترقبه می باشد.<br />
اولین ساعات بعد از هر حادثه<br />
غیر مترقبه به عنوان ساعات طلایی شناخته می شود ، لذا عملکردهاي پرستاري<br />
تحت مدیریت حرفه اي از اهمیت بسیار برخوردار است.<br />
عملکرد پرستاري در حوادث غیر مترقبه متفاوت از پرستاري<br />
عمومی است و نیاز به عملکرد اورژانسی دارد، ولی مدیریت پرستاري در طی یک<br />
حادثه غیر مترقبه ، در مفهوم متفاوت از مدیریت روزانه نخواهد بود ، به این معنی<br />
که همان اصول اساسی و ساختاري ،<br />
باید یک چارچوب قوي و هدایت کننده را<br />
143 -human resource<br />
144 -financial resource<br />
145 -support<br />
١٣۴
براي تمامی پرستاران فراهم کند.<br />
لذا تلاش براي بهتر سازماندهی کردن پرستاران<br />
و کارمندان در تیم بهداشتی ،<br />
کرد.<br />
مدیریت حوادث غیر مترقبه را موفقیت آمیز خواهد<br />
اصول مدیریت بحران<br />
1969<br />
146<br />
گراب<br />
147<br />
در و انگ<br />
اصول مدیریت بحران را در ابعاد زیر<br />
خلاصه نمودند.<br />
پیشگیري از وقوع بحران در زمان ممکنه<br />
به حداقل رساندن میزان صدمات و خسارات<br />
(در<br />
-1<br />
-2<br />
صورتیکه بحران اجتناب ناپذیر است).<br />
پیشگیري از خسارات بیشتر پس از گذر از فاز تاثیر<br />
نجات جان قربانیان<br />
ارایه کمکهاي اولیه به مصدومین و مجروحین<br />
تخلیه و انتقال مصدومین به مراکز خدمات پزشکی<br />
ارایه مراقبتهاي پزشکی خاص<br />
تقویت شرایط بقاي افراد در منطقه<br />
-3<br />
-4<br />
-5<br />
-6<br />
-7<br />
-8<br />
قربانیانی که به بیشترین مداخلات بحرانی نیاز دارند.<br />
146 - Grab<br />
147 - Eng<br />
١٣۵
(1993)<br />
149<br />
و میلز<br />
افراد زیر را جز و این دستهبندي<br />
148<br />
دمی<br />
نمودهاند.<br />
1- آنهایی که یک عضو و یا بیشتر از اعضاي خانواده خود<br />
را از دست دادهاند.<br />
آنهایی که داراي صدمات جدي بدنی هستند<br />
آنهایی که داراي سوابق بیماريهاي روانی قبلی هستند<br />
آنهایی که خانه و کاشانه خود را از دست دادهاند.<br />
آنهایی که در گذشته در مراکز درمانی روانی بستري<br />
-2<br />
-3<br />
-4<br />
-5<br />
بودهاند.<br />
تجربه نمودهاند،<br />
آنهایی که در گذشته نیز استرسهاي<br />
سالمندان<br />
بحرانهاي قبلی را<br />
-6<br />
-7<br />
8- آنهایی که در گذشته قادر به مقابله با استرس در<br />
زندگی خود نبودهاند<br />
9- افرادي که از حمایتهاي سیستم تامین اجتماعی<br />
برخوردار نیستند.<br />
وظایف پرستاران در قبال این گروه:<br />
148 - Demi<br />
149 -Miles<br />
١٣۶
پرستاران با ورود به منطقه بحرانی قبل از هر چیزي<br />
باید<br />
افراد فوق را شناسایی و تحت نظر داشته و در صورت لزوم بیشتر فعالیتها<br />
خود را بر روي این افراد متمرکز نمایند.<br />
مدیریت صحنه بحران<br />
(اسمیت 1995<br />
و استانفون 1996)<br />
براي آنکه بتوان با حداقل نیروهاي کاري موثرترین فعالیتها را در<br />
مناطق بحرانی اجرا نمود باید منطقه بحرانی را به چهار ناحیه اصلی تقسیم نمود.<br />
150<br />
1- ناحیه بحرانی<br />
فعالیتهایی که در این منطقه انجام میشود شامل تامین امنیت<br />
منطقه، ایجاد تسهیلات لازم براي دسترسی به بیماران، تثبیت و کنترل<br />
موقعیتهاي مخاطره آمیز آسیب دیدگاه و انتقال بیماران به منطقه بهتر جهت<br />
درمان است.<br />
2-ناحیه درمان<br />
151<br />
مرحله در این<br />
همراه با استقرار تجهیزات و پرسنل لازم در منطقه<br />
فعالیتهاي زیر باید تحت عنوان تریاژانجام شوند.<br />
تریاژ بیماران بر اساس موارد زیر است<br />
:<br />
الف- تقسیمبندي بیماریهاي فیزیکی و روانی<br />
ب- ارزیابی موقعیت هر بیمار<br />
150 -Disaster Zone<br />
151 - Treatment zone<br />
١٣٧
ج- درمان اولیه بیماران<br />
د- آمادگی براي انتقال<br />
منطقه مرحله بندي<br />
152<br />
-4<br />
همه منابع ارسالی اعم از مالی، تجهیزات، پرسنلی به منطقه بحرانی<br />
باید به منطقه مرحلهبندي نیازها تحویل شوند. در این منطقه تعیین خواهد شد که<br />
چه عواملی به کدام منطقه ارسال شوند.<br />
3-منطقه فرماندهی<br />
153<br />
این منطقه در مجاورت منطقه بحرانی مستقر میشود.<br />
در این<br />
منطقه نمایند<br />
گان<br />
موسسه یا نهاد فعال در منطقه بحرانی حضور داشته و به<br />
فعالیت خواهند پرداخت.<br />
گروه رهبري در منطقه بحرانی<br />
گروه رهبري در بیشتر بحرانها شامل سه گروه زیر میباشند<br />
مدیر بحران<br />
مدیر تریاژ<br />
مدیر حمل و نقل<br />
-1<br />
-2<br />
-3<br />
هدف تریاژ= ارایه بهترین خدمات به بیشترین تعداد<br />
152 - Staging Zone<br />
153 - Command Zone<br />
١٣٨
قبل از آنکه پرستاران بتوانند در صحنه بحرانی مفید واقع<br />
شوند باید بدانند که با چه مشکلاتی روبرو خواهند بود.<br />
این مشکلات<br />
شامل موارد زیر<br />
154<br />
میباشد<br />
-1<br />
محیط کاري مخاطره آمیز<br />
2-برخورد با سیستمهاي مدیریتی و اجرایی ناپایدار<br />
3- مشاهده مراقبتهاو فعالیتهاي پزشکی ناکافی در منطقه<br />
155<br />
مدیریت بحران<br />
بحران یا بلیه Disaster حادثه اي است که به طور طبیعی<br />
یا توسط بشر به طور ناگهانی یا به صورت فزاینده به وجود آید و سختی و<br />
مشقتی را به جامعه انسانی تحمیل کند که جهت برطرف کردن آن نیاز به<br />
اقدامات اساسی و فوق العاده است. با توجه به این مفهوم می توان گفت که<br />
١٥٤<br />
١٥٤<br />
= (كلمن- مك كواير – ۱۹۹۸ وجودن ۲۰۰۴)<br />
-<br />
١٥٥<br />
دیودونیھ تن برگ - مدیریت بحران، ، مترجم: ذوالفقاري اصل<br />
ناشر: نشر حدیث تھران<br />
-<br />
.١٣٧٣ -<br />
-<br />
محمدعلي،<br />
١٣٩
مدیریت بحران Disaster Managemens<br />
در برگیرنده یکسري<br />
عملیات و اقدامات پیوسته و پویا است که به طور کلی شامل برنامه ریزي،<br />
است.<br />
کنترل و رهبري ت، تشکیلا سازماندهی، از:<br />
است عبارت بحران مدیریت اهداف خطر<br />
پتانسیل کاهش اعمال کمک فوري ومناسب<br />
به هنگام ضرورت<br />
دستیابی سریع و عملی به جبران وضع موجود و بازگشت به وضعیت اولیه.<br />
در زمینه مدیریت بحران باتوجه به تعاریف متفاوتی که از بحران شده است آنچه<br />
که درمیان بسیاري از اندیشمندان روي آن اجماع وجود دارد<br />
این است که وظیفه<br />
مدیریت بحران کنترل بحران در زمان کوتاه با استفاده از بهترین اصول، روشها و...<br />
است.<br />
درواقع می توان گفت که هدف اصلی مدیریت بحران، دستیابی به راه حلی معقول<br />
براي برطرف کردن شرایط غیرعادي است، به گونه اي که بهترین کارایی را با توجه<br />
به منابع موجود ارایه دهد.حفظ گردد.<br />
مدیریت بحران دقیقاً به معناي سوق دادن هدفمند جریان پیشرفت امور به روالی<br />
قابل کنترل، انتظار برگشتن امور در اسرع وقت به شرایط قبل از بحران است.<br />
این<br />
یکی از دامهایی است که معمولاً از بیرون به مسئولین مدیریت بحران فشار می<br />
آورد و خود یکی<br />
از مهمترین عوامل تصمیم گیري هاي غلط و گسترش دامنه<br />
بحران محسوب می شود.<br />
١۴٠
فازهاي مدیریت بحران<br />
مدیریت بحران از سه فاز کاملاً مجزا تشکیل می شود، نخست پیش بینی /<br />
پیشگیري، دوم برنامه ریزي /<br />
آموزش، و سوم هدایت/<br />
کنترل.<br />
تجربیات کنونی در<br />
کشور هاي مختلف نشان داده است<br />
که زمانی که<br />
بحران رخ داده است کار زیادي<br />
جز هدایت و کنترل نمی توانیم انجام دهیم و مهمترین اقدامات در این زمان اتخاذ<br />
تصمیم هاي صحیح است. از دیدگاه مدیریت بحران ، براي اتخاذ تصمیم صحیح، به<br />
داده ها، اطلاعات، امکان پردازش و تحلیل نیاز داریم اما متاسفانه منابع اصلی همه<br />
این موارد تنها قبل از بروز بحران در اختیار ما می باشد و اگر دو مرحله قبلی<br />
/<br />
یعنی پیش بینی /<br />
پیشگیري، برنامه ریزي<br />
آموزش را انجام نداده باشیم، شاهد<br />
بروز بحران جدیدي در دل بحران رخ داده، خواهیم بود که مرتباً با تصمیم<br />
هاي عجولانه و نسجیده نه تنها بر وخامت اوضاع می افزاییم بلکه بحرانهاي<br />
جدیدي می آفرینیم که حتی قابل شناسایی نیستند و فقط عوارض ناشی از آنها<br />
مرتباً در کنترل بحران اصلی خلل ایجاد می کند.<br />
از اقدا مات مهم مدیران درهنگام وقوع بحران<br />
موارد زیر رامی توان بر<br />
شمرد<br />
شناخت بحرانها و اولویت بندي ها براساس نیاز سازمان<br />
شناخت عوامل موثر در بروز بحرانهاي اولویت بندي این عوامل<br />
-<br />
-<br />
1<br />
2<br />
- فراهم کردن امکانات و زمینه هاي لازم براي حل یا کنترل یا کاهش بحران<br />
3<br />
انتخاب راه حل هاي مناسب<br />
(بهترین راه حل)<br />
-<br />
4<br />
١۴١
- فراهم کردن زمینه مشارکت کارکنان جهت انتخاب راه حلها یا فراهم کردن<br />
5<br />
زمینه ارائه پیشنهادات توسط آنان<br />
(و توجیه کارکنان)<br />
- تشکیل ستاد بحران<br />
6<br />
- پیامدهاي بحران بررسی شود<br />
7<br />
- بررسی اقدامات انجام شده از زمان وقوع بحران تا حل یا کنترل آن توسط<br />
8<br />
اعضاي<br />
ستاد<br />
-<br />
9 گاهی مواقع حضور یک نفر مدد کار اجتماعی یا روانشناسی نیز می تواند موثر<br />
واقع شود.<br />
شناسایی مراکز، موسسات و...<br />
که می توانند در حل بحران به سازمان<br />
-<br />
10<br />
کمک کنند.<br />
تجربیات متخصصین دربرنامه ریزي و مدیریت بحران و همچنین تشکیل ستادهاي<br />
بحران نشان می دهد که تیم هاي فعال در منطقه<br />
باید چند تخصصه<br />
به باشند.<br />
بیان روشن تر<br />
مهارتها، دانش، اطلاعات و تجاربی که در بروز بحران براي تصمیم<br />
گیري لازم است به هیچ وجه از تیم هاي<br />
غیر متخصص<br />
در برنمی آید.<br />
بررسیهاي عامی که ازنظر صرفاً معماري روي زلزله بم انجام گرفت، نتایج تکان<br />
دهنده اي از مواردي که می شد پیشگیري کرد به دست آمد.<br />
مسلماً اگر این<br />
بررسی ها به صورت هدفمند و سیستماتیک و کارشناسانه انجام شود، دیگر فاجعه<br />
بم و مشابه آن تکرار نخواهدشد.<br />
حیطههاي مدیریت بحران<br />
١۴٢
بطور کلی مدیریت بحران در چهار حیطه تسکین، آمادگی براي<br />
مقابله، واکنش و ارایه پاسخ مناسب، بهبودي و باز توانی میتواند بکار<br />
گرفه شود؛<br />
این حیطهها بر حسب زمان به روشنی از یکدیگر قابل تفکیک نبوده و تنها بر<br />
اساس وظایف گروههاي مداخله کننده میتواند مرز حیطههاي فوق را از یکدیگر<br />
متمایز نمود.<br />
در حیطه تسکین، محدود کردن عواقب بحران هدف اصلی به شمار<br />
میرود و مدیریت بحران تلاش میکند تا پیامدهاي احتمالی ناشی از برحان را<br />
نترل نموده و از گسترش آن جلوگیري نماید.<br />
در حیطه آمادگی براي مقابله در نظر گرفتن آموزش و تمرینهاي<br />
ضروري براي گروههاي مداخله کننده در بحران موجب میشوند تا اعضاي<br />
گروههاي حمایتی و درمان در مواقع بروز فاجعه آشنایی مناسب با موقعیت داشته<br />
و بتوانند دانش خود را بطور مطلوب براي حمایت از قربانیان حادثه بکار گیرند.<br />
هدف اصلی از تمرین و آموزشهاي طراحی شده آشنا شدن کارکنان بخش فوریت و<br />
نحوه سازماندهی و ارتباط با دیگر سازمانها میباشد.<br />
در حیطه واکنش و ارایه پاسخ مناسب تلاش میشود تا<br />
با اعمال<br />
مدیریت مناسب اقدامهاي فوریتی همانند تخلیه حادثه دیدگان، امداد رسانی به<br />
نیازمندان حادثه و تریاژ یا فرآیندي که در آن به ارزیابی و خامت صدمه و آسیب<br />
دیده پرداخته شده و بر اساس آن اولویتهاي درمانی و التیام بخش طراحی شده و<br />
به عمل در آید.<br />
١۴٣
و بالاخره در<br />
حیطه بهبودي و باز توانی تلاش میشود تا از طریق<br />
کوششهاي منطقی و پیوسته نیازهاي بازماندگان حادثه توسط گروههاي متخصص<br />
درمانی و حمایتی شناسایی شده و در جهت تامین نیازهاي اقدام مناسب صورت<br />
گیرد.<br />
آنچه در این شرایط حایز اهمیت است ارضاي نیاز بازماندگان حادثه به<br />
گونهایت است که آنان احساس نمایند گرههاي مداخله کننده و درمانی از تخصص<br />
و امکانات لازم برخوردار بوده و سعی میکنند تا در دراز مدت و به تدریج<br />
بازماندگان حادثه توانمندي خود را بازیافته و بهبودي مناسب را به دست آورند و<br />
در نهایت بدون نیاز به گروههاي حمایتی به زندگی خود ادامه دهند<br />
ساختار یا ویژگیهاي ستاد یا تیم هاي مقابله با بحران<br />
ساختار یا ویژگیهاي ستاد یا تیم هاي مقابله با بحرانهابه شرح<br />
زیرند:<br />
- با حضور بالاترین مقام مسئول سازمان و معاونین سازمان باشد.<br />
از مشاوران نیز درصورت لزوم<br />
(درون سازمان یا برون سازمان)<br />
استفاده شود.<br />
-<br />
متخصص باشند.<br />
با برنامه ریزي آشنا باشند.<br />
ستاد فقط منتظر تشکیل جلسه پس از بحران نباشد بلکه قبل از ایجاد بحران<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
تشکیل جلسات دهند تا بتوانند درصورت لزوم و امکان از بروز بحران پیشگیري به<br />
عمل آورند.<br />
ارزیابی اقدامات و فعالیتهاي واحدهاي مختلف سازمان در ستاد مطرح شود.<br />
١۴۴
- تیم هاي مقابله با بحران، مشارکت کارکنان را در شناسایی،کنترل و کاهش<br />
بحران درنظر داشته باشند و گاهی مواقع می توانند از نمایندگان کارکنان در برخی<br />
از جلسات یا به صورت دائم دعوت به عمل آورند.<br />
- اعضاي ستاد یا تیم ها از تجربه کافی در کنار تخصص نیز برخوردار باشند.<br />
نقش<br />
مدیریت<br />
شهري<br />
در<br />
بحران<br />
مدیریت شهري می تواند براساس دانش خود و همچنین اطلاعاتی که درمورد شهر<br />
خود دارد مانع گسترده تر شدن بحرانها گردد.<br />
به طور مثال درنظر داشته باشید<br />
شهري همچون تهران که در روي مسیر زلزله واقع شده است و همچنین داراي<br />
شبکه سراسري گاز می باشد، اگر در هنگام وقوع زلزله سیستم هاي مناسبی براي<br />
کاهش اثرات آن درنظر گرفته نشده باشد و یا براي قطع گاز در زمان وقوع زلزله<br />
فکري نشده باشد نه تنها در شهر زلزله می آید بلکه شهر در آتش خواهد سوخت.<br />
البته حل بحرانهاي محیطی شاید نیاز به سرعت عمل بیشتري داشته باشد اما حل<br />
بحرانهاي اجتماعی -<br />
اقتصادي نیاز به زحمت بیشتر و همکاري و هماهنگی بیشتر<br />
بین نهادهاي موجود در شهر دارد.<br />
به دلیل اینکه مدیریت شهري داراي وظایفی<br />
است و این وظایف با وظایف سایر مدیریت هاي موجود در شهر همپوشانی دارد،<br />
لذا قبل از<br />
وقوع بحران یا حین و حتی بعداز بحران این ارتباط موثر و مثبت باید<br />
بین مدیران برقرار باشد البته مدیر شهري درحین بحران و بعداز بحران، نقش<br />
کلیدي و اساسی تري را برعهده دارد.<br />
١۴۵
امکان دارد بحرانها در ابتدا به خاطر مدیریت شهري حاکم بر آن جامعه پیش<br />
نیامده باشند ولی ادامه و حتی دامنه دارتر شدن آن می تواند به خاطر عدم<br />
مدیریت مناسب شهري باشد.<br />
به طور مثال حاشیه نشینی می تواند به دلایل<br />
اقتصادي و مهاجرت به شهرهاي بزرگ شکل بگیرد ولی اینکه این حاشیه نشینی<br />
آیا تبدیل به آلونک نشینی<br />
(تهدید)<br />
و یا حومه نشینی<br />
این شود، (فرصت)<br />
دیگر به دلیل سیاستها و برنامه هاي مدیریت شهري است.<br />
یا درمورد مسایل<br />
فرهنگی هم می توان گفت مدیریت شهري مستقیماً مسئول فرهنگ جامعه نیست<br />
اما امکان دارد با مدیریت نامناسب شهري، با مردم جامعه آن گونه برخورد کنند یا<br />
فشارهایی بر آنها وارد شود که باعث گردد افراد آن جامعه به صورت درست با<br />
مسایل برخورد نکنند.<br />
این می تواند مشکلاتی را به وجود آورد.<br />
به طورکلی باید<br />
گفت که مدیریت شهري بر همه نهادهاي موجود در شهر تاثیر مستقیم دارد و با<br />
یک مدیریت نامناسب شهري نمی توان توقع اقتصادي مناسب، اجتماع خوب،<br />
آموزش و پرورش عالی و...<br />
داشت. بلکه باید به مسایل شهري با دید سیستمی نگاه<br />
شود.<br />
بارها اتفاق افتاده که تصمیماتی در شهر گرفته شده است که نه تنها هیچ<br />
مشکلی را حل نکرده بلکه خود باعث بروز مشکلات دیگري شده است.<br />
وظایف<br />
وظایف مدیران<br />
شامل مواردي ار قبیل<br />
مدیران<br />
برنامه ریزي، جلب مشارکت مردمی،<br />
سازماندهی، بکارگیري نیروي انسانی، رهبري و نظارت.<br />
بندي این طبقه<br />
١۴۶
جامع و فراگیر است و می توان گفت که همه دانش مدیریت بحران و چهار رکن<br />
اصلی آن در درون این شش وظیفه جاي دارد.<br />
این طبقه بندي را می توان یک<br />
طبقه بندي عملی نیز به شمار آورد زیرا وظیفه هایی را نشان می دهد که مدیران<br />
خود آنها را می شناسند و به آنها عمل می کنند.<br />
اهداف کلی مدیریت بحران<br />
هدف کلی، بهینه سازي فعالیتهاي مقابله با بحران و به حداقل رساندن خسارات<br />
ناشی از آن است.. در مدیریت بحران نیز بهبود بهره وري با توجه به اهمیت حیاتی<br />
عملیاتی آن، از ضرورت ویژه اي برخوردار است. در ابتدا مدیریت زمان را درنظر می<br />
گیریم که در آن مدیر موظف است هزینه ها و مدت پروژه ها را کاهش و تعداد و<br />
کیفیت پروژه ها و فعالیت ها را جهت نیل به اهداف افزایش دهد.<br />
به عبارت دیگر<br />
زمان شروع واکنش و امدادرسانی، هزینه عملیات براي امدادرسانی و بازسازي باید<br />
کاهش یابد.<br />
ازطرف دیگر حجم عملیات آمادگی، امدادرسانی و بازسازي، کیفیت<br />
عملیات آمادگی، امدادرسانی و بازسازي، سطح آمادگی مقابله با بحران و حجم<br />
اقدامات بازسازي و عادي سازي باید افزایش یابد.<br />
ویژگیهاي مدیریت بحران-<br />
می توان ویژگیهاي مدیریت بحران را به شرح زیر<br />
برشمرد:<br />
- مشارکت داوطلبانه مردم را در امور آمادگی، مقابله با بحران و امدادرسانی،<br />
1<br />
کاهش اثرات بلایاي طبیعی و بحران و بازسازي و عادي سازي، تشویق و ترغیب<br />
١۴٧
می کند.<br />
- به نیاز آسیب دیدگان واقف می شود.<br />
2<br />
به توسعه عملیات مقابله با بحران و آمادگی اهمیت می دهد.<br />
باتوجه دلسوزانه به نیازهاي کارکنان خود، به بهره وري دست می یابد.<br />
-<br />
-<br />
3<br />
4<br />
-<br />
5 فلسفه اي را که بیشتر برپایه ارزشهاي رهبرانشان و مردم استوار است به کار<br />
می بندد.<br />
- به کاري که درباره آن بهترین اطلاعات و آگاهی دارد، دست می زند.<br />
6<br />
- سازمانی ساده و شمار اندکی کارمند ستادي دارد.<br />
7<br />
به تناسب و اقتضا، کارها را به گونه نامتمرکز انجام می دهد.<br />
آداب و سنن اجتماعی، فرهنگی و محلی را محترم می شمارد.<br />
-<br />
-<br />
8<br />
9<br />
مراحل مدیریت بحران<br />
- پیشگیري و کاهش اثرات: کاهش احتمال وقوع یا اثرات<br />
ناشی از بلایا<br />
آمادگی:<br />
- برنامه ریزي و پژوهش، آموزش و مانور<br />
مقابله:<br />
بازسازي:<br />
ارائه خدمات اضطراري بلافاصله پس از وقوع بحران<br />
بازگرداندن جامعه به حالت عادي و نه لزوماً حالت پیش از<br />
-<br />
-<br />
بحران<br />
١۴٨
Preparedness<br />
آمادگی<br />
عبارت آمادگی جهت رویارویی با بحران معمولا به تمامی اقداماتی اطلا ق می شود<br />
که دولت ها، سازمان ها، جوامع و افراد را قادر می سازد تا در مواقع بحرانی به طور<br />
سریع و کارا پاسخ لا زم را جهت روبه رو شدن با بحران از خود نشان دهند. حصول<br />
اطمینان از کمک در مواقع مقتضی، عوامل و منابع موجود در مکان هاي آسیب<br />
دیده، کمک رسانی به آسیب دیدگان و کاهش اثرات منفی ناشی از بحران از هدف<br />
هاي این مرحله است. با حذف افراد آسیب پذیر، اثرات مخرب به حداقل می رسد و<br />
قبل از آنکه ضربه سنگینی وارد شود، از فشار بحران کاسته می شود.<br />
در ساختار<br />
آمادگی بحران 9<br />
عامل اصلی دخالت دارند که به وسیله آنها استراتژي آمادگی<br />
بحران توسعه می یابد؛ این عوامل عبارتند از:<br />
ارزیابی آسیب پذیري هر منطقه،<br />
برنامه ریزي در<br />
زمینه بهبود آمادگی بحران در مناطق آسیب پذیر، ایجاد تعدیل و<br />
هماهنگی در ساختار حقوقی هر کشور،تدوین سیستم هاي اطلا عاتی شامل مراحل<br />
جمع آوري اطلا عات و سیستم هشدار دهنده، شناخت منابع موجود ضد بحران،<br />
وجود سیستم هاي هشدار دهنده جهت تغییر مکان مردم در مورد خطرهاي قریب<br />
الوقوع، توجه به مکانیزم هاي واکنشی، آموزش و تعلیم عمومی و تمرین طرح<br />
آمادگی بحران.این عوامل، عوامل تشکیل دهنده آمادگی مقابله بحران هستند که<br />
توجه و شناخت هر یک می تواند در مواردي حد مطلوب بین فعالیت ها یا الویت<br />
هاي تخصیص داده شده به هر یک از فعالیت ها<br />
را در جهت کاهش اثرات منفی<br />
ناشی از بحران تحت تاثیر قرار دهند.قانونمند ساختن ضوابط ساخت و ساز در<br />
١۴٩
جهت دستیابی به ساخت و ساز پایدار، اعطاي اعتبارات به امر پیشگیري و کاهش<br />
اثرات بحران شناسایی و ازریابی خطرات ناشی از صنایع مستقر در داخل و محدوده<br />
شهر، تهیه نقشه پهنه بندي آسیب پذیري ساختمان ها از نظر مقاومت، تعیین و<br />
اعلا م مراکز مهم و عمومی آسیب پذیر شهر، تعیین آسیب پذیري امکانات<br />
زیربنایی و اقدام به مرمت و مقاوم سازي آن، تلا ش در جهت بهبود عملکرد<br />
سیستم اطلا ع و اخطار رسانی عمومی، ایجاد تشکیلا ت و نهادهاي مردمی ، مقاوم<br />
سازي ابنیه آسیب پذیر موجود و ایجاد انگیزه جهت مقاوم سازي از طریق کاهش<br />
عوارض، حمایت هاي مالی و تخفیف هاي مالیاتی و ...<br />
از جمله اقدامات پیشگیري<br />
کننده و آمادگی مقابله بحران، در خصوص آسیب هاي احتمالی شهر تهران در<br />
شرایط قبل از وقوع بحران زلزله است که می توانند در عملکرد مطلوب شهر،<br />
کاهش اثرات نامطلوب زلزله و دستیابی به آینده امن عمل کنند.<br />
سازماندهی نیروهاي پرستاري در حوادث غیر مترقبه<br />
156<br />
بحرانها شامل بحرانهاي نوظهور، آرام، تصادفی، انعکاسی، تعمقی<br />
و روزمره می شوند که مدیریت آنها ناظر بر پنج مقوله سازماندهی، ارتباطات،<br />
تصمیم گیري، شناخت عوامل بحران و طراحی است.<br />
از مهمترین اقدامات تشکیل<br />
تشکیل ستاد،<br />
گروه و تیم هایی<br />
است<br />
که توانایی برخورد با حوادث غیرمترقبه را<br />
داشته باشند. در این خصوص میتوان پرستاران و سایر اعضاء تیم بهداشتی درمانی<br />
١٥٦<br />
محمد غلامي،مرتضي خاقاني زاده،تهران،دانشگاه علوم پزشكي بقيه االله<br />
١۵٠
را از اعضاء اصلی نام برد. پرستاران بعنوان افراد شفیق مستعد و متخصص در حین<br />
و قبل از حوادث غیر مترقبه به طور ویژه د رآموزش و آگاهی دادن به جامعه براي<br />
آمادگی در برابر بلایا، تریاژ بیماران در حین حوادث، مراقبت ا زحادثه دیدگان و<br />
پیگیري وضعیت آنها و فراهم کردن فرهنگ ایمنی و یادگیري مشارکت فعالی<br />
دارند<br />
که با سازماندهی اصولی آنها در حوادث غیرمترقبه می توان باعث صرفه<br />
جویی قابل ملاحظه در وقت و تلاش و ارتقاء ایمنی و کیفیت مراقبت پرستاري از<br />
حادثه دیدگان شد.<br />
این سازماندهی در بعضی کشورها، تحت عنوان طرح پاسخ به<br />
حوادث غیرمترقبه اجرا می شود که نتایج بسیار خوبی داشته است و بیشتر بر روي<br />
این مسئله تاکید دارند که کار مراقبت از حادثه دیدگان فقط بر دوش پرسنل<br />
،ICU اطاق عمل و بخش هاي بیمارستانی نباشد، از طرفی با طراحی واحدهاي<br />
مراقبتی حاد در مراکز خطر و بیمارستان ها و حفظ آمادگی، اثر بخشی و<br />
کارگزینی مناسب پرستاران در این واحدها، این طرح<br />
(واکنش به حوادث غیر<br />
می توان را مترقبه<br />
اجرا کرد<br />
. ابعاد این طرح نیز شامل بیان هدف، عملکرد،<br />
(<br />
سلسله مراتب، کارگزینی، دریافت اطلاعات صحیح توسط پرستاران، طراحی برگه<br />
هاي گزارش واحد پرستاري<br />
،(NURS) تعیین تماس با پزشک، مراقبت هاي<br />
مقدماتی ، پیگیري حادثه دیدگان و طراحی پاکتهاي قرمز اکشن می باشد<br />
مدیریت اقدامات بهداشتی در شرایط اضطراري<br />
.<br />
با توجه<br />
به بلاخیز بودن کشورمان و خصوصیات وضعیت اضطراري<br />
که شامل سردرگمی و ابهام درباره اتفاقی که رخ داده است، تعیین فوري نیازهاي<br />
١۵١
که باید به آنها پاسخ داد، اختلال و توقف<br />
خدمات بهداشتی روتین، افزایش بار<br />
خدمات، احتمال وارد آمدن آسیب به زیر ساختهاي بخش بهداشت و درمان و …<br />
میباشد، مدیران با استفاده از تجربیات گذشته دستورالعمل استاندارد واحدي را<br />
براي تمام مخاطرات و همچنین زنجیرهاي از اقدامات واحد را تدوین نمایند.<br />
جهت<br />
نظم بخشیدن به امور و جلوگیري از ایجاد سردرگمی و حرکت هدفمند برنامهریزي<br />
مقابله با وضعیت اضطراري اجتناب ناپذیر است گام اول در هر شرایط اضطراري<br />
تشکیل تیمهاي ارزیابی سریع بهداشتی است تا اطلاعات عینی و ذهنی در رابطه<br />
با میزان آسیبهاي وارده و شناسایی نیازهاي اساسی جمعیت گرفتار شده را به<br />
دست آوردند و در گام بعدي اولویتهاي بهداشتی را تعیین و براي تمام مسئولین<br />
بخشهاي مختلف بهداشتی مانند بهداشت محیط، مبارزه با بیماریها، بهداشت<br />
خانواده و …<br />
تعیین وظیفه نمایند و اداره مسئول و مشخصی را براي هر اقدام در<br />
نظر بگیرند.<br />
شیوع بیماریهاي گوارشی و عفونی، کمیت و کیفیت نامناسب آب<br />
آشامیدنی، دفع نامناسب فاضلاب و زباله و ذخیره غذایی ناکافی و …<br />
از مشکلات<br />
مدیران در شرایط اضطراري است که بایستی بر طبق اولویت و بر اساس شدت و<br />
فراوانی مشکل به حل آن مبادرت نمایند. خدمات بهداشتی باید در درجه اول براي<br />
آسیب پذیرترین گروههاي مثل کودکان زیر 5 سال ارائه شود<br />
کنترل بیماريهاي عفونی پس از حوادث غیر مترقبه<br />
حوادث غیر مترقبه از دیر باز موجب بروز مشکلات فراوان و از دست<br />
رفتن جان تعداد زیادي از افراد و همچنین موجب بروز معلولیتهاي جسمی و<br />
١۵٢
روانی و صرف هزینههاي بهداشتی، اجتماعی و اقتصادي هنگفتی شده است<br />
خسارات اقتصادي ناشی از سوانح و بلایاي طبیعی در سطح جهان سالیانه حدود<br />
4<br />
میلیارد دلار بر آورد میشود در طی 30<br />
سال گذشته بیش از<br />
میلیون نفر<br />
50<br />
جان خود را بر اثر وقوع بلایاي طبیعی از دست دادهاند بر اساس اطلاعات موجود<br />
95<br />
در<br />
صد از بلایاي طبیعی و<br />
در صد از مجموع حوادثی که موجب مرگ<br />
90<br />
انسانها میشوند.<br />
در کشورهاي در حال توسعه اتفاق میافتند با نگاهی اجمالی به<br />
عوارض عمومی و اختصاصی ایجاد شده در انواع مختلف بلایا و حوادث غیر طبیعی<br />
مشخص میگردد که سلامت و بهداشت جوامع حادثه دیده همواره در معرض خطر<br />
بوده و از مهمترین مسائلی است که همواره بایستی مورد توجه مسئولین مربوطه<br />
براي کاهش عوارض ناشی از این بلایا مورد توجه قرار گیرند در زمینه حفظ<br />
سلامت و بهداشت در جمعیت مناطقی که دچار حادثه شدهاند، چهار رکن اساسی<br />
وجود دارد: 1- تامین آب آشامیدنی سالم 2- تامین غذاهاي سالم 3- تامین سرپناه<br />
4- مناسب<br />
طبیعی عبارتند از:<br />
- 1<br />
کنترل بیماریهاي عفونی و واگیر و غیر واگیر<br />
عوامل ایجاد کننده همهگیري بیماريهاي عفونی پس از بلایاي<br />
وجود عامل بیماري در منطقه 2- جابجائی جمعیت و کمپها<br />
تغییرات محیطی<br />
فقدان خدمات شهري<br />
5-اختلال در خدمات بهداشتی<br />
-4<br />
-3<br />
6- اولیه<br />
کمبود غذا و گرسنگی<br />
تکرار حوادث 7-<br />
احتمال بروز و همهگیري بیماريهاي عفونی پس از وقوع حوادث<br />
غیر مترقبه وجود دارد که به نوبه خود میتوانند یک بحران جدید در منطقه حادثه<br />
١۵٣
دیده ایجاد نموده و خدمات رسانی را با مشکل مواجه سازند، لذا باید<br />
دستورالعملهاي بهداشتی جامعی تدوین گردد که هنگام بروز حوادث بر اساس آن<br />
اقدامات لازم جهت پیشگیري و کنترل بیماريهاي عفونی انجام شود.<br />
انواع بحران در زلزله ها<br />
ایجاد شوند را مشاهده میکنیم<br />
:<br />
در زِیر ِیک لیستی از تمام بحرانهایِی که ممکن است پس از زلزله<br />
1. بحران عملیاتی کردن مدیرِیتها<br />
بحران اطلاع رسانی<br />
.2<br />
بحران<br />
امنیت<br />
.3<br />
ارسالی<br />
کمکهاي توزِیع و تخلیه بحران امدادگران<br />
وِیژه مهارتهاي عدم بحران مواصلاتی<br />
مسیرهاي بحران مجروحین<br />
اعزام و اسکان بحران .4<br />
.5<br />
.6<br />
.7<br />
بحران اسکان بازماندگان پس از<br />
زلزله<br />
.8<br />
بحران تدفین اجساد<br />
.9<br />
بحران زنده ِیابِی و خارج کردن مجروحان<br />
) آواربردارِي)<br />
.10<br />
11. بحران عدم هماهنگی نیروهاي عمل کننده<br />
بحرانهاي<br />
بهداشتی<br />
.12<br />
١۵۴
تجهِیزات<br />
و لوازم بحران سرپرست<br />
بِی کودکان بحران سرپرست<br />
بِی دختران و زنان بحران بازماندگان<br />
گروهی و فردي رفتارِي بحران نقل<br />
و حمل بحرانهاي آبرسانی<br />
هاي شبکه بحرانهاي فاضلاب<br />
آورِي جمع شبکه بحرانهاي رسانی<br />
سوخت شبکه بحرانهاي نیرو<br />
انتقال بحرانهاي مخابراتی<br />
هاي سیستم بحرانهاي وِیژه<br />
ساختمانهاي بحران حیاتی<br />
ساختمانهاي بحران بالا<br />
رسانی آسیب پتانسیل با هاي سازه بحران .13<br />
.14<br />
.15<br />
.16<br />
.17<br />
.18<br />
.19<br />
.20<br />
.21<br />
.22<br />
.23<br />
.24<br />
.25<br />
.26<br />
بحران جمع آورِي و دفع زباله<br />
این بحرانها با دید کلان تهِیه شده است و شاید مخاطب بسیارِي از<br />
آنها دولت است.<br />
ولی باید بدانیم اولا هرکدام از این موارد تاثیر مستقیم بر خانواده<br />
ها دارد و نیز اینکه تمام آنها را میتوان در مقیاس کوچک در خانواده نیز داشت.<br />
١۵۵
بحران عملیاتی کردن مدیریتها<br />
نقش رهبري مدیران یک جامعه در زمان بروز یک بحران از<br />
جنگ تا زلزله بر هیچکس پوشیده نیست و این مستلزم آن است که کادر<br />
رهبري یک جامعه و مدیران ارشد آن زنده بماند، سپس این مدیران بتوانند<br />
مدیریت جامعه را هر چه سریعتر در اختیار بگیرند.<br />
بدین منظور ابتدا شریانهاي حیاتی در شبکه مدیریتی<br />
بحران<br />
معرفی میگردد.<br />
1-رهبري<br />
پایه و اساس هر جامعه، رهبر معنوي آن جامعه میباشد و بر<br />
اساس حضور مستحکم اوست که تمامی مدیریتها براي ارائه خدمات به جامعه<br />
مشروعیت میگیرند، لذا بر این اساس، حفظ جان ایشان در اولویت اول مدیریت<br />
بحران میباشد، تا پس از زلزله با حضور قدرتمند ایشان بتوان مدیریتهاي جزء را<br />
براي هماهنگ شدن سازماندهی نمود<br />
2-قوه مجریه<br />
.<br />
پس از رهبري، حضور رئیس جمهور که ارشدترین مقام در قوه<br />
مجریه میباشد، براي پس از زلزله ارزشمند میباشد، ایشان با توجه به تشکل<br />
١۵۶
عظیمی که به عنوان دولت در ارائه خدمات به جامعه وظیفه اصلی را بر عهده<br />
دارد، براي مدیران بحران نقش بزرگی را دارا میباشد.<br />
3-قوه قضائیه<br />
هر آنکس که زلزلهاي را از نزدیک تجربه کرده<br />
است میداند که<br />
از مراکزي که با سپري شدن تها یک روز از زمان زلزله حضورش به شدت در<br />
منطقه احساس میشود، زیر مجموعه هاي قوه قضائیه است.<br />
از دادگاهها تا<br />
پزشکی قاونی تا دفاتر اسناد رسمی و ... .<br />
لذا وجود با قدرت این قوه پس از<br />
-4<br />
زلزله با دارا بودن برنامه اي پیش بینی شده براي زلزله بسیار ضروري است.<br />
قوه مقننه<br />
در قوه مقننه شاهد اتصال مستقیم جامعه با بخش حکومتی<br />
هستیم.<br />
در حقیقت نمایندگان مجلس خود ملت هستند که براي هدایت خود<br />
به همکاري با قواي دیگر میپردازند ، نقش مجلس پس از زلزله براي باز نمودن<br />
گرههاي قانونی و نیز پر نمودن خلاء هاي مدیران ارشد نظام که پس از زلزله از<br />
دست داده ایم آنچنان واضح است که نیاز به بیان آن نمیباشد.<br />
کنندگان و<br />
-5<br />
( ...<br />
مدیران بخش خصوصی ) شامل تولید کنندگان، توزیع<br />
این مدیران در بحث مدیریت هاي بحران به خاطر گستردگی<br />
توزیع آماریشان در درون جامعه به عنوان اهرمهاي عملگرا و اجرایی بسیار مورد<br />
١۵٧
توجه میباشند ، آنان میتوانند هستههاي محلی تشکیل داده و با استفاده از<br />
تجربیات خود در امر مدیریت به کمک بخش دولتی براي کنترل بحران بیایند.<br />
سوالاتی که در رابطه با عملکرد مدیران ارشد کشور پس از زلزله<br />
مطرح میباشد، عبارتند از:<br />
-1<br />
مدیران ما در کجاي این شهر زندگی میکنند؟<br />
2-آیا منازل آنها در برابر زلزله ایمن هست؟<br />
آیا 3-<br />
پس از زلزله آنها زنده میمانند تا به مسئولیت خود<br />
بپردازند؟<br />
آیا 4-<br />
خانواده محترمشان از امنیت لازم براي تنها گذاشتن پس<br />
از زلزله برخوردارند؟<br />
آیا 5-<br />
براي رسیدن به محل کار خود امکانات مورد نیاز برایشان<br />
در نظر گرفته شده است؟<br />
آیا 6-<br />
پس از رسیدن به محل کارشان نیروهاي متخصص تحت<br />
امرشان نیز خود را توانستهاند به محل کار خود برسانند؟<br />
آیا<br />
7- محل کارشان براي ارائه خدمات قابلیت بهره برداري را<br />
دارد؟<br />
١۵٨
آیا<br />
تجهیزات مورد<br />
نیاز بخش مورد بحث قابلیت کار خود را<br />
-8<br />
هنوز داراست؟<br />
آیا 9-<br />
براي چنین زمانی برنامه اجرایی از قبل پیش بینی کرده<br />
ایم؟<br />
-10<br />
اي خواهند رسید؟<br />
و در پایان آیا بقیه سیستمهاي مدیریتی هم به چنین نقطه<br />
بحران عملیاتي کردن مديريتھا<br />
چیدمان مديريتي به ترتیب اھمیت ابزارھاي مورد نیاز امکانات مورد نیاز<br />
رھبري<br />
قوه مجريه<br />
قوه قضائیه<br />
قوه مقننه<br />
متخصصان و صاحبان مھارتھاي ويژه<br />
مدیریت بحران دولتی<br />
مدیریت بحران دولتی<br />
دز جمهوري اسلا می ایران شامل<br />
موارد زیر است<br />
:<br />
* ستاد حوادث غیر مترقبه ریاست جمهوري<br />
١۵٩
*<br />
هلال احمر جمهوري اسلامی ایران<br />
*<br />
وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی<br />
* سازمان آتش نشانی<br />
وزارت کار و امور اجتماعی<br />
) با آموزش تکنسینهاي<br />
•<br />
ماهر در اجراي ساختمان<br />
(<br />
وزارت آموزش و پرورش<br />
) با مقاوم سازي مدارس و<br />
•<br />
آموزش اولیه به دانش آموزان در مدارس<br />
(<br />
• و صدها نهاد دیگر که همگی میتوانند مانع از بروز<br />
بحران گردنند.<br />
مدیریت بحران غیر دولتی<br />
تشکیل ستادهاي بحران در شهر ها به عنوان سیستم مدیریت<br />
غیر دولتی می تواند به صورت یک بازوي موثر امداد رسانی در جامعه عمل نماید<br />
. علاوه بر مراکزي که بصورت مستقیم در مواجهه با بحران وارد عمل میشوند<br />
ارگانها و بخشهاي دیگري نیز وجود دارند که شاید بتوان گفت فعالیت صحیح آنها<br />
بصورت غیر مستقیم باعث جلوگیري از بروز بحران بهنگام زلزله میشود.<br />
این<br />
ارگانها شامل موارد زیر هستند<br />
:<br />
١۶٠
شهرداریها<br />
سازمانهاي نظام مهندسی<br />
وزارت مسکن و شهر سازي<br />
کمسیون عمران مجلس شوراي اسلامی<br />
شوراي شهرها<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
همچنین تشکیل ستاد هاي خودجوش در شهر ها می تواند<br />
کمک هاي موثري را در امر مقابله با بحران زلزله ارایه نماید .این ستاد ها زمینه<br />
هاي لازم را براي همکاري بازماندگان بومی در منطقه فراهم نموده و از بروز<br />
بسیاري از مشکلات ناشی از عدم آشنایی پرسنل امدادي با محل بحران زده<br />
جلوگیري می کنند..<br />
این ستاد هاي خوجوش به عنوان یکی از منابع اصلی<br />
تامین پرسنل فداکار در منطقه به شمار می آیند که براي نجات جان افراد<br />
خانواده و همشهریان خود وارد عمل می شوند .<br />
بنا بر این<br />
یک شهر را می توان<br />
به بصورت زیر براي تعریف نحوه مدیریت بر بحران از هم مجزا نمود.:<br />
یک خانه<br />
یک کوچه<br />
: که تشکیل شده است از چند خانه<br />
.1<br />
.2<br />
: یک محله<br />
که تشکیل شده است از چند کوچه<br />
یک منطقه: که تشکیل شده است از چند محله<br />
یک سایت: که تشکیل شده است از چند منطقه<br />
.3<br />
.4<br />
.5<br />
شهر 6.<br />
١۶١
با توجه به این تقسیم بندي<br />
مشاهده می شود<br />
که براي یک<br />
مدیریت بحران شهري در سطح کلان ،<br />
علاوه بر مرکز دولتی و نهاد هاي غیر<br />
دولتی به عواملی از قبیل مدیران بحران در سطح محله و کوچه ، نیزنیاز است<br />
میپردازیم<br />
.<br />
!<br />
در بخش مدیریت بحران غیر دولتی به ترتیب زیر به این مطلب<br />
1- مدیریت بحران در محله توسط اهالی محل و یا یک<br />
امدادگر دوره دیده مدیریت بحران<br />
2- مدیریت بحران در منطقه توسط مدیران بحران محلی و یا<br />
یک گروه امدادگر دوره دیده مدیریت بحران<br />
مدیریت بحران یک سایت (چند منطقه<br />
(<br />
توسط یک گروه<br />
-3<br />
از امدادگران و یا تشکلهاي غیر دولتی دوره دیده مدیریت بحران<br />
زیر تعریف نمود<br />
.<br />
بحران بهداشت<br />
بحران هاي بهداشتی پس از وقوع زلزله را می توان به صورت<br />
• بحران بهداشت روانی<br />
١۶٢
لطمات وارده بر جامعه پس از زلزله بسیار عمیق و داراي<br />
پیچیدگیهاي زیادي<br />
است<br />
میباشد<br />
که در بخش بهداشت روان به آنها پرداخته شده<br />
.<br />
.1<br />
.2<br />
بحران بهداشت روانی فردي<br />
بحران بهداشت روانی جمعی<br />
• بحران بهداشت جسمی<br />
جامعه صدمه دیده از زلزله در خصوص تامین بهداشت جسمی<br />
در ابعاد فردي و جمعی همواره مورد تهدید جدي میباشد .<br />
بیماریهاي شایع که<br />
بصورت اپیدمی و یا فردي میتواند صدمات جدي را در بر داشته باشد میبایست<br />
پیش گیري و کنترل گردند و این امکان نخواهد داشت مگر با آشنایی کامل با<br />
بیماریهاي فوق وبرنامه ریزي کاملی براي هدایت نیروهاي بهداشتی در منطقه<br />
.<br />
• بحران بهداشت محیط<br />
در بحث بهداشت محیط زیست ، بر اهمیت و نقش محیط<br />
زیست ما بر بهداشت و نیز تاثیر انسان بر تغییرات بهداشتی در محیط زیست<br />
باید توجه نمود.<br />
طبقه بندي مخاطرات محیطی پس از زلزله بر انسان<br />
١۶٣
-1<br />
انتشارعوامل عفونی و آلوده کننده هاي میکربی در محل<br />
انتشار مواد 2-<br />
شیمیایی<br />
از مراکز کارخانجات و انبارهاي دارویی<br />
تخریب شده<br />
-3<br />
انتشار سموم کشاورزي از انبارهاي کارخانجات در محیط<br />
بحران اسکان و اعزام مجروحین<br />
اجراي فعالیتهاي تریاژ<br />
براي رساندن کمکهاي اولیه به<br />
مجروحین<br />
در زیر آوار<br />
•<br />
داراي چه امکاناتی هستیم؟<br />
• مجروح بکمک نیروهاي عملیاتی از زیر اوار بیرون<br />
آورده میشود ، در این زمان چه سرویسهایی میبایست در اختیار او قرار<br />
؟ گیرد<br />
• با چه وسیله اي مجروحین را منتقل میکنیم ؟<br />
؟ آمبولانس<br />
• جهت جابجایی او از زیر آوار تا تخت آمبولانس به چه<br />
امکاناتی براي جلوگیري از صدمات وارده به ستون فقرات او نیاز داریم<br />
• مجروح توسط آمبولانس به کجا میبایست منتقل<br />
. گردد<br />
• بستگان مجروح مورد نظر چگونه میتوانند او را بیابند<br />
١۶۴
• حداقل امکانات درمانی،رفاهی،دارویی ، غذایی مورد<br />
نیاز این مجروح چیست ؟<br />
• پس از ارائه خدمات اولیه به مجروح مورد نظر براي<br />
اعزام او به بیمارستان چه برنامه اي و امکاناتی در اختیار داریم<br />
• پس از اعزام او چگونه میتوانیم او را به خانواده اش<br />
ارتباط دهیم<br />
• پس از بهبود اولیه براي دوران نقاهت او چه برنامه اي<br />
داریم<br />
• چگونه میخواهیم دارو هاي ویژه او را پس از بازگشت<br />
به منطقه براي او تامین کنیم<br />
• چگونه میخواهیم از آنچه اتفاق افتاد براي حادثه<br />
بعدي کسب تجربه کنیم ؟<br />
بنابراین براي ارائه خدمات فوق نیاز داریم به<br />
.1<br />
.2<br />
برنامه اي جامع براي ارائه خدمات<br />
پیش بینی مکانهایی براي ارائه خدمات اولیه براي پس از<br />
زلزله<br />
.3<br />
پیش بینی ماشین آلات و تجهیزات مورد نیاز<br />
١۶۵
.4<br />
پیش بینی نیروهاي آموزش دیده درمانی، دارو ، غذا و<br />
چادرهاي ویژه<br />
بحران اسکان بازماندگان پس از زلزله<br />
در بحث اسکان پس از زلزله مدیران بحران با پارامتر زمان بیشتر<br />
)<br />
از بقیه پارامترها درگیر هستند.<br />
مدت زمانی که یک مدیر براي اسکان اولیه<br />
سر پناه (<br />
دارد با توجه به شرایط اقلیمی و آب و هوایی حداکثر تا آغاز شب<br />
میباشد، چرا که با شرایط زمستانی و خصوصا در مناطق کوهستانی، ممکن<br />
است میزان تلفات بر اثر سرمازدگی و یخ زدگی به مراتب از حادثه زلزله بیشتر<br />
باشد.<br />
پس از ایجاد سر پناه اولیه که همان چادرهاي هلال احمر میباشند بحث<br />
اسکان موقت آغاز میگردد.<br />
واحدهایی کوچک با حداقل امکانات زندگی که<br />
حادثه دیدگان را براي مدت از چند ماه تا چند سال در خود پذیرا خواهد بود،<br />
آغاز میشود که در پایان به اسکان دائم میانجامد.<br />
توجه داشته باشیم که در پس از زلزله آنچه پس از بیرون آوردن<br />
مصدومین از زیر آوار بیش از همه مورد توجه بازماندگان میباشد ایجاد یک سر<br />
پناه موقت و ارائه حداقل امکانات به آنها میباشد که انتظاري معقول است و در<br />
صورتی که به این تقاضاي معقول پاسخی در خور، داده نشود، مدیران با بحران<br />
عدم لیاقت در ارائه خدمات روبرو خواهند شد که کمتر از بحران هاي خود زلزله<br />
نیست!<br />
١۶۶
بحران اسکان پس از زلزله<br />
شامل<br />
-1<br />
الف<br />
بحران اسکان اولیه<br />
) چادر (<br />
نحوه توزیع :<br />
ب :<br />
نصب و راه اندازي<br />
-2<br />
: الف<br />
بحران اسکان موقت<br />
نوع ، کیفیت و سرعت ارائه سر پناه هاي موقت<br />
ب<br />
: نحوه ارائه سرویسهاي بهداشتی به واحد هاي راه اندازي<br />
شده<br />
ج<br />
: نحوه ارائه خدمات دولتی مربوطه<br />
-3<br />
: الف<br />
بحران اسکان دائم<br />
هماهنگی با بافتهاي بومی منطقه<br />
ب :<br />
ج<br />
هزینه هاي متعلقه<br />
: نحوه اجرا<br />
د<br />
: نظارت بر کیفیت اجرا<br />
١۶٧
• طبقه بندي ساختمانهاي حیاتی<br />
.1<br />
.2<br />
.3<br />
.4<br />
پزشکی<br />
بیمارستانهاي کوچک<br />
بیمارستانهاي متوسط<br />
بیمارستانهاي بزرگ<br />
–<br />
کلنیکها 5.<br />
(کلنیکهاي پزشکی<br />
آزمایشگاهها مراکز انتقال<br />
( خون<br />
.6<br />
.7<br />
مراکز بهداشتی (خانه هاي بهداشت<br />
درمانگاهها<br />
(<br />
• مراکز پشتیبانی<br />
.1<br />
.2<br />
.3<br />
آتش نشانی<br />
نیروهاي انتظامی<br />
مراکز اورژانس<br />
• فضاهاي باز عمومی<br />
.1<br />
.2<br />
پارکها<br />
مساجد و مدارس<br />
١۶٨
ورزشگاهها 3.<br />
با نگاهی اجمالی بر لیست ساختمانهاي حیاتی ذکر شده در بالا<br />
میتوان به سرعت متوجه شد که در کاربري این ساختمانها از امداد ونجات جان<br />
مردم آغاز و تا درمان و اسکان مجروحین گسترش میابد .<br />
در حقیقت طیف<br />
گستره تمامی ساختماهایی که پس از زلزله قادر خواهند بود بعنوان ابزار<br />
مدیران بحران در جهت ارائه خدمات به مردم مورد استفاده قرار<br />
بگیرند را در بر<br />
میگیرند<br />
. شد<br />
اکنون براي اینکه این ساختمانها بتواند در پس از زلزله به ارائه<br />
خدمات خود بپردازند نیاز به چه فاکتورهایی دارند ؟ پاسخ به این سئوال در<br />
حقیقت منجر به جمع آوري حجم بالایی از اطلاعات پیرامون این مطلب خواهد<br />
.1<br />
.3<br />
.4<br />
این ساختمانها در شهر به چه صورتی پراکنده میباشند؟<br />
2. ضریب ایمنی آنان براي یک زلزله سنگین چقدر میباشد؟<br />
پس از زلزله چند درصد از آنها قادر هستند به ارائه خدمات<br />
خود ادامه دهند؟<br />
امکان دسترسی به آنها چگونه میباشد ؟<br />
5. چه سرویسهایی براي ارائه به مردم در اختیار دارند؟<br />
١۶٩
داراي چه تجهیزات و انبارهایی هستند؟<br />
به چه مدت قادر به ارائه خدمات بدون پشتیبانی هستند؟<br />
مدیران ارشد آنها در کجاي شهر زندگی میکنند ؟<br />
.6<br />
.7<br />
.8<br />
.9<br />
منازل ایشان در برابر زلزله ایمن میباشد؟<br />
10. براي ارائه سریس در زمان بحران به چه چیزهایی نیاز<br />
داشته واکنون براي تهیه انها چه برنامه اي دارند؟<br />
.11<br />
و در پایان براي هماهنگی با همدیگر چه برنامه اي در<br />
دستور کار خود دارند ؟<br />
انواع بحران پس از زلزله و نحوه مدیریت آنها<br />
1-بحران زنده یابی<br />
زنده یابی یکی از مهمترین امور براي مدیران بحران پس از زلزله<br />
میباشد ، شما میتوانید براي تدفین اجساد ، اسکان بازماندگان یا رساندن مواد<br />
غذایی و حتی<br />
تامین امنیت، داراي تاخیري دو روزه باشید ، اما براي آوار<br />
برداري و زنده یابی حتی یک ساعت هم تاخیر مجاز نمیباشد.<br />
زنده یابی میتواند با از استفاده از نیروهاي داوطلب مردمی تا<br />
دستگاه هاي پیشرفته حرارتی و مادون قرمز و سگهاي زنده یاب داراي تنوع در<br />
نحوه اجرا باشد. اما هنگامی که شما اولین گروه امداد رسان به منطقه میباشید،<br />
آموزش ابتدایی شما به نیروهاي داوطلب مردمی در همان لحظه ورود، میتواند<br />
١٧٠
تاثیر شگرف بر سرعت کار داشته باشد.<br />
توجه داشته باشید که همانقدر که<br />
اجراي صحیح اصول اولیه زنده یابی بر تعداد افراد نجات یافته از زیر آوارتاثیر<br />
گذار است ، به همان اندازه آموزشهاي اولیه هنر زنده ماندن در زیر آوار تاثیري<br />
مکمل دارد!<br />
بنابراین آموزشهاي آوار برداري و زنده یابی میبایست با<br />
آموزشهاي همگانی هنر زنده ماندن در زیر آوار بطور همزمان مورد توجه قرار<br />
گیرد ، این امر به یک بسیج عمومی در ایران نیاز دارد.<br />
بحرانهاي مرتبط با زنده یابی شامل موارد زیر میباشد<br />
1- بحران عدم مهارت و دانایی نیروهاي عمل کننده<br />
1-1<br />
2-1<br />
3-1<br />
عدم آشنایی با انواع آوار و نحوه آوار برداري<br />
عدم آشنایی با ابزار آوار برداري و ماشین آلات مربوطه<br />
عدم آشنایی با خارج کردن مجروحان از زیر آوار<br />
باریک<br />
2- بحران زمان در زنده یابی<br />
1-2<br />
2-2<br />
عدم توزیع امکانات و تجهیزات مابین مناطق مختلف<br />
عدم امکان دسترسی به واحد هاي مسکونی در کوچه هاي<br />
١٧١
3- بحران خدمات پس از رهایی مجروحان از آوار<br />
1-3<br />
2-3<br />
3-3<br />
ارائه خدمات پزشکی مرتبط<br />
امکان اسکان موقت و آماده سازي براي اعزام<br />
امکان ارائه خدمات بهداشت روانی قبل از اعزام<br />
4- بحران کمبود تجهیزات و لوازم مرتبط با آوار برداري<br />
-2<br />
بحران دختران و زنان پس از زلزله<br />
بحران زنان<br />
و دختران پس از زلزله، یک بحران بسیار مهم و<br />
بینهایت پیچیده میباشد. توجه به آنکه این مادران هستند که پس از زلزله تکیه<br />
گاه کودکان آسیب دیده خواهند بود کودکانی که آسیب پذیر ترین و مهمترین<br />
گروه سنی در مدیریت بحران پس از زلزله<br />
در جامعه آسیب دیده میباشند<br />
بزرگی<br />
و پیچیدگی این کار را برایتان بیشتر روشن خواهد کرد.<br />
زنان داراي شرایط خاص بهداشت روانی و بهداشت شخصی<br />
میباشند و این مطلب آنان را در برابر شرایط بحرانی آسیب پذیر میکند. مادران<br />
ما در ایران از همان لحظه که مسئولیت مادر شدن را بر عهده میگیرند وارد<br />
بحران میشوند .<br />
و بی هیچ شکی آنان، اساتید مدیریت بر بحران در خانواده هاي<br />
خویش هستند.<br />
١٧٢
بحران زنان و دختران پس از زلزله شامل<br />
.1<br />
.2<br />
.3<br />
.4<br />
.5<br />
بحران امنیت زنان بی سرپرست<br />
بحران زنان سرپرست خانواده<br />
بحران بهداشت شخصی<br />
بحران بهداشت روانی<br />
بحران زنان بادار و کودکان شیر خوار<br />
3-بحران عدم مهارتهاي ویژه امدادگران<br />
تمامی کسانی که در مناطق آسیب دیده از زلزله حضور داشته<br />
اند ، شاهد انجام عملیات امداد رسانی با روشهایی بسیار ابتدایی و در بیشتر<br />
مواقع صد در صد غلط بوده اند، شاید بتوان دلیل این امر را در مدیریت ارشد<br />
سازمانهاي مربوط به عملیات امداد و نجات پیدا نمود.در بیشتر مواقع نیروهاي<br />
آموزش<br />
دیده داوطلب داراي صلاحیت علمی وتخصصی در خصوص امداد نبوده<br />
و تنها با یکدوره آموزش عمومی اجازه مییابند که در اموري وارد شوند که<br />
جایگاه یک متخصص میباشد! جهت آشنایی با مشکلات پیش رو ، در ارائه<br />
خدمات امدادي و هماهنگ نمودن بخشهاي مختلف ، فعال در این زمینه<br />
به<br />
طرح سئوالات زیر میپردازیم ؟<br />
١٧٣
• در ایران سازمانهاي ارائه دهنده خدمات امداد و نجات<br />
کدام هستند ؟<br />
• ایا امکانات و تجهیزات ونیروهاي آموزش دیده آنها با<br />
؟<br />
جمعیتی که میبایست به آن سرویس بدهند هماهنگی و همخوانی دارد<br />
• ایا آموزشهاي برنامه ریزي شده براي این سازمانها با<br />
حوادث پیش آمده در ایران همخوانی دارد ؟<br />
• ایا سازمانهایی همچون آتش نشانی و هلال احمر به<br />
عنوان دو بال این جریان امدادي با یکدیگر هماهنگ در ارائه خدمات<br />
شدهاند و داراي یک سیستم هماهنگ در ارائه خدمات رسانی هستند ؟<br />
• ایا براي به روز شدن آمادگی این نیروها برنامه ریزي<br />
متناسب با مسئولیت آنها شده است ؟<br />
• ایا این مراکز در آموزش همگانی فعال و داراي برنامه<br />
اجرایی هستند؟<br />
• ایا این مراکز در رابطه با اطلاع رسانی داراي<br />
فعالیتهاي فرهنگی همچون چاپ مجلات تخصصی و برگزاري جشنواره<br />
ها و کنفرانسهاي مرتبط هستند؟<br />
• و در پایان ایا سیاست مدیران ارشد دررفع نقاط ضعف<br />
و تقویت نقاط قوت این مجموعه هاست؟<br />
١٧۴
-4<br />
بحران عدم هماهنگی نیروهاي عمل کننده<br />
.<br />
پس از پایان زلزله و آغاز ورود نیروهاي مردمی و دولتی به<br />
صحنه منطقه زلزله زده، شما با گروه هاي اجرایی روبرو هستید که از فرمانده<br />
مستقیم خود فرمان میگیرند و این موضوع بسیار طبیعی میباشد ، چرا که<br />
قدرتهاي اجرایی هر گروه با مدیریت متخصصین مربوطه خودش قابلیت بهره<br />
بري بالایی خواهد داشت و این موجب گسستگی در عملیات اجرایی خواهد شد<br />
اما این اتفاق را بجز بخش مدیریت جزء میتوان از منظر<br />
مدیریت ارشد و نیز برنامه هاي اجرایی از پیش تهیه شده و دستورالعملهاي<br />
اجرایی پیش بینی شده هم مورد موشکافی قرار داد<br />
.<br />
لذا در بحث گسیختگی در<br />
مدیریت و عدم هماهنگی نیروهاي عمل کننده با پیمودن مسیري از سئوالات<br />
سعی میکنیم تا با آنچه پیش میاید آشنا شویم<br />
.<br />
پس از زلزله ما با چه گرو هایی در منطقه روبرو میشویم ؟<br />
نیروهاي داوطلب مردمی<br />
نیروهاي دولتی<br />
نیروهاي خارجی<br />
•<br />
•<br />
•<br />
دستور میگیرند ؟<br />
این نیروها براي زلزله چه برنامه هایی دارند و از چه کسی<br />
١٧۵
نیروهاي داوطلب مردمی<br />
:<br />
در صورتی که بصورت جمعی و تشکل هاي غیر دولتی در<br />
منطقه حضور داشته باشند ، معمولا آنها از رهبر معنوي گروه خود فرمان<br />
میگیرند و اگر بصورت انفرادي و یا تعداد کم ومحدود آمده باشند سعی میکنند<br />
تا همکاري با یک گروه (دولتی و یا غیر دولتی<br />
(<br />
به عملیات بپردازند.<br />
نیروهاي دولتی<br />
:<br />
-1<br />
آنانی که بومی هستند بدلیل از دست دادن مدیران و<br />
تجهیزات و امکانات قبل از زلزله ، بصورت<br />
آشفته و همچون مردم عادي و<br />
داوطلبان آغاز به کار میکنند<br />
-2<br />
آنانی که از شهرهاي دیگر اعزام شده اند تنها به دستورات<br />
مدیر مسقیم خود که معمولا یک مدیر میانی و یا جزء میباشد گوش فرا<br />
. میدهند<br />
نیروهاي خارجی<br />
:<br />
اینان سعی در هماهنگی با مدیران ارشد دارند ولی بعلت<br />
قطع<br />
بودن ارتباط مابین گروه هاي عمل کننده با مدیران ارشد عملا این<br />
١٧۶
موضوع منتهی به عملیاتی مستقل و تنها با هماهنگی کلی با میران ارشد<br />
میگردد.<br />
در بررسی عدم هماهنگی مابین نیروهاي عمل کننده در زمان<br />
زلزله کافیست به چند نکته توجه کنیم<br />
چه چیزي نیاز دارند:<br />
براي آنکه نیروهاي عمل کننده بتوانند کار تیمی انجام دهند به<br />
• مدیران ارشد بتوانند با آنها در منطقه ارتباط داشته<br />
باشند<br />
• گروه هاي دولتی و غیر دولتی بتوانند همدیگر را در<br />
منطقه پیدا کنند<br />
• بتوان براي ارتباط برقرار کردن مابین آنها لایه اي از<br />
مدیریت را تعریف نمود<br />
• بتوان لایه مدیریتی تعریف شده براي جامعه امداد<br />
رسانی در منطقه را به سوي گوش فرا دادن به مدیریت ارشد حاضر در<br />
منطقه سوق داد<br />
• براي هدایت مدیریتهاي میانی وسایل ارتباطی در<br />
اختیار داشت<br />
١٧٧
• برنامه مشخصی براي اجرایی نمودن همزمان تمامی<br />
گروه ها ارائه نمود<br />
این مطلب بسیار مهم<br />
میباشد ، چرا که گروهی که<br />
)<br />
در منطقه حاضر است و مدیریت ارشد قادر به استفاده بهینه از آن<br />
نباشد مستقل عمل خواهد نمود<br />
(<br />
• و در پایان تهیه ابزار ها و تجهیزات مورد نیاز براي<br />
مدیریت بحران ، نوشتن برنامه اجرایی جهت هماهنگ نمودن مدیریتها<br />
تحت پوشش مدیران ارشد به همراه<br />
علم و مهارت استفاده ابزارها و<br />
برنامه ها نوشته شده الزامی است<br />
-5<br />
بحران امنیت<br />
که عبارتند از:<br />
بحران امنیت را میتوان در زیرمجموعه هاي زیر طبقه بندي کرد<br />
بحران هویت فردي و مالکیت<br />
:<br />
پس از ورود اولین دسته از حاشیه نشینها به شهر و استقرار آنها<br />
در منازلی که توسط<br />
صاحبان آن تخلیه شده اند بحران مالکیت و هویت آغاز<br />
میشود<br />
. شما با افرادي روبرو هستید که بدون داشتن هیچ مدرکی ادعاي<br />
مالکیت بر ماشین و یا خانه اي دارند<br />
. در این حالت براي گروه مدیریت بحران<br />
اولویت با نگاه داشتن آرامش تا ایجاد ثبات است پس از آنکه ثبات اولیه حادث<br />
١٧٨
شد زمان احراز مالکیت با استفاده از شهود مقیم در محل که مالکیت آنها از<br />
قبل احراز شده میباشد<br />
.<br />
براي آنها که خود درگیر زلزله هستند فتوکپی اسناد و<br />
برابر اصل کردن آنها و نگهداري در مکانی امن (<br />
میباشد<br />
) شهر دیگر<br />
راهکار این مشکل<br />
.<br />
بحران امنیت کودکان:<br />
پس از زلزله ساماندهی کودکان بی سرپرست از اولویتهاي<br />
عملیاتی است ، فراموش نکنیم که کودکان زیر پنج سال قادر نیستند هویت<br />
فردي خود را بیان و یا پس از چند سال یاد آوري کنند ، به راحتی دستور<br />
بزرگترها را گوش میکنند و قادر به محافظت از خود نیستند.<br />
در پی ورود<br />
نیروهاي مردمی و<br />
بی ثباتی وهرج ومرج ایجاد شده در منطقه ، در بهترین<br />
وضعیت کودکان توسط نیروهاي داوطلب مردمی دوره ندیده بنا بر سفارش<br />
بستگان و دوستان از منطقه خارج شده و براي سرپرستی به خانواده دیگري<br />
سپرده میشوند<br />
بحران ورود حاشیه نشینها به داخل شهر:<br />
زلزله نه تنها بنیان ساختمانها را از جا میکند بلکه بنیان فاصله<br />
هاي طبقاتی و تعاریف مربوط به آنرا هم جابجا میکند ، از گروهی فقیر که زلزله<br />
به انها امکان برخورداري از برداشت از موقعیتی اینچنینی را فراهم نموده، انتظار<br />
١٧٩
رفتاري معقول ، ابلهانه است.<br />
بنا بر یک پند بزرگ که میگوید فقر دشمن هر<br />
فضیلتی است شما با مشکلی عظیم رو برو خواهید شد ،سرقت، تجاوز به عنف ،<br />
شرارت ،. . . . از امور طبیعی این بحران هستند<br />
بحران امنیت بسیار گسترده و شرح آن نیاز به بازگشایی مطلب<br />
دارد چند مورد دیگري را که میتوان به آن توجه نمود را براي مثال ذکر<br />
مینماییم شامل موارد زیر میباشد:<br />
-1<br />
-2<br />
-3<br />
-4<br />
بحران خودکشی ، خود زنی ، دیگر زنی<br />
بحران خروج زندانیان<br />
بحران مراکز امنیتی و نظامی<br />
بحران مراکز ویژه<br />
)<br />
موزه ها – بانکها<br />
( ... -<br />
بحران دفن اجساد پس از زلزله<br />
:<br />
قبل از ورود اولین گروه امدادي دولتی و یا مردمی، ساعتها از<br />
بیرون آوردن اولین گروه از اجساد زیر آوار مانده توسط مردم محلی گذشته<br />
. است<br />
بعلت تعداد زیاد اجساد بعضی از خانواده ها سعی در دفن عزیزانشان قبل<br />
از تراکم تعداد اجساد در قبرستان را دارند.<br />
اینان معمولا از قبرهاي<br />
از قبل<br />
١٨٠
آماده شده در قبرستانها استفاده میکنند هرچند با دفن این اجساد بازماندگان از<br />
مشکلات عادي دفن اجساد در پس از زلزله رها میگردند ، اما این نکته که ایا<br />
این اجساد به واقع دچار مرگ قطعی شده اند یا خیر<br />
براي بازماندگان براي همیشه باقی میماند.<br />
،<br />
مشکل لاینحلی است که<br />
گروه دوم اجساد که براي آنها توسط خانواده ها با استفاده از<br />
ابزار ساده اي همچون بیل وکلنگ قبر حفر میگردد مشکل اساسی علاوه بر عدم<br />
تائید مرگ این عزیزان مشکل عمق دفن و مشکلات بهداشتی آن است.<br />
اجساد<br />
بعد از چند روز بو میگیرند و بوي تعفن و آلودگی موجب میگردد که در بعضی<br />
مواقع مجبور به نبش قبر و تجدید دفن شویم.<br />
براي گروه سوم اجساد بیل مکانیکی حفر قبر میکند، این اجساد<br />
با شرایط بهتري در عمق مناسب دفن میگردند و احتمال زنده بودن بسیار<br />
پائین ونادر است ، اما مشکلاتی همچون نشانه گذاري براي یافتن خانواده ها از<br />
مشکلات اصلی است.<br />
ما در این بخش با بحرانهاي زیر روبرو هستیم:<br />
-1<br />
تائید مرگ قطعی قبل از دفن<br />
2- حفر قبر هاي مناسب براي دفن اجساد<br />
-3<br />
-4<br />
تشخیص هویت فردي و ثبت اطلاعات<br />
اجراي مراسم مذهبی<br />
)<br />
غسل، تیمم،کفن ، نماز میت<br />
(<br />
١٨١
5- جانمایی قبرها<br />
-6<br />
لوازم شخصی بازمانده از متوفی<br />
بحران کودکان بی سرپرست<br />
بی گمان آسیب پذیر ترین گروه انسانی در پس<br />
از زلزله کودکان<br />
میباشند که میبایست بصورت ویژه به آن پرداخت در این قسمت به بحث<br />
کودکان بی سرپرست در پس از زلزله میپردازیم، در بحث کودکان بی سرپرست<br />
بهتر است براي آشنایی با این بحران، در ابتدا با شرحی از اتفاقاتی که با ان<br />
روبرو<br />
خواهیم شد آغاز کنیم! کودکانی که پس از زلزله توسط نیروهاي محلی و<br />
امدادي پیشتاز یافته میشوند آسیب پذیرتر از کودکانی هستند که در روزهاي<br />
بعدي، حتی مجروح از زیر آوار بیرون آورده میشوند، فراموش نکنیم که<br />
کودکان زیر پنج سال قادر نیستند هویت فردي خود را بیان و یا پس از چند<br />
سال یادآوري کنند ، به<br />
محافظت از خود نیستند.<br />
راحتی دستور بزرگترها را گوش میکنند و قادر به<br />
بنابراین در پی ورود نیروهاي مردمی و بی ثباتی<br />
وهرج ومرج ایجاد شده در منطقه، در بهترین وضعیت کودکان توسط نیروهاي<br />
داوطلب مردمی دوره ندیده بنا بر سفارش بستگان و دوستان از منطقه خارج<br />
شده و براي<br />
سرپرستی به خانواده دیگري سپرده میشوند.<br />
اکنون شما خود را<br />
بجاي فردي که کودکی را از زیر آوار زنده و سالم بیرون آورده بگذارید ایا<br />
حاضرید ریسک تحویل او را به یک بیمارستان بی در پیکر و یا یک اتوبوس<br />
١٨٢
اعزام مجروحان به تهران<br />
و یا سربازي که در منطقه در حال بیرون آوردن<br />
اجساد است بسپارید، و شب راحت بخوابید، و دغدغه سرانجام آن کودك را<br />
نداشته باشید؟<br />
میبینید که شما هم همان مسیر نادرست امدادگران غیر حرفه<br />
اي را خواهید رفت!<br />
اما هیچگاه به برادر و خواهر آن کودك که نیم ساعت قبل<br />
از زیر آوار در آمده است و یا پدرش که در ماموریت بوده و یا برادرش که سرباز<br />
است و اکنون در حال جستجو در بین آوار براي یافتن خواهر کوچکش است<br />
فکر کرده اید؟ آنان هیچگاه همدیگر را نخواهند یافت، چرا که نیروهاي امدادي،<br />
غیر حرفه اي عمل کرده اند!<br />
ما در بحث کودکان بی سرپرست ، تغذیه ، بهداشت ، امنیت و<br />
امکان باز گشت به کانون خانواده را در پیش رو داریم که تغذیه ، بهداشت را در<br />
مبحث بحران مادران و کودکان مورد بحث قرار میدهیم و در بحث امنیت نیز به<br />
کودکان باز اشاره خواهیم کرد و در مباحث ذیل به جمع آوري و ساماندهی<br />
آنان میپردازیم<br />
جمع آوري کودکان از سطح شهر<br />
1. جمع اوري و<br />
ساماندهی کودکان به کمک ماشینهاي داراي<br />
بلندگو و آرم ویژه بهزیستی و یا انتظامی و نصب پارچه نویسی در سطح شهر<br />
١٨٣
.2<br />
جهت هدایت امدادگرانی که کودکی را یافته و قصد تحویل به محل موجهی را<br />
دارند.<br />
ثبت اطلاعات فردي کودك جهت احراز هویت او پس از<br />
گذشت زمان به کمک همین برگه هاي شناسایی<br />
ساماندهی کودکان بی سر پرست<br />
-1<br />
نصب و راه اندازي چادر ویژه کودکان که داراي شرایط خاص<br />
(تجهیزات و لوازم<br />
( هستند. توجه به امنیت این چادر جزء واجبات کار میباشد<br />
و میبایست با نیروهاي انتظامی هماهنگ گردد.<br />
-2<br />
برقراري خط ارتباطی مابین مراکز مرتبط با<br />
یکدیگردر زمینه<br />
کودکان همچون اداره بهزیستی ،نیروهاي انتظامی و امدادگر و<br />
مرکز مدیریت<br />
بحران<br />
-3<br />
تهیه کارتهاي مشخصات انفرادي کودکان به همراه عکس.<br />
این کارتها براي کودکان در دو نسخه تهیه میگردد که یکی به اداره بهزیستی<br />
تحویل و دیگري در نزد امدادگر باقی میماند.<br />
سامانه فرماندهی حادثه<br />
١٨۴
-<br />
طی<br />
یکی از مهم ترین وقایعی است که در حیطه خدمات اضطراري در<br />
25 سال آخر قرن بیستم رخ داد، جایگزینی گسترده سامانه فرماندهی<br />
157<br />
حادثه<br />
به عنوان مدل فرماندهی، نظارت و هماهنگی منابع ونیروي انسانی در<br />
موارد اضطراري بوده است.<br />
سامانه فرماندهی حادثه (ICS)<br />
درحال حاضر رایج ترین نظام اعمال مدیریت<br />
سوانح و حوادث درجهان به شمار می آید که مقبولیت آن باتوجه به نتایج حاصل<br />
از بکارگیري آن رو به افزایش است و<br />
در ابتدا توسط گروهی مرکب از 7<br />
نهاد آتش نشان و پس از واقعه بحرانی<br />
ICS<br />
سال 1970<br />
در آتش سوزي وسیع در<br />
کالیفرنیا تشکیل شد.<br />
این ائتلاف نام<br />
فایر<br />
را به خود اختصاص داد که مخفف<br />
"منابع آتش نشانی کالیفرنیاي<br />
158<br />
اسکوپ<br />
جنوبی سازماندهی شده براي حوادث بالقوه"<br />
درحال حاضر در حیطه درون سازمانی، فعالیتهاي روزانه مدیریت بحران<br />
است.<br />
(CDF)<br />
هیچگونه شکی از موثربودن و قابلیت انطباق ICS<br />
درمدیریت شرایط اضطراري<br />
وجود ندارد. اکثریت کارکنان CDF سیستم دیگري را براي مدیریت اورژانس نمی<br />
شناسند و اگرچه ICS<br />
در ابتدا در حوادث بزرگ و عمده کاربرد داشت، اما ثابت<br />
شده که این شیوه به حدي قابلیت انطباق دارد که مبانی آن در بسیاري از<br />
فعالیتهاي روزانه مدیریت بحران جایگزین شده است. ICS<br />
همچنین به طور<br />
گسترده اي به عنوان سیستم مدیریت براي حوادث غیراضطراري و برنامه ریزي<br />
INCIDENT COMMAND SYSTEM<br />
FIRE SCOPE<br />
١٥٧ -<br />
١٥٨ -<br />
١٨۵
شده، نظیر مانورهاي آموزشی و کنفرانسهاي بزرگ و هماهنگ نمودن پروژه<br />
هاي توسعه بلندمدت کاربرد داشته است.<br />
سامانه فرماندهی حادثه براساس اصول<br />
پایه اي بنا نهاده شده است که ازطرفی<br />
موجب اطمینان یافتن از بکارگیري موثر منابع و از سویی دیگر باعث کاستن از<br />
اختلالات در سیاستگذاري ها و عملیات سازمانهاي پاسخگو می گردد.<br />
این اصول<br />
بایستی براي هر نوع بحران و در هر سطحی بکار گرفته شود.<br />
فرماندهی<br />
سامانه اصول عبارتنداز:<br />
حادثه فرماندهی سامانه اصول زبان مشترك، که موجب می شود تمام سازمانهاي پاسخگو از اصطلاحات ثابت و<br />
استاندارد استفاده کنند.<br />
ساختار مشترك و یکسان، که ساختاري استاندارد به تمام<br />
سازمانهاي مسئول مقابله با بحران ارائه می کند و ارتباطات بین سازمانی را نیز<br />
تسهیل می نماید.<br />
سازماندهی با الگوي مشخص، که اجازه می دهد ساختار سامانه فرماندهی<br />
حادثه در موارد نیاز، قابلیت توسعه با یک الگوي مشخص را داشته باشد.<br />
سیستم ارتباطی منسجم، که طرح ارتباطی مشترك، عملیات استاندارد، متون<br />
ارتباطی منظم، فرکانس هاي مشترك و زبان مشترك را ایجاد می نماید.<br />
طرحهاي عملیاتی حادثه به شکل متمرکز، که اهداف مقابله، ایده آلهاي عملیاتی و<br />
فعالیتهاي پشتیبانی را توصیف می کند.<br />
حوزه مدیریتی قابل کنترل، که تعداد حوزه هاي تحت نظارت یک مدیر را به 3<br />
تا<br />
١٨۶
5<br />
حوزه<br />
(در شرایط ایده آل،<br />
حوزه)<br />
محدود می کند.<br />
7<br />
اماکن و پایگاههاي مشخص، که شامل مکان فرماندهی حادثه و در مواقع لزوم<br />
استقرار پایگاهها در محل حادثه می شود.<br />
مدیریت جامع منابع، که موجب بکارگیري صحیح منابع، ایجاد نظارت متمرکز بر<br />
منابع، کاهش بار ارتباطی افراد، افزایش اعتماد به سیستم و ایمنی افراد و<br />
کاستن از<br />
کارهاي بی هدف و تک محورانه می شود.<br />
سیستم فرماندهی واحد، که<br />
هر فرد در سازمان یا مجموعه سازمانی را موظف می کند فقط به یک نفر گزارش<br />
دهد.<br />
بحران و ریسک هاي مدیریتی<br />
امروزبه دلیل پیچیده تر شدن تکنولوژیهاي سازمانی و نیز پیچیدگی هاي محیطی،<br />
روابط علت و معلولی گسترده شده و درنتیجه به سادگی نمی توان دسته بندي<br />
خاصی را از آنها ارائه کرد چرا که کارها به مرور تخصصی تر می شوند.<br />
ارتباط<br />
میان پیچیدگی تکنولوژیها و فرایندهاي تولید ایجاب می کند تا با تمامی<br />
فرایندهاي سازمانی و تولیدي با دقت بیشتر برخورد شود زیرا اگر آنها ساده<br />
پنداشته شوند تاثیرات منفی عمیقی بر سازمان و فرایندهاي تولید خواهند گذاشت<br />
و احتمال بروز حوادث افزایش می یابد.<br />
این می تواند آغاز حرکت یک بحران براي<br />
سازمانهاي تولیدي باشد.<br />
عناصرتاثیرگذار بر تصمیم گیري مدیران ریسک براي<br />
مقابله با<br />
بحران<br />
ها-<br />
این عناصرمی توانند<br />
به ترتیب زیر باشند: اهداف سازمانی، این اهداف رسمی<br />
١٨٧
نیستند و به صورت نهفته می باشند. به بیان کلی تر می توان گفت اصولاً سازمانها<br />
هدف مشخص و شفافی را دنبال نمی کنند زیرا سازمانها از مجموعه افرادي<br />
تشکیل شده اند که هریک اهدافی را دنبال می کنند وچون افراد<br />
در<br />
سازمانها به صورت ائتلافی به تشکیل گروه مبادرت می ورزند پس هر گروه به<br />
طور مجزا در پی اهداف خود است و به همین جهت است که مدیریت ریسک<br />
تاثیرگذاري بر رفتارهاي گروهی را در اولویت قرار می دهد.<br />
بنابراین گروهی که<br />
داراي قدرت بیشتري است، هدف اصلی سازمان را مشخص می سازد.<br />
درنهایت می<br />
توان نتیجه گرفت که مدیریت ریسک براي کاهش ریسک ها و حل بحران ها به<br />
تنهایی اهداف خاصی را دنبال نمی کند بلکه اهداف متنوع و مختلفی را مدنظر قرار<br />
می دهد. فرایندي را که مدیریت ریسک پی می گیرد، درجهت کاهش هزینه هاي<br />
ریسک، به حداقل رساندن تمامی هزینه هاي قابل انتظار، حداکثرسازي<br />
و بازده ها<br />
رسیدن به رشد و توسعه درارایه خدمات امداد رسانی<br />
است.<br />
ازسوي دیگر سعی بر<br />
این دارد تا ریسک ها را کنترل نماید و پاسخگوي مسئولیتهاي اجتماعی خود<br />
باشد.<br />
بنابراین مدیریت ریسک با کنترل هزینه هاي خسارتی به بقا و ثبات<br />
سازمانهاي امدادي در منطقه بحرانی<br />
یاري می رساند.<br />
اگر اقدامات درون سازمانی را بخواهیم به طور عام عنوان کنیم شامل موارد زیر می<br />
شود:<br />
- شناخت دقیق فرایند کار از آغاز تا پایان ابتکار با روش MAPPING<br />
1<br />
WORK به راحتی انجام می شود.<br />
PROCESSES<br />
١٨٨
شناخت نقاط بحران<br />
زا یا مقاطعی که احتیاج به بازرسی و کنترل دارد.<br />
-<br />
2<br />
-<br />
3 توسعه و تکمیل راهکارهاي اجرایی تدوین شده براي مدیریت و کنترل بحران<br />
- ارائه راهکارها به مجریان، مسئولین و کلیه کسانی که با فرایند منشاء بحران<br />
4<br />
آشنایی دارند.<br />
- مانور یا تمرین عملی چگونگی مدیریت بحران<br />
5<br />
-<br />
6 استفاده از قوه تصور و تخیل افراد براي تکمیل هرچه بیشتر برنامه (فیلم هایی<br />
چون زلزله در نیویورك، آتش سوزي هاي بزرگ، آتشفشان، سیل و غیره که با<br />
هزینه هاي هنگفت در سطح جهان ساخته شده است می تواند براي جرقه هاي<br />
ذهنی تدوین برنامه مدیریت بحران مفید باشد).<br />
-<br />
7 تهیه و نگهداري نسخه هاي کپی از اسناد و مدارك مهم در خارج از محیط<br />
- برقراري ارتباط درست و لازم با خارج از محیط به وسیله اخبار صحیح و<br />
8<br />
متناسب.<br />
مدیریت بحران و بخش اورژانس<br />
بیمارستان<br />
آماده سازي و هماهنگی خدمات اوژرانس در زمان بحران<br />
همواره یک موضوع مدیریتی سنگین است .سابقاً برنامههاي بیمارستانی<br />
١٨٩
در زمان بحران شامل آمادگی بیرونی و درونی بود و این نقش غالباً به<br />
فردي در بخش اورژانس سپرده میشد که مهارت برجستهاي در این<br />
زمینه داشت آمادگی درونی تاکید بر وسایل مورد لزوم آب ، برق ، و… (<br />
داشت و آمادگی بیرونی بر وسایل حمل و نقل و انتقال مصدومین در زمان<br />
بحران تاکید میشود<br />
فرآیند مدیریت بحران شامل 4<br />
مرحله میباشد<br />
بررسی خطر 1-<br />
Risk )<br />
-3<br />
تشخیص و آرام سازي (mitigation)<br />
عکس<br />
-2<br />
(Assessment<br />
(Recovery)<br />
-4<br />
العمل (Respone)<br />
بازگشت<br />
در مرحله بررسی خطر<br />
بایستی مشخص نمود که وسایل و تجهیزاتی که در اختیار داریم چگونه<br />
است و چگونه باید باشد.<br />
در این مرحله پرستار بایستی به سئوالاتی از این<br />
قبیل پاسخ دهد:<br />
احتمال وقوع چه بلایا و حوادثی در منطقه شما وجود<br />
دارد؟ آیا سیستم back up communiction<br />
دارید؟ در صورت غیر<br />
قابل استفاده شدن بیمارستان محلی جهت<br />
جایگزین کردن آن دارند؟ آیا<br />
در صورت تخریب بخشهاي تحقیقاتی که میتواند براي انسانها مضر باشد<br />
(میکروبها، داروهاي تحقیقاتی و یا مواد شیمیایی)<br />
برنامهاي جهت مقابله<br />
در نظر گرفتهاید؟ و …<br />
در مرحله دوم بر اساس بررسی اولیه شما باید<br />
مشکلات منطقه خود را تشخیص داده و مواردي را که نیاز به توجه، بهبود<br />
و تصحیح دارد اعلام نمایدد در این مرحله شما نیاز به حمایت مدیریت از<br />
لحاظ بودجه و قدرت تصمیمگیري دارید. برقراري ارتباط حساسترین<br />
١٩٠
قسمت در فرآیند برنامهریزي و عکس العمل میباشد.<br />
ارتباطی از قبیل تلفن، رادیو و پیجر را در نظر بگیرید.<br />
راههاي مختلف<br />
از قبل مشخص<br />
نمایید که چه کسی چه وظیفهاي را به عهده دارد البته بهتر است فرد<br />
تعیین نشود بلکه وظایف یک نقش یا رل را مشخص نمایید.<br />
در مرحله<br />
عکسالعمل برنامه آماده اجرا میباشد هر چه برنامه سادهتر و به واقعیت<br />
نزدیکتر باشد موفقیت آن بیشتر است.<br />
تهیه موارد زیر به موفقیت برنامه<br />
کمک مینماید<br />
Cards) (Role خلاصه وظایفی که یک رل بایستی<br />
انجام دهد این کارت دست هر فردي که باشد نحوه اجراي وظیفه را دقیقاً<br />
متوجه میشود<br />
(Check lists)<br />
ابزارهایی که نحوه انجام یک عکسالعمل<br />
خاص را آموزش میدهد بطور مثال در مواجهه با مواد خطرناك مشخص<br />
مینماید که گام به گام بایستی چه اقداماتی انجام شود ) Tracking<br />
(sheets فرمهاي مخصوص که اطلاعات لازم مربوط به هر بخش را<br />
مشخص مینماید.<br />
مترقبه<br />
نقش مدیریت بیمارستان در رویارویی با حوادث غیر<br />
یافتههاي بررسی<br />
ها<br />
نشان میدهد که حوادث غیر<br />
مترقبه<br />
و بلایاي طبیعی در هر زمانی و مکانی انتقال افتاده است.<br />
این بلایا علاوه<br />
بر خسارتهاي مالی و جانی باعث اپیدمی بیماریهاي واگیر شده است.<br />
بیمارستانها در مقابل حوادث غیر مترقبه نقش بسیار با اهمیتی داشتهاند.<br />
١٩١
زیرا این شرایط تقاضا براي ارائه مراقبتهاي بهداشتی درمانی ناگهان<br />
افزایش مییابد.<br />
در این قبیل موارد، بیمارستانها و مراکز بهداشتی درمانی<br />
باید پاسخگوي این افزایش تقاضا باشند.<br />
براي مقابله موثر بر شرایط بحرانی ناشی از بلایاي طبیعی<br />
بیمارستانها باید یک برنامه عملیاتی از قبل تدوین شده در دست داشته<br />
باشند. این برنامه عملیاتی شامل برنامه ریزي فعالیتهاي قبل از بلایاي غیر<br />
مترقبه و فعالیتهاي زمان وقوع حادثه میباشد.<br />
نتیجهگیري میشود<br />
مدیریت بیمارستان با توجه به منابع در دسترس و برنامه ریزي عملیاتی<br />
باید آمادگی خویش را براي مقابله با شرایط بحرانی در صورت وقوع بلایا<br />
حفظ<br />
نماید بیمارستان باید همیشه وضعیت بحرانی را تحت نظر داشته<br />
باشد و آنچه را که ممکن است اتفاق بیفتد از قبل برنامهریزي نموده و<br />
براي مقابله با آن آماده باشد.<br />
بررسی جدول سازمانی و شرح وظایف هر یک از مدیران و مسئولان<br />
در سیستم فرماندهی حوادث غیر مترقبه بیمارستانی<br />
(HEICS)<br />
وجود ویژگیهاي مهم و کار آمد در سیستم فرماندهی حوادث غیر<br />
مترقبه بیمارستانی (Hospital Emergency Incident Command<br />
Systemy) و بویژه در ویرایش سوم این سیستم آنرا به یکی از شایعترین و<br />
فراگیرترین سیستمهاي مدیریت بحران بیمارستانی تبدیل کرده است که با توجه<br />
١٩٢
به شرایط خاص کشور ما ایران، آشنایی با این سیستم و بکارگیري آن<br />
(حتی به<br />
شکلگرنه برداري) ضروري به نظر میرسد.<br />
چارت سازمانی Chart) (Organisational<br />
و فرمهاي شرح<br />
HEICS<br />
2<br />
وظایف Sheet) (Job Action<br />
مؤلفه اصلی<br />
به شمار میروند<br />
HEICS<br />
بطوریکه بدون فهم صحیح این 2<br />
مؤلفه<br />
امکان درك کامل<br />
نیز وجود<br />
نخواهد داشت. به همین منظور به اجمال به شرح این دو خواهیم پرداخت:<br />
جدول<br />
سازمانی HEICS شامل<br />
49<br />
موقعیت است که هر یک توسط یک نفر پر می شود.<br />
روال کلی ترتیب سمتها در این جدول بر ساس جدول زیر است:<br />
1) فرمانده کل<br />
Section )<br />
بحران Commander) (Incident Emergency<br />
رئیس قسمت<br />
Unit )<br />
سرپرست<br />
، ناظر (Supervisor) مسئوول واحد<br />
(Director)<br />
(Chief<br />
ارشد<br />
(Officer) در رأس چارت سازمانی فرمانده اورژانس بحران<br />
(Leader<br />
Commender) (EIC) (Emergencu Incident وجود با انتخاب مستقیم<br />
رئیس<br />
(لجستیک، عملیاتی، برنامهریزي<br />
و مالی)<br />
مراکز فعالیت فعالیت را اعلام<br />
3 میکند<br />
مسئول بطور مستقیم زیر نظر فرمانده بحران انتخاب شده و بدون ارتباط<br />
با سایر قسمتهاي جدول سازمانی فعالیت میکنند این عبارتند از:<br />
مسئوول<br />
هماهنگی، مسئوول روابط عمومی و مسئوول امنیت و انتظامات<br />
4- رئیس ریز<br />
-3<br />
-2<br />
مجموعه مدیریت بحران شامل: 1-<br />
رئیس لجستکی<br />
رئیس برنامهریزي<br />
رئیس قسمت مالی<br />
-4<br />
رئیس قسمت عملیاتی در این چارت سازمانی هر یک از<br />
49<br />
نفر موجود، شرح وظیفه مشخص دارند که در برگهاي که در آغاز قبول مسئوولیت<br />
١٩٣
در اختیار آنها قرار میگیرد بطور دقیق و جزء به جزء ثبت شده است<br />
و از<br />
(Extended ,<br />
ویژگیهاي مهم آن اولویت بندي شرح وظایف به 2<br />
دسته<br />
Intermediate , Immediate)<br />
و بر اساس زمان انجام آن باشد.<br />
از مزایاي مهم این جدول سازمانی آنست که در هر بحران، بنا به<br />
نیاز، قسمتهاي خاص از این جدول فعال شده و لازم نیست که کل سازمان در هر<br />
بحران راه اندازي شود. همچنین در نظر گرفتن چنین سازمانی در کلیه بیمارستنها<br />
و مراکز ارائه مقدمات پزشکی، موجب میشود تا ارتباط بینابین سازمانهاي مختلف<br />
پزشکی و حتی غیر پزشکی تسهیل شود که خود از ضروریات غیر قابل انکار<br />
مدیریت بحران است.<br />
آشنایی با ماهیت سیستم فرماندهی حوادث غیر مترقبه بیمارستانی<br />
ضرورت توجه به بحث مدیریت بحران حوادث طبیعی در کشور ما<br />
(ایران) بر کسی سرپوشیده نیست مسلماً در میان مولفههاي متعدد مدیریت بحران<br />
و امداد و نجات در حوادث غیر مترقبه، بیشترین و مهمترین نقش را سیستمهاي<br />
بهداشتی درمانی<br />
(بویژه بیمارستان بعنوان واحد اصلی ارائه خدمات)<br />
ایفا میکنند<br />
که نیازمند داشتن پروتکل فرماندهی از پیش تعیین شده براي تسریع در عملکرد<br />
سازمانی میباشند.<br />
یکی از سیستمهاي مشهور و کار آمد در میان سیستمهاي مدیریت<br />
Hospital Emergency<br />
)<br />
اورژانس بیمارستانی در جهان، HEICS<br />
و<br />
(Incident Command System میباشد که با هدف تسهیل در عملکرد<br />
١٩۴
سیستم درمانی در شرایط بحران طراحی و تدوین شده است.<br />
در حال حاضر<br />
ویرایش سوم این سیستم که حاوي جداول سازمانی کاملتر و برگههاي شرح<br />
وظایف روز آمدتر و نیز دستورالعملهاي لازم براي آموزش پرسنل بیمارستانی و<br />
سایر کارکنان امدادرسان میباشد مورد استفاده قرار گیرد.<br />
ویژگیهاي خاص در این ویرایش از<br />
HEICS نهفته شده است که<br />
برخی از آنها عبارتند از:<br />
(1<br />
زنجیره فرماندهی بر مسئوولیتهاي مشخص<br />
2) پذیرش<br />
و مقبولیتگسترده بعلت استفاده از بیان ساده و شرح وظایف رایج و قابل درك<br />
(2<br />
bJo Action<br />
اولویت بندي وظایف با استفاده از برگههاي شرح وظایف )<br />
قابلیت تطابق با انواع حوادث و بحرانها در هر مقیاسی<br />
5) انعطاف<br />
(Sheets<br />
پذیري در بکارگیري قسمتهاي مختلف موجود در بیمارستان جدول سازمانی<br />
شامل یک زنجیره فرماندهی دقیق است که در آن<br />
4 قسمت اصلی<br />
HELCS<br />
تحت فرماندهی مستقیم فرمانده اورژانس بحران که (Emergency Incident<br />
نام دارد قرار میگیرند:<br />
این<br />
قسمت شامل<br />
1- رئیس<br />
:<br />
4<br />
Commander) EIC<br />
لجستیک<br />
رئیس برنامه ریزي<br />
رئیس مالی<br />
4- رئیس عملیاتی میباشند و<br />
-3<br />
-2<br />
رئیس هر قسمت نیز با انتخاب سرپرست<br />
، ناظر (Supervisor) و<br />
(Director )<br />
مسئوول واحد<br />
و ارشدهاي<br />
(Officer) متعدد، وظایف محوله<br />
(Leader Uinit)<br />
خود را انجام میدهند.<br />
با توجه به ویژگیهاي خاص<br />
HEICS و بویژه انعطاف پذیري و<br />
ساختار مدیریتی خاص آن که محدوده وظایف و نظارت هر مدیر را محدود<br />
١٩۵
میسازد و ثبت فعالیتهاي انجام شده و قصورهاي احتمالی، به نظر میرسد<br />
جایگزین مناسبی براي سیستم فرماندهی بحران در بخش بهداشتی درمان موجود<br />
میباشد.<br />
همچنین توانایی خاص این سیستم در مکان برقراري ارتباط آسان و<br />
سریع با سایر سیستمهاي مدیریت بحران در سایر بخشهاي امداد رسانی و نجات<br />
نکتهاي بسیار حائز اهمیت به نظر میرسد.<br />
(T.A.M.D)<br />
حوادث غیر مترقبه<br />
تقسیمبندي عملکردي تیمهاي واکنش سریع<br />
در<br />
بطور کلی یک حادثه میتواند جغرافیایی و یا تکنولوژي باشد و هر<br />
کدام از این حوادث بر اساس میزان تخریب بر سازمانهاي دولتی و مراکز درمانی<br />
(Extended)<br />
(Simple)<br />
به 3<br />
دستۀ ساده<br />
و وسیع<br />
و پیچیده<br />
(Complex)تقسیم میشوند تیمهاي واکنش سریع، تیمهاي آموزش دیده،<br />
مخصوصاً براي حوادث پیچیده و وسیع هستند.<br />
در حوادث پیچیده هم ارگانهاي<br />
دولتی و هم مراکز درمانی و اورژانسی تخریب شده و به معناي واقعی حادثه رخ<br />
داده است در حوادث وسیع کلیه مراکز درمانی و اورژانسی تخریب شده اما ساختار<br />
مراکز دولتی منطقه پا برجاست این حوادث از اولویت دوم جهت رسیدگی توسط<br />
تیمهاي واکنش سریع را برخوردار میباشند حوادث ساده عبارتست از حوادثی که<br />
ارگانهاي دولتی و هم مراکز درمانی و اورژانسهاي منطقه ناتوان از عملکرد خود<br />
نمیباشند مانند تصادف چندین دستگاه در یک بزرگراه که در این گونه موارد<br />
١٩۶
نیازي به عملیات تیمهاي واکنش سریع نمیباشند بلایا بطور عموم از چرخه زمانی<br />
خاصی برخوردارند اگر چه استثناهایی در این زمینه مشاهده میشود<br />
Level<br />
(مرتبه) تقسیم میشوند.<br />
تیمهاي واکنش سریع از لحاظ عملکرد نیز به<br />
3 سطح یا<br />
تیم سطح اول:<br />
عبارتست از یک تیم کاملاًسازمان یافته و مجهز<br />
250<br />
به خود که در کمتر از 8<br />
ساعت وارد عمل شده و قادر به تریاژ<br />
بیمار در روز<br />
میباشد<br />
تیم سطح دوم:<br />
عبارتست از یک تیم واکنش سریع که قادر به<br />
تجهیز خود و رسیدن به محل حادثه در کمتر از 8 ساعت نباشد.<br />
تیم سطح سوم: شامل تیم پرسنلی بدون تجهیزات میباشد. تیم<br />
سطح چهارم: شامل تیمی از متخصصین پزشکی که فقط قادر به اجراي یکسري از<br />
عملیات خاص باشند مثل تیم پزشکی قانونی آنچه مسلم است رسیدن به هر کدام<br />
از این سطحها نیاز به برنامهریزي در بودجه<br />
و هماهنگی ارگانهاي مختلف بوده و<br />
بدون یک آموزش مدون و ممارست رسیدن به تیمی چون تیم سطح اول غیر<br />
ممکن خواهد بود<br />
نقش تیمهاي اضطراري و نقاط قوت و ضعف آنها در حوادث غیر<br />
مترقبه و ارایه پروتکلها و تیمهاي اضطراري مورد نیاز<br />
حضور داشتن تیمهاي مختلف اضطراري قوي<br />
در حوادث غیر<br />
مترقبه بخصوص در ساعات اولیه میتواند از تلفات و صدمات حادثه دیدگان<br />
١٩٧
بکاهد.<br />
وجود تیمهاي اضطراري امداد و نجات بهداشت، درمان حفاظت، امنیت،<br />
گروه پشتیبانی و اگر چه در حوادث غیر مترقبه اخیراً از جمله زلزلههاي رودبار و<br />
بم وجود داشته ولی بعلت نداشتن<br />
پروتکل مشخص براي تیمهاي اضطراري، عدم<br />
وجود برنامهریزي از قبل طراحی شده براي نیروهاي اعزامی، مشخص نبودن محل<br />
دقیق انجام ماموریت در منطقه، انتقال نامناسب درمانگران و نیروهاي گروه امداد و<br />
نجات و … به منطقه ناهمگونی تخصصهاي اعزامی با نیازهاي منطقه و … نشان<br />
داده هیچ گروه یا سازمانی آمادگی درست و همه جانبهاي را در برخورد با<br />
بحرانهاي اخیر نداشته است هر چند نقاط قوت عوامل دخیل در حوادث اخیر<br />
باعث شد نیروهاي علاقمند جهت حوادث آینده شناسایی و قابلیتها و توانایی<br />
نیروها از جمله نیروهاي مسلح در بحران مشخص و سیستم اطلاع رسانی<br />
موقعیتهاي مجروحین راهانداز گردد.<br />
ولی نیاز است براي برخورد اصولی با بحران<br />
تیمهاي اضطراري دیگري در این حوادث سازمان دهی گردد از جمله تیمهاي<br />
کنترل بازرسی و ارزشیابی تیمهاي بر آورد خسارات، تیمهاي مدیریت و هماهنگی،<br />
تیمهاي کاهش مسائل روانی و به<br />
منظور دستیابی جهت رسیدن به این تیمها و<br />
ارائه خدمات مختلف درمانی، بهداشتی، امدادي و نجات و …<br />
مطابق با آخرین<br />
اصول و ضوابط مدیریت بحران نیاز است استانداردي داشته باشیم<br />
درمان در حوادث<br />
همسوسازي نیروي انسانی موازي با کارکنان بهداشت و<br />
١٩٨
از جمله سازمانهایی که در<br />
سوانح میتوانند همراه تیم بهداشت و<br />
درمان خدمات رسانی نمایند میتوان به جمعیت هلال احمر، بسیج نیروهاي<br />
انتظامی و نظامی، شهرداري اشاره نمود.<br />
سازمان دهی این نیروها به شهر مطلوب<br />
میتواند سبب تامین امنیت، سرعت عمل مناسب در انتقال مجروحین اطلاع<br />
رسانی دقیق، دسترسی<br />
فوري به تجهیزات، تامین بهداشت همگانی مدیریت در<br />
عملیات اورژانسی موفق شود.<br />
برنامه طراحی شده بیمارستانی در حوادث غیر مترقبه وسیع<br />
بحرانهاي ناشی از بلایاي طبیعی آثار بسیاري بر جامعه خواهد<br />
داشت در این مواقع نقش مراکز بهداشت و درمانی بسیار حساس بوده و جایگاه<br />
مهمی در مدیریت بحران دارند سازماندهی و مدیریت مراکز بهداشتی و درمانی به<br />
هنگام بروز حوادث غیر مترقبه و بلایاي طبیعی از اهمیت قابل توجهی برخوردار<br />
است.<br />
سهولت جامعیت، عملیاتی بودن، توجه به ساختار اصلی بیمارستان از نکات<br />
اولیه ضروري براي دستیابی به برنامهاي جامع<br />
براي بیمارستانها در هنگام بروز<br />
حوادث بزرگ و وسیع است برنامهریزي پذیرش اضطراري، طراحی سیستم ارتباطی<br />
بیمارستان بر اساس فنآوري اطلاعات، تعریف عملیاتی وظایف افراد در هر گروه،<br />
وجود برنامههاي آموزشی مداوم و تمرین برنامهها، طراحی طرح ترخیص سریع،<br />
وجود فضاي مناسب فیزیکی جهت غربالگري و تریاژ، حفاظت از پرسنل و بیماران<br />
از اصول تهیه برنامههاي بیمارستانی در برخورد با حوادث است.<br />
١٩٩
اهمیت و کاربرد مدیریت بحران در حوادث غیر مترقبه در<br />
بیمارستانها و مراکز بهداشتی و درمانی<br />
بحرانهاي ناشی از حوادث غیر مترقبه آثار قابل ملاحظهاي را بر<br />
پیکر جامعه وارد خواهند آورد در این مواقع نقش بیمارستانها و دیگر مراکز<br />
بهداشتی و درمانی بسیار حساس بوده و جایگاه بسیار مهمی را در مدیریت و<br />
کنترل اینگونه حوادث خواهند داشت باید توجه داشت که امروزه با پیشرفت سریع<br />
تکنولوژي بسیاري از حوادث غیر مترقبه طبیعی یا ساخته دست بشر (غیر طبیعی)<br />
قابل پیشبینی و حتی در بعضی موارد قابل پیشگیري است و حتی با آگاهی<br />
مقطعی یا احتمالی از زمان، مکان و زمینههاي وقوع بحران و در نظر گرفتن<br />
تمهیدات مناسب نیروي انسانی، تجهیزات و کسب آمادگی کافی در این موارد<br />
میتوان یا از وقوع این حوادث جلوگیر کرد یا اثرات مخرب آنها بر شالوده بهداشت،<br />
اقتصاد و امنیت ملی و …<br />
را کاهش داد.<br />
لذا بمنظور کسب تجربیات لازم بایستی<br />
از یک طرف به مطالعات مرتبط و متمرکز بر خود حادثه و بررسی علل، زمینهها و<br />
مرتالیتی و موربیدیتی حاصله از بحران توجه نموده و از<br />
تجربیات حاصل از حوادث<br />
گذشته بمنظور مدیریت حوادث مشابه استفاده نماییم و از طرف دیگر بمنظور<br />
کاهش اثرات مخرب بحران پس از وقوع آن از شیوه هاي مناسبی استفاده کنیم. در<br />
این میان آمادگی بخش بهداشت و درمان کشور، به عنوان نهاد ارائه دهنده خدمات<br />
بهداشتی و درمانی در<br />
کاهش قابل توجه مرگ و میر و آسیبهاي جسمی از<br />
حوادث غیر مترقبه و بروز وضعیتهاي اضطراري یک امر حیاتی و ضروري است و<br />
٢٠٠
سازماندهی و اعمال مدیریت کار آمد بیمارستانها و مراکز بهداشتی و درمانی به<br />
هنگام بروز بحران در عملکرد مطلوب و بهینه این نهادها تاثیر بسزایی دارد به طول<br />
کلی بیمارستانها در زمان قبل از وقوع بحران بایستی داراي برنامه دقیق و زمان<br />
بندي شدهاي جهت مقابله با شرایط غیر مترقبه و اضطراري باشند و آموزشهاي<br />
کافی، به صورت نظري و عملی را در این خصوص در نظر گیرند چرا که وجود یک<br />
برنامه منظم و مدون در بیمارستان به هنگام رویارویی با بحران به گونهاي که<br />
وظایف و مسئولیتهاي افراد مختلف را به هنگام وقوع بحران در محیط پیرامون<br />
بیمارستان مشخص نماید، الزامی است در ضمن ایجاد یک کمیته بحران براي<br />
طراحی و تدوین سیاستها و دستورالعملهاي برنامه بلایا و حوادث و اعمال تغییر<br />
و اصلاحات در صورت نیاز تشکیل گردد در این کمیته روشهاي مقابله با بحران،<br />
اعزام گروههاي مراقبتی درمانی به محل حادثه براي انتقال سانحه دیدگان به<br />
بیمارستان، وظایف و مسئولیتهاي پرسنل بیمارستان و …<br />
در آن به خوبی<br />
مشخص گردد در نظر گرفتن ایمنی قابل انعطاف و عملی در بیمارستانها و مراکز<br />
بهداشتی و درمانی در زمان وقوع بحران نیز حائز اهمیت ویژه میباشد راهکارهاي<br />
موجود<br />
در این زمینه به شرح ذیل دارد:<br />
1- چگونه کسب آمادگی بیمارستان در<br />
رویارویی با بحران 2-<br />
اصول برنامه ریزي مدون بیمارستان در حوادث غیر مترقبه<br />
-3<br />
نقش تیمهاي درمانی و احیاء در مراکز درمانی، بیمارستانی و پیش بیمارستانی<br />
در زمان وقوع بحران<br />
4- تعیین ظرفیت واقعی بیمارستانها در حوادث غیر مترقبه<br />
ساختار کمیته بحران و حوادث در بیمارستان 6-<br />
تدوین و اجراي برنامههاي<br />
-5<br />
٢٠١
آموزشی همگانی براي پرسنل بیمارستان 7-<br />
ضرورت تشکیل کمیته ایمنی در<br />
بیمارستان در حوادث غیر مترقبه 8-<br />
راهکارهاي مناسب جهت ایفاي نقش<br />
مدیریت بیمارستان در حوادث غیر مترقبه.<br />
قابلیتها و کارآمدي پرستاران<br />
براي برخورد با بحرانها و بلایاي طبیعی و مصنوعی پرستاران در<br />
سطح جهان براي پاسخ گویی و مقابله با وقایع ناگوار پس از بحران باید<br />
داراي<br />
-1<br />
آمادگی هاي لازم باشند.<br />
در هنگام وقوع بحران هر پرستار باید در موارد زیر داراي قابلیت<br />
هاي مناسب باشد.<br />
آگاهی ازگذر زمان وقوع بحران<br />
2- آشنایی با صدمات وخسارات جانی و مالی پس از وقوع<br />
بحران<br />
3- حفاظت از خود در نواحی بحران زده<br />
4- آگاهی از روش ارایه مراقبت هاي فوري و ویژه براي<br />
مجروحین و مصدومین<br />
5- اجراي عملیات تریاژ بر طبق زمانبندي و استانداردهاي<br />
-6<br />
تعیین شده و با توجه به تسهیلات و منابع مالی موجود در منطقه<br />
آگاهی از نقش خود و آگاهی از محدودیتهاي منطقه<br />
٢٠٢
7- آگاهی از روش کسب اطلاعات مناسب و درست وکنترل<br />
روند اطلاع رسانی<br />
-8<br />
-2<br />
توانایی ارائه کمک هاي اولیه روانپرستاري و شناسایی علایم<br />
ها و روانی بیماران<br />
مهم ترین وظیفه هر پرستار در صحنه نواحی بحران زده<br />
حفاظت از سلامتی خود و دیگر همکاران است چرا که با آسیب رسیدن به هر<br />
پرستار بخش زیادي از مصدومین و بیماران از دستیابی به مراقبتهاي اولیه<br />
محروم می مانند و اصولا سیستم بهداشتی درمانی در مناطق بحران زده بدون<br />
یاري پرستاران سالم و با تجربه قادر به ارائه خدمات خود نمی باشند.<br />
نقش هر پرستار در ارائه وظایف خود ارتباط مستقیمی با میزان<br />
دانش و تجارب حرفه اي او دارد. این نقش ها شامل موارد زیر می باشند.<br />
1- شناسایی کامل مکان وقوع بحران<br />
واکنش مناسب براي درخواست حضور در محل بحران<br />
3- کار کردن در بیمارستانهاي محلی و یا بخش هاي اورژانس<br />
بیمارستانهاي منطقه<br />
قابلیتهاي پرستاران و فعالیتهاي امدادرسانی آنها در منطقه<br />
بحران زده محدود به مکان خاصی نمی باشد و پرستاران را باید در محلهاي<br />
متفاوت اعم از بخش هاي اورژانس ، درمانگاه ها، مدارس، خانه ها و سایر اماکن<br />
اجتماعی بر اساس نیازهاي موجود فعالیت نمایند. به عبارت دیگر پرستاران در<br />
٢٠٣
-1<br />
این لحظات بحرانی باید خود را براي کار در هر محلی آماده نمایند منتهی این<br />
کار باید بر اساس اصول استاندارد و تحت نظارت یک سیستم فرماندهی<br />
هماهنگ باشد تا به بازدهی و فرآیند هماهنگی کل سیستم خدشه اي وارد<br />
ننمایند.<br />
قابلیت هاي حرفه اي پرستاران در برخورد با بحرانها و<br />
بلایاي گسترده<br />
قدرت تفکر در لحظات بحرانی<br />
(Critical Tninking)<br />
استفاده از 2-<br />
یک چهارچوب اخلاقی و ملی و مبتنی بر آگاهی<br />
و دانش حرفه اي براي تصمیم گیري به موقع و تشخیص اولویتها در شرایط<br />
بحرانی<br />
3- استفاده از قدرت قضاوت بالینی (Clinical<br />
Judgement) و مهارتهاي تصمیم گیري براي ارایه مراقبتهاي مناسب به<br />
موقع در شرایط بحرانی<br />
4- قابلیت ارایه مراقبتهاي مناسب براي افراد، خانواده ها،<br />
گروههاي خاص<br />
)<br />
-5<br />
کودکان، سالمندان، زنان باردار، کل جامعه<br />
قابلیت استفاده از اصول تریاژ در شرایط بحرانی<br />
قابلیت ارزیابی شرایط<br />
الف- اصول کلی<br />
(Assessment)<br />
٢٠۴
1- ارزیابی مسایل و نکات ایمنی براي خود، تیم مراقبت<br />
بهداشتی و مجروحین و قربانین حادثه<br />
-2<br />
تشخیص شاخص احتمالی امکان تکرار حوادث براي قربانیان<br />
و دسته بندي افراد بر اساس علایم مشابه<br />
3- تشخیص علایم و نشانه هاي تماس با مواد شیمیایی<br />
بیولوژیکی، پرتوز هسته اي انفجاري<br />
این مهارتها تحت عنوان(CBRNE) خلاصه می شوند.<br />
C= chemical<br />
B= Biological<br />
R= Radiological<br />
E= explosive<br />
4- شناسایی عوامل ضروري در ارزیابی بحرانهاي گسترده<br />
5- شناسایی گروههاي خاص )<br />
کودکان، سالمندان، افراد داراي<br />
نفس ایمنی)<br />
)<br />
ب-<br />
اصول تخصصی<br />
این فعالیتها باید در زمان کوتاهی<br />
کمتر از 2 دقیقه اجرا شوند.<br />
شامل<br />
-1<br />
-2<br />
تهیه یک شرح حال تخصصی براي موارد<br />
(CBRNE)<br />
-<br />
انجام ارزیابی هاي لازم بر اساس سن و شرح حال بیماران<br />
ارزیابی مجاري هوایی و تنفسی<br />
٢٠۵
-<br />
-<br />
ارزیابی وضعیت قلبی عروقی و نشانه هاي شوك<br />
ارزیابی از لحاظ وسعت زخم، سوختگی ها و وجود راش هاي<br />
پوستی<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
ارزیابی درد بیماران<br />
ارزیابی صدمات ظاهري از فرق سر تا نوك انگشتان<br />
ارزیابی وضعیت دستگاه گوارش<br />
ارزیابی وضعیت نرولوژیکی<br />
ارزیابی سیستم عضلانی اسکلتی<br />
ارزیابی وضعیت روحی- روانی و خلقی بیماران<br />
نکته:<br />
کلیه موارد فوق توسط یک پرستار مجرب و داراي<br />
-3<br />
اطلاعات ویژه بالینی ظرف مدت کوتاهی قابل اجرا می باشند.<br />
جامعه پس از وقوع بحران و...<br />
و کل جامعه<br />
-4<br />
ارزیابی واکنشهاي فوري روانشناختی افراد، خانواده ها وکل<br />
ارزیابی واکنشهاي روانشناختی دیر رس در افراد، خانواده ها<br />
5- شناسایی منابع و افراد تیم همکاري شامل مشاهدات،<br />
روانپزشکان<br />
6- شناسایی تاثیرات روانشناختی و آسیبهاي احتمالی روحی-<br />
روانی بر روي پرسنل تیم مراقبت بهداشتی<br />
٢٠۶
-1<br />
مهارتهاي فنی پرستاران در دوره هاي پس از وقوع بحران<br />
پرستارانی که در محل حادثه حاضر می شوند باید از لحاظ<br />
مهارتهاي زیر کار آمد باشند چون در این لحظات دسترسی به پزشکان بسیار<br />
مشکل است.<br />
تجویز دقیق و عاري از خطاي داروهاي و از واکتیو و مسکنها<br />
از طریق خوراکی ، زیر جلدي (SQ)<br />
داخلی عضلانی<br />
،(IM) داخل وریدي<br />
-2<br />
تجویز وتزریق دقیق و عاري از خطاي واکسنها و سرم هاي<br />
(IV)<br />
ایمنی زا<br />
-3<br />
آگاهی از عوارض دارویی و تجویز آنتی توکسین ها در موارد<br />
لزوم<br />
-4<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
-<br />
آگاهی کامل از مداخلات درمانی شامل<br />
مهارتهاي کمک هاي اولیه<br />
تجویز اکسیژن و تهویه تنفس مناسب<br />
کارگزاري سوند ادراري براي مواقع حیاتی<br />
کارگزاري لوله ناز و گاستر یک<br />
روش هاي شستشوي زخم،چشم و...<br />
مراقبتهاي اولیه زخم ها<br />
٢٠٧
5- آگاهی از اصول جداسازي مصدومین و بیماران بر اساس<br />
موارد<br />
(CBRNE)<br />
-6<br />
آگاهی از روش حفاظت از خود( سیستم تنفسی- پوستی)<br />
7- آگاهی از روش هاي علمی درمانی، ارزیابی میزان<br />
هیدراسیون آگاهی از احتمال مسمومیت به الکترولیتها و تجویز آنتی توکسین<br />
در صورت لزوم<br />
8- آگاهی ازروش هاي صحیح نقل و انتقال ودر صورت لزوم<br />
اجراي عملیات رلفیت ویژه در حین انتقال<br />
-9<br />
آگاهی از موارد ایمنی در حین انتقال بیماران با استفاده از<br />
روش بی حرکت نگه داشتن کلی<br />
، و بی حرکت کردن<br />
(immobilization)<br />
اندام ها با وسایل مختلف<br />
برقراري ارتباطات<br />
پرستاران باید از اصول صحیح برقراري ارتباطات و مدیریت<br />
اطلاعات آگاهی کامل داشته باشند.<br />
برقراري ارتباطات مناسبت و نشر اطلاعات<br />
در سطح جامعه از حساسیت خاصی برخوردار است.<br />
این را کاذیب و شایعات<br />
سبب حساسیت و اضطراب شدید بیماران خانواده و حتی همکاران خواهد شد.<br />
1- آگاهی از سیستم محلی زنجیره فرماندهی (Command)<br />
و مدیریتی در شرایط بحرانی<br />
٢٠٨
ثبت کافی، 2-<br />
عملیات و مداخلات در محل حادثه براي بررسی<br />
هاي آینده<br />
3- اعلام نمودن منابع آگاه موثق براي پاسخ گویی به سوالات<br />
مردم<br />
-4<br />
توضیح دادن درباره روش مقابله با ترس و تنش و اضطراب<br />
براي بیماران، خانواده ها و سایر فعالیت درمانی در منطقه<br />
5- حفظ اسرار بیماران در برابر مداخلات و دست اندازي هاي<br />
افراد و سازمانهاي متفرقه<br />
.<br />
فصل چهارم<br />
ارتبا طات و<br />
اطلاع رسانی در بحرانها<br />
بحران اطلاع رسانی<br />
در زمینه اطلاع رسانی، همواره دو گروه مطرح هستند:<br />
که آنانی<br />
کار جمع آوري اطلاعات و پردازش و اعلام آن را بر عهده دارند و آنانی که<br />
اطلاعات براي آگاهی آنها جمع آوري میگردد.<br />
در حقیقت آنانکه مسئولیت<br />
٢٠٩
بخش اطلاع رسانی را بر عهده دارند، بر اساس نیاز و سفارش مخاطب خود<br />
اقدام به جمع آوري داده ها نموده و به صورتی که بهتر براي شنونده خود قابل<br />
تحلیل باشد به ارائه آن میپردازند.<br />
این امر در زلزله با توجه با گستردگی<br />
و نیز<br />
خاص بودن مخاطبان آن بسیار سنگین و در ضمن بسیار ظریف است.<br />
شما با<br />
گروه آسیب دیدگان، امداد گران، مردم دیگر نقاط کشور، مدیران اجرایی و حتی<br />
رانندگان حمل کننده بارهاي هدایاي مردمی که براي شهر آسیب دیده در حال<br />
فعالیت هستند روبرو هستید که هر کدام به فراخور<br />
مسئولیت و نحوه<br />
عملکردشان میبایست در جریان اطلاعات مربوط به خود باشند.<br />
بحث بحران اطلاع رسانی پس از زلزله شامل موارد زیر میباشد<br />
:<br />
-1<br />
اطلاع رسانی به مدیران<br />
بحران<br />
1 -1<br />
مدیران مستقر در شهر آسیب دیده<br />
مدیران هماهنگ کننده مدیران اجرایی در منطقه<br />
مدیران بحران ارشد ) سیاست گذاران سیستم<br />
(<br />
2-1<br />
3-1<br />
-2<br />
-1-2<br />
-2-2<br />
اطلاع رسانی به نیرو هاي عمل کننده در منطقه حادثه دیده<br />
نیروهاي امدادگر مردمی<br />
نیروهاي امدادگر دولتی<br />
٢١٠
-3-2<br />
-4-2<br />
نیروهاي امدادگر خارجی<br />
نیروهاي امداد گر بومی<br />
3- اطلاع رسانی به عموم مردم شهر حادثه دیده<br />
-1-3<br />
-2-3<br />
-3-3<br />
-4<br />
بازماندگان در شهر آسیب دیده<br />
مجروحان اعزام شده<br />
بازماندگان مهجر به شهر هاي معین<br />
اطلاع رسانی به عموم مردم ایران<br />
( رسانه ها )<br />
جمع آوري اطلاعات:<br />
تحقیقات زیادي در جهت بهینه نمودن نحوه جمع آوري اطلاعات<br />
بحران انجام شده است. یکی از این چالشها، اختلاف دادهها در پایگاه<br />
در زمان<br />
دادههاي<br />
مراکز سیستمهاي اطلاعات جغرافیایی با دادهاي واقعی در محل حادثه می<br />
باشد.<br />
به عنوان مثال ممکن است مسئولان بحران به داده هاي ناقص و منسوخ<br />
درباره مصالح<br />
خطرناك دسترسی داشته اما فاقد اطلاعات کامل و جزئیات<br />
مربوط به مصالح استفاده شده در<br />
یک ساختمان به خصوص باشند، هرچند این<br />
داده ها در مراکز صنعتی مربوط موجود باشند .بنابراین مدیریتی جدید براي<br />
داده ها لازم است تا داده هاي جغرافیایی بسیار شفاف و<br />
کاملی در اختیار باشد .<br />
به وضوح پیشرفت در جهت پیاده سازي سیستمی براي مدیریت<br />
جمع آوري<br />
داده هاي ورودي و پاسخها در زمان بحران(و نه تنها بعد از آن) براي مطلع<br />
٢١١
ساختن مسولان بحران در زمان بحران امري بسیار لازم است.<br />
نکته مهم اینکه<br />
تجزیه و<br />
تحلیل دادهها پس از بحران می تواند کار فرموله کردن پاسخگوییهاي<br />
مناسب در<br />
بحرانهاي بعدي را تسهیل نماید.<br />
این کار<br />
بوسیله تشخیص نحوه<br />
پاسخگویی و مدیریت<br />
فعالیتها براي بهینه نمودن آنها صورت می گیرد.<br />
این<br />
مجموعه داده می تواند عنصر بسیار<br />
گرانبهایی در معتبر ساختن و پیشرفت<br />
مدل مدیریت بحران باشد.<br />
:<br />
یکسان سازي داده<br />
ها و همکاري مؤلفه ها<br />
یکسان نمودن داده هایی که از منابع و<br />
سازمانهاي مختلف<br />
وارد می شوند<br />
یکی از چالشهاي مسولان بحران می باشد.<br />
نیازهاي مربوط به جامعیت داده<br />
ها<br />
یکسان نمی باشند. نیازهاي مربوط به سرعت، کامل بودن و کیفیت داده ها بین<br />
سازمانها همگی بر اساس نوع و محل بحران تغییر می کنند.<br />
در نخستین قدم<br />
براي پاسخگویی<br />
به بحران، یکسان سازي باید بسرعت اعمال شود.<br />
برخی موانع<br />
غیر فنی، از پیاده سازي راه<br />
حلها جلوگیري می کنند.<br />
مانند مقاومت سازمانها<br />
در مقابل به اشتراك گذاري اطلاعات و<br />
همکاري، عدم وجود معماري کلی براي<br />
سیستم، قیود امنیتی که اشتراك داده ها را مشکل می<br />
. نمایند<br />
مدل سازي و شبیه سازي:<br />
مدل ها، نمایش فیزیکی و یا ریاضی یک سیستم، رویداد و<br />
یا پروسه هستند.<br />
شبیه سازي عبارت است از پیاده سازي یک مدل در طول زمان.<br />
مدل سازي و<br />
شبیه سازي می توانند در مورد بسیاري پدیده ها مانند زمینلرزه، آتش فشان و<br />
٢١٢
غیره<br />
استفاده شوند و نقش بسیار مهمی در فعالیتهاي مدیریت بحران ایفا می<br />
اي نمونه کنند.<br />
از این نقشها به شرح زیر هستند:<br />
برنامه ریزي:<br />
1)<br />
مدلها قبل از حادثه<br />
براي برنامه ریزي استفاده می شوند. به عنوان مثال ترافیک<br />
شهر تهران پس از یک زلزله<br />
می تواند مشکل بسیاربزرگی باشد.<br />
با استفاده از مدلها<br />
و شبیه سازي می توان مسیر یابی<br />
بهینه احتمالی در شهر را براي چنین حادثه اي<br />
از قبل پیش بینی نمود.<br />
سهولت<br />
انجام کار:<br />
2)<br />
مدلی که مثلا در مورد خطر سیل استفاده میشود به ساده تر شدن<br />
تلاشها<br />
براي معرفی و شناساندن انگیزه هاي اقتصادي براي پیاده سازي تغییرات و نیز<br />
با<br />
عمل<br />
براي<br />
به صورت ابزاري براي آموزش گروهها در مقابل خطراتی که احتمال دارد<br />
آنها پیش آید، کمک می کند.<br />
(3 پیشگویی خرابیها پیش از رخداد حادثه:<br />
به<br />
عنوان مثال، می توان زلزله اي را شبیه سازي نمود که بخشهایی از شهر را<br />
ویران کند<br />
.با توجه به اطلاعات موجود قبلی، مانند تعداد افراد ساکن در آن<br />
مناطق یا تعداد<br />
بیمارستانهاي موجود، می توان به راحتی نیازهایی را که در زمان<br />
.<br />
حادثه واقعی وجود<br />
دارند، تخمین زد<br />
4)<br />
بعد از یک زمینلرزه،<br />
برآورد خرابیهاي نخستین:<br />
تشخیص سریع و صحیح وسعت خرابیها بسیار مشکل<br />
٢١٣
است.<br />
زیرا جمع آوري و هماهنگ کردن<br />
اطلاعات خرابیها زمان قابل توجهی را به<br />
خود اختصاص می دهد.<br />
برآورد خرابیهاي نخستین<br />
براي هدایت گروههاي امداد<br />
بسیار لازم هستند. به عنوان مثال می توان از زلزله اي که در Northridge<br />
در<br />
3<br />
امریکا بوقوع پیوست نام برد.<br />
پس از این زلزله، حدود<br />
میلیون<br />
ساختمان در<br />
معرض خرابی بودند.<br />
با وجود خطري اینچنین بزرگ، یافتن مقدار دقیق وسعت<br />
خرابی ها زمانبر میباشد. نوعی ابزار تشخیص سریع لرزه وجود دارد که مدلی است<br />
براي<br />
بیان اینکه چه نوع خاصی از لرزه می تواند باعث خرابی شود.<br />
این مدل که<br />
شامل اطلاعات<br />
مربوط به ساختمان ها(مانند نوع و سن سازه)، امکانات امدادي و<br />
موقعیتهاي جغرافیایی<br />
در هر ناحیه را تخمین<br />
است، تعداد تلفات و نیز تعداد سرپناه ها و بیمارستانها لازم<br />
می زند.<br />
چالشهاي مدیریتی استفاده از IT<br />
در مدیریت بحران:<br />
مقاومت در مقابل<br />
تغییر:<br />
1)<br />
تحقیقات نشان می دهد که مردم معمولا در مقابل تغییرات مقاومت می کنند<br />
و<br />
همیشه از تلاشهاي صورت گرفته براي ایجاد تکنولوژي هاي جدید، استقبال نمی<br />
کنند IT .معمولا به عنوان تحمیلی بر سیستمهاي مدیریت بحران تلقی می شود<br />
و نه ابزاري مفید جهت<br />
امور افراد.<br />
(2 عدم توجه کافی به آموزش :<br />
عدم آگاهی:<br />
3)<br />
اگرچه<br />
مدیران بحران از امکانات<br />
IT در جهت کمک به پیشرفت کارهاي<br />
٢١۴
تخصصی شان استقبال می<br />
کنند، اما ابزارهاي جدید باید ثابت کنند که مؤثرتر<br />
هستند و نیز باید امتحان شوند تا<br />
مورد پذیرش قرار گیرند.<br />
محدودیت منابع:<br />
4)<br />
محدودیت منابع یک نکته اساسی<br />
به خصوص در سطح محلی<br />
اگرچه می باشد.<br />
قیمتها همواره کاهش می یابند، اماLaptop<br />
ها،<br />
دستگاههاي سنجش موقعیت<br />
جغرافیایی و موارد مشابه، معمولا مقرون به صرفه نیستند .هزینه ها فقط شامل<br />
خرید تجهیزات نمی باشند بلکه هزینه هاي لازم جهت نگهداري و آموزش<br />
نیز<br />
وجود دارند. منابع موجود براي مدیریت بحرانها در حال حاضر تنها موارد ضروري<br />
عملیاتها مانند حقوق، ابزار و بیمه را شامل می شوند.<br />
در مورد تکنولوژیهاي جدید،<br />
با<br />
وجود سرمایه مشخص، ارگانها معمولاپس از سبک سنگین کردن آنها هم با<br />
عناصر دیگر<br />
عملیات ضروري و هم با عملیات روزانه، اقدام به سرمایه گذاري می<br />
کنند.<br />
پیش ازآنکه<br />
آنها بخواهند بر<br />
روي تکنولوژیهاي جدید IT<br />
سرمایه گذاري<br />
کنند، باید از فواید آن<br />
مطمئن شوند.<br />
(5 سیستمهاي برپایه تکنولوژیهاي منسوخ:<br />
بسیاري از<br />
سازمانها، از IT<br />
بسیار کم استفاده می کنند.<br />
ادارات ممکن است<br />
مجهز به کامپیوتر و یا<br />
ابزارهایی نظیر Email<br />
نباشند. اگر سازمانی در جهت IT<br />
هزینه اي صرف کند، ممکن است<br />
قدیمی و منسوخ باشد.<br />
هزینه هاي صرف شده در IT<br />
معمولا براي کارهاي معمولی<br />
(6<br />
صرف می شوند و نه بحرانی:<br />
٢١۵
سازمانها معمولا سرمایه IT<br />
خود را در جهت کارهاي تراکنشی روزمره مانند<br />
سیستمهاي<br />
حسابداري، انبارداري و ...، صرف می کنند و هیچ هزینه اي صرف امور<br />
.<br />
ITمربوط به<br />
مدیریت شرایط بحرانی نمی شود<br />
(7 سازگاري با انواع مختلف استانداردها:<br />
سیستمهاي اطلاعاتی بر مبناي استانداردها هستند.<br />
تعداد زیادي استاندارد براي<br />
تشخیص<br />
مقدار خرابی ها پس از یک حادثه وجود دارد.<br />
براي یکسان سازي و<br />
مقایسه اطلاعات<br />
سازمانهاي مختلف نیاز به تدوین یک استاندارد جامع احساس<br />
میشود که در تمام مراحل<br />
قابل استفاده<br />
باشد.<br />
پیوست، نمونه اي از لایه هاي اطلاعاتی مورد نیاز در بانک اطلاعات<br />
مدیریت<br />
بحران.<br />
لایه هاي اطلاعاتی مورد نیاز:<br />
براي شبیه سازي تمام<br />
اتفاقاتی که<br />
طی یک زلزله اتفاق می افتد، نیاز به لایه<br />
هاي اطلاعاتی زیادي است که با تکیه بر آن<br />
بتوان آسیبهاي ناشی از زلزله را پیش<br />
11<br />
بینی نمود.<br />
این لایه هاي اطلاعاتی شامل<br />
لایه<br />
مختلف میباشند که عبارتند از:<br />
اطلاعات انسانی.<br />
1)<br />
اطلاعات<br />
زمین<br />
شناسی.<br />
2)<br />
(3 اطلاعات پراکندگی سازه اي.<br />
اطلاعات پراکندگی کاربري<br />
ساختمانها.<br />
4)<br />
(5 اطلاعات بخش امداد رسانی(ساختمانهاي حیاتی.(<br />
٢١۶
هاي سازه<br />
با پتانسیل آسیب رسانی بالا.<br />
6)<br />
(7 اطلاعات ساختمانهاي آموزشی.<br />
اطلاعات<br />
ساختمانهاي اقتصادي.<br />
8)<br />
(9 اطلاعات ساختمانهاي صنعتی.<br />
اطلاعات<br />
اماکن<br />
مذهبی.<br />
10)<br />
(11 اطلاعات شریانهاي حیاتی.<br />
در زیر اطلاعات مورد نیاز به همراه<br />
جزئیات هر کدام از لایه هاي اطلاعاتی ارائه<br />
میگردد<br />
اطلاعات انسانی:<br />
منبع اطلاعات:<br />
مرکز آمار ایران.<br />
تراکم<br />
جمعیت.<br />
1-1-<br />
-1-2 پراکندگی جمعیت بر اساس.<br />
سن.<br />
جنس.<br />
1-2-1-<br />
1-2-2-<br />
-1-2-3 سطح فرهنگ عمومی و سواد.<br />
٢١٧
فصل پنجم<br />
واکنشهاي روانی جوامع<br />
بحران زده نسبت به فاجعه<br />
کنند .<br />
جمعیت ویژه در بحران<br />
افراد بحران را از راههاي منحصر به خودشان تجربه می<br />
آنچه که در طو ل آسیبها و پیامدهاي بحران بر مردم وارد می<br />
شود از فردي به فردي تغییر می کند و آنچه که آنها می بینند و می شنوند نیز<br />
از شخصی به شخص دیگر متفاوت است . افراد تحت تاثیر دیده ها و شنیده ها<br />
احساسات افکار و ترسهایشان در باره آنچه از دست داده اند ) عزیزانشان ،<br />
مالشان ، شغلشان ، سلامتشان و آنچه که محیط بعد از بحران از آنها طلب می<br />
کند<br />
( قرار می گیرند . بعلاوه افر اد هر جامعه بحران زده ازالگوهاي اعتقادي<br />
منحصر به فرد شان در خصوص تجربه بحران برخوردارند. براي درك و ارزیابی<br />
واکنش استرسی آنها به بحران باید تعدادي از موضوعات مهم و منحصز بفرد<br />
رادر هر بازمانده مورد توجه قرار داد.این موارد که در زیر خلاصه شده اند<br />
٢١٨
159<br />
ازسوي یونگ و همکارانش مطرح شده اند.<br />
تاثیر پذیري روانی گروههاي سنی پس از وقوع بحران :<br />
از دیدگاه محققان آسیب شناسی اجتماعی بحران بر هر گروه سنی<br />
تاثیر خاصی می گذارد که نسبت به گرو هاي سنی دیگر از شدت با لاتري<br />
برخوردار بوده و با مشکلات خاص آن گروه همراه است<br />
.<br />
پرستاران و سایر افرادي که در منا طق بحران زده به امر خطیر<br />
کمک رسانی مشغولند نباید به کل جامعه با یک دید بنگرند<br />
. آنها باید بدانند که<br />
گرو هاي سنی متفاوت ، در حین مشاهده بلا یا و فجایع بحرانی با واکنشهاي<br />
مختلفی عمل<br />
مینمایند<br />
.شنا سایی این واکنشها و آشنا یی قبلی با آنها براي<br />
پرسنل امدادي و خصوصا پرستاران از اهمیت حیاتی برخودار است<br />
.<br />
به گفته یکی از دانشمندان<br />
"این ظلم است که با کودکان و<br />
نوجوانان در بحران همانند افراد بالغ و سالمند برخورد نموده و منابع<br />
امدادي یکسانی را<br />
دراختیار همه اقشار بحران زده قرار دهیم<br />
.بدون شنا<br />
سایی نیاز هر گروه سنی نه تنها موفق نخواهیم شد بلکه بسیاري از منابع<br />
مادي و معنوي خود را به علت استفاده نادرست براي موارد نامناسب از<br />
159 ) Young , Ford , Ruzek , Friedman , & Couzman 1998<br />
٢١٩
دست خواهیم داد<br />
".<br />
تاکنون به تاثیر فاز هاي مختلف بحران بر جامعه آسیب دبده و<br />
نقش عوامل درمانی و امدادي خصوصا پرستاران دراین مراحل پرداخته ایم<br />
.دراین<br />
بخش به تاثیر بحران و بلایاي طبیعی و مصنوعی بر روي گروهاي مختلف سنی در<br />
جامعه بحران زده خواهیم پرداخت<br />
.<br />
در این بخش لازم است با دیدي اجمالی به نیازهاي گروهاي<br />
سنی مختلف در دوره هاي بحرانی پرداخته و راهکار هاي مناسب را در این<br />
رابطه مطرح نماییم<br />
.<br />
مشکلات روانی کودکان و نو جوانان پس از برخورد با بحران<br />
کودکان و نو جوانان<br />
بنا به دلایل متعدد براي مبتلا شدن به<br />
بیماریهاي روانی ناشی از بحران .<br />
هستند مستعد<br />
دلیل این امر این می تواند باشد<br />
که<br />
مهارتهاي شناختی آنها نسبت به بزرگسالان کمتر رشد کرده و ممکن است<br />
براي فهم و پردازش رویدادها محدودیتهایی داشته باشند .<br />
همچنین تجارب<br />
کودکان و نو جوانان<br />
براي مواجه شدن با مصیبتها ممکن است محدود باشد و<br />
آنها ممکن است از مهارتهاي بزرگسالان و مکانیزم هاي دفاعی لازم براي مدیریت<br />
استرس برخوردار نباشند<br />
0<br />
تواناییهاي زبانی محدود آنها نیز ممکن است پردازش رویدادها و<br />
بیان واکنشها را برایشان مشکل کند .<br />
آنها در تواناییشان براي انجام عمل بطور<br />
مستقل دچار مشکل هستند و در زندگیشان براي استفاده ازمنابع مادي و حمایت<br />
٢٢٠
.<br />
روانشناختی به بزرگسالان<br />
متکی میباشند<br />
مهمتر<br />
از همه اینکه در دوران بحرانی<br />
روند رشد آنها درمعرض خطر است .<br />
درصورتیکه آنها با آ سیبهاي بحران دست به<br />
گریبان باشند قادر نیستند که فعالیتهاي<br />
دوران کودکی خود را طی نمایند<br />
طبیعی<br />
و مراحل رشد و نمو مربوط به<br />
.<br />
نقش اختلاف سنی در درك بحران<br />
20<br />
نوریس و دیگران (2002<br />
)با<br />
سال تحقیق روي اثر روانشناختی<br />
بحران متوجه شد که میزان ابتلا به ناتوانی هاي شدید در جوانان نسبت به<br />
بزرگسالان بیشتر است .<br />
در حین بحران<br />
از %52 تقریبا<br />
کودکان و نوجوانانی که در<br />
سن مدرسه<br />
بودند،<br />
اثرات شدید یا خیلی شدیدي<br />
را در مقایسه با<br />
%42<br />
از گروههاي<br />
بازمانده بزرگسال تجربه کردند<br />
با این وجود این مطالعه تحقیقاتی نشان داد که بچه هاي پیش<br />
.<br />
دبستانی ممکن است خیلی تحت تاثیر<br />
بحران<br />
قرار نگیرند<br />
بر رسی در<br />
خصوص 4<br />
نمونه از بچه هاي پیش دبستانی نشان داد که آنها بجزابتلابه<br />
اختلا<br />
لات کو تاه مدت خیلی کمتر تحت تاثیر اختلا لات جدي<br />
ناشی از مشاهده بحران<br />
قرار می گیرند (برومت و همکاران –<br />
(2000<br />
160<br />
گرین و همکاران<br />
) 91 ( Green et al متوجه شدند که بچه<br />
هاي کوچکتر از<br />
8<br />
سال کمتر ازبچه هاي<br />
8<br />
تا 15 سال تحت تاثیر بحران سد بوفالو<br />
160 ( Bromet et al 2000-Cornely & bromet ,1987;Durkin,khan,Davidson,Zaman,& Stein,1993 )<br />
٢٢١
گریک<br />
161<br />
قرار گرفتند. ولی برعکس در تحقیقات مربوط به<br />
توفان هاگو<br />
162<br />
مشاهده<br />
12<br />
9<br />
مشاهده شد که این بحران طبیعی<br />
بیشتر بر روي نوجوانان سن<br />
سال تا<br />
.<br />
گذاشته و اثر کمتري روي افراد<br />
13<br />
تا 16 ساله داشته است<br />
نقش والدین<br />
مربوط به بحران نشان می دهد که والدین داراي<br />
163<br />
مرورمطالب<br />
-<br />
نفوذ بیشتري بر روي پاسخ روانشناسی فرزندانشان<br />
هستند.(نوریس و همکاران<br />
164<br />
.بعد از ویرانی سد بوفالو گریک<br />
آسیبهاي روانی در والدین براي<br />
165<br />
(2002<br />
بچه ها نتیجه منفی به بار داشت و والدینی که کمتر آزرده شده بودند و بیشتر<br />
166<br />
(1981-<br />
تحت حمایت بودند، بچه هاي سالمتري داشتند<br />
)<br />
گرین و همکاران<br />
خلاصه اي از تحقیقات نشان<br />
داد که وجود تنش در والدین به<br />
عنوان یک شاخص پیش گویی کننده قوي و شاید قوي ترین شاخص پیش گویی<br />
-<br />
)<br />
کننده براي<br />
احتمال بروز<br />
روانی تنش<br />
در فرزندانشان باشد<br />
نوریس و همکاران<br />
167<br />
پاسخهاي عمومی کودکان و نوجوانان نسبت به بحران<br />
همانگونه که گفته شد پرستاران و سایر پرسنل<br />
امدادي به<br />
161 (Bufallo Greeck Dam Disaster)<br />
162 Harricane Hago<br />
163 Lonigan Shannon Taylor Finch & Sallee 1994 Shannon Lonigan Finch & Taylor 1994<br />
164 (Norris et al 2002 )<br />
165 Buffalo Greek<br />
166 Gleser Green & Winget 1981<br />
167 Norris et al 2002a<br />
٢٢٢
عنوان خط مقدم ارتش امداد رسانی باید از واکنشهاي روانی هر گروه سنی<br />
در زمان مشاهده یک واقعه گسترده بحرانی اطلاع کافی داشته باشند<br />
تابتوانند بهترین و مناسب ترین خدمات را براي آنها ارایه دهند.<br />
پرستاران و پرسنل امدادي باید این موارد را با دقت در نظر<br />
داشته و در جلسات سر کشی به خانواده ها و باز ماندگان حوادث از این<br />
اطلا عات براي شنا سایی موارد غیر عادي استفاده نمایند<br />
.همچنین آنها<br />
باید در جلسات مناسب آموزشی این موارد را به والدین گوشزد نموده و به<br />
آنها بگویند که در صورت مشاهده موارد جدي مراتب را به آنها اطلاع<br />
دهند. تاخیر در شنا سایی موارد اختلال آمیز و درمان آنها سبب مشکلات<br />
عدیده اي در آینده خواهد شد<br />
.<br />
پاسخهاي<br />
روانی<br />
عمومی کودکان و نوجوانان<br />
نسبت به بحران<br />
در طبقه بندي زیر قرار می گیرند<br />
:<br />
.١<br />
تغییر در رفتار<br />
:<br />
هر تغییر در رفتار کودك که درزمان<br />
بحران یا بعد از آن رخ دهد ممکن است نشان دهنده این باشد که کودك<br />
از لحاظ احساسی تحت تاثیر قرارگرفته است<br />
.یک کودك که بطور عادي<br />
برونگرا است ،<br />
ممکن است کاملا از جامعه دور شود.<br />
کودکی که رفتار<br />
خوبی دارد ممکن است سرکش و نافرمان شود و یا برعکس ممکن است<br />
بطور ناگهانی در تلاش براي اجتناب از تحمیل بار اضافی به خانواده اي<br />
٢٢٣
که در حین بحران دچار استرس شده است ، رفتار خیلی آرامی را درپیش<br />
بگیرد.<br />
:<br />
.٢<br />
ترس و اضطراب<br />
بچه ها ممکن است از وقوع مجدد<br />
بحران هراسناك بوده و از مکانی که موقع بروز بحران در آنجا بودند و از<br />
ترس جدا شدن از والدینشان ممکن است بطور کلی هراسان و نگران<br />
بشوند.<br />
ترسهاي ویژه ممکن است مربوط به صدمات بدنی ،مرگ ، جدایی<br />
از والدین و اعضاي خانواده و از دست دادن دوستان و نزدیکان باشد<br />
.<br />
:<br />
.٣<br />
تجربه مجدد بحران<br />
کودکان ممکن است ازافکار<br />
مزاحم یا ازخاطراتی در باره رویدادها در رنج باشند و یا خوابهایی مربوط<br />
به بحران یا دیگر خوابهاي ترسناك را ببینند .<br />
همچنین ممکن است در<br />
یک چالش روانی تکراري در مورد بحران و احساساتشان درگیر شوند<br />
0<br />
: گیجی .۴<br />
بچه ها ممکن است علت بحران را درك نکرده<br />
و پاسخ خودشان و دیگران را به رویدادها نفهمند و ممکن است گیج شوند<br />
و در مورد آینده و آنچه که اتفاق می افتد نگرانی پیدا کنند<br />
.<br />
برگشت ۵.<br />
عود و سیر قهقرایی<br />
( : بیشتر بچه ها و<br />
)<br />
افراد بالغ میزانی از پرخاشگري را در مراحل اولیه رشدشان تجربه می<br />
کنند<br />
.افراد جوان ممکن است به مکیدن انگشت ، شب ادراري و دعوا<br />
کردن با برادران روي بیاورند و ممکن است ضعفهایی را در اجراي کنونی<br />
مسئولیتهاي قبلی شان نشان دهند<br />
.<br />
٢٢۴
:<br />
.۶<br />
مشکلات مدرسه<br />
بچه ها ممکن است از رفتن به<br />
مدرسه خودداري کنند که این امرممکن است بخاطر ترس جداشدن از<br />
خانواده یا ترس خانواده از جداشدن از بچهایشان باشد .<br />
بچه ها ممکن<br />
است بخاطر غیبت ، خستگی یا مشغله ذهنی به<br />
خاطر بحران در<br />
تکالیفشان عقب بیفتند و ممکن است تنزلی در نمره هایشان مشاهده<br />
شود .<br />
تغییر رفتاري ممکن است منجر به اقدامات انضباطی یا تنبیهی و<br />
:<br />
استرس بیشتر براي بچه شود<br />
.<br />
.٧<br />
مشکلات خواب<br />
مشکلات خواب یکی از رایج ترین<br />
.<br />
168<br />
واکنشها نسبت به بحران براي بچه ها و افراد بالغ<br />
است<br />
این رفتارها<br />
ممکن است شامل مقاومت براي رفتن به رختخواب و تنها خوابیدن و<br />
تمایل به خوابیدن با چراغ روشن ، بیدار ماندن و زود بلند شدن و یا<br />
. کابوس باشد<br />
٨. شکایتهاي فیزیکی(بدنی<br />
: بچه ها و افراد بالغ<br />
(<br />
ممکن است از مشکلات فیزیکی متعددي رنج ببرند که سردرد و<br />
معده<br />
درد شایع ترین آنهاست<br />
. پرستار مدرسه یا دیگر پرسنل مدرسه ممکن<br />
است الگوئی از علائم فیزیکی را در کودك مشاهده کنند و ممکن است آن<br />
را بعنوان علائمی از استرس هاي ناشی از بحران بدانند<br />
.دي ولف(2000)<br />
168 (Farberow&Gaordon 1981)<br />
٢٢۵
170169<br />
و فاربرو(1981)<br />
برخی از واکنشهاي نمونه را از گروههاي سنی<br />
متعدد بهمراه ملاحضات مناسب فهرست کرده اند<br />
:<br />
مداخلات پرستاران در برخورد با مشکلات کودکان زیر<br />
شش سال :<br />
مداخلات پرستاري<br />
:<br />
پرستاران با تدوین برنامه هاي آموزشی<br />
مناسب می توانند به والدین کو دکان بازمانده و یا به مسئولین مراقبت از<br />
.<br />
کودکان بی سرپرست رفتارهاي زیر<br />
را آموزش دهند<br />
رعایت این اصول به<br />
ظاهر ساده به میزان زیادي از مشکلات آتی کودك خواهد کاست و نیاز به<br />
درمانهاي روانشناسی را در مراحل بعدي زندگی شان تا حد زیادي مرتفع<br />
. خواهد نمود<br />
• دادن دلگرمی با صحبت ،توصیه به<br />
استراحت و آرامش فیزیکی<br />
• توجه بیشتر و مکرر به کو دکان و نو<br />
جوانان<br />
اتخاذ تدابیري براي مراقبت دائمی<br />
تنظیم برنامه زمانی روتین براي خواب<br />
•<br />
•<br />
169 Farberow&Gordon(1981)<br />
170 Dewolfe (2000)<br />
٢٢۶
• اجتناب از جداییهاي بی مورد نسبت به<br />
سایر اعضاي خانواده<br />
اجازه دادن به<br />
کودك<br />
براي خوابیدن در<br />
•<br />
کنار پدر و مادر<br />
• تشویق کودك به بیان احساساتش درباره<br />
) خسارتها<br />
مثلا مرگ ، حیوانات اهلی ، اسباب بازي<br />
(<br />
• شفاف سازي و تو ضیحات مکرر در<br />
مواردي که بچه گیج شده است<br />
توضیح در مورد مرگ در صورت لزوم<br />
نظارت بر میزان استفاده از رسانه هایی<br />
•<br />
•<br />
که راجع به بحران صحبت می کنند<br />
تشویق به ابراز احساسات<br />
171<br />
در حین<br />
•<br />
فعالیتهاي بازي<br />
مداخلات زیر را براي کودکان شش تا یازده سال می<br />
توان در نظر گرفت<br />
• اعمال توجه بیشتر و مراقبت بیشتر<br />
171 - (Expression)<br />
٢٢٧
صبر و تحمل<br />
حذف فشار براي تکلیف خواستن از بچه<br />
•<br />
•<br />
در خانه و مدرسه بصورت موقتی<br />
.<br />
• اعمال محدودیتهاي محکم ولی آمرانه<br />
براي رفتارها<br />
• ایجاد یک ساختار بندي مناسب براي<br />
فعالیتهاي توانبخشی در منزل<br />
•<br />
تشویق لفظی و انجام بازي براي بیان افکار و احساسات<br />
• گوش دادن و درك آنچه که کودك مکررا<br />
راجع به رویدادهاي بحران بیان می کند<br />
• فراهم کردن اطلاعات مناسب با سن و<br />
واقعی در مورد آنچه که اتفاق افتاده و در آینده اتفاق می افتد<br />
• شناسایی و بحث در مورد محرکها و<br />
خاطراتی که احساسات و حافظه فرد را تحریک می کند<br />
درگیر کردن<br />
کودك<br />
در تدارك وسایل<br />
•<br />
اضطراري مورد نیاز خانواده ، خانه و تکالیف منزل<br />
• توسعه برنامه هاي بحران در مدارس<br />
٢٢٨
براي حمایت ازهمسالان ، فعالیتهاي ابرازي<br />
172<br />
و آموزش در مورد<br />
بحرانها ، برنامه هایی جهت آمادگی ، شناسایی بچه هایی که در<br />
معرض خطر هستند<br />
حمایت<br />
ازکودکان<br />
در بلایاي طبیعی<br />
حوادث و بلایا افراد تمام گرو ه هاي سنی را اعم از کوچک یا بزرگ<br />
از لحاظ فیزیکی و روانی<br />
دچار حادثه و بحران می کنند<br />
. در این گستره کودکان از<br />
هیچ حادثه اي در امان نیستند.<br />
تاریخچه حوادث نشان می دهد که تعداد قابل<br />
توجهی<br />
از قربانیان حوادث کودکان می باشند که حدود<br />
%20 قربانیان را تشکیل<br />
می دهند<br />
. در کودکان بحران زده استرسی ایجاد می شود که می تواند آرامش<br />
روانی<br />
آنها را برهم زند<br />
اگر براي و<br />
آن تدبیري اندیشیده نشود سلامت روان<br />
را آنها<br />
مختل کرده و موجب کاهش فعالیتهایشان می شود.<br />
تأمین نیازهاي کودکان در<br />
172 -(expressive activity) -<br />
٢٢٩
بحران نیازمند یک برنامه ریزي مدون می باشد که در این راستا بایستی شیوه<br />
درك کودکان از حادثه<br />
و<br />
طرز رفتار و عکس العمل<br />
آنهاو همچنین خطرات<br />
مسائل<br />
روان شناختی را درآنها مورد بررسی قرار داده<br />
و بر اساس آنها تمهیداتی را در نظر<br />
. گرفت<br />
،<br />
به هنگام وقوع حوادث غیر مترقبه ،<br />
والدین<br />
معلمین و مربیان<br />
وگروه هاي پرستاران و بخصوص روانپرستاران می توانند در زمینه<br />
حمایتهاي ارایه<br />
لازم و برنامه ریزي شده در جهت کاهش عوارض روانشناختی<br />
ناشی<br />
از حوادث غیر<br />
مترقبه<br />
درکودکان موثر واقع شوند.<br />
بحرانها یا بلایا ، حوادث بوجود آمده بوسیله انسان بوده و یا حوادث<br />
طبیعی می باشند که باعث ویرانی ، خرابی و زیانهاي شدید مالی و جانی می گردد.<br />
در حوادث غیر مترقبه عامل میزبان از جمله عوامل بسیار مهم بوده که خصوصیات<br />
فردي نیز در آن نقش مهمی دارد.<br />
لذا کودکان<br />
به عنوان یک میزبان<br />
در زمان بروز<br />
حادثه ممکن است از لحاظ خود پنداره<br />
173<br />
یا سازش با اجتماع مشکلاتی را تجربه<br />
نمایند ، زیرا کودکان فاقد امنیت درونی یا عزت نفس ،<br />
حس<br />
استقلال ، تجربه یا<br />
لازم درك<br />
براي سازش<br />
با محیط<br />
می باشند بنابراین وقوع بلایا می تواند اثرات<br />
سویی را در روند طبیعی رشد و تکامل کودکان برجاي بگذارد..<br />
173 -Self concept<br />
٢٣٠
بروز فاجعه مانند زلزله ، تندباد ، گردباد ، آتش سوزي یا سیل براي<br />
کودکان همانند بزرگسالان وحشت آور است و مسأله بسیار مهم این است که<br />
بایستی به کودکان فرصت داده شود تا ترسهاي تجربه شدة خود را اذعان نمایند.<br />
نقش پرستاران<br />
مداخلات پرستاري براي کودکان در بحران<br />
به هنگام وقوع حوادث غیر مترقبه طبیعی روانپرستار می تواند<br />
پیشگیري اولیه اختلالات روانی را بوسیله آموزش و مداخله در موقعیتهاي بحرانی<br />
جهت کمک یا تقویت فرایندهاي تطابقی افراد اعمال کند<br />
.لذا ضروري است که<br />
ایشان قادر باشند موقعیت هاي بحرانی را شناسایی اولویتها را سنجیده و مداخلات<br />
مناسب را طرح ریزي می کنند<br />
.<br />
در این راستا پرستاران بایستی عوامل زیر که سازگاري<br />
کودك در برابر وقوع بلایا را تحت تأثیر قرار می دهند، بشناسند<br />
: -1 شیوه<br />
اي که والدین در پاسخ به بحران اتخاذ می نمایند وکودك آن را مشاهده و<br />
درك می نماید.<br />
2- وسعت انهدام یا تخریب مشاهده شده توسط کودك در طول<br />
بلایا و بعد از آن 3-<br />
کشته شدن و یا زخمی شدن شدید دوست یا اعضاي خانواده<br />
کودك<br />
4- سن کودك<br />
٢٣١
مراقبت از کودکان بی سرپرست به هنگام وقوع بلا<br />
بدنبال بروز بلایاي طبیعی، در جابه جایی گروهی افراد، معمولاً<br />
فروپاشی خانواده و جدایی آنان از یکدیگر امري اجتناب ناپذیر است .<br />
به ویژه اگر<br />
موقعیت اردوگاه آوارگان دستخوش تغییر باشد احتمال وقوع این امر بیشتر می<br />
شود.<br />
مراقبت اضطراري از کودکان بی سرپرست باید نیازهاي آنی آنان شامل<br />
سرپناه، غذا، مراقبت هاي پزشکی، محیط آرام و<br />
امنیت جسمانی و عاطفی را<br />
برآورده سازد.<br />
174<br />
دستورالعمل براي مداخلات پرستاري براي کودکان بی<br />
سرپرست در بحرانها<br />
1- در یک موقعیت اضطراري، ابتدا توجه خاص<br />
خود را به کودکان<br />
خردسال و نوزادان مبذول دارید<br />
.<br />
ضروري است اطمینان حاصل کنید<br />
که<br />
نیازهاي بهداشتی،<br />
-2<br />
تغذیه و رشد آنان برآورده می شود.<br />
3-مراقبت مورد نیاز می تواند به شیوه هاي متعددي فراهم گردد.<br />
هر کودکی به یک مراقب واجد شرایط بزرگسال سپرده می شود.<br />
از کودکان بی<br />
سرپرست ممکن است در خانواده هاي مناسب و با ثبات<br />
مراقبت بعمل آید<br />
. اعضاء<br />
١٧٤<br />
- سازمان بھداشت جھاني ٢٠٠۴-<br />
٢٣٢
این<br />
خانواده ها و کودکان پذیرفته<br />
شده در آنها<br />
باید از یک فرهنگ و در صورت<br />
امکان از یک جامعه باشند .<br />
4- از مراقبان دوره دیده براي نگهداري کودکان بی سرپرست<br />
استفاده کنید .<br />
این افراد با توجه به استانداردهاي مناسب انتخاب و به منطقه<br />
بحرانی اعزام می شوند<br />
.<br />
کودکان و استرس ناشی از حوادث غیر مترقبه<br />
بلایاي طبیعی بعنوان یک رویداد ویرانگر و مصیبت بار مطرح است<br />
که حیات و زندگی بشر را مورد تهدید قرار داده و باعث صدمات جسمی یا بیماري<br />
هاي روحی متفاوتی از قبیل احساس ترس و نگرانی می شود.<br />
نتایج بررسیها نشان می دهد که با<br />
مشاهده<br />
تغییردر محیط زندگی<br />
استرس ایجاد می<br />
شود..<br />
استرس یک حادثه نیست اما نتیجه درك و تصور فرد از<br />
یک حادثه است.<br />
رویارویی با<br />
عوامل استرس آور<br />
که<br />
بدنبال حوادث غیر مترقبه<br />
طبیعی تغییراتی در شرایط زندگی ایجاد می شود می تواند فعالیتهاي روزمره<br />
زندگی را تحت تأثیر قرار دهد. آشکارترین تجربه اي که کودکان در بلایاي طبیعی<br />
تجربه می کنند هراسان شدن آنان بطور مکرر است<br />
.<br />
کودکان با روشهاي گوناگونی<br />
نسبت به تنشهاي وارده عکس العمل نشان می دهند. کودکان از بعد روانی ازآسیب<br />
پذیر ترین اقشار جامعه هستند که در معرض فجایع طبیعی قرار می گیرند و ایران<br />
یکی از مناطقی است که بخصوص در دهه هاي اخیر بیشترین مواجهه را با این<br />
بلایا داشته است.<br />
٢٣٣
تاثیر حوادث غیر مترقبه بر سلامت مادر و نوزاد<br />
همه ساله شرایط اضطراري و بلایاي طبیعی مناطق بیشماري از کره<br />
زمین را تحت تأثیر قرار می دهند و آسیبهاي جدي<br />
بر را<br />
مردم و اقتصاد و محیط<br />
زیست وارد می کنند.<br />
کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست و دو عامل سیل و<br />
زلزله از عمده بلایاي طبیعی هستند که کشور ما همه ساله با آنها روبرو است.<br />
آسیب دیدگی مردم از حوادث و بلایا مواردي چون مرگ، جراحت، بیماري، سوء<br />
تغذیه و فشارهاي روانی را شامل می شود که در این میان آسیب پذیرترین<br />
قشرها<br />
مادران باردار و نوزادان آنها می باشد که نه تنها از عوارض فوري بلکه از عواقب<br />
تاخیري بلایا<br />
را تجربه می نمایند..<br />
بدنبال اغلب فاجعه ها، مردم بی خانمان می<br />
شده و<br />
از غذا، پوشاك و سایر ضروریات زندگی محروم می شوند و در نتیجه در<br />
معرض آثار نامطلوب شرایط اقلیمی و بیماریها قرار می گیرند.<br />
تأثیر عوامل مختلف<br />
بر روي سلامت مادر و نوزاد از چند جهت می باشد.<br />
1<br />
از نظر روحی و هیجانی:<br />
مطالعات متعددي نشان داده است که<br />
(<br />
استرسهاي عمده در دوران بارداري می تواند سبب افزایش زایمان پره ترم، زایمان<br />
نوزاد با وزن تولد کم ، سقط جنین<br />
،<br />
اکلامپسی و پره اکلامپسی شود.<br />
فقر تغذیه:<br />
2) رژیم غذایی مادر می تواند تأثیر عمده اي بر روي<br />
جنین بگذارد و پاسخ جنین به سوء تغذیه مادربه صورت<br />
تغییرات دائمی در<br />
فیزیولوژي و متابولیسم و ساختمان بدنی او خواهد بود. فقر تغذیه از مسائل و<br />
٢٣۴
مشکلاتی است که در هنگام وقوع<br />
بلایا و حوادث غیرمترقبه دامنگیر مادران باردار<br />
.. خواهد شد<br />
عفونتها: 3)<br />
عدم بهداشت مناسب در زمان وقوع حوادث می تواند<br />
سبب ناهنجاري هایی در نوزادان و مشکلات عمده در مادران آنها می شود<br />
.<br />
قرار گرفتن در معرض عوامل تراتوژنیک :<br />
عوامل تماس<br />
(4<br />
(..<br />
تراتوژنیک<br />
(تشعشعات و<br />
مواد شیمیایی و<br />
با<br />
جنین در حال رشد بخصوص در<br />
دوران ارگانوژنز می تواند به ناتوانی روانی شدید، لوسمی و غیره در جینن بینجامد.<br />
در شریط اضطراري و بلایاي طبیعی<br />
به یک<br />
مدیریت کارآمد لازم است تا علاوه<br />
برتأمین بهداشت روانی افراد مصیبت دیده و تأمین مایحتاج اولیه با ارایه آموزشها و<br />
توصیه هاي مهم بهداشتی به گروه هاي آسیب پذیر بالاخص مادران باردار از بروز<br />
عوارض بعدي جلوگیري شود.<br />
امداد عاطفی کودکان در هنگام مواجهه با بلایا<br />
کمک به کودکان و نوجوانان جهت پیشگیري یا غلبه بر مشکلات<br />
عاطفی در هنگام مواجهه با بلایا یکی از مهمترین دغدغههاي والدین و کارکنان<br />
بهداشتی است و تحقیقات نشان داده<br />
اند که<br />
کودکان و بزرگسالان در مواجهه با<br />
حوادث<br />
بحرانی، طیف وسیعی از واکنشها را از خود بروز میدهند که میتواند<br />
بلافاصله یا مدتی<br />
مشاهده بعد از<br />
حادثه غمانگیز رخ دهد.<br />
تروماي روانشناختی یا<br />
آسیب هیجانی یک پاسخ طبیعی است که در هر کودك در مواجهه با یک حادثه<br />
جدي رخ میدهد. این حالت باعث ایجاد خاطرات هیجانی درباره حادثه گشته و در<br />
٢٣۵
ساختارهاي عمقی مغز ذخیره میگردد و خطر آسیب هیجانی را با خود به دنبال<br />
دارد.<br />
نکته قابل توجه در این زمینه این است که بروز یک تروماي عاطفی در یک<br />
فرد میتواند بر افراد دیگر حاضر در آن محدوده جغرافیایی نیز تاثیر بگذارد واکنش<br />
کودکان به حادثه ترومایی<br />
بر حسب سن کودك میتواند متفاوت باشد اما فقدان<br />
اعتماد به نفس در کودکان بزرگتر و ترس از تکرار حادثه در کودکان کوچکتر<br />
واکنشهاي شایعی هستند که<br />
بعد از بلایا به وضوح مشاهده میشوند.<br />
در کودکان<br />
کمتر از 5<br />
سال ترس از جدایی از والدین، بیحرکتی، حرکات بیهدف، بازگشت به<br />
رفتارهاي پیشین و ترس رفتارهایی شایعی هستند که معمولا در هنگام مواجهه با<br />
بلایا دیده میشوند.<br />
بازگشت به رفتارهاي پیشین و ترس رفتارهاي شایعی هستند<br />
که معمولاً در هنگام مواجهه با بلایا دیده میشوند کودکان سن مدرسه با نمایش<br />
رفتارهایی چون گوشهگیري شدید، ناتوانی در توجه و تمرکز، گسیختگی رفتارها،<br />
کابوس شبانه، رفتارهاي تهاجمی و<br />
یا انزوا طلبی<br />
را پشت سر میگذارند.<br />
اما در<br />
کودکان بزرگتر افکار خودکشی، احساس گناه شدید در مورد قصور در پیشگیري از<br />
حادثه، رفتارهاي ضد اجتماعی، سوء مصرف مواد و پرورش افکار انتقام از جمله<br />
رفتارهاي غالب محسوب میگردند.<br />
کمک به کودکانی که دچار تروماي عاطفی<br />
گردیدهاند بایستی از همان صحنه وقوع رویداد شروع گردد و برحسب نوع حادثه و<br />
سن<br />
کودك بایستی به اقداماتی از قبیل ایجاد یک پناهگاه امن براي وي، دور<br />
نمودن کودك از مشاهده رسانههاي پوشش دهنده خبر، شناسایی کودکان دچار<br />
دیسترس حاد و پانیک، استفاده از رفتارهاي کلامی و غیر کلامی در آغوش گرفتن)<br />
٢٣۶
جهت ایجاد احساس امنیت، کمک به کودك جهت بیان احساسات و …<br />
روي<br />
آورد.<br />
بایستی در نظر داشت که خط اول کمک به کودك بعد از هر حادثه، اعضاي<br />
خانواده هستند و انجام حمایتهاي لازم از اعضاي خانواده میتواند در بهبودي سریع<br />
کودك موثر باشد.<br />
کاهش اضطراب کودکان در هنگام بلایاي طبیعی<br />
بلایاي طبیعی براي کسانیکه درگیر آن هستند<br />
بسیار<br />
ناراحت کننده است، در این بین کودکان، سالمندان و افراد معلول بیشتر<br />
در معرض خطر میباشند، کودك حس میکنند محل امن را بصورت<br />
دائمی یا موقت از دست داده است و نگران تکرار دوباره حادثه و آسیب به<br />
خانواده هستند.<br />
ترس و اضطراب کودکان بسیار واقعی و زیاد است این<br />
ترس میتواند آنها را به رفتارهاي دوران کودکی و غیر قابل پیشبینی<br />
سوق دهد.<br />
باید توجه داشت، عکس العمل بچهها در سنین مختلف در<br />
برابر حادثه متفاوت میباشند پرستارانی که بعد از ایجاد حادثه در محل<br />
حضور مییابند، باید به این مهم توجه خاصی مبذول دارند، پرستاران<br />
بهداشت جامعه و روانپرستاران که در زمینه خانواده داراي تخصص<br />
میباشند، در ایجاد آگاهیهاي لازم در ارتباط با کودکان چه قبل از بروز<br />
حادثه در برنامههاي آموزشی، چه بعد از حادثه در محل و هنگام کمک به<br />
خانواده نقش مهمی دارند. موارد زیر در کمک به کاهش اضطراب کودکان<br />
میتواند کمک کنند باشد: 1-<br />
ادامه امور روز مره در خانواده: کودك در<br />
٢٣٧
این وضعیت احساس امنیت میکند. 2- زندگی با افرادي که کودك با آنها<br />
آشنایی کامل دارد. 3-<br />
کنترل بچهها<br />
براي اجتناب ازدیدن صحنههاي<br />
دلخراش<br />
(حتی از رسانههاي گروهی:<br />
دیدن این صحنهها بصورت غیر<br />
منتظره در ایجاد فشار روحی شدید بسیار موثر است.<br />
عاطفی کودك و رفع آن<br />
-4<br />
-5<br />
توجه به نیازهاي<br />
درك احساسات و عکس العملهاي کودك<br />
-6<br />
صحبت در مورد آنچه بوقوع پیوست و جوابگویی به سوالات کودك.<br />
از آنجائیکه کودکان سرمایههاي ملی هر کشوري<br />
میباشند، پرستاران با ایجاد آگاهی در خانواده میتوانند در ایجاد بهداشت<br />
روانی کودکان و در نهایت جامعه موثر باشند.<br />
حمایت کودکان براي ادامه زندگی پس از حوادث غیر<br />
مترقبه<br />
حادثه غیر مترقبه براي بزرگسالان به دلیل اساس ناامنی<br />
که در زندگی روزانه و دنیاي اطرافشان ایجاد میشود قابل درك و پذیرش<br />
نیست.<br />
چه رسد به کودکان که عمیقتر تحت تاثیر قرار گرفته و میتوان<br />
گفت که بیشترین قربانیان صدمات<br />
حاصل از حوادث غیر مترقبه<br />
میباشند. البته اگر که بزرگسالان ترس و وحشت زیادي را در اطراف آنان<br />
ایجاد کرده و به امنیت و نیازهاي آن حساس نباشند این صدمات ناگوارتر<br />
خواهد بود.<br />
همانگونه که میدانید تغییرات نوروفیزیولوژیکی که در مدت<br />
دورههاي استرس حاد ممکن است اتفاق بیافتد معمولاً بزگشت پذیر است<br />
٢٣٨
ولی اگر استرس تداوم یابد، آن تغییرات برگشت پذیر نبوده و<br />
در نتیجه<br />
اثر مهمی روي تکامل مغز کودك خواهد گذاشت.<br />
قابل ذکر است که<br />
تحقیقات نشان داده است که براي اینکه کودك عمیقاً بوسیله آن آسیب<br />
ببیند نیاز به تجربه مستقیم حادثه نیست، بلکه<br />
حتی<br />
دیدن مکرر تصاویر<br />
وحشتناك حادثه از طریق رسانههاي گروهی مانند تلویزیون و اینترنت نیز<br />
کودکان را تحت تاثیر قرار داده و سلامت روانی و امنیت و ثبات آنان را به<br />
خطر میاندازد. آنچه لازم است مورد توجه قرار گیرد این است که کودکان<br />
از نظر عاطفی به والدین و مراقبان خود وابسته هستند، در نتیجه براي<br />
حمایت و سلامت کودکان ضروري است که مراقبان آنها تحت آموزش قرار<br />
بگیرد بویژه اگر کودك قبلا مشکلاتی نظیر مرگ و غیبت والدین را تجربه<br />
کرده باشد.<br />
18<br />
)<br />
175<br />
مشکلات رفتاري در دوران بلوغ و حول و حوش آن<br />
– 12 سالگی ( در زمان پس از وقوع بحران<br />
مشکلات رفتاري در دوران بلوغ و حول و حوش آن در<br />
مراحل پس از وقوع بلا یاي گسترده از مهم ترین مشکلات روان<br />
پرستاران و مسئولین بهداشت روان جامعه به شمار می<br />
.در این آیند<br />
175 -pre adolescene and adolescence<br />
٢٣٩
مراحل پرستاران بهداشت روان باید با علایم مهم این تاثیرات منفی<br />
بحران بر روي این گروه سنی آشنا بوده و با تشخیص بموقع ، موارد<br />
مشکل ساز را به مراکز تخصصی ارجاع نمایند .<br />
در بسیاري از موارد<br />
مثل اقدام به خودکشی و غیره ع تاخیر سبب صدمات جبران ناپذیر<br />
خواهد شد<br />
.قبل از ارجاي بیماران روانپرستاران می توانند مداخلات<br />
مر بوط به خود را در خصوص این افراد انجام دهند که در موارد زیر به<br />
آنها خواهیم پرداخت<br />
.<br />
شنا سا یی مشکلات رفتاري و روانی در دوران بلوغ شامل<br />
موارد زیر هستند :<br />
مشکلات احساسی و شناختی در دوران بلوغ به صورت<br />
از دست رفتن علاقه به فعالیتهاي اجتماعی یا همسالان ، تفریحات و سرگرمی<br />
ها ،غمگینی و افسردگی ،احساس نالایقی و ناامیدي ،خجالت و احساس گناه<br />
احساس<br />
،<br />
176<br />
گیجی میباشند .<br />
کاهش بازده در تحصیلات<br />
طغیان در خانه و مدرسه<br />
،<br />
،<br />
مقاومت در برابر مسئولان<br />
، تنزل در انجام رفتارهاي مربوط به<br />
مسئولیتهاي قبلی<br />
177<br />
اضطراب یا کاهش سطح انرژي ، آپاتی ،<br />
رفتار<br />
،<br />
176 - confusion<br />
177 - (apathy)<br />
٢۴٠
180<br />
دوري از جامعه ،<br />
سوء<br />
179<br />
، رفتار ضداجتماعی ،<br />
178<br />
پرخاشگرانه<br />
)<br />
استفاده دارویی،<br />
اقدامات تهدید کننده زندگی<br />
خودکشی ، رانندگی<br />
بی مهابا ، روابط جنسی نا سالم )،<br />
رفتارهاي ناپخته مربوط به<br />
،<br />
(<br />
–<br />
بزرگسالی )<br />
خیلی زود<br />
خیلی دیر<br />
عدم مشارکت در فعالیتهاي<br />
احیاء اجتماعی<br />
مشکلات فیزیکی در دوران بلوغ شامل مواردي از قبیل<br />
،<br />
،<br />
تغییرات اشتها ،سر درد ،<br />
مشکلات روده و معده<br />
خارش پوست<br />
شکایت از<br />
دردها و ناراحتی هاي مبهم<br />
می باشند<br />
،<br />
.<br />
مشکلات خواب ، اختلال در قاعدگی در دختران<br />
مداخلات پرستاري براي حمایت روانی افراد 12 تا 18<br />
سال :<br />
پرستاران می توانند بر اساس برنامه ریزي هاي دراز<br />
مدت موارد زیر را به والدین آموزش دهند تا پس از اسکان در اماکن<br />
مناسب مداخلات زیر را براي فرزندان 12 تا 18 سال خود مورد توجه<br />
قرار دهند .<br />
178 - aggressive behavior<br />
179 -anti social behavior<br />
180 - Social withdrawal<br />
٢۴١
- توجه بیشتر و ملاحظات بیشتر به این گرو هاي سنی<br />
انتظارات انجام کار در خانه و مدرسه<br />
با<br />
•<br />
فراغت بال<br />
• تشویق به بحث درمورد تجارب بحران با<br />
همسالان<br />
تشویق به انجام<br />
فعالیتهاي فیزیکی<br />
•<br />
• توجه و بکار بستن اقدامات امنیتی<br />
خانواده براي بحرانهاي آینده<br />
• حمایت از شروع مجدد فعالیتهاي<br />
اجتماعی ورزشی کلوپ ها و غیره<br />
• وادار کردن به شرکت در کارهاي آبادانی<br />
و توانبخشی اجتماعی<br />
• توجه به عقاید مربوط به خودکشی و<br />
رفتار بی محابا<br />
• توسعه برنامه هاي مدرسه براي حمایت<br />
همسالان و پرسش کردن و برنامه هاي آماده سازي و احیاء اجتماعی<br />
و داوطلبانه و شناسایی بچه هایی که در خطرند<br />
ارتقاي سلامت روان نوجوانان پس از حوادث غیر مترقبه<br />
٢۴٢
درك تاثیر بلایا و حوادث غیر مترقبه بر روي افراد مختلف جمعیت<br />
خصوصاً<br />
نوجوانان براي برنامهریزي خدمات بهداشت روانی بسیار مهم میباشد.<br />
حوادث غیر مترقبه چه به طور طبیعی و چه ساخته دست انسان سالانه<br />
بر روي<br />
میلیونها فرد در سراسر جهان تاثیر میگذارد و اثرات مهمی را بر روي سلامت<br />
روان افراد بر جاي میگذارد، و در درون افراد به ویژه نوجوانانی که در معرض<br />
فاجعه قرار گرفتهاند استرس ایجاد میکند که میتواند بهداشت روان آنها را مختل<br />
کند.<br />
در این میان پرستاران<br />
نقش مهمی در شناخت نیازهاي نوجوانان حادثه دیده<br />
و پیشگیري از عوارض روانشناختی حاصله دارند.<br />
اتفاق میافتد<br />
حوادث غیر مترقبه مانند زلزله و سیل سریع و بدون اخطار قبلی<br />
181<br />
وینکوت حادثه را یک عامل بیماریزا براي نوجوان میداند، چرا که<br />
این حوادث تفکري را که<br />
او در مورد قدرت والدین، جهت حفاظت از آنها داشته، از<br />
بین میبرد.<br />
واکنشهاي عاطفی به حادثه از نظر حالت و شدت در<br />
مختلف آنها<br />
متفاوت است و به میزان درك او از حادثه، سن، تجارب قبلی، خلق و خو،<br />
شخصیت و تاثیري که حادثه بر روي زندگی او داشته بستگی دارد.نوجوانان معمولاً<br />
پس از<br />
حادثه دچار اختلال استرس پس از سانحه<br />
(PTSD)<br />
میشوند، این اختلال<br />
یا به سرعت پس از سانحه ایجاد شده و یا ممکن است در چندین سال بعد علایم<br />
خود را نشان دهد.<br />
افراد واکنش<br />
به بحران در سنین، مختلف شامل قبل از مدرسه،<br />
مدرسه و نوجوانی با یکدیگر متفاوت میباشد.<br />
ولی به طور کلی این واکنشها<br />
181 - Wincott<br />
٢۴٣
عبارتند از:<br />
دست دادن کنترل و ثبات، ترس، نگرانی ، اضطراب، اختلالات خواب،<br />
شکایات جسمی و … میباشد. علاوه بر این موارد در نوجوانان به طور خاص باعث<br />
رفتارهایی مانند خودکشی و سوء مصرف مواد میشود.<br />
مطالعات نشان داده است<br />
که اثرات و پیامدهاي این<br />
حوادث در دختران بیشتر از پسران<br />
میباشد همچنین<br />
تجاربی چون از دست دادن هم کلاسیها، دوستان، برادر و خواهر و مواجه شدن با<br />
مناظر دلخراش حادثه و بازماندگانی که شدیداً صدمه دیدهاند مشکلات این گروه را<br />
افزایش میدهد<br />
اگر چه بروز سریع علایم و نشانههاي عاطفی در<br />
نوجوانان<br />
نسبت به<br />
واکنشهاي شدید و طولانی مدت شایعتر است، ولی باید دانست که عوارض روانی<br />
5<br />
تا میتواند 3<br />
سال بعد از یک حادثه غیر مترقبه ایجاد شود.<br />
لذا لذا حمایت<br />
روحی و روانی از این افراد بعد از حوادث لازم است به مدت طولانی ادامه پیدا کند.<br />
چرا که این دوران حساسترین دوران زندگی انسان بوده و خودداري از سلامت<br />
روان در این سنین، تضمینی براي سلامتی روان در مراحل بعدي زندگی خواهد<br />
کرد.<br />
واکنش هاي روانی بزرگسالان در برخورد با بحران :<br />
توجه به خانواده ، منزل ، کار ، تثبیت مالی ، روابط اجتماعی<br />
و فعالیتهاي اجتماعی از جمله مسئولیتهاي مهم بزرگسالان در خانواده ها به<br />
شمار می آید. برخی از واحدهاي خانواده شامل افراد بزرگسال وکودکان و<br />
٢۴۴
نوجوانان بوده و در برخی جوامع ،خانواده هاي گسترده و والدین مسن تر(پدر<br />
بزرگ (<br />
–مادر بزرگ<br />
نیز در واحد خانوادگی زندگی می کنند..<br />
دوران زندگی<br />
قبل از<br />
بحران اغلب دربردارنده تدارکات معمول براي حفظ و ابقاي یک تعادل<br />
مشروط بین نیازهاي رقابتی در خانواده می باشد .<br />
بعد از وقوع بحران این<br />
تعادل می تواند با نیاز افراد خانواده براي تامین نیازهاي معنوي ، احساسی ،<br />
فیزیکی و ما لی و صرف زمان زیاد براي فعالیتهاي احیا و بهبود از بین برود<br />
.تامسون و همکاران<br />
182<br />
بعد از واقعه توفان هو گو خطر فزاینده<br />
اي را براي بروز مشکلات روانی بین بزرگسالان میانسال مشاهده کردندکه با<br />
استرس مزمن بیشتري همراه بوده است<br />
183<br />
(دي ولف – 2000) . آنچه که مهم<br />
جلوه می کرد تعادل حمایتهاي دریافت شده وارایه<br />
بود. شده<br />
هر دو گروه<br />
بزرگسالان جوانتر و مسن ترتعادل خو بی را بین تعداد حمایتهاي دریافتی و<br />
تعداد حمایتهایی که براي دیگران فراهم کرده بودند ارائه دادند<br />
.<br />
در دوره بحرانی<br />
افراد میانسال حمایت بیشتري را دریافت<br />
نموده و در مقابل حمایتهاي بیشتري نیز از خود بروز داده بودند. .<br />
نوریس و<br />
( 2002<br />
همکاران<br />
در طول بیست سال تحقیق راجع به بحران(<br />
17 واکنش<br />
نمونه از قربانیان بزرگسال بحران را مورد بررسی قرار دادند .در % 88<br />
از نمونه<br />
ها ،همراه با افزایش سن ، اثر روانی بحران تنزل پیدا می کرد<br />
. در هر نمونه<br />
182 - . Thampson,Norris, Hanacek ( 1993 )<br />
183 ( Dewolfe 2000 )<br />
٢۴۵
آمریکایی که بزرگسالان میانسال<br />
از جوانترها و بزرگسالان مسن تر متمایز<br />
شده بودند ، بزرگسالان میانسال بدتر و شدیدتر از دیگران تحت تاثیر پی آمد<br />
هاي بحران قرار گرفته بودند<br />
. استرسی که بدنبال بحران می آمد می توانست<br />
سبب بروز تعداد زیادي علائم شناختی<br />
185 184<br />
، خلقی ، رفتاري و فیزیکی شود .<br />
عوامل خانوادگی در بین بزرگسالان :<br />
نقش تاهل<br />
در این بخش به نکات جالبی در باره نقش عوامل تاهل بر روي<br />
روش برخورد با پیامد هاي ناشی از بحران پرداخته خواهد شد<br />
. پرسنل<br />
مراقبتی به ویژه پرستاران با توجه به این حقایق تاریخی میتوانند با اطلا عات<br />
کاملتري میزان تاثیر پذیري زنان<br />
و مردان را نسبت به پیآ مد هاي ناشی از<br />
بحران شنا سایی نموده و پاسخ هاي مناسب را ارایه نمایند<br />
.<br />
در مطالعه<br />
19 مقاله مربوط به عوامل خانوادگی در رابطه<br />
باپیامدهاي بحران ، نوریس و همکاران<br />
186<br />
به برخی اطلاعات دست یافتند که<br />
نشان می دهد که عامل تاهل نیز<br />
187<br />
بویژه براي زنان یک ریسک فاکتور(عامل<br />
خطر آفرین)محسوب می شود ولی براي مردان عکس این مطلب صادق است<br />
184 - (Cognitive)<br />
185 - (emotional)<br />
186 Norris et al 2002<br />
187<br />
) Brwks & Mckinlay 1992<br />
٢۴۶
188<br />
.(فولر تن و دیگران – 1999)<br />
بعد از فروریختن سد بوفالو گریک<br />
189<br />
در سال<br />
1972 زنان<br />
متاهل علائم بیشتري را نسبت به زنان مجرد نشان دادند .<br />
همچنین علائم<br />
مردان هیچ تفاوتی را که مربوط به وضعیت ازدواجی باشد نشان نداد<br />
همکاران<br />
.<br />
.(1981)<br />
گلسر و<br />
یک مطلب جالب در این مطالعه اینست که درصورتیکه اثرات<br />
شدت در معرض قرار گرفتن و دیگر محاسبات آماري کنترل شده باشند ،<br />
شدت بروز علائم در شوهران با میزان شدت بروز علائم همسرانشان<br />
رابطه مستقیم دارد .<br />
به<br />
هرحال شدت تاثیر گذاري علایم شوهران بر<br />
همسرانشان بیشنر شدت تاثیر علایم همسرانشان بر آنها بود .(<br />
نوریس و<br />
191<br />
بعد<br />
همکاران-<br />
.همچنین مشاهده شده است که استرس تاهل<br />
190<br />
(2002<br />
از بحران افزایش می یابد .(نوریس و یوهل- 1993)<br />
مسئولیت والد بودن<br />
192<br />
193<br />
همانطوریکه گلسر و همکاران اعلام نمودند ، مسئو لیت والد<br />
194<br />
بودن با شدت بروزاسترس بعد از بحران<br />
هماهنگ است .گلسرمشخص می<br />
کند که وجود بچه ها بطور مثبتی با علائم شناسی اختلالات روحی درهمه<br />
188 ( Fullerton Ursano Tzu – Ches & Bhartiya 1999 Ursano )<br />
189 Buffalo Greek<br />
190 Norris et al 2002<br />
191 - (marital stress)<br />
192 ( Norris & Uhl 1993 )<br />
193 - Gleser ( 81 )<br />
194 - (Parenthood)<br />
٢۴٧
بجز زنان مجرد مربوط بود .<br />
در بحران آلودگی با دي اکسین در منطقه سنت<br />
195<br />
لوئیس در امریکا ،سولومون و<br />
همکاران<br />
متوجه شدند که بزرگسالان<br />
داراي بچه ، بیشتر<br />
از<br />
آنهایی که بچه نداشتند با اضطراب و دیگر علائم روبرو<br />
196<br />
بودند(سو لو مون -1993)<br />
موقعی که ترس از تهدیدات سلامت در آینده براي بچه ها<br />
وجود دارد مادران درمورد سلامت فرزندانشان کاملا<br />
نگران می شوند (نوریس<br />
و همکاران<br />
198<br />
197<br />
-2002 ( . بعد از فاجعه هسته اي تري مایل آیلند ، مادرانی<br />
که بچه هاي نوجوان داشتند به خاطر نگرانی درمورد اثرات طولانی مدت<br />
199<br />
.<br />
بحران در خطر بودند (برومت -1982) .<br />
200<br />
همینطور بعد از فاجعه چرنوبیل<br />
فقط زنان داراي بچه هاي<br />
زیر 18<br />
سال اثرات بجا مانده روانشناختی را بعد از<br />
سال نشان دادند.<br />
هاونار<br />
6<br />
،(2000)<br />
(2002)<br />
.<br />
201<br />
و همکاران -1997)<br />
نوریس<br />
، دي ولف<br />
مایرز(1989)،یونگ و همکاران<br />
واکنشهاي زیر<br />
202<br />
(1998)<br />
،<br />
،<br />
"گریه، از قبیل<br />
عصبانیت<br />
بیش فعالی و بی قراري<br />
رفتار<br />
،<br />
203<br />
شبیه رباط<br />
افزایش سطح فعالیت در پاسخگویی به شرایط<br />
مربوط به<br />
195 - Solomon et al<br />
196 ( Solomon . Bravo , Bubio – Stipec & Canino 1993 )<br />
197 ) Norris et al 2002<br />
198 Three Mile Island<br />
199 (Bromet,Parkinson,Schulberg,& Gondek 1982 )<br />
200 Chernobyl<br />
201 ( Havenaar et al 97 )<br />
202 Dewolfe ( 2000 ) Myers ( 1989 ) Norris et al ( 2002 ) و Young et al ( 1998 )<br />
203 (Robot like behavior) -<br />
٢۴٨
،<br />
بحران ،<br />
کاهش کارایی و موثر بودن فعالیتها<br />
تحلیل رفتن تواناییهاي<br />
،<br />
تحصیلی و شغلی ،<br />
غیبت از کار<br />
افزایش تحریک پذیري ، کشمکش و بیگانه<br />
شدن با خانواده، خشونت خانوادگی<br />
،<br />
ترس شدید از خطر<br />
،<br />
برنامه ریزي زیاد از<br />
حد در مورد بحران و فعالیتهاي آمادگی، جدایی از جامعه و انزوا طلبی<br />
تغییر ،<br />
،<br />
در الگو هاي تغذیه اي ،<br />
اعتیاد<br />
اجتناب از بخاطر آوردن بحران،<br />
تحریک<br />
پذیري در هنگام مشاهده سالگرد بحران در آینده"<br />
رادرمیان بزرگسالان<br />
توصیف کرده اند..<br />
مشکلات فیزیکی بزرگسالان شامل موارد زیر بودند<br />
:<br />
خستگی و فرسودگی،<br />
مشکلات خواب<br />
و بی خوابی ،<br />
کابوس و زود بیدار شدن،برانگیختگی و افزایش پاسخ بصورت از جا<br />
،(<br />
پریدن )<br />
وحشت زده شدن<br />
تغییرا ت اشتها افزایش و کاهش وزن،<br />
سردرد ، درد بدن و ناراحتی<br />
ع<br />
گرفتگی ماهیچه ها،<br />
درهم پیچیدگی<br />
،<br />
،<br />
روده و معده،<br />
ضعف پاسخ هاي ایمنی بدن<br />
افزایش آلرژي<br />
بد تر<br />
،<br />
شدن اختلا لات مزمن ،<br />
افزایش فشار خون<br />
تغییر در میل جنسی،<br />
نامنظمی در قائدگی<br />
مشکلات احساسی و شناختی بزرگسالان پس از<br />
رویارویی با بحرانها و بلا یا :<br />
٢۴٩
،<br />
شوك ، ناباوري ، بی حسی ،<br />
نیاز به کسب اطلاعات<br />
،<br />
افکار ، خاطرات مزاحم یا برگشت به گذشته ،<br />
غمگینی و افسردگی<br />
حسرت خوردن و اندوه در مورد از دست دادن عزیزان ، خانه ،<br />
از<br />
،<br />
دست دادن حس کنترل روي زندگی،<br />
عصبانیت ، آزردگی<br />
متغیر<br />
بودن خلق و خوي<br />
دمدمی مزاج بودن<br />
204<br />
( ، احساس ناامیدي درمورد<br />
)<br />
تلاشهاي امدادي ،<br />
نگرانی در مورد آینده،<br />
احساس ترس ، بی کسی و<br />
،(<br />
)<br />
دلزدگی ،<br />
تغییر در اعتقادات مذهبی<br />
قویتر شدن یا ضعیف شدن<br />
،<br />
کاهش اعتماد به نفس ،<br />
لذت نبردن از فعالیتهاي معمولی<br />
افکار<br />
خودکشی ،<br />
206<br />
205<br />
احساس گناه و سرزنش خود و شک نسبت به خود<br />
، گیجی ،<br />
207<br />
مشکلات حافظه<br />
اختلال در درك زمان و مکان<br />
مسخ<br />
،<br />
،<br />
208<br />
شخصیت<br />
، خارج شدن از واقعیت<br />
، ضعف در تواناییهاي شناختی<br />
،<br />
اختلال در تمرکز توجه، اختلال در درك زمان<br />
مداخلات پرستاران در برخورد با مشکلات بزرگسا لان:<br />
مداخلات پرستاري<br />
:<br />
پرستاران با تدوین برنامه هاي آموزشی<br />
مناسب می توانند به والدین کو دکان بازمانده و یا به مسئولین مراقبت از<br />
بزرگسا لان رفتارهاي زیر را آموزش دهند<br />
. رعایت این اصول به ظاهر ساده<br />
204 (mood swing)<br />
205 -self –blame<br />
206 - (Self-doubt)<br />
207 - (Disorientation)<br />
208 - (depersonalization)<br />
٢۵٠
به میزان زیادي از مشکلات آتی بزرگسالان خواهد کاست و نیاز به درمانهاي<br />
روانشناسی را در مراحل بعدي زندگی شان تا حد زیادي مرتفع خواهد نمود<br />
.<br />
مداخلات مناسب براي بزرگسالان در دوران پس از<br />
بحران به شرح زیر می باشند:<br />
•<br />
دقیق به تجارب بحران<br />
فراهم آوردن فرصتهایی<br />
براي گوش دادن<br />
• دادن فرصتهایی براي حسرت خوردن<br />
نسبت به چیزهاي از دست رفته<br />
• کمک کردن به مشخص کردن اولویتها و<br />
حل مسئله<br />
• ارایه اطلاعاتی در مورد استرس بحران<br />
،روش هاي از عهده برآمدن و مغابله با مشکلات ، واکنش بچه ها و اثر<br />
بحران روي خانواده<br />
• ایجادسهولت در برقراري ارتباط بین<br />
اعضاء خانواده<br />
تشویق به استفاده از حمایتهاي اجتماعی<br />
وادار کردن به استفاده از مراحل عملی<br />
•<br />
•<br />
٢۵١
جهت از سرگیري کارهاي روزمره براي زندگی<br />
• سهولت در امر از سرگیري نقشهاي<br />
خانوادگی ، اجتماعی و تحصیلی بطور معمول<br />
• کمک به بازماندگان در برداشتن گامهاي<br />
عملی جهت حل مشکلات فوري و عاجل که بوسیله بحران ایجاد شده<br />
آموزش تکنیکهاي تمرکز اعصاب<br />
مقابله با مشکلات سلامت فیزیکی<br />
ارزیابی و مرا جعه در مواقع ضروري<br />
تدارك اطلاعات بر روي منابع مورد ارجاع<br />
•<br />
•<br />
•<br />
•<br />
همچنین<br />
پیشنهادات مربوط به کمک هاي شخصی و<br />
تطابق با شرایط موجود<br />
براي بازماندگان بزرگسال شامل موارد زیر<br />
میچل ) است<br />
209<br />
-2001، مایرز-1995،مایرز و زونین-1992) : لازم است<br />
که موارد زیر به بازماندگان بزرکسال گوشزد شوند تا در مواقع مناسب<br />
آنها را به باز ماندگان بزرگسال آموزش دهند .<br />
• صبور باشید و انتظار تغییرات را با گذر<br />
زمان داشته باشید<br />
209 ( Mitchell & Everly , 2001 , Myers 1995 , M yers & Zunin 1992 )<br />
٢۵٢
• به خاطر داشته باشید شما طبیعی<br />
هستید و واکنش طبیعی دارید<br />
• بخواهید که در مورد آنچه اتفاق افتاده<br />
است صحبت کنید و افکار و احساساتتان را بیان کنید.<br />
این امربه شما<br />
کمک می کند که احساس بهتري داشته باشید و سریعتر معالجه<br />
. شوید<br />
•<br />
نیازهایتان صادق باشید<br />
با اعضاء خانواده خود در مورد<br />
قابل انعطاف و درستکار باشید<br />
تجارب و<br />
.<br />
•<br />
• سعی کنید که یک برنامه را تا آنجاکه می<br />
توانید به شکل طبیعی تهیه کنید<br />
. این امرشامل اختصاص دادن زمان<br />
با خانواده و دوستان و کسانیکه که از شما حمایت می کنند و به شما<br />
آرا مش می دهند می باشد<br />
.<br />
• با خودتان آرام و مؤدب باشید همیشه<br />
چیزهایی هست که می شود به شکل دیگر انجام گیرد<br />
• از حمایتهایی استفاده کنید که در<br />
پرورش شما نقش داشته باشند زمانی را براي دوستان ، مطالعه ،<br />
210<br />
تفریح ، فرایض دینی ، مدیتیشن<br />
و فعالیتهاي بدنی و ورزش<br />
210 -(meditation)<br />
٢۵٣
. اختصاص دهید<br />
با بچه هایتان بازي کنید<br />
از خودتان بطور فیزیکی مراقبت کنید<br />
•<br />
•<br />
.رژیم خوب ، خواب و استرا حت کافی داشته باشید.<br />
ورزش کنید<br />
،حتی اگر تصور می کنید آنرا دوست ندارید<br />
.<br />
• در صورتیکه نیاز دارید به خودتان اجازه<br />
دهید زمانی را به تنهایی بسر ببرید<br />
) با خودتان خلو ت کنید ولی<br />
کامل از تعامل اجتماعی خارج نشوید<br />
( .<br />
تعامل کنید ، مردم اهمیت می دهند<br />
جنبه هاي درمانی لمس کردن را خاطر<br />
•<br />
•<br />
داشته باشید -<br />
بوسیدن ، نوازش پشت ، مالش مختصر گردن یا پشت<br />
جنبه هاي درمانی دارد<br />
• اشکال مختلفی از ابراز احساسات شخصی<br />
مانند نوشتن ، پرداختن به موسیقی و هنر را به کار ببرید<br />
.<br />
• تا آنجائیکه می توانید بخندید و تا<br />
آنجائیکه لازم است گریه کنید<br />
• با آنچه که از دست داده اید خدا حافظی<br />
کنید<br />
• مواظب باشید که درد و رنج را با استفاده<br />
٢۵۴
زیاد دارو و الکل برطرف نکنید<br />
از سلامت و آراستگی غافل نشوید<br />
از حواس پرتی ، بی محابا شدن و مستعد<br />
•<br />
•<br />
حادثه شدن اجتناب کنید<br />
• گاهگاهی نفس کشیدن عادي را متوقف<br />
کنید و چهار یا پنج نفس عمیق بکشید<br />
.<br />
• به گروههاي اطلاع رسانی ، گروههاي<br />
حمایت یا برنامه هاي آموزشی استرس که ممکن است به شما<br />
پیشنهاد شود توجه کنید<br />
.<br />
• برنامه هاي بحران را براي خانه ، مکان<br />
کاري و مدرسه رشد و توسعه دهید و بکار بندید<br />
.<br />
• به خاطر داشته باشید درمان سه عنصر<br />
: دارد<br />
زمان ،گفتگو و اشک<br />
(time-talk-tears).<br />
211<br />
تاثیر پذیري روانی سالمندان از بحرانها و بلا یا<br />
برخورد مناسب با سالمندان در مناطق بحران زدهاز مهم ترین<br />
و ظایف پرستاران و پرسنل امدادي به شمارمی آید چرا که در تقسیم بندي<br />
افراد آسیب پذیر این گروه به عنوان افراد رده اول براي آسیب پذیري به شمار<br />
می آْیند.<br />
در این بخش مهم ترین دستورالعمل ها براي شنا سایی مشکلات<br />
211 - (Older Adults)<br />
٢۵۵
سالمندان و برخورد مناسب با آنها مطرح خواهند شد که پرستاران و پرسنل<br />
امدادي باید آنها را همواره مورد توجه قرار دهند<br />
.<br />
اغلب به نظر می رسد که بزرگترها حین بحران در معرض<br />
خطربالاتري قرار دارند .<br />
ولی یافته هاي تحقیقاتی بر اساس این فرضیه نتایج<br />
212<br />
معکوسی را ارایه می دهند نوریس ،فیفر،کانیاستی (1994)<br />
مشاهده<br />
کردند که بزرگسالان میانسال<br />
64 ساله تا (55<br />
)با بیشترین مشکلات در مغابله<br />
با مشکلات پس از بحران روبرو بودهاند واي یافته با یافته هاي پیش گفته<br />
شده توسط گلسر (1981)<br />
مطابقت دارد<br />
.علت ا ین است که بر عهده داشتن<br />
مسئولیت خانواده و فرزندانشان در این سنین بیشتر است<br />
.<br />
بعلاوه آنها در حال<br />
رسیدن به سن بازنشستگی بوده و از دست دادن مال و دارایی ها ممکن است<br />
آرزوهایشان را براي زندگی راحت درسالهاي بازنشستگی به مخاطره بیندازد<br />
.از سوي دیگر نوریس و همکاران<br />
(2002) متوجه شدند که بزرگسالانی که<br />
74 تا<br />
سال داشتند به نسبت کمتري تحت تاثیر بحران قرار گرفتند<br />
افراد .<br />
65<br />
74<br />
65<br />
(<br />
خیلی پیر 75<br />
سال (بالاي<br />
بیشتر از افرادي که سن<br />
تا<br />
سال داشتند<br />
تحت دچار مشکل شدند.این امر احتمالا می تواند بخاطر ضعف سلامت<br />
فیزیکی در این گروه سنی باشد.<br />
اما این گروه کمتر از قربانیان میانسال تحت<br />
تاثیر مشکلات قرار گرفته اند(نوریس و همکاران -2002)<br />
در مطالعه<br />
20 ساله مربوط به تحقیقات در مورد اثرات روانی<br />
212 Norris,phifer,Kaniasty,1994<br />
٢۵۶
بحران که بوسیله نوریس و همکاران<br />
انجام شد، فقط دو مورد از<br />
17<br />
(2002)<br />
نمونه افراد بزرگسال در معرض خطر بالایی نسبت به دیگر افراد بزرگسال قرار<br />
. داشتند<br />
213<br />
این مطالعات شامل یک نمونه از بزرگسالانی در زلزله نیوکاسل در<br />
1997<br />
214<br />
استرالیا<br />
و یک نمونه از بزرگسالان در سیل لهستان در<br />
بوده<br />
.<br />
است.(نوریس و همکاران -2002)<br />
اظهار می دارد که در معرض استرس قرار<br />
215<br />
آیزنگ (1983)<br />
گرفتن ، میزان مقاومت را در برابر استرس هاي بعدي افزایش می دهد و<br />
سرانجام می تواند افراد را از آسیب مصون بدارد .<br />
سن ارتباط زیادي با این<br />
216<br />
(<br />
فرضیه ؛<br />
(واکنش نسبت<br />
به استرس<br />
؛ دارد از این لحاظ که نسبت به<br />
بزرگسالان جوانتر ، مسن ترها ازتاریخچه غنی از تجارب را براي تحمل کردن<br />
هر بحران برخوردارند<br />
.<br />
217<br />
میورل و نوریس<br />
(1988) پیشنهاد می کند که بزرگسالان<br />
مسن تر ممکن است در حقیقت به عنوان یک جمعیت فرعی و بطور ویژه<br />
سرسخت تر باشند بدین خاطر که تجارب قبلیشان با مشکلات و بدبختی هاي<br />
زندگی آنها را بهتر از دیگران براي مواجهه با خسارات و خرابی هاي ناشی از<br />
بحران آماده کرده است<br />
218<br />
.باهرسون ،کارا و بل(1978)<br />
اظهار می دارند که<br />
تجارب آنها در زمینه بحران بود که باعث شد بزرگسالان مسن تر در در<br />
213 (new castle<br />
214 ( 1996 Carr & Lewin – Webster , Ticehurst )<br />
215 Eysench (83 )<br />
216 (stress inoculation) -<br />
217 ( 1988 ) Muirell , Norris<br />
218 ( 1978 ) Baherson , Kara , BELL<br />
٢۵٧
برخورد با بحران حالت انعطاف پذیرتري را از خودشان نشان بدهند .<br />
مجموعا<br />
این یافته ها با این فرضیات که آیا اشخاص پیرتر در معرض خطر بالاتري<br />
.(1998-<br />
بدنبال بحران هستند یا نه را به چالش می طلبد<br />
(نوریس و مارل<br />
219<br />
همچنین نوریس و دیگران(1994)<br />
متوجه شدند که سیلی که<br />
آنها مطالعه کردند سلامت روانی و فیزیکی قربانیان مسن تر را تحت تاثیر قرار<br />
. می دهد<br />
افرادي که از خسارتها و آسیبها در رنج هستند معمولا در<br />
اضطرابها نگرانیها و ترسها خودشان را می بازند و خیلی راحت دچار آشفتگی<br />
وتحریک پذیري می شوند ولی به هر حال آنها دچار بیماریهاي<br />
روانی نمی<br />
شوند .<br />
همینطور آنها علائم فیزیکی خستگی را احساس می کنند که به<br />
صورت احساس کسالت ، مشکلات در خواب و درد و رنج زیاد بروز نموده اما<br />
220<br />
(1990) در<br />
به یک بیماري روانی شدید دچار نمی شوند .<br />
نوریس و مارل<br />
تحقیقاتشان متوجه شدند که تنها حادثه اي که چنین اثر<br />
ادامه داري را ایجاد<br />
می کند مرگ یکی از زوجین است<br />
.<br />
اگرچه بطور کلی بزرگسالان مسن تر بطور ویژه اي در معرض<br />
خطر بالایی براي مشکلات احساسی به دنبال بحران نیستند ولی موقعیتهاي<br />
219 ( Norris & Marrell 1998 )<br />
220 - ( Norris & Marrell 1990 )<br />
٢۵٨
فردي آنها شامل درآمد و مسائل سلامت قبل از بحران ، درجه استقلال و<br />
مهارتهاي ازعهده برآمدن در زمان ارزیابی باید مورد مطالعه قرار گیرد .<br />
بعلاوه<br />
اثرات بحران شامل خسارتها ، درمعرض آسیب قرار گرفتن نیز باید مورد<br />
بررسی قرار بگیرد.<br />
ما همچنین از تجارب بحرانی قبلی و تحقیقات کنونی<br />
متوجه می شویم که بزرگسالان مسن تر بخاطر محدودیتهاي مالی ، تمایل به<br />
زندگی در مکانهاي با هزینه کمتر دارند و درنتیجه به هنگام بروز بحران و به<br />
خاطر فرسودگی خانه ها و ناامن بودن منطقه زندگیشان ، درمقابل خسارات<br />
آسیب پذیرتر هستند .<br />
درآمد محدود آنها ممکن است باعث شود که نتوانند<br />
کارهاي تعمیراتی انجام دهند و یا بعد از اینکه صاحبخانه خانه<br />
را تعمیر کرد<br />
مخارج آنرا بپردازند (مایرز-1990).<br />
( 221<br />
آنها ممکن است به زندگیشان در شرایط ناامن و خسارت دیده<br />
ادامه دهند زیرا پول و قدرت کافی و تواناییهاي شناختی براي به عهده گرفتن<br />
222<br />
مسئولیتهاي بازسازي و تمیز کردن را ندارند(دي ولف -2000) .<br />
مشکلات بینایی شنوایی یا حرکتی ممکن است در بدست<br />
آوردن منابع و شروع به کار<br />
دست به کار شدن<br />
ایجاد مشکل کند<br />
(مایرز-<br />
(<br />
)<br />
1990)( 1990 ( Myers و ممکن است جهت ادامه یک زندگی مستقل با<br />
چالش روبرو شوند<br />
.<br />
همچنین آسیبهاي فیزیکی و وخیمتر شدن بیماریهاي قبلی<br />
221 Myers 1990 )<br />
222 - ( Dewolfe 2000 )<br />
٢۵٩
ممکن است روند بهبودي را براي افراد مسنتر به عقب بیندازد .<br />
تحقیقات<br />
نشان می دهد که احتمال کمتري وجود دارد که آنها به اخطارها توجه نموده<br />
و موقعیتهاي خطرناك را درك کنند و بتوانند بموقع محل بحران را تخلیه<br />
کنند که درنتیجه متحمل خسارتها و آسیبهایی به هنگام امداد و کمک<br />
رسانی می شوند .<br />
از طرف دیگر ممکن است توانایی براي استفاده از اتومبیل<br />
را نداشته باشند و به وسایل حمل و نقل عمومی و خصوصی دسترسی نداشته<br />
باشند که بنابراین فرصتهاي آنها براي خرید کردن مایحتاج ، بدست آوردن<br />
223<br />
دارو و آب یا نقل مکان محدود می شود(یونگ و همکاران -1998)<br />
یک مسئله مهم<br />
سالمندان<br />
از دست رفتن استقلال و رفتن به<br />
خانه سالمندان در مواقعی است که چون آسیبهاي بدنی، از دست رفتن<br />
سلامتی ، مشکلات مالی و دیگر نیازهاي مربوط به بحران در زندگی آنها<br />
سربرمی آورند<br />
.آنها از گزارش کردن مشکلات خود امتناع می کنند تا وسعت<br />
مسائل را مخفی نگه دارند و جستجو براي مراقبتهاي درمانی را به تعویق<br />
. بیندازند<br />
آنها همچنین در مقایسه با گروههاي سنی دیگر نمی خواهند<br />
مساعدتهاي مربوط به بحران را مورد استفاده قرار دهند (مایرز -1990) .<br />
آنها دوست ندارند که بار زندگی خویش را بدوش دیگران<br />
بیندازند<br />
.آنها به موقعیتها بسرعت افراد جوانتر واکنش نمی دهند و ممکن<br />
223 - ( Young et al 1998 )<br />
٢۶٠
است وقتیکه از زمان ضرب الاجل لازم براي استفاده از کمکها می گذرد به<br />
دنبال کمکهاي آژانسها نباشند.(مایرز -1990) ضعف حرکتی یا فقدان امکانات<br />
حمل و نقل ممکن است باعث شود که آنها نتوانند به مراکز خدمات درمانی<br />
بحران مراجعه کنند .آنها ممکن است تجربه چندانی راجع به کاغذبازي اداري<br />
نداشته باشند .<br />
این مشکل اغلب در مورد زنان مسنی که همسرانشان<br />
مسئولیت موضوعات مالی و کاغذبازي اداري را پذیرفته اند صحت دارد .<br />
آنها<br />
ممکن است مشکلات بینایی و شناختی داشته باشند که این امر سبب می<br />
شود که توانند تقا ضا هاي اداري خویش را به موقع ارایه داده و پیگري<br />
نمایند..<br />
به خاطر بی میلی<br />
سالمندان<br />
براي گزارش دادن مشکلاتشان<br />
و بدست آوردن کمک هاي فیزیکی از آژانسهاي مربوط به بحران و کارکنان<br />
سلامت ذهنی بحران باید روشهاي مناسبی براي حل مشکلات این گروه از<br />
افراد جامعه مطرح شوند.<br />
آنها ممکن است همچنین نیاز داشته باشند که<br />
مسنترها را تشویق کنند که به کمکهاي دولتی بعنوان یک شکلی از بیمه نگاه<br />
کنند که آنرا در طول سالها پرداخت مالیات خریده اند و متوجه باشند که<br />
استفاده از چنین منابعی دیگر قربانیان را از سهم کمکها محروم نخواهد کرد<br />
.<br />
مداخلات<br />
تشخیصی و درمانی توسط روانپرستاران براي<br />
سالمندان<br />
٢۶١
تشخیص و ارزیابی:<br />
لازم است که کارکنان سلامت جامعه بویژه روانپرستاران<br />
کاملا اثر بحران را برروي سلامت افراد سالمند .<br />
ارزیابی کنند<br />
ملاقات<br />
خانگی که بوسیله کارگران سلامت ذهنی و پرستاران سلامت عمومی<br />
انجام می شود بویژه مؤثر است<br />
.<br />
حس بویایی ، لامسه ، بینایی و شنوایی در مورد این افراد<br />
ممکن است ضعیفتر از جمعیت عمومی باشد.<br />
از دست دادن شنوایی ممکن<br />
است منجر به نشنیدن صدا در محیط شلوغ در بین مسن ترها شود و<br />
همینطور یک حس بویایی ضعیف منجر به این می شود که آنها غذاهاي فاسد<br />
را بخورند.<br />
این ضعف در استعدادها و تواناییها می تواند در محافظت ازآنها و<br />
استفاده آنها از تدارکات مربوط به خدمات بحران در خانه اثر بگذارد<br />
.آنها<br />
ممکن است نسبت به اثرات سرما و گرما مستعد تر باشند (یونگ و همکاران -<br />
(1998<br />
شرایط سلامتی مانند فشارخون و دیابت ممکن است متاثر از استرس<br />
شود و دوزدارویی براي آن لازم باشد .<br />
وضعیت<br />
گیجی و مشکلات حافظه<br />
در<br />
سالمندان<br />
ممکن است بخاطر استرس ناشی بحران وخیمتر شوند و رژیمهاي<br />
پزشکی و سلامتی ممکن است تحت تاثیر قرار گیرد .ارزیابیهاي سلامت ذهنی<br />
و سلامتی بطور مداوم ممکن است براي اطمینان<br />
ازسلامت افراد پیر در طول<br />
زمان لازم باشد<br />
.این افراد اغلب به کمکهاي عملی واقعی براي خانه سازي ،<br />
ارایه کمک هاي مالی ، جایگزین کردن داراییهاي از دست رفته و حمل و نقل<br />
٢۶٢
نیاز دارند<br />
(مایرز-1990).<br />
کمک به بزرگسالان مسن تربراي پذیرش منابع<br />
مناسب براي احیاء و سازماندهی<br />
ممکن است به آنها اجازه دهد به زندگی<br />
مستقلشان ادامه دهند (دي ولف- 2000)<br />
گروهی از محققان<br />
واکنشهاي مربوط به بحران را که<br />
224<br />
در میان سالمندان رایج است بهمراه مداخلات مناسب را به شرح زیر<br />
فهرست بندي می کنند<br />
:<br />
مشکلات رفتاري سالمندان پس از برخورد با بحران :<br />
جدایی و انزوا<br />
بی میلی براي ترك خانه<br />
، بی میلی<br />
،<br />
براي گزارش تمام دارایی هاي از دست رفته خسارتها یا مشکلات<br />
سلامتی<br />
به تعویق انداختن مراجعه براي درمان دارویی<br />
، اجتناب از<br />
،<br />
،<br />
پذیرش منابع دولتی )<br />
کمک اعانه<br />
استفاده نکردن از بیمه<br />
، ضعف<br />
(<br />
،<br />
(<br />
)<br />
حرکتی ،<br />
اشکال در وفق دادن خود با نقل و انتقال<br />
تغییر مکان<br />
بدتر شدن شرایط مزمن<br />
،<br />
افزایش برخی علائم<br />
، کاهش قواي سیستم امنیتی که منجر به افزایش<br />
مستعد شدن ابتلا به بیماریهامی شود<br />
،ضعف فیزیکی فزاینده،<br />
احتمال<br />
ابتلا به عارضه افزایش یا کاهش بیش از حد دماي بدن،<br />
محدودیتهاي<br />
224 Farberow , Frederick 78 Myers 90 Dewolfe 2000<br />
٢۶٣
(<br />
حسی ، فیزیکی )<br />
بویژه بینایی و شنوایی<br />
که منجر به آسیب ها یا<br />
اختلال در بهبودي می شود<br />
225<br />
مشکلات خلقی<br />
226<br />
و شناختی سالمندان پس از<br />
برخورد با بحران :<br />
، افسردگی<br />
درد و رنج و غصه<br />
) ظن و گمان ،<br />
(<br />
،گیجی ، اختلال درك زمان و مکان<br />
، (disorientation)<br />
مظنونیت<br />
مشکلات<br />
حافظه<br />
تحریک پذیري، بیقراري ،عصبانیت<br />
آپاتی<br />
، ترس از رفتن<br />
،<br />
،<br />
به خانه سالمندان<br />
،اضطراب نسبت به محیط ناآشنا ،سرگردانی در<br />
مورد دریافت کمک یا اعانه ها<br />
مداخلات<br />
پرستاري در رابطه با سالمندان بازمانده از<br />
بحران :<br />
• لازم است که ارزیابی کاملی از اثرات<br />
بحران بر سالمندان بدست آید<br />
) با مشاهدات مکرر ، سؤلات مربوط به<br />
مشکلات پیراپزشکی، ملاقات در خانه و بحث با خانواده ).<br />
مشکلات ممکن است مشکلات خود را گزارش ندهند<br />
چونکه<br />
دلگرمی دادن با گفتگو به صورت مکرر<br />
تسهیلات مناسب را براي اطلاع رسانی به<br />
•<br />
•<br />
آنها ایجاد نمایید<br />
225 - emotional<br />
226 - (cognitive)<br />
٢۶۴
• در ازسرگیري فعالیتهاي عادي روزانه و<br />
اجتماعی شدن تاآنجاکه ممکن است به آنها کمک کنید<br />
• توجه مخصوصی را براي محلهاي اسکان<br />
آنهامناسب بدهید<br />
• به سازماندهی تماسهاي اجتماعی و<br />
خانوادگی آنها کمک کنید<br />
• تلاش کنید که محیطهاي آشنا را مجددا<br />
براي آنهاسازماندهی کنید<br />
• در دستیابی به کمکهاي مالی براي حفظ<br />
سلامتی و خانه سازي به آنها کمک کنید<br />
• در رفع موانع روانی و فیزیکی جهت<br />
استفاده منابع مربوط به بحران مساعدت کنید<br />
• با احیاء مایملک آنهادر بدست آوردن<br />
مجدد داراییها کمک کنید<br />
• آنها را با کسانی که در امر حمل و نقل<br />
خدمات عمومی برنامه هاي غذایی ، سلامت خانواده ، ملاقات<br />
خانوادگی ، خدمات مشارکتی فعال هستند در مواقع لزوم مرتبط<br />
. نمایید<br />
• حمایتهاي همسالان رابراي آنها فراهم<br />
٢۶۵
نموده و یک سیستم دوستی مناسب را در بین بازماندگان در اجراي<br />
فعالیتهاي بهبود پس از بحران ایجاد نمایید.<br />
• بحث هایی را در مورد گفتگو در باره<br />
تجارب بحران و بیان احساسات آنها را رواج دهید<br />
• مشارکت در تلاشهاي احیاء اجتماعی<br />
راتشویق کنید )<br />
مثلا داشتن یک باغ جدید ، جایگزینی کردن<br />
داراییهاي از دست رفته یا دادن سرپناه به دیگران<br />
(<br />
• فعالیتهاي آمادگی براي ایجاد رابطه با<br />
افراد فامیل و با همسایگان را تشویق کنید<br />
همچنین کمکهاي اجتماعی به همان اندازه مهم هستند .<br />
تشویق مسنتر ها براي سازماندهی مجدد برقراري روابط و تماسهاي اجتماعی<br />
و فامیلی براي بهره مند شدن از حمایتهاي همسالان و گروههاي حمایتی و<br />
یافتن راههایی جهت مشارکت در تلاشهاي احیاء اجتماعی مهم است.<br />
بزرگسالان مسنتر ممکن است به خاطر از دست دادن یادگارهاي غیر قابل<br />
جایگزین مثل عکسها )<br />
که برخی از آنها در طی نسلها رد و بدل می شده<br />
( است<br />
، حیوانات خانگی ، گیاهان ، باغ که نتیجه سالها زحمت و مراقبت بوده<br />
و در حقیقت قسمتی از هویت آنها می باشند دچار درد و رنجهاي شدیدي<br />
شوند.<br />
٢۶۶
در این مرحله روانپرستاران و پرسنل بهداشت روان<br />
که مفهوم این خسارتها را کشف کنند و به آنها دلگرمی دهند که<br />
نیاز دارند<br />
می توانند<br />
دوباره فقدانهاي خود را جبران نمایند .<br />
دیگر بزرگسالان مسنتر می توانند<br />
بعنوان مشاوران همسالان خود ویا به عنوان یا همکاران توسعه دهنده خدمات<br />
براي جامعه سالمندان کار کنند<br />
سالمندان به داشتن یک حس کنترل و قابل پیش بینی نیاز<br />
دارند. سازماندهی مجدد کارهاي روزمره و داشتن یک مکان ثابت دائمی تمیز<br />
و امن براي زندگی میتواند به افزایش حس امنیت ثبات و کنترل در آنها<br />
کمک کند<br />
.احساسهاي اعتماد به نفس و ارزش شخصی میتواندبا<br />
صحبت<br />
کردن درمورد موقعیتهاي گذشته و با تنظیم اهداف قابل دسترسی ارتقاء یابد<br />
. ازآنجائیکه خسارات وارده زیاد است ، لازم است که افراد پیر تراحساسات<br />
دلبستگی خودرا احیاء کنند<br />
.بسیاري افراد خاطرات ناچیزي نسبت به گذشته<br />
دارند .<br />
کمک به آنها براي بخاطر آوردن دوران خوش گذشته و صحبت کردن<br />
درمورد زندگیشان می تواند نقطه شروعی باشد که به آنها کمک می کند با<br />
دورانهاي منحصر به فردي از زندگیشان به عنوان قسمتی از تاریخ بشریت<br />
–<br />
پیوستگی مجدد پیدا کنند<br />
. (اداره سالمندي امریکا<br />
اداره سالمندان<br />
227<br />
(..<br />
کانزاس1995- یونگ و همکاران 1998-<br />
227 ( US . Administration on Aging & Kansas Department On Aging 1995 , Young et al 1998 )<br />
٢۶٧
آسیب شناسی روانی در<br />
پرسنل امدادي در<br />
بحران<br />
به دنبال یک حادثه بحرانی، بسیاري از اقشار مردم همچون آوار<br />
برداران،پرستاران ، امداد گران بهداشتی و درمانی، پلیس خبرنگاران و سایر<br />
داوطلبان کمک و علیالخصوص روان شناسان در تماس با بازماندگان حادثه قرار<br />
آنها میگیرند.<br />
هفتهها، ماهها و حتی سالها پس از حادثه با چنین بازماندگانی کار<br />
میکنند.<br />
برخی از این افراد با بازماندگانی کار میکنند که به وضوح علائم آسیب<br />
روانی را از خود نشان میدهند.<br />
کسانی که مدت زیادي با بازماندگان حادثه کار<br />
میکنند پس از مدتی احساس میکنند که اثرات منفی دریافت کردهاند، بخصوص<br />
زمانی که بشدت درگیر هستند دچار استرس میشوند.<br />
در مجموع کار با آسیب<br />
دیدگان حادثه، استرس زا است.<br />
پژوهشهایی که در زمینه آسیب شناسی کارکنان<br />
بحران صورت گرفته است جدید است بنابراین اطلاحات محدودي براي توصیف<br />
آسیبهاي ناشی از کار با بحران ایجاد شده است، این اطلاحات به نوعی علائم<br />
آسیب را بیان میکند و چنانچه این موارددر<br />
کارکنان بحران مشاهده شود باید<br />
اقدامات پیشگیري و درمان آنها پیگیري شود.<br />
٢۶٨
228<br />
مایرز<br />
عوامل استرس زاي متعددي را که بر کارگران بحران به<br />
عنوان یک جمعیت فرعی متاثر از بحران اثر می<br />
موارد زیر را اعلام می نماید<br />
گذارد مورد بحث قرار می دهد<br />
و<br />
:<br />
١- فاکتورهایی که مربوط به تک تک کارگران می باشد )<br />
سلامتی ، استرسهاي قلبی ، تجارب آسیب زاي قبلی ، مهارتهاي از عهده<br />
برامدن ، تجارب بحران قبلی ، انتظارات شخصی و دریافت و تفسیر رویداد<br />
(<br />
عوامل درون شخصی<br />
قدرت<br />
) حمایت اجتماعی ،<br />
-٢<br />
استرسهاي موجود در گذشته در روابط فرد ، انتظارات و نیازهاي دیگران و<br />
موقعیت اعضاي خانواده در بحران<br />
(<br />
عوامل اجتماعی<br />
) ابعاد جامعه ، میزان انزواي اجتماعی<br />
-٣<br />
در گذشته ، تجربه بحران قبلی ، میزان از هم گسیختگی اجتماعی بخاطر<br />
( بحران<br />
عواملی که به بحران مربوط هستند<br />
) اخطار ، مغایرت<br />
-۴<br />
صحنه ، نوع بحران ، ماهیت عوامل مخرب ، درجه عدم اطمینان ، زمان زخ<br />
دادن ، طول مدت بحران یا تداوم تهدید قلمرو بحران و محل بحران<br />
(<br />
عوامل استرس زایی که اثر روانشناختی را براي کارگران بحران<br />
پیش بینی می کنند شامل شدت و<br />
مدت تعامل با خانواده هاي قربانیان ،<br />
228 - Myers<br />
٢۶٩
229<br />
تعیین هویت قربانیان و پیچیدگی نقش می گردد<br />
– مدت در معرض قرار گرفتن یک عامل خطر براي<br />
230<br />
کارگرانی که باید اجساد را حمل کنند<br />
یا قربانیان<br />
را شناسایی کنند می باشد .<br />
برخی از مهم ترین آسیبهاي روانی پرسنل امدادي را میتوان اینگونه<br />
خلاصه نمود<br />
الف-<br />
فرسودگی شغلی:<br />
به معناي خستگی روانی انباشته شده<br />
ناشی از کار به همراه سایر عوامل استرسزا میباشد.<br />
فرسودگی شغلی بتدریج و<br />
بمرور زمان به شکل خستگی و بیزاري بروز پیدا میکند<br />
(پیرمن و همکاران،<br />
(1995<br />
ب- استرس آسیب زاي ثانوي:<br />
براي بیان نشانههاي<br />
آسیب دیده<br />
در بین کارکنان بکار میرود.<br />
اعتقاد بر این استپرستاران و کارکنان امدادي<br />
که<br />
استرس تروماتیک را در اطرافیان خود مشاهده میکنند ممکن است علائم مشابه<br />
PTSD<br />
از خود بروز دهند<br />
ج-<br />
استرس ترحم و دلسوزي:<br />
اصطلاحی غیر کلینیکی و غیر<br />
آسیب شناختی<br />
است و به عنوان استرس کمک یا خواستار کمک به بازمانده تروما<br />
توصیف میشود.<br />
استرس دلسوزي به عنوان نتیجه طبیعی آگاهی فرد نسبت به<br />
229 - 1989 Ingraham , Wright , Ursano- Bartone Shepherdو 1994 , Itodgkinson<br />
230 - Jones 1985<br />
٢٧٠
تروماي تجربه شده توسط مراجع، دوستان یا اعضاي خانواده است تا فرآیند<br />
پاتولوژیک<br />
خستگی دلسوزي:<br />
به عنوان نمونه شدیدتري از استرس<br />
د -<br />
دلسوزي است.<br />
خستگی دلسوزي نتیجه قرار گرفتن طولانی مدت در معرض<br />
استرس است.<br />
این وضع موجب تهی شدن، خستگی دلسوزي نتیجه قرار گرفتن<br />
طولانی مدت در معرض استرس است.<br />
این وضع موجب تهی شدن، تحلیل رفتن و<br />
بد کار کردن بیولوژیکی، روانشناختی و عاطفی میشود 1995)<br />
(فیگلی،<br />
آسیبنیابی:<br />
براي توصیف استحاله دائمی و تغییرات اجتناب ناپذیر بکار میرود<br />
که در نتیجۀ کار با بازماندگان تروما ایجاد میشود<br />
و-<br />
رضایت و خشنودي دلسوزانه:<br />
در کار با بازماندگان حوادث<br />
این احتمال وجود دارد که کارکنان بحران یک احساس حاکی از رضایت و<br />
خشنودي بدست آورند.<br />
رضایت دلسوازنه فرآیندي است که در طول زمان با درگیر<br />
شدن فرد در کار با بازماندگان رشد میکند.<br />
چنین افرادي اغلب زمانی احساس<br />
شکست میکنند که علائمی از اثرات منفی کار با تروما را در خود مشاهده کنند و<br />
آنگاه در جستجوي کمک از دیگران باشند یا خودمراقبتی را افزایش دهند.<br />
به هر<br />
پرستاران حال<br />
کارکنان بحران با استرس مواجه میشوند.<br />
نکته<br />
مهم براي آنها<br />
مقاومت در برابر استرس، بکارگیري روشهاي موثر مواجههاي و بالاخره پیشگیري از<br />
ابتلاء به فرسودگی است.<br />
روشهاي مواجههاي موثر موارد زیر است:<br />
٢٧١
روشهاي پرهیز از استرس از قبیل تغییر محیط کار،<br />
قطع<br />
-1<br />
روابط<br />
مشکلزا، دنبال کردن موردهاي فاقد استرس شدید، کار کردن با مراجع<br />
-2<br />
بصورت تیمی، تغییر یا کاهش ساعات کاري، تنوع دادن به نوع کار و روش کار و<br />
نوع مراجعان، پرهیز از کار اجرایی پشت سر هم و برنامههاي پیچیده<br />
اصلاح رفتارهاي کاهش دهندة استرس مانند: کاهش رفتار تیپ<br />
A همچون رقابت افراطی، تداوم شتاب کاري، خصومت، کنترل باورها و عقایدي<br />
که تعیین کننده میزان استرس پذیري است<br />
گسترش روشهاي انطباقی از قبیل:<br />
احساس سلامتی جسمی،<br />
-3<br />
افزایش توانمندیهاي روانی، افزایش توانمندیهاي شناختی و بویژه قابلیتهاي علمی<br />
و همچنین برقراري حمایت اجتماعی (کوري،<br />
(1998<br />
پذیرفتن 4-<br />
تغییرات، آگاهی از محدودیتهاي فردي خود در کار<br />
با بحران و احساس راحتی براي مشورت با الستاد سوپروایزر و یا همکاران<br />
)<br />
(2000<br />
هاوات،<br />
5- طبیعی بودن و گسترش ویژگیهایی همچون کنجکاوي،<br />
علاقمندي نسبت به مردم، توانایی همدلی، صلابت و استواري، انعطاف پذیري،<br />
واقعیتگرایی<br />
(وارما ، (1997<br />
6- آشنایی با علائم فرسودگی ، ارزیابی وجود علائم در خود و در<br />
صورت بروز انجام اقدامات پیشگیرانه<br />
٢٧٢
7- تغییر نگرش به بحران و توجه به جنبههاي جالب، جذاب و<br />
مثبت کار با بحران و افزایش رفتارهاي شوخی و طنز<br />
(آندرسون، کریستنس،<br />
(1995<br />
پترسون،<br />
1991؛ موران، کالس،<br />
چنین نگرشی در کار با بحران،<br />
وضعیتهاي سخت مخاطره آمیز و خستگی را خنثی میکند و میتواند اشکالی از<br />
تخلیه و رهایی از تنش را فراهم آورد (کاستلر؛<br />
،1964 مارتین ولفکارت ، (1983<br />
8- آگاهی از ویژگیها، علائم آسیبها و روشهاي مداخلهاي در<br />
بحران، آموزشهایی که کارکنان بحران درباره بحران میبینند موجب میشود تا<br />
توان کمکی آنها افزایش یابد، احتمال آسیب پذیريشان کاهش یابد و میزان خود<br />
مراقبتی کارکنان افزایش یابد، این آگاهیها میتواند در قالب آموزشهاي دورهاي<br />
آموزش قبل از شروع کار و جلسات گروهی در طول مدت کار با بحران صورت<br />
گیرد.<br />
مدیریت بهداشت روانی فاجعهدیدگان و تیمهاي امدادگر در<br />
حوادث غیر مترقبه<br />
(Disaster) بحرانها و فجایع گوناگون<br />
-٢<br />
باعث برهم زدن نظم<br />
روانی<br />
و ایجاد اختلال میگردد و به دنبال خود<br />
فشارهاي روانی زیادي را ایجاد مینماید مشکلات عاطفی<br />
– روانی از<br />
جمله اختلالاتی هستند که همواره در هنگام بلایا و بحرانها رخ<br />
میدهند و با توجه به وجود پاسخهاي روانی خاص در قبال رخداد<br />
حوادث لزوم رسیدگی به آنها و تامین سلامتی روانی بازماندگان و<br />
٢٧٣
انجام برنامهریزیهاي بهداشتی-<br />
علمی-<br />
کاربردي در این زمینه بسیار<br />
حائز اهمیت میباشد.<br />
در کشور ما ستاد حوادث غیر مترقبه غالبا<br />
وظیفه کمک رسانی و امداد به فاجعهزدگان را به عهده دارد ولیکن<br />
نیازهاي روانی آسیب دیدگان بحران چندان مورد توجه نیست.<br />
در<br />
حالیکه در کشورهاي صنعتی و پیشرفته رکن اساسی در عملیات<br />
امداد، کمک<br />
رسانی و امداد روانی است به بیان دیگر باید توجه داشت<br />
که حوادث غیر مترقبه در هر نوع و شکل آن بیشک بهداشت روانی<br />
افراد و جمعیتهاي درگیر حادثه را تحت تاثیر قرار میدهد.<br />
در نگاه<br />
کلی این جمعیتهاي درگیر حادثه را میتوان در دو گروه عمده به<br />
شرح ذیل مورد بررسی قرار<br />
داد، گروهی از افراد که دچار حادثه<br />
شدهاند و گروه دیگر که در متن حادثه نبودهاند ولی جهت امداد،<br />
کمکرسانی، مدیریت بحران و …<br />
به نوعی درگیر حادثه میگردند.<br />
در گروه اول کاهش اضطراب، استرس و تسکین روحی فاجعه دیدگان<br />
کمک میکند تا عوارض عواقب مرتبط با بهداشت روانی این گروه<br />
کاهش یابد و در گروه دوم آموزش و آشنایی امدادگران<br />
روشهاي با<br />
کاهش استرس فردي، چگونگی رویارویی با فاجعهدیدگان، حفظ<br />
روحیه و اعتماد به نفس در حین امداد رسانی و …<br />
میتواند از<br />
اضطرابهاي و فشارهاي روانی که باعث کاهش عملکرد و کارآیی<br />
امدادگران شود جلوگیري به عمل آورد. به بیان دیگر میتوان گفت:<br />
٢٧۴
بهداشت روانی سوانح و حوادث غیر مترقبه دانشی است که براي<br />
کمک به آسیب دیدگان و مردم در معرض خطر و نیز کمک به امداد<br />
گرانی که به یاري فاجعهدیدگان میشتابند، شکل گرفته است.<br />
همچنین روانپزشکی و بهداشت درمان در حوادث و رویدادها غیر<br />
مترقبه، شامل ابعاد وسیعی چون:<br />
پیشگیري و آموزش، درمان و<br />
توانبخشی از یکسو و آموزش فردي، گروهی و عمومی مردم و<br />
همچنین آموزش افرادي که در معرض حادثه قرار گرفتهاند<br />
، یا از حادثه آسیب دیدهاند، از سوي دیگر<br />
(Exposure Event )<br />
است.<br />
بدون تردید مدیریت کار<br />
آمد بهداشت روانی حوادث پیآمدهاي<br />
231<br />
غیر مترقبه<br />
مثبت آن عامل کلیدي و مهمی در کاهش بحران و عوارض بعدي آن<br />
به شمار میرود،<br />
پیامدهاي روان شناختی و مداخلات پرستاري در حوادث<br />
بلایا حوادث آسیب زدایی هستند که کلیه افراد جامعه را تحت تأثیر قرار داده<br />
وباعث تخریب وسیعی<br />
می گردند.<br />
در کلیه سطوح افراد جامعه می گردد.<br />
متأسفانه بلایا موجب ایجاد صدمات فزایندهاي<br />
هر نوع بلایا به عنوان یک آسیب روانی و<br />
اجتماعی و یک تهدید بسیار جدي جسمی و یک استرس روان شناخست است<br />
بلایاي طبیعی در سطح جهان هر سال منجر به مرگ و معلولیت جسمی و روانی<br />
میلیونها نفر و صدمات مالی بسیار می گردد.<br />
مطالعات و تحقیقات متعددي در<br />
٢٣١<br />
نويسندگان : اكرم پرنده، مرتضي خاقاني زاده ،دانشگاه علوم پزشكي بقيه االله(عج)<br />
٢٧۵
زمینه اثرات روانی حوادث غیر مترقبه بر جامعه انسانی انجام گرفته است که هر<br />
کدام مبین اپیدمیولوژي بسیار وسیع از اختلالات روان شناختی است. دیوید و<br />
همکاران<br />
(1999)<br />
فلوریدا در سال<br />
در طی مطالعه خود بر روي بازماندگان گردباد آندرو (جنوب<br />
(1992<br />
اساسی %30، اختلال اضطرابی منتشره<br />
ماه پس از گردباد برآورد نمودند<br />
هندوستان در سال<br />
از این میان<br />
میزان اختلال استرس پس از سانحه را<br />
، %36 افسردگی<br />
%11<br />
و اختلال پانیک<br />
12 تا 6 در طی %10<br />
.<br />
1996<br />
در مطالعه دیگر بدنبال یک زلزله مخرب در<br />
بازماندگان مبتلا به اختلال روانی را<br />
%59<br />
%23<br />
افسردگی اساسی بودند<br />
مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه و<br />
%21<br />
.<br />
بیان کردند که<br />
داراي اختلال<br />
اگر چه بطور معمول در سال دوم بعد بلایا میزان شیوع<br />
بیماري روانی کاهش می یابد اما پس از آن در برخی افراد بصورت مزمن و پایدار<br />
باقی می ماند. شایع ترین پیامد روانی بدنبال بلایا اختلال استرس پس از سانحه<br />
است اما سایر اختلالات عبارتند از اختلال افسردگی اساسی، اختلال اضطرابی،<br />
اختلال پانیک، اختلال شبه جسمی و اختلال خواب می باشد. تجربیات کشورهایی<br />
که در معرض سوانح و حوادث بوده اند نشان می دهد که خدمات روان شناختی و<br />
پرستاري ارائه شده متعاقب این حوادث به افراد آسیب دیده در کاهش عوارض بعد<br />
آنها بسیار ارزنده اي خواهد داشت. بدیهی است درمان اختلالات روانشناختی پس<br />
از بلایا یک امر تخصصی است اما همکاري سایر حرف از جمله پرستاران ضرورت<br />
خاصی دارد. پرستاران ضمن آگاهی و شناخت از عوارض روان شناختی بلایا می<br />
توانند مداخلات متعددي انجام دهند<br />
.<br />
از جمله مداخلات عبارتند از: شناسایی و<br />
ارزیابی و ارجاع بیماران به مراکز تخصصی و ویژه، کمک در کاهش فشار روانی از<br />
طریق برخورد صحیح و مناسب، افزایش توانایی فرد در جهت سازگاري بهتر،<br />
آموزش مهارتهاي مقابله اي جهت کاهش اضطراب و تنیدگی و غیره.<br />
آمادگی روانی پرستاران در مقابله با حوادث غیر مترقبه<br />
٢٧۶
آسیب هاي جسمی—روانی وحتی مرك نیز از عواقب اجتناب<br />
ناپذیر بلایاي طبیعی شمرده می شود. اهمیت اینگونه حوادث از لحاظ روانشناختی<br />
از آن روست که موجب تحمیل فشارهاي روانی بر فرد وجامعه می گردد.<br />
بازنگري<br />
حوادث غیر مترقبه اي که در گذشته در کشورمان بوقوع پیوسته و بروز فاجعه<br />
هاي اجتماعی اساسی متعاقب آن ، گویاي این حقیقت تلخ است که تجارب حاصل<br />
از اینحوادث ، نه تنها راه گشاي یک برنامه ریزي منسجم براي کاهش عوارض<br />
حوادث احتمالی بعدي نبوده بلکه هر بار پس از وقوع ، جامعه دچار هیاهویی کاذب<br />
می گردد.<br />
این هیاهوي کاذب به نوبه خود سبب اعمال اقدامات شتابزده و بعضاً بی<br />
حاصل می شود بطوریکه انگار این نخستین بار است که جمعه دچار چنین وضعیت<br />
بحرانی شده است.<br />
بنابراین<br />
اولین گام در چاره اندیشی عواقب وعوارض چنین<br />
فجایع ، درس گرفتن از آنهاست. البته بهترین راه پیشگیري از عوارض یک حادثه ،<br />
جلوگیري از به وقوع پیوستن آنهاست.<br />
اما با توجه به اینکه جلوگیري کردن از<br />
حخوادث طبیعی از حیطه قدرت انسان خارج است مناسبترین شیوه در گام<br />
نخست<br />
، پیشگیري از بروز بحران پس از فاجعه است.<br />
که این امر با آموزش<br />
فرایندهاي امدادي اثر بخش و هدفمند قبل از بروز بحران پس از فاجعه از<br />
مکانیسمهاي سازگاري استفاده نماید اما به علت بزرگی بحران ایجاد شده در<br />
بلایاي طبیعی اغلب نمیتوان با شیوه هاي معمولی بر بحران فائق<br />
آمد و به تعادل<br />
رسید. ولی در هر صورت با استفاده و تلفیق راهکارهاي مناسب وپروسه هاي مقابله<br />
می توان تا حد زیادي عملکرد فرد و جامعه را در مقابل بحران طاقت فرسایی را<br />
٢٧٧
براي آنان ایجاد می کند.<br />
کادر درمانی و پرستاران علیرغم تحمل رنج<br />
و ناراحتی<br />
ومشکلات خود وخانواده<br />
شان موظفند اقدامات حمایتی و درمانی را نیز به نحو<br />
احسن و با کیفیتی مطلوبتر از همیشه به انجام برسانند و به جاي حضور در کنار<br />
خانواده به رفع نیازهاي جامعه بپردازند.<br />
بنابراین با آماده سازي گروه درمانی و<br />
پرستاران از نظر روانی و با آموزش پروسه هاي مقابله می توانیم توانایی گروهرا<br />
اتخاذ استراتژي مناسب در موقعیت جدید افزایش دهیم.<br />
مهارتهاي مقابله با<br />
موقعیت هاي بحرانی به دو گروه تقسیم می شود. یکی استراتژیهاي روانی (متمرکز<br />
بر هیجان) و دیگري ، استراتژیهاي عملی (متمرکز در بحران).<br />
در برنامه هاي آموزشی و آمادگی هاي پیش از<br />
بلایا می بایست به<br />
نیازهاي روانی درمانگران نیز توجه شود.<br />
لذا شایسته است آمادگی روانی با درك<br />
آسیب پذیري گروه درمانی در هنگام مصدومیت و پاسخگویی آنان به نیازهاي خود<br />
وخانواده شان صورت گیرد.<br />
در حقیقت با آماده نمودن کادر درمانی براي رویارویی<br />
با تنش و بحران، حمایت روانی آسیب دیدگان نیز به بهترین نحو ممکن صورت<br />
می پذیرد. در کل با تقویت روشهاي مقابله اي مثبت ومنطقی قبل از بلایا در گروه<br />
درمانگران میتوان از اقدامات شتابزده و غیر منطقی آنا در زمان بلا و پس از آن<br />
جلوگیري کرد که حاصل آن به دست آوردن حداکثر بازدهی از عملکرد کادر<br />
درمانی خواهد بود.<br />
٢٧٨
Change language