Pearson Education Polska Sp. z o.o. ul. Jana Olbrachta ... - J.angielski

PROGRAM NAUCZANIA ZOSTAŁ DOPUSZCZONY DO UśYTKU SZKOLNEGO PRZEZMINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ, NUMER W WYKAZIE: DKW 4014-45/00Pearson Education Polska Sp. z o.o.ul. Jana Olbrachta 9401-102 Warszawainfolinia 0 800 12 00 76Pearson Education jest wydawcą ksiąŜek Longmana.All rights reserved; no part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system,or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording,or otherwise, without the prior written permission of the Publishers.

PROGRAM NAUCZANIA JĘZYKA ANGIELSKIEGOTyp szkoły: GIMNAZJUM, klasy I - IIIEtap nauki: III etap edukacyjny, poziom średnio zaawansowanyWymiar godzin: minimum 3 godziny w tygodniu w trzyletnim cyklu nauczaniaAutorki:Ewa LewandowskaAbsolwentka Uniwersytetu Łódzkiego,kierunku filologii angielskiej o specjalności:metodyka nauczania języka angielskiego.Od 1989 prowadzi w Pabianicach niepublicznąplacówkę oświatową - Szkołę JęzykaAngielskiego “Wonderworld”- specjalizującą się w nauczaniuprzedszkolnym, wczesnoszkolnym i szkolnymi pełni w niej funkcję dyrektora metodycznego.Wcześniej nauczycielka języka angielskiegow szkołach podstawowychi średnich.Obecnie prowadzi równieŜ zajęcia z językaangielskiego w Gimnazjum nr 2w Pabianicach. Autorka podręcznikówdo języka angielskiego, materiałówdydaktycznych dla uczniów i nauczycieli.Prowadzi szkolenia metodyczne w zakresienauczania przedszkolnegoi wczesnoszkolnego.Barbara MaciszewskaAbsolwentka Uniwersytetu Łódzkiego,kierunku filologii angielskiej o specjalności:literatura angielska, a takŜe PodyplomowegoStudium Języka Angielskiego dla Nauczycieli.Od 1989 pełni funkcję dyrektora do sprawmetodycznych w Szkole Języka Angielskiego“Wonderworld” w Pabianicach- specjalizującej się w nauczaniuprzedszkolnym, wczesnoszkolnymi szkolnym. Wcześniej nauczycielka językaangielskiego w szkołach podstawowychi średnich. Obecnie prowadzi równieŜ zajęciaz języka angielskiego w Gimnazjum nr 2w Pabianicach. Autorka materiałówdydaktycznych dla uczniów i nauczycieli.Prowadzi szkolenia metodyczne w zakresienauczania przedszkolnegoi wczesnoszkolnego.Recenzenci:prof. zw. dr hab. Hanna Komorowskamgr GraŜyna Maciaszekmgr Wojciech ToporowskiEdycja tekstu:mgr ElŜbieta Rodzeń-Leśnikowska3

SPIS TREŚCII ZAŁOśENIAORGANIZACYJNO- PROGRAMOWE1 Podstawy programu2 Koncepcje pedagogiczne3 WyróŜniki programua Wprowadzenie rozwiązań metodycznychpobudzających zaangaŜowanie uczniab Diagnozowanie, ocena i samoocena– Kierowany System Kredytówc ŚcieŜki edukacyjneII UCZESTNICY I WARUNKIPROCESU EDUKACYJNEGO1 Odbiorca programu2 Nauczyciele korzystający z programu3 Warunki lokalowo - organizacyjne4 Niezbędne wyposaŜenie pracowniw środki techniczneIII CELE NAUCZANIA1 Nadrzędne cele nauczania i zadaniaedukacji2 Ogólne cele kształcenia3 Szczegółowe cele kształcenia związanez rozwojem sprawności językowycha Sprawność rozumienia ze słuchub Sprawność mówieniac Sprawność czytaniad Sprawność pisaniae Inne umiejętności4 Inne cele związane z ogólnym rozwojemuczniówIV TREŚCI NAUCZANIA1 Zakres materiału - I klasa gimnazjuma Funkcje komunikacyjneb Zakres tematyczny i leksykalnyc Konstrukcje zdaniowed Zakres materiału gramatycznego2 Zakres materiału - II klasa gimnazjuma Funkcje komunikacyjneb Zakres tematyczny i leksykalnyc Konstrukcje zdaniowed Zakres materiału gramatycznego3 Zakres materiału - III klasa gimnazjuma Funkcje komunikacyjneb Zakres tematyczny i leksykalnyc Konstrukcje zdaniowed Zakres materiału gramatycznegoV PROCEDURY OSIĄGANIACELÓW - METODYI TECHNIKI NAUCZANIA1 Style uczenia się2 Metody nauczaniaa Metoda komunikacyjnab Metoda audiolingualna3 Techniki nauczania sprawnościjęzykowycha Rozwój sprawności słuchaniaze zrozumieniemb Rozwój sprawności mówieniac Rozwój sprawności czytaniad Rozwój sprawności pisania4 Inne techniki pracya Nauka przez zabawę - gry i zabawyjęzykoweb Nauka przez piosenkęc Projektyd Techniki teatralnee Nauka z wykorzystaniem technikmultimedialnych- Internet- Programy komputerowe- Videof Struktura lekcji- Rozgrzewka językowa- Sprawdzenie pracy domowej- Prezentacja materiału- Ćwiczenia wdraŜające- Zastosowanie języka5 Warto wprowadzić w Ŝycie- AranŜacja wnętrza- To juŜ potrafię- Kontrakt pierwszym krokiemku autonomii- Moje “portfolio”- Angielski na angielski- To zapamiętałem- Klinika Języka6 Formy pracy7 Materiały nauczania i niezbędne środkidydaktycznea Materiały nauczaniab Środki dydaktyczne4

VI ZAKŁADANEW PROGRAMIEOSIĄGNIĘCIA UCZNIANA POZIOMIE ŚREDNIOZAAWANSOWANYM1 Zakładany poziom osiągnięć uczniaa rozumienie ze słuchub mówieniec czytanied pisaniee gramatykaf inne umiejętności związane z rozwojemogólnym uczniówVII SPRAWDZANIE EFEKTÓWNAUCZANIA1 Sposób dokumentowania przebiegui efektów nauczaniaa Raport Postępów Uczniab Wewnętrzny Arkusz Ocen Końcowych2 Skala ocen3 Metody pomiaru osiągnięć uczniów -obserwacja i diagnozowaniea Sposób sprawdzania efektów nauczania- Sposób sprawdzania rozwojusprawności językowych- Sposób sprawdzania wiedzyo zagadnieniach kulturowych- Sposób sprawdzania znajomościsłownictwa i gramatykib Testy Otwarte jako czynnikmotywacyjny dla nauczyciela i ucznia- Co kryje się za nazwą Test Otwarty- Cele Testów Otwartych- Jaki test moŜna nazwać TestemOtwartym- Jak często przeprowadzać Test Otwarty- Korzyści dla ucznia związanez rozwiązywaniem Testów Otwartych- Korzyści dla nauczyciela związanez przeprowadzania Testów Otwartych- Jak sprawdzać i oceniać Testy Otwartec Testy Końcowed Kierowany System Kredytów- Podstawy- Cele- ZałoŜenia- Proponowane przypisanie ocenkredytom w skali roku szkolnego- Indywidualne moduły nauki- Grupowe moduły nauki- Grafik Aktywności i Kredytów Ucznia- Karta Aktywności i Kredytów Ucznia- Jak modyfikować grafik aktywnościi wartości kredytowych- Przewidywane korzyści dla ucznia- Przewidywane korzyści dla nauczyciela- Przewidywane zadania nowego typustojące przed nauczycielem- Uwagi końcowe3 Kontrola i ocena - wskazówkimetodycznea Negocjowanie ocenyb Nagradzanie a motywacjac Ocenianie a diagnozad Metodyczna samoocena pracynauczycielaVIII JAK MODYFIKOWAĆPROGRAMIX SŁOWNIK POJĘĆX BIBLIOGRAFIA5

2 Nauczyciele korzystającyz programuZ programu naszego korzystać mogą nauczycielejęzyka angielskiego o kwalifikacjach określonychprzez MEN. Zakładamy jednocześnie,Ŝe nowatorskie rozwiązania, jakie proponujemy,znajdą zwolenników takŜe wśród nauczycieliinnych języków i innych przedmiotów.3 Warunki lokalowo- organizacyjneProgram moŜe być realizowany w wydzielonej,typowej sali lekcyjnej. Sala winna być wyposaŜonaw ławki i krzesła. W sali powinno znaleźć sięteŜ miejsce do wyeksponowania projektówwykonanych przez uczniów.4 Niezbędne wyposaŜeniepracowni w środkitechnicznePracownia powinna być wyposaŜonaw niezbędne środki techniczne, takie jak:magnetofon, magnetowid, tablica. W przypadkustosowania technik multimedialnych naleŜywykorzystać pracownię komputerową.IIICELE NAUCZANIA1 Nadrzędne cele i zadaniaedukacjiCelem nauczania jest zapewnienie uczniomw wieku gimnazjalnym zorganizowanej formynauki języka angielskiego, a tym samym stworzenieim właściwych warunków rozwoju, wyposaŜenieuczniów w narzędzia niezbędne do zrozumieniaobecnego świata oraz wypracowanie umiejętnościfunkcjonowania w społeczności Unii Europejskiej.Nadrzędnym celem nauczania jest wytworzeniekompetencji językowej i komunikacyjnej,umoŜliwiającej porozumiewanie się w językuangielskim oraz przygotowanie uczniado wykorzystywania języka angielskiegow sytuacjach Ŝyciowych. Program zakłada,Ŝe uczeń zdobędzie umiejętność rozumieniawypowiedzi rozmówcy, a takŜe samodzielnegoformułowania wypowiedzi. Istotnym celemedukacyjnym jest równieŜ poznanie kulturyi spraw Ŝycia codziennego kraju nauczanegojęzyka.Zadania edukacji w zakresie nauki języka obcegouwzględniają:• rozwijanie w uczniach poczucia własnejwartości oraz wiary we własne moŜliwościjęzykowe, między innymi przez pozytywnąinformację zwrotną dotyczącą indywidualnychumiejętności lingwistycznych• dalsze wdraŜanie uczniów do samodzielnościw procesie uczenia się języka obcego• zapewnienie dostępu do materiałówautentycznych• zapewnienie uczniom maksimum kontaktuz językiem obcym, między innymi przezwymianę ze szkołami w innych krajachlub uczestnictwo w programachmiędzynarodowych• zapewnienie uczniom moŜliwości stosowaniajęzyka jako narzędzia przy wykonywaniuzespołowych projektów, zwłaszczainterdyscyplinarnych• dalsze rozwijanie w uczniach postawyciekawości, otwartości i tolerancji wobec innychkultur.Niniejszy program prezentuje zakres materiaługramatycznego i semantycznego oraz określapodstawowe umiejętności językowe, jakie uczeńpowinien opanować w ciągu trzech lat nauki.2 Ogólne cele kształcenia:• dalsze rozwijanie sprawności rozumieniaze słuchu i mówienia• dalsze rozwijanie sprawności czytaniai pisania• poszerzenie repertuaru funkcji językowychumoŜliwiających posługiwanie się językiemobcym w sytuacjach Ŝycia codziennego• opanowanie bardziej rozwiniętych strukturgramatycznych stosownych do wyraŜaniateraźniejszości, przeszłości i przyszłości• opanowanie słownictwa dotyczącego Ŝyciacodziennego, ze szczególnym uwzględnieniemrealiów kraju ojczystego oraz kraju/obszarujęzyka docelowego w oparciu o autentycznemateriały językowe• rozszerzenie komponentu kulturowo--cywilizacyjnego, z ukierunkowaniem na stylŜycia i zachowania w kraju języka docelowego• rozróŜnianie formalnego i nieformalnego stylujęzyka• rozwój indywidualnych strategii uczenia się• opanowanie zasad wymowy i ortografii.7

Zakres tematyczny i leksykalnyZakres tematycznySytuacje, funkcje komunikacyjnei sprawnościMateriał leksykalnyJa, moja rodzina Podawanie danych osobowych: Członkowie rodzinyi przyjaciele - wypełnianie kwestionariusza Dane osobowe(dane osobowe, zainteresowania)Wydarzenia przeszłeMoje Ŝycie:- opowiadanie o sobie- pisanie krótkiego Ŝyciorysu- wyraŜanie własnych marzeńPrezentacja członków rodzinyLudzie wokół nas: Opisywanie i porównanie osób: Wygląd zewnętrzny, ubrania- wygląd - porównywanie róŜnych typów urody Upodobania- ubranie i stylów mody Cechy charakteru- cechy charakteru - porównywanie typów osobowości Praca i zawody- praca - wyraŜanie opini o ludziach, strojach- wyraŜanie prośby, podziękowania,przeprosinPodejmowanie pracy:- dawanie rad, pytanie o radę- podejmowanie decyzji- określanie wymagań(obowiązki, godziny pracy itp.)- powitania i poŜegnaniaZdrowie: Jak zachować zdrowie: Zdrowie, choroby, zranienia- dobre i złe nawyki - nazywanie chorób i dolegliwości Części ciała- niebezpieczne wypadki - wyraŜanie sugestii, co naleŜy, a czego/ŚcieŜki edukacyjne nie naleŜy robić- edukacjaprozdrowotna/- wyraŜanie warunkuTrudne sytuacje:- proszenie o pomoc- wyraŜanie bólu, strachu, współczuciaMoja szkoła: Rozmowa o przedmiotach nauki: Nazwy czynności- przedmioty nauki - pytanie o przedmioty, zainteresowania Nazwy przedmiotów szkolnych- zasady i reguły - wyraŜanie opinii Zwroty grzecznościowe- moi koledzy Rozmowa o zasadach i regułach zachowania- wyraŜanie konieczności, zakazu- pytanie o pozwolenie- przepraszanie i dziękowanie- oferowanie pomocyśycie codzienne: Jak zorganizować sobie codzienne czynności Nazwy pomieszczeń- obowiązki codzienne i obowiązki: i sprzętów domowych- jedzenie - układanie harmonogramu dnia Obowiązki domowe/ŚcieŜki edukacyjne - określanie zajęć i czasu Czas, godziny- kultura polskana tle cywilizacjiśródziemnomorskiej/- projektowanie i opisywaniemiejsca do pracy- opisywanie niezbędnych przedmiotówJedzenie poza domem:- nazywanie i zamawianie róŜnych potraw- pytanie o cenę i płacenie- nazywanie i opisywanie punktówgastronomicznych- porównywanie zwyczajów związanychz jedzeniem w kraju i za granicą- podawanie prostego przepisu kulinarnego- wyraŜanie własnych upodobańw odniesieniu do jedzenia i piciaJedzeniePunkty gastronomiczne10

Zakres tematyczny i leksykalny, klasa I, c. d.Zakres tematycznyKultura i sztuka:- malarstwo- biografie artystów/ŚcieŜki edukacyjne- kultura polskana tle cywilizacjiśródziemnomorskiej/Sytuacje, funkcje komunikacyjnei sprawnościPodawanie krótkich informacjio Ŝyciu znanych ludziMateriał leksykalnySztukaBiografieHobby, zainteresowania Rozmowa o zainteresowaniach: Muzyka i zespoły muzycznei czas wolny - opowiadanie o ulubionych zespołach Sporti druŜynachZainteresowania, hobby- wyraŜanie opinii o filmach, muzyce ...- wyraŜanie pragnieńRozmowa o sposobie spędzania czasuwolnego (leisure activities):- opisywanie ulubionych zajęć i pytaniekolegów o ich preferencjePlanowanie weekendu:- zapraszanie, przyjmowaniei odrzucanie zaproszeń- określanie najbliŜszych planów- podejmowanie decyzjiŚrodowisko, w którym Zwiedzanie z planem miasta: Nazwy miast i miejscŜyjemy: - określanie kierunków świata Kierunki- moje miasto - określanie połoŜenia miejsc i obiektów Pory dnia, roku, miesiące- pytanie o kierunek i informowanie Liczebniki porządkoweo drodze do ...PogodaKraje, narodowości, Wędrówki po świecie: Nazwy państw i narodowościregiony geograficzne: - wyszukiwanie i uzupełnianie PodróŜe- historia i kultura Polski informacji o krajach i narodach Przyroda- w kręgu kultur świata - opowiadanie o słynnych podróŜnikach Historia- podróŜe - porównywanie warunków- zwierzęta egzotyczne pogodowych w róŜnych krajach- klimat - opisywanie przyrody- historia świata Fakty z historii świata:/ŚcieŜki edukacyjne - ustalanie chronologii wydarzeń- kultura polskana tle cywilizacjiśródziemnomorskiej,edukacja europejska/- wyraŜanie opinii- wyraŜanie uczuć i emocjiInformacja, komunikacja Rozmowa telefoniczna Prasa, radio, telewizjai technika: Przekazanie wiadomości w Internecie Telefon- prasa Czytanie informacji z artykułów prasowych Komputer- Internet Osiągnięcia w technice: Środki transportu- rozmowa telefoniczna - przedstawianie wynalazków i ich Nauka i technika- wynalazki autorów Daty/ŚcieŜki edukacyjne - pytanie o datę- edukacja czytelniczai medialna/- prognozowanie przyszłości- wyraŜanie warunku11

• Rzeczownik- rzeczowniki policzalne (countable nouns)- rzeczowniki posiadające liczbę mnogą:apple / apples- rzeczowniki niepoliczalne (uncountablenouns)- rzeczowniki występujące tylkow jednej formie: tea, people, health- rzeczownik odsłowny: swimming, diving• Przedimek- przedimek nieokreślony a / an:a huge sky-scraper, an interesting event- przedimek określony the: the book yougave me- przedimek zerowy (brak przedimka): people,information• Zaimek osobowy- forma dopełnienia: me, you, him, her, it,us, them- zaimki dzierŜawcze: mine, yours, his, hers,its, ours, theirs• Czasownikczasowniki leksykalneczasowniki specjalne (operatory): was / were,did, have / hasczasowniki z partykułą (phrasal verbs): call at,care for, come in, hold on, go on, look for,look after, pick up, ring up, turn on / offformy czasu Simple Past (2 nd form):- regularne: smile + -ed = smiled,start + -ed = strated, cry + -ed =cried,- nieregularne: begin – began, write – wrote,go – wentforma imiesłowu biernego (3 rd form):write – written, go - gone- regularne: smile + -ed = smiled,start + -ed = strated, cry + -ed =cried,- nieregularne: begin – begun, write – written,go – gone- forma imiesłowu czynnego (gerund):write + -ing = writing• Przysłówek- tworzenie przysłówków od przymiotników:regularne: angry + -ly = angrily,slow + -ly= slowlynieregularne: good – well, fast – fast- częstotliwości: ever, never- stopnia: very much, a lot, at all• Przymiotnik- określający miary: fast, heavy, high, long, wide- stopniowanie przymiotników:fleksyjne, przymiotniki jedno i dwusylabowe:big – bigger – the biggeestniektóre formy nieregularne: far – further –furthestopisowe, przymiotniki trzysylabowe i dłuŜsze:frightening – more frightening –the most frightening• Liczebnik- liczebniki główne- liczebniki porządkowe: 1 st - first, 2 nd - second,3 rd - third, 4 th - fourth, 5 th - fifth, ...• Przyimek- miejsca: under, above, on the left / right, near- czasu: before, after• Spójnik- but, so, because, when, while, since, for2 Zakres materiału –II klasa gimnazjuma/ Funkcje komunikacyjne• Podawanie danych osobowych (imięi nazwisko, wiek, kraj, narodowość, zawód,adres): My father’s name is ..., He’s fourty.,He comes from Poland. , He is Polish., He isa computer operator., He lives in ...• Określanie i porównanie cech przedmiotówi substancji: the worst of all, Do you know whatanimal is the biggest in the world?, A sponge issoft.• Określanie stosunków ilościowych: a coupleof people, a school of fish, several minutes• Określanie i porównanie cech osób (wygląd,cechy charakteru i usposobienia): Who isan extrovert?, He seems bright and inventive.• Określanie posiadania i przynaleŜności:That book doesn’t belong to me.• Określanie stosunków interpersonalnychi pokrewieństwa: They are close friends.• Opisywanie miejsca i połoŜenia: How far is ...?• WyraŜanie ruchu i kierunku: He jumped intothe water.• WyraŜanie stosunków czasowych:- podawanie godziny, dnia tygodnia, miesiąca,pory roku- częstotliwość czynności: from time to time- trwanie w czasie (czynność ciągła i prosta):I’ve been waiting for you since morning.,I had cooked dinner before she came backhome.- czynność w róŜnych aspektach czasu(teraźniejsza, przeszła, przyszła):We have been watching TV for two hours.,He had managed to clean his room before hismother came back.- warunek: You’ll be late unless you hurry up.,I would change my room if I earned somemoney.13

• WyraŜanie upodobania, preferencji:I’m fond of ..., I’m interested in ...,I’m keen on ..., I’d rather...• Określanie umiejętności, kompetencji:He is a good surfer.• WyraŜanie moŜności, moŜliwości: You can haveit if you like., You may go.• WyraŜanie obietnicy: I promise ...,That’s a deal.• WyraŜanie propozycji: Do you fancy coming /an ice-cream?• WyraŜanie opinii: I think ..., I’m sure ...,I believe ...• WyraŜanie konieczności, zakazu: You mustn’tdrive so fast., Do you have to ...?• WyraŜanie prośby, Ŝyczenia: Can you do mea favour?, Tea for me, please., No coffee for me,thank you.• Składanie propozycji: Let’s have a picnic,shall we?• WyraŜanie sugestii, dawanie rad: You ought toask him again., If I were you I would tell the truth.• WyraŜanie własnych uczuć i postawy wobeczjawisk:- ocena pozytywna i negatywna: It’s a disaster.- zgoda, niezgoda: Sure., No problem.,I’m afraid it’s not possible.- zadowolenie, radość: Yum!, Brilliant!,How wonderful!- irytacja, złość: Silly me!, Clear off!, Shut up!,I’m fed up with it.- zdziwienie: That’s odd.- obawa, strach: You frightened me.- współczucie: Poor you., Hard luck.• Rozpoczynanie, podtrzymywanie, kończenierozmowy: Come and meet ..., Do you rememberme?, How are things?, I see what you mean., So?,Guess what?, Is that clear?,I was wondering ..., To start with ..., Go ahead.,Maybe.• Zwroty grzecznościowe:- powitanie: How is it going?, How are youfeeling?- poŜegnanie: Take care., Write soon.- podziękowanie: Thanks a lot.That’s OK. / Forget it.- przeproszenie: Sorry to keep you waiting.,That’s my fault.- Ŝyczenia: Have a nice time! Good luck with ...- pytanie o drogę, kierunek: Could you tell methe way ...? How far is ...?b/ Zakres tematyczny i leksykalnyZakres tematycznySytuacje, funkcje komunikacyjnei sprawnościMateriał leksykalnyMy i ludzie wokół nas: Weryfikacja informacji: Dane osobowe- dane osobowe - wypełnianie kwestionariuszy Charakter i usposobienie- cechy osobowości - pytanie o dane osobowe Uczucia- ambicje i marzenia - określanie upodobania, umiejętności- prawa człowieka - wyraŜanie oczekiwańi przemocOkreślanie charakteru:- nazywanie typów osobowości i ich cech- wyraŜanie opinii o ludziach- wyraŜanie zadowolenia, niezadowoleniaPrzemoc wobec innych:- relacjonowanie minionych zdarzeń- proponowanie pomocy- przyjęcie i odrzucenie pomocy- wyraŜanie wdzięczności, podziękowaniaZdrowie: Jak się odŜywiamy: Zdrowie, choroby- zdrowa Ŝywność - opisywanie dobrych i złych nawyków śywność- dobre i złe nawyki - opisywanie róŜnych diet i sposobów/ŚcieŜki edukacyjne odŜywiania się- edukacjaprozdrowotna/- proszenie o radę i dawanie rad- podawanie przyczyny- wyraŜanie opinii14

Zakres tematyczny i leksykalny, klasa II, c. d.Zakres tematycznySytuacje, funkcje komunikacyjnei sprawnościMateriał leksykalnyśycie codzienne: Planowanie pracy na wakacje: Zakupy, pieniądze- praca - sposoby zarabiania własnych pieniędzy Praca- zakupy - wyraŜanie zamiaru- określanie przyszłych planówKupowanie, rozmowy w sklepie:- wyraŜanie własnych preferencji- pytanie o pozwolenie- wyraŜanie zadowolenia i dezaprobaty- pytanie o rozmiar, cenę- określanie ilościKultura i sztuka: - czytanie biografii Literatura i gatunki literackie- sławni ludzie kultury - czytanie fragmentów z literatury angielskiej Sztuka- literatura - opisywanie obrazów Biografie- malarstwo - wyraŜanie emocji, opinii/ŚcieŜki edukacyjne- układanie i opowiadanie historyjek- kultura polskana tle cywilizacjiśródziemnomorskiej,edukacja czytelnicza/Hobby, zainteresowania WyraŜanie zainteresowania Zainteresowania, hobbyi czas wolny WyraŜanie opinii o filmach, muzyce ...Planowanie wspólnego wyjścia:- zapraszanie, przyjmowaniei odrzucanie zaproszeń- podejmowanie decyzjiŚrodowisko, w którym Orientacja w mieście i terenie: Miejsca, kierunkiŜyjemy: - pytanie o kierunek Zwierzęta- w mieście i w terenie - poinformowanie o drodze do ...- zwierzęta hodowlane - prezentacja ciekawych miejsc w okolicy/ŚcieŜki edukacyjne Warunki Ŝycia zwierząt:- edukacja ekologiczna/ - opisywanie warunków hodowli- wyraŜanie aprobaty, dezaprobaty- wyraŜanie współczucia i oczekiwańKraje, narodowości, Poznawanie dzikiej przyrody: Nazwy państw i narodowościregiony geograficzne: - opisywanie przykładów róŜnych Sposoby podróŜowania- historia i kultura Polski systemów biologicznych w świecie Przyroda świata- dzika fauna i flora - opisywanie ciekawych miejsc Historia- w kręgu kultur świata - wyraŜanie własnej ciekawości PodróŜe- atrakcje turystyczne Poznawanie kultur świata:- historia powszechna - rozpoznawanie i opisywanie zabytków/ŚcieŜki edukacyjne - określanie dat i wydarzeń z historii świata- kultura polskana tle cywilizacjiśródziemnomorskiej/- planowanie podróŜy- wyraŜanie przekonania- wyraŜanie gotowości, chęciInformacja, komunikacja Rozmowa telefoniczna Środki masowego przekazutechnika: Przekazanie wiadomości w Internecie Telefon, komputer- największe wynalazki Informacje z artykułów prasowych Środki komunikacji- listy Pisanie listów/ŚcieŜki edukacyjne- edukacja czytelniczai medialna/15

c/ Konstrukcje zdaniowe• Zdania złoŜone zawierające zdaniaprzydawkowe typu ‘defining’ :- z zaimkiem względnym who, that, which,where: The coach is a person who trainsthe players., A lion is an animal which livesin Africa., A toy is an object that children playwith., It’s near the place where I live.- bezzaimkowe: I like the book you gave me.• Zdania złoŜone zawierające zdaniaprzydawkowe typu “non-defining”:We visited the old castle, which was built in the 13 thcentury. The girl, to whom you phoned on Friday,has sent you a letter. The Tatra Mountains, whereyou can practise climbing,are worth visiting.• Zdania w mowie zaleŜnej:- zdania rozkazujące: He wanted me to go.,I told her not to hurry.- zdania pytające: She asked if I liked sciencefiction., He asked what her name was.- zdania oznajmujące: He said he was missingme.• Zdania typu echo question: I live in Warsaw.- Do you?, I am from Rome. – Are you?• Zdania zawierające Question Tags: You are John,aren’t you?, She comes from Italy, doesn’t she?,He was ... , wasn’t he?• Zdania złoŜone zawierające zdanieokolicznikowe przyczyny i skutku: It was cold,so we didn’t go for a walk., We didn’t go fora walk beacause it was cold.• Zdania w stronie biernej: Dinner is servedat 7 p.m., The house was built in 1935.• Zdania złoŜone zawierające zdania warunkowe:- I okres warunkowy: If you don’t eat yoursoup now it will get cold., I’ll be at schoolat 8 a.m. unless I miss my bus.- II okres warunkowy: If I had more moneyI’d go to Paris this summer.• Konstrukcja used + to + bezokolicznik:He used to read a newspaper before breakfast.• Zdania z operatorem shall:Shall I open the window?• Zdania z operatorem ought to:We ought to take him to the hospital.• Konstrukcja would like + dopełnienie + to +bezokolicznik: Would you like me to come?• Konstrukcja would you mind + gerund:Would you mind moving your car?• Zdania z operatorem may / might:He may not / might not come.d/ Zakres materiału gramatycznegoCzasyczasy: Simple Present, Present Continuous, SimplePast, Past Continuous, Future Simple, PresentPerfect w rozszerzonym zakresiezdania w Present Perfect- z okolicznikami czasu since i for:I haven’t seen him for ages., I haven’t seen himsince he left school.zdania w Simple Past- z okolicznikami czasu: two days ago,two weeks later, the next day, the day before,I met him again two weeks later., He arrivedthe day before my birthday.zdania wyraŜające przyszłość:- zamiar: I’m going to see him tonight.- decyzja: I will see him tonight.- ustalony plan: I’m seeing him tonight.czas Present Perfect Continuous określający:- czynność trwającą nieprzerwanie od jakiegośmomentu do chwili obecnej: He’s beensleeping for 14 hours., I’ve been waiting forher since 4 o’clock.czas Past Perfect określający:- czynność wcześniejszą od innej czynnościprzeszłej: When he had arrived at the airporthe phoned for a taxi.• Zdania z operatorem may / might wyraŜająceprzypuszczenie: We may come on Sunday.,She might / might not have problems at home.• Zdania z operatorem ought to / oughtn’t towyraŜające radę, powinność: You ought to spendmore time reading books.• Określniki- a couple of: a couple of minutes- a few: a few books- several: several days- hundreds / thousands of : hundreds of people• Rzeczownik- tworzenie rzeczownika od:czasownika + -ing : write – writingczasownika + -er, -or, -ance, -ion, -ment:run – runner, act – actor, act – action,perform – performanceprzymiotnika + -ness, -sy :happy – happiness, jealous – jealousy• Przedimek- przedimek nieokreślony, określony, zerowy(brak przedimka)• Zaimek- osobowy: someone, smebody, something,anybody, anything, anyone, nobody, nothing- miejsca: somewhere, anywhere, nowhereKomentarz:Komentarz:16

• Czasownik- czasowniki z partykułą (phrasal verbs):give up ...- formy czasu Simple Past (2 nd form):stop – stopped, become – became- forma imiesłowu biernego (3 rd form):listen – listened, shut - shut• Przysłówek- stopniowaniefleksyjne: fast – faster - fastestopisowe: seriously – more seriously –most seriouslynieregularne: badly – worse – worst• Przymiotnik- określenia uczuć i emocji: jealous,- stopniowanie przymiotników: fleksyjne,opisowe i formy nieregularne- porównania: as ... as., better than- tworzenie przymiotników o zabarwieniunegatywnym, przedrostki un-, in-, im-:popular – unpopular, correct – incorrect,patient – impatient• Liczebnik- liczebniki główne i porządkowe• Przyimek- ruchu: across, along, from, towards, through,past, into, over, under, up, down• Spójnik- but, so, because, when, while, since, for3 Zakres materiału –III klasa gimnazjuma/ Funkcje komunikacyjne• Podawanie danych osobowych: wiek, kraj,narodowość, zawód, adres, Ŝyciorys,zainteresowania• Określanie i porównanie cech przedmiotów,substancji, pojęć: less / more complicated than ...• Określanie stosunków ilościowych:five percent, one third• Określanie i porównanie cech osób (wygląd,cechy charakteru i usposobienia): Don’t be soshy., The woman in the red dress ...,the boy talking to my father ...• Określanie posiadania i przynaleŜności:He is the owner of the local hotel.• Określanie stosunków interpersonalnychi pokrewieństwa: She is a friend of mine.• Opisywanie miejsca i połoŜenia:Disneyland is in Florida.• WyraŜanie ruchu i kierunku: I went to my friends’house., Go back to the Wiejska Street and ...• WyraŜanie stosunków czasowych:- podawanie godziny, dnia tygodnia, miesiąca,pory roku- częstotliwość czynności- trwanie w czasie (czynność ciągła i prosta)- czynność w róŜnych aspektach czasu(teraŜniejsza, przeszła, przyszła)- warunek: If you had listened to your fatheryou wouldn’t have lost your car.• WyraŜanie upodobania, preferencji: I wish he wasmy teacher., Do you care for football? What are youfond of?• Określanie umiejętności, kompetencji:I know ..., I understand ..., He is able to ...• WyraŜanie moŜności, moŜliwości: I can see a lotof trees on both sides of the road., I can’t lift it.,If you asked him he might lend you his car.• Konieczność, zakaz: You must obey the rules.,You mustn’t talk to the manager like that.• WyraŜanie prośby, Ŝyczenia: Open the window,will you?, Can I ...?, May I use your calculator?• Składanie propozycji: Will you go to the theatretonight?, Shall we go by car?• WyraŜanie sugestii, dawanie rad: Why don’tyou ...? Mr Black suggested doing something.,Mr Black advised me to do something .,You had better start working hard.• WyraŜanie opinii, przekonania:I really think ..., I don’t think so., He must bebright., She can’t be so vain., It seems to me ...,If you ask me, ..., I suppose ..., I guess ...• WyraŜanie Ŝyczenia, potrzeby:I wish you were quiet., I need a ...• WyraŜanie własnych uczuć i postawy wobeczjawisk:- ocena pozytywna i negatywna:That’s not true.- zgoda, niezgoda: I agree that ..., I agree withyou about ..., I disagree ...- zadowolenie, radość: I’m very lucky.- irytacja, złość: Why are you so angry / crosswith me?, He was so annoyed that ...- zdziwienie: I was flabbergasted.- obawa, strach: She was shocked by ...,I’m terrified of snakes.- zakłopotanie: My mum was embarassed by ...- współczucie: I’m sorry for you.- bół, cierpienie: He suffers from pneumonia.17

• Rozpoczynanie, podtrzymywanie, kończenierozmowy: Come and meet ..., Do you rememberme?, How are things?, I see what you mean., So?,Guess what?, Is that clear?,I was wondering ..., To start with ..., Go ahead.,Maybe., What do you think about ...?• Zwroty grzecznościowe:- powitanie: How is it going?, How are youfeeling?- poŜegnanie: Take care., Write soon.- podziękowanie: Thanks a lot. That’s OK. /Forget it. / Never mind.- przeproszenie: Sorry to keep you waiting.,That’s my fault.- Ŝyczenia, gratulacje: Have a nice time! Goodluck with ..., Congratulations!b/ Zakres tematyczny i leksykalnyZakres tematycznySytuacje, funkcje komunikacyjnei sprawnościMateriał leksykalnyMy i ludzie wokół nas: Weryfikacja informacji: Dane osobowe- dane osobowe - wypełnianie formularzy Charakter i usposobienie- cechy osobowości - określanie cech charakteru Uczucia- ludzie i ich kariery - wyraŜanie opinii o ludziach- ambicje i marzenia - udzielanie rekomendacji- nasze wierzenia - prezentacja faktów z Ŝycia znanychi przesądyludzi - ich kariery- prawa człowieka - wyraŜanie własnych ambicji i oczekiwań- nasze uczucia Prawa człowieka:- proszenie o radę i dawanie rad- proponowanie pomocy, przyjęciei odrzucenie pomocy- wyraŜanie uczuć- wyraŜanie własnych przekonańZdrowie: - dawanie rad, przestrzeganie Zdrowie, choroby- nasze ciało - podawanie przyczyny Części ciała- zdrowa Ŝywność - wyraŜanie warunku śywność/ŚcieŜki edukacyjne - opisywanie procesu, procedury Przepisy kulinarne- edukacja prozdrowotna/ (przepisy kulinarne)- opisywanie róŜnych diet i sposobówodŜywiania się- wyraŜanie opiniiśycie codzienne: Codzienne zdarzenia: Problemy i konflikty- konflikt pokoleń - opisywanie zwyczajowych czynności Emocje i uczucia- własne doświadczenia w odniesieniu do przeszłości- wyraŜanie własnych preferencji- pytanie o pozwolenie- relacjonowanie wypowiedzi innych osób- wyraŜanie przypuszczeniaRozwiązywanie problemów:- wyraŜanie obaw, oczekiwań- wyraŜanie prośby- opisywanie reakcji na stresy- podawanie przyczynyHobby, zainteresowania WyraŜanie zainteresowania Zainteresowania, hobbyi czas wolny: Planowanie czasu wolnego Wakacje- wakacyjne plany - planowanie wycieczki- wielkie przygody - zapraszanie, przyjmowaniei odrzucanie zaproszeń- podejmowanie decyzji18

Zakres tematyczny i leksykalny, klasa III, c. d.Zakres tematycznySytuacje, funkcje komunikacyjnei sprawnościMateriał leksykalnyKultura i edukacja: Rozmowy o znanych pisarzach i artystach Literatura i gatunki literackie- sławni ludzie Czytanie fragmentów z literatury Sztuka- literatura Układanie własnych historyjek: Literatura- sztuka - określanie kolejności wydarzeń/ŚcieŜki edukacyjne - wyraŜanie przeszłości- kultura polskana tle cywilizacjiśródziemnomorskiej/Opisywanie dzieł sztuki- pytanie o opinię i wyraŜanie opinii- motywowanie swojej opiniiŚrodowisko, w którym W moim regionie: Miejsca, kierunkiŜyjemy; - opisywanie miejsc wartych zobaczenia Zwierzęta- ciekawe miejsca - zapraszanie, zachęcanie Emocje- ludzie i zwierzęta Zwierzęta w laboratoriach:- ekologia - wyraŜanie opinii i sugestii/ŚcieŜki edukacyjne- edukacja ekologiczna/- wyraŜanie emocji i obawy- pytanie o przyczynęŚwiat bliski i daleki: Opisywanie i porównywanie róŜnych Geografia świata- w kręgu kultur świata regionów geograficznych Sposoby podróŜowania- atrakcje turystyczne Rozmowy o podróŜach, ciekawych Przyroda- w kosmosie miejscach i ludziach: Kosmos/ŚcieŜki edukacyjne- kultura polskana tle cywilizacjiśródziemnomorskiej/- opisywanie miejsc atrakcyjnychturystycznieŚwiat w przyszłości:- przewidywanie zdarzeń- wyraŜanie prawdopodobieństwa- wyraŜanie przyszłości, planowanie,dokonywanie ustaleń- wyraŜanie warunkuInformacja, komunikacja Rozmowa telefoniczna Środki masowego przekazutechnika: Przekazanie wiadomości w Internecie Komputer, Internet- komputery Rozmowa przez Internet Prasa- listy Czytanie artykułów prasowych Listy/ŚcieŜki edukacyjne- edukacja czytelniczai medialna/Pisanie listówc/ Konstrukcje zdaniowe• Zdania przydawkowe typu ‘defining’ i ‘nondefining’:Maths is the subject many pupils haveproblem with., Mrs Biggs, who lives alone in thecottage, is a very kind person.• Zdanie z czasownikiem wish: I wish I was taller.,My mum wishes I wouldn’t play loud music.,I wish I hadn’t done it.• Zdania w stronie biernej: They are said to be rich.,It was believed ..., It is said.• Zdania w mowie zaleŜnej: He asked me if I haddone shopping., She wanted to know whereI had lived before.• Zdania złoŜone zawierające zdania warunkowe(III okres warunkowy): If you hadn’t eatenso much sweets you wouldn’t have hada toothache.• Konstrukcja used + to + bezokolicznik:She used to come to the restaurant everyFriday.• Zdania z operatorem must / can / could / may /might + have + imiesłów bierny:She must have lost her keys.They may / might have been married.He can’t / couldn’t have said it.19

• Zdania okolicznikowe celu: Robert took his camerain order to take photos.• Zdania okolicznikowe przyzwolenia: Although /Even though he is so kind, I knowI can’t trust him.• Zdania złoŜone zawierające zdanieokolicznikowe czasu: I’ll write a report when /once I have visited Africa.• Konstrukcja: let / make + dopełnienie +bezokolicznik: Her parents let her go to the disco.,Our PE teacher made us run round the schoolbuilding.• Konstrukcja: have + dopełnienie + imiesłówbierny: I had my bicycle repaired.d/ Zakres materiału gramatycznegoCzasySimple Present, Present Continuous, Simple Past,Future Simple, Present Perfect w rozszerzonymzakresiezdania w Simple Present- określające czynność przyszłą: A newperformance starts tonight.zdania w Present Continuous- wyraŜające przyszłość: I’m thinking of goingto Spain.zestawienie zdań w czasie Simple Past i PresentPerfect: I’ve read science fiction since I was ten / since1992 / for six years.zestawienie zdań w czasie Simple Past i Past Perfect:She phoned for taxi after she had packed her things.czas Future Continuous- uŜywany do określenia czynności, która będziesię odbywała w określonym momenciew przyszłości: I’ll be having my English lessonat nine in the morning. [Opcja]czas Future Perfect- uŜywany do określenia czynności, która będziezakończona w określonym momenciew przyszłości: I hope my sister will have donewashing up before I get home. [Opcja]• Konstrukcje: may / might / can / could /must + have + imiesłów bierny, uŜywanedo wyraŜania np.:- przypuszczenia: You may / might have lostyour car keys in the garden.- oburzenia, niezadowolenia:You could / mighthave told me earlier.- przekonania: He must have been there before.• Rzeczownik- rzeczowniki złoŜone (compound nouns):bookseller• Przedimek- przedimki a / an i the z rzeczownikamiw liczbie pojedynczej: a name / the name- przedimek określony the i “zerowy”(brak przedimka) z rzeczownikaminiepoliczalnymi:będącymi nazywami narodowości:the English, (the) Braziliansokreślającymi kategorie rzeczy, ludzi,zwierząt: Cats are very smart animals.określającymi szczególny rodzaj rzeczy:The rice in China is ...• Zaimek- osobowy: someone, smebody, something,anybody, anything, anyone, nobody, nothing- miejsca: somewhere, anywhere, nowhere• Czasownik- czasowniki z partykułą (phrasal verbs)- czasowniki przechodnie: He has given upsmoking., He has given it up.- czasowniki nieprzechodnie: I get up at seveno’clock.- gerund:w funkcji podmiotu: Eating apples isa healthy habit.z przyimkiem: Without knocking at the doorhe entered the house.• Przysłówek- w określeniach (okoliczniki):miejsca: in the parkczasu: last nightsposobu: slowly- so + przysłówek: He plays so well that ...• Przymiotnik- przymiotnik + przyimek: angry with,afraid of, terrified of, shocked by, good at,bad at, interested in, fond of, keen on,worried about ...- so + przymiotnik: so charming, so good- such + a / an + rzeczownik: She is such a prettygirl that ...- porównania:as ... as: as good asmore / less ... than: more / less intelligentmost / least: most / least healthy• Liczebnik- liczebniki główne i porządkowe- procenty i ułamki: ten percent, one third ...• Przyimek- ruchu: across, along, from, towards, through,past, into, over, under, up, down• Spójnik- but, so, because, though, although, when,while, in spite of, yet20

VPROCEDURYOSIĄGANIA CELÓW- METODY I TECHNIKINAUCZANIA1 Style uczenia się(learning styles)Zadaniem kaŜdego nauczyciela przed wyboremmetod i technik nauczania jest rozpoznanie typuosobowości poszczególnych uczniów,ich indywidualnych moŜliwości, potrzeb,preferowanych stylów uczenia się, fazy rozwoju.KaŜdy z nas w róŜny sposób postrzegarzeczywistość, wykorzystując przy tym róŜnezmysły (słuch, wzrok, dotyk, węch)w charakterystycznym dla siebie zakresie.Warto więc wyłonić wśród naszych uczniówróŜne typy modalne (typ kinestetyczny, słuchowy,werbalny) i do nich dostosować treści nauczaniai metody pracy. Nie zawsze są to czytelniezarysowane róŜnice, niemniej jednak nauczycielwinien być świadomy, które ze zmysłówangaŜowane są w procesie nauki przezposzczególnych uczniów w sposób dominujący.2 Metody nauczaniaJako wiodącą proponujemy metodę komunikacyjną.Być moŜe w klasie III nauczyciele zechcą takŜeskorzystać z elementów metody audiolingualnejlub tłumaczeniowej.a/ Metoda komunikacyjnaZgodnie z metodą komunikacyjną wszystkiesytuacje występujące na zajęciach są pretekstemdo komunikowania się. Komunikacjaw rozumieniu omawianej metody ma miejscew sytuacji, w której występuje: luka informacyjna,moŜliwość wyboru treści i form językowych,a takŜe reakcja rozmówcy. Pełna komunikacja jestpołączona z celowością. Reakcja rozmówcy winnazaspokoić oczekiwania komunikacyjne inicjatorarozmowy (feedback).b/ Metoda audiolingualnaMetoda ta zakłada, Ŝe nauczanie powinno sięodbywać poprzez wielokrotne powtarzaniezwrotów w obcym języku, aŜ dozautomatyzowania reakcji ucznia. Uczeń reaguje nakontekst w wyniku powtarzanych ćwiczeń(drilling), pokonując przyzwyczajenia przenoszonepoczątkowo z języka ojczystego. Rola nauczycielapolegana kontrolowaniu reakcji językowych uczniai podawaniu modelu językowego. Nowesłownictwo i struktury są wprowadzane głównieza pomocą dialogów.Podstawowa technika to powtarzanie za modelemi uczenie pamięciowe. Tak jak w przypadkudziecka uczącego się mowy w ojczystym językunauczyciel w pierwszej kolejności rozwija uuczniów sprawność mówienia. W czasie zajęćnauczyciel stosuje wyłącznie język docelowy.MoŜe odwoływać się do języka rodzimego w celuwyjaśniania niuansów gramatycznych.Błąd językowy nie jest tolerowany.W naszym programie stosowanie elementówmetody audiolingualnej moŜe mieć miejscew szkołach wyposaŜonych w laboratoria językowew klasach starszych. Sugerujemy jednak, Ŝebynauczyciele korzystający z laboratoriówwykorzystywali metodę audiolingualną obokmetody komunikacyjnej, która będzie metodąwiodącą.3 Techniki nauczaniasprawności językowycha/ Rozwój sprawności rozumieniaze słuchuSprawność rozumienia ze słuchu jest pierwsząsprawnością, którą uczniowie rozwiną. Wartozwrócić szczególną uwagę, by wprowadzane treścizawsze występowały w czytelnym dla uczniówkontekście.Rzeczywiste sytuacje, w których uczeń będziemiał do czynienia ze słuchaniem językaangielskiegoUczeń będzie miał do czynienia ze słuchaniemprzede wszystkim w typowej sytuacji klasowej.MoŜe mieć teŜ kontakt z językiem angielskimoglądając satelitarne programy telewizyjne,słuchając programów radiowych, kaset i CD.Strategie komunikacyjneSłuchanie ze zrozumieniem wymaga znajomościbardzo konkretnych strategii komunikacyjnych.Ucząc języka obcego naleŜy zwrócić uczniomuwagę na fakt, Ŝe dopóki nie opanują językaw sposób umoŜliwiający pełną komunikację,warto wykorzystać wszelkie przekazy niewerbalnerozmówcy:- mowę ciała (gesty, mimikę)- kontekst- ton wypowiedzi rozmówcy- inne okoliczności towarzyszące wypowiedzirozmówcy.Nauczmy uczniów podstawowych sformułowańzwiązanych z pytaniem o znaczenie słów, prośbąo powtórzenie wypowiedzi, zapytania, jak danesłowo się pisze.Uczeń moŜe takŜe poprosić nauczycielao podpowiedzenie potrzebnego zwrotu , poprosićo pomoc kolegów.WaŜne jest, by uczeń zaakceptował fakt,Ŝe nie wszystkie potrzebne w komunikacji zwrotyczy słowa są mu znane.21

Techniki ułatwiające rozwój sprawnościrozumienia ze słuchuPoniŜej przedstawiamy najwaŜniejsze - naszymzdaniem - techniki, które naleŜy wykorzystywaćrozwijając u uczniów sprawność rozumieniaze słuchu:- zdefiniowanie zadań przed wysłuchaniem tekstujest warunkiem właściwego ukierunkowaniauwagi ucznia;- jednym z pierwszych zadań stojącymprzed uczniem będzie zrozumienie ogólnegosensu słuchanego tekstu;- techniką wspomagającą zrozumienie moŜe byćtest wyboru. Uczniowie dokonują wyborumiędzy trzema moŜliwymi odpowiedziami, zczego tylko jedna jest prawdziwa; w klasachstarszych warto zaproponować uczniom testwyboru w przypadku, gdy róŜnice międzyodpowiedziami róŜnią się tylko nieznacznie;- podobnym ułatwieniem jest wprowadzenietechniki true / false; nauczyciel sam odpowiadana zadane pytanie i uczniowie określają,czy odpowiedź jest prawdziwa czy fałszywa;- przy domyślaniu się znaczenia słuchanego tekstupomocne mogą się okazać przygotowanewcześniej przez nauczyciela tabele, które uczeńwypełnia w trakcie słuchania lub po wysłuchaniutekstu; zawartość treściowa tabeli juŜ w pewiensposób moŜe sugerować odpowiedź; tabelę moŜezastąpić grafik, ankieta, formularz.Rady, o jakich nauczyciel nie powinienzapominać to:- zwrócenie uwagi na tytuł nagrania- określenie, kto bierze udział w danej scence- próba wychwycenia słów kluczowych- domyślanie się ogólnego sensu słuchanego tekstuw oparciu o kilka zrozumiałych fragmentów- określenie dźwięków towarzyszącychwypowiedzi w celu określenia miejsca akcji- wykorzystanie obrazów w postacii fotografii związanych ze słuchanym tekstem.Zadanie wychwycenia konkretnej informacjiw danym tekście moŜna ułatwić poprzez:- zwrócenie uwagi na istotny fragment tekstu- wykorzystanie zdobytej wcześniej wiedzyna omawiany temat- podjęcie próby odgadnięcia, o jaką informacjęchodzi- zadawanie nauczycielowi pytań odnośniesłuchanego tekstu, nawet w ojczystym języku- wcześniejsze przygotowanie uczniówdo wychwycenia łączników, elizji, skrótów,słabych i mocnych form.b/ Rozwój sprawności mówieniaSprawność mówienia uczniowie będą rozwijaćod pierwszego kontaktu z językiem - najpierwna zasadzie powtarzania za modelem, późniejna zasadzie samodzielnych wypowiedzi.Sprawność mówienia jest ściśle związanaze sprawnością słuchania; to na nich opiera siękomunikacja.Rzeczywiste sytuacje, w których uczeń będziemówił w języku angielskim w trakcie naukiZ koniecznością mówienia uczeń gimnazjumspotka się juŜ na pierwszych zajęciach.Sytuacja klasowa będzie podstawową, w którejuczeń będzie mówił po angielsku. MoŜe teŜ spotkaćsię z rzeczywistą potrzebą mówienia podczaspobytów za granicą lub podczas spotkańz cudzoziemcami.Strategie komunikacyjneMówienie wymaga znajomości bardzo konkretnychstrategii komunikacyjnych. Ucząc języka obcegonaleŜy zwrócić uczniom uwagę na fakt, Ŝe dopókinie opanują języka w sposób umoŜliwiający pełnąkomunikację, warto wykorzystać wszelkieprzekazy niewerbalne: mowę ciała (gesty, mimikę),ton wypowiedzi. Nauczmy uczniówpodstawowych sformułowań związanych zpytaniem o znaczenie słów.Uczeń moŜe takŜe:- poprosić nauczyciela o podpowiedzeniepotrzebnego zwrotu- wykorzystać parafrazę, opis, synonimlub sformułowanie bliskoznaczne- poprosić o pomoc kolegów- odwołać się do języka polskiego- odwołać się do sformułowania w innym języku.WaŜne jest by uczeń zaakceptował fakt,Ŝe nie wszystkie potrzebne w komunikacji zwrotyczy słowa są mu znane.Warto uświadomić uczniom, Ŝe w komunikacjiwaŜniejsze jest przekazanie komunikatu, niŜ samapoprawność gramatyczna.WaŜna jest teŜ troska o wyraźną wymowęi czytelną intonację. PomoŜe to mówiącemuw przekazaniu przesłania.Techniki jakie moŜe wykorzystać nauczycielrozwijając u uczniów sprawność mówienia- MoŜna ćwiczyć wypowiedź polegającąna powtarzaniu za wzorem (model language).- MoŜna poprzedzić wypowiedź podaniem “bankupotrzebnych słów i fraz”.- MoŜna wcześniej zapoznać ucznia z tekstem,na którym uczeń oprze swoją wypowiedź.- MoŜna wcześniej wysłuchać tekstu o tematycezbliŜonej do tematu przyszłej wypowiedzi ucznia.- MoŜna zaprezentować ilustracje podsuwającepomysły odnośnie treści wypowiedzi.- MoŜna wykorzystać do wypowiedzi wypełnioneformularze, tabele, wykresy przedstawionychw formie graficznej.- MoŜna wykorzystać do wypowiedzi gotowefragmenty tekstu wcześniej przeczytanegoi pociętego na akapity / zdania.- Warto nauczyć uczniów zwrotów związanychz inicjowaniem, podtrzymywaniem i kończeniemrozmowy.22

Ćwiczenia rozwoju sprawności mówieniaW celu opanowania przez uczniów określonychstruktur starajmy się tak długo podawać uczniomwłaściwy model, aŜ ich wypowiedź będziepoprawna.Wykorzystujmy:- dialogi- rozmowy w parach, trójkach, grupach- uzupełnianie luk informacyjnych.W trakcie ćwiczeń na mówienie do samodzielnychwypowiedzi uczniom potrzebny będzie:- bank słów i fraz- czytelny kontekst- wsparcie zdjęciem lub obrazem czy fotografią- ciekawy temat.Rozwój sprawności mówienia moŜna przyspieszyć,o ile tematyka, wokół której toczy się wypowiedźlub rozmowa, jest bliska uczniom. Pozwólmy więcuczniom dokonywać w tym zakresie wyboru,lub sterujmy rozmową w kierunku, któryzainteresuje uczniów.Podręczniki kursowe, które proponujewydawnictwo Pearson Education spełniają tenwymóg bardzo dobrze, zawartość tematycznazdecydowanie kierowana jest do młodegoczytelnika.MoŜna teŜ ustalić z młodzieŜą rodzaj sytuacji,w których najprawdopodobniej uczniowie będąmogli wykorzystać znajomość języka angielskiegoi wokół nich budować ćwiczenia na mówienie.Mogą to być następujące sytuacje:pytanie o drogę, o godzinę, robienie zakupów,orientowanie się w trasach i rozkładzie jazdy metraczy autobusów, wynajmowanie pokoju w hotelu,zamawianie posiłku w restauracji, rozmowao muzyce, przebywanie w dyskotece, poznanienowej osoby.WyraŜanie własnych uczuć, myśli, opiniioraz relacjonowanie wypowiedzi innych osób teŜzwiązane jest ze stałym repertuarem leksykalnym,dlatego warto wyposaŜyć ucznióww sformułowania potrzebne do tego rodzajuprzekazów .Warto w toku nauki dbać o rozwijanie płynnościi poprawności wypowiedzi, bogactwo formjęzykowych.c/ Rozwój sprawności czytaniaRozwijanie sprawności czytania jest bardzo waŜne.Systematyczne czytanie wpływa równieŜpozytywnie na rozwój sprawności pisania.Rzeczywiste sytuacje, w których uczeń będzieczytał w języku angielskim w trakcie naukiRzeczywista potrzeba czytania w języku angielskimpojawi się najszybciej w momencie korzystaniaz Internetu, przeglądania ciekawych witryn,czytania poczty elektronicznej lub listówprzesyłanych do grup dyskusyjnych, jak równieŜpodczas komunikowania się poprzez kanały IRC.Uczniowie będą teŜ czytać teksty w ksiąŜcekursowej i ksiąŜce ćwiczeń.Będą mieli kontakt z lekturami i pismamikierowanymi do młodzieŜowego odbiorcy,z codzienną prasą angielską lub tematycznymimagazynami ilustrowanymi.Warto uwraŜliwić młodzieŜ na odczytywaniepowyŜszych informacji, niekoniecznie związanychz pełnym rozumieniem samej treści. Po określeniurodzaju tekstu warto ustalić, czy i jakie problemyze zrozumieniem mogą mieć uczniowie.Przełamanie bariery w odniesieniu do tekstupisanego jest niezwykle istotne, naleŜy w trakcienauki dostarczać uczniom materiały o róŜnymstopniu trudności, chociaŜby po to, Ŝeby dostrzegaliczynione postępy oraz po to, by widzieli, jak wielepracy przed nimi.Strategie komunikacyjne związane z czytaniemRozwój sprawność czytania łączy się ze strategiamipodobnymi do tych, które wykorzystuje sięprzy rozwoju sprawności słuchaniaze zrozumieniem i sprawności mówienia.Tu równieŜ uczeń winien umieć radzić sobiew sytuacji, kiedy tekst okaŜe się za trudnyi nie rozumie pełnej jego treści.Nauczmy uczniów podstawowych sformułowańzwiązanych z pytaniem o znaczenie słów.Uczeń moŜe:- poprosić nauczyciela o podpowiedzeniepotrzebnego zwrotu- poprosić o pomoc kolegów- odwołać się do podobieństwa słów do innychznanych uczniowi języków.Warto:- Uświadomić uczniom, Ŝe w komunikacjiwaŜniejsze jest zrozumienie ogólnego sensuczytanego komunikatu.- Zwrócić uwagę na tytuł tekstu.- Określić, kto bierze udział w danej scence.- Spróbować wychwycić słowa kluczowe.- Domyślić się ogólnego sensu czytanego tekstuw oparciu o kilka zrozumiałych fragmentów.- Wykorzystać ilustracje towarzyszące tekstowi.- Odwołać się do zdobytej wcześniej wiedzyna temat, o którym mowa w tekście.- Zadawać nauczycielowi pytania odnośnieczytanego tekstu, nawet w ojczystym języku.- Wykorzystać znajomość łączników, elizji,skrótów, słabych i mocnych form.- WaŜne jest, by uczeń zaakceptował fakt,Ŝe nie wszystkie zwroty czy słowa są mu znane.- Warto nauczyć się domyślania się znaczeń(prediction) nieznanych słów lub fraz w oparciuo kontekst.TechnikiNaleŜy pamiętać, Ŝe nauka czytania wymagawykorzystania odpowiednich technik.Przede wszystkim naleŜy zdefiniować zadaniaprzed przeczytaniem tekstu.W uczeniu koncentrowania uwagina wyszukiwaniu konkretnej informacji(scanning), pomocne okaŜą się:testy wyboru;23

wybieranie właściwej odpowiedzi na zasadzieprawda / fałsz;wsparcie w postaci obrazów;wsparcie w postaci pytań na zrozumienieprzeczytanego tekstu zadanych po czytaniu;wypełnianie tabeli, formularza, ankiety,po przeczytaniu tekstu, w trakcie czytaniaalbo po;łączenie pociętych fragmentów tekstui porządkowanie kolejności akapitów lub zdań;uzupełnianie luk informacyjnych;wcześniejsze wprowadzenie “banku słówkluczowych”;wcześniejsze przesłuchanie tekstu.d/ Rozwój sprawności pisaniaNa kaŜdym etapie rozwijania sprawności pisanianauczyciel powinien pamiętać, Ŝe w nauce pisaniawinien wspomagać ucznia w jego wysiłkachpoprzez guided writing i wykorzystywać w tym celuodpowiednie techniki.Sytuacje, w których uczeń rzeczywiście będziewykorzystywał sprawność pisaniaZ rzeczywistą potrzebą pisania uczniowie będąmieli kontakt przy okazji korespondencji,kontaktowania się z cudzoziemcamiza pośrednictwem poczty elektronicznej lub przykontaktach w grupach dyskusyjnych i na kanałachIRC, przy okazji tradycyjnej korespondencji (listy,pocztówki). Warto więc uświadomić moŜliwościwykorzystywania Internetu, i - tam, gdzie tomoŜliwe - zaprezentować uczniom szybkośći skuteczność przekazu z wykorzystaniem pisanejformy języka.Uczniowie będą teŜ mieli do czynienia z pisaniem,rozwiązując zadania w ksiąŜce ćwiczeń, piszącmini sagi, dokonując wpisów w kroniceklasowej / dzienniku lub własnym pamiętniku,wypełniając ankiety i formularze.Warto zredagować formularz osobowy dla ucznia,i juŜ na pierwszej lekcji poprosić o jegowypełnienie. Druk winien być tak zredagowany, byuczeń mógł domyślić się znaczeń. MoŜe naprzykład - obok wolnego miejsca na wpis ucznia -zawierać wzór, jak go naleŜy wypełnić.Formularz moŜe przybierać coraz to nowe formy,w miarę kształcenia sprawności czytania i pisania.Rozwój sprawności pisania moŜna przyspieszyć,o ile tematyka jest bliska uczniom. Pozwólmy więcuczniom dokonywać w tym zakresie wyboru,który ich usatysfakcjonuje.MoŜna teŜ ustalić z młodzieŜą rodzaj sytuacji,w których najprawdopodobniej będą mogliwykorzystać sprawność pisania i wokół nichbudować ćwiczenia.WyraŜanie własnych uczuć, myśli, opiniioraz relacjonowanie zdarzeń i wypowiedzi innychosób teŜ związane jest ze stałym repertuaremleksykalnym, dlatego warto wyposaŜyć ucznióww sformułowania potrzebne do tego rodzajuprzekazów.Warto w toku nauki dbać o rozwijanie poprawnościwypowiedzi i bogactwo form językowych.Strategie komunikacyjne związane z pisaniemRozwój sprawności pisania łączy się ze strategiamipodobnymi do tych, które wykorzystuje sięprzy rozwoju pozostałych sprawności.Nauczmy uczniów podstawowych sformułowańzwiązanych z pytaniem o potrzebne zwrotylub o ich pisownię.Warto pamiętać o doborze właściwego stylu(formalnego, nieformalnego, kolokwialnego,slangowego) w zaleŜności od adresata.Trzeba odwoływać się do zdobytej wcześniejwiedzy na temat, o którym piszemy;wykorzystywać znajomość łączników, skrótów.W wykształcaniu u ucznia umiejętności radzeniasobie w sytuacji, gdy nie zna on odpowiednichsłów, pomocna okaŜe się: parafraza, definicja,ominięcie, odwołanie się do tekstu napisanegoprzez inną osobę.Uczeń moŜe teŜ wykorzystywać dostępnemateriały, w postaci słowników, tekstówźródłowych.Techniki rozwijania sprawności pisaniaWszelkie zadania związane z pisaniem winny byćpoprzedzone podaniem właściwego wzoru,na którym uczeń będzie mógł się oprzećprzy samodzielnym pisaniu.Nauczyciel, który uczy, jak formułować wypowiedźpisemną o sobie, najpierw powinien przedstawićuczniom - podobny do oczekiwanego - tekst o nimsamym, wiarygodny pod względem treści i taki,który będzie odebrany przez uczniów jakoautentyczny.Przy nauce pisania naleŜy zwrócić uwagęna prawidłowe stosowanie zasad ortografiii podstaw interpunkcji. W opanowaniu tejumiejętności pomocne będzie systematyczneczytanie róŜnorodnych tekstów.Pomocne w nauce pisania będą teŜ: zdecydowanasystematyczność i równoległe opanowywaniepisowni z uczeniem się nowo poznanych wyrazówczy fraz.NaleŜy przyzwyczaić uczniów do prowadzeniazeszytu i własnego słowniczka, w którymodpowiednio pomyślane zapisy ułatwią uczniowisamokontrolę umiejętności pisania.Uczniowie bazować będą na ksiąŜce ćwiczeń,w której zadania są tak pomyślane, by pomócuczniowi w opanowywaniu umiejętności pisania.Przykładowe ćwiczenia wykształcające rozwójsprawności pisania:- wcześniejsze wprowadzenie “banku słówkluczowych”, które uczeń moŜe wykorzystaćw swoim tekście- uzupełnianie luk informacyjnych- wybieranie właściwej odpowiedzi na zasadzieprawda / fałsz- wcześniejsze zapoznanie uczniów z pełnymtekstem w formie pisanej lub jego skrótem- wcześniejsze przeczytanie tekstu- zwrócenie uwagi na temat pracy pisemnej24

- prezentacja ilustracji podsuwających pomysłyodnośnie treści wypowiedzi pisemnej- wykorzystanie tabel, formularzy, wykresówprzedstawionych w formie graficznej- wykorzystanie do pracy pisemnej gotowychfragmentów - wcześniej napisanego i pociętegona akapity / zdania, wyrazy - tekstu- doskonałą formą nauki pisania jestwprowadzenie, jako stałej praktyki, pisania“mini sagi” - krótkiego tekstu zawierającego50 słów na tematy interesujące uczniówlub związane z prowadzonym materiałem;uczniowie nie tylko rozwijają sprawność pisania,ale zapoznają się ze stosowaną w nauce pisaniatechniką pisania esejów o określonej ilości słów;umiejętność ta będzie im potrzebna na dalszychetapach nauki- moŜna teŜ wprowadzić praktykę dokonywaniawpisów do pamiętnika lub dziennika /pamiętnikaklasy (class diary / journal).4 Inne techniki pracya/ Nauka przez zabawę - gry i zabawyjęzykoweRola nauczyciela w procesie nauczania polegana kreowaniu sytuacji językowych, w którychuczniowie uŜywać będą języka angielskiego.W przypadku II wariantu - gry i zabawy językowemoŜna włączać w dalszym ciągu w codzienny trybnauczania.Warto zapoznać się z technikami pracywykorzystującymi proste pomysły gierlub korzystać z materiałów edukacyjnychprzeznaczonych do kopiowania (photocopiable),niewymagających duŜych nakładów finansowych.Przykłady zabaw wymagających większejkompetencji językowej• My sister went to New York and what shebrought was this T- shirtNauczyciel podaje początkowe zdaniei uczniowie po kolei nazywają kolejną z rzeczy,które przywiozła siostra. Następni uczniowiepowtarzają od początku nazwy wszystkichrzeczy i dodają swoją. MoŜna urozmaicić grę,określając rzecz przymiotnikiem. MoŜna się teŜumówić, Ŝe kolejna rzecz musi zaczynać sięod litery, którą kończył się poprzedni wyraz.• Rozmawiamy pytającUczestnicy gry mają za zadanie podtrzymywaćkonwersację wyłącznie za pomocą pytań. Uczeńktóry zapomni się i udzieli zwykłej odpowiedzi,odpada z gry.• Opowieść bez końcaNauczyciel lub uczeń zaczyna opowieść, ustalaimiona bohaterów, miejsce i czas akcji, po czymwskazuje kolejnego ucznia, którego zadaniemjest kontynuowanie opowieści. Po pewnymczasie uczeń wyznacza następnego narratora.• Co zabierzesz na bezludną wyspęUczniowie najpierw ustalają, ile przedmiotówi jakiej wagi mogą zabrać na bezludną wyspę,po czym wspólnie ustalają, co to będzie. KaŜdymusi uzasadnić swój wybór i przekonaćdo niego kolegów.b/ Nauka przez piosenkęOdpowiedni dobór piosenek, w tym piosenekedukacyjnych przeznaczonych do nauki języka,pozwala na wprowadzenie kaŜdej strukturygramatycznej i słownictwa zawartych w programienauczania, dla kaŜdego poziomu zaawansowania.Piosenki edukacyjne są doskonałą pomocąw przyswajaniu języka. NaleŜy je traktować jakomateriał wyjściowy zarówno do ćwiczeństrukturalnych, jak i do stymulacjikomunikatywnej. MoŜna równieŜ odwoływać siędo piosenek słuchanych przez uczniów,podporządkowując ich wybór celowi lekcji lubodwrotnie, określając cel lekcji w zaleŜności odzawartości treściowej piosenki. Drugi wariant jest otyle istotny,Ŝe pozwala uczniom dostrzec elastycznośćnauczyciela. Warto jednak wykorzystywaćpreferencje uczniów, i - tam, gdzie to moŜliwe- wprowadzać w Ŝycie ideę autonomii.c/ ProjektyProjekty to rodzaj zajęć związany z fazązastosowania języka (production / application stage).Pozwala uczniom na swobodny wybór zarównotreści, jak i formy nauki (np. jako pracy plastycznojęzykowej).Uczniowie samilub z pomocą nauczyciela rozdzielają między sobązadania, zgodnie z umiejętnościami, tym samymprzejmując odpowiedzialność za własne obszarydziałań. Pewne fazy przygotowania projektu mogąodbywać się poza klasą (zbieranie informacji,przeprowadzanie wywiadów środowiskowych,kolekcjonowanie materiałów w postaci rysunków,fotografii, przygotowanie tabel, wykresóworaz wstępna obróbka tekstów, które będąwykorzystane w pracy).Jedną z form projektu jest wydawanie własnejgazety. Rozdział zadań moŜe zmieniać się przykolejnym numerze, i uczniowie wykorzystującyuprzednio zdolności artystyczne, tym razemspróbują swoich sił, wykorzystując sprawnościjęzykowe.W gazetce mogą się znaleźć prace uczniów, słówkaprzynoszone na angielski, listy, krzyŜówki,kserokopie projektów, wydruki z Internetuoraz stałe rubryki, takie jak sport, muzyka, Internet,gry komputerowe, hobby, czy klinika języka(o której będzie mowa w dalszej częściopracowania).25

d/ Techniki teatralne (drama)Krótkie scenki, obszerniejsze inscenizacje, dialogii odgrywanie ról są technikami, które wartowykorzystywać na co dzień. Wykorzystanie technikteatralnych jest o tyle waŜne, Ŝe przyjęcieprzez ucznia nowej roli zwalnia go niejakoz “odpowiedzialności” za ewentualne błędyjęzykowe. Odgrywanie krótkich scenek jest,wbrew pozorom, doskonałą formą naukidla uczniów o obniŜonej samoocenie.e/ Nauka z wykorzystaniem technikmultimedialnychInternetDocieranie do materiałów autentycznychlub publikowanych w języku angielskim będziewaŜnym czynnikiem motywacyjnym. Internet dajemłodzieŜy moŜliwość wykorzystania znajomościjęzyka angielskiego do celów określonychprzez siebie. Warto zachęcać uczniów do włączeniatej techniki takŜe do innych celów, związanychz codzienną nauką innych przedmiotów szkolnych:historii, plastyki, geografii, literatury, wiedzyo społeczeństwie, środowisku, muzyki, fizyki.Programy komputeroweNauka z wykorzystaniem programów do naukijęzyka, słowników bądź innych programóww języku angielskim, np. encyklopedii, programówedukacyjnych (w tym przyrodniczych, historycznychi społecznych) a takŜe przygodowych, sportowych,strategicznych znacznie rozbudzi motywacjęwewnętrzną uczniów.VideoObraz w połączeniu z dźwiękiem znacznieposzerza moŜliwości przyswajania języka. VideoumoŜliwia równieŜ prezentowanie materiałówkulturowych.f/ Struktura lekcji (lesson plan)Rozgrzewka językowa (warm up)KaŜda lekcja powinna rozpocząć się od rozgrzewkijęzykowej. Moment rozpoczęcia lekcji jestdoskonałą okazją do wprowadzenia elementuautonomii. Cele dydaktyczne nauczyciela w niczymnie ucierpią, jeŜeli o formie rozgrzewki zadecydująsami uczniowie. MoŜna przyzwyczaić uczniówdo wykorzystywania na tym etapie lekcji zabawzwiązanych z technikami twórczego myśleniatakimi jak: “burza mózgów” czy “skojarzenia”.NaleŜy do nich np. gra w “web idea”, polegającana swobodnym kojarzeniu słów ze sobą,przy czym skojarzenia mogą przebiegać linearnielub w formie gwiazdy czy płatka śniegu. MoŜeto być równie dobrze zabawa, polegającana zadawaniu róŜnorodnych pytań. Mogą to byćtakŜe zabawy z elementami technik teatralnych.NajwaŜniejsze jest, aby w ciągu pięciu pierwszychminut lekcji wprowadzić klimat bezpieczeństwa,akceptacji i wzajemnego zaufania.KaŜde skojarzenie czy pytanie jest równie dobrei słuszne. Techniki te pozwalają kształtowaću uczniów szacunek do własnego zdania i zdaniakolegów.Sprawdzenie pracy domowej(homework check-up)Sprawdzenie pracy domowej powinno być stałąpozycją naszych lekcji. Uczniowie, którzyangaŜowali swoje wysiłki w przygotowaniedo zajęć, oczekują od nauczyciela zainteresowaniaefektami swojej pracy. Jednym z waŜnych zadańniniejszego programu jest uwraŜliwianie uczniówna język angielski spotykany poza samymi lekcjamijęzyka angielskiego prowadzonymi przeznauczyciela w szkole. Konsekwentnie zachęcajmywięc uczniów, by przynosili “angielskina angielski” i dopisywali nowe słowa do listywe “Własnym Słowniku Klasy”(wzór w załączeniu).Prezentacja materiału (presentation)Wprowadzenie nowego materiału powinno byćpołączone z interesującym dla uczniów kontekstemi z zastosowaniem róŜnorodnych środków takichjak: tekst, rysunek, diagram, kaseta audiolub video. Na tym etapie lekcji nauczycielprezentuje nowe wzorce językowe (language models).Ułatwi uczniom zadanie, jeśli przypomni,jakie techniki i strategie uczenia mogą zastosowaćprzy koncentrowaniu się na przyswajaniu nowychtreści. MoŜe to być robienie notatek, rysowanie,uwaŜne słuchanie, kojarzenie, podkreślanie,odgadywanie znaczeń z kontekstu. Nauczycielwinien wyraźnie określić, które z wprowadzanychzagadnień przeznaczone są do rozpoznaniai zrozumienia, a które do późniejszych,samodzielnych wypowiedzi ucznia.Ćwiczenia wdraŜające (guided practice)Rola nauczyciela polega na stworzeniu kaŜdemuuczniowi najbardziej optymalnych warunkówuczenia. Nauczyciel moŜe stosować róŜnorodneformy ćwiczenia nowych zagadnień, przy czymstopniowo powinien wycofywać się z pomocyudzielanej uczniom - na rzecz ich samodzielności.Ćwiczenie kaŜdej ze sprawności językowychwymaga zastosowania innych technik.Zastosowanie języka (application / production)Po odpowiednim wyposaŜeniu uczniów w nowestruktury gramatyczne czy teŜ słownictwopowinniśmy stworzyć im moŜliwość zastosowanianowej wiedzy.Mogą to zrobić, wykonując projekt indywidualnylub grupowy, rozwiązując zadanie w ksiąŜcećwiczeń, przeprowadzając ankietę wśród kolegów,wypełniając diagram.Pamiętajmy jednak, Ŝe proces nauczania nie mawyłącznie linearnego charakteru i formuła PPP26

(Presentation, Practice, Production) w czystej formienie jest jedynym moŜliwym rozwiązaniemmetodycznym.5 Warto wprowadzić w ŜycieAranŜacja wnętrza (układ ławek)Warto zwrócić szczególną uwagę na układ ławeki, co za tym idzie, na stworzenie moŜliwościwzajemnego komunikowania się uczniówi nauczyciela. Tradycyjny układ ławek przeczyzasadom komunikacji. Nie moŜna komunikować sięz kimś, kto siedzi odwrócony do nas plecami.Proponujemy układ w podkowę, koło lub takiezestawienie ławek, aby umoŜliwiało pracęw małych zespołach.To juŜ potrafię ...(the English I already know...)Bardzo waŜne jest systematyczne uświadamianieuczniom tego, co juŜ rozumieją, a co samodzielniepotrafią nazwać. Dobrze kończyć lekcję wyraźnymzdefiniowaniem nowych osiągnięć uczniówpo kaŜdych zajęciach lekcyjnych.Kontrakt pierwszym krokiem ku autonomiiSpisywanie kontraktu to inaczej ustalanie zasadwspółpracy między nauczycielem a uczniamiprzed podjęciem nauki. Coraz częściejwprowadza się ten element edukacji jako pierwszykrok ku autonomii w nauczaniu, choć w tymprzypadku dzieje się to wyłącznie na poziomiezewnętrznych zachowań obu stron. Zarównouczniowie, jak i nauczyciel mogą odwoływać siędo wcześniejszych ustaleń, a w miarę potrzebmodyfikować ich treść. Zachęcamy nauczycielido spisania kontraktu z kaŜdą klasą na początkuroku szkolnego. Warto poświęcić temu całą lekcję,pozwolić uczniom wybrać spośród róŜnychmoŜliwości - te dla nich najbardziej priorytetowe,warto równieŜ w trakcie rozmowy określićoczekiwania uczniów w stosunku do nauczyciela.MoŜna teŜ uzupełnić kontrakt ustalonymi wspólnieuwarunkowaniami, np.: “ Jeśli uczniowienie wywiąŜą się z ustaleń, to nauczyciel ma prawodo ...” , ewentualnie uwagami odnoszącymi siędo pedagoga, np.: “Jeśli nauczyciel nie będzieprzestrzegał ustaleń, to uczniowie mają prawodo ...”.CONTRACTClass / group ________________Students:It is O.K. to:It is not O.K. to:Teacher:It is O.K. to:It is not O.K. to:Pupils’ signatures:Teacher’s signature:27

Moje “portfolio”MoŜna tak pokierować aktywnościami językowymi,aby przynosiły widoczny efekt w postaciwykonanych lub napisanych przez uczniów prac.Theresa Zanatta, autorka podręcznika kursowegoNewEnglish Parade sugeruje załoŜenie przezkaŜdego ucznia własnego “portfolio” (skoroszytu),systematycznie wypełnianego nowymi pracami.Portfolio towarzyszy uczniowi przez cały cyklnauki, z gimnazjum włącznie. Autorkawykorzystuje tę formę pracy równieŜ w nauczaniudorosłych. Stopień trudności zadań językowychrośnie w miarę rozwoju kompetencji językowejucznia, niemniej jednak przyzwyczajanie uczniówdo tworzenia i kolekcjonowania prac pozwalaim samym dostrzec wyraźne postępyw przyswajaniu języka angielskiego.“Angielski na angielski”- te słowa przyniosęna angielskiTa forma aktywności związana jestz uwraŜliwianiem uczniów (bez względu na ichwiek) na język angielski, z jakim mają do czynieniana co dzień, i w niczym nie przypominatradycyjnych prac domowych. Przynosi jednakszczególne korzyści, bowiem uczniowie mogąprzenosić “swój świat domowy” na sytuacjęszkolną. Słowa czy zwroty przynoszoneprzez jednych uczniów mają szansę podnosićpoziom sprawności językowych pozostałychuczniów z klasy. Warto ukierunkować uczniówna konkretną kategorię słów, np. na słownictwosportowe, słownictwo z gier komputerowych (gierstrategicznych, przygodowych) albo teŜ z samegooprzyrządowania komputera - słów z monitora,klawiatury lub z Internetu, poczty elektronicznejitd. Są to formy pracy ulubione równieŜprzez młodzieŜ w wieku licealnym.(Szerzej na ten temat w naszym opracowaniudla I i II etapu edukacyjnego).ENGLISH BOXEnglish around me - Angielski na angielskiKlasa / grupa ______ miesiąc __________Nowe słowo, fraza Gdzie je spotkałem Imię ucznia, który je wrzucił... ... ...To zapamiętałemTen powtarzający się element kaŜdej lekcji bardzomobilizuje uczniów do zapamiętania przynajmniejkilku słów z kaŜdego spotkania. Wiedząc,Ŝe przed wyjściem z klasy będą zapytani o nowesłowa czy teŜ zwroty, których nauczyli sięna zajęciach, uczniowie przyzwyczają siędo koncentrowania uwagi w czasie lekcji.Klinika JęzykaWarto zastanowić się nad właściwymwykorzystaniem w procesie nauczaniapowtarzających się błędów językowych,popełnianych przez uczniów.Proponujemy otworzenie Kliniki Słów i Gramatyki.“Hospitalizowane” będą tam przez pewien czaswszelkie struktury i słowa, z którymi uczniowiemają problemy. KaŜda kategoria błędu trafiana inny “oddział”. MoŜe to być oddziałgramatyczny, leksykalny, frazeologiczny,idiomatyczny itp. Nauczyciel wraz z uczniami leczy“chore”wyraŜenia tak długo, aŜ moŜna je będziewypisać z kliniki. Tego rodzaju bardzo pozytywnespojrzenie na błąd, pozwala na oddzielenieproblemu językowego od samego ucznia, u któregosię zamanifestował. Uczeń ten chętniej przystąpido pracy.28

6 Formy pracyNauczyciel winien urozmaicać formy pracy.MoŜe zaproponować:wypowiedzi chóralne,wypowiedzi indywidualne,zabawę indywidualną,zabawę w parach “otwartych” - open pairs(dwóch uczniów “występuje” przed klasą),zabawę w parach “zamkniętych” - closed pairs(wszyscy uczniowie pracują w parach),zabawę w zespołach.Na początkowym etapie zachęcamy do wypowiedzigrupowych lub powtarzania za nauczycielem.Ułatwi to zadanie uczniom nieśmiałym.Ćwiczenia w parach zamkniętych powinny byćzawsze zakończone prezentacją wyników pracy- przed nauczycielem, inną parą lub klasą.7 Materiały nauczaniai niezbędne środkidydaktycznea/ Materiały nauczania• Podręczniki kursowe:klasa I- Brian Abbs, Ingrid Freebairn & Chris BarkerNew Snapshot Elementary- Steve Elsworth & Jim RoseGo! for Poland 3- Steve Elsworth, Jim RoseEnergy 2- Carmen Echevarria, Emma Trelles,Ellen MontgomeryTop Mark 2- Brian Abbs, Chris Barker, Ingrid Freebairn,Olivia JohnstonSnapshot Compact 2- Michael Harris, David Mower,Anna SikorzyńskaChallenges 2klasa II- Brian Abbs, Ingrid Freebairn & Chris BarkerNew Snapshot Elementarylub New Snapshot Pre-Intermediate- Steve Elsworth, Jim RoseEnergy 3- Steve Elsworth & Jim RoseGo! for Poland 4- Carmen Echevarria, Emma Trelles,Ellen MontgomeryTop Mark 3- Brian Abbs, Chris Barker, Ingrid Freebairn,Olivia JohnstonSnapshot Compact 3klasa III- Brian Abbs, Ingrid Freebairn & Chris BarkerNew Snapshot Pre-Intermediatelub New Snapshot Intermediate- Steve Elsworth, Jim RoseEnergy 4- Carmen Echevarria, Emma Trelles,Ellen MontgomeryTop Mark 4- Brian Abbs, Chris Barker, Ingrid Freebairn,Olivia JohnstonSnapshot Compact 4- Judy Copage, Lucrecia Luque-Mortimer,Mary StephensGet on Track to FCE• Ćwiczenia do podręczników kursowych• KsiąŜki nauczyciela do podręcznikówkursowych• Kasety kursoweMateriały pomocnicze• KsiąŜki gramatyczne:- Chris Barker, Gulay Kiratli, Olivia JohnsonGramatyka angielska dla gimnazjalistów 1-3• Kasety z piosenkami edukacyjnymi• Słowniki jednojęzyczne:- Longman Worldwise Dictionary- Longman Active Study Dictionary• Słowniki dwujęzyczne:- Jacek Fisiak, Arleta Adamska-Sałaciak,Dariusz Idzikowski, Ewelina Jagła,Michał Jankowski, Robert LewSłownik WspółczesnyAngielsko-Polski / Polsko-Angielski- Jacek Fisiak, Arleta Adamska-Sałaciak,Dariusz Idzikowski, Michał JankowskiLongman Podręczny SłownikAngielsko-Polski / Polsko-Angielski• Lektury dla uczniów:- Milada BroukalA First Look at the USA- Milada Broukal, Peter MurphyIntroducing the USA- Milada Broukal, Peter MurphyIntroducing the USA- London- A History of Britainoraz inne pozycje z serii Penguin Readers(Elementary, Pre-Intermediate)29

VI• Biblioteka metodyczna nauczyciela:- Jeremy HarmerThe Practice of English Language Teaching- H. Douglas BrownPrinciples of Language Learning and Teaching• Zestawy gier i zabaw językowych:- Jill HadfieldElementary Communication Games- Jill HadfieldElementary Vocabulary Games- Jill HadfieldElementary Grammar Games- Jill HadfieldIntermediate Communication Games- Jill HadfieldIntermediate Vocabulary Games- Jill HadfieldIntermediate Grammar Games- Seria Penguin English Photocopiableb/ Środki dydaktyczneProponujemy następujące środki dydaktyczne,znacznie wspomagające - naszym zdaniem- realizację programu:• Kasety z nagraniami piosenek• Piosenki i opowiadania z kasetami• Adaptacje literackie z kasetami• Kasety video:- Steve Elsworth & Jim RoseEnergy- Snap TV- The Challenge / Real Lives- Steve Elsworth & Jim RoseInside Outside• CD -ROM:- Challenges- Energy 1-3• Plansze tematyczne• Plakaty• Programy i gry komputeroweZAKŁADANEOSIĄGNIĘCIA UCZNIA1 Zakładany poziom osiągnięćucznia w programiekontynuacyjnymZakładamy, Ŝe po ukończeniu nauki na III etapieedukacyjnym według programu kontynuacyjnegouczniowie osiągną wyraźnie określony poziomkompetencji językowej w ramach poszczególnychsprawności językowych. Tym samym, wymierneosiągnięcia ucznia powinny uwzględniaćnastępujące umiejętności:a/ Rozumienie ze słuchuUczeń:- rozumie instrukcje nauczyciela oraz Classroomlanguage i Social language - język angielskiwykorzystywany przez nauczycielai współuczestniczących w procesie nauki językakolegów w sytuacji klasowej oraz w codziennychsytuacjach komunikacyjnych- rozumie bez problemu spotykane powszechniew Ŝyciu codziennym angielskie słowa takie jak:nazwy gier i programów komputerowych,artykułów spoŜywczych i sportowych, słowaz angielskich opakowań kupowanych produktów,słowa z piosenek, tytułów filmów angielskich- rozumie słownictwo określone przez zakresleksykalny dla danego poziomu / klasy- rozumie sens rozbudowanego słownictwastosowanego w sytuacjach komunikacyjnych,określonych przez zakres tematyczny i leksykalnydla danego poziomu nauki- domyśla się intencji rozmówcy- rozumie ogólny sens słuchanego tekstu, dialogówi wypowiedzi rodzimych uŜytkowników języka- rozumie sens wypowiedzi w róŜnych warunkachodbioru (np. rozmowa przez telefon, rozmowana ulicy)- potrafi wychwycić konkretną informacjęw słuchanym tekście, wypowiedzi, dialogu- potrafi domyślić się znaczenia nieznanych słówlub fraz w oparciu o kontekst- potrafi zaakceptować fakt, Ŝe nie wszystkiepotrzebne w komunikacji zwroty czy słowasą mu znane- po wysłuchaniu komunikatu potrafi przekazać gow języku ojczystym, wykonać określone zadania,np. uzupełnić tabelę, wypełnić formularz,przekazać ogólny sens usłyszanej informacji,wykonać bogaty językowo, interdyscyplinarnyprojekt na dany temat- potrafi upewnić się, czy właściwie odczytałkomunikat, np. zadając pytania na tematwysłuchanego tekstu, dialogu czy wypowiedzi- potrafi wykorzystać w praktyce posiadaną wiedzęo strategiach, do jakich moŜe się odwołać, słuchającnadawcy komunikatu.b/ MówienieUczeń:- potrafi formułować dłuŜsze, płynne i spójnewypowiedzi na określone tematy z róŜnychdziedzin Ŝycia (np. ochrona środowiskanaturalnego, zdobycze kultury i sztuki, osiągnięciaczłowieka w technice i nauce), przedstawiającjednocześnie własne przemyślenia i argumentację30

- potrafi relacjonować zdarzenia, stosując bardziejzłoŜone formy gramatyczne, odpowiedniedo wyraŜania stosunków czasowych- umie zdobywać i udzielać informacjiw sytuacjach dnia codziennego, stosując bogatyzakres słownictwa, właściwy szyk wyrazóww zdaniu i prawidłową intonację, dbając tymsamym zarówno o czytelność komunikatu,jak i o jego poprawność gramatyczną- potrafi relacjonować wypowiedzi innych osób- potrafi inicjować, podtrzymywać i kończyćrozmowę- potrafi właściwie reagować na wypowiedźrozmówcy- opanował bogaty zakres konstrukcji językowychumoŜliwiający wyraŜanie własnych uczuć, emocji,opinii, Ŝyczeń, określanie umiejętności, potrzeb- potrafi odróŜnić i wyraŜać róŜne odcienie emocjii uczuć w zakresie poznanych funkcjikomunikacyjnych- stosuje właściwe strategie w sytuacjach,w których nie zna odpowiednich słów;wykorzystuje parafrazę, definicję, ominięcie, prośbęo powtórzenie czy teŜ podpowiedzeniepotrzebnego słowa, określenie kontekstu- opanował poprawną wymowę w zakresiepoznanego materiału językowego, zna systemfonologiczny- potrafi wykorzystać znajomość fonetykiw stopniu zapewniającym zrozumiałośćwypowiedzi dla rodzimego uŜytkownika języka- zwraca uwagę na czytelność swoich wypowiedzi,pamiętając o tym, Ŝe niewielkie zmiany wwymowie mogą zmienić znaczenieprzekazywanego komunikatu- stosuje róŜnorodne zwroty grzecznościowe.c/ CzytanieUczeń:- potrafi odszukać Ŝądaną informację w częściowoniezrozumiałym tekście- rozumie ogólny sens obszerniejszego tekstuprzy czytaniu pobieŜnym- rozumie bardziej skomplikowany tekst narracyjny- rozumie prosty tekst autentyczny- potrafi domyślać się znaczeń nieznanych słów/fraz w oparciu o kontekst i wyłonić komunikat- stosuje właściwe strategie w sytuacjach,w których nie zna znaczeń poszczególnych słówczy fraz; potrafi wykorzystać kontekst,podobieństwo pisowni słów, ilustracjetowarzyszące tekstowi, tytuł, znaki interpunkcyjne- potrafi zaakceptować fakt, Ŝe nie wszystkiepotrzebne w komunikacji zwroty czy słowa są muznane i nie traktuje ich jako przeszkodęw podejmowaniu prób zrozumienia czytanegotekstu.d/ PisanieUczeń:- potrafi stosować zasady ortografii i zna podstawyinterpunkcji- potrafi samodzielnie przekazać informacjępisemną zgodnie z intencją- umie sformułować zróŜnicowaną pod względemmorfosyntaktycznym wypowiedź pisemną- jest w stanie sformułować i zapisać własnykomunikat oraz informację otrzymaną- umie sporządzić dłuŜszą notatkę z czyjejśwypowiedzi- napisać samodzielnie dłuŜszy listlub opowiadanie o sobie i zainteresowaniach,miejscach, zdarzeniach- potrafi ukierunkować swoje wysiłki na jasnośćsformułowań i czytelny przekaz komunikatu,przy czym nie dzieje się to kosztem poprawnościgramatycznej- posiada szeroką wiedzę o strategiachkomunikacyjnych, do jakich moŜe się odwołaćpisząc w języku angielskim i potrafi je wykorzystaćw praktyce, potrafi radzić sobie w sytuacji,gdy nie zna odpowiednich słów, sięgającdo parafrazy, definicji, ominięcia- wie, jak korzystać z dostępnych materiałóww postaci słowników dwujęzycznychi jednojęzycznych, tekstów źródłowychoraz materiałów wspomagających typu: ksiąŜkaćwiczeń, w których moŜe kaŜdorazowo odwołać siędo podanego wzorca lub kontekstu.e/ GramatykaUczeń:- poznał zasady konstruowania poprawnychgramatycznie wypowiedzi dotyczących wydarzeńw czasie teraźniejszym, przyszłym i przeszłym,zarówno w formie pytań, jak i zdań oznajmujących- potrafi samodzielnie wykorzystać znane strukturygramatyczne do relacjonowania zdarzeń bieŜących,przyszłych i przeszłych- potrafi wyrazić relacje czasowe międzyzdarzeniami- zna róŜnorodne konstrukcje zdanioweuwzględnione w programie nauczania (np. zdaniaoznajmujące i pytające w mowie zaleŜnej, zdaniatypu echo-questions, zdania zawierające question tags,zdania z czasownikami modalnymi: must / can /could / may / might + have + imiesłów bierny, zdaniaz czasownikiem wish, konstrukcję used to, kostrukcjęhave + dopełnienie+ imiesłów bierny)- stosuje zdania złoŜone i dba o wzbogaceniaswoich wypowiedzi o nowo poznane formygramatyczne (np. zdania złoŜone zawierającezdania warunkowe, okolicznikowe, przydawkowe,zdania w mowie zaleŜnej)- świadomie stosuje rozbudowane konstrukcjegramatyczne (potrafi dokonać wyboru międzystroną czynną a bierną w celu urozmaiceniaformalnej strony wypowiedzi, stosuje spójnikimiędzyzdaniowe, tworzy zdania złoŜone).31

f/ Inne umiejętności związane z rozwojemogólnym uczniówUczeń:- potrafi klasyfikować fakty i informacje,selekcjonować informacje- potrafi korzystać ze słownika jednoidwujęzycznego oraz innych źródeł informacji,w tym Internetu i programów komputerowych- umie tworzyć indywidualne i zespołowe projektyinterdyscyplinarne- potrafi wykorzystać w pełni moŜliwości Internetui jest w stanie samodzielnie wyszukiwać informacje,korzystać z poczty elektronicznej, komunikować sięw ramach grup dyskusyjnych, korzystać z kanałówIRC (International Relay Chat)- potrafi ocenić znaczenie znajomości językaangielskiego- potrafi przejąć znaczną część odpowiedzialnościza własną naukę i jej efekty- z pomocą nauczyciela i opracowanychprzez nauczyciela ankiet potrafi rozpoznaćpreferowany przez siebie styl uczenia sięi scharakteryzować siebie jako ucznia (typkinestetyczny, słuchowy, werbalny), a takŜewspólnie z nauczycielem dostosować do niegotechniki pracy- z pomocą nauczyciela potrafi zweryfikować swojeprzekonania odnośnie nauki języka i wykorzystaćnową wiedzę na ten temat w praktyce, w celuzwiększenia efektywności wspólnej pracynad podniesieniem kompetencji językowej- potrafi rozróŜnić poszczególne sprawnościjęzykowe i samodzielnie decydować, któresprawności chce rozwinąć, bądź rozwinie bardzieja które mniej- potrafi systematycznie dokonywać samoocenywłasnych umiejętności, wykorzystując w tym celuprzygotowane przez nauczyciela, bądź- w późniejszym czasie - przez siebie samego,arkusze samooceny oraz skalę oceny- w oparciu o analizę efektów nauczania i arkuszasamooceny potrafi zaplanować zakres swoichstarań w celu wzbogacenia wiedzy i dalszegorozwinięcia poszczególnych sprawnościjęzykowych- z pomocą nauczyciela potrafi wraz z kolegamiopracować testy sprawdzające poziom zdobytejwiedzy- potrafi negocjować z nauczycielem ocenę,uzasadniać swoje racje, przyjmować racjenauczyciela- potrafi współtworzyć własny moduł nauki,zgodny z jego moŜliwościami i preferencjami- potrafi wykorzystywać swoje umiejętnościjęzykowe, np. stosując technikę projektów,przy czym jest gotów samodzielnie decydowaćo tematyce i charakterze tych prac (plastyczno--językowe i językowe: plakaty, pamiętniki,listy przebojów muzycznych, gazetki, listy ...)- potrafi odwoływać się do wiadomości zdobytychna zajęciach realizowanych w ramach róŜnychścieŜek edukacyjnych- zna zasady korzystania ze słownikadwujęzycznego- widzi celowość zastosowania słownikaw codziennej nauce- potrafi rozróŜnić rodzaj słownika w zaleŜnościod celu, jakiemu ma słuŜyć- potrafi indywidualizować swój tok naukiw sytuacjach, w których jego poziom znajomościjęzyka wykracza poza podstawowy programrealizowany w klasie (sygnalizuje nauczycielowigotowość samodzielnej pracy z dodatkowymimateriałami, niezaleŜnej od tego, czym zajmują siępozostali uczniowie)- potrafi współpracować z kolegami w czasie zajęćlekcyjnych- zna róŜnorodne formy pracy i rozumie ichcelowość (dialogi, praca w parach / grupach,prezentacje przed grupą / klasą)- rozumie celowość pracy w kole lub w innymniŜ tradycyjny układzie ławek- stopnie traktuje jako informację zwrotną na tematefektów własnej pracy i wskazówkę do dalszejnauki, nie zaś jako narzędzie kary lub nagrody- w nauczycielu dostrzega doradcę, do któregozawsze moŜe zwrócić się o pomocVIISPRAWDZANIEEFEKTÓWNAUCZANIA1 Sposób dokumentowaniaprzebiegu i efektównauczaniaa/ Raport Postępów UczniaProponujemy, by na zakończenie kaŜdegoz semestrów nauczyciele wypełniali RaportPostępów Ucznia.Raport Postępów Ucznia w klasach I-III gimnazjumuwzględnia:Obserwację stosunku ucznia do nauki, w tym:- liczbę nieobecności ucznia w danym semestrze.- odrabianie prac domowych- przynoszenie podręczników- prowadzenie słownika, zeszytu- zaangaŜowanie ucznia, jego stosunek do nauki.Obserwację postępów ucznia, w tym:- wymowę- znajomość słownictwa- rozumienie ze słuchu- czytanie- mówienie- pisanie- opanowanie gramatyki.32

Raport Postępów Ucznia dla klas I – III gimnazjumklasa ___________________ rok szkolny ___________________podręcznik _____________________________________________Skala ocen:6 - A: bardzo duŜe osiągnięcia, powyŜej standardu5 - B: powyŜej średniego standardu, z pewnymi błędami4 - C: generalnie solidna praca z szeregiem zauwaŜalnych błędów3 - D: zadowalający, ale ze znaczącymi błędami2 - E: wyniki spełniają minimalne kryteria1 - F: uczeń musi uzupełnić podstawowe braki w opanowaniu materiałuStosunek do naukiPostępy w nauceImię i nazwiskolośćnieobecnościodrabianiepracdomowychprzynoszeniepodręcznikówprowadzeniezeszytu,słownikaaktywność,zapałdo naukiwymowaznajomośćsłownictwarozumienieze słuchuczytanie123456789101112131415

Wewnętrzny Arkusz Ocen KońcowychW wewnętrznych arkuszach ocen na zakończenie roku szkolnego proponujemy oceniać:wymowę, znajomość słownictwa, słuchanie i mówienie, opanowanie gramatyki, czytanie i pisanie.Wewnętrzny Arkusz Ocen Końcowych dla klas I – III gimnazjumSkala ocen:klasa _______________ rok szkolny ____________ 6 - A: bardzo duŜe osiągnięcia, powyŜej standardu5 - B: powyŜej średniego standardu, z pewnymi błędamipodręcznik _________________________________4 - C: generalnie solidna praca z szeregiem zauwaŜalnych błędów3 - D: zadowalający, ale ze znaczącymi błędami2 - E: wyniki spełniają minimalne kryteria1 - F: uczeń musi uzupełnić podstawowe braki w opanowaniu materiałuOceny szczegółoweIMIĘ I NAZWISKOIlośćnieobecnościwymowaznajomośćsłownictwasłuchaniemówienieczytaniepisanieopanowaniegramatyki123456789101112131415

2 Skala ocenSkala ocen, którą proponujemy, oparta jestna tzw. “Europejskiej Skali Ocen” opublikowanejw opracowaniach dotyczących programu UniiEuropejskiej Socrates / Erasmus i traktowanejjako propozycja przy tworzeniu programów ECTS(European Credit Transfer System) na poziomieakademickim. Naszym zdaniem - skala ta z jednejstrony pozwoli nam zbliŜyć się do standardóweuropejskich, z drugiej zaś wyraźnie określa zakresumiejętności korespondujący z daną oceną cyfrowąbądź literową.W związku z tym, Ŝe kaŜda placówka szkolnabędzie wypracowywać własne systemy oceniania,proponujemy przyjąć literowy wariant oceny.Ułatwi wpis w dzienniku lub innego typu raportachpostępów ucznia i wyraźnie określa, jakieumiejętności za nim stoją. Ponadto ocena literowanie wywołuje skojarzeń ze stosowanymi dotychczasocenami tradycyjnymi.6 - A: celujący - wybitne osiągnięcia, powyŜejstandardu5 - B: bardzo dobry - powyŜej średniegostandardu, z pewnymi błędami4 - C: dobry - generalnie solidna pracaz szeregiem zauwaŜalnych błędów3 - D: zadowalający - zadowalający,ale ze znaczącymi / istotnymi brakami2 - E: dostateczny - praca i wyniki spełniająminimalne kryteria1 - F: niedostateczny - uczeń winien uzupełnićpodstawowe braki w opanowaniu materiałuOceny pozytywne to oceny od A do E.Pamiętajmy jednak, Ŝe pełną skalę naleŜałobywykorzystywać raczej do celów dokonywanejprzez nauczyciela diagnozy oraz określania rodzajuzadań dla nauczyciela i ucznia w przypadkuniskich szczebli skali.Nauczyciel powinien wyraźnie określić, co rozumieprzez określenie minimalne kryteria. UwaŜamy,Ŝe w związku z próbą rzeczywistejindywidualizacji nauczania w stosunku do kaŜdegoucznia granica ta moŜe okazać się płynna. NaleŜywięc uzmysłowić uczniom, jak dalece powinnirozwinąć swoje kompetencje językowe w ramachtreści nauczania dla danego poziomu nauki.3 Metody pomiaru osiągnięćuczniów - obserwacjai diagnozowaniea/ Sposób sprawdzania efektów nauczaniaSposób sprawdzania rozwoju sprawnościjęzykowychEfekty nauczania w ramach sprawnościreceptywnych i produktywnych powinny byćsprawdzane systematycznie poprzez bieŜącąobserwację i diagnozowanie uczniów.Naszym zdaniem, wystawianie oceny końcowejwyłącznie na podstawie testów, bez uwzględnianiainnych moŜliwych technik, znacznie ograniczamoŜliwości wykazania się przez ucznia w innych,niŜ zasugerowane przez zawartość treściową testu,zakresach wiedzy czy teŜ sprawnościach. MoŜezdarzyć się, Ŝe uczeń doskonale radzący sobiez zagadnieniami gramatycznymi jest bezradnyw sytuacjach komunikacyjnych - i odwrotnie, uczeńignorujący zasady i reguły gramatyczne, świetnierozumie przekaz ustny i teksty pisane oraz bezproblemu potrafi przekazywać własne komunikaty.Zakładając, Ŝe nadrzędnym celem nauczaniaIII etapu edukacyjnego w I wariancieprogramowym jest komunikacja, efekty pracyucznia i nauczyciela moŜna mierzyć - naszymzdaniem - inną, niŜ same testy miarą. UwaŜamyrównieŜ, Ŝe nie tyle ocena powinna być adekwatnado stopnia, w jakim uczeń sprostał postawionymprzed nim zadaniom, ile zadania, jakie stawiamyuczniom, powinny być adekwatnedo indywidualnych moŜliwości uczniów.Mając na względzie powyŜsze załoŜenie sądzimy,Ŝe to nauczyciel powinien w swoich staraniachnauczyć uczniów, jak wykorzystywaćindywidualne moŜliwości, poprzez stosowanieróŜnorodnych technik pracy i strategii uczenia sięoraz poprzez wskazywanie na sposobywykorzystania indywidualnych predyspozycjiuczniów.KaŜdy uczeń ma prawo do poczucia satysfakcjii sukcesu, na których oparte powinno byćuruchamianie systemów motywacyjnych uczniaprzez nauczyciela (motywacja zewnętrznai wewnętrzna).Sposób sprawdzania wiedzy o zagadnieniachkulturowychZnajomość podstawowych zagadnień kulturowychmoŜe być sprawdzana za pośrednictwem ćwiczeńze specjalnie opracowanym przez nauczycielai uczniów zbiorem materiałów kulturowychi językowych. Warto przy tym skorzystaćz gotowych opracowań wydawnictwaPearson Education.35

Sposób sprawdzania znajomości słownictwai gramatykiEfekty nauczania słownictwa i gramatyki mogą byćsprawdzane równieŜ dzięki wprowadzeniudo codziennej praktyki edukacyjnej TestówOtwartych, dających kaŜdemu uczniowi szansęupewnienia się, co juŜ potrafi oraz moŜliwośćrozwiązania wszystkich zadań danego testu,w czasie zgodnym z jego indywidualnymimoŜliwościami.b/ Testy Otwarte jako czynnikmotywacyjny dla nauczyciela i uczniaCo kryje się za nazwą Test OtwartyTest Otwarty to test, który uczniowie rozwiązujątak długo, aŜ będą gotowi samodzielnie wykonaćwszystkie zawarte w nim zadania.Cele testów OtwartychPodstawowym celem przeprowadzenia TestuOtwartego jest dokonanie bieŜącej oceny efektównauczania, a takŜe zmotywowanie uczniówdo samodzielnego rozwiązania wszystkich zadańtestowych. Pragniemy dać kaŜdemu uczniowiszansę wywiązania się ze wszystkich zadańtestowych i umoŜliwić podjęcie kolejnych próbrozwiązania tego samego testu podczas kilkukolejnych zajęć.Dzięki takiemu podejściu, znacznie odbiegającemuod tradycyjnego spojrzenia na testowanie, Ŝadenuczeń nie pozostanie z poczuciem, Ŝe nie wywiązałsię z postawionych prze nim zadań. KaŜdy mastworzoną szansę odniesienia sukcesu i zdobyciamaksymalnej ilości punktów. Od ucznia zaleŜy,czy ją wykorzysta.Zadaniem nauczyciela jest uruchomieniemechanizmów motywacyjnych dziecka,nakłonienie go do samodzielnej pracy, szukaniawłaściwych rozwiązań w ksiąŜce czy teŜ innychmateriałach, korzystania z pomocy kolegów lubnauczyciela. WaŜne, by to uczeń, który maproblemyz rozwiązaniem poszczególnych zadań, samwyraził chęć i gotowość skorygowania błędów,zrozumiał popełnione błędy i uzupełnił braki.Zakładamy,Ŝe nie później niŜ w ciągu trzech kolejnych zajęćwszyscy uczniowie zadbają o pełne rozwiązaniazadań testowych.Zarówno uczeń, jak i nauczyciel mogą więcniezaleŜnie osiągnąć sukces.Jaki test moŜna nazwać Testem OtwartymKaŜdy test słuŜący bieŜącej kontroli efektównauczania moŜe być Testem Otwartym,o ile nauczyciel będzie przestrzegał regułzwiązanych z oceną testu i umoŜliwi kaŜdemuuczniowi wykonanie wszystkich zadań testuzgodnie z moŜliwościami ucznia.Najprościej wykorzystać w tym celu opracowaniatestów zawartych w ksiąŜkach nauczycielado poszczególnych podręczników kursowych.Jak często przeprowadzać Test OtwartyProponujemy przeprowadzanie Testów Otwartychjako codziennej praktyki na wszystkich poziomachnauczania, co 5 jednostek lekcyjnych. MoŜnaprzeprowadzać testy w II semestrze klasy I,ale wówczas przeprowadzenie testu winno byćpoprzedzone właściwym przygotowaniemzarówno dzieci, jak i ich rodziców i wyjaśnieniem,jakiemu celowi słuŜy.Korzyści dla ucznia związanez rozwiązywaniem Testów OtwartychPrzyzwyczajenie uczniów do systematycznejweryfikacji ich wiedzy za pośrednictwem testówda im szansę sprawdzenia ich wymiernychosiągnięć na kolejnych etapach nauki (“czy umiem,ile umiem, czego nie umiem, jeśli nie umiem, oczekuję, Ŝenauczyciel wie, jak mi pomóc ”)i umoŜliwi uczniom orientację, w jakim zakresieprzerabiany materiał został przez nich opanowany.Uczniowie wykształcą umiejętność szukaniarozwiązań, zdobywania wiedzy.Z naszych obserwacji przebiegu eksperymentuz Testami Otwartymi wynika, Ŝe po pierwsze- uczniowie rzeczywiście samodzielnie dbająo umoŜliwienie im podjęcia kolejnej próbyrozwiązania tych samych zadań, z którymi mieliwcześniej problemy, po drugie - nie odczuwają juŜpotrzeby odpisywania odpowiedzi od kolegów,poniewaŜ wiedzą, Ŝe przy odrobinie wysiłku mogąsami osiągnąć sukces, jeśli nie dziś, to jutro.Korzyści dla nauczyciela związanez przeprowadzania Testów OtwartychTesty Otwarte pozwalają nauczycielomwychowywać uczniów w przeświadczeniu,Ŝe “uczą się nie dla oceny, ale dla siebie”.Testy Otwarte pozwalają nauczycielowi wyraźniewydzielić zakresy materiału, z którymi uczniowienie mają problemów językowych od tych,które nie zostały jeszcze przez uczniów opanowane.Nauczyciel moŜe więc określić skutecznośćstosowanych przez siebie metod nauczania.Zdajemy sobie sprawę, Ŝe proponowany tryb pracywymaga od nauczycieli troski o docelowe wynikitestu kaŜdego ucznia, jednakŜe trud ten jestopłacalny.Lektor ma pewność, Ŝe dany zakres materiałuzostał przez uczniów opanowany. W raziekonieczności, ma dokładne rozeznanie, na którychobszarach naleŜy uczniom pomóc.Nauczyciele wykorzystujący juŜ ideę TestówOtwartych w licznych klasach w szkołachpodstawowych zaobserwowali znacznąoszczędność czasu przy kolejnym sprawdzaniutestów w porównaniu z tradycyjną poprawą.W tej - równieŜ nieprzygotowani uczniowiestawiani są znów przed tymi samymi zadaniamii nadal nie są w stanie ich rozwiązać.Nauczyciel zmuszony jest do ponownegopoświęcania czasu na sprawdzanie wszystkichprac. Tej sytuacji unikamy w Testach Otwartych.36

Jak sprawdzać i oceniać Testy OtwarteNauczyciel ocenia wyłącznie poprawneodpowiedzi, przyznając punkty. Podaje uczniowiilość zdobytych punktów i wynikającą z niej ocenęw zestawieniu z maksymalną ilością punktów(wpisuje je bezpośrednio na karcie testu).Po kaŜdym teście nauczyciel powinien określićzakres materiału, w ramach którego uczniowiemieli najwięcej problemów i potraktować to jakowskazówkę do dalszej pracy. MoŜe teŜpodpowiedzieć uczniowi, gdzie szukać odpowiedzina zadania, z którymi dziecko miało problemy.Nauczyciel udostępnia karty z testem i ustala czas,w jakim chętni uczniowie mogą rozwiązywać test(moŜe to być czas przeznaczony na rozgrzewkęjęzykową czy sprawdzenie pracy domowej).Po kaŜdej kolejnej, skutecznej próbie uzupełnieniawcześniej nierozwiązanych lub niepoprawnierozwiązanych zadań nauczyciel konsekwentniedopisuje na karcie testu dodatkowe punktyi podnosi poprzednią ocenę. W ten sposóbuczniowie sami dbają o to, aby poprawnie,samodzielnie rozwiązać zadania podczas kilkukolejnych zajęć. Nauczyciele natomiast mająpewność, do jakiego stopnia uczniowie opanowalidany zakres materiału.Rozwiązywanie testu ołówkiem pozwoli uczniowina wymazanie niepoprawnych odpowiedziprzy kolejnej próbie rozwiązania zadań.c/ Testy końcoweDodatkowo przed końcem kaŜdego semestru wartopoddać uczniów właściwym dla danego poziomu“Testom Końcowym”, skonstruowanym w formieróŜnorodnych zadań.Kierowany System KredytówPoza przedstawionymi formami oceny efektównauczania proponujemy wprowadzenie systemudiagnozowania i oceniania efektów pracy, będącegojednocześnie systemem motywacyjnym dla obuuczestniczących w procesie dydaktycznym stron(nauczyciela i ucznia), nazwanego przez nasKierowanym Systemem Kredytów.d/ Kierowany System Kredytów(Guided Credit System)PodstawyKierowany System Kredytów w swoim załoŜeniuoparty jest na idei ECTS (European Credit TransferSystem) propagowanej w ramach programu UniiEuropejskiej Socrates / Erasmus, wprowadzanejna poziomie akademickim i zaadaptowanejprzez autorki niniejszego programu.U podstaw przedstawianego programu leŜyrównieŜ idea autonomii w nauczaniu, powiązanaz potrzebą wykształcenia skutecznego systemudiagnozowania i oceniania efektów nauczaniaoraz systemu motywacyjnego.CeleNauczanie z załoŜenia powinno sprzyjaćwykształcaniu u uczniów autonomicznegopodejścia do procesu uczenia się. Naszym zdaniem,edukacja powinna być prowadzona w tym duchujuŜ od najmłodszych lat. Proponowany systempozwoli kaŜdemu uczniowi być “championem”w ramach swoich moŜliwości i w ramachtworzonego przez siebie indywidualnego modułunauki. Zadaniem nauczyciela jestukierunkowywanie wysiłków i zainteresowańuczniów na róŜnorodne obszary aktywnościjęzykowych w ramach przedmiotu, jakim jest językangielski.ZałoŜeniaW proponowanym modelu pozostawiamy uczniomswobodę wyboru form i tempa nauki, w zaleŜnościod uwarunkowań osobowościowych i społecznychucznia. Zakładamy, Ŝe róŜnorodność aktywnościw ramach przedmiotu, jakim jest język angielski,jest tak duŜa, Ŝe nie ma konieczności odwoływaniasię wyłącznie do tradycyjnych metod.Kierowany System Kredytów wykorzystujezałoŜenia metod kompensacyjnych, dzięki którymuczeń sam podejmuje decyzję co do sposobu,w jaki chce zdobywać wiedzę.Takie podejście daje szansę dzieciom mającymkłopoty z przyswajaniem zagadnieńgramatycznych, wykazania swoich moŜliwościpoprzez wykorzystanie innych form pracy.Uczniowie osiągają w ten sposób podobne cele- róŜnymi drogami.Nauczyciel stwarza uczniom moŜliwośćsamodzielnego tworzenia indywidualnychmodułów nauki zgodnie z ich moŜliwościamii preferencjami. Kreowanie modułu odbywa siępoprzez wybór najbardziej odpowiadających imaktywności językowych, którym przypisane sąokreślone wartości kredytowe.W celu zaliczenia danego poziomu nauki uczniowiezobowiązani są zgromadzić odpowiednią ilośćpunktów kredytowych (kredytów), które dzielą sięna kredyty programowe, czyli kredytyprzyznawane za pracę w ramach aktywnościjęzykowych ucznia, związanych bezpośrednioz realizacją programu nauczania, oraz kredytylektorskie, czyli kredyty przyznawane za wkładpracy ucznia w ramach aktywnościuzupełniających, inaczej “do wyboru ”, pośredniozwiązanychz realizacją programu nauczania dla danegopoziomu zaawansowania, i w większym stopniubazujących na preferencjach uczniówco do sposobów pracy.Oba rodzaje kredytów są odzwierciedleniem pracywłoŜonej przez ucznia (student’s workload)w osiągnięcie kompetencji językowej, w ramachtreści nauczania dla poszczególnych poziomównauki.Pod koniec roku szkolnego ilość kredytówprzekładana jest docelowo na ocenę, obrazującąjakość pracy ucznia.37

Proponowane przypisanie ocen kredytomw skali roku szkolnegoocena A 91%-100 %ocena B 81%- 90 %ocena C 71%- 80 %ocena D 61%- 70 %ocena E 51%- 60 %ocena F 41%- 50 %Nauczyciel moŜe wystawić niezaleŜną ocenęza wypracowane przez ucznia kredytyprogramowe i za kredyty przyznane za róŜnorodneuzupełniające aktywności językowe. W ramachaktywności programowych uczeń moŜe uzyskaćoceny zgodne z podaną skalą. W ramachaktywności do wyboru otrzymuje osobną ocenę.Najczęściej pojawi się sytuacja, w której uczniowienieradzący sobiez zagadnieniami gramatycznymi otrzymająwysokie oceny za inne formy pracy. Nauczycielbędzie mógł wykorzystać systematyczneobserwacje i ich wymierny efekt w postaci stopni(za kredyty programowe i lektorskie) przywystawianiu oceny końcowej. Pamiętajmy jednak,Ŝe system kredytowy nie moŜe być traktowanyczysto mechanicznie.Nie pozwólmy, by matematyka z nim związanaprzysłoniła obraz ucznia. Kierowany SystemKredytów ma nam pomagać w pracy.Nauczyciele mogą wykorzystać proponowaną kartęaktywności z wartościami kredytowymi niezaleŜniew obu semestrach, właściwie ustalając przy tymproporcje aktywności i kredytów.Indywidualne Moduły NaukiModuły utworzone z wybranych aktywnościjęzykowych powinny zapewniać uczniom zdobyciepodstawowej wiedzy wymaganej dla danegopoziomu nauki. Powinny więc być kompozycjązłoŜoną zarówno z aktywności związanychbezpośrednio z realizacją programu, za które uczeńotrzymuje kredyty programowe, jak i z aktywnoścido wyboru, za które uczniowie otrzymują kredytylektorskie.Rola nauczyciela polega tu na wykorzystaniuzainteresowań poszczególnych uczniówi przyzwyczajaniu dzieci do prezentowania swoichaktywności związanych w wykorzystaniem językaangielskiego przed pozostałymi uczniami w klasie.Z czasem uczniowie wykaŜą zainteresowanieinnymi obszarami aktywności, w czym mamynadzieję, pomoŜe im nauczyciel. Obserwująckolegów sami będą podejmowali próby na innychobszarach działań.Grupowe Moduły NaukiZakładamy, Ŝe w trakcie pracy dadzą sięzaobserwować wyraźne róŜnice w składziemodułów w poszczególnych grupach / klasach.Tym samym - moduł grupy / klasy jednegonauczyciela będzie róŜny od modułu grupy / klasyinnego nauczyciela. W kaŜdym przypadku będzieon bowiem funkcją nie tylko preferencji samychuczniów, ale takŜe preferencji nauczyciela,co do akcentowanych przez niego form aktywnościi kierunkowania pracy uczniów.Lektor, który dostrzeŜe uzdolnienia plastyczneu większości swoich uczniów, będzie ich zachęcałdo opracowywania projektów. Lektor, któregouczniowie wykazują zainteresowania muzyczne(i który sam lubi muzykę) częściej będziewykorzystywał technikę nauki przez piosenkę.Grafik Aktywności i Kredytów UczniaGrafik aktywności językowych i wartościkredytowych uwzględnia wykaz moŜliwychaktywności językowych z przypisaną improponowaną wartością kredytową. Wartościprocentowe mają jedynie charakter przykładowy.38

Grafik Aktywności i Kredytów Ucznia dla klas I – III gimnazjum♦ Kredyty ProgramoweAktywności językowemoŜliwa ilośćprzyznańw rokujednostkowamaksymalnawartośćkredytowamaksymalnailość kredytóww roku1 Testy Otwarte (gramatyka) 5 4 20 20%2 Testy Otwarte (słownictwo) 5 4 20 20%34Prace domowe:ćwiczenia kursowećwiczenia w ksiąŜce gramatycznejinne praceCzytanie:lekturyprasa młodzieŜowa lub codziennamateriały źródłowe z zakresu kulturyoraz historii Wielkiej Brytanii i USA15 1 15 15%5 4 20 20%5 Prowadzenie słownika, zeszytu 10 2 20 20%6 Przynoszenie ksiąŜek, obecność 5 1 5 5%%100 100%39

♦ Kredyty LektorskieSTUDENT’S WORKLOADSAMODZIELNA AKTYWNOŚĆ UCZNIAmoŜliwa ilośćprzyznańw rokujednostkowamaksymalnawartość kredytowamaksymalnailość kredytóww roku%1 Praca ze słownikiem angielsko-angielskim 5 1 5 5%2 Praca z zakresu kultury oraz historii GB i USA 5 2 10 10%Samodzielne czytanie: 5 4 20 20%prasa codzienna3 lektury uproszczonewłasne ksiąŜki uczniamateriały własne ucznia, np. z Internetu4 Tłumaczenia własne 5 2 10 10%English around me – angielski na angielski 10 1 10 10%wrzucanie słówek do skrzynki (English box):z reklamz programów telewizyjnych5 z filmów: tytuły, bohaterowie, innez przebojów muzycznychz programów komputerowychz opakowań kupowanych produktówsłownictwo komputerowe - Internet,grupy dyskusyjne, e-mailkontaktów osobistych z obcokrajowcamikorespondencji w języku angielskim6 Wykonanie projektu indywidualnego 5 2 10 10%7 Wykonanie projektu grupowego 5 3 15 15%8 Udział w przedstawieniu 1 5 5 5%9 Inna aktywność własna ucznia 5 2 10 10%10 English only – uŜywanie na zajęciach wyłączniejęzyka angielskiego10 1 10 10%100 100%40

Karta Aktywności i Kredytów UczniaKarta Aktywności i Kredytów Ucznia to przykład indywidualnego formularza, umoŜliwiającego bieŜące(wspierające) dokumentowanie wszelkich przejawów aktywności językowej ucznia, a tym samym bezpośredniągratyfikację wkładu pracy ucznia. Nauczyciel wpisuje odpowiednią ilość kredytów w związkuz aktywnościami językowymi uczniów, jakie zaobserwował w trakcie zajęć.Karta Aktywności i Kredytów Ucznia dla klas I – III gimnazjumImię i nazwisko ucznia ______________________________________________Rok szkolny ____________♦ Kredyty programoweAktywności językowe kredyty kredyty kredyty kredyty kredyty kredyty suma1 Testy Otwarte (gramatyka)2 Testy Otwarte (słownictwo)Prace domowe:3 ćwiczenia kursowećwiczenia w ksiąŜce gramatycznejinne praceCzytanie:lektury uproszczone4 prasa młodzieŜowa lub codziennamateriały źródłowe z zakresu kulturyoraz historii Wielkiej Brytanii i USA5 Prowadzenie słownika6 Przynoszenie ksiąŜek, obecność41

♦ Kredyty LektorskieSTUDENT’S WORKLOADSAMODZIELNA AKTYWNOŚĆ UCZNIA1 Praca ze słownikiem angielsko-angielskim2 Praca z zakresu kultury oraz historii GB i USASamodzielne czytanie:prasa codzienna3 lektury uproszczonewłasne ksiąŜki uczniamateriały własne ucznia, np. z Internetu4 Tłumaczenia własneEnglish around me – angielski na angielskiwrzucanie słówek do skrzynki (English box):z reklamz programów telewizyjnychz filmów: tytuły, bohaterowie, inne5 z przebojów muzycznychz programów komputerowychz opakowań kupowanych produktówsłownictwo komputerowe - Internet,grupy dyskusyjne, e-mailkontaktów osobistych z obcokrajowcamikorespondencji w języku angielskim6 Wykonanie projektu indywidualnego7 Wykonanie projektu grupowego8 Udział w przedstawieniu9 Inna aktywność własna ucznia10English only - uŜywanie wyłącznie językaangielskiego na zajęciachkredyty kredyty kredyty kredyty kredyty kredytysumaJak modyfikować grafik aktywności i wartościkredytowychJeszcze raz wyraźnie podkreślamy, Ŝe propozycjawartości kredytowych przypisanychposzczególnym aktywnościom jest umownai nauczyciel moŜe dokonywać zmian zarównow rodzaju aktywności, ich umownych wartości,jak i ilości przyznań. Chodzi nam bardziejo wykazanie róŜnorodnych moŜliwości,niŜ o przedstawienie sztywnego modelu.Przewidywane korzyści dla uczniaWprowadzenie Kierowanego Systemu Kredytówpowinno wpłynąć korzystnie na systemmotywacyjny ucznia i jego zainteresowanie naukąz kilku podstawowych powodów:- Proponowany system znacznie odbiegaod znanych uczniowi systemów ocen.- Daje mu moŜliwość otrzymywania bezpośredniejgratyfikacji w związku z kaŜdą jego samodzielnąaktywnością językową, przy czym gromadzonasuma jednostkowych gratyfikacji daje uczniowiwymierną informację o jego postępach,postrzeganych w szerszej perspektywie.- Pozwala uczniowi bezpośrednio dostrzeczainteresowanie nauczyciela jego sukcesamina polu przyswajania języka.Kierowany System Kredytów połączony z TestamiOtwartymi powinien:- wykształcić pozytywną postawę uczniaw odniesieniu do nauki języka- wyeliminować stres związany z ocenianiem- przyzwyczajać ucznia do podejmowaniaautonomicznych decyzji co do treściindywidualnych modułów oraz terminów“zaliczeń” danych aktywności- wpłynąć na świadome przejęcie przez ucznia,42

nawet najmłodszego, części odpowiedzialnościza efekty uczenia się.Przewidywane korzyści dla nauczyciela- System ułatwi diagnozowanie poszczególnychuczniów pod względem: zainteresowań,określenia progów moŜliwości uczniaw odniesieniu do róŜnorodnych aktywnościjęzykowych, potrzeb ucznia.- System ułatwi dostosowanie metod pracydo oczekiwań ucznia.- System pozwoli na nawiązaniewielopłaszczyznowego kontaktu z uczniem.Przewidywane zadania nowego typu stojąceprzed nauczycielemZakładamy, Ŝe wprowadzany model pracynie będzie znacznie odbiegał od dotychczasowychdoświadczeń nauczycieli, jeśli chodzi o metodykęnauczania, techniki pracy, materiały.Zdecydowanie zmieni podejście nauczycielido postrzegania procesu nauczania.Nowy model wymaga od nauczycieli:- Konsekwencji we wprowadzaniu nowegosystemu pracy.- Przygotowania uczniów do wprowadzeniasystemu kredytowego oraz poinformowaniao moŜliwościach, jakie daje on uczniom.- Zapoznania uczniów z Kartą Aktywnościi Kredytów Ucznia.- Prowadzenia rzetelnej i systematycznejdokumentacji związanej z przydziałempunktów kredytowych w trakcie zajęćw obecności uczniów.Uwagi końcoweKierowany System Kredytów został przez autorkiwprowadzony w Ŝycie w lutym 1999 r. jakoprogram eksperymentalny we wszystkich grupachwiekowych i na wszystkich poziomach nauczania(klasy I - VIII). Półroczna obserwacja przebiegueksperymentu i dokumentacja w postaciwypełnionych Kart Aktywności i Kredytów Uczniapozwalają stwierdzić bardzo duŜą skutecznośćopisywanego modelu. Spotkał się on z pełnąakceptacją ze strony biorących w nim udziałuczniów i nauczycieli. Co waŜne, zostałdostrzeŜony przez rodziców najmłodszychuczniów.System jest propozycją otwartą i powinien byćtraktowany jako jedno z moŜliwych rozwiązańdiagnozowania i oceniania, jak równieŜ systemówmotywacyjnych w nauczaniu języka angielskiego.4 Kontrola i ocena- wskazówki metodycznea/ Negocjowanie ocenyW przypadku uczniów z III etapu edukacyjnegoprzy wystawianiu ocen końcowych moŜna podjąćpróbę negocjowania oceny, o ile propozycjanauczyciela wydaje się uczniowi zaniŜonalub zawyŜona. W tym zakresie nauczyciel powinienzdać się na własne doświadczenie i intuicję. Wartostworzyć uczniowi szansę wykazania swoich racji,poznać jego odczucia, spróbować określić jegooczekiwania. Być moŜe tego typu rozmowa pozwoliwytyczyć kierunek współpracy lektora i uczniaw kolejnym semestrze.b/ Nagradzanie a motywacjaPochwały i nagradzanie to nieodzowny elementkaŜdej lekcji, bez względu na wiek uczniów.Zachęcamy nauczycieli do częstego chwaleniauczniów nie tylko za czynione przez nich postępy,ale przede wszystkim za aktywny udziałw zajęciach. Pochwały nauczyciela postrzegane sąprzez uczniów jako wyraz akceptacji.Nie zapominajmy o ciągłym wzmacnianiumotywacji uczących się. Pochwały łączą sięz ich poczuciem sukcesu i zadowolenia.c/ Ocenianie a diagnozaUczniowie oczekują od nauczyciela potwierdzeniapostępów w przyswajaniu języka angielskiego.W przedziale wiekowym właściwym III etapowiedukacyjnemu uczniom nie wystarcza juŜ samapochwała. Osiągane efekty powinny być poddanesystematycznej diagnozie. Pomocne okaŜą się tuTesty Otwarte, o których była mowa wcześniej.Warto równieŜ wspólnie z uczniami systematycznieanalizować wpisy do Kart Aktywności i KredytówUczniów. Uczniowie powinni widzieć, które polakarty naleŜałoby wypełnić kredytami.d/ Metodyczna samoocena pracynauczycielaProponujemy, by nauczyciele systematyczniepodawali swoją pracę samoocenie. Spróbujmyodpowiedzieć sobie na następujące pytania:Czy jasno sformułowałem cel lekcji?Czego nauczyli się moi uczniowie podczas lekcji?Czy wyraźnie określiłem zakres materiału, który dziecimają wyłącznie rozumieć, od tego, w ramach któregowinny posługiwać się językiem samodzielnie(recognition vs. production) ?Na które sprawności połoŜyłem naciski w jaki sposób?Czy wydzieliłem wyraźnie poszczególne fazy lekcjizgodnie z planowaną strukturą zajęć?Jak ułoŜyły się proporcje czasowe:teacher's talk / pupil's talk / pupil - pupil talk?Jakie było tempo lekcji?Czy optymalnie wykorzystałem techniki: pair - work,group - work, projects?Czy wykorzystywałem systemy motywacyjne?Czy uŜywałem języka w sposób zrozumiałydla uczniów?Jakie były relacje między mną a moimi uczniami?Czy byłem wystarczająco elastyczny?Jaka była atmosfera na lekcji?Czy dokonałem wpisów na Kartach Aktywnościi Kredytów Ucznia, w dzienniku lub w innej formie?43

VIIIIJAK MODYFIKOWAĆPROGRAMZakładamy, Ŝe w podstawowym zakresieprogram szkolny realizowany będziew trakcie 3 godzin zajęć dydaktycznychtygodniowo, w trzyletnim cyklu nauki.Program moŜe być modyfikowany w zaleŜnościod warunków czasowych (ilość spotkańw tygodniu), moŜliwości uczniów, liczebności klas(podział na grupy) i uŜywanego podręcznika.Celem tego programu nie jest przedstawieniewszystkich moŜliwych metod oceniania,bądź teŜ opisywanie tradycyjnych metod, będącychw uŜyciu, lecz zaproponowanie nowych,alternatywnych sposobów oceny i diagnozowania,które mogłyby zainspirować nauczycielii dodatkowo motywować uczniów.Przedstawione przez nas propozycje mogąrównieŜ ulegać modyfikacji.IXSŁOWNIK POJĘĆProgram Socrates: Europejski program promującyszeroko pojętą współpracę w wielu dziedzinachpomiędzy instytucjami krajów Unii Europejskiej.Celem programu jest między innymi ujednoliceniesystemów edukacyjnych w krajach członkowskichUnii.Program Erasmus: Część programu Socratesdotycząca szkolnictwa wyŜszego mającego na celuujednolicenie systemów edukacyjnych, w tymprogramów nauczania i systemów ocen, obejmującyszeroki zakres dyscyplin.ECTS: “Europejski System Transferu Punktów”umoŜliwiający kompatybilność programównauczania i systemów ocen w róŜnych placówkachakademickich w krajach członkowskich Unii.Program Comenius: Część programu Socratesdotycząca szkolnictwa podstawowego mającegona celu nadanie edukacji na tym etapie wymiarueuropejskiego.Kierowany System Kredytów: Systemdiagnozowania uczniów i oceniania efektównauczania, traktowany równocześnie jakosystem motywacyjny dla uczniów i nauczycieli.System ma na celu motywowanie nauczycielido ukierunkowywania wysiłków uczniówna róŜnorodne aktywności językowe w ramachprogramów dla poszczególnych poziomów nauki.Kierowany System Kredytów wykorzystujezałoŜenia metod kompensacyjnych. Uczniowiemają moŜliwość samodzielnego tworzeniaindywidualnych modułów nauki zgodniez własnymi moŜliwościami i preferencjami.Kreowanie modułów łączy się z wyboremprzez uczniów konkretnych aktywnościjęzykowych, którym przypisane są wartościkredytowe. W celu zaliczenia danego poziomunauki uczniowie zobowiązani są zdobyćodpowiednią ilość kredytów programowychi lektorskich, a tym samym wykazać sięaktywnością językową w ramach róŜnorodnychzadań.Aktywności językowe: RóŜnorodne formy pracyucznia połączone z wykorzystaniem językaangielskiego.Kredyty programowe: Kredyty przyznawaneza wkład ucznia w ramach aktywnościprogramowych bezpośrednio związanychz realizacją programu nauczania dla danegopoziomu zaawansowania.Kredyty lektorskie: Kredyty przyznawaneza wkład pracy ucznia w ramach aktywnościuzupełniających, inaczej “do wyboru ucznia”,pośrednio związanych z realizacją programunauczania dla danego poziomu zaawansowania,w większym jednak stopniu bazującychna preferencjach uczniów co do sposobów pracy.Karta Aktywności i Kredytów Ucznia:Indywidualny formularz umoŜliwiający bieŜące(wspierające) dokumentowanie wszelkichprzejawów aktywności językowej ucznia, a tymsamym bezpośrednią gratyfikację wkładu pracyucznia.Grafik wartości kredytowych: Wykaz moŜliwychaktywności językowych z przypisaną improponowaną wartością kredytową.Indywidualny moduł nauki: Zakres treści i formpracy preferowany przez ucznia w trakcierealizowania programu nauczania na danympoziomie zaawansowania.Grupowy moduł nauki: Zakres treści i form pracypreferowany przez grupę danego nauczycielaw trakcie realizowania programu nauczaniana danym poziomie zaawansowania.Testy Otwarte: Tradycyjne testy traktowanejako element samodiagnozowania uczniów.Testy Otwarte umoŜliwiają uczniom uzyskaniemaksymalnej ilości punktów i samodzielnerozwiązanie wszystkich zadań testowychw odpowiednim dla danego ucznia czasie,zgodnie z jego indywidualnymi moŜliwościami.Autonomia w nauczaniu: Trend w nowoczesnejmetodyce nauczania akcentujący rolę uczniaw procesie nauczania, uwzględniający jegopredyspozycje i strategie uczenia się oraz,w związku z tym, preferencje co do treścii form pracy.Diagnozowanie ucznia: Szeroko pojęta wiedzanauczyciela na temat ucznia, umoŜliwiającadostosowanie metod pracy do typu osobowościucznia, jego moŜliwości i potrzeb, opartana bieŜącej obserwacji zachowań ucznia.44

Raport Postępów Ucznia: Całościowa ocena pracyucznia, dokonywana po ukończeniu I semestruna kaŜdym z poziomów zaawansowania.Classroom language: Język wynikającyz potrzeb sytuacji klasowej.Social language: Język wykorzystywanyw codziennych sytuacjach komunikacyjnych.XBIBLIOGRAFIAH. Komorowska,O programach prawie wszystko, WSiP, 1999.P. Bryant, A. M. Colman,Psychologia rozwojowa, Zysk i S-ka, 1997.M. E. P. Seligman,Optymistyczne dziecko,Media Rodzina of Poznań, 1997.T. Pelczarski, J. Kurczabińska,Sukces w Szkole Języka Angielskiego1 Day Panorama Tour, 1997.R. Lowes, F. Target, Helping Students to Learn.A guide to Learner Autonomy, RichmondPublishing, 1998.ZałoŜenia reformy oświaty. Cele i zadania szkołyna etapie podstawowym i w gimnazjum, MEN“Reforma Systemu Edukacji - Projekt”, Luty 1999.Dziennik Ustaw nr nr 210 z dn. 11.12.2003 r.PODZIĘKOWANIAPragniemy wyrazić podziękowanie nauczycielom języka angielskiego, którzy z namiwspółpracują i systematycznie dzielą się swoimi doświadczeniami, a takŜe wszystkimtym, którzy pomagają nam wytyczać kierunek w naszej pracy.Autorki45